Skip to main content
Úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála

47/2015 Hlíðarvegur

Með
Árið 2015, fimmtudaginn 10. september, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Ásgeir Magnússon dómstjóri og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 47/2015, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúans í Kópavogi frá 3. júlí 2015 um að veita byggingarleyfi til niðurrifs hússins að Hlíðarvegi 57 og á ákvörðun byggingarfulltrúans frá 21. ágúst s.á. um að veita byggingarleyfi fyrir byggingu fjölbýlishúss á sömu lóð.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 21. júní 2015, er barst nefndinni sama dag, kærir M, Hlíðarvegi 55, Kópavogi, „…ákvörðun bæjarstjórnar Kópavogs að veita byggingarleyfi á Hlíðarvegi 57…“. Skilja verður málskot kæranda svo að kærð sé ákvörðun byggingarfulltrúans í Kópavogi frá 3. júlí 2015 um að veita byggingarleyfi fyrir niðurrifi hússins við Hlíðarveg 57 og ákvörðun byggingarfulltrúans frá 21. ágúst s.á um að veita byggingarleyfi fyrir byggingu fjölbýlishúss á sömu lóð. Þess er krafist að hinar kærðu ákvarðanir verði felldar úr gildi.

Þess er jafnframt krafist að framkvæmdir verði stöðvaðar á meðan málið er til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni. Málið þykir nú nægilega upplýst til að það verði tekið til endanlegs úrskurðar og er því ekki tilefni til að taka afstöðu til stöðvunarkröfu kæranda.

Gögn málsins bárust frá Kópavogsbæ 1. og 17. júlí 2015.

Málavextir: Á fundi skipulagsnefndar Kópavogsbæjar 22. september 2014 var tekið fyrir erindi frá lóðarhafa Hlíðarvegar 57 í Kópavogi vegna fyrirhugaðrar uppbyggingar á lóðinni. Lagt var til að einbýlishús frá árinu 1943, sem á lóðinni stæði, yrði rifið og þess í stað reist fjórbýlishús á tveimur hæðum. Var samþykkt að grenndarkynna framlagða tillögu með vísan til 44. gr. skipulagslaga nr. 123/2010, en lóðin er á svæði sem ekki hefur verið deiliskipulagt. Athugasemdir bárust, m.a. frá kæranda. Í kjölfarið voru gerðar breytingar á tillögunni sem kynntar voru á samráðsfundum sem haldnir voru með lóðarhafa og þeim sem gerðu athugasemdir við tillöguna.

Á fundi skipulagsnefndar 4. maí 2015 var breytt tillaga, dags. í apríl s.á., lögð fram ásamt umsögn skipulags- og byggingardeildar um innsendar athugasemdir, dags. sama dag. Var tillagan, ásamt umsögninni, samþykkt með vísan til 44. gr. skipulagslaga. Bæjarstjórn staðfesti afgreiðslu skipulagsnefndar 12. maí 2015.

Með umsókn, dags. 16. júní 2015, sótti lóðarhafi Hlíðarvegar 57 um byggingarleyfi til niðurrifs hússins á lóðinni. Umsóknin var tekin fyrir á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 3. júlí 2015 og samþykkt með vísan til þess að hún samræmdist lögum um mannvirki nr. 160/2010. Þá sótti lóðarhafi hinn 2. júlí 2015 um byggingarleyfi fyrir fjölbýlishúsi á sömu lóð og var sú umsókn samþykkt á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 21. ágúst s.á.

Málsrök kæranda: Kærandi telur að byggingarleyfi fyrir niðurrifi hússins við Hlíðarveg 57 og bygging tveggja hæða fjórbýlis á lóðinni samræmist ekki Aðalskipulagi Kópavogs 2012-2024. Vísi hann til umfjöllunar í aðalskipulaginu um nýbyggingarsvæði og fyrirhugaðar breytingar á Digranesi. Þá sé fyrirhuguð nýbygging ekki í samræmi við byggðamynstur í götunni.

Skuggavarpsmyndum hafi aðeins verið varpað upp á skjá í stutta stund á samráðsfundi um framkvæmdirnar, en myndirnar hafi ekki borist kæranda. Ekki hafi verið hægt að átta sig á skuggavarpi á hús kæranda. Þá komi fram í umsögn um athugasemdir vegna grenndarkynningar framkvæmdanna að þéttur gróður byrgi að miklu leyti fyrir útsýni til austurs frá Hlíðarvegi 55. Hið rétta sé að útsýni til austurs frá Hlíðarvegi 55 sé mjög gott og aðeins sjáist í nokkrar trjágreinar. Óskað hafi verið eftir teikningu sem sýndi skerðingu á útsýni en hún ekki fengist. Þó sé ljóst að útsýni til austurs og morgunsól muni hverfa að fullu og steinsteypa blasa við. Yfirvofandi framkvæmd rýri verulega lífsskilyrði kæranda og verðmæti eignar hans. Ítrekuðum athugasemdum þar að lútandi hafi lítið sem ekkert verið sinnt og hagsmunir nýrra lóðarhafa Hlíðarvegar 57 verið látnir ráða í öllum tilvikum.

Málsrök Kópavogsbæjar: Kópavogsbær skírskotar til þess að í aðalskipulagi Kópavogs komi fram að aðalstef skipulagsins sé þétting byggðar, sem sé bráðnauðsynleg með tilliti til takmarkaðs landrýmis til framtíðar. Gert sé ráð fyrir fjölgun íbúða á Digranesi, einkum í Auðbrekku og Lundi, en áætlað sé að um 100 íbúðir verði byggðar annars staðar í bæjarhlutanum. Uppbygging við Hlíðarveg sé því ekki á skjön við stefnu aðalskipulagsins. Fyrirhuguð nýbygging verði ekki hærri en núverandi hús á lóðinni og skeri sig ekki úr götumyndinni hvað hæðina varði. Hús við Hlíðarveg séu ólík í útliti en hönnuðir nýbyggingarinnar hafi horft til húsanna við Bröttutungu 1-9 sem fyrirmyndar hvað útlit varði.

Til að koma til móts við athugasemdir varðandi útsýnisskerðingu hafi efri hæðir nýbyggingarinnar verið inndregnar á suðurhlið. Samkvæmt skuggavarpsteikningum falli skuggi af nýbyggingunni á norðausturhorn Hlíðarvegar 55 snemma að morgni og á norðvesturhorn lóðar Bröttutungu 1 síðdegis. Ekki verði veruleg skerðing á útsýni frá Hlíðarvegi 55. Þéttur gróður byrgi að miklu leyti fyrir útsýni til austurs frá Hlíðarvegi 55, útsýni sé aðallega til suðurs yfir Kópavogsdalinn og haldist það óskert. Það sé mat Kópavogsbæjar að breytingarnar raski ekki lögvörðum hagsmunum kæranda svo að ógildingu varði.

Athugasemdir leyfishafa: Leyfishafi hafnar því alfarið að byggingaráform hans samræmist ekki aðalskipulagi eða að þau stríði gegn hagsmunum kæranda með þeim hætti að leitt geti til ógildingar.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Kópavogi að veita byggingarleyfi fyrir niðurrifi einbýlishússins við Hlíðarveg 57 og um þá ákvörðun byggingarfulltrúans að veita byggingarleyfi fyrir fjölbýlishúsi á sömu lóð, en lóðin er á svæði þar sem deiliskipulag er ekki fyrir hendi.

Kveðið er á um það í 3. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála að þeir einir geti kært stjórnvaldsákvarðanir til úrskurðarnefndarinnar sem eigi lögvarða hagsmuni tengda ákvörðun þeirri sem kæra á. Ákvörðun byggingarfulltrúans í Kópavogi frá 3. júlí 2015 felur í sér heimild til niðurrifs mannvirkja, en telja verður að slíkar framkvæmdir séu almennt ekki til þess fallnar að hafa áhrif á einstaklega lögvarða hagsmuni eigenda nágrannaeigna með þeim hætti að þeir geti átt kæruaðild. Ekki liggur fyrir að niðurrif hússins við Hlíðarveg 57 snerti einstaklega og lögvarða hagsmuni kæranda með þeim hætti að hann geti átt aðild að kæru vegna hins umdeilda byggingarleyfis og verður þessum þætti málsins því vísað frá úrskurðarnefndinni.

Eitt skilyrða fyrir útgáfu byggingarleyfis er að mannvirki og notkun þess samræmist skipulagsáætlunum á svæðinu, sbr. 1. tl. 1. mgr. 13. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki. Til þess að veita megi byggingarleyfi í þegar byggðum hverfum án þess að deiliskipulag liggi fyrir skal fyrirhuguð framkvæmd vera í samræmi við landnotkun, byggðamynstur og þéttleika byggðar, sbr. 1. mgr. 44. gr. skipulagslaga nr. 123/2010.

Í máli þessu er um að ræða leyfi til byggingar fjórbýlishúss í stað einbýlishúss á lóð í grónu hverfi á svæði sem skilgreint er sem íbúðarsvæði í Aðalskipulagi Kópavogs 2012-2024. Í aðalskipulaginu kemur fram að þótt eldri hverfi bæjarins teljist fullbyggð sé horft til þéttingar byggðar þar, eins og stefnt hafi verið að á undanförnum árum. Um Digranes segir meðal annars að byggð þar sé nokkuð fastmótuð, þar sé þéttasta byggð í Kópavogi með mjög blönduðum húsagerðum, þó mest fjölbýli. Gert sé ráð fyrir að heildarfjölgun íbúða á Digranesi á skipulagstímabilinu geti orðið um 530 íbúðir, einkum á þróunarsvæði við Auðbrekku og í Lundi, en áætlað sé að um 100 íbúðir verði byggðar annars staðar í bæjarhlutanum. Verður ekki annað ráðið af framangreindu en að hin kærða ákvörðun sé í samræmi við markmið og stefnu aðalskipulags.

Fyrir liggur að um töluverða aukningu á byggingarmagni verður að ræða, eða úr 222,1 m² í 475,9 m², og verða áhrifin af byggingunni óhjákvæmilega önnur, og að einhverju marki aukin, gagnvart kærendum. Þrátt fyrir aukið umfang verður hæð byggingarinnar hins vegar sú sama og húss þess sem fyrir var á lóðinni. Er og til þess að líta að um lóð næst horni er að ræða og að fyrirhugað fjórbýlishús verður staðsett innarlega á lóðinni. Í ljósi staðhátta verður ekki séð að grenndaráhrifin verði slík að raskað geti gildi hins kærða byggingarleyfis. Nýtingarhlutfall, sem er mælikvarði á þéttleika byggðar, hækkar umtalsvert með hinni kærðu ákvörðun, eða úr 0,20 í 0,43. Hins vegar er til þess að líta að meðalnýtingarhlutfall þeirra lóða sem grenndarkynning náði til er 0,43 og verður nýtingarhlutfall Hlíðarvegar 57 því í samræmi við það sem tíðkast á svæðinu. Þá verður ekki talið að fyrirhuguð nýbygging skeri sig úr með þeim hætti að ekki samræmist byggðamynstri, en af fyrirliggjandi gögnum verður ráðið að yfirbragð hússins verði áþekkt raðhúsum í næsta nágrenni. Þá eru nálæg hús við Hlíðarveg ólík innbyrðis í útliti og er þar um að ræða blandaða byggð einbýlishúsa og lítilla fjöleignarhúsa.

Loks liggur ekki annað fyrir en að málsmeðferð hinnar kærðu ákvörðunar hafi verið í samræmi við mannvirkja- og skipulagslög. Tillagan var grenndarkynnt fyrir hagsmunaaðilum, sbr. 1. mgr. 44. gr. skipulagslaga, og athugasemdum svarað, m.a. varðandi skuggavarp og útsýni. Þá var hún samþykkt í skipulagsnefnd og í bæjarstjórn. Byggingarleyfisumsókn var síðar samþykkt af byggingarfulltrúa í samræmi við 2. mgr. 9. gr. laga um mannvirki.

Að öllu framangreindu virtu verður ekki séð að hin kærða ákvörðun sé haldin neinum þeim annmörkum sem leitt geti til ógildingar hennar og er kröfu kæranda þar um því hafnað. 

Úrskurðarorð:

Kröfu kæranda um ógildingu á ákvörðun byggingarfulltrúans í Kópavogi frá 3. júlí 2015, um að veita byggingarleyfi til niðurrifs hússins að Hlíðarvegi 57, er vísað frá úrskurðarnefndinni.

Hafnað er kröfu kæranda um að ákvörðun byggingarfulltrúans í Kópavogi frá 21. ágúst 2015, um að veita byggingarleyfi fyrir fjölbýlishúsi á lóð Hlíðarvegar 57, verði felld úr gildi.

____________________________________
Nanna Magnadóttir

______________________________              _____________________________
Ásgeir Magnússon                                            Þorsteinn Þorsteinsson

32/2013 Hafnarsvæði í Bíldudal

Með
Árið 2015, þriðjudaginn 15. september, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Ásgeir Magnússon dómstjóri.

Fyrir var tekið mál nr. 32/2013, kæra á ákvörðun sveitarstjórnar Vesturbyggðar frá 16. janúar 2013 um að samþykkja deiliskipulag iðnaðarsvæðis í Bíldudalshöfn og Hafnarteigs 4, Bíldudal í Vesturbyggð.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 20. mars 2013, er barst nefndinni næsta dag, kæra Ó og H, f.h. Rækjuvers ehf., eiganda fasteignarinnar Strandgötu 9, Bíldudal, þá ákvörðun sveitarstjórnar Vesturbyggðar frá 16. janúar 2013 að samþykkja deiliskipulag iðnaðarsvæðis í Bíldudalshöfn og Hafnarteigs 4 í Bíldudal. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi. Jafnframt var gerð krafa um að réttaráhrifum hinnar kærðu ákvörðunar yrði frestað, sbr. 5. gr. laga nr. 130/2011. Þar sem ákvörðunin fól ekki í sér heimild til framkvæmda þótti ekki tilefni til að taka síðargreindu kröfuna til úrlausnar með sérstökum úrskurði og verður málið nú tekið til endanlegs úrskurðar.

Gögn málsins bárust frá sveitarfélaginu 6. maí 2013 og í maí 2015.

Málavextir: Mál þetta á sér nokkra forsögu en árið 2004 var samþykkt í bæjarstjórn Vesturbyggðar tillaga að deiliskipulagi, er gerði m.a. ráð fyrir landfyllingu austan við höfnina á Bíldudal, sunnan Strandgötu. Yrðu þar þrjár nýjar lóðir og á einni þeirra, er væri 15.820 m² að flatarmáli, yrði heimilt að reisa kalkþörungaverksmiðju, allt að 4.500 m² að stærð. Var starfsleyfi vegna þeirrar starfsemi gefið út til Íslenska kalkþörungafélagsins ehf. 12. júlí 2006 og er nú starfrækt kalkþörungaverksmiðja á umræddri lóð, sem er nr. 4 við Hafnarteig. Í mars 2012 var samþykkt í bæjarstjórn breyting á nefndu skipulagi er fól m.a. í sér stækkun lóðarinnar að Hafnarteigi 4 til norðvesturs og á fyllingu til norðurs, sem og stækkun byggingarreits. Þeirri ákvörðun var skotið til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála er kvað upp úrskurð í málinu í október 2012. Taldi nefndin að fella bæri hina kærðu ákvörðun úr gildi þar sem samþykkt deiliskipulag fyrir umrætt svæði frá 2004 hefði ekki þýðingu að lögum, en ekki hafði birst auglýsing um gildistöku þess í B-deild Stjórnartíðinda, líkt og áskilið var í lögum.

Á fundi skipulags- og byggingarnefndar Vesturbyggðar hinn 15. október 2012 var tekin fyrir ný deiliskipulagstillaga að hafnarsvæðinu á Bíldudal, er gerði m.a. ráð fyrir stækkun landfyllingar og auknu byggingarmagni á lóðinni Hafnarteigi 4. Með tillögunni fylgdu greinargerð og umhverfisskýrsla. Fært var til bókar að meginforsendur tillögunnar væri að finna í aðalskipulagi Vesturbyggðar og var samþykkt að auglýsa hana skv. 41. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Samþykkti bæjarstjórn greinda afgreiðslu 17. s.m. Var í framhaldi af því auglýst „Nýtt deiliskipulag á hafnarsvæðinu á Bíldudal“ og barst athugasemd frá kæranda máls þessa á kynningartíma tillögunnar.

Hinn 14. janúar 2013 var málið að nýju til umfjöllunar í skipulags- og byggingarnefnd. Lagt var til að breytingar yrðu gerðar á umhverfisskýrslunni og frekari upplýsinga óskað frá Íslenska Kalkþörungafélaginu ehf. varðandi áhrif mengunar af starfseminni. Gerði nefndin jafnframt umsögn lögmanns um fram komnar athugasemdir að sínum, samþykkti tillöguna og lagði til við bæjarstjórn að hún yrði samþykkt með fyrrgreindum breytingum og með vísan til fyrirliggjandi umsagnar. Bæjarstjórn tók málið fyrir á fundi hinn 16. s.m. Var tillagan  samþykkt með þeim breytingum að mörk lóðarinnar að Strandgötu 10-12 yrðu gerð skýrari og að sett yrðu inn ákvæði um hámarkshæð skorsteins og hreinsibúnaðar á nýju þurrkarahúsi að Hafnarteigi 4. Auk þess yrði bætt við í umhverfisskýrslu ákvæðum um umhverfismarkmið og vöktun. Þá var farið fram á að Íslenska Kalkþörungafélagið ehf. gerði grein fyrir því hvernig spornað yrði við foki vegna aukningar uppsáturs efnis á fyrirhugaðri landfyllingu og hvernig vöktun á hávaðamengun á nærliggjandi lóðum færi jafnan fram. Jafnframt var vísað til og tekið undir umsögn lögmanns um fram komnar athugasemdir.

