Úrskurðir Archive - Page 4 of 261 - Úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála

feb 15

124/2023 Fiskvinnsla að Bolafæti

Með UUA

Árið 2024, fimmtudaginn 15. febrúar, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mætt voru Arnór Snæbjörnsson formaður, Ómar Stefánsson varaformaður og Karólína Finnbjörnsdóttir lögmaður.

Fyrir var tekið mál nr. 124/2023, kæra á ákvörðun heilbrigðisnefndar Suðurnesja frá 25. september 2023 um að afskrá fiskvinnslustarfsemi að Bolafæti 15 þar sem starfsemin samræmist ekki Aðalskipulagi Reykjanesbæjar 2020-2035.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 24. október 2023, er barst nefndinni sama dag, kærir Erik the Red Seafood ehf. þá ákvörðun heilbrigðisnefndar Suðurnesja frá 25. september s.á að afskrá fiskvinnslustarfsemi kæranda að Bolafæti 15, Reykjanesbæ þar sem starfsemin samræmist ekki Aðalskipulagi Reykjanesbæjar 2020–2035. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi. Með bráðabirgðaúrskurði, uppkveðnum 14. nóvember 2023, var réttaráhrifum hinnar kærðu ákvörðunar frestað að kröfu kæranda á meðan mál þetta væri til meðferðar hjá úrskurðarnefndinni.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Heilbrigðisnefnd Suðurnesja 2. nóvember 2023.

Málavextir: Kærandi rekur fiskvinnslu á þremur starfsstöðum í Keflavík, Njarðvík og Sandgerði. Ein starfsstöðvanna er á lóð nr. 15 við Bolafót í Reykjanesbæ og er sú starfsemi skráð sem skráningarskyldur atvinnurekstur í samræmi við lög nr. 7/1998 um hollustuhætti og mengunarvarnir og reglugerð nr. 830/2022 um skráningarskyldan atvinnurekstur. Hinn 5. júlí 2023 sendi Heilbrigðiseftirlit Suðurnesja kæranda bréf þar sem greindi að í athugun væri hvort afskrá skyldi starfsemi félagsins að Bolafæti 15 með vísan til 11. gr. reglugerðar nr. 830/2022 þar sem samkvæmt upplýsingum skipulagsyfirvalda samrýmdist starfsemin ekki gildandi skipulagsskilmálum fyrir svæðið. Kærandi svaraði erindinu með bréfi, dags. 17. júlí 2023, og mótmælti fyrirhugaðri afskráningu. Á fundi heilbrigðisnefndar Suðurnesja 25. september s.á. var samþykkt að afskrá starfsemi félagsins að Bolafæti 15 á fyrrgreindum grundvelli. Með bréfi Heilbrigðiseftirlits Suðurnesja, dags. 26. s.m., var kæranda tilkynnt um niðurstöðu nefndarinnar. Hinn 16. október 2023 sendi kærandi eftirlitinu bréf um lokunaráætlun, þar sem m.a. kom fram sú beiðni að félaginu yrði veittur frestur til loka árs 2023 til að koma starfseminni að Bolafæti 15 í það horf að það yrði einungis unnið á hefðbundnum dagvinnuvöktum. Í áætluninni fælist hins vegar ekki viðurkenning á réttmæti eða lögmæti ákvörðunar heilbrigðisnefndarinnar um afskráningu starfseminnar.

Málsrök kæranda: Kærandi telur að honum hafi hvorki verið veittur aðgangur að öllum gögnum málsins né gefinn kostur á að koma að andmælum við mögulegar forsendur ákvörðunarinnar. Líkt og sjá megi í 4. lið 301. fundar Heilbrigðisnefndar Suðurnesja, sem haldinn hafi verið 25. maí 2023, hafi lögfræðiálit legið hinni kærðu ákvörðun til grundvallar. Kærandi hafi ekki verið upplýstur um álitið og hafi ekki fengið aðgang að því þrátt fyrir að það kunni að hafa skipt kæranda miklu máli, svo hann hefði getað komið að andmælum. Auk þess hafi kærandi ekki verið upplýstur um 3. lið 299. fundar heilbrigðisnefndarinnar, sem haldinn hafi verið 9. mars 2023, en liðurinn hafi verið merktur með yfirskriftinni „Álitamál varðandi breytt aðalskipulag“. Ennfremur hafi ekki verið upplýst um að „[s]amkvæmt upplýsingum frá Umhverfisstofnun ber að túlka reglugerð um skráningu þannig að áfram gildi sömu kröfur og áður giltu um starfsleyfi, að skráningarskyldur rekstur þurfi að vera í samræmi við skipulag“ líkt og fram komi í forsendum hinnar kærðu ákvörðunar. Ekkert hafi verið upplýst um þessar upplýsingar sem hafi komið frá Umhverfisstofnun eða lagalegan grundvöll þessarar fullyrðingar. Kærandi bendi einnig á að hann hafi ekki fengið upplýsingar um hverjir hafi greitt atkvæði með afskráningu félagsins og hvernig atkvæði hafi skipst. Með því að upplýsa hvorki um né veita aðgang að fyrrgreindum gögnum þrátt fyrir beiðnir kæranda þar um, hafi heilbrigðisnefnd Suðurnesja brotið gegn andmælarétti skv. 13. gr. stjórnsýslulaga og gegn upplýsingarétti skv. 15. gr. sömu laga, sbr. einnig 27. gr. upplýsingalaga nr. 140/2012.

Hin kærða ákvörðun byggist á tveimur atriðum, annars vegar á gildistöku nýs aðalskipulags svæðisins við Bolafót og hins vegar á túlkun heilbrigðisnefndarinnar á heimild til afskráningar atvinnureksturs. Heilbrigðisnefnd Suðurnesja telji sig hafa heimild til að afskrá félagið á grundvelli 11. gr. reglugerðar nr. 830/2022 og taki fram að „[þ]að leiði svo af afskráningu starfsemi að félaginu beri að stöðva skráningarskyldan atvinnurekstur sinn að Bolafæti þegar í stað.“ Sé þetta orðalag skýrt og taki mið af því þegar rekstri sé hætt og styðjist það m.a. við tilgang skráningarskyldunnar.

Í hinni kærðu ákvörðun séu raktir liðir 1.3-1.5 í almennum starfsleyfisskilyrðum fyrir skráningarskyldan atvinnurekstur: „Í lið 1.3 kemur fram að rekstraraðili skráningarskylds atvinnurekstrar beri ábyrgð á því að starfsemi hans sé skráð, að skráðar upplýsingar um starfsemina séu réttar og að starfsemin sé í samræmi við gildandi löggjöf, almennar kröfur og starfsskilyrði. Í lið 1.4 kemur fram að starfsemin gildi aðeins í því húsnæði eða aðstöðu sem tilgreint er í skráningunni og að starfsemin skuli vera í samræmi við samþykkta notkun húsnæðis eða aðstöðu. Þá kemur fram í lið 1.5 að atvinnurekstur skuli vera í samræmi við gildandi deiliskipulag. Sé deiliskipulag ekki til staðar skuli starfsemin samræmast gildandi aðalskipulagi hvað varðar landnotkun og byggðaþróun og sé í samræmi við samþykkta notkun fasteignar. Þar sem fiskvinnslan fellur undir gildissvið laga nr. 7/1998 og reglugerðar nr. 830/2022 er óumdeilt að almenn skilyrði Umhverfisstofnunar eigi einnig við um reksturinn og ber félaginu því að hlíta framangreindum liðum.“

Almenn starfsleyfisskilyrði fyrir skráningarskyldan atvinnurekstur sem gefin séu út af Umhverfisstofnun séu samræmd starfsskilyrði vegna mengunarvarna sem byggi á ákvæðum í reglugerðum. Varðandi framangreindan lið 1.3 sé starfsemi kæranda rétt skráð og í samræmi við gildandi löggjöf, almennar kröfur og starfsskilyrði. Því til stuðnings sé vísað til þess sem fram komi í bréfi heilbrigðiseftirlitsins um að kærandi hafi fengið skráningu á island.is til ótiltekins tíma. Þrátt fyrir samþykkt nýs aðalskipulags fyrir skipulagsreitinn þá sé húsið samþykkt sem iðnaðarbygging á atvinnuhúsalóð og því verði ekki breytt nema með nýju deiliskipulagi. Hvað varði lið 1.4 sé kærandi með vinnslu í þremur húsum og skráningin taki þannig til Bolafótar 15 og annarra húsa þar sem rekstur kæranda fari fram.

Hvað varði lið 1.5 í starfsleyfisskilyrðunum þá byggi hann á 6. gr. reglugerðar nr. 550/2018 um losun frá atvinnurekstri og mengunareftirlit. Í 7. mgr. 6. gr. reglugerðarinnar komi fram: „Nýr atvinnurekstur skal vera í samræmi við gildandi deiliskipulag. Deiliskipulag þarf þó ekki að vera til staðar vegna atvinnurekstrar, sbr. VII., IX. og X. viðauka, enda samrýmist starfsemin gildandi aðalskipulagi hvað varðar landnotkun og byggðaþróun og sé í samræmi við samþykkta notkun fasteignar. Útgefandi starfsleyfis skal leita umsagnar viðkomandi skipulagsfulltrúa og byggingarfulltrúa um þessa þætti. Deiliskipulag þarf auk þess ekki að vera til staðar vegna atvinnustarfsemi, sbr. viðauka I, sé um að ræða nýjan atvinnurekstur á stað þar sem áður var sambærilegur atvinnurekstur með starfsleyfi. Starfsemin skal þá samrýmast aðalskipulagi varðandi landnotkun og byggðaþróun og vera í samræmi við samþykkta notkun fasteignar. Útgefandi starfsleyfis skal leita umsagnar viðkomandi skipulagsfulltrúa og byggingarfulltrúa um þessa þætti.“ Þetta skilyrði fjalli um nýjan atvinnurekstur og þau tilvik þar sem atvinnurekandi sæki um útgáfu starfsleyfis. Kærandi hafi gildandi skráningu og sé ekki að hefja nýjan atvinnurekstur eða sækja um starfsleyfi eða skráningu og eigi ákvæðið því ekki við í máli þessu. Hvorki Umhverfisstofnun, Heilbrigðisnefnd Suðurnesja né Heilbrigðiseftirlit Suðurnesja geti afturkallað það leyfi á grundvelli greinarinnar. Þá sé bent á að ekki hafi verið leitað álits skipulagsyfirvalda við undirbúning hinnar kærðu ákvörðunar.

Heilbrigðisnefnd Suðurnesja hafi ákveðið að afskrá félagið og beri kæranda að stöðva skráningarskyldan atvinnurekstur að Bolafæti þegar í stað. Ekki hafi verið gefinn neinn frestur í ákvörðuninni til að aðlaga sig að gjörbreyttum aðstæðum sem í ákvörðuninni felist, en hún valdi kæranda miklu tjóni. Fyrirsvarsmanni kæranda hafi síðar verið tjáð símleiðis að kærandi þyrfti ekki að loka starfsstöð sinni þá þegar, en óskað hafi verið eftir að kærandi útbyggi og skilaði svokallaðri lokunaráætlun. Óskað hafi verið eftir skriflegri staðfestingu þess efnis en hún hafi ekki borist. Í tölvupósti framkvæmdastjóra Heilbrigðiseftirlits Suðurnesja hafi þó komið fram að lokunaráætlun væri hugsuð til komandi vikna og m.a. til að koma til móts við andmæli félagsins varðandi meðalhóf. Þessi vinnubrögð geti ekki talist til vandaðra stjórnsýsluhátta. Unnt hefði verið að ná sama markmiði með öðru og vægara móti, t.d. með því að veita frest í ákvörðuninni til að bregðast við breyttum aðstæðum og þar með takmarka tjón kæranda. Með þessu hafi heilbrigðisnefnd Suðurnesja brotið gegn meðalhófsreglu 12. gr. stjórnsýslulaga og réttmætisreglu stjórnsýsluréttarins með því að túlka hverja réttarheimild kæranda í óhag.

Kærandi sé með gilda skráningu í samræmi við ákvæði laga nr. 7/1998 um hollustuhætti og mengunarvarnir sem fáist staðfest í ákvörðun Heilbrigðisnefndar Suðurnesja. Ekkert hafi komið fram sem gefi til kynna að starfsemi kæranda brjóti gegn aðalskipulagi Reykjanesbæjar og nýtt deiliskipulag hafi ekki tekið gildi. Aðalskipulag sé auk þess skipulagsáætlun fyrir sveitarfélag þar sem sett sé fram stefna sveitarstjórnar um þróun sveitarfélagsins varðandi landnotkun, byggðaþróun, byggðamynstur, samgöngu- og þjónustukerfi og umhverfismál. Deiliskipulag sé aftur á móti skipulagsáætlun fyrir afmarkað svæði eða reit innan sveitarfélags þar sem teknar séu ákvarðanir um lóðir, lóðanotkun o.þ.h. Sveitarfélag geti ekki ákveðið að breyta skipulagi fyrir svæði þannig að það útiloki starfsemi sem þar sé fyrir nema til komi bætur á móti. Hvað þá að breytt aðalskipulag geti veitt heilbrigðisnefnd vald til að loka starfsemi á þeim grunni. Deiliskipulag hafi ekki verið sett eftir að nýtt aðalskipulag hafi tekið gildi og sé starfsemin að Bolafæti 15 óbreytt frá því sem verið hafi. Jafnframt sé gert ráð fyrir atvinnustarfsemi á svæðinu og telji kærandi sig því geta starfað áfram í húsinu.

Málsrök Heilbrigðisnefndar Suðurnesja: Af hálfu Heilbrigðisnefndar Suðurnesja er bent á að um starfsemi kæranda gildi lög nr. 7/1998 um hollustuhætti og mengunarvarnir. Starfsemin falli undir 110. tölul. viðauka IV við lögin, sem jafnan sé starfsleyfisskyld, sbr. 6. gr. laganna. Í 8. gr. laga nr. 7/1998 sé heimild til að kveða á um í reglugerð að atvinnurekstur, sbr. viðauka IV, sé háður skráningarskyldu í stað starfsleyfis, sbr. 4. og 5. gr. laganna. Í 3. mgr. 8. gr. laga nr. 7/1998 segi: „Rekstraraðili atvinnurekstrar, sem er skráningarskyldur skv. 1. mgr., skal skrá starfsemi sína hjá Umhverfisstofnun áður en hún hefst. Umhverfisstofnun skal staðfesta skráningu rekstraraðila og leiðbeina honum um hvaða reglur gilda um starfsemi hans. Umhverfisstofnun skal upplýsa heilbrigðisnefndir um skráningar rekstraraðila.“ Með breytingarlögum nr. 46/2022 hafi sú breyting orðið á 3. mgr. 8. gr. að í stað þess að rekstraraðili skyldi skrá rekstur sinn hjá Umhverfisstofnun skyldi hann skrá rekstur sinn í samræmi við ákvæði reglugerðar sem ráðherra setti. Hlutaðeigandi eftirlitsaðili staðfesti svo skráningu rekstraraðila og leiðbeini honum um hvaða reglur gildi um starfsemi hans.

Hinn 15. nóvember 2022 hafi öðlast gildi reglugerð nr. 830/2022 um skráningarskyldan atvinnurekstur samkvæmt lögum um hollustuhætti og mengunarvarnir, sem tekið hafi gildi 15. nóvember 2022. Samkvæmt reglugerðinni skuli rekstraraðilar skráningarskylds atvinnurekstrar skrá starfsemi sína á vefsetrinu island.is. Samkvæmt 2. gr. sbr. 45. tölul. viðauka við reglugerðina falli starfsemi kæranda undir gildissvið reglugerðarinnar og hafi því orðið skráningarskyld við gildistöku hennar. Samkvæmt 8. gr. reglugerðarinnar fari heilbrigðisnefnd með eftirlit með skráningarskyldum atvinnurekstri, þ. á m. að starfsemi sé rétt skráð. Um afskráningu sé fjallað í 11. gr. reglugerðarinnar, m.a. ef starfsemi fellur ekki lengur undir skilyrði um skráningarskylda starfsemi og sé þá heimilt að afskrá hana þegar lögbundinni málsmeðferð er lokið. Fiskvinnsla sé starfsleyfisskyld skv. viðauka IV við lög nr. 7/1998, sbr. 6. gr. laganna. Á grundvelli 8. gr. laganna hafi ráðherra hins vegar sett reglugerð nr. 830/2022, sem kveði á um undanþágu starfsemi kæranda frá þessari starfsleyfisskyldu. Sé starfsemin því skráningarskyld, enda uppfylli starfsemin þau skilyrði sem sett séu fram í reglugerðinni.

Reglugerð nr. 830/2022 feli í sér undanþágu frá starfsleyfisskyldu skv. 6. gr. og sé ívilnandi fyrirkomulag fyrir tiltekinn atvinnurekstur, að teknu tilliti til eðlis og umfangs starfseminnar. Mun meiri kröfur séu gerðar við málsmeðferð við útgáfu starfsleyfis en þegar um sé að ræða skráningarskyldu. Hafi löggjafinn þannig falið ráðherra að meta hvers kyns starfsemi falli undir undanþágu frá starfsleyfisskyldu og hvaða skilyrði slíkri starfsemi skuli sett. Starfsemi þurfi, skv. 5. gr. reglugerðarinnar, að uppfylla þau almennu og sértæku skilyrði sem Umhverfisstofnun gefi út. Vægi útgefinna skilyrða Umhverfisstofnunar sé mikið, enda forsenda skráningar að viðkomandi starfsemi uppfylli starfsskilyrðin.

Í 1. mgr. 5. gr. reglugerðarinnar segi að Umhverfisstofnun gefi út almennar kröfur sem gildi um skráningarskyldan atvinnurekstur. Umhverfisstofnun hafi sett almenn skilyrði fyrir skráningarskyldan atvinnurekstur og gildi þau skilyrði um atvinnustarfsemi kæranda. Sömuleiðis hafi Umhverfisstofnun sett starfsskilyrði fyrir vinnslu fisks og annarra sjávarafurða, aðra en viðauka I með lögum nr. 7/1998. Rekstraraðila beri ávallt að uppfylla hin almennu skilyrði Umhverfisstofnunar fyrir skráningarskyldan atvinnurekstur auk sértækari starfsskilyrða, ef við eigi. Vísað er í þessu sambandi sérstaklega til liða 1.3, 1.4 og 1.5. í almennu starfsskilyrðunum fyrir skráningarskyldan atvinnurekstur, en í 1.5 segi að atvinnurekstur skuli vera í samræmi við gildandi deiliskipulag. Sé deiliskipulag ekki til staðar skuli starfsemi samræmast gildandi aðalskipulagi hvað varði landnotkun og byggðaþróun og vera í samræmi við samþykkta notkun. Með nýju aðalskipulagi Reykjanesbæjar hafi svæðið þar sem kærandi hafi starfsemi verið skilgreint sem miðsvæði, en hafði áður verið flokkað sem athafnasvæði. Þar sem svæðið sé ekki deiliskipulagt gildi aðalskipulag um svæðið.

Bolafótur sé nú á skilgreindu miðsvæði (M11). Í greinargerð með Aðalskipulagi Reykjanesbæjar 2020-2035 sé miðsvæði sérstaklega skilgreint sem svæði fyrir verslunar- og þjónustustarfsemi og stjórnsýslu sem þjóni heilu landsvæði og þar geti verið hreinleg atvinnustarfsemi sem samræmist yfirbragði og eðli miðsvæðis. Í dæmaskyni séu nefndar verslanir og skrifstofur. Um miðsvæðið Bolafót (M11) segi í greinargerð með aðalskipulaginu: „Endurskipulagning með blöndun atvinnustarfsemi, einkum á neðri hæðum. Gert er ráð fyrir möguleika á íbúðum og þriggja til fimm hæða byggð. Mikilvægt er að atvinnustarfsemi og íbúðarbyggð á efri hæðum geti farið saman. Endurskoða skal grundvöll rekstrarleyfa starfandi iðnaðar við gerð deiliskipulags. Vanda skal til ásýndar, hönnunar og frágangs við meginaðkomu vegna nándar við íbúðarbyggð. Huga skal sérstaklega að hljóðvist vegna flugs við deiliskipulagsgerð.“ Markmið aðalskipulagsins hafi þannig verið að íbúðarbyggð og atvinnustarfsemi færu saman á svæðinu. Af greinargerð skipulagsins megi ráða að hagsmunir íbúa af því að búa án hávaða og lyktarmengunar séu ríkari en hagsmunir atvinnurekenda til að reka starfsemi sína á slíku svæði, enda geri greinargerðin beinlínis ráð fyrir endurskoðun rekstrarleyfa á miðsvæðum í kjölfar breytinga aðalskipulagsins, þ. á m. á Bolafæti, þar sem kærandi hafi starfrækt fiskvinnslu.

Í samræmi við framangreint telji heilbrigðisnefnd að starfsemi fiskvinnslu kæranda geti ekki samræmst gildandi aðalskipulagi. Kærandi hafi verið fullmeðvitaður um breytingu aðalskipulags og áhrif þess á starfsemi hans enda hafi honum áður verið gerð grein fyrir áhrifum hins breytta skipulags sem unnið hafi verið samkvæmt skipulagslögum. Árið 2022, fyrir setningu reglugerðar nr. 830/2022 og breytingu á lögum nr. 7/1998 það ár, hafi heilbrigðisnefnd Suðurnesja haft starfsleyfi kæranda til skoðunar vegna starfsemi hans sem þá hafi verið starfsleyfisskyld skv. 6. gr. laganna. Hafi kærandi og heilbrigðisnefnd þá átt í nokkrum samskiptum enda hafi þá legið fyrir að breyting væri fyrirhuguð á aðalskipulagi Reykjanesbæjar. Á þeim tíma hafi afstöðu skipulagsfulltrúa verið leitað um það hvort starfsemi kæranda væri í samræmi við deili- og aðalskipulag. Í samskiptum sínum við kæranda hafi m.a. komið fram hjá skipulagsfulltrúa: „Í ljósi stefnubreytinga sveitarfélagsins á landnotkun svæðisins samræmist starfsemi fiskvinnslu ekki áætlun sveitarfélagsins um landnotkun á þessum reit og er því ekki mælt með endurnýjun starfsleyfis til lengri tíma.“

Sökum fyrirhugaðra breytinga á aðalskipulagi Reykjanesbæjar á þeim tíma sem endurnýjum starfsleyfis kæranda hafi verið til skoðunar hafi starfsleyfi verið veitt til eins árs, þ.e. frá 9. febrúar 2022 til 9. febrúar 2023. Kæranda hafi því verið ljóst að breytingar væru í vændum, líkt og fram hafi komið í samskiptum hans við skipulagsfulltrúa. Hinn 22. ágúst 2023 hafi verið óskað eftir staðfestingu skipulagsfulltrúa á því hvort umsögn hans væri enn fullgild og degi seinna hafi borist staðfesting á að svo væri. Hafi þannig verið ljóst, frá því Reykjanesbær hafi lagt fram tillögu að breyttu aðalskipulagi, að starfsemi kæranda samræmdist ekki skilgreiningu svæðisins að Bolafæti. Sé sú staða óbreytt. Ekkert hafi komið fram í málatilbúnaði kæranda sem sýni fram á hið gagnstæða, þ.e. að starfsemi hans geti samræmst skilgreiningu svæðisins (M11) í aðalskipulaginu.

Sveitarfélög hafi á grundvelli skipulagslaga nr. 123/2010 víðtækar heimildir til skipulagsgerðar. Í þessu skipulagsvaldi felist bæði heimild og skylda sveitarfélaga til að útfæra skipulag innan marka þeirra. Hér megi m.a. líta til 2. mgr. 12. gr. skipulagslaga, sem endurspegli hlutverk skipulagsáætlana, en þar segi að í skipulagsáætlunum sé mörkuð stefna um landnotkun og byggðaþróun, ásamt því að þar séu sett fram stefnumið um einstaka þætti varðandi íbúðarbyggð, atvinnuhúsnæði o.s.frv. Hin kærða ákvörðun sé reist á því að starfsemi kæranda sé á skjön við gildandi skipulag á svæðinu og því uppfylli starfsemin ekki almenn skilyrði Umhverfisstofnunar, sbr. 5. gr. reglugerðarinnar. Af því leiði að undantekning frá skráningarskyldu skv. 6. gr. eigi ekki við og forsenda skráningar sé ekki lengur til staðar. Um sé að ræða málefnaleg sjónarmið sem sæki sér ríka stoð í lögum nr. 7/1998 og sé beinlínis gert ráð fyrir í reglugerð nr. 830/2022.

Varðandi sjónarmið um meðalhófi mæli reglugerðin ekki fyrir um neinn aðlögunartíma við afskráningu, heldur skuli starfsemi afskráð. Heilbrigðisnefnd hafi heimilað kæranda, með tilliti til hagsmuna hans, að skila lokunaráætlun, það sem kærandi legði fram tímasetta áætlun um með hvaða hætti félagið hygðist loka starfsstöðinni. Með þessu móti hafi verið komið til móts við kæranda og meðalhófs gætt. Í lokunaráætlun hafi að vísu verið gert ráð fyrir áframhaldandi starfsemi, þrátt fyrir hina kærðu ákvörðun, en að gripið yrði til ráðstafana til að „koma til móts við umkvartanir nágranna“. Einnig beri að hafa í huga að heilbrigðisnefnd hafi áður veitt starfsemi kæranda tímabundið starfsleyfi þar sem útlit væri fyrir að starfsemin myndi ekki samræmast aðalskipulagi sveitarfélagsins við endurskoðun þess. Hafi kærandi því ekki getað gert ráð fyrir áframhaldandi starfsemi enda hafi afstaða skipulagsfulltrúa legið fyrir. Heilbrigðisnefnd verði ekki kennt um að kærandi hafi ekki gripið til frekari ráðstafana og gert ráð fyrir áframhaldandi starfsemi.

