Skip to main content
Úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála
des 22
Love0

74/2014 Laxalind

Með
Árið 2016, fimmtudaginn 7. apríl, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Ásgeir Magnússon dómstjóri og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 74/2014, kæra á ákvörðun bæjarstjórnar Kópavogs frá 10. júní 2014 um að samþykkja breytingu á deiliskipulagi Lindahverfis, norðan Fífuhvammsvegar, vegna lóðarinnar Laxalind 15.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 16. júlí 2014, er barst nefndinni sama dag, kæra R og H, Laxalind 17, Kópavogi, ákvörðun bæjarstjórnar Kópavogs frá 10. júní 2014 um að samþykkja breytingu á deiliskipulagi Lindahverfis, norðan Fífuhvammsvegar, vegna lóðarinnar nr. 15 við Laxalind. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi. Jafnframt er þess krafist að úrskurðað verði að skylt sé að sækja um byggingarleyfi vegna framkvæmda á téðri lóð.

Gögn málsins bárust frá Kópavogsbæ 26. ágúst 2014 og í febrúar 2016.

Málavextir: Lóðin að Laxalind 15 er á svæði þar sem í gildi er deiliskipulag Lindahverfis, norðan Fífuhvammsvegar. Hefur í nokkur ár staðið styr um mannvirki á mörkum nefndrar lóðar og lóðar kærenda og fóru kærendur þess á leit við sveitarfélagið að það tæki afstöðu til lögmætis þeirra. Í kjölfar þess var málið til skoðunar hjá byggingarfulltrúa, sem fór fram á það við lóðarhafa Laxalindar 15 að framkvæmdir við hin umdeildu mannvirki, þ.e. skjólveggi og þrjú hús „í tengslum við þá“, yrðu stöðvaðar, en jafnframt var bent á að unnt væri að óska eftir breytingu á deiliskipulagi lóðarinnar. Urðu lyktir málsins þær að með bréfi byggingarfulltrúa, dags. 21. janúar 2014, var lóðarhöfum Laxalindar 15 gert að fjarlægja fyrrgreind mannvirki fyrir 1. apríl s.á., en að öðrum kosti yrðu lagðar á dagsektir þar til svo hefði verið gert. Þá var vakin athygli á því að embættinu hefði ekki borist beiðni um breytt deiliskipulag greindrar lóðar.

Hinn 18. mars 2014 var á fundi skipulagsnefndar Kópavogs tekið fyrir erindi um breytingu á deiliskipulagi fyrrnefndrar lóðar og var samþykkt að grenndarkynna framlagða tillögu fyrir lóðarhöfum Laxalindar 6, 8, 13, 17, 19 og Mánalindar 12. Fól tillagan í sér að á lóðamörkum Laxalindar 15 og 17 yrði 26 m² opinn skáli, sem og skjólgirðing og væri mesta hæð hennar séð frá Laxalind 17, um 1,7 m. Enn fremur var gert ráð fyrir 15,8 m² hjólaskýli á norðaustur horni lóðarinnar, á lóðamörkum við götu og við Laxalind 17. Mesta hæð við götu væri 1,6 m og hæsti punktur skýlisins 1,98 m. Bárust athugasemdir á kynningartíma tillögunnar, m.a. frá kærendum. Erindið var lagt fram að nýju á fundi skipulagsnefndar 20. maí 2014 og því vísað til umsagnar bæjarlögmanns. Nefndin tók erindið fyrir á ný 5. júní s.á. og var það samþykkt með vísan til umsagnar bæjarlögmanns. Bæjarstjórn tók málið fyrir 10. júní 2014 og samþykkti framlagða tillögu. Öðlaðist breytingin gildi með auglýsingu í B-deild Stjórnartíðinda 20. s.m.

Málsrök kærenda: Kærendur taka fram að bæjaryfirvöld hafi ekki brugðist við ítrekuðum ábendingum þeirra, um að framkvæmdir á lóðinni að Laxalind 15 væru hugsanlega ekki í samræmi við byggingarreglur og grenndarrétt, fyrr en þær hafi verið á lokastigi. Hafi samþykkt tillaga verið útfærð og lögð fram að framkvæmdum loknum til að fá samþykki eftir á og að því er virðist í því skyni að ekki þyrfti að sækja um byggingarleyfi. Skekki þetta réttarstöðu kærenda, en lög og reglugerðir geri ráð fyrir að hafa skuli samráð við og leita samþykkis nágranna fyrir framkvæmdum áður en þær hefjist. Virðist málsmeðferð hafa tekið mið af því að framkvæmdaraðilinn hafi lagt í mikinn kostnað við breytingu lóðarinnar og hafi þau sjónarmið vegið þyngra en skipulagsreglur og réttur nágranna.

Umsókn um breytt deiliskipulag hafi borist Kópavogsbæ í mars 2014 þegar byggingarreglugerð nr. 112/2012 hafi tekið gildi og eigi því ákvæði þeirrar reglugerðar við. Hefði einnig þurft að afla samþykkis nágranna fyrir framkvæmdunum samkvæmt eldri byggingarreglugerð. Samkvæmt upplýsingum frá sveitarfélaginu hefjist afskipti þess af málinu í maí 2012.

Ekki liggi fyrir samþykki kærenda fyrir framkvæmdunum svo sem skylt sé samkvæmt byggingarreglugerð nr. 112/2012. Frá upphafi hafi samþykki kærenda byggst á því að framkvæmdir væru innan ramma reglugerða og skipulags svæðisins og að fyrir lægi samþykki sveitarfélagsins. Hafi kærendur aldrei samþykkt endanlega útfærslu framkvæmdanna eða staðsetningu mannvirkja á lóðinni. Þá geti framkvæmdin ekki verið undanþegin byggingarleyfi skv. gr. 2.3.5. í byggingarreglugerð, m.a. vegna stærðar umræddra smáhýsa. Um verulegar breytingar sé að ræða og hafi ekki verið unnt að fara með málið eins og um óverulega breytingu væri að ræða. Sé vikið frá formi og útliti viðkomandi svæðis og séu breytingarnar fordæmisgefandi. Þá skerðist útsýni úr eldhúsi, svo og þegar ekið sé út af bílstæði, sem skapi hættu fyrir gangandi vegfarendur. Rýri umræddar breytingar verðmæti eignar kærenda.

Svo virðist sem einungis hluti þeirra gagna sem þrætu þessari tengist hafi verið lagður fyrir skipulagsnefnd áður en nefndin afgreiddi málið. Það hafi því ekki verið lagt fyrir af hlutleysi. Einnig sé erfitt að sjá af gögnum frá nefndinni hverju það varði að framkvæmdum hafi verið að fullu lokið áður en óskað hafi verið eftir breytingu á deiliskipulagi lóðarinnar. Ljósmyndir er sýni aðstæður hafi ekki verið lagðar fyrir nefndina.

Málsrök Kópavogsbæjar: Kópavogsbær tekur fram að á þeim tíma sem eigendur Laxalindar 15 hófust handa við að reisa girðingu á lóð sinni hafi ekki verið gerð krafa í þágildandi byggingarreglugerð um skriflegt leyfi fyrir girðingu á lóðamörkum. Munnlegt samþykki lóðarhafa Laxalindar 17 fyrir framkvæmdunum hafi legið fyrir. Framkvæmdir við grillskýli og hjólageymslu hafi verið langt á veg komnar þegar bæjaryfirvöld hafi látið stöðva þær. Eftir heildarmat á aðstæðum og með hliðsjón af meðalhófsreglu stjórnsýslulaga hafi lóðarhöfum verið boðið að skila inn umsókn um breytingu á deiliskipulagi fyrir umrædda lóð, ella myndi sveitarfélagið krefjast þess að nefnd mannvirki yrðu fjarlægð. Sú umsókn hafi fengið lögmæta málsmeðferð hjá Kópavogsbæ. Sé það mat sveitarfélagsins að þrátt fyrir að téðar framkvæmdir hafi farið fram án tilskilinna leyfa þá sé með lögmætri deiliskipulagsbreytingu búið að lagfæra ástandið afturvirkt og óþarfi að gefa út byggingarleyfi fyrir framkvæmdunum, þar sem þeim hafi verið lokið.

Athugasemdir lóðarhafa: Lóðarhafar telja að þeim hafi ekki borið að sækja um breytingu á deiliskipulagi lóðar sinnar, en til að leysa málið endanlega og í sátt við bæjaryfirvöld hafi það verið gert. Hafi skipulagsyfirvöld lagt sig í líma við að leysa málið með friðsamlegum hætti. Hafi oftar en einu sinni verið fundað með aðilum með það markmið að leiðarljósi. Þrátt fyrir greinargerðir, bréfaskriftir og fundahöld hafi aldrei komið fram kröfur af hálfu kærenda sem byggi á því að brotið hafi verið gegn hagsmunum þeirra. Sé fullyrðing kærenda um verðrýrnun eignar þeirra órökstudd og sé henni mótmælt sem rangri og ósannaðri. Öðrum málsástæðum sé mótmælt sem ósönnuðum, röngum og afar vanreifuðum. Núverandi fyrirkomulag sé með þeim hætti að sómi sé að, útsýni nágranna skerðist ekki og um vandaðar og áferðarfallegar framkvæmdir sé að ræða.

Hafi samþykkis kærenda verið aflað fyrir framkvæmdunum sem slíkum og fullyrðingum um að svo sé ekki sé mótmælt sem röngum. Ein aðalforsenda þess hvernig staðið hafi verið að framkvæmdum hafi verið sú að samþykki lægi fyrir. Hafi lóðarhafar verið í góðri trú um að skilyrði þágildandi byggingarreglugerðar væru uppfyllt. Haft hafi verið fullt samráð við kærendur um framkvæmdirnar og að ósk þeirra hafi breytingar verið gerðar á undirbúningsstigi framkvæmdanna og á meðan á þeim stóð. Til dæmis hafi grindverk verið lækkað eftir að það hafi verið reist þótt samþykki fyrir hæð þess hefði áður legið fyrir af hálfu kærenda. Mjög hafi verið vandað til grenndarkynningar. Engin efnisleg mótmæli hafi komið frá kærendum við nefndar framkvæmdir. Næstu nágrannar hafi lýst yfir samþykki sínu vegna þeirra. Hvorki hagsmunir Kópavogsbæjar né almannahagsmunir séu með einhverjum hætti skertir eða settir í hættu. Liggi fyrir að skipulagsyfirvöld telji öll skilyrði þegar uppfyllt til útgáfu byggingarleyfis.

Við afgreiðslu á kæru þessari beri að líta sérstaklega til meðalhófsreglu stjórnsýslunnar. Enn fremur beri að gæta að því að jafnrétti borgaranna sé virt, en ljóst sé að mýmargar framkvæmdir af þeim sama toga og hér um ræði sé að finna víðsvegar í Kópavogi, án þess að við þeim hafi verið amast.

Niðurstaða: Með samþykkt bæjarstjórnar Kópavogs á breytingu á deiliskipulagi lóðarinnar Laxalind 15 var heimilað að reisa þar, við mörk lóðarinnar Laxalind 17, hjólaskýli, opinn skála og skjólgirðingu. Framkvæmdum mun hafa verið lokið áður en hin kærða deiliskipulagsbreyting var samþykkt og liggur fyrir að samþykki sveitarfélagsins fyrir þeim lá ekki fyrir þegar þær hófust. Er ágreiningur milli aðila um hvort heimilt hafi verið að reisa fyrrnefnd mannvirki án þess að slíkt samþykki lægi fyrir og hvort fyrir hendi hafi verið samþykki kærenda fyrir greindum framkvæmdum. Úrskurðarnefndin hefur það hlutverk að úrskurða í kærumálum vegna stjórnvaldsákvarðana og í ágreiningsmálum vegna annarra úrlausnaratriða á sviði umhverfis- og auðlindamála, eftir því sem mælt er fyrir um í lögum á þessu sviði, sbr. 1. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála. Samkvæmt því tekur úrskurðarnefndin til úrlausnar lögmæti ákvarðana stjórnvalda, sem kæranlegar eru til nefndarinnar, en það er utan valdsviðs hennar að taka stjórnvaldsákvarðanir á viðkomandi lagasviðum. Verður því ekki fjallað um kröfu kærenda um að úrskurðað verði að skylt sé að sækja um byggingarleyfi fyrir hinum umdeildu mannvirkjum, heldur sætir einungis sú ákvörðun er lýtur að áðurnefndri deiliskipulagsbreytingu lögmætisathugun úrskurðarnefndarinnar.

Í Aðalskipulagi Kópavogs 2012-2024, sem tók gildi 26. febrúar 2014, er tiltekið að komi fram óskir um breytingar í núverandi byggð skuli liggja fyrir greinargerð með skýringarmyndum, þar sem ítarlega sé greint frá mögulegum áhrifum breytingarinnar á þá byggð sem fyrir sé. Einkum skuli horft til þess hvernig breytingin falli að aðliggjandi byggð og yfirbragði hverfisins hvað varði stærð og hlutföll, umferð, bílastæðaþörf, útsýni og skuggamyndun. Samkvæmt aðalskipulaginu skal jafnframt líta til ákveðinna skilyrða þegar óskað er eftir breytingum skv. 43. og 44. gr. skipulagslaga nr. 123/2010.

Á svæði því er hér um ræðir er í gildi deiliskipulag Lindahverfis norðan Fífuhvammsvegar, sem samþykkt mun hafa verið í sveitarstjórn árið 1995. Eru lóðir við Laxalind nr. 1-19 (odda-tölur) og Mánalind nr. 1-19 (oddatölur) á reit 11 a,b, en á því svæði er gert ráð fyrir parhúsum á tveimur hæðum. Í almennum ákvæðum fyrir greindar lóðir er m.a. tekið fram að hafa skuli samráð við nágranna um frágang á sameiginlegum lóðamörkum. Einnig sé notkun veggja, hærri en 0,5 m yfir jarðvegsyfirborði á lóðamörkum, háð samþykki byggingarnefndar. Í sérákvæðum fyrir fyrrnefndar lóðir er tekið fram að gert sé ráð fyrir tveggja hæða parhúsum með innbyggðri bílageymslu á lóðunum. Jafnframt skal vera lokuð sorpgeymsla í eða við hvert hús og skal stærð hennar miðuð við að geymslan geti rúmað a.m.k. tvö sorpílát. Sé sorpgeymsla ráðgerð sjálfstæð skal staðsetning hennar ekki vera nær aðliggjandi lóð en sem nemur 2,0 m og ekki nær lóðamörkum við götu en 1,0 m. Í skipulagsskilmálum er ekki að finna ákvæði um hjólageymslur, en skv. gr. 7.2.1. í byggingarreglugerð nr. 112/2012 skal á lóðum bygginga koma fyrir bílastæðum, bílgeymslu, sorpgeymslu, hjólageymslu, gróðri og öðru því sem hæfir notkun viðkomandi byggingar og er í samræmi við ákvæði gildandi skipulags.

Skipulagsyfirvöld kusu að fara með hina kærðu deiliskipulagsbreytingu eftir undanþáguákvæði 2. mgr. 43. gr. skipulagslaga, er kveður á um að sveitarstjórn skuli láta fara fram grenndarkynningu telji hún að gera þurfi breytingar á samþykktu deiliskipulagi sem séu það óverulegar að ekki sé talin ástæða til meðferðar skv. 1. mgr. ákvæðisins. Við mat á því hvort breyting á deiliskipulagi teljist óveruleg skal taka mið af því að hve miklu leyti tillagan víkur frá notkun, nýtingarhlutfalli, útliti og formi viðkomandi svæðis. Í athugasemdum með frumvarpi því er varð að skipulagslögum er sem dæmi um slíkar óverulegar deiliskipulagsbreytingar nefnt glerjun útisvala, skyggni yfir útidyr, dúkkuhús sem sett eru í garð o.s.frv. Er sambærilegt ákvæði að finna í gr. 5.8.2. í skipulagsreglugerð nr. 90/2013, en jafnframt er þar tilgreint að metið skuli hvort um fordæmisgefandi breytingu sé að ræða eða breytingu sem varði almannahagsmuni.

Eins og rakið hefur verið var í hinni umþrættu deiliskipulagsákvörðun gert ráð fyrir skjólgirðingu, opnum skála og hjólaskýli á lóðinni Laxalind 15. Samkvæmt fyrirliggjandi gögnum er umdeild skjólgirðing á lóðamörkum Laxalindar 15 og 17 og er mesta hæð hennar, séð frá Laxalind 17, um 1,7 m. Hjólaskýli á lóðamörkum við götu og við Laxalind 17 er 15,8 m². Hæð þess við götu er 1,6 m, þak skýlisins hækkar frá götu og er hæsti punktur þess 1,98 m. Jafnframt er opinn skáli á lóðamörkum Laxalindar 15 og 17, sem er 26 m² að flatarmáli. Hæsti punktur skálans er 2,5 m og hæð við lóðamörk er 2,0 m. Hæðarmunur mun vera á greindum lóðum og er lóðin Laxalind 17 að jafnaði um 0,8 m hærri en lóðin Laxalind 15.

Með hinni kærðu deiliskipulagsbreytingu er vikið frá skilmálum skipulagsins að því er varðar umfang mannvirkja og fjarlægð þeirra frá lóðamörkum, sem getur haft í för með sér nokkur grenndaráhrif. Heimilaðar breytingar, svo sem áður er lýst, eru til þess fallnar að breyta útliti og formi viðkomandi svæðis. Er það því mat úrskurðarnefndarinnar að ekki hafi verið skilyrði til að fara með málið eftir 2. mgr. 43. gr. skipulagslaga. Er í því sambandi rétt að árétta að með ákvörðuninni var veitt fordæmi og telur úrskurðarnefndin að með tilliti til jafnræðissjónarmiða hefði fremur átt að taka afstöðu til þess hvort tilefni væri til að gera almenna breytingu á skilmálum skipulagsins í gildandi deiliskipulagi.