Í kjölfarið var deiliskipulagið sent Skipulagsstofnun til lögbundinnar yfirferðar sem gerði ekki athugasemd við birtingu þess. Öðlaðist deiliskipulagið gildi með birtingu auglýsingar „um nýtt deiliskipulag iðnaðarsvæðis í Bíldudalshöfn og Hafnarteigs 4, Vesturbyggð“ í B-deild Stjórnartíðinda hinn 27. febrúar 2013. Í auglýsingu segir m.a.: „Um er að ræða nýtt deiliskipulag byggt á áður ógildu deiliskipulagi fyrir Hafnarteig 4 og aðliggjandi svæði. Nýja deiliskipulagið fjallar í meginatriðum um stækkun landfyllingar í samræmi við gildandi aðalskipulag, lóðin fyrir Hafnarteig 4 verði stækkuð til norðurs og byggingarreitur stækkaður vegna nýs þurrkarahúss og húss fyrir forþurrkun hráefnis og mötun hráefnis til beggja þurrkara Kalkþörungaverksmiðunnar á Bíldudal. Einnig er ráðgert að lóðarmörkum Hafnarteigs 140609 og Strandgötu 2 verði breytt þannig að gata, sem var fyrirhuguð milli lóðanna, verði felld niður.“
 
Málsrök kæranda: Kærandi tekur fram að í auglýsingu um samþykkt deiliskipulagsins í B-deild Stjórnartíðinda komi fram að bæjarstjórn hafi samþykkt skipulagið 25. febrúar 2013. Ekki verði af fundargerðum ráðið að skipulagið hafi þá verið til afgreiðslu heldur á fundi bæjarstjórnar 16. janúar s.á. Einnig sé deiliskipulagið auglýst í B-deild sem „nýtt deiliskipulag iðnaðarsvæðis í Bíldudalshöfn og Hafnarteigs 4, Vesturbyggð“ en í allri umfjöllum um málið sé það kynnt sem „deiliskipulagstillaga að hafnarsvæðinu á Bíldudal“. Valdi þessir annmarkar því að ógilda beri hið kærða deiliskipulag.

Umhverfisþættir tillögunnar og umhverfisskýrslunnar séu vanreifaðir. Í umhverfisskýrslu, sem sé hluti af deiliskipulagstillögu, sé fullyrt að umrædd breyting á deiliskipulaginu snerti ekki lög um mat á umhverfisáhrifum, lög um mat áætlana og tengdar reglugerðir. Að öðru leyti segi aðeins um umhverfismál í skýrslunni: „Stækkun fyllingar til norðurs er undir stærðarmörkum laga nr. 106/2000, sbr. gr. 6 og 2. viðauka.“ Hafi því ekki verið framkvæmt mat á umhverfisáhrifum starfseminnar og skipulagstillögunnar. Skorti á að gerð hafi verið nægileg grein fyrir umhverfisáhrifum framkvæmdarinnar, t.d. með vísun til lagaákvæða. Sé nefnd fullyrðing ekki fullnægjandi skýring á því að öll framkvæmdin, landfyllingin og stækkun vinnslunnar sé undanþegin tilvitnuðum lagaákvæðum og öðrum er máli skipti. Þá sé í umhverfisskýrslu ekki getið ákveðinna atriða sem ákvæði 2. mgr. 6. gr. laga nr. 105/2006 áskilji og tilgreind séu í e-, d-, f- og g-liðum ákvæðisins.  

Sveitarfélagið hafi ekki fullnægt rannsóknarskyldu sinni samkvæmt stjórnsýslulögum, sbr. skipulagslög og lög um mat á umhverfisáhrifum nr. 106/2000. Verði að telja þetta brot á lögum nr. 106/2000, lögum um umhverfismat áætlana nr. 105/2006 og tilskipunum 85/337/EBE og 97/11/EB, er varði mat á umhverfisáhrifum, sem og tilskipunar 2001/42/EB. Þótt sveitarfélag telji sig deiliskipuleggja innan formlegra marka gildandi aðalskipulags leysi það ekki sveitarfélagið undan skyldu til að fara að lögum við meðferð málsins, en aðalskipulag víki fyrir lögum.

Sveitarstjórn virðist byggja á ákvæði i-liðar 10. tölul. í 2. viðauka með lögum um mat á umhverfisáhrifum. Sé þá litið fram hjá því að umrædda landfyllingu eigi ekki að gera í þeim tilgangi sem ákvæðið kveði á um heldur sé tilgangur landfyllingarinnar landstækkun til atvinnustarfsemi. Jafnframt sé horft fram hjá hinum almennu fyrirmælum í 2. viðauka laganna að meta skuli framkvæmdir sem kunni að hafa í för með sér umtalsverð umhverfisáhrif, í hverju tilviki með tilliti til eðlis, umfangs og staðsetningar, en aðeins virðist litið til umfangs þeirra. Vísi kærandi til athugasemda í frumvarpi til laga um mat á umhverfisáhrifum, sbr. þingskjal nr. 933 á 140. löggjafarþingi 2011-2012 og þingskjals nr. 87 á 141. löggjafarþingi 2012-2013, sem og þeirra dóma sem þar sé vitnað til. Ákveðinna upplýsinga hafi ekki verið aflað við undirbúning hins kærða deiliskipulags, svo sem hvaða atvinna og eignir geti orðið fyrir áhrifum af fyrirhuguðu skipulagi og fyrirhuguðum framkvæmdum, auk venjulegra umhverfisþátta eins og byggðar, vatns (sjór) lofts o.s.frv., sbr. og 4. tl. 2. gr. laga nr. 105/2006 og k-lið 3. gr. laga nr. 106/2000.

Reynslan af starfsemi kalkþörungavinnslunnar sé sú að hún hafi mjög veruleg og skaðleg umhverfisáhrif. Hafi starfsemin verið undir eftirliti Umhverfisstofnunar vegna fjölda kvartana sem borist hafi, sérstaklega vegna mikillar rykmengunar frá henni. Einnig hafi gætt hávaða og titrings frá verksmiðjunni, er starfrækt sé allan sólarhringinn. Með hliðsjón af eðli og umfangi hinnar fyrirhuguðu starfsemi og reynslunnar af henni hingað til, nauðsynlegra varúðarsjónarmiða umhverfisréttarins og til þess að dregið verði eins og kostur er úr neikvæðum umhverfisáhrifum verði að telja að skylt sé, eða rétt, að fram fari vönduð athugun á umhverfisáhrifum deiliskipulagsins. Gert sé ráð fyrir mikilli stækkun á hráefnislager verksmiðjunnar með stækkun verksmiðjunnar sjálfrar og aukinni afkastagetu og verði að gera ráðstafanir sem komi í veg fyrir að ryk frá lager fari um allt byggðarlagið. Hafi sveitarfélagið ekki sýnt fram á hvernig hin svokallaða vöktun muni draga úr hávaða og titringi frá verksmiðjunni, en það sé búnaður verksmiðjunnar sem valdi honum.

Óviðunandi sé að gerð verði ný lóð fyrir rykmengandi starfsemi fyrir framan starfsstöð kæranda í átt til sjávar. Verði af þeirri ráðstöfun, megi nær öruggt telja, að verksmiðjuhús félagsins verði ónothæft til vinnslu matvæla en einnig hafi þetta áhrif á verðmæti fasteignarinnar. Njóti atvinnurekstur félagsins og eignir þess verndar stjórnarskrárinnar og megi skipulag ekki brjóta gegn þeim réttindum. Eigi félagið einnig einstaklingsbundna kröfu til viðunandi heilnæms umhverfis fyrir starfsemi sína og hugsanlegt starfsfólk sitt. Ráðstafanir til að takmarka áhrif af starfseminni séu ófullnægjandi.

Loks verði engan veginn séð að fyrirhuguð starfsemi kalkþörungaverksmiðjunnar krefjist svo stórs landsvæðis sem hin kærða tillaga geri ráð fyrir og sé stærð og umfang landfyllingar algerlega órökstutt. Með tillögunni sé að auki óþarflega þrengt að öðrum aðilum, þ.á m. kæranda. Sé í þessu sambandi vísað til álits Samkeppniseftirlitsins nr. 3/2009 er fjallað hafi um skipulag, lóðaúthlutanir og samkeppni. Verði ákvörðunin að teljast brot á meðalhófsreglu 12. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993, sem og almennt á jafnræðissjónarmiðum, sbr. t.d. 11. gr. stjórnsýslulaga.

Málsrök sveitarfélagins Vesturbyggðar: Af hálfu sveitarfélagins er þess krafist að öllum kröfum kæranda í máli þessu verði hafnað. Bent sé á að misritun dagsetningar í auglýsingu um gildistöku hins kærða deiliskipulags hafi verið leiðrétt með sérstakri auglýsingu þar um, sem birst hafi í B-deild Stjórnartíðinda. Hið kærða deiliskipulag sé að öllu leyti í samræmi við gildandi aðalskipulag fyrir Bíldudal.

Framkvæmdir sem fyrirhugaðar séu á svæðinu á grundvelli deiliskipulagsins séu ekki matsskyldar skv. 5. gr. laga nr. 106/2000 og því ekki háðar mati á umhverfisáhrifum. Hafi Skipulagsstofnun einnig metið það svo í umsögn sinni um deiliskipulagið. Þá sé bent á að hvorki kærandi né aðrir hafi nýtt sér ákvæði 3. mgr. 6. gr. laga nr. 106/2000 um að leita álits Skipulagsstofnunar um matsskylduna eða hvort áætlanagerðin félli undir lög nr. 105/2006 um umhverfismat áætlana.

Þrátt fyrir að ekki hafi verið um matsskylda framkvæmd að ræða hafi verið unnin sérstök umhverfisskýrsla og hafi t.a.m. Umhverfisstofnun, Skipulagsstofnun og Siglingastofnun gefið umsagnir. Breyting hafi verið gerð á skýrslunni, t.d. vegna nauðsynlegra aðgerða til að sporna við foki frá uppsátursefni á fyrirhugaðri landfyllingu og vöktunar vegna hávaðamengunar. Hafi bæjaryfirvöld, m.a. vegna fram kominna athugasemda kæranda um deiliskipulagið, óskað eftir því við höfund skýrslunnar að farið yrði enn frekar yfir umhverfisáhrif deiliskipulagsins, að fram kæmu með skýrum hætti þær forsendur og umhverfisviðmið sem miðað væri við varðandi umhverfisáhrifin og vöktunaráætlun vegna þeirra áhrifa sem framkvæmdir og/eða rekstur á svæðinu hefðu í för með sér. Muni vöktunin uppfylla kröfur sem gerðar séu í lögum nr. 7/1998 um hollustuhætti og mengunarvarnir og reglugerðar nr. 785/1999 um starfsleyfi fyrir atvinnurekstur sem geti haft í för með sér mengun. Í endanlegri umhverfisskýrslu sé gerð grein fyrir umhverfisáhrifum breytts deiliskipulags og þeim framkvæmdum og rekstri sem fyrirhugaður sé á svæðinu. 

Því sé hafnað að sveitarfélagið hafi ekki fullnægt rannsóknarskyldu sinni eða að umhverfisþættir deiliskipulagsins og fyrirhugaðra framkvæmda á svæðinu séu vanmetnir. Einnig sé því hafnað að umhverfisskýrslan sé vanreifuð og uppfylli ekki þær kröfur sem gera beri til slíkra skýrslna. Ekki verði betur séð en að í umhverfisskýrslu komi að öllu leyti fram þau atriði sem tilgreind séu í 2. mgr. 6. gr. laga nr. 105/2006 og fullyrðingar um annað séu rangar. Þá verði ekki séð að framkvæmdin feli í sér brot á lögum nr. 106/2000, lögum nr. 105/2006 eða tilskipunum 85/337/EBE, 97/11/EB og 2001/42/EB.

Kalkþörungaverksmiðjan starfi eftir sérstöku starfsleyfi frá Umhverfisstofnun, sem hafi eftirlit með því að starfsemin uppfylli þau skilyrði sem fram komi í leyfinu og að fylgt sé þeim lögum og reglugerðum sem um hana gildi. Miði hið umdeilda deiliskipulag einungis að því að fullnýta starfsleyfið. Áður en það hafi verið gefið út hafi farið fram afar ítarleg skoðun af hálfu hlutaðeigandi stjórnvalda á fyrirhuguðum framkvæmdum félagsins, m.a. á mögulegum umhverfisáhrifum verksmiðjunnar. Í starfsleyfinu séu ítarleg ákvæði um varnir gegn mengun ytra umhverfis, innra eftirlit rekstraraðila, umhverfismarkmið og umhverfisvöktun auk fleiri atriða sem varði rekstur verksmiðjunnar. Framkvæmi Umhverfisstofnun reglulega mælingar vegna hávaða, styrks ryks í útblæstri o.fl. frá verksmiðjunni. Geymsla á hráefni á lóð verksmiðjunnar verði þannig háttað að mengun verði ætíð innan leyfilegra marka. Séu ákvæði í starfsleyfinu um leyfilegan hávaða og úrræði til að tryggja að þau mörk séu virt.

Þeim órökstuddu fullyrðingum að hæpið sé að skilyrði séu til að starfrækja rækjuvinnslu í núverandi húsakynnum kæranda á Bíldudal sé alfarið hafnað. Ekkert hafi verið lagt fram í málinu sem renni stoðum undir þessa fullyrðingu og verði ekki séð að neitt sé því til fyrirstöðu að kærandi geti starfrækt rækjuverksmiðju sína. Ekki verði séð að með stækkun á athafnasvæði verksmiðjunnar verði á nokkurn hátt þrengt að öðrum aðilum á svæðinu eða gengið á þeirra rétt. Hafi jafnræðis verið gætt við lóðaúthlutanir í sveitarfélaginu, sem og reglna stjórnsýslulaga og ólögfestum meginreglum stjórnsýsluréttar hafi verið fylgt.

Athugasemdir Íslenska kalkþörungafélagsins ehf.: Félagið tekur fram að kærandi sé ekki búsettur í Bíldudal og eigi eingöngu viðskiptalegra hagsmuna að gæta sem séu litlir sem engir því enginn rekstur hafi verið í fasteignum hans um hríð.
                        —–

Færð hafa verið fram frekari sjónarmið í máli þessu sem ekki verða rakin nánar en úrskurðarnefndin hefur haft þau til skoðunar.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um lögmæti deiliskipulags á Bíldudal er tók gildi 27. febrúar 2013 og gerir m.a. ráð fyrir landfyllingu við höfnina og stækkun verksmiðju Íslenska kalkþörungafélagsins ehf. á lóðinni að Hafnarteigi 4. Kærandi er eigandi fasteigna á nærliggjandi lóð þar sem hefur verið rækjuvinnsla. Að teknu tilliti til þess að umfang og möguleg áhrif af starfsemi nefndrar verksmiðju gætu haft áhrif á framtíðar starfsemi í fasteignum kæranda verður að líta svo á að hann geti átt lögvarða hagsmuni tengda hinu kærða deiliskipulagi í skilningi 3. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála, en vafa þar um verður að skýra kæranda í hag.

Í 41. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 er kveðið á um auglýsingu og samþykkt deiliskipulags og fer um afgreiðslu þess eftir 42. gr. sömu laga. Skal m.a. birta auglýsingu um samþykkt þess í B-deild Stjórnartíðinda. Svo sem nánar greinir í málavaxtalýsingu var ekki tilgreint sama heiti á deiliskipulaginu þegar auglýsing um gildistöku þess birtist í B-deild Stjórnartíðinda og þegar það var auglýst til kynningar. Þá var dagsetning á samþykkt sveitarstjórnar ranglega tilgreind í auglýsingu um gildistöku deiliskipulagsins. Heldur kærandi því fram að misræmi þetta leiði til þess að ógilda skuli hið kærða deiliskipulag. Það er niðurstaða úrskurðarnefndarinnar að glögglega megi ráða af efnisinnihaldi nefndrar gildistökuauglýsingar að um sé að ræða samþykkt tillögu þeirrar sem kynnt var með auglýsingu fyrir hafnarsvæðið á Bíldudal og að með því hafi tilvitnuðum lagaákvæðum verið fullnægt. Þá var dagsetning samþykktar sveitarstjórnar síðar lagfærð með sérstakri auglýsingu sveitarfélagsins birtri í B-deild Stjórnartíðinda og verður að telja það heimilt skv. 2. mgr. 23. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Leiða framangreindir formgallar, eins og málum er sérstaklega háttað hér, því ekki til þess að fella beri hina kærðu ákvörðun úr gildi.

Hið umdeilda deiliskipulag er á iðnaðarsvæði samkvæmt skilgreindri landnotkun í Aðalskipulagi Vesturbyggðar 2006-2018. Er þar einkum gert ráð fyrir umfangsmikilli iðnaðarstarfsemi eða starfsemi sem haft getur í för með sér mengun, s.s. fiskeldisstöðvum, veitustöðvum, skólpdælu- og hreinsistöðvum, verksmiðjum og virkjunum. Mestu breytingarnar verða á Hafnarteig 4, en sú lóð er að mestu á landfyllingu samkvæmt skilmálum deiliskipulagsins. Þannig er gert ráð fyrir 10.178 m² landfyllingu norðan núverandi fyllingar þar sem hráefni kalkþörungaverksmiðjunnar verður geymt. Jafnframt felur deiliskipulagið í sér heimild til að reisa hús hvar sem er innan byggingarreits lóðarinnar. Verður stærð lóðar eftir stækkunina 26.958 m², heimilað byggingarmagn á lóðinni verður 4.554 m² og nýtingarhlutfall hennar 0,17.
 