Í tilkynningu til kæranda um fyrirhugaða afskráningu hafi komið skýrlega fram á hvaða forsendum sú athugun hafi byggt, þ.e. hvort starfsemin félli enn undir skilyrði um skráningarskylda starfsemi og á hverju afskráning kynni að byggja. Minnisblað lögmanna, sem hafi verið vinnuskjal til afnota stjórnvaldsins, hafi lotið að lagagrundvelli skráningarskyldu og þeirri málsmeðferð sem gæta skyldi að. Þannig hafi verið vikið að lagaumhverfinu og forsendum skráningar vegna skráningarskyldrar starfsemi auk umfjöllunar um starfsemi kæranda. Allt sem við hafi komið starfsemi kæranda hafi verið kynnt honum í tilkynningu um skoðun á afskráningu starfseminnar. Samskipti heilbrigðisnefndar og Umhverfisstofnunar hafi verið til að staðfesta túlkun reglugerðar nr. 830/2022 og hafi kærandi verið upplýstur um þá túlkun. Kæranda hafi þannig verið gerð grein fyrir grundvelli hinnar kærðu ákvörðunar í aðdraganda hennar og hvernig bæri að túlka skilyrði reglugerðar nr. 830/2022. Gætt hafi verið að rétti kæranda til að koma sínum sjónarmiðum á framfæri. Allar upplýsingar hafi komið fram í tilkynningu heilbrigðiseftirlitsins og breyti engu þar um að minnisblað og samskipti við Umhverfisstofnun hafi ekki verið meðal gagna málsins. Jafnframt sé bent á að kæranda hafi verið boðið á fund til að fara yfir forsendur málsins meðan það hafi verið til meðferðar. Kærandi hafi aldrei fundið tíma til slíks fundar þrátt fyrir ítrekun heilbrigðiseftirlitsins. Hvað varði upplýsingar um atkvæðagreiðslu og töku hinnar kærðu ákvörðunar sé bent á að heilbrigðisnefnd sé fjölskipað stjórnvald. Í fundargerð sé tekið fram hverjir hafi setið fundinn, hverjir sitji í heilbrigðisnefnd og að nefndin hafi samþykkt afskráningu, auk þess sem hin kærða ákvörðun sé undirrituð af framkvæmdastjóra heilbrigðiseftirlitsins. Verði því ekki séð hvaða annmarka kærandi telji þar á.

Að lokum sé tekið fram að skráningarskylda hvíli á rekstraraðila og að hann uppfylli skilyrði á hverjum tíma. Því sé aðild húseiganda að máli þessu óþörf. Rétt sé þó að benda á að raunverulegur eigandi þess félags sem á húsið og kæranda sé sá sami og lögheimili þeirra sé á sama stað samkvæmt skráningu í fyrirtækjaskrá.

Viðbótarathugasemdir kæranda: Kærandi bendir á að skráningarskylda feli ekki í sér undanþágu frá starfsleyfisskyldu skv. 6. gr. laga nr. 7/1998. Vilji löggjafans hafi staðið til þess að tvískipta ferlum eftir atvinnugreinum með tilliti til stöðu og eftirlits. Þannig sé skýrt hvaða starfsemi sé skráningarskyld, hver ekki og hvaða starfsemi kalli á aðra ferla. Skráning sé ekki valkvæð á meðan rekstur sé til staðar, hvorki fyrir atvinnurekanda né eftirlitsaðila og sé skráningarskyldan ekki síst sett til að tryggja gott eftirlit. Kærandi uppfylli skilyrði til skráningar og hafi hann frá umræddri lagabreytingu haft ótímabundna skráningu. Enn fremur hafi kærandi uppfyllt skilyrði fyrir starfsleyfi fyrir lagabreytinguna.

Hagsmunir kæranda sem rekstraraðila og hagsmunir fasteignaeigenda við Bolafót séu jafnsettir við breytingar á aðalskipulagi. Ítrekað sé að takmörkuð lykt- og hljóðmengun stafi af þeirri frystingu sem fari fram á starfsstöð kæranda að Bolafæti. Kærandi og eigandi eignarinnar hafi lagt töluvert í að bæta aðstöðuna og verklag til að koma til móts við sjónarmið nágranna.

Nýtt aðalskipulag hafi tekið gildi, en kærandi hafi ekki fengið tilkynningu frá skipulagsyfirvöldum þar sem greint sé frá ósamræmi við skipulag. Þá hafi nýtt deiliskipulag ekki verið kynnt eða samþykkt. Húsnæðið sé samþykkt sem iðnaðarbygging á atvinnuhúsalóð og því verði ekki breytt nema með nýju deiliskipulagi. Í húsinu hafi um árabil verið stundaður iðnaður, þ. á m. fiskvinnsla og steinsmiðja. Kærandi sé með ótímabundna skráningu í húsnæðinu, í samræmi við gildandi skipulag. Við gerð deiliskipulagsins verði aðkoma aðila önnur. Heilbrigðisnefnd Suðurnesja geti ekki afskráð félag og krafist lokunar á rekstri þá þegar með vísan til breytinga á aðalskipulagi þegar breytt deiliskipulag hafi ekki tekið gildi. Slík valdbeiting reyni einnig á valdmörk stjórnvalda.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um ákvörðun heilbrigðisnefndar Suðurnesja frá 26. september 2023 um að afskrá fiskvinnslustarfsemi að Bolafæti 15 þar sem starfsemin samræmist ekki Aðalskipulagi Reykjanesbæjar 2020-2035.

Samkvæmt 1. mgr. 6. gr. laga nr. 7/1998 um hollustuhætti og mengunarvarnir skal allur atvinnurekstur sem sótt er um starfsleyfi fyrir vera í samræmi við skipulag samkvæmt skipulagslögum. Eru þessi fyrirmæli af sama meiði og 1. mgr. 12. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 þar sem kveðið er á um að mannvirki og aðrar framkvæmdir og aðgerðir sem hafi áhrif á umhverfið og ásýnd þess skuli vera í samræmi við skipulagsáætlanir. Það skal þó athugað að skipulagsáætlun felur í sér stefnu til framtíðar um einstaka þætti, sbr. 20. tölul. 2. gr. skipulagslaga, en þvingar ekki fram breytingar á starfsemi sem þegar er til að dreifa, þótt hún geti m.a. orðið grundvöllur eignarnáms eða bótagreiðslna, sbr. ákvæði 50.-51. gr. laga nr. 123/2010.

Í 2. mgr. 6. gr. laga nr. 7/1998 er gert ráð fyrir því að útgefanda starfsleyfis sé heimilt að endurskoða og breyta starfsleyfi áður en gildistími þess er liðinn vegna breyttra forsendna, m.a. sé til að dreifa breytingum á skipulagi. Með ákvæðinu er gert ráð fyrir að breytingar á skipulagi geti leitt til þess að starfsemi þurfi að taka breytingum eða víkja af tiltekinni lóð þrátt fyrir að rekstraraðili hafi starfsleyfi fyrir viðkomandi starfsemi. Í máli þessu reynir þó eigi á þessi fyrirmæli þar sem starfsemi kæranda er ekki háð starfsleyfi heldur er hún skráningarskyld skv. 8. gr. laganna.

Fyrirmæli 8. gr. laga nr. 7/1998 um skráningarskyldu tóku gildi með breytingarlögum nr. 66/2017. Með þeim var heimilað að tekin yrði upp í áföngum skráningarskylda í stað útgáfu starfsleyfa. Gert var ráð fyrir að unnt væri að taka upp skráningarskyldu fyrir flesta þá starfsemi sem heilbrigðisnefndir gæfu út starfsleyfi fyrir. Samkvæmt markmiðsgrein reglugerðar nr. 830/2011 um skráningarskyldan atvinnurekstur samkvæmt lögum um hollustuhætti og mengunarvarnir er tilgangur skráningarskyldunnar að bæta viðmót, einfalda aðgengi að stjórnsýslu og auka skilvirkni. Samkvæmt upplýsingum á vef Umhverfisstofnunar hafa 47 tegundir atvinnurekstrar, sem áður voru starfsleyfisskyldar, verið gerðar skráningarskyldar.

Í 8. gr. laganna er mælt fyrir um heimild til setningar reglugerðar um „almennar kröfur fyrir starfsemi“, sbr. viðauka I–IV, sbr. og 4. og 5. gr. laganna. Téð reglugerð nr. 830/2022 er sett með vísan til þeirrar heimildar, sbr. einnig 1. tölul. 4. gr. og 1. og 20. tölul. 5. gr. laganna. Í reglugerðinni er mælt fyrir um að rekstraraðili skráningarskylds atvinnurekstrar skuli skrá starfsemi sína áður en hún hefjist í samræmi við ákvæði reglugerðarinnar og skuli hlutaðeigandi eftirlitsaðili staðfesta skráninguna og leiðbeina um hvaða reglur gildi um hana.

Í 4. gr. reglugerðarinnar er mælt fyrir um að rekstraraðili skuli við skráningu lýsa því yfir að hann uppfylli þær almennu kröfur sem gilda um atvinnureksturinn, að starfsemin sé í samræmi við samþykkta notkun húsnæðis eða aðstöðu og að skráðar upplýsingar um starfsemina séu réttar. Er með þessu gert ráð fyrir því að rekstraraðili uppfylli þessar almennu kröfur og hafi kynnt sér þær við skráninguna, en þær koma í stað almennra starfsleyfisskilyrða starfsleyfisskylds rekstrar sem áður giltu um viðkomandi starfsemi.

Í 1. mgr. 5. gr. reglugerðar nr. 830/2022 er mælt fyrir um að Umhverfisstofnun gefi út almennar kröfur sem skuli gilda um skráningarskyldan atvinnurekstur. Þessar kröfur hafa verið gefnar út og gerðar aðgengilegar á vef Umhverfisstofnunar og nefnast þar: „Almenn skilyrði fyrir skráningarskyldan atvinnurekstur.“ Þar segir í lið 1.5. að atvinnurekstur skuli vera í samræmi við gildandi deiliskipulag. Sé deiliskipulag ekki til staðar skuli starfsemin samræmast gildandi aðalskipulagi hvað varði landnotkun og byggðaþróun og vera í samræmi við samþykkta notkun fasteignar.

Hin kærða ákvörðun hvílir á þeirri forsendu að starfstöð kæranda sé á svæði sem skilgreint hefur verið sem miðsvæði (M11) í Aðalskipulagi Reykjanesbæjar 2020-2035 sem birt var í B-deild Stjórnartíðinda 8. febrúar 2023. Um svæðið (M11) segir í greinargerð með aðalskipulaginu að stefnt sé að endurskipulagningu þess með blöndun atvinnustarfsemi, einkum á neðri hæðum. Möguleikar séu á íbúðum og þriggja til fimm hæða byggð. Tekið er um leið fram að mikilvægt sé að atvinnustarfsemi og íbúðarbyggð á efri hæðum geti farið saman. Þá er einnig tekið fram að endurskoða skuli grundvöll rekstrarleyfa starfandi iðnaðar við gerð deiliskipulags.

Af hálfu Heilbrigðiseftirlits Suðurnesja er álitið að starfsemi kæranda geti ekki verið starfrækt á svæðinu við Bolafót þar sem hún samrýmist ekki landnotkun. Hefur um þetta einnig verið vísað til afstöðu skipulagsfulltrúa sveitarfélagsins sem hafi lýst sömu afstöðu og staðfest hana gagnvart eftirlitinu, síðast í febrúar 2023. Kemur einnig fram af hálfu eftirlitsins að ekkert hafi komið fram í málatilbúnaði kæranda sem sýni fram á hið gagnstæða, þ.e. að starfsemi hans geti samræmst skilgreiningu svæðisins (M11) í aðalskipulaginu. Úrskurðarnefndin tekur í máli þessu ekki afstöðu til álits Heilbrigðiseftirlitsins að þessu leyti, en þess má geta að kærandi hefur haldið því fram að takmörkuð lykt- og hljóðmengun stafi af þeirri frystingu sem fari fram á starfsstöð hans að Bolafæti og hafi hann lagt töluvert í að bæta aðstöðuna og verklag til að koma til móts við sjónarmið nágranna.

Í skipulagslögum nr. 123/2010 er gert ráð fyrir því að aðalskipulag marki stefnu um þróun sveitarfélagsins varðandi landnotkun, byggðaþróun, byggðamynstur, samgöngu- og þjónustukerfi og umhverfismál. Þar er lagður grundvöllur fyrir gerð deiliskipulags varðandi landnotkun, takmarkanir á landnotkun, samgöngu- og þjónustukerfi og byggðamynstur, þ.m.t. þéttleika byggðar, sbr. 1. mgr. 28. gr. laganna. Gildandi skipulagsáætlanir skulu vera í innbyrðis samræmi og er aðalskipulag rétthærra en deiliskipulag eftir því sem kveðið er á um í 7. mgr. 12. gr. laganna.

Í skilmálum fyrir miðsvæði í greinargerð Aðalskipulags Reykjanesbæjar er mælt fyrir um að iðnaðarstarfsemi sé almennt víkjandi á miðsvæðum en heimilt sé að veita starfsleyfi til áframhaldandi reksturs þeirrar starfsemi sem þegar fari fram á svæðunum nema annað komi fram. Setja skuli frekari kvaðir um takmarkanir á starfsemi í deiliskipulagi. Almennt skuli miðað við að heimiluð starfsemi raski ekki ró með hávaða, lyktarmengun eða að ásýnd einkennist af óreiðu. Starfsemi fari jafnan fram á almennum vinnutíma virka daga og starfsemi um helgar sé takmörkuð. Miðað skuli við að starfsleyfisskyld starfsemi samrýmist landnotkun í reynd við endurnýjun og útgáfu nýrra leyfa. Sérstaklega er kveðið á um að grundvöllur „rekstrarleyfa starfandi iðnaðar“ á svæðinu við Bolafót (M11) verði endurskoðaður við gerð deiliskipulags. Þessi áform eru í samræmi við það að í deiliskipulagi eru teknar ákvarðanir um lóðir, lóðanotkun, byggingarreiti, byggðamynstur, þ.m.t. nýtingarhlutfall, útlit mannvirkja og form eftir því sem við á og aðrar skipulagsforsendur sem þurfa að liggja fyrir vegna byggingar- og framkvæmdaleyfa. Þar skal m.a. gera grein fyrir mannvirkjum á skipulagssvæðinu, notkun þeirra og nýtingu, tilgreina ef þau eiga að víkja, annars setja skilmála um viðhald eða breytingar á þeim ef við á, sbr. gr. 5.3.2.1. í skipulagsreglugerð nr. 90/2013.

Með hliðsjón af framanröktu telur úrskurðarnefndin hina kærðu ákvörðun haldna annmarka þar sem litið hafi verið framhjá því að gert er ráð fyrir því í aðalskipulagi að fjallað verði um endurskoðun starfsleyfisskylds rekstrar við gerð deiliskipulags á því skipulagssvæði sem um ræðir, sem ætla verður að sé einnig ætlað að ná til starfsemi sem einungis er skráningarskyld skv. lögum nr. 7/1998 samkvæmt ákvörðun ráðherra í reglugerð. Verður því að fella hina kærðu ákvörðun úr gildi.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi ákvörðun heilbrigðisnefndar Suðurnesja frá 25. september 2023 um að afskrá fiskvinnslustarfsemi kæranda að Bolafæti 15.

feb 15

Love0

143/2023 Suðurgata

Með UUA

Árið 2024, fimmtudaginn 15. febrúar, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mætt voru Ómar Stefánsson varaformaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 143/2023, kæra á ákvörðunum bæjarstjórnar Hafnarfjarðarkaupstaðar frá 27. september 2023 um að samþykkja breytingar á Aðalskipulagi Hafnarfjarðar 2013–2025 annars vegar og hins vegar á deiliskipulagi Suðurgötu-Hamarsbrautar vegna lóðar nr. 44 við Suðurgötu.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með kæru til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála er barst nefndinni 18. desember 2023, kæra eigendur, Suðurgötu 45, Hafnarfirði, ákvarðanir bæjarstjórnar Hafnarfjarðarkaupstaðar frá 27. september s.á. um að samþykkja breytingar á Aðalskipulagi Hafnarfjarðar 2013–2025 annars vegar og hins vegar deiliskipulagi Suðurgötu-Hamarsbrautar vegna lóðar nr. 44 við Suðurgötu. Er þess krafist að ákvarðanirnar verði felldar úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Hafnarfjarðarkaupstað 17. janúar 2024.

Málavextir: Lóð nr. 44 við Suðurgötu í Hafnarfirði hefur frá árinu 2020 verið í eigu einkahlutafélags. Á lóðinni er skóla- og íþróttahús, byggt árið 1937. Húsið var seinna m.a. notað sem skrifstofur St. Jósepsspítala, en hefur staðið autt undanfarin ár. Stendur það gegnt Lífsgæðasetri St. Jó, áður St. Jósepsspítala. Í varðveislumati Minjastofnunar Íslands, dags. 12. ágúst 2015, kemur m.a. fram að húsið hafi varðveislugildi sem mikilvæg opinber bygging í bæjarmynd Hafnarfjarðar. Mælti Minjastofnun með að gert yrði við húsið og tók fram að stofnunin gæti ekki samþykkt niðurrif þess. Í Húsakönnun frá árinu 2022 fyrir svæðið á milli Suðurgötu og Strandgötu var húsið metið með lágt varðveislugildi, en hátt menningarsögulegt gildi þar sem fjöldi hafnfirskra barna hefði hlotið menntun í húsinu. Kom þar jafnframt fram að í daglegu tali hefði skólinn verið kallaður „Kató“.

Með umsókn, dags. 25. apríl 2022, var f.h. eiganda fyrrnefndrar lóðar sótt um breytingu á deiliskipulagi Suðurgötu-Hamarsbrautar. Var tillaga að breytingu þess samþykkt af bæjarstjórn Hafnarfjarðarkaupstaðar 7. desember s.á. og tók hún gildi með auglýsingu sem birt var í B-deild Stjórnartíðinda 14. febrúar 2023. Var þar gert ráð fyrir að núverandi hús á lóðinni yrði rifið og í stað þess byggð þrjú hús á tveimur til þremur hæðum með 15 íbúðum, þar af tvö einbýlishús. Var ákvörðun bæjarstjórnar kærð til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála sem felldi hana úr gildi með úrskurði í máli nr. 35/2023, dags. 2. júní 2023. Taldi nefndin ákvörðunina ekki geta rúmast inn heimilda Aðalskipulags Hafnarfjarðar 2013–2025 og færi í bága við stefnu þess þar sem í aðalskipulaginu væri gert ráð fyrir að húsið fengi nýtt hlutverk og að yfirbragð þess yrði að mestu látið halda sér.

Á fundi bæjarstjórnar 21. júní 2023 var samþykkt að auglýsa samhliða tillögur að breytingu á aðalskipulagi og deiliskipulagi vegna lóðarinnar Suðurgötu 44. Tillögurnar voru auglýstar í Morgunblaðinu, Lögbirtingablaðinu og á heimasíðu Hafnarfjarðarkaupstaðar 13. júlí s.á. Kom þar fram að í tillögunum fælist að ákvæði í aðalskipulagi um yfirbragð og hlutverk Suðurgötu 44 væri fellt út og að í deiliskipulagi yrði gert ráð fyrir að hús á lóðinni yrði rifið og í stað þess byggð þrjú hús með 15 íbúðum. Þá kom fram að kynningar- og auglýsingatími væri til 27. ágúst s.á. og að nálgast mætti tillögurnar á vefsíðu skipulagsgáttar. Var tekið fram að athugasemdir eða ábendingar skyldu berast með rafrænum hætti í gegnum „skipulagsgátt eða á netfangið skipulag@hafnarfjordur.is“. Voru kærendur á meðal þeirra sem komu athugasemdum sínum á framfæri við bæjaryfirvöld.

Á fundi skipulags- og byggingarráðs 7. september 2023 var skipulagsfulltrúa falið að taka saman svör við þeim athugasemdum sem bárust og bókað í fundargerð að lögð væri fram samantekt þeirra. Svör við athugasemdunum ásamt samantekt skipulagsfulltrúa voru lögð fram á fundi ráðsins 21. s.m. Var bókað að tekið væri undir svör hans og breyting á deiliskipulagi samþykkt. Á fundi bæjarstjórnar 27. september var þessi afgreiðsla ráðsins samþykkt samhljóða og tók deiliskipulagsbreytingin gildi með auglýsingu sem birt var í B-deild Stjórnartíðinda 27. nóvember 2023, en breyting á aðalskipulagi hafði tekið gildi 22. s.m. með birtingu í B-deild Stjórnartíðinda.

Málsrök kærenda: Kærendur vísa til þess að um bútasaumsskipulag sé að ræða. Horfa þurfi heildstætt á breytingar á svæðinu. Á Suðurgötu sé viðkvæmt samspil þjónustu og íbúðabyggðar og hafi verið þrengt að St. Jó úr fleiri áttum með skipulagsbreytingum, en St. Jó sé bygging með mikið varðveislugildi og eigi skilið að rúmt sé um hana. Ekki sé í lagi að þrengja svo að byggingunni með mörgum litlum breytingum sem ekki hafi verið skoðaðar í samhengi. Suðurgata sé þröng með fáum bílastæðum og hafi bílastæði á lóð nr. 44 nýst St. Jó á daginn. Vissulega séu þetta nú tvær fasteignir, en a.m.k. síðustu 30 árin hafi stæðin verið nýtt með þessum hætti. Í fyrra deiliskipulagi hefði verið gert ráð fyrir 16 bílastæðum sem með breytingunni hefðu að mestu verið færð í bílakjallara og sé samspilinu þannig raskað án þess að nokkrar athuganir væru gerðar. Umdeild stækkun byggingarreits muni breyta götumyndinni mikið og komi sennilega til með að kaffæra hinu fallega húsi St. Jó. Suðurgata taki beygju við lóð nr. 44 og muni breytingin skerða útsýni vegfarenda verulega og auka slysahættu á þessu viðkvæma svæði.

Í hinu kærða deiliskipulagi sé gert ráð fyrir stöku húsi í stað bílastæða og leiksvæðis, sem muni þrengja að húsi kærenda, valda þeim tjóni og lækka verð eignar þeirra. Gert sé ráð fyrir stórum bílakjallara örfáum metrum frá húsi kærenda sem setji það í stórhættu og sé athygli vakin á því að húsið sé byggt á hlöðnum grunni árið 1913. Bæjaryfirvöld hafi alfarið hafnað hugsanlegri skaðabótaskyldu, en leggi á herðar kærenda að sækja hugsanlegar bætur til byggingarstjóra. Þá muni framkvæmdirnar valda þeim ónæði til fleiri ára enda standi til að fleyga eða sprengja fyrir stórum bílakjallara fyrir utan eldhús- og svefnherbergisglugga kærenda. Bæjaryfirvöld hafi bent á að ekki verði heimilt að vera með hávaðasamar framkvæmdir á milli kl. 21 og 07. Kærendur séu ellilífeyrisþegar sem séu heima stóran hluta dags og muni þetta gera þeim illmögulegt að búa í húsi sínu yfir lengri tíma.

Húsið á lóð nr. 44 við Suðurgötu sé í slæmu ástandi vegna vanrækslu eigenda síðustu ár en þeim hefði verið í lófa lagið að halda því við. Vanrækslan eigi ekki að opna á jafn miklar skipulagsbreytingar og hér sé um að ræða. Jafnvel þótt rífa þyrfti eldra húsið hefði verið einfalt að miða við sama byggingarreit og áður. Óþarft sé að troð fylla lóðina eins og gert sé ráð fyrir. Í þess stað hefði mátt skipuleggja tvö til þrjú lítil hús í stíl við götumyndina. Með samþykki á umdeildri breytingu á aðal- og deiliskipulagi sé verið að færa verðmæti frá íbúum Hafnarfjarðarkaupstaðar til verktakafyrirtækis sem hafi keypt lóðin á grundvelli gildandi skipulags. Breytingin sé sérstaklega alvarleg þar sem ekki sé bara um að ræða breytingu á deiliskipulagi heldur einnig aðalskipulagi bæjarins.

Málsrök Hafnarfjarðarkaupstaðar: Af hálfu bæjaryfirvalda er bent á að umdeildar breytingar á skipulagi séu í samræmi við stefnu sveitarfélagsins um þéttingu byggðar. Við breytingu á aðal- og deiliskipulagi hafi aðilar tækifæri til að koma að athugasemdum sínum sem skoðaðar séu áður en tekin sé ákvörðun. Hafi meðferð sveitarfélagsins verið samkvæmt lögum og reglum.

Umsækjendum um hina kærðu deiliskipulagsbreytingu var tilkynnt um framkomna kæru en hafa ekki látið málið til sín taka.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um ákvarðanir bæjarstjórnar Hafnarfjarðarkaupstaðar frá 27. september 2023 um að samþykkja breytingar á Aðalskipulagi Hafnarfjarðar 2013–2025 annars vegar og hins vegar á deiliskipulagi Suðurgötu-Hamarsbrautar vegna lóðar nr. 44 við Suðurgötu.

Samkvæmt 1. málsl. 1. mgr. 52. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 sæta stjórnvaldsákvarðanir sem teknar eru á grundvelli laganna kæru til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála. Í 2. málsl. sömu greinar eru aftur á móti undanskildar kæruheimildinni þær ákvarðanir sem Skipulagsstofnun og ráðherra ber að skipulagslögum að staðfesta. Kemur þar fram að þær sæti ekki kæru til nefndarinnar. Í 3. mgr. 29. gr. sömu laga segir að aðalskipulag sé háð samþykki sveitarstjórnar og staðfestingu Skipulagsstofnunar og ráðherra í þeim tilvikum sem hann skuli staðfesta aðalskipulag. Breyting á aðalskipulagi er að sama skapi háð staðfestingu Skipulagsstofnunar og ráðherra, sbr. 1. mgr. 36. gr. laganna, en þó einungis staðfestingu stofnunarinnar ef um óverulega breytingu er að ræða, sbr. 2. mgr. sömu greinar. Brestur því úrskurðarnefndina vald til að taka til endurskoðunar hina kærðu aðalskipulagsbreytingu og verður kæru vegna hennar af þeim sökum vísað frá nefndinni.