Með vísan til þess sem að framan greinir verður að fella hina kærðu ákvörðun úr gildi.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist verulega sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi ákvörðun bæjarstjórnar Kópavogs frá 10. júní 2014 um að samþykkja breytingu á deiliskipulagi Lindahverfis, norðan Fífuhvammsvegar, vegna lóðarinnar Laxalind 15.

____________________________________
Nanna Magnadóttir

______________________________              _____________________________
Ásgeir Magnússon                                                  Þorsteinn Þorsteinsson
 

des 22
Love0

106/2015 Hundahald á höfuðborgarsvæðinu

Með
Árið 2016, fimmtudaginn 14. apríl, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Ómar Stefánsson varaformaður og Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor.

Fyrir var tekið mál nr. 106/2015, kæra á ákvörðun heilbrigðisnefndar Hafnarfjarðar- og Kópavogssvæðis frá 9. október 2015 um að ráðstafa hundinum Neró til nýs eiganda.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 20. nóvember 2015, er barst nefndinni sama dag, kærir A þá ákvörðun heilbrigðisnefndar Hafnarfjarðar- og Kópavogssvæðis frá 9. október 2015 að ráðstafa hundinum Neró til nýs eiganda. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust frá heilbrigðisnefnd Hafnarfjarðar- og Kópavogssvæðis 17. desember 2015 og í mars 2016.

Málavextir: Hundurinn Neró var handsamaður 30. september 2015 við Digranesveg í Kópavogi af starfsmanni Heilbrigðiseftirlits Hafnafjarðar- og Kópavogssvæðis. Hundurinn var laus og ómerktur en með örmerki. Kærandi, sem var umráðamaður hundsins, mun hafa hringt í heilbrigðiseftirlitið 1. október s.á. og fengið þær upplýsingar að farið hefði verið með hundinn í hundageymslu að Leirum í Mosfellsbæ. Kærandi sendi heilbrigðiseftirlitinu textaskilaboð 3. s.m. með beiðni um staðfestingu á því að hundurinn væri skráður í Reykjavík, en óskráður hundur fæst ekki leystur úr haldi. Svar barst frá eftirlitinu með textaskilaboðum mánudaginn 5. s.m. þess efnis að hundurinn væri óskráður í Reykjavík og því væri ekki hægt að afhenda hann fyrr en búið væri að skrá hann.

Föstudaginn 9. október tók Heilbrigðiseftirlit Hafnarfjarðar- og Kópavogssvæðis þá ákvörðun að ráðstafa hundinum til annars eiganda á grundvelli 12. gr. samþykktar um hundahald í Garðabæ, Hafnarfirði og Kópavogi nr. 154/2000. Hefur sú ákvörðun verið kærð til úrskurðarnefndarinnar svo sem áður greinir.

Hundurinn var skráður í Reykjavík af fyrri eiganda sínum allt þar til Heilbrigðiseftirliti Reykjavíkur var send tilkynning í byrjun apríl 2014 um eigandaskipti á hundinum. Var hundurinn þá afskráður en mun ekki hafa verið skráður á nýjan eiganda. Á þeim tíma mun hundinum hafa verið ráðstafað innan fjölskyldunnar og var hann síðan haldinn á heimili kæranda. Í kjölfar framangreindrar atburðarásar, eða 15. október 2015, fékk kærandi skráð leyfi fyrir honum í Reykjavík og er það leyfi enn í gildi. Kærandi fór fram á að fá hundinn aftur í sínar vörslur með bréfi til Heilbrigðiseftirlits Hafnarfjarðar- og Kópavogssvæðis, dags. 18. október 2015. Með bréfi, dags. 23. s.m., var beiðni hans hafnað.

Málsrök kæranda: Kærandi kveður hundinn Neró hafa sloppið að heiman 30. september 2015 og hafi hann verið handsamaður fyrir utan Menntaskólann í Kópavogi. Kærandi hafi hringt í lögregluna samdægurs og aftur daginn eftir og hafi þá verið gefið upp símanúmer hjá Heilbrigðiseftirliti Hafnafjarðar- og Kópavogssvæðis. Starfsmaður þar hefði tjáð sér að farið hefði verið með hundinn að Leirum í geymslu. Þegar kærandi hafi ætlað að sækja hann 3. október s.á. hefði sér verið sagt að staðfesting fyrir skráningu þyrfti að liggja fyrir til að hundurinn yrði afhentur. Hann hefði sent heilbrigðiseftirlitinu textaskilaboð og beðið um að staðfest yrði að hundurinn væri skráður í Reykjavík, hjá stjúpföður sonar síns, en sá væri fyrri eigandi hundsins. Svar hefði borist með textaskilaboðum 5. s.m. þess efnis að hundurinn væri óskráður í Reykjavík og fengist ekki afhentur fyrr en búið væri að skrá hann. Hann hefði orðið hissa á þessu þar sem hundurinn hefði verið skráður og greidd af honum gjöld í fleiri ár. Hann hefði haft samband við fyrri eiganda hundsins og beðið hann um staðfestingu þess efnis. Þegar kærandi hefði ekki heyrt neitt frekar frá fyrri eiganda hefði hann talið að staðfestingin hefði verið send beint á heilbrigðiseftirlitið.

Þegar kærandi hefði ætlað að sækja hundinn mánudaginn 12. október 2015 hefði honum verið tjáð að heilbrigðiseftirlitið hefði ráðstafað hundinum til annars eiganda föstudeginum áður, eða 9. s.m. Á fundi með framkvæmdarstjóra heilbrigðiseftirlitsins 13. s.m. hefði komið fram að reynt hefði verið að hringja í kæranda áður en hundinum hefði verið ráðstafað en hann hefði ekki svarað. Ekki hefðu verið send textaskilaboð eða reynt að ná af honum tali aftur, en hundurinn gefinn á annað heimili samdægurs. Það sæti furðu að það skyldi vera gert aðeins fjórum dögum eftir að komið hafi í ljós að hundurinn væri óskráður. Eftir þetta hefði komið í ljós að fyrri eigandi hefði tilkynnt eigendaskipti til Heilbrigðiseftirlits Reykjavíkur í apríl 2015, en láðst hefði að endurskrá hundinn þá. Kærandi hefði haft samband við Heilbrigðiseftirlit Reykjavíkur 14. október s.á. og fengið að vita að hann þyrfti samþykki sameiganda fasteignar sinnar til að fá skráningu. Það hefði legið fyrir daginn eftir og samkvæmt tölvupósti frá heilbrigðiseftirlitinu hafi hundurinn verið skráður á nafn kæranda frá þeim degi og sé það enn.

Kærandi kveðst hafa farið fram á það við Heilbrigðiseftirlit Hafnarfjarðar- og Kópavogssvæðis að honum yrði afhentur hundurinn aftur eftir að fyrir lá að búið væri að skrá hann en því hefði verið neitað. Þetta hefði honum þótt vera afar mikið bráðræði og undarlegt að ekki hefði verið reynt að finna ásættanlega lausn í málinu.

Málsrök heilbrigðisnefndar Hafnarfjarðar- og Kópavogssvæðis: Heilbrigðisnefndin kveður umræddan hund hafa verið handsamaðan af heilbrigðiseftirliti umdæmisins við Menntaskólann í Kópavogi 30. september 2015. Hafi starfsmaður eftirlitsins farið um svæðið og svipast um eftir hugsanlegum eiganda hundsins án árangurs. Textaskilaboð hafi borist 3. október s.á., úr óskráðu númeri er væntanlega tilheyri kæranda, í farsíma heilbrigðiseftirlitsins, þar sem spurt hafi verið um afdrif hunds að nafni Neró. Hafi mátt ráða af skilaboðunum að þar væri um sama hund að ræða. Þegar starfsmaður eftirlitsins hafi verið aftur við störf 5. s.m. hafi kæranda verið svarað og hann upplýstur um að umræddur hundur væri óskráður og ekki væri unnt að afhenda hann neinum uns hann hefði verið skráður á eiganda. Í framhaldi af skoðun á örmerki hundsins hafi verið haft samband við eiganda hans samkvæmt merkinu. Sá aðili hafi sagt hundinn ekki koma sér við og að hann væri ekki á hans ábyrgð. Kærandi hafi ekki haft samband við heilbrigðisnefndina á næstu dögum.

Í ljósi þess að skráður eigandi hefði sagt hundinn ekki koma sér við og kærandi hafi ekki verið til viðtals hafi hundinum verið fundið nýtt heimili og hann afhentur nýjum eiganda 9. október 2015, þá 10 dögum eftir að hann hefði verið handsamaður. Jafnframt liggi fyrir í málinu að kærandi hafi ekki sótt um skráningu hundsins áður en hann hafi verið handsamaður og hafi ekki virst hlutast til um það fyrr en í fyrsta lagi 14. október 2015. Þá liggi raunar ekki fyrir í gögnum málsins hvort hundurinn sé skráður á kæranda eða ekki.

Í 12. gr. samþykktar nr. 153/2000 um hundahald í Garðabæ, Hafnarfirði og Kópavogi segi að sleppi hundur frá eiganda eða umráðamanni skuli viðkomandi gera tafarlausar ráðstafanir til að handsama hann. Eftirlitslausa hunda skuli færa í sérstaka hundageymslu og tilkynna eiganda, sé hundur merktur, handsömunina. Sé hunds eigi vitjað innan einnar viku skuli honum ráðstafað til nýs ábyrgs eiganda, hann seldur fyrir áföllnum kostnaði eða aflífaður. Hafi óskráður hundur verið handsamaður sé óheimilt að afhenda hann fyrr en að lokinni skráningu.

Athygli sé vakin á því að samkvæmt ákvæðinu sé ótvírætt að heilbrigðiseftirliti í umboði heilbrigðisnefndar beri að grípa til einhvers af ofangreindum úrræðum, en hafi ekki val um að neyta annarra ráða, komi upp sú staða að hunds sé ekki vitjað af eiganda innan sjö daga frá handsömun hans. Í ljósi þess að hundsins hefði ekki verið vitjað af eiganda sínum í meira en viku þann 9. október 2015 hafi heilbrigðisnefndin einfaldlega ekki haft val um annað en að nýta eitthvert þeirra úrræða sem fyrrnefnd 12. gr. bjóði. Val nefndarinnar á því úrræði að finna hundinum nýjan eiganda hafi fyllilega stuðst við meðalhófsreglu stjórnsýsluréttarins, enda sé það úrræði að aflífa hundinn augljóslega mun meira íþyngjandi ráðstöfun.

Það sé ókleift að ráða í það af kæru á hvaða málsástæðum kærandi telji að ógilda beri ákvörðun heilbrigðisnefndarinnar. Það skuli þó nefnt að reglur sveitarfélaga um takmarkanir á dýrahaldi séu settar í þeim tilgangi að vernda og stuðla að velferð manna og dýra, sem og að réttri og ábyrgri meðferð á dýrum innan sveitarfélaganna. Í því samhengi megi enn fremur benda á lög nr. 55/2013 um velferð dýra. Samkvæmt 7. gr. laganna beri sveitarfélagi skylda til að grípa til aðgerða til þess að hjálpa dýrum sem gangi laus og séu ekki merkt skv. 22. gr. laganna. Markmið laganna skv. 1. gr. sé að stuðla að velferð dýra, þ.e. að þau séu laus við vanlíðan, hungur og þorsta, ótta og þjáningu, sársauka, meiðsli og sjúkdóma, í ljósi þess að dýr séu skyni gæddar verur.

Ákvörðun heilbrigðisnefndarinnar um að finna hundinum nýtt heimili hjá ábyrgum eiganda, í ljósi þess að eigandi hans hefði ekki vitjað hans innan þess tíma sem ákvæði 12. gr. samþykktarinnar tilgreini, hafi ótvírætt verið í samræmi við framangreind markmið laga nr. 55/2013.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um ráðstöfun hunds til annars eiganda eftir að hundurinn var handsamaður af Heilbrigðiseftirliti Hafnarfjarðar- og Kópavogssvæðis og vistaður í hundageymslu.

Um hundahald í Garðabæ, Hafnarfirði og Kópavogi gildir samþykkt nr. 154/2000, sem sett er með stoð í 1. mgr. 25. gr. laga nr. 7/1998 um hollustuhætti og mengunarvarnir. Segir í 1. gr. samþykktarinnar að hundahald sé takmarkað í lögsagnarumdæminu með skilyrðum samkvæmt henni. Í 2. gr. kemur fram að Heilbrigðiseftirlit Hafnarfjarðar- og Kópavogssvæðis í umboði heilbrigðisnefndar sjái um skráningu og annist framkvæmd og eftirlit með hundahaldi á eftirlitssvæðinu. Í 4. gr. segir að allir hundar á eftirlitssvæðinu séu skráningarskyldir. Í 12. gr. samþykktarinnar kemur fram að sleppi hundur frá eiganda eða umráðamanni skuli viðkomandi gera tafarlausar ráðstafanir til að handsama hann. Eftirlitslausa hunda skuli færa í sérstaka hundageymslu og tilkynna eiganda, sé hundur merktur, handsömunina. Sé hunds eigi vitjað innan einnar viku skal honum ráðstafað til nýs ábyrgs eiganda, hann seldur fyrir áföllnum kostnaði eða aflífaður. Hafi óskráður hundur verið handsamaður er óheimilt að afhenda hann fyrr en að lokinni skráningu.

Ákvæði um valdsvið og þvingunarúrræði samkvæmt lögum nr. 7/1998 eru í VI. kafla laganna. Samkvæmt 1. mgr. 26. gr. geta heilbrigðisnefnd og heilbrigðisfulltrúi beitt nánar tilteknum þvingunaraðgerðum til að knýja á um framkvæmd ráðstöfunar samkvæmt lögunum og reglugerðum settum með stoð í þeim. Verða ráðstafanir skv. 12. gr. samþykktar nr. 154/2000 taldar falla undir nefnt lagaákvæði. Samkvæmt 30. gr. laganna skal fylgja ákvæðum stjórnsýslulaga nr. 37/1993 við meðferð mála samkvæmt VI. kafla laga nr. 7/1998.

Óumdeilt er að umræddur hundur var handsamaður þar sem hann var laus á almannafæri og vistaður í hundageymslu í samræmi við ákvæði samþykktar nr. 154/2000, en í 12. gr. er gert ráð fyrir að hundi verði ráðstafað til annars eiganda hafi hans ekki verið vitjað innan einnar viku.

Svo sem áður greinir var hundurinn handsamaður 30. september 2015. Kærandi mun hafa verið í sambandi við heilbrigðiseftirlitið degi síðar og tveim dögum þar á eftir, eða 3. október, sendi hann textaskilaboð og beiddist upplýsinga um skráningu hundsins. Honum var tjáð með textaskilaboðum 5. s.m. að hundurinn væri óskráður án þess að kæranda væri leiðbeint frekar, til að mynda um tímafrest samkvæmt 12. gr. samþykktar nr. 154/2000. Telja verður að heilbrigðiseftirlitinu hafi borið, sbr. 7. gr. stjórnsýslulaga um leiðbeiningarskyldu stjórnvalda, að upplýsa kæranda um hugsanlegar afleiðingar þess að hann leysti ekki hundinn úr haldi innan ákveðins tíma, sérstaklega með tilliti til hins skamma frests sem umráðamanni er ætlaður til athafna samkvæmt ákvæðinu.

Fjórum dögum eftir að nefnd skilaboð höfðu verið send kæranda, eða 9. október, var hundinum ráðstafað til annars eiganda. Samkvæmt upplýsingum frá heilbrigðiseftirlitinu var reynt að hringja í kæranda áður en hin umdeilda ákvörðun var tekin, en hann svaraði ekki í símann. Honum voru hins vegar hvorki send textaskilaboð né reynt að hringja í hann að nýju. Þess í stað var hundinum ráðstafað þann sama dag. Sér þess hvergi stað í gögnum málsins að ráðstöfun hundsins hafi verið svo aðkallandi að ekki væri ráðrúm til að gæta andmælaréttar kæranda með því að reyna til þrautar að ná sambandi við hann til að gefa honum færi á að tjá sig um þær aðgerðir sem voru yfirvofandi. Ef litið er til þess um hversu íþyngjandi ákvörðun var að ræða var það sérstaklega brýnt.

Í ljósi þess að ákvörðun um ráðstöfun hunds til annars eiganda er íþyngjandi var mikilvægt að Heilbrigðiseftirlit Hafnarfjarðar- og Kópavogssvæðis vandaði sína málsmeðferð í hvívetna í samræmi við reglur stjórnsýslulaga áður en hin kærða ákvörðun var tekin. Með hliðsjón af öllu framangreindu verður að telja að á það hafi skort og að hin kærða ákvörðun sé þeim annmörkum háð að ógildingu varði, enda var hvorki gætt leiðbeiningarskyldu gagnvart kæranda né honum veittur réttur til andmæla.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi ákvörðun heilbrigðisnefndar Hafnarfjarðar- og Kópavogssvæðis frá 9. október 2015 um að ráðstafa hundinum Neró til nýs eiganda.

____________________________________
Nanna Magnadóttir

______________________________              _____________________________
                                    Ómar Stefánsson                                                    Aðalheiður Jóhannsdóttir                                    

 

des 22
Love0

112/2014 Markavegur

Með
Árið 2016, miðvikudaginn 30. mars, tók Nanna Magnadóttir, formaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, með heimild í 3. mgr. 3. gr. laga nr. 130/2011 fyrir:

Mál nr. 112/2014, kæra á synjun Kópavogsbæjar frá 19. september 2014 um að fjarlægja rafmagnskassa, háspennustrengi og spindla á lóðinni nr. 1 við Markaveg, sem og að fjarlægja jarðvegstipp á lóð nr. 2 við Markaveg í Kópavogi.

 Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 20. október 2014, er barst nefndinni sama dag, kæra lóðarhafar Markavegar 1, Kópavogi, þá ákvörðun Kópavogsbæjar frá 19. september 2014 um að hafna því að fjarlægja rafmagnskassa, háspennustrengi og spindla á lóðinni nr. 1 við Markaveg og jarðvegstipp á lóð nr. 2 við Markaveg í Kópavogi. Er þess krafist að hinar kærðu ákvarðanir verði felldar úr gildi. Jafnframt er gerð krafa um að lagt verði fyrir Kópavogsbæ að fjarlægja umræddan rafmagnskassa, háspennustrengi, spindla og jarðvegstipp.

Gögn málsins bárust frá Kópavogsbæ 13. nóvember 2014 og í mars 2016.

Málavextir: Árið 2008 fengu kærendur úthlutað hesthúsalóð að Markavegi 1, á svæði þar sem í gildi er deiliskipulag fyrir Kjóavelli, hesthúsahverfi. Með bréfum kærenda til bæjarstjóra Kópavogs, dags. 1. ágúst 2014, var farið fram á að Kópavogsbær fjarlægði rafmagnskassa, háspennustrengi og spindla af lóð kærenda og að bærinn hætti að nota lóðina að Markavegi 2-3 sem jarðvegstipp. Gerð var krafa um að sveitarfélagið yrði við nefndum kröfum eigi síðar en 19. september s.á., ella yrði litið svo á að Kópavogsbær hefði synjað erindunum. Mun sveitarfélagið ekki hafa orðið við kröfum kærenda.

Málsrök kærenda: Kærendur telja að Kópavogsbær hafi brotið gegn ákvæðum skipulagslaga nr. 123/2010 og mannvirkjalaga nr. 160/2010. Fari umrætt ástand og ákvarðanir bæjarins um athafnaleysi gegn eignarréttindum kærenda, sbr. 72. gr. stjórnarskrár.

Eftir að kærendur hafi fengið lóðinni úthlutað hafi deiliskipulagi fyrir umrætt svæði verið breytt, lóð þeirra snúið um 90° og hesthús á lóðinni fært í norðurenda hennar. Hafi kærendur aldrei verið upplýstir um fyrirhugaðar breytingar eða verið leitað eftir sjónarmiðum þeirra, eins og borið hafi að gera lögum samkvæmt. Samkvæmt eldra skipulagi hafi rafmagnskassi staðið við suðausturhorn húss á lóðinni. Eftir breytingu sé hann sex metra inn á lóðinni sunnanverðri. Á mæliblaði sem afhent hafi verið áður en umrætt hús hafi verið teiknað hafi engin merki verið um rafmagnskassa á lóðinni og engin kvöð tilgreind.

Þegar kærendur hafi fengið lóð sína afhenta hafi legið í henni háspennustrengir sem ekki hafi verið upplýst um. Geti þeir verið hættulegir mönnum og dýrum. Ekki sé hægt að girða lóðina og nýta hana til fulls með eðlilegum hætti. Í sunnanverðri lóðinni liggi vatnslagnir frá austri til vesturs og standi spindlar vegna þeirra upp úr jarðveginum. Sé af þeim sjónmengun. Nefndur rafmagnskassi, lagnir og spindlar hindri afnot kærenda að lóð sinni og minnki gæði hennar og verðmæti.

Kvaðir ofangreinds efnis hafi verið settar í deiliskipulag löngu eftir afhendingu greindrar lóðar og smíði hesthúss á henni eða í maí 2012. Séu rafmagnskassinn og lagnirnar skipulagskvöð, sbr. 20. tl. 2. gr. skipulagslaga en kvaðir og staðsetningar lagna skuli koma fram á lóðarblöðum, sbr. 1.3. gr. skipulagsreglugerðar nr. 90/2013. Þau séu gefin út af stjórnvöldum og megi borgarar teysta slíkum opinberum skjölum. Hafi kærendur mátt ganga út frá því að engar kvaðir væru til staðar á lóðinni. Verði þeim ekki gert að bera hallan af „mistökum“ Kópavogsbæjar. Þá sé ekki hægt að íþyngja kærendum með afturvirkri breytingu á lóðarkvöðum.

Í aðalskipulagi sé lóðin að Markavegi 2-3 skipulögð sem hesthúsalóð og svo sé einnig í deiliskipulagi fyrir Kjóavelli. Engin ákvörðun virðist liggja fyrir um að umrædd lóð skuli gerð að jarðvegstipp. Verði að gera þá kröfu að Kópavogsbær fari eftir skipulagi og haldi umhverfi lóða snyrtilegu. Skuli hér sérstaklega bent á 1. mgr. 12. gr. og 1. mgr. 13. gr. skipulagslaga og 1. og 2. mgr. 56. gr. laga um mannvirki nr. 160/2010. Hafi kærendur ekki getað lokið frágangi við lóð sína vegna þessa. Brjóti hinar kærðu ákvarðanir gegn lögvörðum hagsmunum kærenda um hagkvæma og hnökralausa nýtingu lóðar þeirra. Sé óhagræði kærenda mun meira en þörf bæjarfélagsins á að viðhalda hinu ólögmæta ástandi.

Málsrök Kópavogsbæjar: Sveitarfélagið tekur fram að málsmeðferð við umrædda breytingu á deiliskipulagi hafi verið í fullu samræmi við ákvæði þágildandi skipulags- og byggingarlaga nr. 73/1993. Með ítrekuðum auglýsingum hafi verið tryggt að aðilar sem hagmuna ættu að gæta, hefðu tök á að koma athugasemdum sínum á framfæri. Engar slíkar hafi komið frá kærendum. Þá hafi í bréfi til kærenda, þar sem tilkynnt  hafi verið um úthlutun lóðarinnar, verið tekið fram að úthlutunin væri gerð með fyrirvara um að deiliskipulagi kynni að verða breytt.

Samkvæmt gildandi deiliskipulagi sé gert ráð fyrir bílastæðum og gangstétt meðfram Markavegi og að hestagerði nái ekki nær götu en 8 m. Umræddur rafmagnskassi sé staðsettur á svæði sem sé utan hestagerðis. Lagnir sem þjóni hesthúsum liggi á þessu svæði og þ.m.t. nefndur rafmagnskassi. Þá sé vakin athygli á kvöð um lagnir á lóðinni í deiliskipulagi og samþykktu mæliblaði, dags. 3. mars 2010. Greindir háspennustrengir liggi undir bílastæði á lóðinni og sé slíkt fyrirkomulag víða. Séu strengirnir utan byggingarreits og gerðis. Þá séu spindlar fyrir utan lóð kærenda. Hafi umrætt svæði ekki enn verið fullklárað en við frágang á því verði jarðvegur við spindlana settur í eðlilega hæð líkt og tíðkist.

Láðst hafi að gera grein fyrir lögnum sem fyrir væru á svæðinu við breytingu á eldra skipulagi fyrir Markaveg 1. Á hinn bóginn séu þær utan byggingarreits og gerðis og hafi engin áhrif á nýtingarmöguleika lóðarinnar og hún því eins að gæðum og ef engar lagnir lægju í jörðu.  Raflagnir liggi t.d. við lóðamörk að vestanverðu og við lóðamörk að sunnanverðu þar sem gildandi skipulag geri ráð fyrir að verði bílastæði.  Rafmagnskassi sé staðsettur við austurenda bílastæða og muni ekki skerða nýtingu lóðarinnar eða hafa að öðru leyti áhrif á hagsmuni lóðarhafa. Þá muni Kópavogsbær hafa forgöngu um að moldarhaugar á lóðinni að Markavegi 2-3 verði fjarlægðir.

Athugasemdir kærenda við greinargerð Kópavogsbæjar: Kærendur árétta sjónarmið sín og telja jafnframt að almennur fyrirvari við úthlutun um að deiliskipulag kunni að breytast geti ekki átt við um jafn stórvægilegar breytingar og gerðar hafi verið. Hafi borið að leita eftir sjónarmiðum kærenda. Sú fullyrðing Kópavogsbæjar um að kvaðir á lóð séu lögmætar og utan hestagerðis sé röng. Augljóst sé að rafmagnskassi hefði ekki verið staðsettur á umræddum stað hefðu lóðir upphaflega snúið á þann hátt sem þær gerðu eftir 90° snúning. Samkvæmt greinargerð með deiliskipulagi hafi hestagerði átt að ná að Markavegi og hafi kærendur átt að geta treyst því þegar þeir hafi keypt lóðina. Sé lóðin ekki í samræmi við væntingar þeirra eða það sem um hafi verið samið.

Niðurstaða: Með bréfum, dags. 1. ágúst 2014, beindu kærendur þeim kröfum til Kópavogsbæjar að fjarlægja rafmagnskassa, háspennustrengi og spindla á lóð þeirra að Markavegi 1, sem og jarðvegstipp á lóðinni að Markavegi 2-3. Kom fram í nefndum erindum að yrði ekkert aðhafst yrði litið svo á að í því fælist ákvörðun sveitarfélagsins um að synja kröfu kærenda. Samkvæmt upplýsingum frá Kópavogsbæ hefur fyrrgreindum erindum kærenda hvorki verið svarað né þau tekin fyrir á fundum hjá sveitarfélaginu.

Samkvæmt 9. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 skal stjórnvald taka ákvarðanir í málum svo fljótt sem unnt er. Þá er það meginregla stjórnsýsluréttar að hver sá er ber skriflegt erindi undir stjórnvald eigi rétt á skriflegu svari við því. Verður að líta svo á að nefnd erindi kærenda séu óafgreidd, en eins og atvikum er hér háttað verður meint athafnaleysi sveitarfélagsins ekki túlkað sem svo að það feli í sér ákvörðun um synjun á kröfum kærenda. Liggur því ekki fyrir að nein sú ákvörðun hafi verið tekin sem bindur enda á málið, en það er skilyrði þess að það verði borið undir úrskurðarnefndina, sbr. 2. mgr. 26. gr. stjórnsýslulaga. Verður af þeim sökum að vísa kæru þessari frá úrskurðarnefndinni, enda hefur málið ekki enn verið til lykta leitt.

Þó er rétt að benda á að unnt er að kæra óhæfilegan drátt á afgreiðslu máls til þess stjórnvalds sem stjórnvaldsákvörðun í málinu verður kærð til, sbr. 4. mgr. 9. gr. stjórnsýslulaga, en kæra þess efnis liggur ekki fyrir úrskurðarnefndinni.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist verulega sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

____________________________________
Nanna Magnadóttir
des 22
Love0

13/2014 Garðahverfi – Selskarð

Með
Árið 2016, fimmtudaginn 7. apríl, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Ásgeir Magnússon dómstjóri og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 13/2014, kæra á ákvörðun bæjarstjórnar Garðabæjar frá 21. nóvember 2013 um að samþykkja deiliskipulag Garðahverfis á Álftanesi.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 27. febrúar 2014, er barst nefndinni sama dag, kæra eigendur jarðarinnar Selskarðs á Álftanesi, þá ákvörðun bæjarstjórnar Garðabæjar frá 21. nóvember 2013 að samþykkja deiliskipulag Garðahverfis á Álftanesi. Verður að skilja kröfugerð kærenda svo að gerð sé krafa um að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi. Þá er þess krafist að eignarréttindi kærenda verði viðurkennd og þeim úrskurðað endurgjald vegna kostnaðar við kæru.
   
Gögn málsins bárust frá Garðabæ 17. nóvember 2015.

Málavextir: Mál þetta á sér nokkurn aðdraganda. Á opnum íbúafundi 19. janúar 2011 voru frumdrög að skipulagi Garðahverfis kynnt íbúum Garðabæjar. Í kjölfarið tók við frekari mótun deiliskipulagstillögunnar. Hinn 11. nóvember 2011 auglýsti síðan skipulagsnefnd Garðabæjar forkynningu á deiliskipulagstillögu fyrir Garðahverfi, sbr. 4. mgr. 40. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Frestur til að skila athugasemdum við forkynninguna var til 12. desember s.á. Kærendur komu að athugasemdum sínum og töldu að við skipulagsgerð yrði að taka tillit til réttinda sem tilheyrðu jörðinni Selskarði á Álftanesi, þ.e.a.s. sandnámuréttar, fjöruréttar og réttar til búðarstæðis og uppsáturs á svæðinu.

Á fundi bæjarstjórnar Garðabæjar 17. janúar 2012 var samþykkt að auglýsa deiliskipulagstillögu Garðahverfis, sbr. 1. mgr. 41. gr. skipulagslaga. Deiliskipulagstillagan var auglýst 9. febrúar 2012 með athugasemdafresti til 27. mars. s.á. Alls bárust sjö athugasemdir, m.a. frá kærendum. Skipulagsnefnd tók málið til afgreiðslu á fundi sínum 20. júní 2012 og 16. ágúst s.á. samþykkti bæjarstjórn deiliskipulagstillögu fyrir Garðahverfi.

Í kjölfar athugasemda Skipulagsstofnunar ákvað skipulagsnefnd á fundi sínum 23. maí 2013 að gera breytingar á deiliskipulagstillögunni og auglýsa hana að nýju. Ný deiliskipulagstillaga fyrir Garðahverfi var auglýst 14. ágúst 2013, sbr. 1. mgr. 41. gr. skipulagslaga, með fresti til athugasemda til 25. september s.á. Ein athugasemd barst frá kærendum með bréfi, dags. 24. september 2013, þar sem þeir ítrekuðu fyrri athugasemdir sínar. Hinn 21. nóvember 2013 samþykkti bæjarstjórn Garðabæjar deiliskipulag fyrir Garðahverfi, að tillögu skipulagsnefndar frá 7. s.m. Deiliskipulagið tók gildi með auglýsingu þar um í B-deild Stjórnartíðinda 11. febrúar 2014.

Málsrök kærenda: Kærendur benda á að þeir séu eigendur jarðarinnar Selskarðs. Um sé að ræða forna jörð, en hennar sé fyrst getið í þekktum heimildum á 13. öld. Eigendur Selskarðs eigi lögvarinn nýtingarrétt á þeim jörðum sem séu á því svæði sem deiliskipulag Garðahverfis taki til, en með deiliskipulaginu fari þau réttindi forgörðum.

Heimildir séu til staðar um eignarréttindi jarðarinnar Selskarðs. Samkvæmt þeim fylgi jörðinni fjöruréttur skilgreindur „að einum þriðja í Eggjum í hálfan ósinn móts við Hlið á miðja Kringlu“. Einnig fylgi búðarstæði og réttur til skipsuppsáturs í landi Hausastaða. Við landskipti á öllu heimalandi Garðakirkju 1932-1935 hafi jörðin Selskarð m.a. hlotið sandnámurétt í Garðaholti. Kærendur hafi aldrei verið löglega sviptir þessum réttindum eða afsalað sér þeim.

Mótmælt sé staðhæfingum Garðabæjar þess efnis að ekki sé um að ræða skýran og ótvíræðan rétt kærenda. Hafi kærendur hingað til nýtt sér þessi réttindi, m.a. með útleigu, sérstaklega beitarrétt jarðarinnar. Þá hafi kærendur sjálfir nýtt sér beitarréttinn. Fjöruréttur jarðarinnar hafi verið nýttur í gegnum aldirnar. Útræði, búðarstæði og uppsátur jarðarinnar hafi lengst af verið nýtt og til standi að nýta þessar eignir í framtíðinni. Virðist sem Garðabær ætli ekki að virða fornan rétt jarðarinnar Selskarðs, sem hafi verið til staðar áður en sveitarfélagið varð til.

Þess sé krafist að úrskurðarnefndin ákveði kærendum endurgjald fyrir þeim kostnaði sem þeir hafi haft af vinnu vegna kæru til nefndarinnar. Í lögum nr. 130/2011 segi að kostnaður vegna úrskurðarnefndarinnar greiðist úr ríkissjóði. Ekkert í lögunum kveði á um að úrskurðarnefndin geti ekki úrskurðað aðilum endurgjald, hvort sem það yrði greitt af hinum kærða eða úr ríkissjóði. Það sé einfaldlega eðlilegt og sanngjarnt og þurfi ekki lagafyrirmæli til.
   
Skipulagsáform Garðabæjar hafi ekkert gildi og þar af leiðandi verði ekki heimilaðar framkvæmdir á svæðinu fyrr en samið hafi verið um eignarréttindi jarðarinnar Selskarðs eða þau sætt eignarnámi í samræmi við lög og reglur.

Málsrök Garðabæjar: Af hálfu sveitarfélagsins er bent á að í 1. mgr. 38. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 komi skýrt fram að sveitarstjórnir beri ábyrgð á og annist gerð deiliskipulags. Á grundvelli þeirra heimilda hafi bæjarstjórn Garðabæjar samþykkt deiliskipulag fyrir Garðahverfi á Álftanesi. Deiliskipulagið sé í samræmi við gildandi aðalskipulag, en þar sé svæðinu lýst sem minja- og íbúðarsvæði. Við gerð deiliskipulagsins sé stefna aðalskipulagsins lögð til grundvallar og sérstök áhersla lögð á að stuðla að varðveislu menningar- og náttúruminja í Garðahverfi, sem og að gera það aðgengilegt til útivistar og náttúruskoðunar samhliða því að tryggja byggð á svæðinu.
   