Eins og rakið hefur verið í málavaxtalýsingu átti hið kærða deiliskipulag sé nokkurn aðdraganda, en á árinu 2004 samþykkti sveitarstjórn deiliskipulag fyrir landfyllingu við Bíldudalshöfn og var þar m.a. gert ráð fyrir um 16.000 m² lóð þar sem heimilt væri að reisa kalkþörungaverksmiðju. Áður, eða á árinu 2001, hafði fyrirhugað nám allt að 57.000 m³ kalkþörungasets á ári úr Arnarfirði, Vesturbyggð og Ísafjarðarbæ verið tilkynnt Skipulagsstofnun samkvæmt lögum nr. 106/2000 um mat á umhverfisáhrifum. Stofnunin féllst á tillögu framkvæmdaraðila að matsáætlun með athugasemdum og laut ein þeirra að fyrirhugaðri verksmiðju. Tók stofnunin fram að verksmiðjan félli ekki undir ákvæði 1. og 2. viðauka við lög nr. 106/2000 en taldi eðlilegt að í matsskýrslu yrði greint frá starfseminni og mögulegum áhrifum kalkríks ryks á umhverfið. Í úrskurði stofnunarinnar frá 3. mars 2003 kom fram að staðarval verksmiðju, þar sem úrvinnsla kalkþörungasetsins færi fram, væri ekki endanlega ákveðið en að samkvæmt matsskýrslu yrði verksmiðjuhúsið í heild um 3.500 m² og athafnasvæði alls um 12.000 m², ásamt um 5.000 m² hráefnisþró. Féllst Skipulagsstofnun á fyrirhugað nám og taldi að það hefði ekki í för með sér umtalsverð umhverfisáhrif. Hinn 21. maí 2004 gaf Skipulagsstofnun út ákvörðun um matsskyldu vegna fyrirhugaðrar landfyllingar og hafnaraðstöðu fyrir kalkþörungaverksmiðju á Bíldudal skv. 6. gr. laga nr. 106/2000 um mat á umhverfisáhrifum og liðum 2a og 13a í 2. viðauka laganna, en tilefni fyrirhugaðra framkvæmda var að Íslenska kalkþörungafélagið ehf. hafði fengið leyfi fyrir kalkþörunganámi úr Arnarfirði og vinnsluleyfi fyrir kalkþörungamjölvinnslu. Í nefndri ákvörðun kom fram að gert væri ráð fyrir því að afmarka um 17.000 m² fyllingarsvæði austan við höfnina á Bíldudal með fyrirstöðugarði og yrði heildarlengd hans um 370 m. Þar yrði lóð kalkþörungaverksmiðju, 5.000 m² setþró fyrir uppdælt efni og hafnaraðstaða, þ.m.t. 80 m viðlegukantur með 10 m dýpi. Var niðurstaða Skipulagsstofnunar sú að framkvæmdin væri ekki líkleg til að hafa í för með sér umtalsverð umhverfisáhrif og skyldi því ekki háð mati á umhverfisáhrifum. Ofangreindum niðurstöðum hefur ekki verið hnekkt af dómstólum eða öðrum þar til bærum aðilum og stendur því óbreytt það mat Skipulagsstofnunar að um 3.500 m² verksmiðjuhús ætlað til vinnslu kalkþörunga falli ekki undir lög um mat á umhverfisáhrifum, sem og að um 17.000 m² landfylling skuli ekki háð mati á umhverfisáhrifum.

Miðað við allt framangreint felur hið kærða deiliskipulag í sér breytingu að því leyti að heimilt verður að stækka landfyllinguna um 10.178 m² og verður heimilað byggingarmagn á lóðinni að Hafnarteigi 4 um 1.054 m² meira en var í matsferli því fyrir Skipulagsstofnun sem lauk með úrskurði hennar 3. mars 2003. Telur kærandi umhverfisáhrif deiliskipulagsins vanreifuð og jafnframt að sveitarfélagið hafi m.a. brotið gegn rannsóknarreglu 10. gr. stjórnsýslulaga við meðferð málsins.

Lög um umhverfismat áætlana nr. 105/2006 gilda skv. 1. mgr. 3. gr. laganna um umhverfismat þeirra skipulags- og framkvæmdaáætlana og breytinga á þeim sem marka stefnu er varðar leyfisveitingar til framkvæmda sem tilgreindar eru í lögum um mat á umhverfisáhrifum. Leiki vafi á hvort skipulags- eða framkvæmdaáætlun sé háð ákvæðum laganna getur almenningur eða sá sem ber ábyrgð á áætlanagerð óskað eftir að Skipulagsstofnun taki ákvörðun um hvort áætlunin falli undir lögin og er sú ákvörðun kæranleg til umhverfis- og auðlindaráðherra, sbr. nánar 3. mgr. 3. gr. Þá var heimilt að leita álits Skipulagsstofnunar um matsskyldu framkvæmda skv. 3. mgr. 6. gr. laga nr. 106/2000 og var ákvörðun þar um kæranleg til úrskurðarnefndarinnar, en sambærilegt ákvæði er enn að finna í lögunum. Hvorki mun liggja fyrir ákvörðun á grundvelli framangreindra lagaákvæða vegna hins kærða deiliskipulags né vegna þeirra framkvæmda sem þar eru heimilaðar og fela í sér breytingar frá fyrra ástandi. Einskorðast athugun nefndarinnar því við lögmæti deiliskipulagsins á grundvelli þeirrar kæruheimildar sem til staðar er í máli þessu og finna má í 52. gr. skipulagslaga, en hún kveður á um að stjórnvaldsákvarðanir teknar á grundvelli þeirra laga sæti kæru til úrskurðarnefndarinnar.

Kveðið er á um skipulagsskyldu sveitarfélaga í 12. gr. skipulagslaga og kemur fram í 5. mgr. hennar að við gerð skipulagsáætlana skuli gera grein fyrir áhrifum áætlunar og einstakra stefnumiða hennar á umhverfið, m.a. með samanburði þeirra kosta sem til greina komi, og umhverfismati áætlunarinnar, ef við á. Nánar er kveðið á um deiliskipulag í 37. gr. laganna, þar sem fram kemur að deiliskipulag skuli setja fram á skipulagsuppdrætti ásamt skipulagsgreinargerð. Í henni skuli forsendum skipulagsins lýst og sett fram stefna þess og umhverfismat áætlunarinnar, þegar við á, sbr. 4. mgr. ákvæðisins.

Í máli þessu háttar svo til að umhverfisskýrsla var unnin samhliða deiliskipulagsgerð og var hún kynnt með tillögu að deiliskipulagi umrædds svæðis. Er í skýrslunni gerð grein fyrir ástæðum stækkunarinnar, mögulegum umhverfisáhrifum deiliskipulagsins og vöktunaráætlun, en starfsemi kalkþörungaverksmiðjunnar flokkast samkvæmt starfsleyfi hennar í 1. flokk skv. viðauka 1 í reglugerð nr. 785/1999, um starfsleyfi fyrir atvinnurekstur sem getur haft í för með sér mengun, og skal reglubundið eftirlit, sbr. gr. 12.2 í reglugerð nr. 786/1999, um mengunarvarnareftirlit, vera skv. 3. flokki. Við afgreiðslu málsins lá því fyrir tillaga að deiliskipulagi ásamt umhverfisskýrslu sem hlaut lögboðna yfirferð Skipulagsstofnunar án þess að nokkrar athugasemdir kæmu fram af hálfu hennar. Er það niðurstaða úrskurðarnefndarinnar að meðferð sveitarstjórnar hafi verið umfram þau lágmarksskilyrði skipulagslaga sem að framan er lýst hvað varðar umhverfismat hins kærða deiliskipulags og að rannsóknarskyldu hafi jafnframt verið fullnægt. Í þessu sambandi er vert að benda á að fyrri ákvarðanir Skipulagsstofnunar, sem áður er lýst og lúta að athafnasvæði og starfsemi umræddrar kalkþörungaverksmiðju, lágu fyrir á þeim tíma þegar hið umdeilda deiliskipulag var unnið auk þess sem farið var fram á að bætt yrði við umhverfisskýrslu umfjöllun um umhverfismarkmið, vöktun og mótvægisaðgerðum vegna hávaða og rykmengunar.

Loks bendir ekkert í gögnum málsins til annars en að meðalhófs og jafnræðis hafi verið gætt við deiliskipulagsgerðina. Með hliðsjón af öllu framangreindu, og þar sem ekki verður séð að fyrir hendi séu neinir þeir annmarkar á meðferð málsins að ógildingu varði, verður kröfu kæranda þar um hafnað.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist verulega sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.
 

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um ógildingu á ákvörðun sveitarstjórnar Vesturbyggðar frá 16. janúar 2013 um að samþykkja deiliskipulag iðnaðarsvæðis í Bíldudalshöfn og fyrir lóðina að Hafnarteigi 4 á Bíldudal, Vesturbyggð.

____________________________________
Nanna Magnadóttir

______________________________              _____________________________
Aðalheiður Jóhannsdóttir                                  Ásgeir Magnússon
 

23/2015 Suðurlandsbraut

Með
Árið 2015, föstudaginn 11. september, tók Nanna Magnadóttir, formaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, með heimild í 3. mgr. 3. gr. 1. nr. 130/2011 fyrir:

Mál nr. 23/2015, kæra á ákvörðun Heilbrigðiseftirlits Reykjavíkur um að krefjast þess að lagnir á lóðinni Suðurlandsbraut 46-54 verði myndaðar.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 15. apríl 2015, er barst nefndinni sama dag, kærir Húsfélagið Suðurlandsbraut 46-54, Suðurlandsbraut 48, Reykjavík, þá ákvörðun Heilbrigðiseftirlits Reykjavíkur frá 19. mars 2015 að krefjast þess að lagnir á lóðinni Suðurlandsbraut 46-54 verði myndaðar til að unnt verði að staðfesta hvaðan fita berist inn í frárennslislagnir. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi. Kærandi gerir jafnframt þá kröfu að nefndin úrskurði honum hæfilegan málskostnað úr hendi Reykjavíkurborgar, standi lagaheimildir til þess.

Gögn málsins bárust frá Heilbrigðiseftirliti Reykjavíkur 18. maí 2015.

Málavextir: Kærandi er húsfélag fyrir eigendur fasteigna á lóðinni nr. 46-54 við Suðurlandsbraut. Með bréfi, dags. 23. febrúar 2015, fór Heilbrigðiseftirlit Reykjavíkur fram á að kærandi léti mynda lagnir á viðkomandi lóð þar sem ummerki um fitu og fitumengað vatn hefðu fundist í frárennslisbrunni við skoðun heilbrigðiseftirlitsins og starfsmanna Orkuveitu Reykjavíkur fyrr í sama mánuði. Var gefinn frestur til 16. mars s.á. til að skila gögnum um niðurstöðu myndunarinnar. Frá árinu 2012 hafði kærandi átt samskipti við heilbrigðiseftirlitið vegna endurtekinna stíflna í skolplögnum á lóðinni, sem kærandi rakti til veitingastaða á svæðinu. Hafði kærandi kvartað yfir kostnaði og tjóni vegna flóða og hreinsunar lagna, síðast með bréfi dags. 11. febrúar 2015, og krafist þess að heilbrigðiseftirlitið gengi úr skugga um hvort fituskiljur væru í frárennslislögnum frá nefndum veitingastöðum. Kemur fram í bréfi kæranda að fyrirtæki hafi verið fengið til að hreinsa fitu úr lögnum á lóðunum frá því að flætt hefði í byrjun árs 2015.

Með bréfi, dags. 4. mars 2015, mótmælti kærandi fyrirmælum heilbrigðiseftirlitsins á þeim forsendum að ekki hvíldi skylda á fasteignareigendum að framkvæma rannsóknina á lögnunum. Með bréfi, dags. 19. s.m., var krafa heilbrigðiseftirlitsins ítrekuð og nýr frestur veittur til 7. apríl s.á. til að skila umræddum gögnum. Kæra í málinu barst úrskurðarnefndinni 15. apríl s.á., eins og áður sagði.

Málsrök kæranda: Kærandi kveður forsögu málsins vera þá að frá byggingu þeirra fimm húsa sem standi á lóðinni 46-54 við Suðurlandsbraut hafi þrír veitingastaðir fengið starfsleyfi í húsunum. Ýmis vandamál hafi fylgt veitingarekstrinum og meðal þeirra hafi verið ítrekuð fitusöfnun í lögnum á lóðinni, með tilheyrandi stíflum og flóðum. Þrisvar sinnum hafi orðið mjög erfiðar stíflanir, síðast í upphafi þessa árs. Í janúar og febrúar á þessu ári hafi farið fram viðamikil og kostnaðarsöm hreinsun ásamt myndatöku á öllum lögnunum utan stutts leggs, sem ekki hafi verið unnt að komast að. Hafi Heilbrigðiseftirliti Reykjavíkur verið greint frá þessu. Kærandi hafi kvartað ítrekað við heilbrigðiseftirlitið frá árinu 2012 yfir því að ekki væri gengið úr skugga um hvort fitugildrur væru á útrennsli frá áðurnefndum veitingastöðum í samræmi við lög og reglur. Heilbrigðiseftirlitið hafi eftirlitsskyldu með því að fyrrnefndu sé sinnt en treglega hafi gengið að fá heilbrigðiseftirlitið til að sinna því eftirliti. Kærandi hafi sent enn eitt bréfið, dags. 11. febrúar 2015, þar sem greint hafi verið frá stíflum í frárennsliskerfi lóðarinnar og hreinsun á þeim. Þá hafi borist bréf frá heilbrigðiseftirlitinu, dags. 23. s.m.,  þar sem einungis hafi verið farið fram á að lagnir á lóðinni yrðu myndaðar. Það sé fyrst með bréfi heilbrigðiseftirlitsins 19. mars sl. þar sem „krafan“ sé ítrekuð að líta megi á að einhvers konar ákvörðun hafi verið tekin af hálfu eftirlitsins. Sé sú ákvörðun kærð þar sem kærandi telji ekki að kostnaður við myndun lagnanna eigi að leggjast á hann.

Málsrök Heilbrigðiseftirlits Reykjavíkur: Af hálfu heilbrigðiseftirlitsins kemur fram að  krafa hafi verið gerð um myndun lagna á umræddri lóð í kjölfar vettvangsskoðunar 20. febrúar 2015, sem leitt hafi í ljós að fita væri í frárennslisbrunnum á lóðinni. Sú krafa hafi verið gerð í samráði við Orkuveitu Reykjavíkur, sem einnig hefði komið að málinu, til að afla gagna um ástand lagna og uppfylla rannsóknarskyldu skv. stjórnsýslulögum til að geta gengið að þeim aðilum sem væru að valda skaða á lögnunum.

Krafan hafi fyrst verið sett fram með bréfi, dags. 23. febrúar 2015, og verið ítrekuð með bréfi, dags. 19. mars s.á. Fyrst hafi verið veittur frestur til 16. mars og síðan aftur til 7. apríl til að mynda lagnir og senda gögn til heilbrigðiseftirlitsins. Kærandi hafi óskað eftir auknum fresti í tölvupósti 31. mars s.á. og hafi fresturinn enn verið framlengdur til 21. apríl s.á. Heilbrigðiseftirlitinu hafi síðan borist bréf frá kæranda, dags. 15. þess mánaðar, þar sem fram hafi komið að búið væri að kæra umrædda ákvörðun. Í sama pósti hafi komið fram að búið væri að mynda allar lagnir nema stuttan legg og því sæi kærandi ekki ástæðu til að mynda aftur. Fram að þessu hefði heilbrigðiseftirlitinu ekki verið gerð grein fyrir að lagnir hefðu verið myndaðar heldur aðeins að þær hefðu verið hreinsaðar. Óskað hafi verið eftir því við kæranda að hann léti heilbrigðiseftirlitinu í té gögnin sem aflað hefði verið með mynduninni. Kærandi hafi orðið við þeirri beiðni og teljist því krafa sú sem kærð sé í málinu uppfyllt. Í ljósi þessa telji heilbrigðiseftirlitið að vísa beri kærunni frá þar sem kæruefni sé ekki lengur til staðar.

Athugasemdir kæranda við málsrök Heilbrigðiseftirlits Reykjavíkur: Kærandi telur frávísunarkröfu heilbrigðiseftirlitsins byggða á röngum lagaforsendum, málið sé engan veginn útkljáð. Heilbrigðiseftirlitið hafi hvorki afturkallað, leiðrétt né breytt ákvörðun sinni, sem þó sé heimild til að gera samkvæmt stjórnsýslulögum nr. 37/1993. Kærandi hafi hagsmuni af því að fá efnisúrskurð í málinu um það álitaefni hvort heilbrigðiseftirlitinu hafi verið heimilt að lögum að skylda kæranda til að leggja út í kostnaðarsamar myndatökur í þágu þeirrar rannsóknarskyldu sem á heilbrigðiseftirlitinu sjálfu hvíli.

——————–

Aðilar hafa gert ítarlegri grein fyrir máli sínu. Þau sjónarmið verða ekki rakin nánar hér en tekið hefur verið mið af þeim við úrlausn málsins.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um skyldu kæranda til að verða við þeirri kröfu um að láta mynda lagnir á lóðinni við Suðurlandsbraut 46-54, en kærandi er húsfélag fasteignareigenda á þeirri lóð. Krafan var sett fram af Heilbrigðiseftirliti Reykjavíkur sem í umboði heilbrigðisnefndar Reykjavíkur sér um að framfylgt sé ákvæðum laga nr. 7/1998 um hollustuhætti og mengunarvarnir og reglugerða settra samkvæmt þeim, sbr. t.a.m. 13. og 15. gr. laganna.
 
Frestur til að kæra ákvörðun til úrskurðarnefndarinnar er einn mánuður frá því að kæranda varð kunnugt eða mátti vera kunnugt um ákvörðun, sbr. 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála. Samkvæmt gögnum málsins er fyrra bréf Heilbrigðiseftirlits Reykjavíkur til kæranda dagsett 23. febrúar 2015. Þar er farið fram á myndun á nefndum lögnum og frestur veittur til 16. mars s.á. Síðara bréf heilbrigðiseftirlitsins, þar sem krafan er ítrekuð, er dagsett 19. mars s.á. og er þar jafnframt veittur nýr frestur til 7. apríl 2015, sem samkvæmt gögnum málsins var síðan framlengdur til 21. apríl s.á. Í báðum bréfum heilbrigðiseftirlitsins til kæranda voru veittar leiðbeiningar um kæru til úrskurðarnefndarinnar og er því rétt að miða við seinna bréfið við útreikning kærufrests. Telst kæran því hafa borist innan lögmælts frests.

Samkvæmt 3. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála geta þeir einir kært stjórnvaldsákvarðanir til nefndarinnar sem eiga lögvarða hagsmuni tengda þeirri ákvörðun sem kæra á. Í greinargerð Heilbrigðiseftirlits Reykjavíkur í málinu kemur fram að eftir að hin umdeilda ákvörðun hafi verið tekin hafi komið í ljós að nýlegar myndir af lögnum þeim sem um ræddi lægju fyrir. Hafi heilbrigðiseftirlitið fengið aðgang að þeim gögnum og þar með hafi krafa sú um myndir af lögnunum, sem fólst í hinni kærðu ákvörðun, verið uppfyllt. Gögn málsins styðja þessar málalyktir en af þeim má ráða að heilbrigðiseftirlitinu hafi verið greint frá fyrirliggjandi myndefni sama dag og málið var kært til úrskurðarnefndarinnar. Telst hin kærða ákvörðun samkvæmt framangreindu ekki lengur hafa réttarverkan að lögum, enda er kæruefni ekki lengur til staðar. Verður því ekki séð að kærandi eigi lögvarða hagsmuni af því að fá skorið úr um gildi hinnar kærðu ákvörðunar og verður máli þessu vísað frá úrskurðarnefndinni í samræmi við ákvæði fyrrgreindrar 3. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011.