Í greinargerð Aðalskipulags Hafnarfjarðar 2013–2025 kemur m.a. fram að núverandi byggð í bænum skuli þétt þar sem það eigi við, m.a. með endurskipulagningu vannýttra svæða. Lögð skuli áhersla á þau verðmæti sem felist í því að stór hluti íbúðarbyggðar sé í göngufjarlægð frá miðbænum og leitast skuli við að fullnýta byggingarmöguleika með þá eiginleika áður en uppbygging hefjist á svæðum sem séu lengra í burtu. Orðrétt segir í greinargerðinni: „Við endurskipulagningu byggðar skal leita að kostum til þéttingar byggðar og stuðlað að endurnýtingu vannýttra lóða og svæða með starfsemi sem lokið hefur sínu hlutverki.“ Um bílastæði segir að þörf fyrir bifreiðastæði skuli almennt leyst innan lóða og að sett séu lágmarksákvæði varðandi fjölda bílastæða og fjölda bílastæða fyrir fatlað fólk. Unnt sé að víkja frá þessum lágmarksákvæðum í deiliskipulagi ef sýnt sé fram á að bílastæðaþörf sé minni eða að unnt sé að uppfylla hana með öðrum hætti. Greind lágmarksákvæði er þó ekki að finna í aðalskipulaginu, en samkvæmt b-lið gr. 5.3.2.5. í skipulagsreglugerð nr. 90/2013 skal setja skilmála um fjölda bílastæði hverju sinni í deiliskipulag. Varðandi fjölda og fyrirkomulag bílastæða fyrir fatlað fólk skuli taka mið af ákvæðum byggingarreglugerðar.

Eftir breytingu á aðalskipulaginu árið 2018 tilheyra lóðir nr. 40–44 við Suðurgötu íbúðarbyggð, ÍB6, en tilheyrðu áður samfélagsþjónustu, S20. Við breytingu lóða nr. 40–44 við Suðurgötu í íbúðarbyggð var sérstaklega vitnað til framangreindrar umfjöllunar um þéttingu byggðar og kom fram að hluti svæðis sem ætlað hefði verið fyrir St. Jósepsspítala, sjúkrahús og leikskóla myndi falla undir ÍB6 og verða hluti af heilsteyptri íbúðarbyggð. Um Suðurgötu 44 sagði þar sérstaklega: „Gert er ráð fyrir að núverandi hús, við Suðurgötu 44, fái nýtt hlutverk en yfirbragð að mestu látið halda sér.“ Þá var lögð áhersla á að ný hús féllu inn í núverandi byggð og mynduðu heilsteypta götumynd. Sérstakir skilmálar sem giltu um húsið að Suðurgötu 44 hafa nú verið felldir úr aðalskipulaginu samhliða umdeildri deiliskipulagsbreytingu. Í aðalskipulagi bæjarins segir um ÍB6 að þar sé blönduð byggð einbýlishúsa, raðhúsa og fjölbýlishúsa. Svæðið sé deiliskipulagt og að ekki sé fyrirhuguð frekari uppbygging nema á einstökum lóðum. Í kjölfar breytingar á aðalskipulaginu verður ekki annað ráðið en að umdeild breyting á deiliskipulagi sé nú í samræmi við það.

Í deiliskipulagi Suðurgötu-Hamarsbrautar frá árinu 2011 kemur fram að eitt markmiða þess sé að stuðla að heildstæðu byggða- og götumynstri í grónu hverfi og tryggja að nýbyggingar og viðbyggingar falli vel að því umhverfi sem fyrir sé. Umdeild deiliskipulagsbreyting felur í sér að núverandi hús á lóðinni Suðurgötu 44 verði rifið og í þess stað byggð þrjú hús með 15 misstórum íbúðum, þar af tvö einbýlishús. Verður nýtingarhlutfall lóðarinnar 1,34 og er í greinargerð á uppdrætti skipulagsins tekið fram að nýtingarhlutfall „ofanjarðar“ verði 0,91 en greint heildarnýtingarhlutfall er sýnt í töflu. Varðandi þá framsetningu skal bent á að samkvæmt c-lið gr. 5.3.2.5. í skipulagsreglugerð reiknast bílgeymsluhús til nýtingarhlutfalls hvort sem það sé ofan jarðar eða neðan. Húsin á lóðinni verði ein til þrjár hæðir. Við hönnun nýbygginga verði leitast við að fella húsin sem best að aðliggjandi byggð hvað varði stærð, form og efnisval. Að öðru leyti gildi skilmálar skipulagsins frá 2011. Á lóðinni sé gert ráð fyrir fjórum bílastæðum, en 17 í bílgeymslu. Í deiliskipulaginu er ekki nánar útfært hvernig stæðum fyrir hreyfihamlaða verði fyrirkomið á lóðinni, en um það er nánar mælt fyrir um í gr. 6.2.4. í byggingarreglugerð nr. 112/2012.

Samkvæmt 1. mgr. 30. gr. laga nr. 80/2012 um menningarminjar er eigendum húsa og mannvirkja sem ekki njóta friðunar en byggð voru 1940 eða fyrr skylt að leita álits hjá Minjastofnun Íslands með minnst sex vikna fyrirvara ef þeir hyggjast breyta þeim, flytja þau eða rífa og er stofnuninni heimilt að leggja til skilyrði um slíkar framkvæmdir eða gera tillögu um friðlýsingu. Þá skal álit Minjastofnunar liggja fyrir áður en byggingarleyfi er veitt og skal í leyfinu taka tillit til skilyrða sem stofnunin leggi þar til, sbr. 4. mgr. sömu lagagreinar. Komi til þess að sótt verði um byggingarleyfi á grundvelli hins umdeilda deiliskipulags er það í höndum byggingarfulltrúa að gæta að því að umsótt byggingaráform uppfylli þau skilyrði sem til þeirra eru gerð í lögum og reglugerðum, þ.m.t. í framangreindu ákvæði laga nr. 80/2012 og gr. 6.2.4. í byggingarreglugerð. Ákvörðun byggingarfulltrúa um að samþykkja eða synja um samþykki byggingaráforma er svo eftir atvikum kæranleg til úrskurðarnefndarinnar.

Með hliðsjón af öllu framangreindu verður hvorki talið að hagsmunir kæranda hafi verið fyrir borð bornir í skilningi c-liðar 1. gr. skipulagslaga né að þeir form- eða efnisannmarkar liggi fyrir sem leiði til ógildingar hinnar kærðu deiliskipulagsbreytingar. Verður kröfu kærenda þar um því hafnað.

Úrskurðarorð:

Vísað er frá úrskurðarnefndinni kæru á ákvörðun bæjarstjórnar Hafnarfjarðarkaupstaðar frá 27. september 2023 um að samþykkja breytingu á Aðalskipulagi Hafnarfjarðar 2013–2025 vegna lóðar nr. 44 við Suðurgötu.

Hafnað er kröfu kærenda um ógildingu ákvörðunar bæjarstjórnar Hafnarfjarðarkaupstaðar frá 27. september 2023 um að samþykkja breytingu á deiliskipulagi Suðurgötu-Hamarsbrautar vegna lóðar nr. 44 við Suðurgötu.

feb 14

Love0

8/2024 Almannadalur

Með UUA

Árið 2023, miðvikudaginn 14. febrúar, tók Arnór Snæbjörnsson, formaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, með heimild í 3. mgr. 3. gr. laga nr. 130/2011, fyrir:

Mál nr. 8/2024, kæra á ákvörðun borgarráðs Reykjavíkurborgar frá 2. september 2023 um að samþykkja breytingu á deiliskipulagi hesthúsabyggðar á Hólmsheiði vegna lóðar nr. 9 við Almannadal.

Í málinu er nú kveðinn upp til bráðabirgða svofelldur

úrskurður

um kröfu kæranda um stöðvun framkvæmda:

Með ódagsettu bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, er barst nefndinni 19. janúar 2024, kærir eigandi Almannadals 17, þá ákvörðun borgarráðs Reykjavíkurborgar frá 2. september 2023 um að samþykkja breytingu á deiliskipulagi hesthúsabyggðar á Hólmsheiði vegna lóðar nr. 9 við Almannadal. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi. Því til viðbótar er þess krafist að framkvæmdir verði stöðvaðar á meðan málið er til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni og að kveðinn verði upp bráðabirgðaúrskurður um að byggingarfulltrúa sé óheimilt að taka til umfjöllunar og samþykkja teikningar sem byggjast á hinni kærðu ákvörðun. Verður nú tekin afstaða til þeirra krafna.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Reykjavíkurborg 30. janúar 2024.

Málsatvik og rök: Á fundi umhverfis- og skipulagsráðs Reykjavíkurborgar 20. september 2023 var breyting á deiliskipulagi hesthúsabyggðar á Hólmsheiði vegna lóðar nr. 9 við Almannadal samþykkt, að lokinni grenndarkynningu sem fram fór 31. maí 2023 til og með 28. júní s.á. Athugasemdir bárust við grenndarkynningu, þ. á m. frá kæranda. Í breytingu skipulagsins felast breytingar er varða glugga og svalir. Deiliskipulagsbreytingin var staðfest í borgarráði 2. september s.á. Auglýsing um gildistöku deiliskipulagsbreytingarinnar birtist í B-deild Stjórnartíðinda 21. desember 2023.

Af hálfu kæranda er bent á að nú þegar hafi verið grafið fyrir húsinu og jarðvegi skipt þar án þess að byggingarleyfi hafi fengist. Byggingarfulltrúa hafi ítrekað verið bent á óleyfisframkvæmdir þessar án þess að framkvæmdir hafi verið stöðvaðar. Af hálfu borgaryfirvalda hefur verið bent á að byggingarfulltrúi hafi stöðvað framkvæmdir við jarðvegsskipti þann 10. maí 2022. Vegna ábendinga sem borist hafi í desember 2022 um að framkvæmdir væru hafnar að nýju hafi verktaka verið tilkynnt um að framkvæmdir hefðu verið stöðvaðar þar sem byggingaráform hefðu ekki verið samþykkt.

Niðurstaða: Samkvæmt 1. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála hefur úrskurðarnefndin það hlutverk að úrskurða í kærumálum vegna stjórnvaldsákvarðana og ágreiningsmálum vegna annarra úrlausnaratriða á sviði umhverfis- og auðlindamála eftir því sem mælt er fyrir um í lögum á þessu sviði. Samkvæmt framansögðu tekur úrskurðarnefndin lögmæti ákvörðunar til skoðunar. Í kröfu kæranda um að úrskurðað verði að byggingarfulltrúa sé óheimilt að taka til umfjöllunar og samþykkja teikningar á grundvelli hinnar kærðu deiliskipulagsbreytingar felst öðrum þræði krafa um íhlutun í undirbúning að útgáfu byggingarleyfis, sem ekki hefur verið samþykkt svo kunnugt sé, og verður þeirri kröfu því vísað frá nefndinni.

Í 1. mgr. 5. gr. laga nr. 130/2011 er tekið fram að kæra til úrskurðarnefndarinnar fresti ekki réttaráhrifum kærðrar ákvörðunar en jafnframt er kæranda þar heimilað að krefjast stöðvunar framkvæmda séu þær hafnar eða yfirvofandi, sbr. 2. mgr. sömu lagagreinar. Þá getur úrskurðarnefndin að sama skapi frestað réttaráhrifum ákvörðunar komi fram krafa um það af hálfu kæranda, sbr. 3. mgr. 5. gr. Með sama hætti er kveðið á um það í 29. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 að kæra til æðra stjórnvalds fresti ekki réttaráhrifum kærðrar ákvörðunar en þó sé heimilt að fresta réttaráhrifum hinnar kærðu ákvörðunar til bráðabirgða meðan málið er til meðferðar hjá kærustjórnvaldi þar sem ástæður mæli með því. Tilvitnuð lagaákvæði bera með sér að meginreglan er sú að kæra til æðra stjórnvalds frestar ekki réttaráhrifum kærðrar ákvörðunar og eru heimildarákvæði fyrir stöðvun framkvæmda eða frestun réttaráhrifa kærðrar ákvörðunar undantekning frá nefndri meginreglu sem skýra ber þröngt. Verða því að vera ríkar ástæður eða veigamikil rök fyrir ákvörðun um frestun réttaráhrifa.

Mál þetta snýst um breytingu deiliskipulags. Gildistaka deiliskipulags felur almennt ekki í sér heimildir til að hefja framkvæmdir heldur þarf til að koma sérstök stjórnvaldsákvörðun sem kæranleg er til úrskurðarnefndarinnar, s.s. veiting byggingar- eða framkvæmdaleyfis, sbr. 11. og 13. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki og 13., 14. og 15. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Í kærumáli vegna greindra leyfisveitinga er eftir atvikum unnt að gera kröfu um stöðvun framkvæmda til bráðabirgða skv. 5. gr. laga nr. 130/2011. Að jafnaði er því ekki tilefni til að beita heimild um stöðvun framkvæmda eða frestunar réttaráhrifa í kærumálum er varða gildi deiliskipulagsákvarðana. Þegar litið er til fyrrgreindra lagaákvæða, eðlis deiliskipulagsákvarðana, þess að byggingarfulltrúi hefur nú þegar stöðvað framkvæmdir og hinnar kærðu ákvörðunar í máli þessu verður ekki séð að knýjandi nauðsyn sé á að fallast á kröfu kæranda um frestun réttaráhrifa vegna hinnar kærðu deiliskipulagsbreytingar.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um stöðvun framkvæmda og vísað frá kröfu um að úrskurðað verði að byggingarfulltrúa sé óheimilt að taka til umfjöllunar og samþykkja teikningar á grundvelli hinnar kærðu deiliskipulagsbreytingar.

feb 13

Love0

113/2023 Hafnargata

Með UUA

Árið 2024, þriðjudaginn 13. febrúar, tók Arnór Snæbjörnsson, formaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, með heimild í 3. mgr. 3. gr., sbr. 1. mgr. 2. gr. laga nr. 130/2011, fyrir:

Mál nr. 113/2023, kæra á ákvörðun bæjarstjórnar Reykjanesbæjar frá 5. september 2023 um að hafna umsókn um leyfi til að breyta verslunarrými við Hafnargötu 23 í Reykjanesbæ að hluta til í íbúð.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 27. september 2023, er barst nefndinni sama dag, kærir Eignakaup ehf., þá ákvörðun bæjarstjórnar Reykjanesbæjar frá 5. september 2023 að hafna umsókn um leyfi til að breyta verslunarrými við Hafnargötu 23 í Reykjanesbæ að hluta til í íbúð. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Reykjanesbæ 25. október 2023.

Málavextir: Hafnargata 23 er á ódeiliskipulögðu svæði. Í nóvember 2022 sendi kærandi erindi til bæjaryfirvalda Reykjanesbæjar og óskaði umsagnar umhverfis- og skipulagsráðs um fyrirhugaða breytingu verslunarrýmis á jarðhæð húss að Hafnargötu 23 í íbúð og verslun. Á fundi umhverfis- og skipulagsráðs 2. desember s.á. var erindinu synjað og staðfesti bæjarstjórn þá afgreiðslu á fundi 6. s.m. Hinn 18. desember 2022 ítrekaði kærandi fyrra erindi sitt og sótti „formlega“ um fyrirhugaðar breytingar og eftir atvikum endurupptöku erindisins liti sveitarfélagið svo á að fyrri ákvörðun þess hafi verið stjórnvaldsákvörðun. Erindið var tekið fyrir á fundi umhverfis- og skipulagsráðs 3. febrúar 2023 og því hafnað, einkum með vísan til ákvæða aðalskipulags sem þá hafði ekki tekið gildi. Staðfesti bæjarstjórn afgreiðsluna á fundi 7. s.m. Var þeirri ákvörðun skotið til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála og var ákvörðun bæjarstjórnar felld úr gildi með úrskurði í máli nr. 34/2023, uppkveðnum 6. júlí 2023.

Kærandi sendi byggingarfulltrúa bréf, dags. 8. ágúst 2023, en þar vísaði hann til umsóknar „dags. 17.11.2022 um byggingarleyfi fyrir breytingu á verslunarrými […] við Hafnargötu 23 Reykjanesbæ að hluta til í íbúð“ og krafðist þess að erindið yrði tekið til afgreiðslu að nýju. Byggingarfulltrúi vísað erindinu til umhverfis- og skipulagsráðs og á fundi ráðsins 1. september 2023 var umsókn kæranda tekin fyrir og hafnað. Vísaði ráðið m.a. til þess að til þess að halda verslun og þjónustu sem „lífvænlegum möguleika“ í götunni væri mikilvægt að skoða skipulag heildstætt og unnið væri að deiliskipulagi fyrir Hafnargötu. Breytingar innan einstakra lóða yrðu ekki teknar til greina á meðan á þeirri vinnu stæði. Á fundi bæjarstjórnar 5. s.m. var eftirfarandi bókað um málið: „Níunda mál fundargerðarinnar Hafnargata 23 […] samþykkt 11-0 án umræðu.“ Var kæranda tilkynnt um niðurstöðu málsins með bréfi, dags. 7. september 2023.

Málsrök kæranda: Kærandi telur að rökstuðningi fyrir hinni kærðu ákvörðun sé svo áfátt að það eigi að leiða til ógildingar hennar. Þá hafi málsmeðferð hinnar kærðu ákvörðunar ekki verið í samræmi við ákvæði stjórnsýslulaga nr. 37/1993 um jafnræði, andmælarétt, rannsókn máls og meðalhóf.

Umsókn kæranda um byggingarleyfi hafi ekki verið afgreidd í samræmi við úrskurð úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála í máli nr. 34/2023, heldur hafi henni verið hafnað með rökum sem ekki hefðu áður komið fram. Hin nýju rök lúti að því að þróun verslunar við Hafnargötu varði almannahagsmuni og því sé eðlilegt að unnið verði deiliskipulag fyrir svæðið þar sem tekið sé á slíkum þáttum. Í því sambandi hafi verið vísað til gr. 5.9.1. í skipulagsreglugerð nr. 90/2013 en þar komi fram að áður en umsókn um byggingar- eða framkvæmdaleyfi sé grenndarkynnt skuli skipulagsnefnd leggja mat á hvort framkvæmdin falli að tilgreindum skilyrðum eða hvort önnur atriði, svo sem hvort framkvæmdin varði almannahagsmuni, kalli á aðra málsmeðferð.

Sá skilningur að ákvörðun um landnotkun og þróun verslunar á miðbæjarsvæðum varði almannahagsmuni og því þurfi að ákvæði um það að koma fram í deiliskipulagi sé ekki í samræmi við lög. Ákvarðanir eða stefnumörkun um landnotkun séu fyrst og fremst viðfangsefni aðalskipulags, sbr. 28. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Heimilt hefði verið að samþykkja umsókn kæranda án þess að gera þyrfti deiliskipulag og vísa megi til breytinga sem gerðar hafi verið á Hafnargötu 16 og 34 en þar hafi verið heimilaðar breytingar á rými fyrir verslun og þjónustu á 1. hæð í íbúð en ekki hafi verið deiliskipulag í gildi fyrir þá reiti.

Samþykki á umsókn kæranda hefði verið í samræmi við markmið bæjaryfirvalda enda hafi verið gert ráð fyrir í umsókninni að verslun yrði áfram í þeim hluta rýmisins sem snúi að Hafnargötu. Í þágildandi aðalskipulagi hafi verið kveðið á um að lögð væri áhersla á styrkja stoðir smá- og fagverslana á svæðinu en jafnframt tekið fram að ekki væri gert ráð fyrir stórum og rýmisfrekum verslunum á svæðinu. Bæjaryfirvöld hafi hins vegar ekki vísað til síðastnefndu skilmálanna.

Í tilkynningu til kæranda um hina kærðu ákvörðun, dags. 7. september 2023, komi fram að kæranda sé heimilt að tjá sig um málið innan 14 daga. Það sé ekki í samræmi við 13. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 enda felist í andmælarétti að aðili máls eigi rétt á að tjá sig um efni máls áður en ákvörðun sé tekin í því.

Málið hafi ekki verið afgreitt í bæjarstjórn í samræmi við 2. mgr. gr. 5.9.1. í skipulagsreglugerð og því fari fjarri að bæjarstjórn hafi tekið afstöðu til afgreiðslu umhverfis- og skipulagsráðs enda hafi engin umræða átt sér stað um málið í bæjarstjórn.

Málsrök Reykjanesbæjar: Af hálfu sveitarfélagsins er þess krafist að kröfu kæranda um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar verði hafnað. Málið hafi verið lengi til skoðunar hjá bæjaryfirvöldum og fjallað um það frá mörgum hliðum en byggt hafi verið á sömu sjónarmiðunum frá upphafi málsins.

Ekki sé hægt að fallast á sjónarmið kæranda um að samkvæmt Aðalskipulagi Reykjanesbæjar 2015–2030 hafi verið heimild fyrir íbúðum á jarðhæð innan miðsvæðis M2 og því mætti án sérstakrar skoðunar breyta hvaða rými sem væri í íbúð. Í greinargerð aðalskipulagsins hafi einnig komið fram að styrkja skyldi stöðu smá- og fagverslana og veitingastaða. Þessi sjónarmið stangist á og þurfi hvert tilfelli að fá lögmæta umfjöllun, málsmeðferð og afgreiðslu. Það sé í höndum skipulagsyfirvalda hverju sinni að ráða fram úr málum sem þessum þar sem uppi séu öndverð sjónarmið um framtíðaruppbyggingu eða þróun íbúða- og verslunarrýma.

Í máli þessu sé um að ræða skipulagsskylda breytingu og marka þurfi málinu skýran farveg samkvæmt skipulagslögum. Lóðin að Hafnargötu 23 sé hluti af heildstæðri einingu en umsókn kæranda hafi varðað „breytingu innan einnar lóðar innan einingarinnar.“ Ljóst sé að ferill málsins þurfi að taka mið af 41. gr. skipulagslaga. Í bókun umhverfis- og skipulagsráðs frá fundi 1. september 2023 komi fram að vinna við gerð deiliskipulags fyrir umrætt svæði sé hafin og ótækt að afgreiða umsókn samkvæmt 44. gr. skipulagslaga þar sem aðeins sé um að ræða „breytingu á landnotkun innan einnar lóðar af stærri heild.“ Ekki sé fallist á að fordæmi sem nefnd séu í kæru séu sambærileg máli þessu.

Við deiliskipulagsgerð sé byggt á stefnu aðalskipulags og hún útfærð fyrir viðkomandi svæði eða reit. Því fari fjarri að öllum þessum atriðum séu gerð nægjanleg skil í aðalskipulagi enda ekki til þess ætlast til þess að það sé gert.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um ákvörðun bæjarstjórnar Reykjanesbæjar frá 5. september 2023 um að hafna umsókn um leyfi til að breyta verslunarrými við Hafnargötu 23 í Reykjanesbæ að hluta til í íbúð.

Umsókn kæranda laut að byggingarleyfisskyldum framkvæmdum, en samkvæmt 9. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki er óheimilt að grafa grunn fyrir mannvirki, reisa það, rífa eða flytja, breyta því, burðarkerfi þess eða lagnakerfum eða breyta notkun þess, útliti eða formi nema að fengnu leyfi viðkomandi byggingarfulltrúa, sbr. 2. mgr., eða leyfi Mannvirkjastofnunar, sbr. 3. mgr. ákvæðisins.

Umrætt svæði hefur ekki verið deiliskipulagt en upphaf máls þessa má rekja til erindis kæranda frá 17. nóvember 2022 varðandi ósk um umsögn umhverfis- og skipulagsráðs um fyrirhugaða breytingu á verslunarrými við Hafnargötu 23 í Reykjanesbæ að hluta til í íbúð. Hafnaði umhverfis- og skipulagsráð erindi kæranda og staðfesti bæjarstjórn afgreiðsluna á fundi 7. febrúar 2023. Var sú afgreiðsla felld úr gildi með úrskurði úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála í máli nr. 34/2023, uppkveðnum 6. júlí 2023. Í kjölfar úrskurðarins sendi kærandi bréf til byggingarfulltrúa, dags. 8. ágúst 2023, og vísaði hann til erindis síns frá 17. nóvember 2022 sem umsóknar um byggingarleyfi fyrir umræddum breytingum. Vísaði byggingarfulltrúi málinu til umhverfis- og skipulagsráðs á grundvelli 44. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 sem synjaði umsókninni á fundi 1. september 2023. Bæjarstjórn staðfesti afgreiðsluna 5. s.m. og var kæranda tilkynnt um hana 7. s.m.

Byggingarfulltrúi hefur ekki komið að málinu eftir að framangreindar afgreiðslur lágu fyrir en endanleg afgreiðsla umsóknar um byggingarleyfi og útgáfu þess er í höndum byggingarfulltrúa samkvæmt ákvæðum mannvirkjalaga, sbr. 2. mgr. 9. gr., 11. gr. og 13. gr. laganna. Þá eru ekki sett ákvæði í samþykkt um stjórn Reykjanesbæjar og fundarsköp um heimild umhverfis- og skipulagsráðs til fullnaðarafgreiðslu mála. Hin kærða synjun á umsókn kæranda um byggingarleyfi felur samkvæmt framansögðu ekki í sér lokaákvörðun í skilningi 2. mgr. 26. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Er því ekki fyrir hendi ákvörðun sem borin verður undir úrskurðarnefndina og verður kærumáli þessu af þeim sökum vísað frá úrskurðarnefndinni.

Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

feb 08

Love0

115/2023 Sólberg

Með UUA

Árið 2024, fimmtudaginn 8. febrúar, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mættir voru Arnór Snæbjörnsson formaður, Ómar Stefánsson varaformaður og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 115/2023, kæra á ákvörðun sveitarstjórnar Svalbarðsstrandar-hrepps frá 14. febrúar 2012 um að samþykkja deiliskipulag fyrir frístundabyggð í landi Sólbergs og ákvörðun sama stjórnvalds frá 29. ágúst 2023 um að samþykkja fram-kvæmdaleyfi fyrir lagningu vegar með því skilyrði að vatnsöflun verði tryggð áður en vegur verði lagður.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 3. október 2023, er barst nefndinni 4. s.m. kærir DJE ehf., eigandi landareignarinnar Sólbergs, þá ákvörðun sveitar-stjórnar Svalbarðsstrandarhrepps frá 14. febrúar 2012 að samþykkja deiliskipulag fyrir frístundabyggð í landi Sólbergs. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi en til vara að skilmálar í deiliskipulagi er varði vatnsöflun og sölubann lóða verði felldir úr gildi. Jafnframt er kærð ákvörðun skipulagsfulltrúa sveitarfélagsins frá 5. september 2023 um að hafna því að veita framkvæmdaleyfi vegna vegagerðar nema kærandi tryggi vatnsöflun á svæðinu áður en vegur verði lagður. Er þess krafist að greint skilyrði verði fellt úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Svalbarðsstrandarhreppi 19. október 2023.