Varðandi þær málsástæður kærenda að Garðabær hafi ekki haft heimild til að samþykkja skipulag svæðisins, þar sem slíkt fari í bága við eignarrétt þeirra til lands og gæða á svæðinu, megi vísa til áðurgreindra heimilda skipulagslaga um forræði og ábyrgð sveitarstjórna á gerð skipulags. Byggi það á þeirri meginreglu að sveitarfélög fari með skipulagsvald innan sinna marka, óháð eignarrétti til landsins í heild eða til einstakra hluta þess. Þegar af þeirri ástæðu beri að hafna kröfu kærenda um ógildingu.

Af skipulagsuppdrætti fyrir svæðið megi sjá að afmörkun þess taki til landsvæðis sem sé alfarið í eigu Garðabæjar, sbr. kaupsamning Garðabæjar og landbúnaðarráðuneytisins um jarðir á Garðaholti frá 28. júlí 1992.

Telji kærendur, á grundvelli óbeins eignarréttar sem Garðabær geri reyndar fyrirvara um að sé til staðar, að gengið sé á rétt þeirra eða hagsmuni með samþykki skipulagsins kunni að stofnast bótaréttur þeim til handa, enda geti þeir sýnt fram á tjón, sbr. 51. gr. skipulagslaga. Slíkar aðstæður geti þó á engan hátt takmarkað rétt Garðabæjar til að samþykkja deiliskipulag fyrir afmarkað svæði innan marka sveitarfélagsins, sbr. 3. gr. skipulagslaga. Þá sé einnig ljóst að úrlausn um þann þátt málsins heyri ekki undir úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála heldur matsnefnd eignarnámsbóta eða dómstóla.

Í öllum atriðum hafi verið farið að lögum um málsmeðferð við undirbúning, kynningu og samþykki deiliskipulagsins.

——-

Kærendur hafa gert ítarlegri grein fyrir máli sínu. Þau sjónarmið verða ekki rakin nánar hér en úrskurðarnefndin hefur haft þau til hliðsjónar við úrlausn málsins.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um lögmæti deiliskipulags Garðahverfis á Álftanesi, en kærendur telja að með ákvörðun um samþykkt þess sé gengið á réttindi sem fylgi jörð þeirra, Selskarði. Sé þar um að ræða sandnámurétt, fjörurétt og rétt til búðarstæðis og uppsáturs.

Á þéttbýlisuppdrætti Aðalskipulags Garðabæjar 2004-2016 kemur fram að svæðið, sem nú hefur verið deiliskipulagt, sé minjasvæði/íbúðarsvæði og að litlum hluta blönduð byggð. Á uppdrættinum kemur einnig fram stofnstígur meðfram strandlínu deiliskipulagssvæðisins. Í kafla 1.5 í greinargerð aðalskipulags er fjallað um helstu skipulagsforsendur þess. Þar kemur fram að hið deiliskipulagða svæði tilheyri svokölluðu Vestursvæði. Um deiliskipulagða svæðið segir nánar að meðfram suðvesturströnd sé strjál byggð, sem rekja megi til smábýla sem reist hafi verið, meðal annars til að stunda róðra á Faxaflóa, og séu þar víða merki um byggð frá fyrri öldum. Gert sé ráð fyrir að þar verði tekið mið af minjasvæði, svæði Garðakirkju og kirkjugarðs, svo og skógarsvæði við hábungu holtsins, og ný byggð löguð að þessum þáttum. Við strönd að suðvestanverðu séu mörk byggðar dregin um 50 m frá bökkum, ofan við fjörur. Þá segir í kafla 2.1.2 um takmörkun á landnotkun að á suðurhluta Garðaholts séu merki um minjar frá fyrri öldum byggðar í Garðahverfi og muni fornleifar á svæðinu hafa áhrif á útfærslu skipulags og umfang byggðar og sé tekið tillit til þess í aðalskipulagsáætlun.

Hið kærða deiliskipulag felur í sér nánari útfærslu á því sem fram kemur í aðalskipulagi, en landnotkun er óbreytt. Eins og lýst er í aðalskipulagi er rótgróin byggð á svæðinu og í greinargerð hins umdeilda deiliskipulags er tekið fram að þar sé búið á 14 bæjum og séu íbúar um 20 talsins. Þar sé stundaður smábúskapur, bæði með sauðfé og hross. Fram kemur í greinargerðinni að megintilgangur deiliskipulagsins sé að festa í sessi framtíðarsýn fyrir Garðahverfi með því að setja skilmála fyrir mannvirkjagerð og verndun náttúru og búsetuminja á svæðinu. Áhersla er lögð á viðhald byggðar og minja, en einnig eru skilgreindar 11 bæjartorfur sem fyrir gildi almennir og sérstakir skilmálar. Endurnýjun og viðhald skal taka mið af upprunalegri mynd húsa og byggðar. Sama gildir um viðbyggingar og er heimilt að reisa þær við eldri íbúðarhús. Þá er gert ráð fyrir möguleika á tveimur nýjum íbúðarhúsum á hverri bæjartorfu, í þeim tilgangi að viðhalda og styrkja byggð á svæðinu. Við hvert nýtt íbúðarhús er heimilt að byggja einnar hæðar útihús. Nánari skilmálar gilda um nýbyggingar þessar og skilgreind er lóð og byggingarreitur fyrir hvert nýtt íbúðarhús, þ.m.t. útihús.

Verður ekki séð að sú útfærsla á byggð sem að framan er lýst geti snert umdeild óbein eignarréttindi kærenda umfram það sem þegar er orðið með gildistöku aðalskipulags og þeirri byggð sem risin er á grundvelli eldri heimilda. Er enda landnotkun óbreytt, eins og áður er lýst, auk þess sem ákvarðanir í deiliskipulagi fela ekki í sér ráðstöfun eignarréttinda, hvorki beinna né óbeinna. Skortir því á að kærendur eigi þá lögvörðu hagsmuni tengda hinni kærðu ákvörðun sem 3. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála gerir að skilyrði fyrir kæruaðild og verður máli þessu af þeim sökum vísað frá úrskurðarnefndinni.

Rétt er að benda á að samkvæmt 1. gr. fyrrnefndra laga nr. 130/2011 er það hlutverk úrskurðarnefndarinnar að úrskurða í kærumálum vegna stjórnvaldsákvarðana og ágreiningsmálum vegna annarra úrlausnaratriða á sviði umhverfis- og auðlindamála eftir því sem lög kveða á um. Ágreiningur um eignarréttindi þau sem kærendur hafa vísað til verður því ekki til lykta leiddur fyrir úrskurðarnefndinni, heldur heyrir hann undir dómstóla. Undir dómstóla heyra einnig eftir atvikum álitaefni um bótarétt vegna skipulagsákvarðana, sbr. 51. gr. skipulagslaga nr. 123/2010, en ekki undir úrskurðarnefndina.

Kærendur krefjast þess jafnframt að úrskurðarnefndin ákveði þeim endurgjald fyrir kostnaði vegna kæru í málinu. Lagaheimild skortir til að ákvarða kærumálskostnað í málum sem rekin eru fyrir úrskurðarnefndinni. Verður að telja að það leiði m.a. af lögmætisreglu stjórnsýsluréttar að málskostnaður verði ekki ákvarðaður sé slík heimild ekki til staðar. Kemur krafa kærenda þar um því ekki til álita.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

____________________________________
Nanna Magnadóttir

______________________________              _____________________________
Ásgeir Magnússon                                                 Þorsteinn Þorsteinsson
    

des 22
Love0

5/2016 Hlíðarendi í Vatnsmýri

Með
Árið 2016, miðvikudaginn 23. mars, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Ómar Stefánsson varaformaður og Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor.

Fyrir var tekið mál nr. 5/2016, kæra á samþykktum borgarstjórnar Reykjavíkur frá 2. desember 2014 og 17. febrúar 2015 um breytingar á deiliskipulagi Hlíðarenda í Vatnsmýri.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 15. janúar 2016, er barst nefndinni sama dag, kæra Flugfélag Íslands ehf. og Icelandair ehf. samþykktir borgarstjórnar Reykjavíkur frá 2. desember 2014 og 17. febrúar 2015 um breytingar á deiliskipulagi Hlíðarenda í Vatnsmýri. Tóku hinar kærðu deiliskipulagsbreytingar gildi með auglýsingu í B-deild Stjórnartíðinda hinn 14. janúar og 15. maí 2015. Gera kærendur þá kröfu að hið kærða deiliskipulag verði fellt úr gildi.

Með bréfi til úrskurðarnefndarinnar, dags. 17. janúar 2016, er barst nefndinni sama dag, kærir Mýflug hf. fyrrgreinda deiliskipulagsbreytingu er tók gildi með auglýsingu í B-deild Stjórnartíðinda 15. maí 2015 og gerir þá kröfu að umrætt deiliskipulag verði fellt úr gildi. Þar sem málatilbúnaður kærenda er á sömu lund verður greint kærumál, sem er nr. 7/2016, sameinað kærumáli þessu.

Málsatvik og rök: Hinn 30. apríl 2014 samþykkti umhverfis- og skipulagsráð Reykjavíkur að auglýsa tillögu að breytingum á deiliskipulagi Hlíðarenda í Vatnsmýri frá árinu 2007. Fól tillagan m.a. í sér aukningu á íbúðarhúsnæði og breytingu á fermetrafjölda atvinnuhúsnæðis á skipulagssvæðinu. Borgarstjórn staðfesti afgreiðslu ráðsins 16. júní 2014 og var skipulagstillagan síðan auglýst til kynningar og bárust nokkrar athugasemdir á kynningartíma, m.a. af hálfu kærenda. Urðu lyktir mála þær að breyting á deiliskipulagi Hlíðarenda var samþykkt í borgarstjórn 2. desember 2014 og tók gildi með birtingu auglýsingar í B-deild Stjórnartíðinda 14. janúar 2015. Þá var á fundi umhverfis- og skipulagsráðs 28. janúar 2015 samþykkt að auglýsa breytingar á deiliskipulagi Hlíðarenda er lutu m.a. að skilgreiningum kvaða um útbyggingar, svalir og fjölda uppdeildra húseininga. Sú afgreiðsla var samþykkt í borgarstjórn 17. febrúar s.á. og var tillagan auglýst til kynningar. Engar athugasemdir bárust og að kynningu lokinni var málið tekið fyrir á afgreiðslufundi skipulagsfulltrúa 17. apríl 2015 og samþykkt á grundvelli viðauka við samþykkt um stjórn Reykjavíkurborgar um embættisafgreiðslur skipulagsfulltrúa. Tók breytingin gildi með auglýsingu í B-deild Stjórnartíðinda 15. maí 2015.

Kærendur vísa til þess að deiliskipulag Reykjavíkurflugvallar sem gerði ráð fyrir að NA/SV flugbraut vallarins yrði lögð niður hafi fallið úr gildi með úrskurði úrskurðarnefndarinnar í máli nr. 58/2014. Deiliskipulag Hlíðarenda byggi á þeirri forsendu og séu m.a. hæðir húsa við það miðaðar. Óhjákvæmilegt sé að fella hið kærða deiliskipulag úr gildi sökum þess að greind forsenda skipulagsins væri brostin. Kærendur hafi mikla hagsmuni af því að flugstarfsemi á Reykjavíkurflugvelli haldi áfram í óbreyttri mynd og að ekki verði dregið úr notagildi flugvallarins með óafturkræfum hætti án þess að um það verði sátt með hagsmunaaðilum og framtíðarlausn sé fundin fyrir innanlandsflug á Íslandi. Umrædd flugbraut hafi nýst í neyðartilfellum, svo sem vegna sjúkraflugs, þegar aðrar flugbrautir vallarins hafi lokast.

Reykjavíkurborg fer fram á að kærumáli þessu verði vísað frá úrskurðarnefndinni sökum þess að eins mánaðar kærufrestur skv. 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála hafi verið liðinn þegar málið barst úrskurðarnefndinni. Málið verði því ekki borið undir nefndina samkvæmt tilvitnuðu ákvæði, sbr. 2. mgr. 26. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.

Niðurstaða: Í 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála er kveðið á um kærufrest mála sem skotið verður til nefndarinnar. Er hann ákveðinn einn mánuður frá því að kæranda varð kunnugt eða mátti vera kunnugt um viðkomandi ákvörðun nema lög þau sem kæranleg ákvörðun byggist á mæli fyrir um annan kærufrest. Þá er og tekið fram að ef um sé að ræða ákvarðanir sem sæta opinberri birtingu teljist kærufrestur frá birtingu ákvörðunar. Hinar kærðu ákvarðanir byggjast á skipulagslögum nr. 123/2010 og í lokamálslið 1. mgr. 42. gr. þeirra laga er mælt fyrir um að birta skuli auglýsingu um samþykkt deiliskipulag í B-deild Stjórnartíðinda og á það einnig við um breytingu á deiliskipulagi, sbr. 1. mgr. 43. gr. laganna. Í 52. gr. laganna kemur fram að um aðild, kærufrest og málsmeðferð kærumála samkvæmt þeim lögum fari eftir lögum um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála.

Kærufrestur vegna hinna kærðu deiliskipulagsbreytinga byrjaði samkvæmt framansögðu að líða hinn 15. janúar 2015 annars vegar og 16. maí s.á. hins vegar, sbr. 8. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993, og lauk að liðnum mánuði frá greindum dagsetningum. Kærur í máli þessu bárust úrskurðarnefndinni hinn 15. og 17. janúar 2016 eða um sjö og ellefu mánuðum eftir lok kærufrests.

Í 28. gr. stjórnsýslulaga er fjallað um áhrif þess ef kæra berst að liðnum kærufresti. Ber þá samkvæmt 1. mgr. ákvæðisins að vísa kæru frá nema að afsakanlegt verði talið að kæran hafi ekki borist fyrr eða veigamiklar ástæður mæli með því að kæran verði tekin til efnismeðferðar. Ógildingarkröfur í máli þessu eru fyrst og fremst reistar á þeirri málsástæðu að með úrskurði um ógildingu deiliskipulags Reykjavíkurflugvallar sé brostin sú forsenda deiliskipulags Hlíðarenda að SA/NV flugbraut vallarins verði lögð niður. Er því um að ræða atvik sem ekki voru fyrir hendi er hinar kærðu ákvarðanir voru teknar og snerta ekki undirbúning og málsmeðferð þeirra ákvarðana. Breyttar eða brostnar forsendur gildandi deiliskipulags geta eftir atvikum leitt til viðbragða stjórnvalda sem hafa á hendi skipulagsvald á viðkomandi svæði og geta ákvarðanir af því tilefni eftir atvikum verið kæranlegar.
 
Af framangreindum ástæðum þykja undantekningaákvæði 1. og 2. tl. 1. mgr. 28. gr. stjórnsýslulaga, sem skýra ber þröngt, ekki eiga hér við og verður máli þessu vísað frá úrskurðarnefndinni í samræmi við 1. mgr. 28. gr. nefndra laga.

Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

____________________________________
Nanna Magnadóttir

______________________________              _____________________________
Ómar Stefánsson                                                    Aðalheiður Jóhannsdóttir

des 22
Love0

16/2016 Vegamótastígur

Með
Árið 2016, miðvikudaginn 30. mars, tók Nanna Magnadóttir, formaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, með heimild í 3. mgr. 3. gr. laga nr. 130/2011 fyrir:

Mál nr. 16/2016, kæra á ákvörðun borgarstjórnar frá 17. nóvember 2015 um að samþykkja breytingu á deiliskipulagi reits 1.171.5 vegna lóðanna nr. 7 og nr. 9 við Vegamótastíg í Reykjavík.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með ódagsettu bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, er móttekið var 29. janúar 2016, kærir H, f.h. íbúa og eigenda Grettisgötu 3, 3a og 5 þá ákvörðun borgarstjórnar frá 17. nóvember 2015 að samþykkja breytingu á deiliskipulagi reits 1.171.5 vegna lóða nr. 7 og nr. 9 við Vegamótastíg í Reykjavík. Erindi sama efnis frá sömu aðilum var móttekið hjá innanríkisráðuneytinu 10. febrúar 2016 og framsent úrskurðarnefndinni. Barst það nefndinni 18. s.m. Skilja verður málsskot kærenda svo að gerð sé krafa um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar.

Úrskurðarnefndinni bárust gögn málsins frá Reykjavíkurborg 10. mars 2016.

Málsatvik og rök: Árið 2002 var samþykkt deiliskipulag fyrir staðgreinireit 1.171.5 sem afmarkast af Laugavegi, Klapparstíg, Grettisgötu og Vegamótastíg. Gerði deiliskipulagið m.a. ráð fyrir því að fjarlægja mætti núverandi byggingu á lóðinni nr. 9 við Vegamótastíg, en nefnd lóð er á horni Grettisgötu og Vegamótastígs. Einnig yrði byggingarreitur lóðarinnar stækkaður og heimilt að reisa þar fjögurra hæða byggingu með inndreginni efstu hæð og kjallara. Á aðliggjandi lóð að Laugavegi 18b var gert ráð fyrir sambærilegum byggingarheimildum á nýjum byggingarreit syðst á lóðinni en að hús við Laugaveg væri óbreytt. Árið 2005 var samþykkt breyting á nefndu deiliskipulagi er fól m.a. í sér að síðargreindu lóðinni var skipt í tvær og önnur þeirra varð nr. 7 við Vegamótastíg. Árið 2008 tók gildi breytt deiliskipulag vegna lóðanna nr. 7 og nr. 9 við Vegamótastíg. Fól það í sér, samkvæmt greinargerð þess, að á lóðunum væri byggt nokkurn veginn í samræmi við fyrra deiliskipulag, en að gamall steinbær sem áður hafði staðið á lóðinni að Vegamótastíg nr. 7 yrði endurreistur á þaki nýbyggingar og einnig að gamla húsið á lóðinni við Vegamótastíg nr. 9 yrði flutt upp á þak.