Lagaheimild skortir til að ákvarða kærumálskostnað í málum sem rekin eru fyrir úrskurðarnefndinni og kemur krafa kæranda um málskostnað því ekki til álita.

Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

____________________________________
Nanna Magnadóttir

33/2015 Hrólfsskálamelur

Með
Árið 2015, fimmtudaginn 10. september, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Ásgeir Magnússon dómstjóri og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 33/2015, kæra á þeirri ákvörðun byggingarfulltrúans á Seltjarnarnesi frá 10. apríl 2015 að samþykkja áform um byggingarleyfi fyrir 34 íbúða fjölbýlishúsi við Hrólfsskálamel 1-5.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar skipulags- og byggingarmála, dags. 12. maí 2015, er barst nefndinni sama dag, kærir Páll Kristjánsson hdl., f.h. húsfélaganna að Austurströnd 8, 10, 12 og 14, Seltjarnarnesi, þá ákvörðun byggingarfulltrúans á Seltjarnarnesi frá 10. apríl 2015 að samþykkja áform um byggingarleyfi fyrir 34 íbúða fjölbýlishúsi við Hrólfsskálamel 1-5. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Með bréfi, dags. 21. ágúst 2015, krefst sami aðili þess jafnframt að framkvæmdir verði stöðvaðar á meðan málið er til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni. Þykir málið nú nægilega upplýst til að það verði tekið til endanlegs úrskurðar. Er því ekki tilefni til að taka afstöðu til stöðvunarkröfu kærenda.

Gögn málsins bárust frá Seltjarnarnesbæ 12. júní og 28. ágúst 2015.

Málavextir: Deiliskipulag Hrólfsskálamels var samþykkt í bæjarstjórn 11. september 2006 og var auglýsing um gildistöku þess birt í B-deild Stjórnartíðinda 16. október s.á. Skipulagið var síðar sameinað skipulagi skóla og íþróttasvæðis við Suðurströnd. Var Deiliskipulag Suðurstrandar og Hrólfsskálamels samþykkt í bæjarstjórn 26. júní 2013 og öðlaðist gildi 17. júlí s.á. með birtingu auglýsingar í B-deild Stjórnartíðinda.

Hinn 9. janúar 2015 samþykkti byggingarfulltrúinn á Seltjarnarnesi áform um byggingu fjölbýlishúss með 34 íbúðum á lóðinni nr. 1-5 við Hrólfsskálamel. Athugasemdir bárust í kjölfarið frá íbúum við Austurströnd og með bréfi til lóðarhafa, dags. 6. febrúar 2015, óskaði byggingarfulltrúi eftir því að lóðarhafi gerði grein fyrir því hvernig fyrirhuguð nýbygging samræmdist deiliskipulagi svæðisins hvað hæðarsetningu varðaði. Var vísað til greinargerðar deiliskipulagsins og götumyndar, sem fylgt hefði skipulaginu, en þar væru tilgreindir þrír hæðarkótar fyrir bygginguna. Syðst væri kótinn 32,45, í miðjunni væri hann 25,45 og nyrst væri kótinn 28,95. Hinn samþykkti uppdráttur tæki hins vegar eingöngu mið af hæðarkótum nyrst og syðst. Í kjölfarið áttu sér stað samskipti milli sveitarfélagsins og lóðarhafa. Hinn 19. mars 2015 tók byggingarfulltrúi málið til afgreiðslu og afturkallaði samþykkt byggingaráformanna með vísan til 2. tl. 1. mgr. 25. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Skömmu síðar lagði lóðarhafi fram breytta aðaluppdrætti og 10. apríl 2015 samþykkti byggingarfulltrúi byggingaráform á grundvelli þeirra.

Málsrök kærenda: Kærendur telja hið umdeilda byggingarleyfi ganga gegn deiliskipulagi. Byggingin sé á þremur til fimm hæðum en sá hluti hennar sem sé þrjár hæðir sé mun minni en gert hafi verið ráð fyrir á skýringaruppdrætti með deiliskipulagi svæðisins. Umfang þeirra húshluta sem séu fjórar og fimm hæðir sé hins vegar umtalsvert meira en skýringaruppdrátturinn segi til um. Ekki sé heldur gert ráð fyrir því að byggingin verði stölluð og að efri hæðir hennar verði inndregnar þar sem hún rísi hæst, líkt og deiliskipulag áskilji. Þá sé útlit byggingarinnar annað en ráðgert hafi verið og frábrugðið útliti annarra húsa á svæðinu.

Byggingin muni hafa veruleg áhrif á hagsmuni og lífsgæði íbúa við Austurströnd. Íbúðir þar muni lækka í verði, einkum á efri hæðum húsanna þar sem útsýni muni skerðast verulega og meira en deiliskipulag áætli. Þá hafi byggingin áhrif á umferð í hverfinu, sem og á umhverfi og ásýnd þess. Ef byggingin væri stölluð með inndregnar efri hæðir og helmingur hennar væri á þremur hæðum, líkt og deiliskipulag beri með sér, yrðu áhrifin af henni mun minni. Útsýni frá efstu hæðum húsanna við Austurströnd héldist þá að miklu leyti óskert og áhrif af skuggavarpi yrðu minni, en að óbreyttu verði þau veruleg. Þá liggi engar rannsóknir fyrir um vindafar við bygginguna.

Málsrök Seltjarnarnesbæjar: Af hálfu Seltjarnarnesbæjar er vísað til þess að hin samþykktu byggingaráform samræmist bindandi ákvæðum deiliskipulags, þ.m.t. hvað varði hæð, umfang og útlit hússins. Grenndaráhrif þess séu eins og búast hefði mátt við með hliðsjón af skipulaginu. Þau séu ekki meiri en íbúar í þéttbýli þurfi almennt að búa við.

Málsgrundvöllur kærenda sé á því reistur að skýringarmyndir, svokallaðar götumyndir, á deiliskipulagsuppdrætti séu skilmálateikningar og bindandi hvað varði form, uppbrot og hæð. Samkvæmt gr. 5.5.4. í skipulagsreglugerð nr. 90/2013 sé heimilt að nota skýringaruppdrætti, svo sem götumyndir, til að sýna áhrif af og dæmi um útfærslu deiliskipulags. Slík skýringargögn séu þó ekki bindandi nema það sé sérstaklega tekið fram. Hvergi í skipulagsgögnum sé tekið fram að þær skýringarmyndir sem kærendur vísi til séu bindandi um hæðafjölda eða form hússins.

Samkvæmt grunnmynd deiliskipulagsins megi annar hluti hússins vera þrjár til fimm hæðir og hinn hluti þess þrjár til fjórar hæðir. Fjallað sé um hámarkshæð hússins í deiliskipulagsskilmálum þar sem segi: „Uppgefin heildarhæð bygginga er þó bindandi. Þó er heimilt að handlisti á svalahandriði sé allt að 0,3 m yfir uppgefnum hæðarkóta þakhæðar, sjá nánar á samþykktum uppdrætti deiliskipulags Hrólfsskálamels sem samþykktur var í bæjarstjórn 11.09.2006.“ Umrædd heildarhæð sé ekki gefin upp annars staðar í skipulaginu og því geti eingöngu verið um að ræða þann kóta sem gefinn sé upp á áðurnefndum götumyndum. Um sé að ræða þrjá hæðarkóta. Í ljósi þess að sérstaklega sé tekið fram að þeir séu bindandi séu þeir hluti skilmálanna, ólíkt öðrum atriðum skýringarmyndanna. Hluti byggingarinnar á norðurhluta reitsins verði að fara niður í hæðarkótann 25,45. Hin samþykktu byggingaráform séu í samræmi við þessi bindandi ákvæði deiliskipulagsins.

Ekkert í hönnun hússins kalli á athugun á vindafari við bygginguna. Hvað skuggavarp varði sé umfang og hæð hússins ekki umfram það sem kærendur hafi mátt gera ráð fyrir samkvæmt samþykktu skipulagi. Áhrif skuggavarps hafi verið skoðuð sérstaklega við gerð deiliskipulagsins. Ljóst sé að skerðing verði á útsýni frá þeim íbúðum við Austurströnd sem snúi að hinu nýja húsi og standi lægra en það, en við því hafi kærendur mátt búast samkvæmt gildandi deiliskipulagi. Jafnvel þótt skýringarmyndirnar sem kærendur vísi til teldust bindandi myndi það ekki leiða til þess að grenndaráhrifin breyttust umtalsvert nema fyrir hluta íbúða á efstu hæðum húsanna við Austurströnd.

Athugasemdir leyfishafa: Leyfishafi fer fram á að kröfum kærenda verði hafnað. Kæran sé byggð á rangtúlkun á gildandi deiliskipulagi. Málsástæður kærenda byggist á götumyndum sem fylgt hafi deiliskipulagi frá árinu 2006 og hafi einnig fylgt breyttu skipulagi sem samþykkt hafi verið árið 2013. Kærendur virðist líta svo á að götumyndirnar feli í sér bindandi fyrirmæli um form og lögun byggingarinnar við Hrólfsskálamel 1-5. Slík túlkun samræmist þó ekki lögum og reglum um framsetningu deiliskipulags og sé þá vísað til 4. mgr. 37. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 og gr. 5.5.2., 5.5.3. og 5.5.4. í skipulagsreglugerð nr. 90/2013. Umræddar götumyndir, sem kærendur vísi til, séu bersýnilega skýringarmyndir í skilningi gr. 5.5.4. í skipulagsreglugerð, settar fram sem dæmi um útfærslu, og séu ekki bindandi.

Á uppdrætti deiliskipulagsins komi fram hversu margar hæðir sé heimilt að byggja við Hrólfsskálamel 1-5. Hæðarsetning samkvæmt uppdrættinum sé tvískipt og geti hluti byggingarinnar verið þrjár til fimm hæðir en hinn hlutinn þrjár til fjórar hæðir. Ekki séu að öðru leyti settar fram kröfur um hve stór hluti bygginganna verði þrjár, fjórar eða fimm hæðir. Á skipulagsuppdrætti séu ekki settir fram hæðarkótar fyrir bygginguna en hins vegar sé hæðarkóta að finna á áðurnefndum götumyndum. Greinargerð deiliskipulagsins tilgreini aðeins að hæðarkótarnir sem slíkir séu bindandi en ekki verði af henni ráðið að götumyndirnar sé bindandi að öðru leyti. Form byggingarinnar á götumyndum eigi sér hvorki stoð í texta greinargerðar deiliskipulagsins né í grunnmynd þess á skipulagsuppdrætti og ekkert í texta greinargerðarinnar gefi til kynna að sú útfærsla sem götumyndirnar sýni sé bindandi. Byggingin sé í samræmi við deiliskipulag og hæð hverrar húshæðar um sig sé innan marka hæðarkótanna samkvæmt götumyndinni. Þá eigi sú afstaða kærenda, að tiltekið hlutfall byggingarinnar þurfi að vera þrjár, fjórar og fimm hæðir, sér enga viðhlítandi stoð í skipulagsskilmálum.

Fyrirhuguð bygging samræmist skilmálum deiliskipulagsins hvað varði stöllun og staðsetningu innan byggingarreits. Ekki verði séð að hönnun byggingarinnar sé með öðrum hætti en áskilið sé í deiliskipulagi. Skuggavarp og áhrif fyrirhugaðra mannvirkja á útsýni kærenda geti því eðli málsins samkvæmt ekki orðið meiri en skipulagið geri ráð fyrir. Þá sé engin lagaskylda að framkvæma sérstaka rannsókn á áhrifum byggingarinnar á vindafar, skuggavarp eða útsýni í tengslum við útgáfu byggingarleyfis þótt þessi atriði kunni að koma til skoðunar við gerð deiliskipulags.

Niðurstaða: Í máli þessu er krafist ógildingar á þeirri ákvörðun byggingarfulltrúans á Seltjarnarnesi að samþykkja áform um byggingarleyfi fyrir 34 íbúða fjölbýlishúsi við Hrólfsskálamel 1-5. Byggingarleyfið styðst við Deiliskipulag Suðurstrandar og Hrólfsskálamels, sem tók gildi 17. júlí 2013, með síðari breytingu. Hefur úrskurðarnefndinni ekki borist kæra vegna deiliskipulagsins og er kærufrestur vegna þess liðinn. Kemur deiliskipulagið því ekki til endurskoðunar í málinu, heldur takmarkast lögmætisathugun úrskurðarnefndarinnar við hið kærða byggingarleyfi.

Samkvæmt 13. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki er það eitt skilyrða fyrir útgáfu byggingarleyfis að mannvirki og notkun þess samræmist skipulagsáætlunum á svæðinu. Við mat á því hvort þetta skilyrði telst uppfyllt er m.a. nauðsynlegt að líta til skipulagslaga nr. 123/2010, einkum ákvæðis 5. mgr. 12. gr. þess efnis að gildandi skipulagsáætlanir skuli vera í innbyrðis samræmi og aðalskipulag sé rétthærra en deiliskipulag, og til ákvæða skipulagsreglugerðar nr. 90/2013 um framsetningu deiliskipulags. Fram kemur í gr. 5.5.1. nefndrar reglugerðar að deiliskipulag skuli setja fram á skipulagsuppdrætti ásamt skipulagsgreinargerð. Þá segir í gr. 5.5.4. að ef skýringaruppdrættir, skýringarmyndir, sérstök umhverfisskýrsla og umsagnir fylgi skuli vísa til þessara gagna í greinargerð deiliskipulagsins. Skýringaruppdrætti, svo sem götumyndir, skuggavarpsteikningar, sniðmyndir, líkön og hreyfimyndir, sé heimilt að nota til að sýna áhrif af og dæmi um útfærslu deiliskipulags. Skýringargögn, sbr. framangreint, séu ekki bindandi nema það sé sérstaklega tekið fram.

Í Aðalskipulagi Seltjarnarness 2006-2024 er fjallað sérstaklega um miðsvæði í kafla 4.3, þ. á m. um uppbyggingu á Hrólfsskálamel. Þar segir: „Almennt er gert ráð fyrir að hús verði 3 hæðir, en þó með þeirri undantekningu að meðfram Nesvegi verði leyfðar 4 hæðir og að hærri byggingarhluti, allt að 5 hæðir, á horni Suðurstrandar og Nesvegar myndi einskonar kennileiti fyrir svæðið, þó þannig að gæði annarra íbúða í nágrenninu skerðist sem minnst.“ Deiliskipulagi Suðurstrandar og Hrólfsskálamels fylgja götumyndir sem sýna meðal annars byggingu við Hrólfsskálamel 1-5. Á þeirri mynd sem sýnir bygginguna frá Austurströnd, eða sjónarhorni kærenda, er gert ráð fyrir að fjórða og fimmta hæð hennar verði inndregnar að hluta á horni Nesvegar og Suðurstrandar. Slíkt fyrirkomulag hefði vissulega getað leitt til minni grenndaráhrifa fyrir kærendur en raun verður á samkvæmt hinu kærða byggingarleyfi og þar með verið í samræmi við tilvitnaðan texta aðalskipulags þess efnis að gæði íbúða í nágrenninu skerðist sem minnst. Það verður þó ekki fram hjá því litið að aðalskipulagið heimilar sérstaklega allt að fimm hæðir á þessum stað og að ekki er tekið fram í greinargerð deiliskipulagsins að götumyndirnar skuli teljast bindandi. Verða þær því að teljast til skýringargagna í skilningi gr. 5.5.4. í skipulagsreglugerð og er ekki hægt að fallast á að þær séu bindandi að því er varðar form og útlit fyrirhugaðrar byggingar við Hrólfsskálamel 1-5.

Í greinargerð deiliskipulagsins segir hins vegar um lóð Hrólfsskálamels 1-18 að uppgefin heildarhæð bygginga sé bindandi, en heimilt sé að handlisti á svalahandriði sé allt að 0,3 m yfir uppgefnum hæðarkóta þakhæðar. Upplýsingar um heildarhæð bygginga við Hrólfsskálamel er eingöngu að finna á áðurnefndum götumyndum. Með hliðsjón af lokamálslið gr. 5.5.4. í skipulagsreglugerð verður því að telja að hæðarkótar, sem lesa má úr götumyndunum, séu bindandi. Af samþykktum teikningum, sem liggja fyrir í málinu, verður ráðið að hæðarkótar hverrar húshæðar fyrir sig verði örlítið lægri en deiliskipulag heimilar. Þá verður ekki annað séð en að byggingin samræmist skipulagsuppdrætti hvað hæðafjölda varðar, og uppfylli jafnframt ákvæði í greinargerð deiliskipulagsins um að byggingar á lóð Hrólfsskálamels 1-18 verði stallaðar og að allt að 2/3 hlutar þeirra megi standa innan ytri byggingarlínu.

Með hliðsjón af öllu framangreindu verður ekki annað séð en að hið kærða byggingarleyfi samræmist gildandi skipulagsáætlunum á svæðinu. Þá verður ekki séð að ákvörðun um byggingarleyfi sem samræmist deiliskipulagi gefi almennt tilefni til skoðunar á vindafari. Í ljósi þess, og þar sem ekki liggur fyrir að neinir þeir annmarkar hafi verið á málsmeðferð við samþykkt hins kærða byggingarleyfis sem ógildingu geti varðað, er kröfu kærenda um ógildingu hafnað.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kærenda um ógildingu á þeirri ákvörðun byggingarfulltrúans á Seltjarnarnesi frá 10. apríl 2015 að samþykkja áform um byggingarleyfi fyrir 34 íbúða fjölbýlishúsi við Hrólfsskálamel 1-5.