Málavextir: Árið 2011 fékk kærandi arkitekt til að vinna fyrir sig tillögu að deiliskipulagi fyrir frístundalóðir í landi sínu Sólbergi. Deiliskipulagstillagan bar heitið „Sólberg í Svalbarðs-strandarhreppi: Deiliskipulag frístundabyggðar“ og er frá september 2011. Deiliskipulags-svæðið er u.þ.b. 9,2 ha og var landinu skipt upp í 14 frístundalóðir. Hinn 6. maí 2011 ritaði fyrirsvarsmaður kæranda undir yfirlýsingu þess efnis að hann hafi kynnt sér verklagsreglur sveitarfélagsins um deiliskipulag á vegum einkaaðila sem samþykktar hafi verið af sveitarstjórn 21. maí 2002. Einnig lýsti hann því yfir að eftir samþykki deiliskipulagsins og áður en framkvæmdir hæfust myndi hann leggja fram tiltekin gögn og að hann bindi sig til að fylgja þeim skilmálum sem fram koma í yfirlýsingunni.

Fyrst var fjallað um deiliskipulagstillöguna á fundi skipulagsnefndar sveitarfélagsins 7. apríl 2011. Málið var aftur tekið fyrir á fundi nefndarinnar 10. október s.á. og hafði arkitekt deiliskipulagstillögunnar þá uppfært greinargerð hennar. Tillagan var síðan tekin fyrir á fundi nefndarinnar 2. nóvember 2011 þar sem lá fyrir tillaga heilbrigðisfulltrúa og sveitarstjóra vegna rotþróa og var uppfærð greinargerð vegna þeirra athugasemda lögð fram á fundinum. Var hin uppfærða deiliskipulagstillaga tekin fyrir að nýju á fundi skipulagsnefndar 13. febrúar 2012 og samþykkt á fundi sveitarstjórnar 14. s.m. Uppfærð tillaga var auglýst á vef sveitarfélagsins 23. febrúar s.á. og var auglýsing um samþykkt deiliskipulagsins birt í B-deild Stjórnartíðinda 13. mars 2012.

Á fundi sveitarstjórnar 29. ágúst 2023 var tekin fyrir umsókn kæranda um framkvæmdaleyfi til vegalagningar í landi Sólbergs að frístundabyggð. Í fundargerð kemur fram að sveitarstjórn minni á skilmála um uppbyggingu vatnsveitu, gatnagerðar, fráveitu og annarra innviða sem fram komi í gildandi deiliskipulagi svæðisins sem og ákvæði yfirlýsingar um uppbyggingu innviða á svæðinu frá 6. maí 2011. Áður en framkvæmdir hefjist þurfi að liggja fyrir staðfesting að þessum skilmálum hafi verið mætt. Þá er eftirfarandi fært til bókar: „Að þessu uppfylltu sem og að fengnu leyfi Vegagerðarinnar vegna nýrrar vegtengingar við Vaðlaheiðarveg, samþykkir sveitarstjórn að framkvæmdaleyfi verði gefið út.“

Málsrök kæranda: Kærandi telur sig ekki bundinn af hinu umþrætta deiliskipulagi þar sem það hafi ekki hlotið rétta málsmeðferð lögum samkvæmt. Hafi Svalbarðsstrandarhreppur að auki sett skilmála í deiliskipulagið sem hafi hvorki verið kynntir kæranda né hafi hann fengið upplýsingar um vinnslu þess. Þá hafi deiliskipulagið hvorki verið birt á vef sveitarfélagsins né á vef Skipulagsstofnunar. Telji kærandi því að kæra þessi hafi borist innan kærufrests, enda hafi ákvörðunin ekki verið birt í heild sinni. Stríði framangreint gegn grundvallarsjónarmiðum um réttarríki, fyrirsjáanleika og gagnsæi.

Sú deiliskipulagstillaga vegna frístundarbyggðar sem lögð hafi verið fram af arkitekt þeim sem ráðin hafi verið af fyrrum meðeiganda umræddrar jarðar hafi ávallt verið lögð til grundvallar, bæði af hálfu sveitarfélagsins sjálfs og af hálfu kæranda, allt þar til nýlega. Svo virðist sem lóðarhafi lóðar úr landi kæranda hafi gert einhvers konar kröfu á sveitarfélagið sem hafi leitt til þess að sveitarfélagið hafi ákveðið að sækja á kæranda varðandi sölu á lóðum og vatnsöflun á grundvelli deiliskipulags sem kæranda hafi allt þar til nú verið ókunnugt um. Hann hafi allt frá árinu 2011 verið í góðri trú um að deiliskipulagstillaga er lögð hafi verið til grundvallar þegar hann hafi undirritaði yfirlýsingu 6. maí það ár væri í fullu gildi. Í umræddu deiliskipulagi frá september 2011 komi fram á uppdrætti að „óheimilt [sé] að hefja framkvæmdir á svæðinu fyrr en eftir mælingar á vatnsmagni í vatnsbólinu, þannig að tryggt [sé] að það sé nægjanlegt. Að öðrum kosti verði gerðar ráðstafanir til að nægt vatn sé á svæðinu, einkum með tilliti til brunavarna“. Hið sama komi fram í 9. gr. greinargerðar deiliskipulagsins.

Á grundvelli framangreindrar deiliskipulagstillögu hafi fyrirsvarsmaður kæranda undirritað yfirlýsingu landeiganda þar sem fram komi að hann samþykki að leggja fram tiltekin gögn „áður en framkvæmdir hefjist“ á skipulagssvæðinu. Séu gögnin talin þar upp í fjórum liðum. Í yfirlýsingu þessari, sem í raun sé einhliða skilmálar af hálfu sveitarfélagsins, sé miðað við að áður en framkvæmdir hefjist á svæðinu skuli m.a. liggja fyrir staðfesting slökkviliðsstjóra um aðgengi að nægilegu vatni til slökkvistarfa með vísan til 11. gr. laga nr. 75/2000 um brunavarir og þágildandi gr. 137.4 í byggingarreglugerð nr. 441/1998. Ljóst sé að meginforsendur skipulagsins, t.d. um bann við sölu lóða, hafi ekki legið fyrir í aðalskipulagi og því hafi verið skylt að taka saman lýsingu skv. 1. mgr. 40. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 og kynna hana þeim aðilum sem taldir eru upp í 4. mgr. 40. gr. laganna.

Hin uppfærða deiliskipulagstillaga, sem kærandi hafi enga hugmynd haft um að breyst hefði svo verulega, hafi verið auglýst á vef sveitarfélagsins 23. febrúar 2012. Þar hafi komið fram að frestur til athugasemda hefði runnið út 8. febrúar 2012 eða rúmum tveimur vikum áður en auglýsingin hafi verið birt. Engin frestur hafi því verið veittur til athugasemda. Þá hafi auglýsingin um gildistöku deiliskipulagsins, sem birt hafi verið í B-deild Stjórnartíðinda 13. mars 2012, verið dagsett sama dag og framangreind auglýsing á vef sveitarfélagsins. Hafi hið breytta deiliskipulag því verið auglýst, staðfest og sent í B-deild Stjórnartíðinda allt sama daginn þann 23. febrúar 2012. Hafi skipulagstillaga þessi aldrei verið send Skipulagsstofnun. Eigi það bæði við um að leita umsagnar stofnunarinnar um lýsingu deiliskipulagstillögunnar skv. 3. mgr. 40. gr. skipulagslaga og að senda deiliskipulagið sem samþykkt hafi verið af sveitarstjórn á grundvelli 1. mgr. 42. gr. sömu laga.

Ákvæði í greinargerð með deiliskipulaginu frá nóvember 2011 um sölubann brjóti í raun bæði gegn form- og heimildarreglu lögmætisreglunnar. Bann við sölu lóða nema að ákveðnum skilyrðum uppfylltum sem ekki sæki stoð í lög geti ekki talist lögmætir skilmálar. Brjóti slík skilyrði enn fremur gegn eignarétti kæranda sem varinn sé með 72. gr. stjórnarskrárinnar. Þá verði ekki séð að slíkur skilmáli sæki stoð sína í aðalskipulag og sé því ógildur frá upphafi, teljist skipulagið sjálft gilt.

Málsrök Svalbarðsstrandarhrepps: Bent er á að hið kærða deiliskipulag hafi tekið gildi 13. mars 2012 með auglýsingu í B-deild Stjórnartíðinda eða fyrir meira en 10 árum. Hafi deili-skipulagið verið unnið að beiðni kæranda og sé hann bæði landeigandi og skipulagsbeiðandi. Megi honum því vera með fullu kunnugt um samþykkt deiliskipulagsins og gildistöku þess. Af sömu ástæðu hafi honum augljóslega mátt vera fullkunnugt um umdeilda skilmála, efni þeirra og deiliskipulagið að öðru leyti.

Hafi deiliskipulagið fyrst verið til umfjöllunar á fundi skipulagsnefndar sveitarfélagsins 7. apríl 2011 og verið samþykkt af nefndinni 2. nóvember s.á. Aftur hafi verið fjallað um deili-skipulagið á fundi skipulagsnefndar 13. febrúar 2012 og í framhaldinu hafi það verið samþykkt af sveitarstjórn 14. s.m. Hafi kærandi talið eitthvað athugavert við ferlið eða efni skipulagsins hefði hann átt að gera athugasemdir þar að lútandi, en í öllu falli hefði hann átt að nýta kærurétt sinn innan lögbundins frests. Þá sé hafnað fullyrðingum um að skilmálar deiliskipulagsins séu ólögmætir en kærandi hafi gengist undir þá sjálfur með því að láta búa deiliskipulagið til. Geti hann því vart talist geta átt lögvarða hagsmuni af kröfu sinni og beri að vísa henni frá auk þess sem að kærufrestur sé liðinn.

Erfitt sé að sjá hvernig hefði átt að kynna kæranda deiliskipulagið með öðrum hætti en gert hafi verið og því síður hvers vegna auglýsing í B-deild Stjórnartíðinda eigi ekki að vera nægjanleg. Kæranda sem skipulagsbeiðanda hafi mátt vera kunnugt um málsmeðferðina og hafi eitthvað verið óljóst í skilmálum deiliskipulagsins hefði hann átt að kynna sér þá. Í trássi við sölubann hafi hann selt lóðir á hinu deiliskipulagða svæði.

Deiliskipulag og aðrar skipulagsáætlanir feli í sér almennar takmarkanir á eignarrétti sem fasteignaeigendur verði að þola, ekki síst þegar landeigandi er sjálfur skipulagsbeiðandi. Skilmálar deiliskipulagsins séu í samræmi við aðalskipulag Svalbarðsstrandarhrepps. Spildan sem um ræði sé á svæðum fyrir frístundabyggð, merkt F6 og F7, í Aðalskipulagi Svalbarðsstrandarhrepps 2008–2020, sem samþykkt hafi verið 5. september 2008 og birt í B-deild Stjórnartíðinda 22. s.m. Skilmálar þess gildi um hið deiliskipulagða svæði og sé kærandi bundinn af þeim eins og allir aðrir.

Skilmálar í umræddu deiliskipulagi séu skýrir og í samræmi við aðalskipulag. Bent sé á gr. 12.1 í Aðalskipulagi Svalbarðsstrandarhrepps 2008–2020, en þar komi fram að þegar deiliskipulag fari fram á vegum einkaaðila skuli landeigandi eða framkvæmdaaðili tryggja að nægilegt neysluvatn sé fyrir hendi og það leitt inn fyrir mörk skipulagsreitsins. Einnig sé þar gerð krafa um að staðfesting eldvarnaeftirlits eða slökkviliðsstjóra skuli liggja fyrir um aðgengi að nægilegu vatni til slökkvistarfa. Þá komi fram í gr. 2.2.6 að nægjanlegt vatn til slökkvistarfa skuli vera fyrir hendi innan hæfilegra marka frá allri byggð. Í gr. 18 í deiliskipulaginu sé fjallað um að landeigandi skuli kosta tiltekna grunngerð, m.a. varðandi vatnsöflun, bæði fyrir neysluvatn og vatn til slökkvistarfa, frágang rotþróa, ýmsar lagnir o.fl. Grunngerð þessi skuli frágengin áður en lóðir séu seldar. Þá setji gr. 10 skilyrði um að fyrir sölu lóða hafi verið tryggt nægt vatn til neyslu og brunavarna. Ekkert sé athugavert við að landeiganda sé gert að kosta þessa innviði og mjög algengt að svo sé gert. Sé það bæði málefnalegt og eðlilegt að frágangur slíkrar grunngerðar og innviða sé lokið þegar lóðir eru seldar til þriðja aðila. Með því eigi grunngerðir og innviðir að vera fullnægjandi af hálfu landeiganda og í samræmi við skipulag áður en lóðir séu seldar. Erfitt hafi reynst að knýja kæranda til að uppfylla skilmála deili-skipulagsins og yfirlýsingu hans sjálfs frá 2011.

Varðandi aðfinnslur í kæru um að settir hafi verið skilmálar um vatnsöflun áður en framkvæmdaleyfi verði gefið út fyrir veglagningu sé vísað til tölvupósts skipulags- og byggingarfulltrúa sveitarfélagsins, dags. 5. september 2023. Sé þar ítrekað við kæranda að framkvæmdaleyfi verði ekki gefið út fyrr en skilmálar um að nægilegt slökkvivatn verði uppfylltir. Í tölvupóstinum séu tilgreind helstu rök fyrir því hvers vegna ekki séu skilyrði til að gefa út framkvæmdaleyfi vegna veglagningarinnar og er að auki vísað í bókun sveitarstjórnar frá 29. ágúst 2023. Þar komi fram að sveitarstjórn minni á skilmála um uppbyggingu vatnsveitu, gatnagerðar, fráveitu og annarra innviða sem fram komi í gildandi deiliskipulagi svæðisins sem og í ákvæðum yfirlýsingar um uppbyggingu innviða á svæðinu, dags. 6. maí 2011. Staðfesting á því að þessum skilmálum hafi verið mætt skuli liggja fyrir áður en framkvæmdir hefjist á svæðinu. Að þessu uppfylltu og að fengnu leyfi Vegagerðarinnar vegna nýrrar vegtengingar við Vaðlaheiðarveg muni sveitarstjórn samþykkja útgáfu framkvæmdaleyfis. Framangreind skilyrði séu öll lögmæt, málefnaleg og í samræmi við deili- og aðalskipulag.

Tilefni þyki til að taka fram að kærandi hafi byrjað framkvæmdir án þess að sækja um fram-kvæmdaleyfi eða leggja fram tilskilda uppdrætti og hafi hann þannig virt að vettugi ákvæði skipulagslaga, reglugerðar um framkvæmdaleyfi, ákvæði deiliskipulags og yfirlýsingu sína frá 2011. Á fundi þeim sem kærandi vísi til í tölvupósti frá 1. september 2023 hafi verið gerð krafa um að hann myndi stöðva framkvæmdir og sækja um framkvæmdaleyfi.

Ekki sé fyrir hendi skýring á því hvers vegna deiliskipulagið hafi ekki verið sent Skipulagsstofnun á sínum tíma, hvorki til umsagnar né eftir samþykkt þess svo sem bar að gera skv. 40. og 42. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Upplýsingar um deiliskipulagið og lóðirnar hafi hins vegar skilað sér á aðra staði, t.d. í fasteignaskrá og þinglýsingabækur, ásamt því að vera auglýst með lögbundnum hætti í B-deild Stjórnartíðinda 13. mars 2012, sbr. 1. mgr. 42. gr. skipulagslaga.

Vísað sé til tölvupósts frá Skipulagsstofnun frá 17. ágúst 2023 þar sem fram komi að deili-skipulagið hafi öðlast gildi með auglýsingu 23. febrúar 2012 í B-deild Stjórnartíðinda á sínum tíma. Sambærilega skoðun megi finna í tölvupósti Skipulagsstofnunar til skipulags- og byggingarfulltrúa, dags. 17. ágúst 2021. Þar komi fram að stofnunin muni birta deiliskipulagið í vefsjá sinni ef það berist henni, jafnvel þó stofnuninni hafi ekki gefist færi á að fjalla um það á sínum tíma í samræmi við 42. gr. skipulagslaga. Hvað þetta varðar sé rétt að hafa í huga að birting í vefsjá Skipulagsstofnunar skipti ekki máli varðandi réttaráhrif deiliskipulags þó upplýsingagildi slíkrar birtingar geti vissulega verið mikið. Að loknu kærumáli þessu ráðgeri sveitarfélagið að senda deiliskipulagið til Skipulagsstofnunar með þeim skýringum að það hafi farist fyrir á sínum tíma.

Viðbótarathugasemdir kæranda: Kærandi telur að sveitarfélagið hafi ekki greint rétt frá aðdraganda og heildarferli vegna gerðar og samþykktar deiliskipulags fyrir frístundabyggð Sólbergs í Svalbarðsstrandarhreppi. Það sem mestu máli skipti sé að deiliskipulagið sem birt hafi verið á vefsíðu sveitarfélagsins í kjölfar auglýsingar í Stjórnartíðindum hafi verið deiliskipulagið sem fyrrgreindur arkitekt lagði fyrst fram í mars 2011 sem síðar hafi verið uppfært í september s.á. Hafi kærandi og fasteignasali sá er seldi lóðirnar úr jörð kæranda báðir margoft sótt deiliskipulagið frá september 2011 á vef sveitarfélagsins. Allt frá árinu 2012 hafi sveitar-félagið verið fullkomlega meðvitað um sölu lóðanna, enda hafi starfsmenn þess skráð upplýsingar um lóðirnar og kaupin á þeim allan þennan tíma án nokkurra athugasemda. Einnig hafi skipulags- og byggingarfulltrúi beinlínis vitnað í umrætt deiliskipulag frá september 2011 í tölvupósti er fylgi gögnum málsins. Að auki megi benda á að deiliskipulagið frá september 2011 hafi ekki verið merkt sem tillaga eins og skylt sé þar til deiliskipulag hafi verið samþykkt, sbr. 2. mgr. gr. 5.1. í þágildandi skipulagsreglugerð nr. 73/1997. Sé því ekkert sem gefi til kynna að það hafi ekki verið gilt deiliskipulag enda birt á teikningavef sveitarfélagsins allt fram til júlí 2023.

Í greinargerð sveitarfélagsins sé vísað til þess að umsókn um framkvæmdaleyfi hafi ekki borist af hálfu kæranda fyrr en skipulagsfulltrúi hafi óskað eftir henni. Umræddur vegur sé 350 m langur og megi stórlega efast að slík framkvæmd krefjist framkvæmdaleyfis. Hafi kærandi hins vegar strax lagt inn umsókn um framkvæmdaleyfi í kjölfar athugasemda skipulags- og byggingarfulltrúa. Í yfirlýsingu þeirri sem kærandi hafi skrifað undir sé miðað við að áður en framkvæmdir hefjist á svæðinu skuli m.a. liggja fyrir staðfesting slökkviliðsstjóra um aðgengi að nægilegu vatni til slökkvistarfa, með vísan til 11. gr. laga um brunavarnir nr. 75/2000 og þágildandi gr. 137.4 í byggingarreglugerð nr. 441/1998.

Ákvæði 11. gr. laga um brunavarnir fjalli um skyldur sveitarfélags til að tryggja vatn til slökkvistarfs. Ákvæðið fjalli í engu um skyldu landeiganda eða framkvæmdaleyfishafa til að tryggja slökkvivatn. Ekki verði séð að kæranda hafi verið kynnt sérstaklega að með þessu myndi hann taka á sig skyldu sveitarfélagsins til að tryggja vatn til slökkvistarfs enda felist það ekki í orðalagi yfirlýsingarinnar. Það komi einungis fram að undirritaður skuli leggja fram staðfestingu slökkviliðsstjóra um aðgengi að vatni með vísan til 11. gr. um skyldu sveitarfélagsins til að tryggja slökkvivatn. Það eina sem fram komi í 3. lið yfirlýsingarinnar sem geti átt við um skyldu kæranda sé að framkvæmdaleyfishafi skuli kosta uppsetningu brunahana ef vatnsveitu sé ætlað að sjá fyrir brunavörnum. Engar kröfur hafi verið gerðar gagnvart eigendum lóða eða jarða í nágrenni Sólbergs sem séu sambærilegar þeim sem gerðar séu gagnvart kæranda hvað varði vatnsöflun til brunavarna. Sé slíkt brot á jafnræðisreglu.

Kærandi telji auk alls framangreinds að í raun séu forsendur þeirra yfirlýsingar sem hann hafi samþykkt árið 2011 brostnar. Þrátt fyrir að eðli máls samkvæmt stjórni kærandi ekki innihaldi deiliskipulags heldur sveitarfélagið, þá sé engu að síður ljóst að kærandi hafi skrifað undir yfirlýsinguna á grundvelli þeirrar skipulagstillögu sem þá hafi verið lögð fram og honum hafi verið kunnugt um. Sé engum blöðum um það að fletta að kærandi hefði ekki skrifað undir yfirlýsinguna hefði deiliskipulag sem kvæði á um bann við sölu lóða legið fyrir hinn 6. maí 2011.

Viðbótarathugasemdir Svalbarðsstrandarhrepps: Tekið er fram að sá arkitekt sem vann deiliskipulagstillöguna hafi unnið hana fyrir hönd skipulagsbeiðanda. Á þeim tíma hafi þáverandi eigandi, sem nú er eigandi hlutafélags þess sem skráð er eigandi landeignarinnar, verið skipulagsbeiðandi ásamt meðeiganda sínum að landinu. Hafi þessir meðeigendur í raun verið báðir skipulagsbeiðendur og líta verði svo á að þeir báðir hafi vitað af þeirri skipulagsvinnu sem hafi verið í gangi.

Ekki sé rétt sem fram komi í athugasemdum kæranda að auglýsingin hafi birst á vef sveitar-félagsins þann 23. febrúar 2012. Auglýsingin hafi birst á vef sveitarfélagsins þann 28. desember 2011. Þar sem mjög langt sé um liðið sé aðeins hægt að sjá þetta nú í vefsafni Landsbókasafns Íslands, Háskólabókasafni, en heimasíðu sveitarfélagsins hafi verið breytt árið 2020. Fyrsta afrit af vefsíðunni sem vistað sé í vefsafninu eftir birtinguna þann 28. desember 2011 sé frá 23. mars 2012. Þar komi skýrt fram að auglýsingin hafi verið birt á vef Svalbarðsstrandarhrepps, þann 28. desember 2011.

Í auglýsingunni sem hafi birst þann 28. desember 2011 séu hlekkir á deiliskipulagstillöguna og skipulagsuppdráttinn frá nóvember 2011. Í auglýsingunni sé veittur frestur til athugasemda til 8. febrúar 2012. Engar athugasemdir hafi borist, hvorki frá fyrrnefndum meðeigendum né neinum á þeirra vegum. Þessi auglýsing sé enn þá inni á vef sveitarfélagsins í dag og þar komi fram dagsetningin 23. febrúar 2012. Árið 2020 hafi heimasíðu sveitarfélagsins og uppbyggingu hennar verið breytt og þá virðist þessi dagsetning hafa komið inn á hana, þ.e. 23. febrúar 2012. Þó það sé vissulega villandi þá breyti það því ekki að þessi auglýsing hafi birst 28. desember 2011, eins og glöggt komi fram í vefsafni Landsbókasafnsins. Fullyrðingum um að deiliskipulagið hafi ekki verið auglýst réttilega sé því hafnað.

Þá kannist sveitarfélagið ekki við að hafa sent ranga útgáfu af skipulaginu til kæranda. Þá hafi deiliskipulagið verið merkt nóvember 2011 og sem hafi verið samþykkt á fundum skipulags-nefndar og sveitarstjórnar birt á heimasíðu sveitarfélagsins þann 28. desember 2011 eins og rakið hafi verið og þar sé hægt að sækja það, bæði á heimasíðu sveitarfélagsins og í vefsafni Landsbókasafns. Þrátt fyrir að kærandi hafi fengið sent deiliskipulagið merkt september 2011 en ekki nóvember 2011, eða séð það á vefnum, þá breyti það því ekki að deiliskipulagið frá í nóvember 2011 sé í gildi og það falli ekki úr gildi þó fyrir mistök sé sent í pósti eða rafrænt útgáfa sem var í vinnslu.

Varðandi umfjöllun um að skipulagsskilmáli sé í bága við lögmætisreglu stjórnsýsluréttarins sé vísað til þágildandi skipulagsreglugerðar nr. 400/1998. Samkvæmt gr. 1.3. sé skipulags-skilmáli skilgreindur sem bindandi ákvæði sem sett sé fram í deiliskipulagi m.a. um útfærslu skipulagsmarkmiða og geti efni þeirra því verið um fleira en útfærslu skipulagsmarkmiða. Í gr. 5.4.2 í þeirri skipulagsreglugerð hafi einnig verið gerð ráð fyrir að skipulagsskilmálar skyldu eftir atvikum kveða á um önnur atriði eftir aðstæðum hverju sinni, sbr. 3. mgr. greinarinnar. Skilmálinn fari því ekki í bága við lögmætisreglu og sé ekki í bága við skipulagsreglugerð.

Í ljósi þess að kærandi hafi sjálfur verið skipulagsbeiðandi geti þetta heldur ekki talist leið-beinandi skilmáli gagnvart kæranda, heldur skylda sem hann hafi gengist undir með því að biðja um og fá samþykkt skipulagið. Deiliskipulag feli í eðli sínu í sér takmörkun á eignarrétti og athafnafrelsi sem taki mið af almannahagsmunum. Í þessu tilviki hafi verið talið nauðsynlegt að til staðar væri heildstætt kerfi varðandi vegagerð, aðgengi að slökkvivatni og grunngerð áður en eignarhald myndi dreifast. Þetta sé málefnaleg takmörkun á framsali lóðanna og ekki íþyngjandi gagnvart landeiganda og skipulagsbeiðanda.