Á embættisafgreiðslufundi skipulagsfulltrúa 15. maí 2015 var lögð fram umsókn um leyfi til að breyta deiliskipulagi lóðanna að Vegamótastíg nr. 7 og nr. 9. Gerði tillagan ráð fyrir að á nefndum lóðum yrðu fimm hæða byggingar og yrði efsta hæð inndregin, sem og 1. hæð. Kjallari á einni hæð yrði undir húsunum. Einnig yrði hætt við að endurreisa gamla steinbæinn á þaki nýbyggingar og að færa gamla húsið á lóðinni að Vegamótastíg nr. 9 upp á þak. Málinu var vísað til umsagnar verkefnisstjóra og á fundi skipulagsfulltrúa 5. júní s.á. var því vísað til umhverfis- og skipulagsráðs, sem á fundi 1. júlí s.á. samþykkti að auglýsa framlagða tillögu.  Samþykkti borgarráð greinda afgreiðslu 9. s.m. Að lokinni auglýsingu var umsóknin lögð fram að nýju á embættisafgreiðslufundum skipulagsfulltrúa 4. og 18. september 2015 og samþykkt í tvígang að framlengja frest til athugasemda vegna beiðni kærenda þar um. Á embættisafgreiðslufundi skipulagsfulltrúa 25. september s.á. var erindinu vísað til umsagnar verkefnisstjóra og á fundi skipulagsfulltrúa 2. október s.á. var því vísað til umhverfis- og skipulagsráðs. Ráðið tók málið fyrir 21. s.m. og samþykkti meirihluti þess tillöguna með þeim breytingum er fram komu í umsögn skipulagsfulltrúa. Samþykkti borgarstjórn tillöguna 17. nóvember 2015. Öðlaðist breytingin gildi með birtingu auglýsingar í B-deild Stjórnartíðinda 11. desember s.á.

Samkvæmt fyrirliggjandi gögnum telja kærendur að fimm hæða byggingar við Vegamótastíg muni raska verulega ásýnd svæðisins, enda séu húsin við Grettisgötu umtalsvert lægri. Sé ekki tekið mið af heildarsýn hverfisins í deiliskipulaginu. Fyrirhugaðar byggingar muni t.a.m. skerða útsýni og birtu, valda skuggamyndun og ýta undir sterka vindsveipa. Lífsgæði kærenda muni rýrna sem og virði eigna þeirra. Hætta sé á tjóni af framkvæmdunum, t.d. vegna sprengingar klappar. Gera megi ráð fyrir miklum hávaða og ónæði af fyrirhuguðum hótelrekstri í húsunum. Muni staðsetning og aðkoma að bílastæði/kjallara valda kærendum miklum óþægindum og ónæði. Kærendur hafi séð auglýsingu um samþykkt deiliskipulagsins nokkrum dögum áður en kæra barst úrskurðarnefndinni.

Af hálfu Reykjavíkurborgar er gerð krafa um að máli þessu verði vísað frá úrskurðarnefndinni þar sem kæra sé of seint fram komin með vísan til 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála. Kæra í máli þessu hafi borist úrskurðarnefndinni 29. janúar 2016. Frestur til að kæra hafi verið til 11. janúar 2016 og hafi hann því verið liðinn þegar kæra barst úrskurðarnefndinni. Beri þegar að þeirri ástæðu að vísa máli frá enda hafi engin rök verið færð fyrir því hvers vegna víkja ætti frá skýrum ákvæðum laga að þessu leyti.

Lóðarhafi nefndra lóða gerir kröfu um frávísun málsins með vísan til þess að lögbundinn kærufrestur hafi verið liðinn er kæra barst úrskurðarnefndinni. Þá uppfylli kæran ekki þau skilyrði sem sett séu í 1. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011.

Niðurstaða: Hin kærða ákvörðun tók gildi með birtingu auglýsingar þar um í B-deild Stjórnartíðinda 11. desember 2015. Samkvæmt 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála er kærufrestur til nefndarinnar einn mánuður, nema á annan veg sé mælt í lögum. Sé um að ræða ákvarðanir sem sæta opinberri birtingu miðast upphaf frestsins við birtingu ákvörðunar. Kæra í máli þessu var móttekin hjá úrskurðarnefndinni 29. janúar 2016, eða rúmum mánuði eftir birtingu hinnar kærðu ákvörðunar, og var þá kærufrestur til nefndarinnar liðinn samkvæmt tilvitnuðu ákvæði. Ber af þeim sökum að vísa máli þessu frá úrskurðarnefndinni, sbr. 28. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.

Úrskurðarorð:

Máli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

___________________________________
Nanna Magnadóttir
des 22
Love0

76/2015 Hringrás

Með
Árið 2016, miðvikudaginn 23. mars, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Ómar Stefánsson varaformaður og Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor.

Fyrir var tekið mál nr. 76/2015, kæra á ákvörðunum Umhverfisstofnunar um að veita kæranda áminningu vegna vanskila á magntölum úrgangs og að hafna beiðni kæranda um heimild til að skila inn tveimur skýrslum um magntölur úrgangs, annars vegar ítarlegri skýrslu til tölfræðiútreiknings og hins vegar samandreginni skýrslu til birtingar á heimasíðu stofnunarinnar.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 14. september 2015, er barst nefndinni sama dag, kærir Hringrás hf., Klettagörðum 9, Reykjavík, ákvörðun Umhverfisstofnunar um að veita kæranda áminningu skv. 66. gr. laga nr. 55/2003 um meðhöndlun úrgangs, þar sem stofnuninni hafi ekki borist magntölur úrgangs frá kæranda. Áminningin var birt kæranda með bréfi, dags. 13. ágúst 2015, og var þar veittur frestur til úrbóta til og með 4. september s.á. Jafnframt er kærð sú ákvörðun Umhverfisstofnunar, sem tilkynnt var kæranda með bréfi stofnunarinnar, dags. 9. september 2015, að hafna því að veita kæranda heimild til að skila inn tveimur skýrslum um magntölur úrgangs, þ.e. annars vegar ítarlegri skýrslu til tölfræðiútreiknings og hins vegar samandreginni skýrslu til birtingar á heimasíðu stofnunarinnar.

Kærandi krefst þess að hinar kærðu ákvarðanir Umhverfisstofnunar verði felldar úr gildi. Jafnframt var gerð krafa um frestun réttaráhrifa ákvörðunarinnar, en þeirri kröfu var hafnað með úrskurði nefndarinnar, uppkveðnum 29. október 2015.

Gögn málsins bárust frá Umhverfisstofnun 22. september 2015 og 9. mars 2016.

Málsatvik: Kærandi rekur endurvinnslu brotajárns og móttöku spilliefna hérlendis og hefur til þess starfsleyfi frá Umhverfisstofnun á grundvelli laga nr. 55/2003 um meðhöndlun úrgangs. Í  1. mgr. 19. gr. laganna segir m.a. að rekstraraðilar skuli fyrir 1. maí ár hvert skila til Umhverfisstofnunar skýrslu um þann úrgang sem meðhöndlaður var á undangengnu almanaksári. Skal skýrslan innihalda upplýsingar um tegundir úrgangsins og magn, uppruna og ráðstöfun hverrar tegundar. Skýrslan skal vera á því formi sem Umhverfisstofnun leggur til og vera aðgengileg á heimasíðu stofnunarinnar.

Kærandi afhenti ekki umrædda skýrslu á tilsettum tíma og með bréfi, dags. 12. júní 2015, tilkynnti Umhverfisstofnun honum um áform um áminningu vegna vanskila á magntölum úrgangs. Var honum veittur frestur til 26. s.m. til að bæta úr með afhendingu upplýsinganna eða koma sjónarmiðum sínum á framfæri. Kærandi tjáði Umhverfisstofnun með bréfi, dags. 25. júní 2015, að hann teldi að birting umræddra skýrslna myndi raska viðskiptahagsmunum sínum og valda sér tjóni. Eftir frekari samskipti kæranda og Umhverfisstofnunar var honum veitt áminning vegna vanskila á magntölum úrgangs með bréfi, dags. 13. ágúst 2015. Veitti stofnunin kæranda frest til úrbóta til og með 4. september s.á.

Eftir frekari samskipti kæranda og Umhverfisstofnunar óskaði kærandi eftir því með bréfi, dags. 2. september 2015, að skila inn tveimur skýrslum til Umhverfisstofnunar. Önnur skýrslan átti að vera á því formi sem stofnunin hafði þegar lagt til en hin átti að geyma samandregnar upplýsingar um magntölur úrgangs og vera til birtingar á heimasíðu stofnunarinnar. Með bréfi, dags. 9. s.m., var beiðni kæranda hafnað. Kærandi hefur kært framangreindar ákvarðanir til úrskurðarnefndarinnar eins og að framan greinir.

Málsrök kæranda: Kærandi kveður Umhverfisstofnun hafa í áraraðir fengið gögn um söfnun og meðhöndlun úrgangs frá fyrirtækjum sem meðhöndli úrgang og fram til þessa hafi stofnunin og Hagstofa Íslands unnið úr gögnunum heildartölfræði um úrgangsmál fyrir landið. Eftir breytingu á 19. gr. laga nr. 55/2003 um meðhöndlun úrgangs hyggist Umhverfisstofnun nú birta gögn frá hverju og einu fyrirtæki á vef sínum. Kærandi telji mikla hagsmuni í húfi fyrir sig, verði þær upplýsingar sem stofnunin óski eftir gerðar opinberar á því formi sem stofnunin hafi lagt til í samræmi við 1. mgr. 19. gr. laganna. Í umræddum skýrslum sé að finna viðkvæmar viðskiptaupplýsingar, sér í lagi hjá kæranda vegna rekstrarforms hans, og gætu samkeppnisaðilar greint rekstur hans með nokkuð nákvæmum hætti yrðu upplýsingarnar gerðar opinberar á því formi sem Umhverfisstofnun krefjist.

Umhverfisstofnun beri að meta hagsmuni þá sem í húfi séu við beitingu viðkomandi lagaákvæðis og ganga ekki lengra en þörf krefji til að þjóna markmiðum þeim sem að sé stefnt með reglunni. Birting umræddra gagna geti skaðað hagsmuni fyrirtækja á samkeppnismarkaði og gangi fortakslaus beiting ákvæðisins gegn grundvallarreglum íslensks réttar um atvinnufrelsi, jafnræði og meðalhóf. Það þjóni ekki hagsmunum almennings eða umhverfis að birta nákvæmar viðskiptaupplýsingar fyrirtækisins og Umhverfisstofnun gæti ákveðið að túlka skyldu skv. 19. gr. með vægari hætti, t.d. með því að fallast á tillögu kæranda um það hvernig upplýsingarnar verði birtar, þ.e. með samandregnum upplýsingum og tölfræði um magntölur úrgangs.

Hafnað sé þeim málsrökum Umhverfisstofnunar að jafnræði á milli aðila væri raskað ef stofnunin féllist á að birta umræddar upplýsingar á því formi sem kærandi leggi til, enda hafi ekki verið birtar neinar skýrslur á heimasíðu stofnunarinnar. Væri einfalt mál að gefa öðrum aðilum einnig færi á að skila skýrslum inn á umræddu tvöföldu formi.

Málsrök Umhverfisstofnunar: Umhverfisstofnun bendir á að það komi skýrt fram í 1. mgr. 19. gr. laga nr. 55/2003 um meðhöndlun úrgangs að rekstraraðilar skuli fyrir 1. maí ár hvert skila til stofnunarinnar skýrslu um úrgang sem meðhöndlaður hafi verið á undangengnu almanaksári. Jafnframt sé ljóst samkvæmt ákvæðinu að skýrslan skuli vera á því formi sem Umhverfisstofnun leggi til. Tilgangur nefndrar skýrslugjafar sé að safna tölfræðiupplýsingum og beri stofnuninni að safna viðkomandi upplýsingum og senda áfram í samræmi við skyldur Íslands samkvæmt samningnum um hið Evrópska efnahagssvæði og loftslagssamningi Sameinuðu þjóðanna.

Einnig sé skýrt kveðið á um það í 1. mgr. 19. gr. að áðurnefndar skýrslur skuli vera aðgengilegar á heimasíðu Umhverfisstofnunar. Hafi stofnunin ekki svigrúm til að víkja frá svo skýru lagaboði með því að heimila takmarkaða birtingu skýrslnanna. Vakin sé sérstök athygli á því að stofnunin óski einungis eftir upplýsingum um þann úrgang sem rekstraraðili endurvinni, endurnýti, fargi sjálfur eða flytji úr landi til meðhöndlunar. Hvorki sé óskað eftir upplýsingum um þann úrgang sem rekstraraðili sendi til meðhöndlunar hjá öðrum aðilum innanlands né að í skýrslunni komi fram heildarmagn þess úrgangs sem rekstraraðili hafi tekið  við. Einungis sé um upplýsingar að ræða sem nauðsynlegar séu til að uppfylla kröfur um gögn sem íslenskum stjórnvöldum beri að standa skil á gagnvart framangreindum erlendum stofnunum.                                                                                                                                                                                                                                                                                                              

Niðurstaða: Samkvæmt 1. mgr. 19. gr. laga nr. 55/2003 um meðhöndlun úrgangs skulu rekstraraðilar skila til Umhverfisstofnunar fyrir 1. maí ár hvert skýrslu um þann úrgang sem meðhöndlaður var á undangengnu almanaksári. Skal skýrslan innihalda upplýsingar um tegundir úrgangsins og magn, uppruna og ráðstöfun hverrar tegundar. Segir einnig að skýrslan skuli vera á því formi sem Umhverfisstofnun leggi til. Í 6. málsl. 1. mgr. segir loks að skýrslurnar skuli gerðar aðgengilegar á heimasíðu Umhverfisstofnunar.

Af orðalagi ákvæðisins má ráða að rekstraraðilar beri fortakslausa skyldu til að skila umræddum upplýsingum og að skylt sé að hafa þær á því formi sem Umhverfisstofnun leggur til. Engar frekari leiðbeiningar liggja fyrir um hvernig formið skuli vera. Ákvörðunarvald þar um liggur því alfarið hjá stofnuninni, þó með þeim fyrirvara að gætt sé almennra reglna stjórnsýsluréttarins við þá ákvarðanatöku, t.a.m. með því að ganga ekki lengra í kröfum sem gerðar eru til rekstaraðila um upplýsingagjöf en nauðsyn ber til.

Umhverfisstofnun hefur ákveðið að rekstraraðilar skuli nota tiltekið form þar sem er krafist upplýsinga um alls 72 úrgangsflokka, magn í tonnum og aðferð við endurvinnslu, endurnýtingu og förgun í hverjum flokki. Samkvæmt upplýsingum sem úrskurðarnefndin hefur aflað frá stofnuninni er formið byggt upp með það að leiðarljósi að safna einungis þeim upplýsingum sem nauðsynlegar eru fyrir tölfræðiúrvinnslu og upplýsingagjöf samkvæmt alþjóðlegum samningum sem Ísland er aðili að. Hefur stofnunin lagt fram gögn þessu til staðfestingar. Að teknu tilliti til þessa og afdráttarlauss orðalags áðurnefndrar 1. mgr. 19. gr. laga nr. 55/2003 verður ekki annað séð en að sú leið sem Umhverfisstofnun hefur valið við upplýsingasöfnun og form skýrslu sé í samræmi við nefnt lagaákvæði. Þá kemur skýrt fram í nefndri 1. mgr. 19. gr. laganna að skýrsla sem birt skuli á heimasíðu Umhverfisstofnunar sé sú skýrsla sem rekstraraðili skilar inn á áðurnefndu formi. Var stofnuninni því rétt að hafna beiðni kæranda um heimild til að skila inn tveimur skýrslum í stað einnar.

Samkvæmt því sem að framan greinir bar kæranda að skila til Umhverfisstofnunar skýrslu með upplýsingum um þann úrgang sem meðhöndlaður var af honum á undangengnu almanaksári fyrir 1. maí 2015, en það var ekki gert. Í 2. mgr., sbr. 1. mgr. 66. gr. laga nr. 55/2003 er kveðið á um heimild Umhverfisstofnunar til að veita aðila áminningu til að knýja á um framkvæmd ráðstöfunar samkvæmt lögunum og skal jafnframt veita hæfilegan frest til úrbóta. Með bréfi, dags. 12. júní 2015, voru kæranda kynnt áform um áminningu vegna vanskila á umræddum upplýsingum og gefinn frestur til 26. s.m. til að bæta úr eða koma sjónarmiðum sínum á framfæri. Ákvörðun um áminningu var tekin 13. ágúst s.á. Telja verður að með þessu hafi verið gætt andmælaréttar kæranda og hann fengið rúman tíma til úrbóta áður en gripið var til þvingunarúrræða samkvæmt greindu lagaákvæði.

Að öllu framangreindu virtu þykja hinar kærðu ákvarðanir ekki haldnar neinum þeim annmörkum sem raskað geta gildi þeirra og verður kröfu um ógildingu þeirra af þeim sökum hafnað.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um ógildingu ákvörðunar Umhverfisstofnunar sem tilkynnt var með bréfi, dags. 13. ágúst 2015, um að veita kæranda áminningu vegna vanskila á magntölum úrgangs. Jafnframt er hafnað kröfu kæranda um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar Umhverfisstofnunar að hafna beiðni kæranda um heimild til að skila inn tveimur skýrslum um magntölur úrgangs, annars vegar ítarlegri skýrslu til tölfræðiútreiknings og hins vegar samandreginni skýrslu til birtingar á heimasíðu stofnunarinnar. 

_______________________________
Nanna Magnadóttir

______________________________              _____________________________
Ómar Stefánsson                                                    Aðalheiður Jóhannsdóttir

des 22
Love0

100/2015 Hringrás

Með

Árið 2016, miðvikudaginn 23. mars, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Ómar Stefánsson varaformaður og Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor.