____________________________________
Nanna Magnadóttir

______________________________              _____________________________
Ásgeir Magnússon                                            Þorsteinn Þorsteinsson

112/2013 Klettaskóli

Með
Árið 2015, miðvikudaginn 2. september, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 112/2013, kæra á þeirri ákvörðun borgarráðs Reykjavíkur frá 7. nóvember 2013 að samþykkja breytingu á deiliskipulagi lóðar nr. 9 við Suðurhlíð, Klettaskóla.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 5. desember 2013, er barst nefndinni 9. s.m., kæra 25 íbúar við Beykihlíð, Birkihlíð, Víðihlíð og Reynihlíð í Reykjavík þá ákvörðun borgarráðs Reykjavíkur frá 7. nóvember 2013 að samþykkja breytingu á deiliskipulagi lóðar nr. 9 við Suðurhlíð, Klettaskóla. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 22. júlí 2015, er barst nefndinni sama dag, kæra 34 íbúar við Beykihlíð, Birkihlíð og Víðihlíð í Reykjavík þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 24. mars 2015 að samþykkja umsókn um takmarkað byggingarleyfi fyrir aðstöðusköpun og jarðvinnu vegna viðbyggingar við Klettaskóla á lóðinni nr. 9 við Suðurhlíð. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi. Jafnframt er þess krafist að framkvæmdir verði stöðvaðar á meðan málið er til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni. Þar sem hinar kærðu ákvarðanir eru samofnar verður síðargreinda kærumálið, sem er nr. 57/2015, sameinað máli þessu. Þykir málið nægilega upplýst til að það verði tekið til endanlegs úrskurðar og er því ekki tilefni til að taka afstöðu til stöðvunarkröfu kærenda.

Gögn málsins bárust frá Reykjavíkurborg 18. febrúar 2014 og 30. júlí 2015.

Málavextir: Á fundi skipulagsráðs Reykjavíkurborgar 24. október 2012 var samþykkt að auglýsa tillögu að breytingu á deiliskipulagi Suðurhlíða vegna lóðarinnar nr. 9 við Suðurhlíð, Klettaskóla. Tillagan var auglýst frá 12. nóvember 2012 og var frestur til að gera athugasemdir upphaflega veittur til 24. desember s.á. Kynningartími og athugasemdafrestur var þó framlengdur fjórum sinnum og rann hann út 19. mars 2013. Kynningarfundir voru haldnir 19. desember 2012 og 25. febrúar 2013. Á tímabilinu frá janúar til júlí 2013 var unnið að endurskoðun tillögunnar og voru þá haldnir þrír fundir með fulltrúum hagsmunaaðila/íbúa. Hinn 24. maí 2013 var enn haldinn kynningarfundur og var þar greint frá breyttri tillögu og samráði.

Á fundi umhverfis- og skipulagsráðs 3. júlí 2013 var lögð fram endurskoðuð tillaga að breytingu á deiliskipulagi Suðurhlíða vegna lóðarinnar nr. 9 við Suðurhlíð, Klettaskóla, sbr. deiliskipulagsuppdrátt, dags. 30. apríl 2013. Einnig var lagður fram skýringaruppdráttur, dags. sama dag. Í tillögunni var gert ráð fyrir uppbyggingu á lóðinni, m.a. breytingu á byggingarreit og aukningu byggingarmagns, auk þess sem gert var ráð fyrir boltagerði á lóðinni. Hagsmunaaðilar á svæðinu voru upplýstir um tillöguna bréflega og var hún auglýst frá 2. ágúst til og með 13. september 2013. Athugasemdir bárust á kynningartíma, auk yfirlýsingar yfir 200 íbúa í Suðurhlíðum frá 5. mars 2013. Athugasemdirnar voru kynntar á fundi umhverfis- og skipulagsráðs 23. október s.á. og var þeim svarað í umsögn skipulagsfulltrúa, dags. 24. s.m. Tillagan var lögð fram að nýju á fundi umhverfis- og skipulagsráðs 30. s.m. og samþykkt með vísan til áðurnefndrar umsagnar skipulagsfulltrúa. Borgarráð samþykkti tillöguna hinn 7. nóvember s.á. Skipulagsstofnun gerði ekki athugasemd við birtingu auglýsingar um gildistöku deiliskipulagsbreytingarinnar og var hún birt í B-deild Stjórnartíðinda 3. janúar 2014.

Á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa Reykjavíkurborgar 11. mars 2014 var tekin fyrir umsókn Reykjavíkurborgar um að byggja við matshluta 01 og 02, viðbyggingu við Klettaskóla, sundlaug, íþróttahús, hátíðarsal, stjórnunarálmu, félagsmiðstöð og nýtt anddyri og breyta fyrirkomulagi í öllu núverandi húsi á lóð nr. 9 við Suðurhlíð. Var umsóknin samþykkt með vísan til þess að hún samræmdist ákvæðum laga nr. 160/2010 um mannvirki. Lá þar með fyrir samþykkt byggingaráforma. Hinn 24. mars 2015 samþykkti byggingarfulltrúi umsókn um takmarkað byggingarleyfi fyrir aðstöðusköpun og jarðvinnu vegna viðbyggingar við Klettaskóla á lóðinni nr. 9 við Suðurhlíð, einnig með vísan til laga nr. 160/2010.

Klettaskóli, sem stendur á lóð Suðurhlíðar 9, er sérskóli á grunnskólastigi sem tók til starfa árið 2011. Skólinn leysti af hólmi Öskjuhlíðarskóla, sem áður var starfræktur á sama stað, og Safamýrarskóla og þjónar hann öllu landinu. Um svæðið gildir deiliskipulag Suðurhlíða, sem samþykkt var í borgarráði 10. febrúar 1987.

Málsrök kærenda: Kærendur telja að breytingaráform á lóðinni nr. 9 við Suðurhlíð, eins og þau liggi fyrir í tillögu að breyttu deiliskipulagi vegna lóðarinnar, gangi þvert á ákvæði gildandi aðalskipulags Reykjavíkur um Suðurhlíðahverfi, en þar sé því lýst sem fullbyggðu og fastmótuðu hverfi sem skipulagt hafi verið sem ein heild og hafi heilsteypt yfirbragð. Gert sé ráð fyrir að leyfilegt byggingarmagn verði aukið úr 4.993 m2 í 7.000 m2 eða um ríflega 40%. Þá sé gert ráð fyrir að hámarksnýtingarhlutfall lóðarinnar hækki úr 0,29 í 0,41, eða um 41,4%. Slík aukning á tiltölulega þröngu svæði sé langt umfram það sem eðlilegt geti talist ef gera þurfi smávægilegar breytingar á deiliskipulagi innan þess ramma sem aðalskipulag og grenndarréttur myndi. Hún samræmist ekki yfirlýsingu aðalskipulagsins um fullbyggt og fastmótað hverfi og sé auk þess í andstöðu við þann léttleika og þau opnu rými sem gildandi deiliskipulag geri ráð fyrir að séu ríkjandi á lóðinni. Samkvæmt tillögunni verði hið aukna byggingarmagn að langmestu leyti á nyrðri hluta lóðarinnar, í suðurátt séð frá Beykihlíð og efri hluta Birkihlíðar.

Deiliskipulagsbreytingin uppfylli ekki kröfur og skilyrði skipulagsreglugerðar nr. 90/2013 um framsetningu og skilmála. Samkvæmt tillögunni sé gert ráð fyrir um 80 m löngum vegg nálægt lóðarmörkum gagnvart Beykihlíð 2-8 en af sneiðmyndum að dæma sé veggurinn 5,0-7,5 m hár næst aðliggjandi lóðum. Illmögulegt sé þó að gera sér grein fyrir hæðarsetningu og ekki verði séð að gætt hafi verið ákvæðis 3. mgr. b-liðar gr. 5.3.2.1. í skipulagsreglugerð um hæðartölur, sbr. einnig 4. mgr. gr. 5.3.2.2. að því er hæðarsetningu lóðarinnar varði. Eftir sé að gera ráð fyrir loftræsibúnaði ofan á þak þess húss sem veggurinn sé hluti af og samræmist það ekki heldur framangreindu ákvæði skipulagsreglugerðar, en samkvæmt því beri að tilgreina hámarkshæð á þaki og öðrum byggingarhlutum sem nái upp fyrir vegg, svo sem skorsteinum og tæknirýmum. Verði veggurinn reistur muni hann takmarka verulega rýmistilfinningu og útsýni kærenda. Útsýnisskerðing og skuggavarp verði meira en byggingar samkvæmt núgildandi deiliskipulagi myndu valda auk þess sem hljóð- og ljósmengun, sem fylgi sundlaugum, hafi ekki verið könnuð á viðhlítandi hátt við gerð deiliskipulagstillögunnar, sbr. 4. mgr. gr. 5.3.2. og gr. 5.3.2.6. í skipulagsreglugerð.

Í deiliskipulagstillögunni sé á engan hátt gerð grein fyrir því hvernig stefnt sé að framkvæmd skipulagsins, sbr. gr. 5.3.2.20. í skipulagsreglugerð, þrátt fyrir að ráðgert sé að verja 1,7 milljörðum króna í framkvæmdirnar og að þær muni standa yfir árum saman. Þá virðist sem íþróttahúsið og sundlaugin verði ekki eingöngu til afnota fyrir nemendur Klettaskóla heldur standi jafnvel til að leigja húsnæðið út utan hefðbundins skólatíma. Ekkert mat hafi hins vegar farið fram á umferðarálagi og bílastæðaþörf verði íþróttahúsið og sundlaugin nýtt af öðrum en nemendum, svo sem ef haldin verða þar fjölmenn íþróttamót. Ólíklegt sé að fyrirhugaður fjöldi bílastæða dugi við mannmargar samkomur. Þá liggi ekkert fyrir um það hvaða forsendur búi að baki áliti umferðarsérfræðings borgarinnar að því er varði áhrif á umferð og bílastæðaþörf, en álitið hafi ekki verið kynnt. Fara þurfi fram viðhlítandi könnun á áhrifum nýbygginganna og starfsemi í þeim á umferð og bílastæðaþörf, þar á meðal á kvöldin og um helgar.

Í umsögn skipulagsfulltrúa frá 24. október 2013 hafi verið vísað til þess að þeir húshlutar skólans sem eftir hafi verið að byggja samkvæmt gildandi deiliskipulagi, þ.e. íþróttahús og sundlaug, hafi breyst með tilliti til þarfa samtímans um slíkar byggingar. Ekki sé nánar útskýrt hvað í þessum orðum felist. Útsýnismyndir sem fylgt hafi deiliskipulagstillögunni hafi verið ónákvæmar og umsögn skipulagsfulltrúa hafi ekki fylgt skuggavarpsmynd miðað við gildandi deiliskipulag, en kærendur séu ósammála því að birtuskerðing verði lítil sem engin samkvæmt deiliskipulagsbreytingunni. Það sé ekki aðeins lengd skugga sem máli skipti heldur einnig birtu- og rýmistilfinning nágranna, en ljóst sé að svo há og löng bygging skapi á öllum árstímum stórt, samfellt, dökkt svæði á norðurhlið, sem snúi að húsunum við Beykihlíð og efri hluta Birkihlíðar.

Heimildir sveitarstjórna til breytinga á gildandi deiliskipulagi samkvæmt 43. gr. skipulagslaga takmarkist meðal annars af réttindum nágranna og réttmætum væntingum þeirra um að yfirbragði og byggðamynstri rótgróins hverfis verði ekki raskað verulega og þrengt að nágrönnum á þann hátt sem tillagan feli í sér. Þær breytingar sem gerðar hafi verið á deiliskipulagstillögunni frá því að hún var fyrst lögð fram hafi ekki dugað til þess að milda áhrifin af hæð húsanna. Þá sé því hafnað að hin kærða tillaga til breytingar á deiliskipulagi hafi verið unnin í samráði við íbúa hverfisins. Tillagan feli í sér víðtækar breytingar á yfirbragði Suðurhlíðahverfis og byggðamynstri sem séu langt umfram það sem íbúar á svæðinu hafi mátt búast við.

Í kæru vegna útgáfu takmarkaðs byggingarleyfis til framkvæmda á lóð Suðurhlíðar 9 kemur fram að samþykkt hafi verið að veita leyfið hinn 24. mars 2015, en íbúum hafi þó ekki orðið kunnugt um leyfið strax. Raunar hafi starfsmenn Reykjavíkurborgar fullyrt, í lok mars og byrjun apríl 2015, að byggingarleyfi hefði ekki verið gefið út. Sprengivinna hafi hafist 21. júlí 2015 á grundvelli leyfisins án nokkurs fyrirvara eða aðvörunar til íbúa í nágrenninu og hafi íbúar kallað lögreglu til af þeim sökum.

Undanþáguheimild 2. mgr. 13. gr. mannvirkjalaga þar sem fjallað sé um heimild til að veita takmarkað byggingarleyfi beri að beita af varúð og, eins og segi í lagaákvæðinu, þegar sérstaklega standi á, en þær aðstæður séu ekki fyrir hendi í þessu máli. Grundvallarágreiningur sé um gildi deiliskipulagsbreytingarinnar sem borgarráð hafi samþykkt 7. nóvember 2013 og sá ágreiningur standi í vegi fyrir því að gefið sé út takmarkað byggingarleyfi sem feli í sér verulega umfangsmiklar, óafturkræfar jarðvegsframkvæmdir, þar á meðal mikla sprengivinnu í bergi. Hið kærða byggingarleyfi hafi því verið veitt á röngum forsendum og án viðhlítandi lagaheimildar.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Reykjavíkurborg vísar til þess að á lóð Suðurhlíðar 9 hafi verið rekinn skóli frá árinu 1974, en áætlað hafi verið að byggja hann í þremur áföngum. Annar áfangi skólans hafi verið byggður árið 1985 og áform um þriðja áfangann, sem hafi meðal annars samanstaðið af hátíðarsal, íþróttasal og sundlaug, komi fram á byggingarnefndarteikningum frá árinu 1983. Hinn 9. febrúar 2012 hafi borgarráð ákveðið að ráðast í byggingu þriðja og síðasta áfangans. Breyta hafi þurft deiliskipulagi til þess að koma mætti fyrir nauðsynlegum byggingum, með hliðsjón af breyttum áherslum og kröfum til skólabygginga frá því sem miðað hafi verið við árið 1983. Markmiðið hafi verið að uppfylla þarfir Klettaskóla um nauðsynlegt húsnæði sem hæfði nemendum hans og að tryggja að byggingin félli vel að lóðinni og hefði sem mildasta ásýnd. Skólinn sé ætlaður börnum með sérþarfir og hannaður með það í huga, sbr. m.a. 20. gr. laga nr. 91/2008 um grunnskóla og reglugerð nr. 657/2009 um gerð og búnað grunnskólahúsnæðis og skólalóða.

Í kjölfar athugasemda, sem gerðar hafi verið við deiliskipulagstillöguna sem borgarráð samþykkti að auglýsa 25. október 2012, hafi verið gerðar breytingar á henni. Meðal annars hafi byggingarreitir verið færðir af eystri hluta lóðarinnar yfir á norðurhluta hennar, en sú staðsetning þjóni þörfum skólans best, leiði til minnstrar röskunar á ásýnd hverfisins og fjölgi opnum rýmum á lóðinni. Þá hafi hönnun húsa verið breytt, fyrirhuguð bílastæði felld brott, aðkomu bíla að skólanum breytt, hús lækkuð og boltagerði fært til. Fyrirhugaðar byggingar á lóðinni séu í samræmi við aðra byggð á svæðinu, meðal annars hæð þeirra. Þá verði hæðarmunur í landslaginu nýttur og einstaka byggingar grafnar inn í landið, sem leiði til mildunar á sjónrænum áhrifum af salarhæð þeirra. Er skírskotað til þess að salarhæð íþróttahúss hafi jafnframt verið lækkuð um 1,0 m og salarhæð sundlaugarhúss um 0,5 m. Ekki séu gerðar breytingar á byggðamynstri með hinni kærðu tillögu og því sé mótmælt að aukið byggingarmagn og hærra nýtingarhlutfall samræmist ekki byggðamynstri hverfisins, sem sé þéttbyggt. Þá sé ekki tekin afstaða til útlits bygginga í deiliskipulagi heldur ráðist það af teikningum sem fylgi byggingarleyfisumsókn. Bent sé á að útsýni í þéttri byggð teljist ekki réttur eigenda fasteigna, en geti talist til lífsgæða.

Því sé með öllu hafnað að deiliskipulagsbreytingin sé í andstöðu við lýsingu á hverfinu í aðalskipulagi. Hvað aukningu á heimiluðu byggingarmagni varði þurfi að hafa í huga að Suðurhlíð 9 sé meðalstór lóð, samtals 17.223 m2. Hámarksnýtingarhlutfall hennar fari úr 0,29 í 0,41 með samþykkt hinnar kærðu tillögu, en það sé í samræmi við almennt nýtingarhlutfall í hverfinu. Auðséð sé að nýtingarhlutfallið sé tiltölulega lágt og að byggingar á lóðinni verði í minnihluta gagnvart opnum svæðum.

Bent sé á að í deiliskipulagi Suðurhlíða frá 1987 hafi verið afmarkaðir byggingarreitir á norðvestanverðri lóðinni og því hafi verið ráðgert að byggja þar áður, þótt byggingarreitum hafi nú verið breytt og gert sé ráð fyrir meiri byggingarmassa. Þá sé vakin athygli á því að við vinnslu hinnar kærðu tillögu hafi byggingarreitir verið færðir til suðurs frá lóðarmörkum og þannig komið til móts við óskir nágranna.

Eins og fram komi í skilmálum hinnar kærðu tillögu hafi byggingarreitum verið skipt í reiti A-F og tilgreind sé hámarksþakhæð bygginga á hverjum reit. Jafnframt segi þar að loftræsimannvirki og þakgluggar megi ná upp fyrir hámarkshæð þakplatna. Með því sé lögð áhersla á að heimilt sé að lítilvæg mannvirki, sem séu í eðlilegum tengslum við starfsemi í byggingunni, nái upp fyrir hámarkshæð. Slíkt sé alvanalegt um umfangslítil tæknirými og skorsteina og í samræmi við almennar venjur um framsetningu deiliskipulags. Ef hins vegar væri tekið tillit til þessa við ákvörðun hámarkshæðar myndi það leiða til þess að hæð byggingarinnar í heild yrði tilgreind meiri en hún væri í raun. Slík framsetning væri ekki í samræmi við kröfur sem gerðar væru til deiliskipulagstillagna um að sýna með skýrum hætti umfang byggingarheimilda.