Sveitarfélagið vilji taka fram að yfirlýsing landeiganda frá 6. maí 2011 sé í fullu gildi. Henni hafi ekki verið hnekkt með dómi og standi því enn og sé kærandi bundinn af henni. Kærandi hafi ekki fært nein rök fyrir að forsendur séu brostnar fyrir henni og ef hann telji svo vera þurfi hann að afla sér dóms sem segir að svo sé. Þó deiliskipulagi hafi verið breytt og það uppfært frá september til nóvember 2011, en deiliskipulagið merkt nóvember 2011 sé það sem hið auglýsta deiliskipulag sem samþykkt hafi verið og tekið gildi, breyti þar engu um gildi yfirlýsingar kæranda frá 6. maí 2011. Sveitarfélagið telji að veglagningin sé framkvæmda-leyfisskyld, sbr. 5. gr. reglugerðar um framkvæmdaleyfi nr. 772/2012. Verði kærandi því að leggja fram fullnægjandi gögn og staðfestingu á að nægilegt slökkvivatn sé til staðar svo sem krafist hefur verið og kemur fram í tölvupósti skipulags- og byggingarfulltrúa frá 1. og 5. september 2023, sbr. bókun sveitarstjórnar frá 29. ágúst 2023. Deiliskipulagið geri ráð fyrir að vatn til neyslu og brunavarna skuli tryggt áður en lóðir verði seldar, sbr. grein 10 í deiliskipulaginu. Öll grunngerð skuli tilbúin áður en lóðir verði seldar, sbr. grein 18. Allt deiliskipulagið geri ráð fyrir að innviðir skuli gerðir áður en lóðir verði seldar og einnig hafi kærandi gengist undir það með yfirlýsingunni frá 6. maí 2011. Það sé alveg skýrt að kæranda beri að sjá til þess að nægilegt slökkvivatn sé til staðar og hann verði að uppfylla þær kröfur áður en framkvæmdaleyfi sé veitt, sbr. önnur ákvæði deiliskipulags og yfirlýsingar frá 6. maí 2011.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um deiliskipulag fyrir frístundabyggð í landi Sólbergs, sem samþykkt var af sveitarstjórn Svalbarðsstrandarhrepps 14. febrúar 2012, og þá einkum lögmæti skilmála er varða vatnsöflun og skilyrði fyrir lóðasölu. Jafnframt er kærð ákvörðun skipulagsfulltrúa sveitarfélagsins frá 5. september 2023 um að synja um framkvæmdaleyfi vegna vega-gerðar nema kærandi tryggi vatnsöflun á svæðinu áður en vegur verði lagður. Í ljósi atvika málsins og þar sem það kemur í hlut sveitarstjórna að samþykkja umsókn um framkvæmdaleyfi, sbr. 1. mgr. 13. gr. skipulagslaga nr. 123/2010, verður að skilja málatilbúnað kæranda svo að kærð sé sú ákvörðun sveitarstjórnar frá 29. ágúst 2023 að samþykkja framkvæmdaleyfi fyrir lagningu vegar með tilteknum skilyrðum.

Samkvæmt 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála er kærufrestur til nefndarinnar einn mánuður frá því að kæranda varð kunnugt eða mátti vera kunnugt um ákvörðunina. Þá kemur fram að sé um að ræða ákvarðanir sem sæta opinberri birtingu telst kærufrestur frá birtingu ákvörðunar.

Hinn 13. mars 2012 var birt auglýsing í B-deild Stjórnartíðinda um samþykki bæjarstjórnar Svalbarðsstrandarhrepps fyrir deiliskipulagi frístundabyggðar í landi Sólbergs. Samkvæmt 2. mgr. 27. gr., sbr. 1. mgr. 8. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993, tekur kærufrestur að líða degi eftir opinbera birtingu ákvörðunar. Kæra vegna hins umdeilda deiliskipulags barst úrskurðar-nefndinni 4. október 2023 og því ljóst að kærufrestur var löngu liðinn þegar kæran barst úrskurðarnefndinni.

Í 28. gr. stjórnsýslulaga er fjallað um áhrif þess ef kæra berst að liðnum kærufresti. Ber þá skv. 1. mgr. ákvæðisins að vísa kæru frá nema afsakanlegt verði talið að kæran hafi ekki borist fyrr eða veigamiklar ástæður mæli með því að hún verði tekin til meðferðar. Í 2. mgr. kemur fram að kæru skuli ekki sinnt ef meira en ár sé liðið frá því að ákvörðun var tilkynnt aðila, en líta verður svo á að það taki jafnframt til þess þegar ákvörðun sætir opinberri birtingu skv. 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011. Verður því kæru vegna ákvörðunar sveitarstjórnar Svalbarðsstrandar-hrepps frá 14. febrúar 2012 um að samþykkja deiliskipulag fyrir frístundabyggð í landi Sólbergs vísað frá úrskurðarnefndinni.

Fyrir liggur að umsókn kæranda um framkvæmdaleyfi til vegalagningar í landi Sólbergs, frístundabyggðar, var tekin fyrir á fundi sveitarstjórnar 29. ágúst 2023. Í fundargerð kemur fram að sveitarstjórn minni á skilmála um uppbyggingu vatnsveitu, gatnagerðar, fráveitu og annarra innviða sem fram koma í gildandi deiliskipulagi svæðisins sem og ákvæði yfirlýsingar um uppbyggingu innviða á svæðinu, dags. 6. maí 2011, og áréttar að staðfesting á því að þessum skilmálum hafi verið mætt skuli liggja fyrir áður en framkvæmdir hefjast á svæðinu. Að þessu uppfylltu og að fengnu leyfi Vegagerðarinnar vegna nýrrar vegtengingar við Vaðlaheiðarveg samþykkti sveitarstjórn að framkvæmdaleyfi yrði gefið út.

Framkvæmdaraðili telur óheimilt að binda hið samþykkta framkvæmdaleyfi um lagningu vegar því skilyrði að hann tryggi vatnsöflun áður en framkvæmdir hefjist. Þá ber aðilum máls þessa ekki saman um hver séu þau skilyrði sem framkvæmdaraðili sé bundinn af samkvæmt fyrrgreindu deiliskipulagi.

Við útgáfu framkvæmdaleyfis skal sveitarstjórn skv. 4. mgr. 13. gr. skipulagslaga fjalla um og taka afstöðu til þess hvort framkvæmd sé í samræmi við skipulagsáætlanir, sbr. einnig 1. mgr. 4. gr. reglugerðar nr. 772/2010 um framkvæmdaleyfi. Einnig er sveitarstjórn heimilt að binda framkvæmd skilyrðum sem sett eru í samræmi við gildandi skipulagsáætlanir sveitarfélagsins, sbr. framangreinda 4. mgr. 13. gr. skipulagslaga.

Í Aðalskipulagi Svalbarðsstrandarhrepps 2008–2020 er svæðið sem um ræðir skilgreint sem frístundabyggð F7, sbr. töflu í gr. 4.5.1. Um frístundabyggð á því svæði kemur fram að á skipulagsuppdrætti og yfirlitstöflu séu sýnd núverandi svæði fyrir frístundabyggð með fjórum húsum eða fleiri svo og fyrirhuguð stækkun þeirra og ný hverfi þar sem deiliskipulag hefur verið samþykkt. Stærð svæða og fjöldi lóða á nýjum svæðum séu viðmiðunartölur sem unnar verði nánar í deiliskipulagi hvers svæðis.

Verklagsreglur um deiliskipulag á vegum einkaaðila er að finna í viðauka aðalskipulagsins, kafla 12.1. Þar kemur m.a. fram að landeigandi eða framkvæmdaaðili, sem óskar eftir að gera tillögu að deiliskipulagi á landi sínu, skuli senda skriflega umsókn til sveitarstjórnar um heimild til að hefja skipulagsvinnuna. Umsókninni skuli fylgja stutt greinargerð um fyrirhugað skipu-lag. Það sem fram skal koma í þeirri lýsingu sé nánar tilgreint í A-lið kaflans. Þá segir í B-lið að umsókninni skuli jafnframt fylgja greinargerð þar sem fram komi hver annist og beri stofnkostnað af tilteknum verkþáttum, rekstri þeirra og viðhaldi, m.a. hvað varðar gatnagerð, fráveitu og rotþró, neysluvatnsöflun og lögnum, brunavörnum og tengigjöldum vegna hitaveitu. Þá segir að í framhaldinu taki skipulagsnefnd og/eða sveitarstjórn umsóknina til afgreiðslu. Þegar niðurstaða liggi fyrir skuli sveitarstjórn tilkynna hana til umsækjanda og skýra forsendur hennar. Áður en vinna við skipulagsgerðina hefst skuli liggja fyrir skrifleg yfirlýsing landeiganda eða framkvæmdaaðila þar sem hann lofar að upplýsa kaupendur um efnisþætti, sbr. B-lið 1. greinar. Jafnframt skuli þeirra getið í lóðarleigu- eða kaupsamningi.

Kærandi kveðst hafa alla tíð talið að í yfirlýsingunni sem hann skrifaði undir 6. maí 2011 væri að finna hina gildandi skilmála og að deiliskipulagstillagan sem merkt sé „september“ væri hið gildandi deiliskipulag. Hann hafi aldrei verið upplýstur um breytingar á þeim skilmálum. Ástæður þess megi m.a. rekja til þess að auglýsing um kynningu deiliskipulagstillögunnar hafi ekki verið birt með lögmætum hætti og að frestur til athugasemda við skipulagstillöguna hafi ekki verið í samræmi við 41. gr. skipulagslaga. Sveitarfélagið telur á hinn bóginn að í gildi sé deiliskipulag sem merkt sé „nóvember 2011“ ásamt þeim skilmálum sem fram komi í þeirri greinargerð.

Fyrir liggur að í 9. gr. greinargerðar skipulagstillögunnar frá því í nóvember 2011 er að finna skilmála þess efnis að kæranda sé óheimilt að „selja lóðir fyrr en tryggt hefur verið að nægt vatn sé til neyslu og brunavarna“, en í 9. gr. greinargerðar skipulagstillögunnar sem merkt er „september 2011“ er hins vegar einungis kveðið á um að óheimilt sé að hefja framkvæmdir á svæðinu „fyrr en eftir mælingar á vatnsmagni í vatnsbólinu, þannig að tryggt sé að það sé nægjanlegt. Að öðrum kosti verði gerðar ráðstafanir til að nægt vatn sé á svæðinu, einkum með tilliti til brunavarna.“ Þá er í 18. gr. beggja greinargerða fjallað um kostnað og segir í tillögunni merkt „nóvember 2011“ að „Landeigandi (skipulagsbeiðandi) sér um og kostar vatnsveitu fyrir neysluvatn og gerir ráðstafanir til að tryggja nægt vatn til slökkviðstarfa.“ Í greininni er einnig kveðið á um að landeigandi sjái um gerð sameiginlegs vegar um svæðið, frágang rotþróa og fráveitulagna, stofnlagna vegna rafmagns, uppsetningu girðingar, öflun neysluvatns og lagningu vatnslagna að lóðarmörkum. Segir svo að grunngerð þessi skuli frágengin áður en lóðir séu seldar. Aftur á móti segir í tillögunni sem merkt er „september 2011“ að allur kostnaður sem falli til við vegna gatnagerðar, fráveitna/rotþróa, neysluvatnsöflunar auk annarra þar tilgreindra innviðaatriða greiðist af „landeigendum (lóðahöfum) og/eða félagi frístunda-húsaeiganda á svæðinu. Við sölu á eða leigu á lóðunum er það samkomulagsatriði hverju sinni hvað sé innifalið í kaupi/leiguverði og skal það skráð í kaup/leigusamningum og þeim þinglýst.“

Umrædd deiliskipulagstillaga var tekin til umfjöllunar á fundi skipulagsnefndar sveitar-félagsins 7. apríl 2011 og skrifaði kærandi undir yfirlýsingu 6. maí s.á. sem hann telur að sé í gildi. Málið var aftur tekið fyrir á fundi skipulagsnefndar 10. október 2011. Í fundargerð kemur m.a. fram að arkitekt landeiganda hafi uppfært greinargerð skipulagstillögunnar og að skipulagsnefnd mæltist til að ákvæði um skiptingu kostnaðar við grunngerð og rekstur yrðu gerð skýrari. Verði gatnagerð, fráveita, girðing um svæðið og lagning neysluvatns að lóðar-mörkum á hendi landeiganda og að gengið verði frá þessum þáttum áður en lóðir verði seldar eða leigðar. Framhald umræðna um tillögu deiliskipulagsins var tekin fyrir á fundi skipu-agsnefndar 2. nóvember s.á. Skráð var í fundargerð að uppfærð greinargerð hafi verið lögð fram á fundinum og hún yfirfarin, lagfærð og samþykkt. Að lokum var deiliskipulagstillagan tekin fyrir á fundi skipulagsnefndar 13. febrúar 2012 og samþykkt af sveitarstjórn 14. s.m. Í fundargerðum þeirra funda er ekki að finna umfjöllun um hvað felist í hinni uppfærðu greinargerð.

Samkvæmt fyrirliggjandi gögnum er eingöngu að finna á vefsíðu sveitarfélagsins auglýsingu sem birt var 23. febrúar 2012, eftir að deiliskipulagstillagan hafði verið samþykkt. Í þeirri auglýsingu er deiliskipulaginu lýst á þann veg að: „Deiliskipulagssvæðið er um 8,3 ha að stærð og í deiliskipulaginu er gert ráð fyrir 14 frístundalóðum frá 5.000 m² til 5.800 m² að stærð. Gert er ráð fyrir að lóðirnar verði eignarlóðir og að aðkoma að svæðinu verði frá Vaðlaheiðarvegi. Deiliskipulagið var auglýst samkvæmt 1. mgr. 42. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 með athugasemdafresti til 8. febrúar 2012“. Sveitarfélagið hefur haldið því fram að tillagan hafi verið auglýst á heimasíðu sveitarfélagsins 28. desember 2011 með auglýstum athugasemdafresti til 8. febrúar 2012. Óskaði úrskurðarnefndin eftir staðfestingu sveitarfélagsins á birtingu auglýsingar þann dag. Sökum þess hversu langt sé liðið frá birtingunni vísaði sveitarfélagið í vefsafn Landsbókasafns Íslands Háskólabókasafns, en heimasíða sveitarfélagsins hafi breyst árið 2020. Fyrsta afrit af vefsíðunni sem sé vistað í vefsafninu eftir birtinguna þann 28. desember 2011 sé frá 23. mars 2012. Þar komi skýrt fram að auglýsingin hafi verið birt á vef Svalbarðsstrandarhrepps 28. desember 2011.

Þó nokkrir annmarkar voru á málsmeðferð deiliskipulagstillögu þeirri sem sveitarstjórn sam-þykkti 14. febrúar 2012 og auglýsti svo í B-deild Stjórnartíðinda 13. mars s.á. Ber þar helst að nefna að deiliskipulagstillagan var ekki send Skipulagsstofnun eftir samþykkt hennar sem þó var skylt skv. 1. mgr. 42. gr. skipulagslaga. Þá hefur sveitarfélagið heldur ekki sent Skipulagsstofnun deiliskipulagsuppdrátt og greinargerð til birtingar á vef stofnunarinnar, en henni ber skv. j lið 4. gr. skipulagslaga að taka á móti skipulagsáætlunum og gera þær aðgengilegar öllum með stafrænum hætti svo unnt sé að ganga úr skugga um hvað sé gildandi skipulag hverju sinni. Þá skortir á að í málinu liggi fyrir deiliskipulagsuppdráttur staðfestur af sveitarstjórn ásamt greinargerð og grenndarkynningargögn vegna kynningar skipulagstillögunnar þrátt fyrir eftirgrennslan úrskurðarnefndarinnar. Vegna þessara annmarka við málsmeðferð deiliskipulagsins verður ekki skorið úr um það með viðhlítandi hætti að umdeildir skilmálar, m.a. um vatnsöflun og kvaðir á sölu lóða á skipulagssvæðinu, hafi verið hluti hins samþykkta deiliskipulags.

Með yfirlýsingu sinni 6. maí 2011 lýsti landeigandi yfir að hann hefði kynnt sér verklagsreglur um deiliskipulag á vegum einkaaðila sem samþykktar voru af sveitarstjórn Svalbarðstrandar-hrepps 21. maí 2002. Jafnframt samþykkti hann að leggja fram með framkvæmdaleyfisumsókn, eftir að deiliskipulag hafi verið samþykkt og áður en framkvæmdir hefjist, eftirfarandi gögn sem þar eru talin upp í 6. stafliðum. Er þar m.a. um að ræða hnitsettan uppdrátt vegna gatnagerðar, hnitsettan uppdrátt vegna fráveitna ásamt yfirlýsingu heilbrigðiseftirlits um að fráveitu og frágang hennar sé fullnægjandi og yfirlýsingu löggilts pípulagningameistara um að fráveitulagnir verði lagðar í hans umsjá, staðfestingu slökkviliðsstjóra varðandi aðgengi að vatni til slökkvistarfa, yfirlýsing viðkomandi veitustofnana um að þær muni tryggja umræddar veitulagnir til notenda á skipulagssvæðinu og á hvaða skilmálum það gerist fyrir framkvæmda-leyfishafann og/eða notendur o.fl.

Samkvæmt framangreindu lá fyrir í aðalskipulagi Svalbarðsstrandarhrepps og yfirlýsingu kæranda frá 6. maí 2011 hvaða skilmála framkvæmdaleyfishafa bar að virða við framkvæmdir á svæðinu, þ.á.m. að ekki yrði ráðist í þær fyrr en eftir mælingar á vatnsmagni í vatnsbólinu. Bann við sölu lóða þar til kærandi hafi uppfyllt þessa skilmála á sér hins vegar hvorki stoð í framangreindum skilmálum, yfirlýsingu framkvæmdaleyfishafa eða aðalskipulagi.

Með vísan til þess sem framan er rakið þykir rétt að fella úr gildi þau skilyrði fyrir tilhögun framkvæmda og sölu lóða sem vísað er til með skírskotun í gildandi deiliskipulag í hinni kærðu afgreiðslu sveitarstjórnar Svalbarðsstrandarhrepps á framkvæmdaleyfisumsókn kæranda.

Úrskurðarorð:

Kæru á ákvörðun sveitarstjórnar Svalbarðsstrandarhrepps frá 14. febrúar 2012 um að sam-þykkja deiliskipulag fyrir frístundabyggð í landi Sólbergs er vísað frá úrskurðarnefndinni.

Felld eru úr gildi skilyrði fyrir tilhögun framkvæmda og sölu lóða sem vísað er til með skír-skotun í gildandi deiliskipulag í hinni kærðu afgreiðslu sveitarstjórnar Svalbarðsstrandarhrepps frá 29. ágúst 2023 á umsókn kæranda um framkvæmdaleyfi.

feb 08

Love0

145/2023 Indriðastaðir

Með UUA

Árið 2024, fimmtudag 8. febrúar, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mættir voru Arnór Snæbjörnsson formaður, Ómar Stefánsson varaformaður og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 145/2023, beiðni um að úrskurðað verði hvort framkvæmd vegna þriggja forðatanka, sem geyma eiga söfnunarvatn á vatnstökusvæði ofan Hrísáss í landi Indriðastaða í Skorradal og viðeigandi leiðslu, sé framkvæmdaleyfisskyld.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 22. desember 2023, er barst nefndinni sama dag, óskar Vatnsveitufélag sumarhúsaeigenda í Indriðastaðalandi eftir því að úrskurðarnefndin úrskurði um hvort að framkvæmd vegna þriggja forðatanka sem geyma eiga söfnunarvatn úr vatnstökubrunnum sé framkvæmdaleyfisskyld.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Skorradalshreppi 18. janúar 2024.

Málsatvik og rök: Á fundi skipulags- og byggingarnefndar Skorradalshrepps 28. nóvember 2023 var tekin fyrir fyrirspurn Vatnsveitufélags frístundalóðaeigenda Indriðastaðalands. Spurt var hvort framkvæmd sem félagið hyggst fara í til að auka vatnsöflun á vatnstökusvæði félagsins ofan Hrísáss í landi Indriðastaða væri framkvæmdaleyfisskyld. Svar skipulags- og bygginganefndarinnar var að framkvæmdin væri framkvæmdaleyfisskyld í skilningi 5. gr. reglugerðar um framkvæmdaleyfi nr. 772/2012.

Af hálfu vatnsveitufélagsins er vísað til þess að fyrirhuguð framkvæmd felist í að koma fyrir þremur forðatönkum sem geyma eigi söfnunarvatn úr vatnstökubrunnum, bæði brunnum sem þegar séu fyrir hendi og einum nýjum vatnstökubrunni. Þá sé fyrirhugað að leggja nýja vatns-lögn frá nýjum brunni að forðatönkum og frá nýjum forðatönkum að núverandi vatnslögn. Að mati félagsins hafi fyrirhuguð framkvæmd einungis óveruleg áhrif á umhverfið og ásýnd þess í skilningi 2. mgr. 5. gr reglugerðar nr. 772/2012 og skuli því ekki háð framkvæmdaleyfi. Í ákvæðinu sé t.d. sérstaklega talið upp í dæmaskyni að „óveruleg tilfærsla á veitumannvirkjum“ teljist til þeirra framkvæmda sem undantekningin eigi við um. Vísist til meðfylgjandi ljósmynda af frágangi núverandi safnbrunna og forðatanka, þar sem sjáist að mannvirkin hverfi nær alveg í umhverfið og séu að langmestu leyti neðanjarðar. Þá hafi sveitarfélagið vísað til þess í skipulagsskilmálum að svæðið sem um ræði sé ætlað til vatnstöku. Í greinargerð með deiliskipulagi frístundabyggðar við Skálalæk í landi Indriðastaða komi fram í kafla 3.4. að stofnæðar kaldavatnsveitu séu lagðar frá miðlunartanki og heitt vatn sé fengið frá hitaveitu Skorradals. Lögnum kaldavatnsveitu, heits vatns og rafmagns skuli komið fyrir í vegsvæði og stígum eins og kostur er. Í kafla 1.6. komi fram að grunnvatn komi úr lindum í um 300 m fjarlægð frá núverandi miðlunartanki. Komi þær úr berggrunni sem liggi hærra en 150 m y.s. Vatnsrennsli úr þeim sé talið vera a.m.k. 14 l/s, meginhluta ársins. Auk þessa vatnstökusvæðis spretti vatn tæpum einum km vestar í 180 m y.s. Þar sé líklegt að ná megi einum til þremur sekúndulítrum af lindarvatni. Þetta í heild sinni sé talið nægjanlegt vatn fyrir fyrirhugaða byggð á Indriðastöðum miðað við eðlilega vatnsnotkun.

Í greinargerð á skipulagsuppdrætti fyrir Stráksmýri í landi Indriðastaða komi fram að vatns-, hita- og rafveita séu á svæðinu. Neysluvatn sé tekið úr lind ofan við frístundabyggðina og leitt niður í hverfið. Við lagningu nýrra veitna eða viðhald á núverandi veitum í jörðu skuli miða við að veitur verði í eða við vegsvæði þar sem því verður komið við.

Í athugasemdum Skorradalshrepps til nefndarinnar er tekið fram að miðað við framlögð gögn sé það mat sveitarfélagsins að framkvæmdin sé framkvæmdaleyfisskyld, sbr. 5. gr. reglugerðar nr. 772/2012. Matið byggi á því að raskað svæði fyrir vatnstöku stækki töluvert frá því sem nú sé, þ.e. tveir vatnstökubrunnar muni bætast við í tveimur óröskuðum giljum, 75 m³ forðatanki verði komið fyrir í hlíð fyrir ofan byggðina og PE ⌀110 slökkvilögn muni liggja ofanjarðar frá öðrum vatnstökubrunninum. Ekki komi fram hvort PE ⌀75 söfnunarpípa sem liggi frá hinum vatnstökubrunninum niður í núverandi forðatank muni verða plægð niður eða grafin, en það hafi áhrif á ásýnd svæðisins til lengri tíma verði hún grafin niður í stað þess að vera plægð. Sé það mat sveitarfélagsins að framkvæmdin hafi áhrif á umhverfið og ásýnd þess. Um sé að ræða framlengingu á stofnlögnum og nýja stofnbrunna og muni framkvæmdin því raska mun stærra svæði en þegar sé raskað.

Niðurstaða: Samkvæmt 8. mgr. 13. gr. skipulagslaga nr. 123/2010, sbr. 3. mgr. 5. gr. reglu-gerðar nr. 772/2012 um framkvæmdaleyfi, er umsækjanda um framkvæmdaleyfi og hlutað-eigandi sveitarstjórn eða sveitarfélagi heimilt að skjóta máli til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála leiki vafi á því hvort framkvæmdir séu háðar ákvæðum um framkvæmdaleyfi.

Samkvæmt 9. tl. 1. mgr. 2. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 er framkvæmdaleyfi leyfi til fram-kvæmda í samræmi við skipulag sem ekki eru háðar ákvæðum laga um mannvirki. Dreifi- og flutningskerfi vatnsveitu er undanþegið byggingarleyfi samkvæmt 1. mgr. 9. gr. mannvirkja-laga nr. 160/2010. Tekið er fram í gildissviðsgrein þeirra að lögin gildi um alla þætti mann-virkja, þ.m.t. lagnir. Þá fellur dreifikerfi vatnsveitna innan hugtaksins mannvirki skv. lögunum.

Samkvæmt 1. mgr. 13. gr. skipulagslaga skal afla framkvæmdaleyfis sveitarstjórnar vegna meiri háttar framkvæmda sem áhrif hafa á umhverfið og breyta ásýnd þess, svo sem breytingar lands með jarðvegi eða efnistöku og annarra framkvæmda sem falla undir lög um mat á umhverfisáhrifum. Hvort framkvæmdir teljist leyfisskyldar samkvæmt þessari grein verður að meta í hverju tilfelli fyrir sig með hliðsjón af staðháttum.

Í 2. mgr. 5. gr. reglugerðar nr. 772/2012 eru taldar upp framkvæmdir sem talist geta verið óverulegar og séu því ekki háðar framkvæmdaleyfi en geta þó verið skipulagsskyldar. Með óverulegri framkvæmd er átt við framkvæmd sem hefur óveruleg áhrif á umhverfið og ásýnd þess. Meðal þeirra framkvæmda sem þar eru taldar upp eru m.a. óveruleg tilfærsla á veitu-mannvirkjum og óveruleg frávik á framkvæmdum sem þegar hafa fengið útgefið framkvæmda-leyfis og falla ekki undir lög um mat á umhverfisáhrifum.

Með fyrirhugaðri framkvæmd er ráðgert að endurbæta vatnsveitu fyrir sumarhúsahverfi með því að koma fyrir þremur forðatönkum sem geyma eiga söfnunarvatn úr vatnstökubrunnum, bæði brunnum sem þegar eru fyrir hendi og einum nýjum vatnstökubrunni. Einnig felst í framkvæmdinni að leggja nýja vatnslögn frá nýjum brunni að forðatönkum og frá nýjum forðatönkum að núverandi vatnslögn. Framkvæmdin er fyrirhuguð á svæði þar sem þegar er vatnstaka og er ætluð til að auka afkastagetu. Af gögnum máls þessa má ráða að um tímabundið rask verði að ræða sem ekki er líklegt til að skilja eftir sig varanleg sjáanleg ummerki. Með hliðsjón af því verður að álíta að framkvæmdin sé ekki meiri háttar og verði því ekki álitin háð framkvæmdaleyfi.