Fyrir var tekið mál nr. 100/2015, kæra á ákvörðun Umhverfisstofnunar frá 3. nóvember 2015 um álagningu dagsekta á Hringrás hf. frá og með 11. sama mánaðar vegna vanskila á magntölum úrgangs.

Í málinu er nú kveðinn upp til svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 6. nóvember 2015, er barst nefndinni sama dag, kærir Hringrás hf., Klettagörðum 9, Reykjavík, ákvörðun Umhverfisstofnunar um að leggja dagsektir á fyrirtækið vegna vanskila á magntölum úrgangs.

Kærandi krefst þess að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi. Jafnframt var gerð krafa um frestun réttaráhrifa ákvörðunarinnar og var fallist á þá kröfu með úrskurði nefndarinnar, uppkveðnum 26. nóvember 2015.

Gögn málsins bárust frá Umhverfisstofnun 13. og 18. nóvember 2015 og 9. mars 2016.

Málavextir: Kærandi rekur endurvinnslu brotajárns og móttöku spilliefna hérlendis og hefur til þess starfsleyfi frá Umhverfisstofnun á grundvelli laga nr. 55/2003 um meðhöndlun úrgangs. Samkvæmt 1. mgr. 19. gr. laganna skulu rekstraraðilar fyrir 1. maí ár hvert skila til Umhverfisstofnunar skýrslu um þann úrgang sem meðhöndlaður var á undangengnu almanaksári. Skal skýrslan innihalda upplýsingar um tegund og magn úrgangs, og um uppruna og ráðstöfun hverrar tegundar. Skýrslan skal vera á því formi sem Umhverfisstofnun leggur til og vera aðgengileg á heimasíðu stofnunarinnar.

Kærandi afhenti ekki umrædda skýrslu á tilsettum tíma og með bréfi, dags. 12. júní 2015, tilkynnti Umhverfisstofnun honum um áform um áminningu vegna vanskila á magntölum úrgangs. Var honum veittur frestur til 26. s.m. til að bæta úr, með afhendingu upplýsinganna, eða til að koma sjónarmiðum sínum á framfæri. Kærandi tjáði Umhverfisstofnun með bréfi, dags. 25. júní 2015, að hann teldi að birting umræddrar skýrslu myndi raska viðskiptahagsmunum sínum og valda sér tjóni. Var kæranda veitt áminning vegna vanskila á magntölum úrgangs með bréfi, dags. 13. ágúst 2015, og frestur veittur til úrbóta til og með 4. september s.á.

Í kjölfar frekari samskipti kæranda og Umhverfisstofnunar óskaði kærandi eftir því með bréfi, dags. 2. september 2015, að fá að skila inn tveimur skýrslum til Umhverfisstofnunar. Önnur skýrslan átti að vera á því formi sem stofnunin hafði þegar lagt til en hin átti að geyma samandregnar upplýsingar um magntölur úrgangs og vera til birtingar á heimasíðu stofnunarinnar. Með bréfi, dags. 9. s.m., var beiðni kæranda hafnað. Kærandi kærði framangreindar ákvarðanir til úrskurðarnefndarinnar og krafðist jafnframt frestunar réttaráhrifa þeirra. Þeirri kröfu kæranda var hafnað með bráðabirgðaúrskurði uppkveðnum 29. október 2015.

Með bréfi, dags. 11. september 2015, barst kæranda tilkynning frá Umhverfisstofnun þar sem boðuð voru áform stofnunarinnar um að leggja dagsektir á kæranda vegna vanskila á magntölum úrgangs sem honum bæri að skila. Með tölvupósti 3. nóvember s.á. ítrekaði kærandi þá afstöðu sína að hann væri fús til að skila nefndum magntölum til Umhverfisstofnunar, svo framarlega sem ekki yrðu birt persónugreinanleg gögn á heimasíðu hennar. Með bréfi stofnunarinnar, dags. sama dag, var kæranda tilkynnt sú ákvörðun hennar að leggja á hann dagsektir vegna vanskila á magntölum úrgangs að fjárhæð 10.000 krónur á dag. Dagsektirnar voru lagðar á „frá og með 11. nóvember 2015 og þar til staðfesting á fullnægjandi úrbótum hefur borist stofnuninni“. Hefur þessi ákvörðun verið kærð til úrskurðarnefndarinnar, en eins og áður greinir var fallist á beiðni kæranda um frestun réttaráhrifa hennar með úrskurði uppkveðnum 26. nóvember 2015.

Málsrök kæranda: Kærandi telur mikla hagsmuni í húfi fyrir sig verði þær upplýsingar sem Umhverfisstofnun óski eftir gerðar opinberar á því formi sem stofnunin leggi til. Í umræddum skýrslum sé að finna viðkvæmar viðskiptaupplýsingar, sér í lagi hjá kæranda vegna rekstrarforms, sem geti skaðað samkeppnisstöðu hans. Kærandi hafi nýtt sér lögbundinn rétt sinn til að bera ákvarðanir Umhverfisstofnunar undir úrskurðarnefndina og sú ákvörðun stofnunarinnar að leggja á kæranda dagsektir áður en niðurstaða sé fengin í því máli dragi úr lögbundnum og stjórnarskrárvörðum rétti hans til endurskoðunar stjórnvaldsákvarðana er hann varði.

Málsrök Umhverfisstofnunar: Umhverfisstofnun fer fram á að kröfum kæranda verði hafnað. Samkvæmt 19. gr. laga nr. 55/2003 um meðhöndlun úrgangs hvíli sú skylda á rekstraraðilum að skila viðkomandi skýrslum fyrir 1. maí ár hvert. Jafnframt hvíli skylda á Umhverfisstofnun að taka við þeim og gera þær aðgengilegar á heimasíðu sinni. Loks fari fram mikil úrvinnsla upplýsinga úr skýrslunum og Umhverfisstofnun hafi þá skyldu að safna viðkomandi tölfræðiupplýsingum og senda áfram samkvæmt skyldum Íslands gagnvart samningnum um hið Evrópska efnahagssvæði og loftslagssamningi Sameinuðu þjóðanna, þ.e. til Hagstofu Evrópusambandsins (Eurostat) og skrifstofu loftslagssamningsins. Um sé að ræða u.þ.b. 10 skýrslur árlega með þremur skiladögum. Mikilvægt sé að Umhverfisstofnun standi skil á skýrslunum á réttum tíma og því áríðandi að rekstraraðilar standi skil á sínum upplýsingum samkvæmt framangreindu. Frekari töf á því en þegar sé orðin myndi leiða til þess að forsendur upplýsingagjafar stofnunarinnar yrðu ófullnægjandi og því sé nauðsynlegt að hún fái nefndar upplýsingar hið fyrsta. Skili Umhverfisstofnun ekki tölfræðiupplýsingunum til framangreindra aðila gildi almennar reglur um brot á skyldum Íslands samkvæmt EES-samningnum og þjóðréttarlegum skyldum.

Umhverfisstofnun hafi gætt meðalhófs í málinu og færð hafi verið fram skýr rök fyrir kröfum stofnunarinnar. Kærandi hafi fengið eðlilega fresti og hafi fundað með stofnuninni um málið. Kærandi hafi verið áminntur og stofnunin geti ekki látið hjá líða að framfylgja lagaskyldu í nafni meðalhófs. Dagsektir séu þvingunarúrræði og geti ákvörðun um dagsektir eðli málsins samkvæmt verið íþyngjandi fyrir rekstraraðila. Dagsektir séu úrræði stjórnvalda til að breyta háttsemi rekstraraðila til framtíðar þannig að stjórnvaldið geti uppfyllt skyldu sína samkvæmt lögum og reglugerðum og gagnvart öðrum stjórnvöldum, öðrum rekstraraðilum og almenningi, til að tryggja það að rekstraraðilar starfi í samræmi við þær réttarheimildir sem um starfsemi þeirra gildi.

Niðurstaða: Ágreiningur í máli þessu snýst um þá ákvörðun Umhverfisstofnunar að ákveða  kæranda dagsektir að fjárhæð 10.000 krónur á dag frá og með 11. nóvember 2015 og þar til staðfesting á fullnægjandi úrbótum hafi borist stofnuninni.

Ákvörðun um dagsektir er sprottin af vanrækslu kæranda á skyldu skv. 19. gr. laga nr. 55/2003 um meðhöndlun úrgangs. Samkvæmt ákvæðinu skulu rekstraraðilar skila til Umhverfisstofnunar fyrir 1. maí ár hvert skýrslu um þann úrgang sem meðhöndlaður var á undangengnu almanaksári. Skal skýrslan innihalda upplýsingar um tegundir úrgangsins og magn, uppruna og ráðstöfun hverrar tegundar. Segir einnig að skýrslan skuli vera á því formi sem Umhverfisstofnun leggi til. Í 6. málsl. 1. mgr. 19. gr. segir loks að skýrslurnar skuli gerðar aðgengilegar á heimasíðu Umhverfisstofnunar.

Samkvæmt 3. mgr. 66. gr. laga nr. 55/2003 hefur Umhverfistofnun heimild til að leggja á aðila dagsektir hafi hann ekki orðið við tilmælum um úrbætur innan tiltekins frests, samkvæmt heimild 2. mgr. 66. gr. til veitingar áminningar.

Áður hafði Umhverfisstofnun veitt kæranda áminningu og frest til úrbóta samkvæmt 2. mgr. 66. gr. laga nr. 55/2003 og var sú ákvörðun kærð til úrskurðarnefndarinnar ásamt þeirri ákvörðun stofnunarinnar að hafna beiðni kæranda um heimild til að skila inn tveimur skýrslum um magntölur úrgangs. Annars vegar ítarlegri skýrslu til tölfræðiútreiknings og hins vegar samandreginni skýrslu til birtingar á heimasíðu stofnunarinnar. Með úrskurði í máli nr. 76/2015, sem kveðinn var upp fyrr í dag, komst nefndin að þeirri niðurstöðu að hafna kröfu kæranda um ógildingu framangreindra ákvarðana. Byggðist sú niðurstaða á því að kærandi hefði ekki staðið skil á skýrslu samkvæmt 19. gr. laga nr. 55/2003 og hefði Umhverfisstofnun verið rétt að veita honum áminningu og jafnframt að neita að taka við skýrslum á öðru formi en því sem stofnunin hefði ákveðið.

Í samræmi við framangreinda niðurstöðu var Umhverfisstofnun rétt að leggja á kæranda dagsektir til að knýja á um skil hans á skýrslu samkvæmt 19. gr. laga nr. 55/2003 og er því kröfu um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar hafnað.

Eins og áður hefur komið fram var lögð fram kæra í málinu 6. nóvember 2015 og ákvað úrskurðarnefndin með bráðabirgðaúrskurði að fresta réttaráhrifum ákvörðunarinnar á meðan að málið væri til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni. Dagsektir falla því ekki á fyrr en eftir  uppkvaðningu úrskurðar þessa.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um ógildingu ákvörðunar Umhverfisstofnunar frá 3. nóvember 2015 um álagningu dagsekta á kæranda frá og með 11. sama mánaðar vegna vanskila á magntölum úrgangs.

_______________________________
Nanna Magnadóttir

______________________________              _____________________________
                                            Ómar Stefánsson                                                Aðalheiður Jóhannsdóttir                                     

des 22
Love0

74/2015 Ísfélag Vestmannaeyja

Með
Árið 2016, miðvikudaginn 23. mars, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Ómar Stefánsson varaformaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor, Geir Oddsson auðlindafræðingur og Þorsteinn Sæmundsson jarðfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 74/2015, kæra á ákvörðunum Umhverfisstofnunar frá 12. ágúst 2015 um álagningu dagsekta á Ísfélag Vestmannaeyja frá og með 17. ágúst 2015 og þar til staðfesting á fullnægjandi úrbótum hefur borist stofnuninni.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 7. september 2015, er barst nefndinni 9. s.m., kærir Ísfélag Vestmannaeyja hf., Strandvegi 26, Vestmannaeyjum, ákvarðanir Umhverfisstofnunar frá 12. ágúst 2015, um álagningu dagsekta vegna brennslu úrgangsolíu á starfsstöðvum félagsins á Þórshöfn og í Vestmannaeyjum. Kærandi krefst þess að hinar kærðu ákvarðanir verði felldar úr gildi. Þá krefst hann þess að kveðinn verði upp úrskurður um frestun réttaráhrifa á meðan kæran er til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni. Með bráðabirgðaúrskurði, dags. 15. október 2015, var fallist á kröfu kæranda um frestun réttaráhrifa hinna kærðu ákvarðana.
 
Gögn málsins bárust frá Umhverfisstofnun 21. september og 12. október 2015.

Málavextir: Kærandi er útgerðarfyrirtæki og rekur m.a. fiskimjölsverksmiðju á Þórshöfn og í Vestmannaeyjum. Í þeirri starfsemi notar kærandi olíublöndu sem búin er til úr svartolíu og notaðri olíu sem hefur verið hreinsuð og síuð. Umhverfisstofnun tilkynnti kæranda með bréfi, dags. 13. mars 2013, að olían teldist til úrgangsolíu samkvæmt reglugerð nr. 809/1999 um olíuúrgang og að til þess að heimilt væri að brenna hana þyrfti að uppfylla skilyrði reglugerðar nr. 739/2003 um brennslu úrgangs, auk þess að sækja um nýtt starfsleyfi hjá Umhverfisstofnun. Með bréfi, dags. 10. maí 2013, tilkynnti Umhverfisstofnun kæranda að þar sem ekki hefði borist staðfesting á því að brennslu úrgangsolíu hefði verið hætt eða áætlun um hvernig ákvæði reglugerðar nr. 739/2003 skyldu uppfyllt, áformaði stofnunin að áminna kæranda skv. 26. gr. laga nr. 7/1998 um hollustuhætti og mengunarvarnir. Eftir nokkur samskipti kæranda og stofnunarinnar veitti stofnunin kæranda áminningu með bréfi, dags. 13. janúar 2014, og var þar gefinn frestur til úrbóta til og með 28. janúar. Kærandi kærði þá ákvörðun til úrskurðarnefndarinnar og er það kærumál nr. 10/2014.

Við reglubundið eftirlit Umhverfisstofnunar hinn 20. júní 2014 var skráð frávik vegna brennslu úrgangsolíu á starfsstöð kæranda í Vestmannaeyjum. Með bréfi stofnunarinnar til kæranda, dags. 28. júlí s.á., var vísað til fyrra bréfs hennar frá 2. október 2012 um að olían teldist til úrgangsolíu samkvæmt reglugerð nr. 809/1999 um olíuúrgang. Til þess að heimilt væri að brenna hana þyrfti að uppfylla skilyrði reglugerðar nr. 739/2003 um brennslu úrgangs, þar sem segði að einungis sé heimilt að brenna úrgangsolíu í starfsstöðvum sem hafi starfsleyfi sem uppfylli kröfur reglugerðarinnar um sambrennslu. Ljóst væri að kærandi hefði ekki slíkt starfsleyfi. Vísaði Umhverfisstofnun til þess að þá þegar hefði kæranda verið veitt áminning fyrir brennslu úrgangsolíu á starfsstöð sinni á Þórshöfn. Þar sem kærandi brenndi nú úrgangsolíu á starfsstöð sinni í Vestmannaeyjum og hefði ekki farið að tilmælum Umhverfisstofnunar varðandi brennslu úrgangsolíu áformaði stofnunin að veita kæranda áminningu skv. 26. gr. laga nr. 7/1998 vegna starfsstöðvar hans í Vestmannaeyjum. Veitti stofnunin kæranda áminningu með bréfi, dags. 8. desember 2014, og var þar gefinn frestur til úrbóta til og með 22. desember s.á. Kærandi kærði einnig þá ákvörðun til úrskurðarnefndarinnar og er kærumálið nr. 4/2015.

Með bréfum, dags. 5. maí 2015, tilkynnti Umhverfisstofnun kæranda að hún fyrirhugaði að leggja á hann dagsektir vegna brennslu úrgangsolíu í starfsstöðvum félagsins í Vestmannaeyjum og á Þórshöfn. Með bréfi, dags. 5. júní s.á., mótmælti kærandi fyrirhugaðri álagningu dagsekta. Með tveimur ákvörðunum Umhverfisstofnunar frá 12. ágúst 2015 voru kæranda gerðar dagsektir vegna ofangreindar háttsemi að fjárhæð 25.000 krónur vegna hvorrar starfsstöðvar, þ.e. samtals 50.000 krónur á dag. Dagsektirnar lögðust á „frá og með 17. ágúst 2015 og þar til staðfesting á fullnægjandi úrbótum hefur borist stofnuninni“. Hafa þær ákvarðanir einnig verið kærðar til úrskurðarnefndarinnar, eins og áður sagði.

Málsrök kæranda: Kærandi kveðst vísa til allra málsraka sem fram komi af hans hálfu í kærumálum nr. 10/2014 og 4/2015 fyrir úrskurðarnefndinni. Komist nefndin að því að ákvarðanir um áminningar skuli ógilda í nefndum málum bresti forsendur fyrir dagsektum.

Umhverfisstofnun hafi aldrei veitt kæranda nein fyrirmæli eða leiðbeiningar um það hvers kyns úrbætur teljist fullnægjandi til þess að brennsla meintrar úrgangsolíu sé lögmæt, þ.e. hvaða efnisinnihald endurunninnar olíu sé lagalega fullnægjandi. Einvörðungu sé tiltekið í ákvörðunum stofnunarinnar að úrbætur séu fólgnar í því að brennslu sé hætt á verksmiðjuolíunni, sem Umhverfisstofnun hafi ákveðið að sé úrgangsolía. Uppfylli þessi meðferð málsins ekki þær kröfur sem gera verði til lögbundinna takmarkana á athafnafrelsi einstaklinga og lögaðila sem njóti verndar eignaréttar- og atvinnufrelsisákvæða stjórnarskrárinnar, auk krafna stjórnsýsluréttarins um rannsókn og meðalhóf, sbr. 10. og 12. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.