Athugasemdum um að ekki hafi verið gerð grein fyrir því hvernig stefnt sé að framkvæmd deiliskipulagstillögunnar sé vísað á bug, en Reykjavíkurborg sem framkvæmdaraðili muni ljúka frágangi utanhúss innan tveggja ára frá útgáfu byggingarleyfis, sbr. samþykkt borgarráðs Reykjavíkur frá 1. september 1998. Ljóst megi vera að framkvæmdir hefjist um leið og heimildir til verksins hafi fengist. Því sé hafnað að framsetning deiliskipulagstillögunnar sé í ósamræmi við ákvæði skipulagsreglugerðar, en allar nauðsynlegar upplýsingar samkvæmt reglugerðinni komi skýrt fram í tillögunni. Þá hafi tillagan verið kynnt íbúum á svæðinu með greinargóðum hætti allt frá því að vinna við deiliskipulagsbreytinguna hófst. Jafnframt hafi umsögn skipulagsfulltrúa um athugasemdir við auglýsta tillögu til breytinga á deiliskipulagi Suðurhlíða verið unnin í samræmi við 1. mgr. gr. 5.7.1. í skipulagsreglugerð.

Byggingar þær sem rísi á lóðinni séu fyrst og fremst ætlaðar nemendum Klettaskóla. Hins vegar sé um mikla fjárfestingu að ræða og til greina komi að nýta húsnæðið að einhverju leyti undir aðra starfsemi. Leitast verði við að nýta sérhæfðar byggingar eins vel og mögulegt er. Til að mynda sé ráðgert að sérhæfð íþróttafélög, svo sem Íþróttafélag fatlaðra, og skyld starfsemi geti nýtt aðstöðuna utan skólatíma, enda samrýmist það fyllilega notkun bygginganna og skipulagi að öðru leyti. Því sé hafnað að ekki hafi verið gerð fullnægjandi könnun á áhrifum deiliskipulagsbreytingarinnar á umferð í hverfinu. Leitað hafi verið óformlegs álits sérfræðinga á samgönguskrifstofu umhverfis- og skipulagssviðs Reykjavíkurborgar en ekki hafi verið talin þörf á sérstakri greiningu á áhrifum deiliskipulagsbreytingarinnar á umferð. Samþykkt tillögunnar hafi ekki verið talin hafa í för með sér aukna umferð um hverfið enda legðist af sérhæfður akstur, svo sem akstur með skólabörn á skólatíma í íþróttir og félagsstarf, þegar byggingarnar yrðu fullkláraðar. Þá væri ekki gert ráð fyrir fjölgun nemenda eða starfsfólks. Þrátt fyrir að sérstök íþróttafélög geti nýtt aðstöðuna muni heildarumferð ekki aukast. Þá sé það faglegt mat Reykjavíkurborgar að fyrirhugaður fjöldi bílastæða fyrir lóðina sé nægur.

Heimildarákvæði 43. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 sæti ekki öðrum takmörkunum en þeim að fara skuli um deiliskipulagsbreytinguna eins og um nýtt deiliskipulag sé að ræða. Þótt það sé meginregla að deiliskipulag sé bindandi og varanleg samþykkt um skipulag tiltekins svæðis hafi löggjafinn heimilað sveitarstjórn að breyta því, enda geti þróun borga og bæja kallað á slíkar breytingar, meðal annars vegna þarfa íbúa sveitarfélagsins. Hafa verði í huga að skóli hafi staðið við Suðurhlíð 9 frá því áður en deiliskipulag fyrir svæðið tók gildi og að í deiliskipulaginu hafi verið til staðar heimild fyrir auknu byggingarmagni á lóðinni sem ekki hafi enn verið nýtt. Í ljósi breyttra aðstæðna og krafna hafi Reykjavíkurborg talið hagkvæmt að færa rekstur annarra þjónustustofnana á umrædda lóð. Auknar byggingarheimildir séu nátengdar starfsemi sem nú þegar sé á lóðinni og raski ekki yfirbragði svæðisins og byggðamynstri.

Varðandi kæru vegna útgáfu takmarkaðs byggingarleyfis til framkvæmda á lóð Suðurhlíðar 9 sé vísað til þess að deiliskipulagsbreytingin, sem kærendur vísi til, sé í gildi og hafi ekki verið hnekkt. Á meðan svo standi á sé heimilt að veita leyfi til framkvæmda í samræmi við hana. Samkvæmt 2. mgr. 13. gr. mannvirkjalaga geti leyfisveitandi, þegar sérstaklega standi á, veitt skriflegt leyfi til einstakra þátta byggingarframkvæmda og takmarkist leyfið þá hverju sinni við samþykkt hönnunargögn. Þau hafi legið fyrir vegna verksins þegar hið umþrætta leyfi var samþykkt, en um sé að ræða stóra, flókna og viðamikla framkvæmd. Alvanalegt sé að veita takmörkuð byggingarleyfi fyrir undirbúningi framkvæmda í slíkum tilvikum. Leyfið eigi sér fullnægjandi lagastoð og sé í samræmi við skipulagsheimildir á svæðinu.

Vettvangsskoðun: Úrskurðarnefndin kynnti sér aðstæður á vettvangi 28. ágúst 2015.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um breytingu á deiliskipulagi Suðurhlíðar 9, Klettaskóla, og byggingarleyfi til framkvæmda á sömu lóð.

Um kæruaðild í þeim málum sem undir úrskurðarnefndina heyra er fjallað í 3. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála. Þar er kveðið á um að þeir einir geti kært stjórnvaldsákvarðanir til úrskurðarnefndarinnar sem eigi lögvarða hagsmuni tengda þeirri ákvörðun sem kæra eigi nema í tilteknum undantekningartilvikum sem þar eru greind. Verður að skýra þetta ákvæði í samræmi við almennar reglur stjórnsýsluréttarins um aðild að kærumálum þar sem áskilið er að kærandi eigi beina einstaklingsbundna hagsmuni tengda þeirri ákvörðun sem kæra á. Kærendur máls þessa eru íbúar og eigendur tilgreindra húsa við Beykihlíð, Birkihlíð, Víðihlíð og Reynihlíð. Hverfið er gróið og standa hús kærenda við Reynihlíð í töluverðri fjarlægð frá Suðurhlíð 9 og skilja bæði götur og hús þar á milli. Sömu sögu er að segja um húsin að Beykihlíð nr. 1, 3, 5, 9, 11, 13 og 15. Þau hús standa reyndar nær framkvæmdasvæðinu en gróinn lundur skilur einnig á milli hluta þeirra. Telur nefndin ljóst, þegar miðað er við staðsetningu húsa nefndra kærenda og afstöðu til fyrirhugaðra mannvirkja, að hvorki verði um útsýnisskerðingu að ræða né svo verulegar breytingar á umferð að varðað geti hagsmuni þessara kærenda á þann veg að þeir eigi þá einstaklingsbundnu og lögvörðu hagsmuni tengda gildi umdeildra ákvarðana að skapi þeim kæruaðild skv. áðurnefndri 3. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011. Verður kröfum þeirra því vísað frá úrskurðarnefndinni.

Kærendur skírskota til þess að fyrirhugaðar breytingar á lóð Suðurhlíðar 9 samræmist ekki aðalskipulagi og vísa máli sínu til stuðnings til umfjöllunar í Aðalskipulagi Reykjavíkur 2010-2030. Þegar hin kærða deiliskipulagsbreyting var samþykkt var Aðalskipulag Reykjavíkur 2001-2024 í gildi, en samkvæmt því var Suðurhlíð 9 á svæði fyrir þjónustustofnanir og er lóðin skráð sem viðskipta- og þjónustulóð í fasteignaskrá Þjóðskrár Íslands. Fram kemur í greinargerð aðalskipulagsins að byggingarmagn og nýtingarhlutfall á svæðum fyrir þjónustustofnanir sé ákveðið í deiliskipulagi. Ekki verður annað séð en að hin kærða deiliskipulagsbreyting sé í samræmi við markmið og stefnu þágildandi aðalskipulags, sbr. 3. mgr. 37. gr. skipulagslaga nr. 123/2010.

Sveitarstjórn fer með skipulagsvald innan marka sveitarfélags, eins og fram kemur í 3. mgr. 3. gr. skipulagslaga. Í því felst tæki sveitarstjórnar til að hafa áhrif á og þróa byggð og umhverfi með bindandi hætti. Ber sveitarstjórn ábyrgð á og annast gerð deiliskipulags skv. 1. mgr. 38. gr. tilvitnaðra laga og gildir hið sama um breytingar á slíku skipulagi, sbr. 43. gr. laganna. Þó ber við töku skipulagsákvarðana m.a. að hafa í huga það markmið c-liðar 1. mgr. 1. gr. laganna að tryggt sé að réttur einstaklinga og lögaðila verði ekki fyrir borð borinn þótt hagur heildarinnar sé hafður að leiðarljósi. Af gögnum málsins verður ekki séð að fyrirhugaðar byggingar á lóð Suðurhlíðar 9 muni varpa skugga á aðliggjandi lóðir svo nokkru varði. Af skýringaruppdrætti og könnun úrskurðarnefndarinnar á aðstæðum er hins vegar ljóst að byggingarnar munu skerða útsýni frá nágrannalóðum við Beykihlíð og Birkihlíð auk þess sem starfsemi í þeim kann að hafa í för með sér aukningu á umferð utan hefðbundins skólatíma. Þá liggur fyrir að óþægindi geta stafað af lýsingu fyrirhugaðs sundlaugarhúss, að innan sem utan. Á hinn bóginn verður að hafa hugfast að umrædd lóð hefur frá byggingu hverfisins verið ætluð fyrir þjónustu þá sem þar fer fram og að nýting byggingarheimilda að fullu samkvæmt óbreyttu skipulagi hefði einnig haft í för með sér aukin grenndaráhrif miðað við fyrra ástand. Þá var hæð bygginga lækkuð frá því sem í upphafi var auglýst til að koma til móts við athugasemdir íbúa í hverfinu. Að teknu tilliti til framangreinds verður ekki talið að breytingin sé slík að réttur kærenda sé fyrir borð borinn í skilningi áðurgreinds c-liðar 1. mgr. 1. gr. skipulagslaga. Kærendur geta hins vegar eftir atvikum leitað bótaréttar úr hendi sveitarfélagsins í samræmi við 51. gr. skipulagslaga, en úrlausn um það álitaefni er ekki á valdsviði úrskurðarnefndarinnar.

Hvorki er í lögum né reglugerðum að finna kröfur um lágmarksfjölda bílastæða að öðru leyti en því að fram kemur í 1. mgr. b-liðar gr. 5.3.2.5. í skipulagsreglugerð nr. 90/2013 að taka skuli mið af ákvæðum byggingarreglugerðar varðandi fjölda og fyrirkomulag bílastæða fyrir fatlaða. Deiliskipulagsbreytingin gerir ráð fyrir þremur bílastæðum fyrir hreyfihamlaða á lóð Suðurhlíðar 9 og er það í samræmi við kröfur 5. mgr. gr. 6.2.6. í byggingarreglugerð nr. 112/2012, með þeim breytingum sem þá höfðu verið gerðar á ákvæðinu. Samkvæmt 3. mgr. b-liðar gr. 5.3.2.1. í skipulagsreglugerð skal tilgreina í deiliskipulagi hámarkshæð á þaki og öðrum byggingarhlutum sem ná upp fyrir vegg, svo sem skorsteinum og tæknirýmum. Í skilmálum hinnar kærðu deiliskipulagsbreytingar er hámarkshæð þakflata tilgreind en jafnframt tiltekið að loftræsimannvirki og þakgluggar megi ná upp fyrir þá hæð án þess að hámarkshæð þeirra sé tiltekin. Er þessi framsetning ekki í fullu samræmi við framangreint ákvæði skipulagsreglugerðar en þykir þó ekki gefa tilefni til ógildingar hinnar kærðu ákvörðunar, enda eru loftræsimannvirki og þakgluggar almennt ekki þeirrar gerðar að um verulega breytingu verði að ræða.

Loks var málsmeðferð í samræmi við skipulagslög. Þannig var hin umdeilda breytingartillaga auglýst til kynningar lögum samkvæmt, fram komnum athugasemdum var svarað, tillagan samþykkt og gildistaka breytingarinnar auglýst í kjölfarið.

Að öllu framangreindu virtu er kröfu kærenda um ógildingu hinnar kærðu deiliskipulagsákvörðunar hafnað.

Að framangreindri niðurstöðu fenginni um gildi hinnar kærðu deiliskipulagsbreytingar liggur fyrir að samþykkt byggingaráforma átti sér stoð í gildandi deiliskipulagi og telur úrskurðarnefndin að skilyrði 2. mgr. 13. gr. laga um mannvirki nr. 160/2010 hafi verið fyrir hendi til útgáfu hins kærða takmarkaða byggingarleyfis, enda ljóst að um umfangsmikla framkvæmd er að ræða. Ónæði af framkvæmdunum er tímabundið og hefur ekki áhrif á niðurstöðu um lögmæti leyfisins og þurfa íbúar hverfisins, rétt eins og íbúar í þéttbýli almennt, að sæta því. Með vísan til framangreinds, og þar sem ekki liggur fyrir að neinir annmarkar hafi verið á málsmeðferð við ákvarðanatökuna, verður gildi leyfisins heldur ekki raskað.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Vísað er frá kröfum kærenda við Reynihlíð sem og að Beykihlíð nr. 1, 3, 5, 9, 11, 13 og 15.

Hafnað er kröfu kærenda um ógildingu á ákvörðun borgarráðs Reykjavíkur frá 7. nóvember 2013 um að samþykkja breytingu á deiliskipulagi lóðar nr. 9 við Suðurhlíð, Klettaskóla.

Hafnað er kröfu kærenda um ógildingu á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 24. mars 2015 um að samþykkja umsókn um takmarkað byggingarleyfi fyrir aðstöðusköpun og jarðvinnu vegna viðbyggingar við Klettaskóla á lóðinni nr. 9 við Suðurhlíð.

____________________________________
Nanna Magnadóttir

______________________________              _____________________________
Aðalheiður Jóhannsdóttir                                       Þorsteinn Þorsteinsson

61/2015 Sævangur

Með
Árið 2015, miðvikudaginn 2. september, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.
 
Fyrir var tekið mál nr. 61/2015, kæra á þeirri ákvörðun skipulags- og byggingarfulltrúa Hafnarfjarðarbæjar frá 22. júlí 2015 að veita byggingarleyfi fyrir sólpalli og skjólveggjum á lóð Sævangs 5 í Hafnarfirði.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 28. júlí 2015, sem barst nefndinni 5. ágúst s.á., kærir G, Sævangi 7, Hafnarfirði, þá ákvörðun skipulags- og byggingarfulltrúa Hafnarfjarðarbæjar frá 22. júlí 2015 að veita byggingarleyfi fyrir sólpalli og skjólveggjum á lóð Sævangs 5 í Hafnarfirði. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi. Þá var gerð krafa um að framkvæmdir yrðu stöðvaðar á meðan málið væri til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni og var fallist á þá kröfu í úrskurði uppkveðnum 28. ágúst 2015.

Málavextir: Á afgreiðslufundi byggingarfulltrúans í Hafnarfirði 29. apríl 2015 voru teknar fyrir kvartanir sem borist höfðu vegna framkvæmda á lóðinni nr. 5 við Sævang, við lóðarmörk Sævangs 7. Var lóðarhafa Sævangs 5 gert að stöðva framkvæmdir þar sem þær samræmdust ekki deiliskipulagi og samþykktum uppdráttum, auk þess sem hafa skyldi samráð við nágranna um frágang á lóðamörkum.

Hinn 30. júní 2015 sótti lóðarhafi Sævangs 5 um byggingarleyfi til að reisa sólpall og skjólveggi skv. teikningum, dags. 24. s.m. Umsóknin var tekin fyrir á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 2. júlí 2015 og afgreiðslu hennar frestað með vísan til athugasemda. Nýjar teikningar voru lagðar fram 13. júlí s.á. og hinn 22. s.m. samþykkti byggingarfulltrúi umsóknina. Hefur sú samþykkt verið kærð til úrskurðarnefndarinnar, svo sem að framan greinir.

Málsrök kæranda: Kærandi skírskotar til þess að gert sé ráð fyrir að staurar og sólpallur á lóð Sævangs 5 verði nær lóðamörkum en byggingarreglugerð heimili. Þá skuli sorpskýli ekki vera á lóðamörkum þar sem það hindri útsýni frá innkeyrslu Sævangs 7. Frárennslislagnir frá Sævangi 7 liggi rétt innan við lóðarmörkin og ógerlegt gæti orðið að komast að þeim vegna fyrirhugaðra mannvirkja. Gluggar séu á bílskúr Sævangs 7, u.þ.b. 1,5 m frá lóðamörkum, og eldvarnarkröfum sé ekki fullnægt þegar timburmannvirki standi svo nálægt skúrnum.

Kærandi hafi ítrekað komið mótmælum sínum gegn framkvæmdinni á framfæri við byggingarfulltrúann í Hafnarfirði. Þess hafi þó ekki verið getið í fundarbókun frá 22. júlí 2015 er framkvæmdin var samþykkt. Hins vegar hafi komið þar fram að samþykki íbúa að Sævangi 3 og 8 lægi fyrir, en þeir hefðu engra sýnilegra hagsmuna að gæta varðandi framkvæmdina. Þá sé bókun byggingarfulltrúa mjög óljós varðandi það hvaða teikningar hafi verið samþykktar.

Málsrök Hafnarfjarðarbæjar: Af hálfu Hafnarfjarðarbæjar er skírskotað til þess að hinn 16. desember 2009 hafi byggingarfulltrúi samþykkt erindi lóðarhafa að Sævangi 5 er hafi m.a. lotið að frágangi lóðarinnar. Kærandi hafi ekki gert athugasemd við þá samþykkt. Er hin kærða ákvörðun hafi verið tekin hafi samþykktur uppdráttur frá 2009 verið hafður til hliðsjónar, ásamt deiliskipulagi svæðisins. Þá sé vísað til þess að á mæliblaði komi fram að engar kvaðir séu á lóðum hvað varði lagnir eða gröft.