Úrskurðarorð:

Fyrirhuguð framkvæmd vegna þriggja forðatanka sem geyma eiga söfnunarvatn úr vatnstöku-brunnum á vatnstökusvæði ofan Hrísáss í landi Indriðastaða í Skorradal og viðeigandi leiðslu er ekki háð framkvæmdaleyfi samkvæmt 13. gr. skipulagslaga nr. 123/2010.

feb 08

Love0

130/2023 Hraunteigur

Með UUA

Fyrir var tekið mál nr. 130/2023, kæra á ákvörðun skipulagsfulltrúans í Reykjavík frá 7. september 2023 um að samþykkja breytingu á deiliskipulagi Teigahverfis, syðri hluta, vegna lóðar nr. 30 við Hraunteig.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála er barst nefndinni 16. nóvember 2023 kæra þrír af eigendum Hraunteigs 28, Reykjavík, þá ákvörðun skipulagsfulltrúans í Reykjavík frá 7. september 2023 um að samþykkja breytingu á deiliskipulagi Teigahverfis, syðri hluta, vegna lóðar nr. 30 við Hraunteig. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Reykjavíkurborg 20. nóvember 2023.

Málavextir: Gatan Hraunteigur er í Teigahverfi í Reykjavík og er þar í gildi deiliskipulag syðri hluta þess frá árinu 2002. Lóð nr. 30 við Hraunteig er hornlóð sem liggur einnig að Reykjavegi á móts við bílastæði Laugardalslaugar. Á lóðinni er sambýlishús sem byggt var árið 1946 með þremur íbúðum, ásamt bílskúr byggðum fimm árum síðar og er hann 21,5 m². Aðkoma að bílskúrnum er af Reykjavegi og samkvæmt eignaskiptayfirlýsingu tilheyrir skúrinn íbúð 0101 og fylgir bílskúrsréttur íbúð 0201.

Hluti eigenda Hraunteigs 30 hefur átt í viðræðum við skipulagsyfirvöld um möguleika á að stækka bílskúr sem fyrir er á lóðinni. Með erindi til skipulagsfulltrúans í Reykjavík 12. desember 2022 var sótt um breytingu á deiliskipulagi hverfisins sem fól í sér að á lóðinni yrðu tveir bílskúrar. Á uppdrætti sem fylgdi umsókninni kom fram að breytingin fæli í sér að á lóðinni yrði byggingarreitur fyrir bílskúr stækkaður til norðurs þannig að heimilt yrði að endurbyggja núverandi bílskúr og til viðbótar byggja áfasta vinnustofu af sömu stærð.

Á afgreiðslufundi skipulagsfulltrúa 18. apríl 2023 var samþykkt að grenndarkynna tillögu að óverulegri breytingu á deiliskipulagi hverfisins. Með bréfi, dags. 24. apríl 2023, var tillagan grenndarkynnt fyrir húseigendum að Hraunteigi 28 og Kirkjuteigi 33 og þeim bent á að þeir skyldu kynna hana fyrir leigutökum húsnæðis á lóðunum. Kom fram að kynningin hæfist 28. s.m. og athugasemdum skyldi komið á framfæri eigi síðar en 31. maí s.á. Voru kærendur á meðal þeirra sem grenndarkynnt var fyrir og komu þeir athugasemdum sínum á framfæri, f.h. Hraunteigs 28, húsfélags. Gerðu kærendur m.a. athugasemdir við að í tillögunni væri notast við hæðarkóta sem fenginn væri frá óbyggðum bílskúr á lóð nr. 33 við Kirkjuteig. Óskuðu þeir eftir skuggavarpsteikningum og bentu á að athuga þyrfti „Samþykki um friðun trjáa í Reykjavík“, en skv. 2. og 3. gr. hennar væri óheimilt að fella tré sem væru 8 m eða hærri og eldri en 60 ára. Stórt tré væri á lóðamörkunum sem að líkindum væri bæði eldra en 60 ára og hærra en 8 m.

Að lokinni grenndarkynningu var umsóknin að nýju lögð fram á afgreiðslufundum skipulagsfulltrúa 8. júní og 13. júlí 2023. Í fundargerð síðarnefnda fundarins var bókað að erindið væri „lagt fram að nýju ásamt skuggavarpi, dags. 29. júní 2023 og bréfi frá embætti skipulagsfulltrúa, dags. 13. júlí 2023.“ Með bréfinu var húseigendum aftur gefinn kostur á að koma á framfæri athugasemdum við tillöguna. Kom þar fram að óskað hefði verið eftir viðbótargögnum sem hagsmunaaðilum gæfist nú tækifæri til að gera athugasemdir við. Var þar vísað til uppdrátta, dags. 29. júní s.á., sem sýna skuggavarp. Athugasemdafrestur var veittur til 25. júlí s.á. Voru kærendur á meðal þeirra sem gefinn var kostur á að bregðast við greindum gögnum og komu þeir athugasemdum sínum á framfæri. Á afgreiðslufundum skipulagsfulltrúa 27. júlí og 3. ágúst 2023 var erindinu vísað til umsagnar verkefnastjóra hjá embættinu.

Í umsögn skipulagsfulltrúa, dags. 7. september 2023, var málsmeðferðinni lýst og framkomnum athugasemdum svarað. Kom þar m.a. fram að mesta breyting skuggavarps væri fyrir hádegi við jafndægur og einnig yrðu óverulegar breytingar vegna áformanna fyrir hádegi í júní. Skuggi ykist ekki á dvalarsvæði í garðinum, þ.e. við húsið og í suðvesturhorni hans, þar sem væri rúmgott útisvæði með palli, heldur á grasflöt og þar sem væru tré og runnar. Á lóð nr. 28 við Hraunteig væri birkitré sem staðsett væri nálægt lóðamörkum og stæði ekki til að fella það. Erindið var samþykkt á afgreiðslufundi skipulagsfulltrúa 7. september 2023 og tók breyting deiliskipulagsins gildi með birtingu í B-deild Stjórnartíðinda 18. október s.á.

Málsrök kærenda: Af hálfu kærenda er bent á að með hinni umdeildu breytingu á deiliskipulagi sé brotið gegn ákvæðum byggingarreglugerðar nr. 112/2012. Ákvæði f. liðar gr. 2.3.5. um smáhýsi feli í sér meginreglu sem eigi einnig við um byggingar á borð við bílskúra og vinnustofur þannig að bygging smáhýsa innan við 3 m frá lóðamörkum sé háð samþykki eigenda aðliggjandi lóðar. Með því að heimila byggingu vinnustofu svo nærri mörkum lóðar kærenda og raun beri vitni sé þrengt að möguleikum þeirra til að geta síðar byggt vinnustofu eða aðra byggingu á sinni lóð. Yrði áskilnaði byggingarreglugerðar um fjarlægðir á milli bygginga vegna brunavarna þá einungis náð með því að byggingin væri í þeim mun meiri fjarlægð frá mörkum lóðanna með þeim afleiðingum að slík áform væru óraunhæf. Staðsetning vinnustofunnar sé því alfarið á kostnað hagsmuna kærenda og sé brot á jafnræði eigenda samliggjandi lóða. Skipulagsfulltrúi „hafi skautað ansi létt fram hjá“ gr. 6.2.1. í byggingarreglugerð um að byggingu skuli staðsetja með tilliti til skuggavarps þannig að sólar njóti á sem heppilegastan hátt á leik- og dvalarsvæðum. Hafi hann einhliða og án samráðs við kærendur ákveðið hver væru leik- og dvalarsvæði á lóð þeirra og með því farið á svig við gr. 5.2.1. í skipulagsreglugerð nr. 90/2013 þar sem kveðið sé á um að við gerð deiliskipulags skuli eiga sér stað virk samvinna við íbúa og aðra hagsmunaaðila gegnum allt skipulagsferlið. Verulega hafi skort á að skipulagsfulltrúi hafi skoðað til hlítar og brugðist nægilega við þeim athugasemdum sem kærendur hafi gert við meðferð málsins.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Borgaryfirvöld benda á að í umsögn skipulagsfulltrúa frá 7. september 2023 hafi komið fram að tekið hefði verið undir athugasemdir um hæðarlegu bílskúrs/vinnustofu á lóð nr. 30 við Hraunteig. Á nýrri byggingu sé eðlilegt að gera ráð fyrir hærri þakkóta þar sem sá bílskúr sem fyrir sé á lóðinni hafi litla lofthæð. Mesta breyting á skuggavarpi sé fyrir hádegi við jafndægur en einnig verði óverulegar breytingar á því fyrir hádegi í júní. Byggðamynstur hverfisins samanstandi m.a. af bílskúrum á mörgum lóðum auk þess sem nýtingarhlutfall lóðarinnar haldist vel innan þeirra marka sem gert sé ráð fyrir í skipulagi. Engar breytingar hafi verið gerðar á garði kærenda og ekki sé fallist á að byggingin takmarki nýtingarmöguleika kærenda á sinni lóð. Samkvæmt gr. 9.7.1. í byggingarreglugerð nr. 112/2012 skuli byggingar vera með nægjanlegum vörnum gegn útbreiðslu elds á milli þeirra. Til að takmarka þá áhættu sé hægt að beita ýmsum aðferðum, s.s. með nægjanlegu bili á milli bygginga eða með eldvarnarklæðningum.

Umsækjendum um hina kærðu deiliskipulagsbreytingu var tilkynnt um framkomna kæru en hafa ekki látið málið til sín taka.

Niðurstaða: Gatan Hraunteigur er í grónu hverfi í austurbæ Reykjavíkur. Samkvæmt Aðalskipulagi Reykjavíkur 2040 tilheyrir gatan íbúðarbyggð, ÍB21. Um slíka byggð segir m.a. að það sé svæði fyrir íbúðarhúsnæði og nærþjónustu sem því tengist auk minniháttar atvinnustarfsemi sem samrýmist búsetu. Skapaður verði sveigjanleiki til að fjölga íbúðum innan gróinnar byggðar samkvæmt ákvörðunum í hverfisskipulagi með betri nýtingu þess húsnæðis sem sé fyrir, viðbyggingum, ofanábyggingum, uppskiptingu eigna og breyttri notkun. Með því verði m.a. stuðlað að hagkvæmri og sjálfbærri borgarþróun, auknum möguleikum fasteignaeigenda að nýta eignir sínar og dregið úr nýbyggingarþörf. Við skipulagningu og hönnun íbúðarbyggðar verði gæði húsnæðis og nærumhverfis þess í fyrirrúmi. Í því samhengi þurfi m.a. að horfa til fjarlægðar milli bygginga, dýpt húsbygginga og hlutfalls útisvæða til leiks og dvalar þar sem sólar nýtur bróðurpart dags. Verður ekki annað ráðið en að umdeild breyting á deiliskipulagi sé í samræmi við gildandi aðalskipulag.

Á svæðinu er í gildi deiliskipulag Teigahverfis, syðri hluti, frá árinu 2002. Er svæðinu þar skipt í tvö svæði og er lóðin sem hér er um rætt á svæði 2. Í greinargerð skipulagsins kemur fram að svæðið hafi verið byggt samkvæmt skipulagi frá 1946 og að byggðin sé mjög heilsteypt, varanleg og gott dæmi um byggingarstíl þess tíma er hún reis. Í almennum skilmálum er heimilað, að teknu tilliti til annarra skilmála, að byggja svalir og aðrar viðbyggingar að hámarki 15 m² á hverri lóð utan hins eiginlega byggingarreits, t.d. garðskála/sólstofur, enda falli þær vel að húsi og umhverfi hvað varði form og efnisval og uppfylli ákvæði byggingarreglugerðar. Lágmarksfjarlægð nýrra viðbygginga skuli vera a.m.k. 3 m frá lóðarmörkum. Þá sé á skipulagsuppdrætti gert ráð fyrir byggingareitum fyrir bílskúra þar sem aðstæður leyfi. Almennt sé miðað við að hámarksstærð einfalds bílskúrs verði allt að 4,0×7,5 m en 7,5×7,5 m fyrir tvöfaldan bílskúr. Ekki verði leyfðar nýjar innkeyrslur inn á lóðir þar sem það raski m.a. heildarsvip götunnar, að því undanskildu þar sem það sé leyft í skipulagi. Frístandandi garðskálar séu leyfðir enda liggi fyrir samþykki allra meðeigenda sem og lóðarhafa aðliggjandi lóða. Viðmiðunarnýtingarhlutfall á lóðum fyrir sambýlishús með 2–5 íbúðir sé 0,5–0,8. Þá sé í hverfinu almennt heimilt að víkja frá viðmiðunarnýtingarhlutfalli vegna bílskúra, hækkunar húsa, þakhækkunar, kvista og viðbygginga sem auki brúttóflatarmál húsa og gert sé ráð fyrir á skipulagsuppdrætti og í skilmálum.

Á lóð nr. 33 við Kirkjuteig er heimilt að reisa þrjá bílskúra, þ.e. við mörk þeirrar lóðar og lóðar nr. 28 og 30 við Hraunteig og er einnig gert ráð fyrir einum bílskúr á lóð nr. 28 við Hraunteig. Stærð umdeilds byggingarreits er í samræmi við þær heimildir sem fyrir eru á svæðinu og verður ekki séð að byggingin muni skera sig úr á skipulagssvæðinu enda eru fjölmörg dæmi um bílskúra við mörk lóða. Þá liggur fyrir að nýtingarhlutfall lóðarinnar muni ekki aukast mikið. Verður það 0,64 í kjölfar breytingarinnar sem er innan þeirra marka sem gert er ráð fyrir í deiliskipulagi hverfisins. Hvað varðar sjónarmið um brunaöryggi skal á það bent að komi til þess að byggingaráform verði samþykkt á grundvelli hins breytta deiliskipulags ber byggingarfulltrúa m.a. að ganga úr skugga um að ákvæðum byggingarreglugerðar um brunavarnir sé gætt við hönnun byggingar.

Á afgreiðslufundi skipulagsfulltrúa 18. apríl 2023 var samþykkt að grenndarkynna tillögu að óverulegri breytingu deiliskipulags hverfisins vegna hinna umdeildu áforma. Var tillagan grenndarkynnt skv. 2. mgr. 43. gr. skipulagslaga og nágrönnum gefinn kostur á að koma að athugasemdum sínum við hana ásamt frekari gögn sem aflað var síðar. Tók breytingin gildi með auglýsingu í B-deild Stjórnartíðinda 18. október 2023 og var send Skipulagsstofnun. Var formleg málsmeðferð skipulagsbreytingarinnar því lögum samkvæmt.

Með hliðsjón af framangreindu verður talið að engir þeir form- eða efnisannmarkar liggi fyrir sem leiði til ógildingar hinnar kærðu ákvörðunar. Verður kröfu kærenda þar um því hafnað.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kærenda um að felld verði úr gildi ákvörðun skipulagsfulltrúans í Reykjavík frá 7. september 2023 um að samþykkja breytingu á deiliskipulagi Teigahverfis, syðri hluta, vegna lóðar nr. 30 við Hraunteig.

feb 06

Love0

5/2024 Hólmbergsbraut

Með UUA

Árið 2024, þriðjudaginn 6. febrúar, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mætt voru Arnór Snæbjörnsson formaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Halldóra Vífilsdóttir arkitekt.

Fyrir var tekið mál nr. 5/2024, kæra á ákvörðun bæjarstjórnar Reykjanesbæjar frá 9. janúar 2024 um að heimila frávik á deiliskipulagi Helguvíkur, iðnaðar- og hafnarsvæði, vegna byggingar atvinnuhúsnæðis á lóð nr. 13 við Hólmbergsbraut.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 16. janúar 2024, er barst nefndinni sama dag, kærir húsfélagið Hólmbergsbraut 17, Reykjanesbæ, þá ákvörðun bæjarstjórnar Reykjanesbæjar frá 9. janúar 2024 að heimila frávik á deiliskipulagi Helguvíkur, iðnaðar- og hafnarsvæði, vegna byggingar atvinnuhúsnæðis á lóð nr. 13 við Hólmbergsbraut.

Með bréfi til úrskurðarnefndarinnar, dags. 16. janúar 2024, er barst nefndinni sama dag, kærir sami aðili útgáfu byggingarleyfis, dags. 19. janúar 2024, fyrir atvinnuhúsnæði á lóð nr. 13 við Hólmbergsbraut, sbr. þá ákvörðun byggingarfulltrúa Reykjanesbæjar frá 11. s.m. að samþykkja byggingaráform hússins. Verður kærumál það, sem er nr. 6/2024, sameinað máli þessu þar sem um samofin mál er að ræða sem sami aðili stendur að, enda þykja hagsmunir hans ekki standa því í vegi.

Er þess krafist að hinar kærðu ákvarðanir verði felldar úr gildi. Jafnframt er gerð krafa um stöðvun framkvæmda á meðan málið er til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni. Þykir málið nægilega upplýst til að það verði tekið til endanlegs úrskurðar og verður því ekki tekin afstaða til stöðvunarkröfu kæranda.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Reykjanesbæ 25. janúar 2024.

Málsatvik og rök: Á fundi umhverfis- og skipulagsráðs Reykjanesbæjar 6. október 2023 var tekin fyrir beiðni lóðarhafa Hólmbergsbrautar 13 um frávik á deiliskipulagi Helguvíkar, iðnaðar- og hafnarsvæði, er fólst m.a. í því að byggingarreitur yrði staðsettur í 6 m fjarlægð frá austanverðum lóðamörkum í stað 10 m. Var erindinu frestað til aukafundar ráðsins 13. október s.m. Á þeim fundi var beiðnin samþykkt með fyrirvara um grenndarkynningu án athugasemda, sbr. 2. mgr. 44. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Var frávikið grenndarkynnt með bréfi skipulagsfulltrúa, dags. 27. s.m., með vísan til 5. mgr. 13. gr., 2. mgr. 43. gr. og 1. og 2. mgr. 44. gr. skipulagslaga. Hinn 27. nóvember 2023 kom kærandi á framfæri andmælum vegna „[fyrirhugaðra breytinga] á samþykktu deiliskipulagi fyrir Hólmbergsbraut 13“ og staðhæfði m.a. að byggingarfulltrúi hefði brotið lögbundnar skyldur sínar við úttekt mannvirkisins á Hólmbergsbraut 17. Óskaði kærandi eftir því að afgreiðslu málsins yrði frestað þar til skorið hefði verið úr um skaðabótaskyldu sveitarfélagsins. Á fundi umhverfis- og skipulagsráðs 20. desember 2023 var fyrrgreind beiðni um frávik á skipulagi tekin fyrir að nýju. Bókaði ráðið að lóðarhafi Hólmbergsbrautar 13 væri ekki aðili máls varðandi Hólmbergsbraut 17 og samþykkti að vikið yrði frá deiliskipulagi svæðisins þannig að „byggingarreitur stækkar til austurs og að mörk byggingar til suðurs og norðurs verði þau sömu og eldri byggingar á sama reit.“ Bæjarstjórn samþykkti afgreiðsluna á fundi 9. janúar 2024. Á grundvelli þess samþykkti byggingarfulltrúi 11. s.m. umsókn lóðarhafa Hólmbergsbrautar 13 um byggingarleyfi fyrir steinsteyptu húsi á lóðinni. Leyfið var gefið út 16. s.m.

Kærandi álítur að mannvirkið að Hólmbergsbraut 17 hafi ekki verið byggt í samræmi við byggingarleyfi, lög og reglugerðir. Mannvirkið sé rangt staðsett eða 2,67 m út fyrir byggingarreit samkvæmt útgefnu lóðarblaði. Það rýri notagildi þeirrar lóðar verulega. Við fyrirhugaða breytingu á samþykktu deiliskipulagi fyrir Hólmbergsbraut 13 hafi kærandi komið á framfæri andmælum, en engin efnisleg svör hafi borist þrátt fyrir lögbundna skyldu þar um skv. 2. mgr. 44. gr. skipulagslaga. Hinar kærðu ákvarðanir brjóti á skýran hátt gegn réttindum kæranda. Ekki hefði verið tilefni til að taka umrædda ákvörðun áður en skorið hefði verið úr um skaðabótaskyldu sveitarfélagsins og byggingarstjóra mannvirkisins á lóð Hólmbergsbrautar 17. Í því sambandi sé bent á að byggingarfulltrúi hafi brotið gegn lögbundnum skyldum sínum samkvæmt þágildandi lögum skipulags- og byggingarlögum nr. 73/1997, svo og byggingarreglugerð nr. 441/1998, enda hefði við lögbundnar úttektir átt að koma í ljós að mannvirkið væri ekki staðsett rétt í samræmi við útgefið lóðarblað. Kærandi hafi verið í góðri trú um að byggt hafi verið í samræmi við samþykkta uppdrætti, lög og reglugerðir.

Reykjanesbær hafnar kröfum kæranda.

Leyfishafa var gefinn kostur á að koma á framfæri athugasemdum en engar bárust.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um lögmæti þeirrar ákvörðunar bæjarstjórnar Reykjanesbæjar frá 9. janúar 2024 að heimila frávik á deiliskipulagi Helguvíkur, iðnaðar- og hafnarsvæði, vegna byggingar atvinnuhúsnæðis á lóð nr. 13 við Hólmbergsbraut. Jafnframt er deilt um lögmæti ákvörðunar byggingarfulltrúa sveitarfélagsins frá 11. s.m. um að samþykkja byggingaráform hússins.

Í skipulagsrétti gildir sú meginregla að framkvæmdir skulu vera í samræmi við skipulag, sbr. 1. mgr. 12. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Samkvæmt 2. mgr. 37. gr. skal gera deiliskipulag á svæðum þar sem framkvæmdir eru fyrirhugaðar. Í þeim tilvikum þar sem fyrirhuguð framkvæmd samræmist ekki deiliskipulagi svæðisins ber að gera breytingu á deiliskipulagi áður en leyfi er veitt fyrir framkvæmdinni. Fer um þá breyting eins og um nýtt deiliskipulag sé að ræða, sbr. 1. mgr. 43. gr. laganna, nema breytingin sé óveruleg og skal þá fara fram grenndarkynning, sbr. 2. mgr. sömu greinar. Í 3. mgr. er svo kveðið á um að sveitarstjórn geti heimilað að vikið sé frá kröfu 2. mgr. um breytingu á deiliskipulagi og grenndarkynningu „þegar um svo óveruleg frávik er að ræða að hagsmunir nágranna skerðist í engu hvað varðar landnotkun, útsýni, skuggavarp eða innsýn.“ Óskylt er samkvæmt orðalagi greinarinnar að grenndarkynna slík frávik.

Fyrir liggur í máli þessu ódagsett bréf leyfishafa þar sem óskað er eftir „fráviki frá skipulagi/lóðarblaði“ fyrir lóðina Hólmbergsbraut 13. Var m.a. óskað eftir því að byggingarreitur yrði staðsettur í 6,0 m fjarlægð frá austanverðum lóðamörkum í stað 10 m. Með því leitaði leyfishafi eftir heimild bæjarstjórnar til að víkja frá kröfu um breytingu á deiliskipulagi og grenndarkynningu, sbr. 3. mgr. 43. gr. skipulagslaga. Þrátt fyrir það var erindið tekið fyrir sem „breyting á deiliskipulagi“ og samþykkt að grenndarkynna það skv. 2. mgr. 43. gr. skipulagslaga. Að endingu fór þó svo að bæjarstjórn samþykkti frávik á skipulagi og liggur beinast við að álykta að það hafi verið gert á grundvelli 3. mgr. 43. gr. skipulagslaga.

Ákvæði 3. mgr. 43. gr. skipulagslaga felur í sér undanþágu frá áðurnefndri meginreglu um að framkvæmdir skuli vera í samræmi við skipulag og ber því að túlka ákvæðið þröngt. Er skýrt af orðalagi þess að hagsmunir nágranna mega í engu skerðast hvað varðar landnotkun, útsýni, skuggavarp eða innsýn. Líta verður svo á að tilfærsla byggingarreits Hólmbergsbrautar 13 um 4 m í átt að lóð kæranda hafi grenndaráhrif gagnvart honum umfram það sem hefði verið að óbreyttu skipulagi. Með því voru ströng skilyrði 3. mgr. 43. gr. skipulagslaga ekki uppfyllt þegar hin kærða ákvörðun bæjarstjórnar var tekin og verður því að fella hana úr gildi af þeim sökum. Þar sem ekki liggur fyrir samkvæmt þessu gild heimild til að víkja frá skipulagi svæðisins verður hið kærða byggingarleyfi einnig fellt úr gildi.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi ákvörðun bæjarstjórnar Reykjanesbæjar frá 9. janúar 2024 að heimila frávik á deiliskipulagi Helguvíkur, iðnaðar- og hafnarsvæði, vegna byggingar atvinnuhúsnæðis á lóð nr. 13 við Hólmbergsbraut.

Felld er úr gildi ákvörðun byggingarfulltrúa Reykjanesbæjar frá 11. janúar 2024 um að samþykkja byggingaráform atvinnuhúsnæðis á lóð nr. 13 við Hólmbergsbraut.

feb 06

Love0

112/2023 Skerðingsstaðir

Með UUA

Fyrir var tekið mál nr. 112/2023, kæra á ákvörðun bæjarstjórnar Grundarfjarðarbæjar frá 9. mars 2023, um að samþykkja deiliskipulag Skerðingsstaða í Grundarfjarðarbæ.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 22. september 2023, er barst nefndinni sama dag, kæra eigendur jarðarinnar Mýrarhúsa í Eyrarsveit, nú Grundarfjarðarbæ, þá ákvörðun bæjarstjórnar frá 9. mars 2023 að samþykkja deiliskipulag Skerðingsstaða í Grundarfjarðarbæ. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Þess var jafnframt krafist að framkvæmdir yrðu stöðvaðar á meðan málið væri til meðferðar hjá úrskurðarnefndinni. Þeirri kröfu var hafnað með úrskurði nefndarinnar uppkveðnum 16. október 2023.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Grundarfjarðarbæ 28. september 2023.