Geti það ekki verið í samræmi við umhverfisverndarsjónarmið, sem búi að baki þeirri löggjöf sem hér sé til skoðunar, þ. á m. um sóun verðmæta, að stofnun ákveði án frekari rökstuðnings að tiltekin olía sé úrgangsolía og því megi aldrei nýta hana eða endurvinna frekar, burtséð frá efnisinnihaldi hennar eða hugsanlegri frekari hreinsun. Umhverfisstofnun hafi ekki bent á eða gert grein fyrir hvernig umrætt hreinsunarferli skuli vera þannig að áskilnaði laga teljist fullnægt. Brjóti það gegn kröfum um skýrleika stjórnvaldsákvarðana og réttaröryggissjónarmiðum er um opinbera stjórnsýslu gildi.

Reglugerð um endurnýtingu úrgangs sé í smíðum í umhverfis- og auðlindaráðuneyti, sbr. lög nr. 63/2014 sem breytt hafi lögum nr. 55/2003 um meðferð úrgangs. Liggi því ekki enn fyrir sértækar viðmiðanir um það hvaða hreinsunarferli olía þurfi að ganga í gegnum til að uppfylla skilyrði 21. gr. laganna um lok úrgangsfasa. Af þeim sökum sé ókleift að álykta sem svo að notkun kæranda á verksmiðjuolíu sé í andstöðu við lög.

Jafnvel þótt úrskurðarnefndin komist að þeirri niðurstöðu að brennsla umræddrar olíu á starfsstöðvum kæranda á Þórshöfn og í Vestmannaeyjum sé ekki lögum samkvæm séu ákvarðanir um dagsektir samt sem áður ólögmætar þar sem aldrei hafi legið fyrir í hverju þær úrbætur sem Umhverfisstofnun hafi krafist af kæranda ættu að felast. Auk þess sé sú löggjöf sem lúti að brennslu olíunnar afar óræð og því eðlilega lagalegur vafi uppi í málinu, sbr. og meðalhófsreglu 12. gr. stjórnsýslulaga.

Málsrök Umhverfisstofnunar: Mótmælt er þeirri staðhæfingu kæranda að Umhverfisstofnun hafi ekki veitt honum fyrirmæli eða leiðbeiningar um fullnægjandi úrbætur í málinu. Krafa um úrbætur hafi verið skýrt framsett í bréfum málsins við ákvarðanir um áminningar og áformum um dagsektir. Úrbætur hafi verið fólgnar í því að brennslu verksmiðjuolíu, sem stofnunin hefði ákveðið að væri úrgangsolía, yrði hætt. Jafnframt hafi kæranda verið leiðbeint um það að til að brenna nefnda olíu löglega þyrfti hann að sækja um sambrennsluleyfi til að viðhafðar væru fullnægjandi mengunarvarnir.

Kærandi virðist vaða í villu varðandi samningu reglugerða í umhverfis- og auðlindaráðuneytinu. Sú reglugerð sem Umhverfisstofnun sé kunnugt um að sé í vinnslu sé reglugerð um endurnýtingu úrgangs en ekki um setningu viðmiða um lok úrgangsfasa fyrir olíuúrgang.

Umhverfisstofnun fari því fram á að öllum kröfum kæranda verði hafnað og ákvarðanir stofnunarinnar um álagningu dagsekta staðfestar. Kærandi hafi fengið góðan tíma til að verða við kröfum um stöðvun á brennslu úrgangsolíu hafi hann ekki sambrennsluleyfi. Ekki sé réttlætanlegt að kærandi geti verið lengur með áminningar án þess að stofnunin grípi til frekari aðgerða.

Niðurstaða: Ágreiningur í máli þessu snýst um þær ákvarðanir Umhverfisstofnunar að gera kæranda að greiða dagsektir vegna brennslu á úrgangsolíu á starfsstöðvum hans á Þórshöfn og í Vestmannaeyjum, frá og með 17. ágúst 2015 og þar til úr hefur verið bætt. Eru dagsektirnar að fjárhæð 25.000 krónur á dag fyrir hvora starfsstöð, alls 50.000 krónur á dag.

Ákvarðanir um dagsektir eru sprottnar af brennslu kæranda á olíuafurð sem kæranda og Umhverfisstofnun greinir á um hvort standist ákvæði reglugerða nr. 809/1999 um olíuúrgang, sbr. reglugerð nr. 673/2011, og nr. 739/2003 um brennslu úrgangs, sbr. reglugerð nr. 294/2012, sem settar eru með heimild í 5. gr. laga nr. 7/1998 um hollustuhætti og mengunarvarnir.

Samkvæmt 1. mgr. 26. gr. laga nr. 7/1998, sbr. 2. málsl. 2. mgr. 28. gr. laganna, getur Umhverfisstofnun beitt nánar tilteknum þvingunarúrræðum til að knýja á um framkvæmd ráðstöfunar samkvæmt lögunum, reglugerðum, samþykktum sveitarfélaga eða eigin fyrirmælum. Samkvæmt 1. mgr. 27. gr. laganna hefur Umhverfisstofnun heimild til álagningar dagsekta þar til úr er bætt, þegar aðili sinnir ekki fyrirmælum innan tiltekins frests.

Eins og fram kemur í málavaxtalýsingu tilkynnti Umhverfisstofnun kæranda með bréfum, dags. 5. maí 2015, áform um álagningu dagsekta yrði hann ekki við kröfum um úrbætur. Þar kemur fram að Umhverfisstofnun telji úrbætur felast í því að brennslu olíunnar verði hætt. Jafnframt segir að áætlað sé að leggja dagsektirnar á frá og með 27. s.m. Var kæranda gefinn frestur til 20. s.m. til að koma sjónarmiðum sínum á framfæri. Hinar kærðu ákvarðanir eru frá 12. ágúst s.á. Telja verður að með þessu hafi verið gætt andmælaréttar kæranda og hann fengið rúman frest til að bregðast við fyrirmælum Umhverfisstofnunar um úrbætur áður en gripið var til hinna kærðu þvingunarúrræða.

Eins og áður kom fram hefur kærandi rekið kærumál fyrir nefndinni vegna áminninga sem honum voru veittar af Umhverfisstofnun vegna brennslu úrgangsolíu með ákvörðunum frá 13. janúar 2014, vegna starfsstöðvar á Þórshöfn, og 8. desember s.á., vegna starfsstöðvar í Vestmannaeyjum. Með úrskurðum í málum nr. 10/2014 og nr. 4/2015, uppkveðnum fyrr í dag, ógilti nefndin framangreindar ákvarðanir. Eiga ákvarðanir Umhverfisstofnunar um að leggja á kæranda dagsektir sér því ekki lengur stoð og verður því að fella þær úr gildi.

Úrskurðarorð:

Felldar eru úr gildi ákvarðanir Umhverfisstofnunar frá 12. ágúst 2015 um álagningu dagsekta frá og með 17. ágúst 2015 og þar til staðfesting á fullnægjandi úrbótum hefur borist stofnuninni.

____________________________________
Nanna Magnadóttir

______________________________              _____________________________
                                              Ómar Stefánsson                                               Aðalheiður Jóhannsdóttir                                    

______________________________              _____________________________
             Geir Oddsson                                                   Þorsteinn Sæmundsson

des 22
Love0

4/2015 Ísfélag Vestmannaeyja

Með
Árið 2016, miðvikudaginn 23. mars, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Ómar Stefánsson varaformaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor, Geir Oddsson auðlindafræðingur og Þorsteinn Sæmundsson jarðfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 4/2015, kæra á ákvörðun Umhverfisstofnunar um að veita Ísfélagi Vestmannaeyja – Vestmannaeyjum áminningu og krefja það um úrbætur, en ákvörðunin var birt með bréfi, dags. 8. desember 2014.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 8. janúar 2015, er barst nefndinni sama dag, kærir Ísfélag Vestmannaeyja hf., Strandvegi 26, Vestmannaeyjum, þá ákvörðun Umhverfisstofnunar að veita Ísfélagi Vestamannaeyja hf. – Vestmannaeyjum áminningu. Áminningin var birt kæranda með bréfi, dags. 8. desember 2014, og var þar veittur frestur til úrbóta til og með 22. desember s.á. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi. Jafnframt var gerð krafa um frestun réttaráhrifa ákvörðunarinnar, en þeirri kröfu var hafnað með úrskurði nefndarinnar uppkveðnum 25. febrúar 2015.

Gögn málsins bárust frá Umhverfisstofnun 20. febrúar og 6. mars 2015.

Málavextir: Kærandi er útgerðarfyrirtæki og rekur m.a. fiskimjölsverksmiðju á Þórshöfn og í Vestmannaeyjum. Í þeirri starfsemi notar kærandi olíublöndu sem búin er til úr svartolíu og notaðri olíu sem hefur verið hreinsuð og síuð. Umhverfisstofnun tilkynnti kæranda með bréfi, dags. 13. mars 2013, að olían teldist til úrgangsolíu samkvæmt reglugerð nr. 809/1999 um olíuúrgang og að til þess að heimilt væri að brenna hana þyrfti að uppfylla skilyrði reglugerðar nr. 739/2003 um brennslu úrgangs, auk þess að sækja um nýtt starfsleyfi hjá Umhverfisstofnun fyrir sambrennslu samkvæmt þeirri reglugerð. Kæranda var veitt áminning vegna brennslu olíunnar á starfsstöð sinni á Þórshöfn með ákvörðun Umhverfisstofnunar, dags. 13. janúar 2014, og hefur kærandi kært þá ákvörðun til úrskurðarnefndarinnar. Er það kærumál nr. 10/2014.

Við reglubundið eftirlit Umhverfisstofnunar hinn 20. júní 2014 var skráð frávik vegna brennslu úrgangsolíu á starfsstöð kæranda í Vestmannaeyjum. Með bréfi stofnunarinnar til kæranda, dags. 28. júlí s.á., var vísað til fyrra bréfs hennar um að olían teldist til úrgangsolíu samkvæmt reglugerð nr. 809/1999. Til þess að heimilt væri að brenna hana þyrfti að uppfylla skilyrði reglugerðar nr. 739/2003, þar sem segði að einungis væri heimilt að brenna úrgangsolíu í starfsstöðvum sem hafi starfsleyfi sem uppfylli kröfur reglugerðarinnar um sambrennslu. Ljóst væri að kærandi hefði ekki slíkt starfsleyfi. Vísaði Umhverfisstofnun til þess að þá þegar hefði kæranda verið veitt áminning fyrir brennslu úrgangsolíu á starfsstöð sinni á Þórshöfn. Þar sem kærandi brenndi nú úrgangsolíu á starfsstöð sinni í Vestmannaeyjum og hefði ekki farið að tilmælum Umhverfisstofnunar varðandi brennslu úrgangsolíu áformaði stofnunin að veita kæranda áminningu skv. 26. gr. laga nr. 7/1998 vegna starfsstöðvar hans í Vestmannaeyjum. Veitti stofnunin kæranda áminningu með bréfi, dags. 8. desember 2014, og var þar gefinn frestur til úrbóta til og með 22. desember s.á. Kærandi hefur kært þá ákvörðun til úrskurðarnefndarinnar, eins og áður segir.

Málsrök kæranda: Auk eftirfarandi málsraka vísar kærandi til rökstuðnings síns í máli nr. 10/2014 varðandi rök um formgalla og efnislega annmarka á ákvörðun Umhverfisstofnunar er leiða skuli til ógildingar hennar í máli þessu.

Fullnægjandi lagastoð hafi skort til áminningar Umhverfisstofnunar. Hvorki eigi sér stoð í lögum né reglugerðum sú afstaða stofnunarinnar, að hreinsunarferli það sem nú sé framkvæmt hjá framleiðanda sé ekki í samræmi við kröfur samkvæmt reglugerð um olíuúrgang nr. 809/1999, sbr. breytingarreglugerð nr. 673/2011. Reglugerð nr. 673/2011, um breytingu á reglugerð nr. 809/1999, hafi verið sett til innleiðingar á tilskipunum nr. 75/439/EBE og 87/101/EBE, sem þá þegar hafi verið felldar úr gildi og leystar af hólmi með tilskipun nr. 2008/98/EB um úrgang. Það hafi áhrif á gildi tilskipananna sem réttarheimilda og þar af leiðandi mat á gildi reglugerðar um olíuúrgang nr. 809/1999, sbr. reglugerð nr. 673/2011.

Sú efnislega breyting hafi orðið á málinu frá fyrri kæru kæranda í kærumáli nr. 10/2014 að tilskipun nr. 2008/98/EB hafi verið innleidd á Íslandi með lögum nr. 63/2014, um breytingu á lögum nr. 55/2003 um meðhöndlun úrgangs. Vegna tafa á innleiðingu tilskipunarinnar hafi EFTA-dómstóllinn komist að því í máli nr. E-5/2014 að Ísland hefði brotið gegn samningsskuldbindingum sínum samkvæmt EES-samningnum.

Umhverfisstofnun haldi því fram að dómur EFTA-dómstólsins nái ekki til setningar reglugerðar um lok úrgangsfasa á Íslandi um sértæk viðmið fyrir tiltekna úrgangsflokka en þeim skilningi sé mótmælt. Samkvæmt dómsorði hafi verið komist að því að Ísland hafi gerst brotlegt með því að innleiða ekki nauðsynlegar ráðstafanir (e. necessary measures), án tillits til þess hvort þær fælu í sér setningu laga eða reglugerða. Því sé ekki hægt að undanskilja einstaka reglugerð sem sannanlega eigi undir tilskipun nr. 98/2008/EB. Sú afstaða eigi sér hvorki stoð í EES-rétti né íslenskum rétti.

Samningsbrot íslenska ríkisins sé því yfirstandandi, ekki síst í ljósi þess að nauðsynlegar reglugerðir, sem kunni að hafa bein áhrif á réttarstöðu kæranda, hafi ekki verið settar. Í 1. mgr. 21. gr. laga nr. 55/2003 segi að sérstakur úrgangur af tilteknu tagi hætti að vera úrgangur þegar hann hafi farið í gegnum endurnýtingaraðgerð, m.a. endurvinnslu, og uppfylli þær sértæku viðmiðanir sem ráðherra setji í reglugerð um lok úrgangsfasa. Þetta hafi ekki verið gert og því gildi engar viðmiðanir hér á landi um lok úrgangsfasa vegna endurunninnar olíu. Kærandi hafi allt frá upphafi óskað eftir því að viðmiðanir yrðu settar af hálfu Umhverfisstofnunar en stofnunin hafi ekki talið sig vera bæra til þess, þrátt fyrir að henni beri skylda að lögum til að sýna frumkvæði í þeim efnum.

Staðfest hafi verið af hálfu umhverfis- og auðlindaráðuneytis að unnið sé að setningu reglugerðar samkvæmt áðurnefndri 21. gr. laga nr. 55/2003, sem koma muni í stað reglugerðar nr. 809/1999, enda byggi hún á brottföllnum réttarheimildum. Það lagaumhverfi sem kæranda beri að starfa eftir sé því í besta falli óskýrt, ekki síst vegna áðurnefndra brota íslenska ríkisins á samningsskuldbindingum sínum samkvæmt EES-samningnum. Af almennum reglum íslensks stjórnskipunar- og stjórnsýsluréttar og meginreglum EES-réttar, þ.m.t. lögmætisreglunni og reglunni um meðalhóf, leiði að ekki beri að taka íþyngjandi stjórnvaldsákvörðun þegar grundvöllur ákvörðunarinnar sé jafn óskýr og í máli þessu.

Umhverfisstofnun hafi byggt á því að sú olía sem brennd sé hjá kæranda hafi ekki gengið í gegnum það hreinsunarferli sem tilgreint sé í reglugerð nr. 809/1999, sbr. reglugerð nr. 673/2011. Kærandi hafi í því sambandi bent á að ekki sé kveðið á um sérstakt hreinsunarferli í umræddri reglugerð og hafi ekki fengist nánari leiðbeiningar frá Umhverfisstofnun þess efnis, þrátt fyrir ítrekuð tilmæli kæranda þar um.

Kærandi brenni endurunna olíu, þ.e. olíublöndu sem hafi verið hreinsuð í birgðastöð framleiðanda. Varan sem kærandi kaupi samanstandi af svartolíu A380 og hinni hreinsuðu verksmiðjuolíu en þessum tveimur olíum sé blandað saman í hlutföllunum 60 af svartolíu á móti 40 af verksmiðjuolíu. Umhverfisstofnun hafi komist að þeirri niðurstöðu að brennsla nefndrar endurunninnar olíu sé ólögmæt þar sem hluti hennar sé síuð og hreinsuð úrgangsolía. Hreinsunarferlið hafi verið útlistað á nákvæman hátt fyrir stofnuninni og hún hafi ekki getað bent á hvaða hluti ferlisins uppfylli ekki áskilnað stofnunarinnar um hreinsunarferli. Ótækt sé að beitt sé íþyngjandi viðurlögum í ljósi þess að ekki séu til nein viðmið í lögum eða reglugerðum um það hreinsunarferli sem Umhverfisstofnun telji nauðsynlegt. Allan vafa þessa efnis beri að meta kæranda í hag, sérstaklega að teknu tilliti til þess að ekki hafi verið hnekkt þeim niðurstöðum framleiðanda að 86% fastra efna séu fjarlægð úr olíunni í hreinsunarferli fyrirtækisins. Um það vísist til skýrslu framleiðandans frá febrúar 2014.