Meginbreytingin sem í hinni kærðu ákvörðun felist sé sú að heitur pottur sé færður til á lóðinni, bílastæðum á lóðinni fjölgað úr tveimur í þrjú og staðsetning sorpskýlis sé færð inn á lóðaruppdrátt. Á samþykktum uppdrætti frá 22. júlí 2015 sé ekki gert ráð fyrir girðingu á lóðarmörkum heldur komi stakir staurar í stað þeirrar girðingar sem gert hafi verið ráð fyrir árið 2009 og síðar í breyttri útfærslu árið 2015. Á staurunum sé hengibúnaður til að setja upp tjöld á góðum dögum. Þessi útfærsla sé á 7,5 m kafla á lóðamörkum Sævangs 5 og 7. Bifreiðageymsla Sævangs 7 sé í 1,5 m fjarlægð frá lóðamörkunum en á henni sé röð glugga sem staðsettir séu upp undir loftplötu bílskúrsins. Ekki sé fyrirsjáanleg nein birtu- eða útsýnisskerðing að Sævangi 5 vegna framkvæmdanna.

Athugasemdir leyfishafa: Leyfishafi vísar til þess að teikningar sem sýnt hafi framtíðarskipulag lóðar Sævangs 5 hafi verið samþykktar árið 2009. Kærandi hafi þá lýst andstöðu sinni vegna staðsetningar á heitum potti en ekki hreyft öðrum mótmælum. Ekkert hafi orðið af framkvæmdum þá, en ákveðið hafi verið að hefja þær vorið 2015. Leitast hafi verið við að ná samkomulagi við kæranda og hafi leyfishafi talið að samkomulag hefði tekist í apríl 2015. Það hafi verið handsalað og undirritað af beggja hálfu en kærandi hafi hins vegar neitað að afhenda það. Samkomulagið heimili leyfishafa að reisa trévegg á lóðamörkum, ákveðin hafi verið ný staðsetning á heitum potti og leyfishafi hafi samþykkt að greiða kostnað við að losa upp vegg og pall á lóð sinni og ganga frá tréverki ef bilun yrði á frárennslislögn frá Sævangi 7 og ekki yrði komist að lögninni með öðrum hætti.

Eftir að framkvæmdir hafi verið stöðvaðar á lóðinni hafi enn verið reynt að ná samkomulagi við kæranda, en án árangurs. Því hafi verið sótt um byggingarleyfi fyrir framkvæmdunum og hafi það verið veitt 22. júlí 2015. Samkvæmt samþykktum uppdráttum séu nánast engin mannvirki á lóðamörkum, en sótt hafi verið um leyfi til að láta staura á lóðamörkunum standa svo hengja mætti á þá laus tjöld og nýta sólpallinn á sumardögum. Þá sé því mótmælt að sorpskýli á lóð Sævangs 5 hindri útsýni frá innkeyrslu Sævangs 7.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um byggingarleyfi fyrir sólpalli og skjólveggjum á lóð Sævangs 5 í Hafnarfirði.

Auk mannvirkja taka lög nr. 160/2010 um mannvirki m.a. til gróðurs á lóðum, frágangs og útlits lóða og til girðinga í þéttbýli, sbr. 1. mgr. 2. gr. laganna. Á grundvelli 60. gr. sömu laga hefur verið sett byggingarreglugerð nr. 112/2012 þar sem nánar er kveðið á um framkvæmd þeirra og er þar m.a. að finna ákvæði um girðingar og sorpskýli. Þá er fjallað um minniháttar framkvæmdir sem undanþegnar eru byggingarleyfi í gr. 2.3.5. í reglugerðinni, sbr. einnig 1. mgr. 9. gr. nefndra laga.

Kveðið er á um í 3. mgr. gr. 7.2.3. í byggingarreglugerð að girðing eða skjólveggur á mörkum lóða sé alltaf háður samþykki beggja lóðarhafa, óháð hæð girðingar eða skjólveggs, og skal samþykkis leitað áður en hafist er handa við slíkar smíðar. Samkvæmt þeim uppdrætti sem samþykktur var 22. júlí 2015 er gert ráð fyrir sex staurum á lóðamörkum Sævangs 5 og 7. Staurarnir eru 1,4 m háir og er tekið fram á uppdrættinum að hægt verði „…að hengja tjöld á súlurnar á góðum dögum“. Úrskurðarnefndin er þeirrar skoðunar að eins og hér hátti til verði að telja að um skjólvegg eða girðingu sé að ræða í skilningi framangreinds reglugerðarákvæðis, þótt einungis hluti hans sé varanlega skeyttur við landið. Leyfishafi vísar til þess að samkomulag hafi tekist með lóðahöfum Sævangs 5 og 7 um að reisa mætti trévegg á lóðamörkum, en ekkert slíkt samkomulag liggur fyrir úrskurðarnefndinni. Verður því að miða við að samþykki lóðarhafa Sævangs 7 hafi ekki legið fyrir er hið kærða byggingarleyfi var veitt. Leyfið var því veitt í andstöðu við fortakslaust ákvæði byggingarreglugerðar.

Svo sem áður segir er fjallað um minniháttar framkvæmdir sem undanþegnar eru byggingarleyfi í gr. 2.3.5. í byggingarreglugerð, enda séu þær í samræmi við deiliskipulag. Kemur nánar fram í e-lið tilvitnaðs ákvæðis að pallur úr brennanlegu efni megi ekki vera nær lóðarmörkum aðliggjandi lóðar en 1,0 m. Með hinni kærðu ákvörðun var samþykkt að sólpallur á lóð Sævangs 5 nái að lóðarmörkum Sævangs 7 á nokkurra metra kafla og verður ráðið af málsgögnum að pallurinn verði úr timbri. Um sorpskýli á lóð gilda ákvæði gr. 6.12.8. í byggingarreglugerð sem kveða nánar á um gerð og frágang sorpskýla án þess að um staðsetningu þeirra innan lóðar sé kveðið. Lóðin á Sævangi 5 er á svæði þar sem í gildi er deiliskipulagið Íbúðarhverfi í Norðurbæ sem endurgert var á árinu 2012 og öðlaðist gildi með auglýsingu þar um í B-deild Stjórnartíðinda 26. september það ár. Í skipulagsskilmálunum kemur m.a. fram að lóðarhafi skuli hafa samráð við nágranna um frágang á sameiginlegum lóðamörkum þeirra og að sorpgeymslur skuli vera staðsettar þannig að ekki valdi óþægindum fyrir nágranna. Verður ekki séð að þess hafi verið gætt að leyfið væri í samræmi við nefnda skipulagsskilmála svæðisins.

Með hliðsjón af öllu framangreindu verður að telja hina kærðu ákvörðun háða slíkum annmörkum að ekki verði komist hjá ógildingu hennar.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi sú ákvörðun skipulags- og byggingarfulltrúa Hafnarfjarðarbæjar frá 22. júlí 2015 að veita byggingarleyfi fyrir sólpalli og skjólveggjum á lóð Sævangs 5 í Hafnarfirði.

____________________________________
Nanna Magnadóttir

______________________________              _____________________________
Aðalheiður Jóhannsdóttir                                       Þorsteinn Þorsteinsson

61/2015 Sævangur

Með
Árið 2015, föstudaginn 28. ágúst, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.
 
Fyrir var tekið mál nr. 61/2015, kæra á þeirri ákvörðun skipulags- og byggingarfulltrúa Hafnarfjarðarbæjar frá 22. júlí 2015 að veita byggingarleyfi fyrir sólpalli og skjólveggjum á lóð Sævangs 5 í Hafnarfirði.

Í málinu er nú kveðinn upp til bráðabirgða svofelldur

úrskurður

um kröfu kæranda um stöðvun framkvæmda:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 28. júlí 2015, sem barst nefndinni 5. ágúst s.á., kærir G Sævangi 7, Hafnarfirði, þá ákvörðun skipulags- og byggingarfulltrúa Hafnarfjarðarbæjar frá 22. júlí 2015 að veita byggingarleyfi fyrir sólpalli og skjólveggjum á lóð Sævangs 5 í Hafnarfirði. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi og að framkvæmdir verði stöðvaðar á meðan málið er til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni. Verður nú tekin afstaða til fram kominnar stöðvunarkröfu kæranda.

Málsatvik og rök: Hinn 22. júlí 2015 samþykkti skipulags- og byggingarfulltrúi Hafnarfjarðarbæjar að veita byggingarleyfi fyrir sólpalli og skjólveggjum á lóð Sævangs 5 í Hafnarfirði.

Kærandi skírskotar til þess að gert sé ráð fyrir að staurar á lóðamörkum, sólpallur og sorpskýli verði nær lóðamörkum en byggingarreglugerð heimili. Þá liggi frárennslislagnir frá Sævangi 7 rétt innan við lóðarmörk og ógerlegt gæti orðið að komast að þeim. Gluggar séu á bílskúr Sævangs 7, u.þ.b. 1,5 m frá lóðamörkum, og eldvarnarkröfum sé ekki fullnægt þegar timburmannvirki standi svo nálægt skúrnum.

Af hálfu Hafnarfjarðarbæjar er vísað til ákvæða byggingarreglugerðar nr. 112/2012 um lóðauppdrætti, skjólveggi og girðingar á lóðum. Auk þess er skírskotað til þess að hinn 16. desember 2009 hafi byggingarfulltrúi samþykkt erindi er laut að frágangi lóðar að Sævangi 5. Kærandi hafi ekki gert athugasemdir við þá samþykkt. Meginbreytingin sem í hinni kærðu ákvörðun felist sé sú að heitur pottur sé færður til á lóðinni, bílastæðum á lóðinni fjölgað úr tveimur í þrjú og staðsetning sorpskýlis sé færð inn á lóðaruppdrátt.

Niðurstaða: Samkvæmt 5. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála frestar kæra til nefndarinnar ekki réttaráhrifum ákvörðunar. Kærandi getur þó krafist úrskurðar um stöðvun framkvæmda til bráðabirgða séu þær hafnar eða yfirvofandi. Hefur úrskurðarnefndin á grundvelli þessa ákvæðis sjálfstæða heimild til stöðvunar framkvæmda í tengslum við meðferð kærumáls.

Í máli þessu er krafist ógildingar á þeirri ákvörðun skipulags- og byggingarfulltrúa Hafnarfjarðarbæjar að veita byggingarleyfi fyrir sólpalli og skjólveggjum á lóð Sævangs 5 í Hafnarfirði. Af þeim gögnum sem þegar liggja fyrir úrskurðarnefndinni verður ráðið að ýmis álitamál séu uppi varðandi lögmæti hinnar kærðu ákvörðunar. Leikur meðal annars vafi á því hvort hún samræmist ákvæðum byggingarreglugerðar nr. 112/2012. Framkvæmdir eru langt komnar. Eigi að síður þykir rétt að fallast á kröfu kæranda um stöðvun framkvæmda samkvæmt hinu kærða byggingarleyfi, enda geta þær haft röskun í för með sér fyrir hann. Byggingarleyfishafi getur hins vegar óskað þess að málið sæti flýtimeðferð, sbr. 2. mgr. 5. gr. laga nr. 130/2011.

Úrskurðarorð:

Framkvæmdir sem hafnar eru á lóð Sævangs 5 á grundvelli hinnar kærðu ákvörðunar skulu stöðvaðar meðan mál þetta er til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni.

______________________________
Nanna Magnadóttir

______________________________                      ______________________________
Aðalheiður Jóhannsdóttir                                               Þorsteinn Þorsteinsson

72/2013 Arnarholt

Með
Árið 2015, miðvikudaginn 2. september, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 72/2013, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúans í Borgarbyggð frá 18. júní 2013 um að veita leyfi til að reisa sumarhús á lóð nr. 8B í landi Arnarholts.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 15. júlí 2013, sem barst nefndinni 17. s.m., kærir Björn Jóhannesson hrl., f.h. eigenda jarðarinnar Hlöðutún, Borgarbyggð, þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Borgarbyggð frá 18. júní 2013, að veita leyfi til að reisa sumarhús á lóð nr. 8B í landi Arnarholts.

Gögn málsins bárust frá Borgarbyggð 26. maí 2015.

Málavextir: Á árinu 1994 keyptu núverandi eigendur jörðina Arnarholt. Sama ár voru gerð drög að landskiptagerð milli eigenda Arnarholts og Hlöðutúns. Á árinu 1996 hófst deiliskipulagsgerð jarðarinnar Arnarholts að frumkvæði eigenda hennar. Var deiliskipulagið samþykkt af bæjarstjórn Borgarbyggðar 11. febrúar 1998, yfirfarið af Skipulagsstofnun 12. mars s.á. og tók gildi með auglýsingu þar um í B-deild Stjórnartíðinda 31. s.m. Með umræddu deiliskipulagi var landinu skipt upp í 40 byggingarreiti, hver að stærð 500 m2. Hinn 5. júní 2003 undirrituðu eigendur Arnarholts stofnskjal lóða og voru greindir byggingarreitir gerðir að sérstökum fasteignum. Stofnskjalið var móttekið til þinglýsingar 23. s.m. Hinn 28. júní 2007 var lóðum nr. 8A og 8B í landi Arnarholts afsalað til leyfishafa. Var afsalið móttekið til þinglýsingar 31. mars 2008 og innfært í þinglýsingarbækur 3. apríl s.á.

Hinn 18. júní 2013 var á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa Borgarbyggðar tekin fyrir umsókn, dags. 11. febrúar s.á., þar sem sótt var um leyfi til að byggja sumarhús á lóðinni Arnarholt 8B. Var erindið samþykkt með eftirfarandi bókun: „Samþykkt, enda fellur framkvæmdin að skipulagi svæðisins“.

Málsrök kærenda: Kærendur skírskota til þess að sameiginlegt beitiland hafi fylgt jörðunum Hlöðutúni og Arnarholti og sé það land í óskiptri sameign jarðanna. Hafi verið reynt að ná samkomulagi um skiptingu landsins allt frá árinu 1994 en það hafi ekki borið árangur. Þrátt fyrir að ekki sé samkomulag um landskiptin hafi eigendur Arnarholts látið vinna deiliskipulag fyrir jörðina sem hafi m.a. náð inn á land í óskiptri sameign jarðanna. Einnig hafi verið skipulagður hluti lands sem hafi átt að koma í hlut Hlöðutúns samkvæmt greindum drögum.

Árið 2009 hafi verið undirrituð landskiptagerð af eigendum Hlöðutúns og meirihluta eigenda Arnarholts. Sú landskiptagerð hafi verið samþykkt af sveitarstjórn Borgarbyggðar og þinglýst á viðkomandi jarðir. Landbúnaðarráðuneytið hafi hins vegar synjað staðfestingu hennar sökum formgalla. Sé landið því enn í óskiptri sameign og hafi árangurslaust verið reynt að ná samkomulagi um landskipti milli jarðanna. Bygging sú, sem hið kærða byggingarleyfi taki til, sé í óskiptu landi Hlöðutúns og Arnarholts. Ekkert samkomulag sé á milli eigenda Hlöðutúns og Arnarholts um nýtingu eða afnot af umræddu landi. Af þeim sökum hafi ekki verið heimilt að gefa út byggingarleyfið. Skipti engu máli þó fyrir hendi sé gilt deiliskipulag og að fyrirhuguð bygging sé í samræmi við það.

Málsrök Borgarbyggðar: Af hálfu sveitarfélagsins er bent á að 18. júní 2013 hafi byggingarfulltrúinn í Borgarbyggð veitt byggingarleyfi vegna lóðar nr. 8B úr landi jarðarinnar Arnarholts. Við þá ákvörðun hafi annars vegar legið til grundvallar að leyfishafi væri þinglýstur eigandi umræddrar lóðar og hins vegar að umrætt frístundahús uppfyllti alla skilmála gildandi deiliskipulags.

Eigendur Arnarholts hafi látið vinna deiliskipulag fyrir jörðina sem hafi tekið gildi 31. mars 1998. Sé það enn í gildi. Við gerð þess hafi verið farið eftir öllum gildandi lögum. Deiliskipulagið hafi verið yfirfarið af Skipulagsstofnun sem hafi hvorki talið á því form- né efnisgalla. Ennfremur hafi verið haft samráð við eigendur jarðarinnar Hlöðutúns við gerð deiliskipulagsins þar sem það hafi m.a. tekið til óskipts lands jarðanna tveggja. Í bréfi kæranda til Skipulagsnefndar Borgarbyggðar, dags. 23. september 1996, séu nefnd tvö ófrágengin atriði um landaskiptin. Engin þeirra 40 lóða sem tilteknar hafi verið í skipulaginu liggi á þeim svæðum. Skipulag jarðarinnar Arnarholts og tilurð lóðanna 40 hafi verið í fullu samráði og með samþykki kærenda. Umræddar lóðir hafi svo orðið að sjálfstæðum fasteignum í eigu eigenda Arnarholtsjarðarinnar með þinglýsingu stofnskjals, dags. 23. júní 2003.

Þrátt fyrir að skiptingu á sameiginlegu landi Arnarholts og Hlöðutúns sé enn ekki lokið og enn sé til staðar óskipt land jarðanna tveggja sé ekki hægt að líta svo á að lóð 8B við Arnarholt sé hluti af því. Samkvæmt þinglýsingabók sé lóð 8B sjálfstæð fasteign með sérstöku landnúmeri og þinglýst eign leyfishafa.

Málsrök leyfishafa: Leyfishafi bendir á að efnislegt samkomulag um skipti á landi Hlöðutúns og Arnarholts hafi legið fyrir allt frá árinu 1994. Að auki hafi kærendur ekki gert athugasemdir við gerð deiliskipulags fyrir jörðina Arnarholt á sínum tíma. Það deiliskipulag hafi tekið gildi 31. mars 1998 og sé enn í gildi. Í umræddu deiliskipulagi séu tilteknar 40 lóðir undir frístundahús sem séu allar í landi sem hafi komið í hlut Arnarholts samkvæmt greindu samkomulagi frá 1994. Hafi kærendur ekki gert neinar athugasemdir við þau frístundahús sem byggð hafi verið á hinu meinta óskipta landi, en fyrsta frístundahúsið hafi risið rétt fyrir síðustu aldamót. Styðji það enn frekar að kærendur hafi litið svo á að samkomulag hafi ríkt um landskiptin og að þessar lóðir hafi allar komið í hlut Arnarholts.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um gildi byggingarleyfis sem heimilar byggingu frístundahúss á lóð nr. 8B á jörðinni Arnarholti. Telja kærendur að ekki hafi verið heimilt að veita byggingarleyfið. Þeir séu sameigendur að því landi þar sem umrædd lóð sé staðsett þar sem  ekki hafi náðst samkomulag um skiptingu á því.