Málavextir: Á fundi skipulags- og umhverfisnefndar Grundarfjarðarbæjar 4. apríl 2018 var fallist á umsókn landeiganda Skerðingsstaða að deiliskipuleggja jörðina auk þess sem landnotkun svæðisins í aðalskipulagi yrði breytt. Var ákvörðun nefndarinnar samþykkt á fundi bæjarstjórnar sama dag. Á fundi skipulags- og umhverfisnefndar 17. október s.á. var samþykkt að skipulagslýsing vegna deiliskipulags fyrir Skerðingsstaði yrði sett í kynningu samkvæmt 40. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Afgreiðsla nefndarinnar var samþykkt á fundi bæjarstjórnar 18. s.m. Skipulagslýsingin var send umsagnaraðilum og landeigendum nærliggjandi jarða til umsagnar auk þess að vera auglýst í blöðum og á heimasíðu sveitarfélagsins. Bárust tíu umsagnir og athugasemdir og var skipulags- og byggingarfulltrúa falið að taka saman viðeigandi gögn og kynna landeigendum/framkvæmdaraðila og veita honum hæfilegan frest til að tjá sig. Skipulags- og umhverfisnefnd tók fyrir svör við umsögnum og athugasemdum sem bárust á kynningartíma skipulagslýsingar á fundi 13. nóvember s.á. og beindi því til skipulagshöfunda að móta deiliskipulag og vinna umhverfisskýrslu.

Með nýju Aðalskipulagi Grundarfjarðarbæjar 2019–2039 var afmarkað nýtt verslunar- og þjónustusvæði í landi Skerðingsstaða þar sem gert var ráð fyrir hótelbyggingu og stakstæðum bústöðum.

Skipulags- og umhverfisnefnd samþykkti á fundi sínum 1. mars 2022 að auglýst yrði tillaga að deiliskipulagi fyrir jörðina Skerðingsstaði með umhverfisskýrslu og að hvoru tveggja yrði sent umsagnaraðilum, sbr. 1. mgr. 41. gr. skipulagslaga og 15. gr. laga um umhverfismat framkvæmda og áætlana nr. 111/2021. Umrætt skipulagssvæði er um 4,5 ha að stærð og liggur á tanga sem gengur út á Lárvaðal undir Skerðingsstaðafjalli. Gert var ráð fyrir allt að 100 herbergja hóteli og allt að fimm smáhýsum. Hæð hótelbyggingarinnar yrði allt að 22,5 m frá botnplötu 1. hæðar og hámarks byggingarmagn 5.500 m². Hæð smáhýsanna yrði mest 4,5 m frá botnplötu og hámarks byggingarmagn þeirra 300 m². Nýtingarhlutfall yrði að hámarki 0,13. Bæjarstjórn Grundarfjarðarbæjar samþykkti afgreiðslu skipulags- og umhverfisnefndar á fundi sínum 10. s.m. Skipulagstillagan var auglýst frá 20. júlí 2022 með athugasemdafresti til og með 14. september s.á auk þess sem auglýsingin var send til þeim sem gert höfðu athugasemdir á kynningartíma skipulagslýsingarinnar árið 2018. Alls bárust athugasemdir frá 30 aðilum, þar á meðal kærendum, og var skipulagsfulltrúa falið að vinna tillögur að svörum við þeim. Á fundi skipulags- og umhverfisnefndar 20. febrúar 2023 samþykkti nefndin, með 13 nánar tilteknum skilyrðum, deiliskipulag fyrir Skerðingsstaði og svör við athugasemdum sem bárust á auglýsingatíma tillögunnar. Var afgreiðsla nefndarinnar samþykkt á fundi bæjarstjórnar 9. mars s.á. og tók deiliskipulagið gildi með auglýsingu þar um í B-deild Stjórnartíðinda 24. ágúst 2023.

Málsrök kærenda: Land kærenda liggi að Lárvaðli gegnt landi Skerðingsstaða og sé í um 700 m fjarlægð frá hinu fyrirhugaða hóteli. Fyrirhugaðar framkvæmdir muni hafa í för með sér verulega aukna hljóð-, ljós og loftmengun, bæði vegna aukinnar umferðar ökutækja á svæðinu og vegna hótelstarfseminnar sjálfrar. Hávaða- og ljósmengun muni berast yfir á land Mýrarhúsa og rýra verðmæti fasteignar kærenda auk þess sem framkvæmdirnar muni raska lífríki Lárvaðals, sem skerði hagsmuni kærenda þar sem land þeirra liggi að vaðlinum. Fyrirhuguð hótelbygging muni hafa í för með sér umtalsverða sjónmengun, en byggingarmagn samkvæmt deiliskipulaginu sé umtalsvert og gert sé ráð fyrir að hótelbyggingin verði allt að 22,5 m á hæð. Þar að auki hafi bílastæði við hótelbygginguna í för með sér sjónmengun. Kærendur hafi látið sig málið varða frá upphafi þess. Fyrst hafi verið sendar inn athugasemdir við verkefnalýsingu skipulags- og umhverfisnefndar Grundarfjarðarbæjar. Þá hafi kærendur einnig komið á framfæri athugasemdum við breytingar á Aðalskipulagi Grundarfjarðarbæjar og vegna hins umdeilda deiliskipulags.

Ekki hafi verið tekin næg afstaða til allra þeirra athugasemda sem kærendur hafi gert við deiliskipulagstillöguna, t.d. hafi lítið verið fjallað um áhrif framkvæmdarinnar á frístundabyggð í nágrenninu með tilliti til ljós-, hljóð og loftmengunar vegna starfseminnar og aukinnar bílaumferðar.

Í kafla 5.1 í greinargerð með Aðalskipulagi Grundarfjarðarbæjar 2019–2039 komi fram sú framtíðarstefna sveitarfélagsins að standa skuli vörð um landslag, lífríki og minjar sem dýrmætan arf. Það komi fram að það sé markmið sveitarfélagsins að fjölbreytni fuglalífs og gróðurs viðhaldist, í því skyni verði staðinn vörður um merkileg og viðkvæm búsvæði fugla og gróðurs til að viðhalda heilbrigði vistkerfa og líffræðilegri fjölbreytni. Á öðrum stað komi fram að við deiliskipulagsgerð, mannvirkjagerð og landnýtingu verði tekið tillit til verðmætra vistkerfa og búsvæða, fjarlægðar frá ám og vötnum og fornleifa og annarra búsetuminja. Náttúruvernd og vernd menningarminja sé eitt af meginmarkmiðum aðalskipulagsins. Deiliskipulagið nái yfir viðkvæmt verndarsvæði sem einkennist af lítt snortinni náttúru og einstöku fuglalífi, auk þess sem mikið sé um fornminjar á svæðinu. Deiliskipulagið sé ekki í samræmi við stefnu og markmið aðalskipulagsins að þessu leyti enda ljóst að 100 herbergja hótelbygging í landi Skerðingsstaða muni hafa í för með sér verulega röskun á náttúru, lífríki, fornminjum og landgæðum á svæðinu. Hin kærða ákvörðun brjóti í bága við 3. mgr. 37. gr. skipulagslaga þar sem segi að við gerð deiliskipulags skuli byggt á stefnu aðalskipulags og 7. mgr. 12. gr. laganna um innbyrðis samræmi skipulagsáætlana.

Ekki sé gerð grein fyrir fyrirkomulagi fráveitu og umhverfisáhrifum hennar í umræddu deiliskipulagi líkt og kveðið sé á um í ákvæði aðalskipulagsins um Skerðingsstaði. Við undirbúning deiliskipulagsins hafi ekki verið metið hvaða tjón kynni að verða á umhverfinu, einkunn lífríki í Lárvaðli, af völdum fráveitu. Fráveitulagnir séu ekki merktar inn á deiliskipulagsuppdrátt og ekki sýnt hvort og þá hvernig þær verði leiddar út í vaðalinn. Mat á áhrifum af seyru, fitu og sápu frá mögulegum hreinsibúnaði fráveitu og starfseminni allri hafi ekki hafi farið fram. Þar sem ekki hafi verið gerð grein fyrir fyrirkomulagi fráveitu og áhrifum hennar í deiliskipulaginu sjálfu verði að telja að deiliskipulagið brjóti í bága við skilmála gildandi aðalskipulags. Ekki hafi verið tekin afstaða til ýmissa annarra mikilvægra atriða í deiliskipulaginu, svo sem vatnsveitu og vegtengingar. Þá sýni deiliskipulagið ekki hvernig eigi að útvega hótelinu slökkvi- og neysluvatn, en slíkt kynni að valda vandkvæðum í framkvæmd, enda frjósi Lárvaðall við landið á veturna og ekki virðist ætlun að taka vatn úr Hólalæk.

Hin kærða ákvörðun fari í bága við meginmarkmið skipulagslaga nr. 123/2010 að tryggja vernd landslags, náttúru og menningarverðmæta og koma í veg fyrir umhverfisspjöll. Hagsmunir einstaks landeiganda hafi verið teknir fram fyrir almannahagsmuni á sviði umhverfis- og náttúruverndar og markmið skipulagslaga um umhverfisvernd hafi verið fyrir borð borin. Þá verði skipulagsáætlanir sveitarfélaga einnig að vera í samræmi við ákvæði annarra laga. Í 7. gr. laga nr. 60/2013 um náttúruvernd komi fram að við töku ákvarðana sem hafi áhrif á náttúruna skuli stjórnvöld taka mið af meginreglum og sjónarmiðum 8.–11. gr. laganna, þar á meðal varúðarreglu 9. gr. þar sem segi að þegar ákvörðun sé tekin, án þess að fyrir liggi með nægilegri vissu hvaða áhrif hún hafi á náttúruna, skuli leitast við að koma í veg fyrir mögulegt og verulegt tjón á náttúruverðmætum. Við afgreiðslu sveitarfélagsins á deiliskipulagi fyrir hótel í landi Skerðingsstaða hafi ekki verið gengið nægilega úr skugga um að fyrirhuguð framkvæmd muni ekki hafa verulega skaðleg og óafturkræf áhrif á landslag, náttúru, lífríki og aðrar auðlindir á svæðinu, til dæmis fiskalíf í Lárvaðli. Ekki hafi átt að samþykkja deiliskipulagið fyrr en að lokinni fullnægjandi rannsókn sveitarfélagsins á áhrifum framkvæmdarinnar á umhverfi og náttúru svæðisins.

Umhverfismat framkvæmdarinnar sé haldið annmörkum þar sem ekki hafi farið fram fullnægjandi rannsókn á ýmsum mikilvægum atriðum, einkum áhrifum framkvæmdarinnar á hljóð- og loftmengun, lífríki og gróður. Kærendur telji að ekki hafi verið upplýst á fullnægjandi hátt við afgreiðslu skipulagsins hvaða skaðlegu áhrif fyrirhuguð hótelbygging hefði í för með sér á þessi atriði. Af umhverfis- og framkvæmdaskýrslu vegna deiliskipulagsins sé ljóst að í umhverfismati framkvæmdarinnar hafi ekki verið metin áhrif fyrirhugaðrar hótelbyggingar á frístundabyggð 1, sem sé beint hinum megin við Lárvaðal í minna en 1 km fjarlægð frá framkvæmdasvæðinu, og hvort framkvæmdin muni koma til með að rýra verðmæti fasteigna á því svæði eða valda eigendum þeirra ónæði, óþægindum eða tjóni að öðru leyti. Við afgreiðslu deiliskipulagsins hafi ekki verið metin áhrif framkvæmdarinnar á frístundabyggð í nágrenninu hvað varði hljóð-, ljós-, loft- og sjónmengun. Fasteign kærenda sé innan frístundabyggðarinnar og telji kærendur að framkvæmdirnar muni valda þeim talsverðu ónæði og skerða verðmæti fasteignar þeirra. Athugasemdum kærenda sem vörðuðu áhrif framkvæmdarinnar að þessu leyti hafi enginn gaumur verið gefinn af hálfu sveitarfélagsins. Hefði bersýnilega þurft að meta þessi umhverfisáhrif áður en deiliskipulagið hafi verið samþykkt.

Byggingarreitur hins fyrirhugaða hótels liggi á sérstaklega viðkvæmum stað við Lárvaðal, sem sé á verndunarsvæði Breiðafjarðar, sbr. lög nr. 54/1995 um vernd Breiðafjarðar, og sé fjaran friðlýst. Mikið sé af bleikju og bleikjuseiði í Lárvaðli, en vaðallinn hafi einnig verið notaður við laxeldi og sé hann mikilvægt uppeldissvæði fyrir laxfiska. Þá nái deiliskipulagið að stórum hluta yfir verndunarsvæði friðaðra fornminja. Í viðauka 6 með umhverfisskýrslu framkvæmdanna komi fram að áhrif þeirra á vatnalífríki ættu að vera óveruleg, að því gefnu að fráveitumál verði í lagi. Hið sama segi um áhrif á fuglalíf og gróður í viðauka 5. Hins vegar hafi engin grein verið gerð fyrir áhrifum fráveitu og hreinsibúnaðar í greinargerð með deiliskipulaginu og hafi áhrif þessa á lífríki, gróður og fuglalíf því ekki verið rannsökuð nægilega. Þá hafi ekki farið fram mat á áhrifum umferðar ökutækja og manna á fuglalíf og gróður í nágrenni fyrirhugaðs hótels. Ekki hafi heldur farið fram rannsókn á því hvort fyrirhugaðar framkvæmdir muni hafa áhrif á Hólalæk og lífríki í læknum, en lækurinn sé mikilvæg uppeldisstöð fyrir laxafiska. Hafi sveitarfélaginu borið að leita eftir afstöðu Fiskistofu til þess hvort framkvæmdirnar myndu skaða fiskigengd í læknum, afkomu laxastofna eða lífríki að öðru leyti. Loks hafi ekki farið fram fullnægandi rannsókn á fornleifum og fornum kirkjugarði sem gögn bendi til þess að sé á landi Skerðingsstaða.

Ágallar hafi verið á auglýsingu deiliskipulagstillögunnar þar sem myndir sem sýndar hafi verið af svæðinu við kynningu tillögunnar hafi verið blekkjandi. Á kynningarfundi 23. ágúst 2022 hafi komi fram af hálfu framkvæmdaraðila að myndir væru ekki í réttum hlutföllum. Kærendur og aðrir íbúar sveitarfélagsins hafi af þeim sökum ekki getað tekið afstöðu til sjónrænna áhrifa framkvæmdanna með fullnægjandi hætti, enda hafi sjónræn áhrif virst mun minni en þau séu í reynd. Í þessu sambandi sé bent á að þegar kærendum hafi verið sent kynningarbréf með auglýsingu á hinu nýja deiliskipulagi fyrir Skerðingsstaði hafi komið fram að hótelbyggingin yrði mest 2,5 m að hæð frá botnplötu 1. hæðar. Í auglýsingu deiliskipulagsins í B-deild Stjórnartíðinda 24. ágúst 2023 hafi einnig komi fram að hæsti punktur byggingarinnar yrði 2,5 m frá botnplötu 1. hæðar, en auglýsingin hafi verið leiðrétt 28. ágúst og nú segi að hæsti punktur sé 22,5 m. Röng tilgreining á hæð hótelbyggingarinnar við auglýsingu hafi valdið kærendum óvissu um raunverulega hæð hennar og þeir hafi því ekki getað tekið afstöðu til hæðar byggingarinnar.

Ekki sé nægjanlegt að setja það skilyrði í deiliskipulagið að engar framkvæmdi verði innan 50 m frá Lárvaðli, þrátt fyrir að slíkt séu lágmarkskröfur skv. gr. 5.3.2.14 í skipulagsreglugerð nr. 90/2013. Sveitarfélaginu hafi borið að fara eftir tillögu Umhverfisstofnunar um 100 m fjarlægð frá fjöru í ljósi þess að um viðkvæmt verndarsvæði sé að ræða. Þá sé á deiliskipulagsuppdrætti gert ráð fyrir að fyrirhugað hótel nái inn á 15 m friðhelgað svæði umhverfis fornminjar á svæðinu, án þess að leyfi Minjastofnunar hafi komið til, sbr. 21. og 22. gr. laga nr. 80/2012 um menningarminjar. Enn fremur séu framkvæmdir í eða við veiðivatn, allt að 100 m frá bakka þess, sem áhrif geti haft á fiskigengd, afkomu fiskstofna, aðstæður til veiði eða lífríki vatnsins að öðru leyti, háðar leyfi Fiskistofu skv. 33. gr. laga nr. 61/2006 um lax- og silungsveiðar. Ekki hafi verið gengið úr skugga um að framkvæmdir á grundvelli deiliskipulagsins hafi engin áhrif á lífríki í Lárvaðli, fiskigengd, fiskstofna eða aðstöðu til veiði í vatninu og ekki hafi farið fram fullnægjandi mat þar að lútandi í umhverfismati framkvæmdarinnar. Telji kærendur að sveitarfélaginu hefði borið að hlutast til um að Fiskistofa rannsakaði áhrif framkvæmdanna á fiskalíf í Lárvaðli að þessu leyti, til þess að kanna hvort þörf væri á leyfi til framkvæmdanna samkvæmt 33. gr. laga nr. 61/2006, enda séu umræddar framkvæmdir staðsettar innan 100 m frá bakkanum.

Málsrök Grundarfjarðarbæjar: Vísað er til þess að vafi leiki á um hvort kærendur uppfylli skilyrði laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála um lögvarða hagsmuni. Í 3. mgr. 4. gr. laganna sé kveðið á um að þeir einir geti kært stjórnvaldsákvarðanir til úrskurðarnefndarinnar sem eigi lögvarða hagsmuni tengda þeirri ákvörðun sem kæra eigi. Verði að skýra þetta ákvæði í samræmi við almennar reglur stjórnsýsluréttarins um aðild að kærumálum þar sem áskilið sé að kærandi eigi einstaklingsbundinna hagsmuna að gæta af úrlausn máls umfram aðra og jafnframt að þeir hagsmunir séu verulegir. Verði því að meta í hverju tilviki hagsmuni og tengsl kærenda við úrlausn málsins til að komast að niðurstöðu um hvort þeir eigi verulegra, sérstakra og lögvarinna hagsmuna að gæta. Líta verði til þess að jörð kærenda sé í um það bil 700–900 m fjarlægð frá fyrirhugaðri hótelbyggingu. Lárvaðall liggi á milli deiliskipulagssvæðisins og jarðar kæranda. Ekki liggi fyrir hvernig grenndarhagsmunir kærenda muni skerðast að nokkru marki hvað varði landnotkun eða upplifun, svo sem sjónræn áhrif eða hljóðvist. Aðrar málsástæður kærenda lúti að atriðum er tengist skipulagslegum hagsmunum sem teljist til almannahagsmuna. Ekki verði séð hvernig umdeild bygging raski lögvörðum grenndarhagsmunum kærenda, en ásýnd byggingarinnar ein og sér geti ekki varðað einstaklingsbundna lögvarða hagsmuni þeirra.

Deiliskipulagið hafi hlotið meðferð í samræmi við 41. og 42. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 og lög nr. 111/2021 um umhverfismat framkvæmda og áætlana og tekið gildi með auglýsingu í B-deild Stjórnartíðinda 24. ágúst 2023, með minniháttar breytingu 28. s.m. Þeim sem gert höfðu athugasemdir við tillöguna á auglýsingatíma hennar hafi verið tilkynnt um gildistökuna með tölvupósti ásamt samantekt athugasemda og umsögn skipulags- og umhverfisnefndar.

Deiliskipulagið sé í samræmi við Aðalskipulag Grundarfjarðarbæjar 2019–2039, en þar sé svæðið skilgreint fyrir verslun og þjónustu. Í aðalskipulaginu væri beinlínis gert ráð fyrir að hið umdeilda deiliskipulag yrði gert og að það fæli í sér hótelbyggingu. Slík sértæk tilgreining í aðalskipulagi geti ekki talist ganga gegn almennum ákvæðum. Gripið hafi verið til ráðstafana til að bregðast við neikvæðum umhverfisáhrifum með þeim skilyrðum sem sett hafi verið fyrir samþykkt deiliskipulagsins og þannig tekið tillit til þeirra atriða sem tilgreind séu í aðalskipulagi, þar með talið áhrifa á viðkvæm vistkerfi, búsvæði og aðrar náttúruminjar, aðgengi almennings, fjarlægð frá vötnum, fornleifar og fleiri þætti. Samkvæmt þeim skilmálum, sem hið kærða deiliskipulag kveði á um, sé það innan þeirra heimilda sem aðalskipulag mæli fyrir um.

Við meðferð deiliskipulagstillögunnar hafi til samræmis við 5. mgr. 12. gr. skipulagslaga verið gerð grein fyrir umhverfisáhrifum áætlunarinnar og stefnumiða hennar. Í samræmi við ákvæðið hafi skýrslugerð um skipulagstillöguna og skýrslugerð um umhverfisáhrif framkvæmdarinnar samkvæmt lögum um nr. 111/2021 verið sameinað. Í umhverfisskýrslunni hafi verið fjallað um þá umhverfisþætti sem deiliskipulagstillagan væri talin hafa áhrif á, þar með talið vatn, gróður, dýralíf, öryggi og samgöngur, efnahag og atvinnulíf, verslun og þjónustu, fornminjar og ásýnd lands. Stefnumörkun á áætlanastigi sé yfirleitt almenns eðlis, borið saman við það sem eigi við um einstakar framkvæmdir. Þrátt fyrir það hafi verið unnar ítarlegar skýrslur og rannsóknir við undirbúning deiliskipulagsins, meðal annars á lífríki og fornleifum. Í ljósi stöðu deiliskipulagsins í stigskiptri áætlanagerð hafi umhverfismat þess uppfyllt skilyrði skipulagslaga.

Á fundi skipulags- og umhverfisnefndar 20. febrúar 2023 hafi verið bókað að nefndin samþykkti skipulagstillöguna með nánar tilgreindum skilyrðum. Í bókuninni hafi verið tekið tillit til framkominna athugasemda, þar með talið athugasemda kærenda, með 13 skilyrðum sem sett hafi verið fyrir deiliskipulaginu. Bæjarstjórn hafi samþykkt þá afgreiðslu nefndarinnar á fundi sínum 9. mars s.á. Gildistaka deiliskipulagsins feli ekki í sér heimildir til að hefja framkvæmdir heldur þurfi að koma til sérstök stjórnvaldsákvörðun, svo sem veiting byggingar- eða framkvæmdarleyfis auk þess sem tiltekin starfsemi sé háð sérstökum starfsleyfum frá þar til bærum yfirvöldum. Við slíka meðferð komi fram nákvæmari upplýsingar um ýmis atriði hönnunar væntanlegs mannvirkis sem kæran virðist lúta að.

Varðandi fullyrðingar kærenda um að ekki hafi verið tekið nægjanlegt tillit til tiltekinna atriða í athugasemdum kæranda við afgreiðslu skipulags- og umhverfisnefndar er vísað til skilyrða 4, 6 og 11 í bókun nefndarinnar og umsagnar skipulags- og umhverfisnefndar til kærenda vegna athugasemda hans. Í ljósi athugasemdar um mannvirkjagerð, hönnun og skipulag á viðkvæmum stöðum, svo sem í lítt snortinni náttúru sé bent á að um sé að ræða gamalt bæjarstæði með túnum sem hafi verið nýtt til beitar um árabil. Við meðferð málsins hafi verið fjallað um mögulega ljós- og/eða hljóðmengun og lögð áhersla á að starfsemi á svæðinu skyldi vera innan viðmiðunarmarka samkvæmt lögum og reglum, en um sé að ræða atriði sem lögbundnir umsagnaraðilar leggi mat á við meðferð starfsleyfisumsóknar, sbr. skilyrði 11 sem sett hafi verið fyrir deiliskipulaginu.

Frá upphafi hafi legið fyrir sérstakt minnisblað varðandi fráveitumál, dags. 26. september 2019. Í skilyrði 4 í bókun skipulags- og umhverfisnefndar sé áskilið að gerðar verði ítrustu kröfur um fráveitu- og hreinsibúnað. Með því hafi verið gætt að og tekið tillit til sjónarmiða kærenda. Þá sé bent á að í skyldu sveitarfélags til samráðs felist ekki að fallast beri á allar þær athugasemdir sem fram komi, enda sé sveitarstjórnum með lögum veitt víðtækt skipulagsvald þótt því beri að beita að teknu tilliti til málsmeðferðarreglna skipulags- og stjórnsýslulaga. Þá sé bent á að vegna athugasemda Skipulagsstofnunar frá 15. júní 2023 hafi uppdráttur og greinargerð verið uppfærð til samræmis og hafi ekki sætt athugasemdum stofnunarinnar. Ekki séu gerðar kröfur um það í deiliskipulagi að einstakir þættir í hönnun mannvirkja séu tilgreindir enda falli þeir undir framkvæmdaleyfi, byggingaleyfi, starfsleyfi og önnur leyfi fyrir mannvirkjum og starfsemi. Deiliskipulagið geri ítrustu kröfur um fráveitu og vatnsöflun, sbr. skilyrði 3 og 4 í bókun skipulags- og umhverfisnefndar. Í bókun 4 sé lögð á það sérstök áhersla að fráveitu og heilbrigðismál verði með þeim hætti að ekki stafi af þeim hætta á mengun. Í umsögn Heilbrigðisstofnunar Vesturland sé bent á að stofnunin þurfi að samþykkja þann fráveitubúnað sem settur verði upp. Í skilyrði 13 í bókun nefndarinnar sé áskilið að færðar verði inn á skipulagsuppdráttinn 1 m hæðarlínum leiðbeinandi staðsetning rotþróar, leiðbeinandi staðsetning hreinsibúnaðar fráveitukerfis og að öðru leyti sé vísað til 7. kafla skipulagsreglugerðar nr. 90/2013. Orðið hafi verið við þessum áskilnaði í fyrirliggjandi deiliskipulagsuppdrætti.