Í bréfi Umhverfisstofnunar, dags. 31. október 2014, hafi því m.a. verið haldið fram að einungis Stóra-Bretland hefði sett sér viðmið um lok úrgangsfasa fyrir úrgangsolíu. Hið rétta sé að bæði í Danmörku og Þýskalandi hafi verið sett slík viðmið. Í 6. gr. EES-samningsins, sbr. lög nr. 2/1993 um Evrópska efnahagssvæðið, felist m.a. að á stjórnvöldum hvíli sérstök skylda að rannsaka nánar stjórnsýsluframkvæmd í öðrum aðildarríkjum ESB eða EES þegar bent hafi verið á að framkvæmd sé þar háttað á annan veg. Þetta sé mikilvægt vegna kröfu EES-réttar um einsleitni á hinum sameiginlega innri markaði. Af málsrökum Umhverfisstofnunar sé ljóst að stofnunin hafi ekki kannað framangreinda framkvæmd með fullnægjandi hætti og muni stjórnsýsla hennar leiða til þess að lögaðilar hér á landi muni búa við lakari aðstöðu en sambærilegir aðilar á hinum innri markaði. Slík mismunun kunni að leiða til bótaskyldu íslenska ríkisins.

Málsrök Umhverfisstofnunar: Umhverfisstofnun bendir á að kærandi hafi fengið góðan tíma til að bregðast við á öllum stigum málsins. Hann hafi hvorki orðið við kröfum stofnunarinnar um að hætta að brenna umræddan olíuúrgang né viljað staðfesta að hann muni hætta að brenna úrganginn. Kærandi hafi ekki orðið við kröfum um að sækja um sambrennsluleyfi hjá Umhverfisstofnun til að geta brennt úrganginn með löglegum hætti.

Brennsla þeirrar olíu sem um sé deilt sé óheimil án sambrennsluleyfis, sbr. reglugerð nr. 739/2003 um brennslu úrgangs, þar sem um sé að ræða olíuúrgang samkvæmt reglugerð nr. 809/1999, sbr. reglugerð nr. 673/2011. Í maí 2014 hafi lögum nr. 55/2003 um meðhöndlun úrgangs verið breytt með lögum nr. 63/2014. Með þeim hafi tilskipun Evrópusambandsins nr. 2008/98/EB verið innleidd í íslenskan rétt, m.a. ákvæði um lok úrgangsfasa, sem séu nú í 21. gr. laganna. Þar segi í 1. mgr. að sérstakur úrgangur af tilteknu tagi hætti að vera úrgangur þegar hann hafi farið í gegnum endurnýtingaraðgerð, m.a. endurvinnslu, og uppfylli þær sértæku viðmiðanir sem ráðherra setji í reglugerð um lok úrgangsfasa. Í 3. mgr. segi að ráðherra sé heimilt að setja slík viðmið í reglugerð.

Á ríkjum innan Evrópska efnahagssvæðisins hvíli skylda til að innleiða viðmið sem sett hafi verið í reglugerðir af Evrópusambandinu og gilda eigi á öllu EES-svæðinu en á meðan það hafi ekki verið gert sé það valkvætt fyrir hvert ríki. Hvorki hafi verið gefin út slík viðmið fyrir olíuúrgang hjá Evrópusambandinu né á Íslandi. Þó að slík viðmið hafi verið sett í Bretlandi, Þýskalandi og Danmörku sé það ekki bindandi fyrir Ísland. Þótt Ísland hafi verið of lengi að innleiða tilskipun nr. 2008/98/EB, sbr. dóm EFTA-dómstólsins í máli E-5/2014, þá geti niðurstaða dómsins ekki náð til reglna sem ekki sé skylda að innleiða. Varðandi fullyrðingar um frumkvæðisskyldu Umhverfisstofnunar til setningar reglugerða þá sé það umhverfis- og auðlindaráðuneyti sem setji reglugerðir í umræddum málaflokki.

——-

Aðilar hafa gert ítarlegri grein fyrir máli sínu. Þau sjónarmið verða ekki rakin nánar hér en tekið hefur verið mið af þeim við úrlausn málsins.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um heimild kæranda til brennslu olíuafurðar sem kæranda og Umhverfisstofnun greinir á um hvort standist ákvæði reglugerðar um olíuúrgang nr. 809/1999, sbr. reglugerð nr. 673/2011, og reglugerðar um brennslu úrgangs nr. 739/2003, sbr. reglugerð nr. 294/2012, sem settar eru með heimild í 5. gr. laga nr. 7/1998 um hollustuhætti og mengunarvarnir. Hefur Umhverfisstofnun veitt kæranda áminningu vegna brennslu á úrgangsolíu á starfsstöð hans í Vestmannaeyjum, en kærandi heldur því fram að ekki sé um úrgangsolíu að ræða.

Í 1. mgr. 18. gr. laga nr. 7/1998 kemur fram að Umhverfisstofnun annist eftirlit með framkvæmd laganna og sé stjórnvöldum til ráðuneytis um málefni er undir lögin falli. Í 3. mgr. sömu greinar segir að stofnunin fari því aðeins með beint eftirlit að lög mæli svo fyrir eða ráðherra ákveði það með reglugerð að höfðu samráði við stofnunina þegar um landið allt er að ræða. Í málinu er tekist á um framkvæmd sem deilt er um hvort standist áðurnefndar reglugerðir, sem settar eru með heimild í 5. gr. laganna. Í 4. gr. reglugerðar nr. 809/1999 um olíuúrgang kemur fram að heilbrigðisnefndum undir yfirumsjón Hollustuverndar ríkisins og Hollustuvernd ríkisins beri að sjá um að ákvæðum reglugerðarinnar sé framfylgt. Umhverfisstofnun hefur tekið við hlutverki Hollustuverndar ríkisins, sbr. lög nr. 90/2002 um Umhverfisstofnun. Í 1. mgr. 4. gr. reglugerðar nr. 739/2003 um brennslu úrgangs segir að Umhverfisstofnun annist eftirlit með framkvæmd reglugerðarinnar. Af framangreindu er ljóst að stofnunin fer með beint eftirlit með framkvæmd þeirri sem um er deilt í málinu í samræmi við áðurnefnda 18. gr. laga nr. 7/1998. Samkvæmt 2. mgr. 28. gr. laganna fer um valdsvið og þvingunarúrræði stofnunarinnar í samræmi við VI. kafla laganna og skv. 1. mgr. 26. gr. er veiting áminningar eitt þeirra þvingunarúrræða sem stofnuninni er heimilt að beita til að knýja á um framkvæmd ráðstöfunar samkvæmt lögunum, reglugerðum, samþykktum sveitarfélaga eða eigin fyrirmælum. Umhverfisstofnun var því bær að lögum til að taka hina kærðu ákvörðun.

Forveri úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála hefur fjallað um þá olíu sem hér er um deilt. Úrskurðarnefnd skv. 31. gr. laga nr. 7/1998 um hollustuhætti og mengunarvarnir kvað upp úrskurð 10. nóvember 2011 í kærumáli nr. 12/2011 þar sem felld var úr gildi ákvörðun Umhverfisstofnunar um að verksmiðjuolía félli í flokk úrgangsolíu og að um brennslu hennar færi samkvæmt ákvæðum um sambrennslu í reglugerð nr. 739/2003 um brennslu úrgangs. Byggðist sú niðurstaða úrskurðarnefndarinnar á því að framleiðsla olíunnar fæli í sér aðgerð til að hreinsa úrgang svo hann eða hluti hans kæmist í svipað eða sama form og hann hefði verið í upphaflega. Væri þar með um endurmyndun að ræða samkvæmt skilgreiningu þágildandi 4. málsl. 6. mgr. 3. gr. reglugerðar nr. 809/1999 um olíuúrgang og jafnframt að verksmiðjuolían sem yrði til við endurmyndunina væri grunnolía, sbr. þágildandi 5. mgr. 3. gr. reglugerðarinnar.

Með reglugerð nr. 673/2011 var áðurgreindum skilgreiningum í reglugerð nr. 809/1999 breytt. Grunnolía er nú skilgreind sem jarðefnaolía og/eða unnin olía, synþetísk, sem notuð er sem grunnþáttur fyrir margvíslegar olíuvörur, svo sem smurolíur, vélarolíur, iðnaðarolíur, gírolíur og feiti, sbr. 5. mgr. 3. gr. reglugerðarinnar. Þá er endurmyndun skilgreind sem aðgerð til að framleiða grunnolíu með hreinsun á olíuúrgangi, einkum með því að fjarlægja úr henni óhreinindi, oxaðar afurðir og íblöndunarefni, sbr. 3. málsl. 6. mgr. 3. gr. reglugerðarinnar. Eins og fram hefur komið byggir Umhverfisstofnun ákvörðun sína um áminningu á því að olían sem kærandi brennir á starfsstöð sinni sé í raun olíuúrgangur samkvæmt reglugerðinni.

Í lögum nr. 55/2003 er fjallað um meðhöndlun úrgangs. Með breytingu á lögunum, sbr. lög nr. 63/2014, komu inn í 21. gr. laganna ákvæði um lok úrgangsfasa, en þar er innleidd 6. gr. tilskipunar nr. 2008/98/EB. Í 1. mgr. nefndrar 21. gr. segir að sérstakur úrgangur af tilteknu tagi hætti að vera úrgangur þegar hann hafi farið í gegnum endurnýtingaraðgerð, m.a. endurvinnslu, og uppfylli þær sértæku viðmiðanir sem ráðherra setji í reglugerð um lok úrgangsfasa, sbr. 43. gr., í samræmi við tiltekin almenn skilyrði. Slík reglugerð hafði ekki verið sett og verður ekki ráðið af framangreindu efni 21. gr. laga nr. 55/2003 einu og sér hvaða skilyrði þurfi að uppfylla til þess að olíuúrgangur hætti að vera úrgangur. Hvað sem því líður verður ekki hjá því litið að í gildi eru reglugerðir nr. 809/1999 um olíuúrgang og nr. 739/2003 um brennslu úrgangs, báðar með síðari breytingum. Eins og áður greinir er í hinni fyrrnefndu að finna skilgreiningar á hugtökunum grunnolía og endurmyndun auk þess sem olíuúrgangur er þar skilgreindur í 10. mgr. 3. gr. sem hvers konar smurnings- og iðnaðarolíur sem orðið hafi óhæfar til þeirrar notkunar sem þær voru upphaflega ætlaðar sem og að olíuúrgangur sé spilliefni. Spilliefni er svo skilgreint í 12. mgr. 3. gr. með vísan til reglugerðar um skrá fyrir spilliefni og annan úrgang, en hún er nr. 184/2002.

Í málinu liggja fyrir upplýsingar frá framleiðanda olíunnar sem aðilar máls hafa ekki dregið í efa. Er annars vegar um að ræða upplýsingar frá mars 2011 og hins vegar frá febrúar 2014. Samkvæmt þessum upplýsingum er verksmiðjuolía sú sem hér um ræðir að grunni til úrgangsolía sem safnað er frá smurstöðvum, skipum og annarri starfsemi og fer í gegnum ákveðið vinnsluferli sem nánar er lýst. Í upplýsingunum frá 2014 kemur fram að vinnsluferlið fjarlægi úr olíunni um 86% af föstum efnum sem samanstanda af málmögnum, ösku og öðrum efnum, s.s. oxuðum efnum og íblöndunarefnum, en verið er að skoða að fjarlægja meira af föstum efnum eins og þungmálmum og kalsíum. Vatnsinnihald, eðlisþyngd og seigja er mæld mánaðarlega og ársfjórðungslega fer fram nákvæmari rannsókn og borin saman við þau gildi sem gilda fyrir IFO 380 svartolíu skv. staðli. Þá er árlega kannað magn þungmálma, halógena og PCB í olíunni. Kemur fram að í þeirri blöndu sem brennd sé í verksmiðjum, 37,5%, séu það aska, zink, fosfór og kalsíum sem séu yfir mörkum staðals fyrir svartolíu. Þá er sett fram í töflu meðaltal ýmissa gilda í meðaltali verksmiðjuolíu áranna 2012 og 2013, sem og 37,5% blöndu, og borið saman við svartolíu IFO 380.

Umhverfisstofnun starfar eftir lögum um stofnunina nr. 90/2002. Hlutverk hennar skv. 1. gr. laganna er að annast starfsemi skv. lögum nr. 7/1998 og fjölda annarra laga sem þar eru talin og áður höfðu heyrt undir Hollustuvernd ríkisins, Náttúruvernd ríkisins, veiðistjóra og hreindýraráð. Í athugasemdum við frumvarp það sem varð að lögum nr. 90/2002 kemur fram að rétt þyki að sameina stjórnsýslustarfsemi stofnana sem fari með mengunarvarnir, hollustuhætti, náttúruvernd, dýravernd og stjórn á stofnstærð villtra dýra. Þeim stofnunum sé falið með lögum að annast framkvæmd tiltekinna málaflokka fyrir hönd umhverfisráðuneytisins. Í ýmsum öðrum lögum er Umhverfisstofnun ætlað eftirlitshlutverk, t.a.m. í lögum nr. 55/2003. Þá eru í gildi fjöldi reglugerða sem settar eru á grundvelli áðurnefndra laga sem Umhverfisstofnun er ætlað að hafa eftirlit með framkvæmd á. Þar á meðal er fjöldi reglugerða á sviði mengunarvarna auk þeirra sem fyrr eru nefndar, t.d. nr. 785/1999 um starfsleyfi fyrir atvinnurekstur sem getur haft í för með sér mengun. Umhverfisstofnun er samkvæmt því sem að framan greinir sú stofnun sem annast framkvæmd mengunarvarna fyrir hönd umhverfis- og auðlindaráðuneytis og verður að telja hana sérfróðan aðila á því sviði.

Taka má undir með kæranda að stofnuninni, sem er sérfræðistofnun á sviði mengunarvarna, hefði verið í lófa lagið að rannsaka málið með sjálfstæðum og ítarlegum hætti. Stofnunin hefur ekki upplýst úrskurðarnefndina um að slíkt hafi verið gert eða afhent nefndinni nein þau gögn sem til þess benda, en skv. 5. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála skal stjórnvald láta nefndinni í té öll þau gögn og upplýsingar er tengjast málinu. Fór nefndin fram á það við stofnunina í bréfi, dags. 9. janúar 2015. Þannig verður hvorki séð að Umhverfisstofnun hafi skoðað framleiðsluferli umræddrar olíu eða efnasamsetningu hennar umfram það sem fram kemur í upplýsingum frá framleiðanda né að hún hafi kannað með mælingum hver áhrif væru af brennslu nefndrar olíu.

Við töku hinnar kærðu ákvörðunar lágu fyrir Umhverfisstofnun fyllri upplýsingar frá framleiðanda en um var að ræða í kærumáli nr. 10/2014. Í því máli var kveðinn upp úrskurður í dag, en þar lágu til grundvallar ákvörðunartöku Umhverfisstofnunar upplýsingar framleiðanda frá árinu 2011. Í fyrirliggjandi máli lágu fyrir upplýsingar frá árinu 2014 sem áður eru raktar. Af þeim má ráða að um 14% fastra efna úr úrgangsolíu þeirri sem unnin er situr eftir að loknu vinnsluferli framleiðanda. Meðal þeirra efna sem þar er að finna eru þungmálmar. Geta efni þau sem eftir sitja í greindri olíu verið skaðleg heilsu manna og umhverfi. Meðal markmiða laga nr. 7/1998 er að búa landsmönnum heilnæm lífsskilyrði og vernda þau gildi sem felast í heilnæmu og ómenguðu umhverfi, sbr. 1. gr. laganna. Þá er meðal markmiða laga nr. 55/2003 að tryggja að úrgangsstjórnun og meðhöndlun úrgangs fari þannig fram að ekki skapist hætta fyrir heilbrigði manna og dýra og umhverfið verði ekki fyrir skaða, sbr. a-lið 1. mgr. 1. gr. þeirra laga.

Þrátt fyrir þær upplýsingar, og nefnd markmið laga nr. 7/1998 og nr. 55/2003, verður ekki séð að Umhverfisstofnun hafi haft nægar forsendur til að komast að niðurstöðu um það hvort það ferli sem um ræddi teldist endurmyndun í skilningi 3. málsl. 6. mgr. 3. gr. reglugerðar nr. 809/1999, sbr. reglugerð nr. 673/2011, og hvort sú afurð sem út úr því kæmi gæti talist grunnolía samkvæmt skilgreiningu 5. mgr. 3. gr. sömu reglugerðar, svo sem henni var breytt með reglugerð nr. 673/2011. Eigi að síður lagði stofnunin það til grundvallar að svo væri ekki er hún ákvað að áminna kæranda. Er þar um þvingunarúrræði að ræða og íþyngjandi ákvörðun sem verður að eiga sér nægilega stoð í bæði atvikum máls og lögum. Þar sem á það skorti verður ekki hjá því komist að fella hina kærðu ákvörðun úr gildi, enda ekki fullnægt þeim áskilnaði að mál sé nægjanlega upplýst til að stjórnvald komist að réttri niðurstöðu.

Með vísan til alls þess sem að framan er rakið verður orðið við kröfu kæranda um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist verulega sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi ákvörðun Umhverfisstofnunar frá 8. desember 2014 að veita Ísfélagi Vestamannaeyja hf. – Vestmannaeyjum áminningu.

____________________________________
Nanna Magnadóttir

______________________________              _____________________________
                                            Ómar Stefánsson                                                Aðalheiður Jóhannsdóttir                                    

______________________________              _____________________________
          Geir Oddsson                                                  Þorsteinn Sæmundsson