Fasteignareigendur fara með ráðstöfunarrétt yfir fasteignum sínum og eru eðli máls samkvæmt einir til þess bærir að sækja um byggingarleyfi fyrir mannvirkjum á lóð sinni. Líkt og greinir í málavöxtum varð leyfishafi þinglýstur eigandi umræddrar lóðar þegar afsali þess efnis var þinglýst árið 2008. Af þinglýstum gögnum verður ekki annað ráðið en að leyfishafi sé einn eigandi lóðar 8B í landi Arnarholts. Þinglýsingum fylgir tiltekinn áreiðanleiki að lögum og verða þær lagðar til grundvallar við töku stjórnvaldsákvarðana. Af þeim gögnum sem liggja fyrir úrskurðarnefndinni er ljóst að efnislegur ágreiningur er uppi um eignarréttindi á svæðinu. Slíkur ágreiningur, sem og um efni þinglýstra réttinda, heyrir hins vegar undir dómstóla en ekki undir úrskurðarnefndina. Það er því ekki á valdsviði nefndarinnar að skera úr um hann. Að teknu tilliti til framangreinds var byggingarfulltrúa heimilt að samþykkja umsókn þinglýsts eiganda fyrrgreindrar lóðar um byggingu frístundahúss þar, enda væru greind byggingaráform í samræmi við gildandi skipulag svæðisins.

Af öllu framangreindu virtu verður ekki fallist á kröfu kærenda um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist verulega sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar og vegna tafa við gagnaöflun.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kærenda um ógildingu ákvörðunar byggingarfulltrúans í Borgarbyggð frá 18. júní 2013 að veita leyfi til að reisa sumarhús á lóð nr. 8B í landi Arnarholts.

____________________________________
Nanna Magnadóttir

______________________________              _____________________________
Aðalheiður Jóhannsdóttir                                       Þorsteinn Þorsteinsson

61/2014 Reynifellskrókur

Með
Árið 2015, miðvikudaginn 26. ágúst, tók Nanna Magnadóttir, formaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, með heimild í 3. mgr. 3. gr. l. nr. 130/2010 fyrir:

Mál nr. 61/2014, kæra á ákvörðun skipulags- og byggingarfulltrúa Rangársþings ytra frá 13. maí 2013 að samþykkja að veita leyfi til að byggja frístundahús á lóð nr. 2b í landi Reynifells. 

Í málinu er nú kveðinn upp til bráðabirgða svofelldur

úrskurður

um kröfu kæranda um stöðvun framkvæmda:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 3. júlí 2014, sem barst 4. s.m., kærir eigandi lóðar nr. 6 í Reynifellskrók í landi Reynifells, Rangárþingi Ytra, þá ákvörðun skipulags- og byggingarfulltrúa Rangárþings ytra frá 13. maí 2013 að samþykkja að veita leyfi til að byggja frístundahús á lóð nr. 2b í landi Reynifells. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Með bréfi, dags. 8. júní 2015, gerir sami aðili þá kröfu um að framkvæmdir verði stöðvaðar á meðan málið er til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni. Verður nú tekin afstaða til fram kominnar stöðvunarkröfu kæranda.

Málsatvik og rök: Hinn 13. maí 2013 samþykkti skipulags- og byggingarfulltrúi Rangárþings ytra að veita leyfi fyrir byggingu frístundahúss á lóð nr. 2b í landi Reynifells. Var byggingarleyfið gefið út 21. s.m.

Kærandi skírskotar til þess að húsið samræmist ekki byggingarskilmálum svæðisins. Húsið sé of lítið, húslagið ekki í samræmi við önnur hús og efnið sem notað sé á húsið sé ekki í samræmi við húsin á svæðinu. Hið umrædda hús stingi mjög í stúf við landslagið og önnur hús og rýri útlit svæðisins. Sjónmengun sé mikil vegna hússins. Auk þess geti hin kærða ákvörðun gefið fordæmi fyrir því að fleiri hús af þessu tagi rísi á svæðinu.

Af hálfu Rangárþings ytra er skírskotað til þess að meðvituð ákvörðun hafi verið tekin um að leyfa tiltekna stærð á sumarhúsi þrátt fyrir ákvæði um lágmarksstærð í byggingarskilmálum svæðisins. Sé það mjög eðlilegt að leyfa byggjendum að byrja smátt með möguleika á stækkun eða viðbyggingu síðar. Í byggingarskilmálum segi að hús skulu byggð úr timbri. Tiltekið hús sé alfarið úr timbri en veðurkápa sé þó úr stáli. Nokkuð sé um að sumarhús á svæðinu hafi ómálað stál á þökum og hafi ekki verið gerðar athugasemdir við umrætt efni á útvegg þar sem auðvelt sé að mála það í þeim lit sem hæfir. Hafi verið rétt staðið að veitingu umrædds byggingarleyfis samkvæmt lögum og reglum og almennum hefðum í landinu.

Niðurstaða: Samkvæmt 5. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála frestar kæra til nefndarinnar ekki réttaráhrifum ákvörðunar. Kærandi getur þó krafist úrskurðar um stöðvun framkvæmda til bráðabirgða séu þær hafnar eða yfirvofandi. Hefur úrskurðarnefndin á grundvelli þessa ákvæðis sjálfstæða heimild til stöðvunar framkvæmda í tengslum við meðferð kærumáls.

Í máli þessu er krafist ógildingar á ákvörðun skipulags- og byggingarfulltrúa Rangárþing ytra að veita leyfi til að byggja frístundahús í landi Reynifells þar sem kærandi á einnig frístundahús, en hann telur að húsið samræmist ekki skilmálum svæðisins.  

Af þeim gögnum sem þegar liggja fyrir úrskurðarnefndinni er ljóst að framkvæmdum við byggingu hins umdeilda frístundahús var að mestu lokið þegar stöðvunarkrafa kæranda kom fram. Þykir af þeim sökum ekki hafa þýðingu að stöðva framkvæmdir á meðan mál þetta er til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kærenda um stöðvun framkvæmda til bráðabirgða.

______________________________
Nanna Magnadóttir

58/2015 Njálsgata

Með
Árið 2015, föstudaginn 28. ágúst, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 58/2015, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík um að veita leyfi til að byggja steinsteypta hæð og ris með kvistum á götuhlið, byggja svalir á garðhlið og innrétta tvær nýjar íbúðir í fjölbýlishúsi á lóð nr. 78 við Njálsgötu.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 27. júlí 2015, sem barst nefndinni sama dag, kærir Stefán Geir Þórisson hrl., f.h. E, Njálsgötu 76, þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík að veita leyfi til að byggja steinsteypta hæð og ris með kvistum á götuhlið, byggja svalir á garðhlið og innrétta tvær nýjar íbúðir í fjölbýlishúsi á lóð nr. 78 við Njálsgötu. Er þess krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi en að auki er þess krafist að framkvæmdir verði stöðvaðar til bráðabirgða á meðan málið er til meðferðar hjá úrskurðarnefndinni. Þykir málið nægilega upplýst til að það verði tekið til endanlegs úrskurðar. Er því ekki tilefni til að taka afstöðu til stöðvunarkröfu kærenda.

Gögn málsins bárust frá Reykjavíkurborg 12. ágúst 2015.

Málavextir: Á árinu 2013 bárust byggingarfulltrúanum í Reykjavík tvær fyrirspurnir sem teknar voru fyrir á afgreiðslufundum hans 9. apríl og 21. maí s.á. Annars vegar var spurst fyrir um byggingu kvista á hús nr. 78 við Njálsgötu og hins vegar um hækkun þess um eina hæð. Umsagnir skipulagsfulltrúa um nefndar framkvæmdir voru jákvæðar að ákveðnum skilyrðum uppfylltum og lagðist hann ekki gegn þeim.

Hinn 6. maí 2014 var á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa tekin fyrir umsókn þar sem sótt var um leyfi til að byggja steinsteypta hæð og ris með kvistum á götuhlið, byggja svalir á garðhlið og innrétta tvær nýjar íbúðir í fjölbýlishúsi á lóð nr. 78 við Njálsgötu. Var erindinu vísað til umsagnar skipulagsfulltrúa. Í umsögn hans, dags. 15. s.m., var lagt til að uppdrættir yrðu lagfærðir, m.a. að svalir yrðu minnkaðar, gömlum gluggum yrði ekki breytt og að húsið yrði ekki hærra en Njálsgötu 80. Hinn 6. júní s.á. var á fundi skipulagsfulltrúa samþykkt að grenndarkynna framlagða tillögu fyrir hagsmunaaðilum að Njálsgötu 76, 77, 79, 80, 81 og Bergþórugötu 53 og 55 þegar búið væri að lagfæra uppdrætti. Var umsóknin grenndarkynnt frá 9. október til og með 7. nóvember 2014. Bárust athugasemdir á kynningartíma, m.a. frá kæranda. Var þeim svarað með umsögn skipulagsfulltrúa, dags. 24. nóvember s.á. Hinn 26. s.m. var greind umsögn skipulagsfulltrúa samþykkt á fundi umhverfis- og skipulagsráðs og erindinu vísað til fullnaðarafgreiðslu byggingarfulltrúa.

Hinn 21. apríl 2015 var umsóknin samþykkt af byggingarfulltrúanum í Reykjavík og hefur sú ákvörðun verið kærð til úrskurðarnefndarinnar eins og að framan greinir.
 
Málsrök kæranda: Kærandi skírskotar til þess að um óhjákvæmilega notkun á sinni fasteign sé að ræða og að framkvæmdaraðili muni nýta austurgafl fasteignar kæranda við hækkunina. Húsin tvö, þ.e. Njálsgata 76 og 78, séu aðliggjandi en austurgafl fasteignar kæranda sé séreign hans og hafi hann því einn ráðstöfunarrétt yfir veggnum. Ef talið verði að austurgaflinn sé sameign sé á því byggt að óheimilt sé að nýta vegginn án samþykkis kæranda. Samkvæmt meginreglum eignarréttar geti sameigandi aðeins nýtt eða ráðstafað sameign ef nýting eða ráðstöfun sé öðrum sameigendum að bagalausu. Ráðstöfun eða nýting sameigenda á sameign megi ekki ganga inn á rétt annarra sameigenda. Þá verði sameigandi að sýna öðrum sameigendum tillitssemi við nýtingu eignar eða ráðstöfun.

Fyrirhugaðar framkvæmdir muni valda kæranda verulegu óhagræði og jafnvel umtalsverðu tjóni. Húsin að Njálsgötu séu byggð á árunum 1927-1930, séu því hátt í 90 ára gömul og þoli því illa framkvæmdir líkt og þær sem séu fyrirhugaðar. Fyrir u.þ.b. 30 árum hafi þáverandi eigandi húss nr. 74 við Njálsgötu byggt tvær hæðir á hús sitt, en húsið hafi áður verið ein hæð og ris. Við þessar framkvæmdir hafi myndast miklar sprungur á veggjum og lofti í húsi kæranda. Þótt margsinnis hafi verið gert við sprungurnar myndist þær alltaf aftur. Byggingarfróðir menn hafi sagt að um sé að kenna hinum mikla þunga sem bættist á sameiginlegan vegg húsanna við hækkun á nr. 74. Í kjölfar viðbyggingar við Njálsgötu 74 hafi þótt sýnt að burðarþol veggjanna hafi ekki þolað álagið og hafi eigendum að Njálsgötu 76 verið greiddar bætur vegna málsins. Megi ganga út frá því að burðarþol sameiginlegra veggja húsanna, þ.e. Njálsgötu 76 og Njálsgötu 78, hafi miðast við tvær hæðir. Ljóst sé að ef byggt verði ofan á Njálsgötu 78 megi búast við enn frekari skemmdum á eign kæranda.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Af hálfu sveitarfélagsins er skírskotað til þess að í umsögn skipulagsfulltrúa, dags. 24. nóvember 2014, komi fram að krafa sé gerð um að ekki verði byggt ofan á vegg nágrannans að Njálsgötu 76 heldur verði byggðir nýir sjálfstæðir veggir. Ekki séu nein fyrirmæli í byggingarreglugerð sem kveði á um samþykki aðliggjandi lóðarhafa fyrir framkvæmdum á lóðarmörkum öðrum en girðingum.

Röksemdum kæranda um umtalsverð óþægindi og tjón sé vísað á bug sem ósönnum og ósönnuðum. Almennt verði borgarar að sætta sig við einhver tímabundin óþægindi eða rask á meðan á byggingarframkvæmdum standi í nágrenninu. Geti íbúar ekki vænst þess að byggingar taki engum breytingum í tímans rás og megi því alltaf búast við að einhver óþægindi skapist, ekki síst þar sem þröngt sé byggt í borginni. Auk þess beri byggingarleyfishafa að haga framkvæmd þannig að sem minnst rask verði og beri hann enn fremur ábyrgð á mögulegu tjóni sem hann kunni að valda gagnvart kæranda eftir almennum reglum skaðabótaréttar.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík að veita leyfi til að byggja hæð og ris á fjöleignarhúsið að Njálsgötu 78. Telur kærandi að ekki sé heimilt að hækka húsið án hans samþykkis auk þess sem hækkunin muni valda honum tjóni.

Fjallað er um hús í 1. mgr. 3. gr. laga nr. 26/1994 um fjöleignarhús og er þar átt við byggingu sem varanlega er skeytt við land og stendur sjálfstæð og aðgreind frá öðrum húsum eða skilur sig þannig frá þeim þótt sambyggð eða samtengd séu að eðlilegt og haganlegt sé að fara með hana sem sjálfstætt hús. Húsin að Njálsgötu 76 og 78 standa á aðskildum lóðum. Byggingarnar voru reistar á mismunandi tímum og það sama á við um þær breytingar sem gerðar hafa verið á þeim. Þá er útlit þeirra mismunandi er varðar litaval og útfærslu á kvistum og gluggum. Þegar litið er til byggingarsögu og útlits húsaraðar þeirrar, þar sem umrædd hús standa, verður ekki annað séð en að líta beri á hvert hús sem sjálfstæða einingu. Með vísan til framangreinds verður hvorki talið að 30. gr. fjöleignarhúsalaga, sem áskilur samþykki meðeiganda, né 2. mgr. 3. gr. laganna þess efnis að lögin geti átt við um málefni sem sameiginleg séu á milli tveggja eða fleiri sjálfstæðra húsa, eigi við um hið kærða byggingarleyfi. Samkvæmt hinni kærðu ákvörðun verða reistir nýir sjálfstæðir gaflveggir í framhaldi af steyptum einingum 3. hæðar og slitnir frá gaflveggjum aðliggjandi húsa. Ekki er að finna nein þau ákvæði í gildandi lögum eða reglum þar sem áskilið er samþykki aðliggjandi lóðarhafa í slíkum tilvikum. Þurfti því ekki til samþykki kæranda af þeim sökum við veitingu hins umdeilda byggingarleyfis. Hvað varðar þá málsástæðu kæranda að tjón verði af þeim framkvæmdum sem fyrirhugaðar eru telur úrskurðarnefndin að með hinni kærðu ákvörðun sé leitast við að koma í veg fyrir slíkt tjón en bendir jafnframt á að rísi ágreiningur þess efnis á undir dómstóla en ekki úrskurðarnefndina. 

Eitt skilyrða fyrir útgáfu byggingarleyfis er að mannvirki og notkun þess samræmist skipulagsáætlunum á svæðinu, sbr. 1. tl. 1. mgr. 13. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki. Ekkert deiliskipulag er í gildi fyrir umrætt svæði en til þess að veita megi byggingarleyfi í þegar byggðum hverfum án þess að deiliskipulag liggi fyrir skal fyrirhuguð framkvæmd vera í samræmi við landnotkun, byggðarmynstur og þéttleika byggðar, sbr. 1. mgr. 44. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Samkvæmt Aðalskipulagi Reykjavíkur 2010-2030 er umrætt svæði skilgreint sem íbúðarsvæði, ÍB Grettisgata. Um það svæði segir að það hafi byggst upp að stórum hluta fyrir 1920. Fjölbreytni í húsagerð og byggingarstíl einkenni svæðið en gatnakerfið sé að mestu reglubundið. Þá er það eitt af markmiðum aðalskipulagsins að skapa heildstæðari og þéttari borgarbyggð og kanna frekari þéttingarmöguleika. Verður ekki annað séð en að hin kærða ákvörðun sé í samræmi við markmið og stefnu aðalskipulags.

Loks liggur fyrir að málsmeðferð hinnar kærðu ákvörðunar var í samræmi við mannvirkja- og skipulagslög. Ítarleg gögn lágu til grundvallar ákvörðuninni, þ.á m. fjórar umsagnir frá skipulagsfulltrúa þar sem hann gerði athugasemdir við uppdrætti, setti skilyrði um að þeim yrði breytt til að samræma hækkun hússins við byggingarmynstur á reitnum og að ekki yrði byggt ofan á vegg húss kæranda heldur nýir sjálfstæðir veggir byggðir upp. Eftir að uppdrættir höfðu verið lagfærðir var umsóknin grenndarkynnt og athugasemdum svarað. Umsóknin var samþykkt af umhverfis- og skipulagsráði, sbr. gr. 2.3.4. byggingarreglugerðar nr. 112/2012, og síðar samþykkt af byggingarfulltrúa eftir að nefnd skilyrði skipulagsfulltrúa höfðu verið uppfyllt.

Að öllu framangreindu virtu verður ekki séð að hin kærða ákvörðun sé haldin neinum þeim annmörkum sem leitt geti til ógildingar hennar og er kröfu kæranda þar um hafnað.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um ógildingu á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík um að veita leyfi til að byggja steinsteypta hæð og ris með kvistum á götuhlið, byggja svalir á garðhlið og innrétta tvær nýjar íbúðir í fjölbýlishúsi á lóð nr. 78 við Njálsgötu.

____________________________________
Nanna Magnadóttir

______________________________              _____________________________
Aðalheiður Jóhannsdóttir                                       Þorsteinn Þorsteinsson