Tekið hafi verið tillit til lífríkis og fornleifa á svæðinu og gerðar hafi verið ítarlegar rannsóknir sbr. viðauka 1, 4, 5 og 6 við greinargerð deiliskipulagsins. Til þessara greininga og rannsókna hafi verið tekið tillit til í upphaflegum deiliskipulagstillögum og í skilyrðum sem sett hafi verið fyrir því. Um umhverfisáhrif sé vísað sértaklega til kafla 3 í greinargerð, umhverfis- og framkvæmdaskýrslu og annarra viðauka og fyrirliggjandi skilyrða við deiliskipulagið, sbr. og umsögn skipulags- og umhverfisnefndar. Miðað við fyrirliggjandi áform um byggingu hótels ættu áhrif framkvæmdarinnar á vatnalífríki að vera óveruleg að því gefnu að fráveitumál verði í lagi og starfsemin í samræmi við það sem skipulagið geri ráð fyrir. Framkvæmd hafi verið ítarleg rannsókn á fornleifum, sbr. viðauka 4 og ráðist staðsetning fyrirhugaðra bygginga af fornminjum. Þá sé skilyrði 2 í ákvörðun skipulags- og umhverfisnefndar að fornminjar á skipulagssvæðinu verði verndaðar á framkvæmdatíma og að landeigandi geri grein fyrir verndaráformum í umsókn um byggingar- og/eða. framkvæmdaleyfi.

Í kafla 4.7 í umhverfis- og framkvæmdaskýrslu og minnisblaði, dags. 9. september 2019, sé fjallað um möguleika á öflun neysluvatns fyrir hótel. Þá sé í skilyrði 5 í bókun skipulags- og umhverfisnefndar áskilið að vatnsból og lagnir frá því skuli uppfylla ákvæði reglugerðar nr. 536/2001 um neysluvatn.

Í skilyrði 10 í bókun nefndarinnar hafi verið settar fram kröfur um vegtengingu þar sem komi fram að vegtenging við þjóðveginn verði útfærð nánar í hönnun svæðisins og að það verði gert í fullu samráði við Vegagerðina eins og gildi um allar framkvæmdir innan 50 m veghelgunarsvæðis. Kalli hönnun vegstæðis á verulega breytingu skuli það gert á grundvelli breytingar á deiliskipulagi.

Hvað varði þörf á leyfum samkvæmt 21.–22. gr. laga nr. 80/2012 um menningarminjar og 33. gr. laga nr. 61/2006 um lax og silungsveiði þá sé vísað til þess að þessi ákvæði vísi til leyfa til framkvæmda eða mannvirkjagerðar. Slík atriði komi til skoðunar á síðari stigum, við veitingu byggingarleyfis eða framkvæmdaleyfis, en ekki við meðferð deiliskipulags. Ítarleg greining hafi verið unnin um fornleifar á svæðinu. Þá sé í umsögn minjastofnunar áréttað að samkvæmt 2. mgr. 24. gr. laga nr. 80/2012 skuli stöðva framkvæmdir án tafar ef ókunnar fornminjar finnist. Ítarleg greining liggi jafnframt fyrir um fuglalíf og gróður á svæðinu sbr. viðauka 5 og í umhverfisskýrslu sé áhrif á þessa þætti metin auk þess sem aflað hafi verið umsagna frá viðeigandi aðilum.

Deiliskipulagið gangi ekki gegn meginmarkmiðum skipulagslaga líkt og staðhæft sé í kæru. Skipulagið og meðferð þess sé í samræmi við skipulagslög auk viðeigandi ákvæða laga nr. 60/2013 um náttúruvernd. Við málsmeðferð hafi verið lögð áhersla á að leggja mat á áhrif skipulagsins á allt nærumhverfið. Í skilyrði 11 í bókun skipulags- og umhverfisnefndar komi fram að leita beri leiða til að lágmarka ljós- og hávaðamengun sem starfsemin kunni að valda utan svæðisins og að lögbundnir aðilar skuli leggja mat á þennan þátt við meðferð starfsleyfisumsóknar. Þá sé einnig vísað til skilyrða 4 og 6 í bókuninni um að lágmörkuð séu neikvæð áhrif starfseminnar. Skipulagslög geri hins vegar ráð fyrir því að gildistaka skipulagsáætlana geti haft í för með sér röskun á beinum eða óbeinum eignarréttindum, en standi slík réttindi í vegi fyrir framkvæmd skipulags geti komið til eignarnáms skv. 50. gr. skipulagslaga eða eftir atvikum til bótagreiðslna í samræmi við 51. gr. laganna.

Deiliskipulagið gangi ekki gegn friðlýsingu Breiðafjarðar. Gripið hafi verið til ráðstafana og skipulag miði að því að vernda fornminjar á svæðinu. Skilyrði skipulagsins geri ráð fyrir að gerðar verði ítrustu kröfur á fráveitu og sem leiða eigi til þess að áhrif framkvæmda samkvæmt deiliskipulaginu á vatnalífríki verði óveruleg. Sett hafi verið skilyrði um að í deiliskipulaginu kæmi fram að Lárvaðall sé sjávarlón og að það ásamt fjörum falli undir lög nr. 54/1995 um vernd Breiðafjarðar og a. lið 1. mgr. 61. gr. laga nr. 60/2013 um sérstaka vernd tiltekinna vistkerfa og jarðminja. Í greinargerð deiliskipulagsins komi fram að þar sé mikilvægt vistkerfi með fjölbreyttu lífríki og að hönnun hótelsins og starfsemi þess skuli taka mið af því. Ákvæði laga um vernd Breiðafjarðar nái til eyja, hólma og skerja á Breiðafirði ásamt fjörum í innri hluta fjarðarins, þar með talið fjörunnar umhverfis Lárvaðal þar sem fyrirhugað framkvæmdasvæði sé staðsett í um 50 m fjarlægð frá Lárvaðli. Fjarlægðarmörkin séu í samræmi við gr. 5.3.2.14 skipulagsreglugerðar.

Þeirri fullyrðingu að kynning á ásýnd mannvirkja hafi verið villandi sé hafnað. Unnar hafi verið ítarlegar kynningar, myndbönd og sjónlínugreining þar sem sjá megi áhrif mannvirka. Þá hafi komið leiðrétting á augljósri prentvillu sem hafi verið í upphaflegri auglýsingu og henni hafi verið komið á framfæri um leið og hennar hafi orðið vart, sbr. 23. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993, og auglýsing í Stjórnartíðindum leiðrétt. Deiliskipulagsuppdrátturinn sjálfur, sem hafi verið auglýstur, hafi frá upphafi innihaldið rétta hæð húss, sem og öll önnur gögn á fyrri stigum.

Viðbótarathugasemdir kærenda: Þeirri fullyrðingu sveitarfélagsins að kærendur hafi ekki lögvarða hagsmuni af úrlausn málsins sé hafnað. Vegalengd milli lands Skerðingsstaða og fasteignar kærenda sé ekki nema 700 m í beinni sjónlínu. Veruleg hætta sé á að fyrirhuguð hótelbygging muni hafa sjónræn áhrif á fasteignir kærenda og leiða til aukinnar loft-, ljós- og hávaðamengunar, sem skerða muni verðmæti fasteigna kærenda. Þá komi hótel í landi Skerðingsstaða til með að raska umhverfi og lífríki í kringum fasteign þeirra. Ljóst sé að áhrif framkvæmdanna takmarkist ekki við sjónræna þætti og bent sé á að fasteign kæranda liggi að Lárvaði og eigi kærendur því réttindi 115 m út í vatnið, en kærendur séu auk þess handhafar veiðiréttinda í vaðlinum þar á meðal í almenningi stöðuvatnsins. Þeir eigi því bersýnilega lögvarða hagsmuni af úrlausn um gildi deiliskipulags fyrir hótel sem líklegt sé að hafi áhrif á lífríki í Lárvaðli.

Ekki sé hægt að fallast á það með sveitarfélaginu að ítarlegar rannsóknir hafi verið gerðar á lífríki í tengslum við gerð deiliskipulagsins. Í greinargerð sveitarfélagsins hafi ekki verið vísað með nákvæmum hætti til þess hvaða rannsóknir um hafi verið að ræða. Talning á silungs- og laxaseiðum í einn dag verði í öllu falli ekki talin ítarleg rannsókn. Þá sé ljóst að Fiskistofa hafi ekki veitt umsögn um deiliskipulagstillöguna. Hins vegar hafi Fiskistofa bent á að veiðihagsmunir væru í Lárvaðli og að rétt væri að kalla eftir sjónarmiðum frá veiðiréttareigendum til að leiða í ljós hvort framkvæmdirnar kynnu að spilla veiðihagsmunum í vatninu, en ekki verði sé að það hafi verið gert. Þannig liggi ekki fyrir að við afgreiðslu deiliskipulagsins hafi verið gengið nægilega úr skugga um að framkvæmdir muni ekki hafa verulega skaðleg og óafturkræf áhrif á náttúru, lífríki og auðlindir á svæðinu. Þrátt fyrir að upphaf framkvæmda sé háð því að byggingar- eða framkvæmdaleyfi hafi verið gefið út beri sveitarfélaginu eftir sem áður að sjá til þess að fullnægjandi upplýsingar liggi fyrir við samþykkt deiliskipulagsins. Þá sé ekki nægjanlegt að skipulags- og umhverfisnefnd hafi sett skilyrði um að ítrustu kröfur um fráveitu- og hreinsibúnað yrði uppfylltar. Hvorki í greinargerð né deiliskipulagsuppdrætti sé sýnt hvar útrás frá rotþró og yfirfallsvatni eigi að fara út í Lárvaðal. Því liggi ekki fyrir hversu miklu fráveituvatni verði veitt út í vaðalinn og hvergi sé gerð grein fyrir áhrifum mengunar af völdum fráveitu á lífríki eða umhverfi. Deiliskipulagið sé að þessu leyti ekki í samræmi við aðalskipulag Grundfjarðarbæjar þar sem segi að í deiliskipulagi verði tryggt að gerð verði grein fyrir fyrirkomulagi fráveitu og umhverfisáhrifum þess.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um þá ákvörðun bæjarstjórnar Grundarfjarðarbæjar frá 9. mars 2023 að samþykkja deiliskipulag Skerðingsstaða í Grundarfjarðarbæ.

Samkvæmt 3. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála geta þeir einir kært stjórnvaldsákvörðun til úrskurðarnefndarinnar sem eiga lögvarða hagsmuni tengda ákvörðun sem kæra á. Að stjórnsýslurétti hefur skilyrðið um lögvarða hagsmuni fyrir kæruaðild verið túlkað svo að þeir einir teljist aðilar kærumáls sem eigi einstaklegra hagsmuna að gæta af úrlausn máls umfram aðra og jafnframt að þeir hagsmunir séu verulegir.

Hið umdeilda deiliskipulag heimilar byggingu hótels í landi Skerðingsstaða, en gert er ráð fyrir að byggingin verði allt að 22,5 m há og byggingarmagn verði allt að 5.500 m²ofan jarðar, auk nokkurra smáhýsa. Við mat á því hvort kærendur eigi lögvarinna hagsmuna að gæta af hinni kærðu ákvörðun þarf að líta til staðhátta allra, en kærendur eru eigendur jarðarinnar Mýrarhúsa sem liggur handan Lárvaðals og gegnt skipulagssvæðinu. Í þessu sambandi má hafa hliðsjón af umsögn skipulags- og umhverfisnefndar Grundarfjarðarbæjar um framkomnar athugasemdir um deiliskipulagstillöguna varðandi áhrif á sjónræna upplifun. Þar sagði: „Hver svo sem einstaklingsbundin upplifun af framkvæmdinni er, þ.e. góð eða slæm, þá má ljóst vera að vegna hæðar sinnar verður hótelið meira áberandi frá ákveðnum sjónarhornum, sérstaklega frá þjóðveginum þegar ekið verður fram hjá byggingunni og handan Lárvaðals.“ Til þess er einnig að líta að kærendur telja til veiðiréttar í Lárvaðli, en álitið er hugsanlegt að hin ráðgerða uppbygging geti haft í för með sér áhrif á umhverfisgæði í vatninu.

Með hliðsjón af framanröktu verður að álíta að kærendur verði fyrir verulegum áhrifum af ráðgerðum framkvæmdum umfram aðra. Að því virtu verða þeir taldir eiga þá lögvörðu hagsmuni sem krafist er til kæruaðildar skv. 3. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011.

—-

Í 2. mgr. 37. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 er mælt fyrir um að gera skuli deiliskipulag fyrir einstök svæði eða reiti þar sem framkvæmdir eru fyrirhugaðar. Skipulag lands innan marka sveitarfélags er í höndum sveitarstjórna skv. 3. mgr. 3. gr. skipulagslaga og ber sveitarstjórn skv. 38. gr. sömu laga ábyrgð á gerð deiliskipulags. Við gerð skipulagsáætlana ber að fylgja markmiðum skipulagslaga, sem tíunduð eru í 1. gr. þeirra. Meðal þeirra markmiða er að tryggja réttaröryggi í meðferð skipulagsmála þannig að réttur einstaklinga og lögaðila verði ekki fyrir borð borinn þótt hagur heildarinnar sé hafður að leiðarljósi, sbr. c-lið. Að gættum þessum markmiðum hefur sveitarstjórn mat um það hvernig deiliskipulagi skuli háttað, svo fremi það mat byggi á lögmætum sjónarmiðum. Í d-lið nefndrar 1. gr. kemur fram það markmið laganna að tryggja að samráð sé haft við almenning við gerð skipulagsáætlana þannig að almenningi sé gefið tækifæri til að hafa áhrif á ákvörðun stjórnvalda við gerð þeirra.

Tekin var saman lýsing á hinu fyrirhugaða skipulagsverkefni í samræmi við 1. mgr. 40. gr. skipulagslaga og var lýsingin kynnt fyrir almenningi og umsagnaraðilum. Tillaga að deiliskipulagi og umhverfisskýrsla var auglýst í samræmi við 1. mgr. 41. gr. skipulagslaga og 15. gr. laga um umhverfismat framkvæmda og áætlana nr. 111/2021. Að lokinni auglýsingu var tekin afstaða til athugasemda sem bárust við tillöguna skv. 3. mgr. 41. gr. laganna. Fyrir liggur að í auglýsingu deiliskipulagstillögunnar, sem og auglýsingu um gildistöku deiliskipulagsins í Stjórnartíðindum, var að finna villu hvað varðaði heimila hámarkshæð hótelsins. Verður ekki talið að um slíka annmarka sé að ræða að leitt geti til ógildingar enda liggur fyrir að hæð hótelsins var rétt í öðrum gögnum, þar með talið á deiliskipulagsuppdrætti. Þá var auglýsing deiliskipulagsins í Stjórnartíðindum leiðrétt 28. ágúst 2023. Var málsmeðferð deiliskipulagsins að þessu virtu í samræmi við ákvæði skipulagslaga.

Samkvæmt 3. mgr. 37. gr. skipulagslaga skal við gerð deiliskipulags byggt á stefnu aðalskipulags. Í 7. mgr. 12. gr. laganna kemur enn fremur fram að skipulagsáætlanir skuli vera í innbyrðis samræmi og að aðalskipulag sé rétthærra en deiliskipulag.

Aðalskipulag Grundarfjarðarbæjar 2019–2039 heimilar að reisa allt að 100 herbergja hótel og allt að 5 stakstæð gistihús á skipulagssvæði Skerðingsstaða. Hefur aðalskipulagið með því að geyma skýra afmörkun á heimiluðu byggingarmagni. Til viðbótar kemur fram það skilyrði að tryggt verði í deiliskipulagi að byggingar falli vel að landslagi, hvað varði hæð, form, efni og lit. Einnig verði þess gætt að mannvirki falli vel að Kirkjufelli og sett verði fram sjónrænt áhrifamat í þeim tilgangi.

Umhverfi Skerðingsstaða, þ.e. vestanverð Eyrarsveit, einkennist af brattlendi og skriðum þar sem undirlendi er á kjálkum milli hlíðar og sjávar og í dalbotnum. Gróður ber einkenni beitarlandslags. Mikið ber á Kirkjufelli í austur átt, sem er hátt fjall og kringt hamrabeltum. Telja verður viðmið um að mannvirki falli vel að þessu landslagi hvað varði hæð, form, efni og lit séu svo almenn að á þeim verði að takmörkuðu leyti byggt við mat á því hvort deiliskipulag samræmist stefnu aðalskipulags. Þó má færa rök að því að svo mikil heimiluð hámarks hæð mannvirkis á fyrirhuguðu byggingarsvæði, sem er á lægsta punkti á tanga sem skarar út í Lárvaðal, muni ekki falla vel að landslaginu.

Fyrir liggur að við undirbúning hins kærða deiliskipulags var tekin rökstudd afstaða til skilmála aðalskipulags að þessu leiti. Fyrir liggur umsögn skipulags- og umhverfisnefndar við framkomnum athugasemdum um sjónræn áhrif við kynningu deiliskipulagsins og var það álit nefndarinnar að „heildaráhrifin“ væru þannig að „ekki sé tilefni til að girða fyrir áform framkvæmdaraðilans þótt skoðanir kunni að vera skiptar um byggingarlist og fyrirkomulag mannvirkja.“ Í deiliskipulaginu voru sett nánari skilyrði um gerð og útlit hótelbyggingarinnar, m.a. skyldi hún stallast upp til að falla betur að landslagi og að útlit hennar „falli vel að Kirkjufelli“. Einnig voru sett skilyrði um klæðningarefni, efnisval og gróðurþekju á þökum. Verður að álíta að með þessu hafi við gerð deiliskipulags verið byggt á stefnu aðalskipulags.

Samkvæmt gr. 5.3.2.15. í skipulagsreglugerð 90/2013 skal gera grein fyrir veitum og helgunarsvæðum þeirra, ofan jarðar og neðan, á uppdráttum og/eða í greinargerð. Í greinargerð deiliskipulagsins kemur fram að uppfylla skuli ítrustu kröfur um fráveitu- og hreinsibúnað, vöktun og mótvægisaðgerðir komi til bilana og/eða skyndimengunar í fráveitukerfi byggingar og/eða svæða utanhúss. Þar sem um sé að ræða sérstaklega viðkvæman stað við Lárvaðal, sem sé á verndarsvæði Breiðafjarðar, skuli við veitingu byggingar- og/eða framkvæmdaleyfis leggja sérstaka áherslu á að fráveitu- og heilbrigðismál séu með þeim hætti að ekki stafi af þeim hætta á mengun. Í umsögn Heilbrigðiseftirlits Vesturlands, sem aflað var við meðferð málsins, er fjallað um hreinsivirki vegna uppbyggingar á svæðinu. Fram kemur að vanda þurfi til verka við staðarval og útfærslu á slíku mannvirki og gæta þess að fráveitan skaði ekki lífríkið og útivistarmöguleika gesta í fjörunni við Lárvaðal og bent er á að heilbrigðiseftirlitið komi til með að þurfa að samþykkja þann fráveitubúnað sem settur verði upp við hótelið á Skerðingsstöðum og að mögulega þurfi að vakta ástand vatns í Lárvaðli með sýnatökum. Verður að telja að hið kærða deiliskipulag uppfylli framangreind ákvæði skipulagsreglugerðar að þessu leiti.

Sá ágalli er á umfjöllun í umhverfisskýrslu deiliskipulagsins að hún er ekki sett í nægilegt samhengi við þær skyldur sem leiða af lögum um stjórn vatnamála nr. 36/2011, sbr. meðal annars 2. mgr. 28. gr. laganna. Viðtaki frárennslis frá ráðgerðri starfsemi á Skerðingsstöðum er Lárvaðall. Flatarmál lónsins er 2,01 km² og samkvæmt lögum um stjórn vatnamála flokkast Lárvaðall sem árósavatn og hefur vatnshlotanúmerið 101‐620‐T. Með lögum um stjórn vatnamála eru m.a. gerðar kröfur til leyfisveitingarstjórnvalds um rökstuðning fyrir því að framkvæmdir á borð við þær sem hér eru til umfjöllunar, feli eigi í sér hnignun vatnsgæða sem fari í bága við meginreglur laga um stjórn vatnamála. Með hliðsjón af þeirri lýsingu sem þó er í umhverfisskýrslu deiliskipulagsins á ráðgerðum framkvæmdum við fráveitu verður þó eigi talið að undirbúningur skipulagsins sé háður slíkum annmörkum að ógildingu varði, en til þess er þá einnig að líta að ákvæði laga um stjórn vatnamála hafa þýðingu við leyfisveitingu til framkvæmda, sbr. 3. mgr. 28. gr. laganna.

Við undirbúning skipulagstillögunnar leitaði sveitarfélagið umsagnar Fiskistofu. Í umsögn stofnunarinnar var bent á að framkvæmdir í eða við veiðivatn, allt að 100 m frá bakka þess, kunni að vera háðar leyfi Fiskistofu sbr. 33. gr. laga nr. 61/2006 um lax- og silungsveiði, en slíkt leyfi þarf, eftir atvikum, að liggja fyrir áður en framkvæmdir hefjast.

Samkvæmt 5. mgr. 12. gr. skipulagslaga, sbr. 14. gr. laga nr. 111/2021, skal við gerð skipulagsáætlana gera grein fyrir áhrifum áætlunar og einstakra stefnumiða hennar á umhverfið, m.a. með samanburði þeirra kosta sem til greina koma, og umhverfismati áætlunarinnar. Fjallað var um þrjá valkosti í umhverfisskýrslu deiliskipulagsins. Auk valkosts framkvæmdaraðila var þar lýst óbreyttu ástandi og öðrum möguleika á uppbyggingu hótels og orlofsþorps. Fram kom að aðrar útfærslur hefðu verið ræddar við skipulagsnefnd og bæjarstjórn, en þar hefði verið af þýðingu að verulega væri þrengt að mögulegu framkvæmdasvæði vegna fornminja. Takmarkaðir möguleikar væru á framkvæmdum annars staðar innan deiliskipulagsreitsins. Mögulegt væri að færa hótelið norðan við stærstu fornminjarnar og stakstæð hús á nyrsta hluta þar sem nú væri sýnd hótelbyggingin, en gera yrði ráð fyrir því að umhverfisáhrif framkvæmda, jákvæð eða neikvæð, væru þau sömu við það. Að teknu tilliti til stefnu aðalskipulags um uppbyggingu á þeim skipulagsreit sem er til umfjöllunar í máli þessu verður ekki álitið að mat á valkostum um uppbyggingu á svæðinu hafi verið háð annmörkum.

Um umhverfismat deiliskipulags er fjallað í gr. 5.4.1. í skipulagsreglugerð. Samkvæmt 1. mgr. greinarinnar skal við gerð deiliskipulags meta líkleg áhrif af fyrirhuguðum framkvæmdum og starfsemi á aðliggjandi svæði og einstaka þætti áætlunarinnar sjálfrar, svo sem á vistkerfi, auðlindir, landslag, ásýnd, útsýni, hljóðvist, loftgæði, hagkvæmni, veðurfar, varðveislugildi og svipmót byggðar og einstakra bygginga o.fl. umhverfisþætti eftir því sem efni skipulagsins gefi tilefni til. Í 2. mgr. segir að áætla skuli áhrif af landmótun, skógrækt, umferð, hávaða, umfangsmiklum mannvirkjum, svo sem háhýsum, ásamt fleiri atriðum sem talin eru þar upp. Þá er kveðið á um í 3. mgr. að gera skuli grein fyrir matinu og niðurstöðu þess í greinargerð deiliskipulagsins. Jafnframt skuli því lýst hvernig skipulagið samræmist markmiðum skipulagsreglugerðar, sbr. gr. 1.1., og markmiðum deiliskipulags, sbr. gr. 5.1.1. Að lokum er tekið fram í 4. mgr. að ef í ljós komi að fyrirhugaðar framkvæmdir eða starfsemi geti haft neikvæð áhrif á umhverfið skuli gera breytingar á deiliskipulagstillögunni til að draga úr hinum neikvæðu áhrifum eða rökstyðja af hverju það sé ekki gert. Setja skuli skilmála um vöktun áhrifa og um hvernig bregðast eigi við umhverfisvandanum eftir því sem þörf sé á.

Í umhverfisskýrslu deiliskipulagsins var fjallað um þá umhverfisþætti sem deiliskipulagsáætlunin var talin líkleg til að hafa áhrif á, nánar tiltekið: vatnafar, neysluvatn, loftslag, gróðurfar, dýralíf, heilsu og öryggi, efnahag, atvinnulíf og íbúaþróun, verslun, þjónustu, útivist og tómstundir, ferðaþjónustu, samgöngur, efnisleg verðmæti, landnotkun, fornminjar, ásýnd lands og vernduð svæði. Markmið umhverfismats á áætlunarstigi er að huga að umhverfisáhrifum á fyrri stigum ákvörðunartöku. Þar sem stefnumörkun á áætlanastigi er yfirleitt almenns eðlis, borið saman við það sem á við um einstakar framkvæmdir sem háðar eru umhverfismati, verður að ganga út frá því að umhverfismat áætlana sé tiltölulega almennt mat, sem oft fer fram án sérstakra rannsókna á umhverfi og umhverfisáhrifum. Í umhverfisskýrslu hins kærða deiliskipulags er að finna mat á því hver séu líkleg áhrif framkvæmdarinnar á greinda umhverfisþætti og hvaða mótvægisaðgerða og/eða eftirfylgni eigi grípa til. Þá voru auk umhverfis- og framkvæmdaskýrslu meðfylgjandi deiliskipulagsáætluninni skýrslur um gróður og fugla, vatnalíf, fornminjar og skýrsla um vatnsöflun og fráveitu. Að framangreindu virtu og að teknu tilliti til stöðu deiliskipulagsins í stigskiptri áætlanagerð verður að telja að umhverfismat skipulagsins hafi uppfyllt skilyrði skipulagslaga.

Að lokum er bent á að þær framkvæmdir sem fyrirhugaðar eru samkvæmt hinu kærða deiliskipulagi falla undir tl. 12.04 laga nr. 111/2021. Þarf því álit Skipulagsstofnunar um mat á umhverfisáhrifum, sbr. 14. gr. skipulagslaga, að liggja fyrir áður en leyfi verða veitt vegna þeirra framkvæmda sem heimilaðar eru samkvæmt hinu kærða deiliskipulagi.

Með vísan til alls þess sem að framan er rakið er það álit úrskurðarnefndarinnar að hin kærða ákvörðun sé ekki haldin slíkum annmörkum að fella verði hana úr gildi.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kærenda um að felld verði úr gildi ákvörðun bæjarstjórnar Grundarfjarðarbæjar frá 9. mars 2023, um að samþykkja deiliskipulag Skerðingsstaða í Grundarfjarðarbæ.

jan 31

Love0

114/2023 Krossavík

Með UUA

Árið 2024, miðvikudaginn 31. janúar, tók Arnór Snæbjörnsson, formaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, með heimild í 3. mgr. 3. gr. laga nr. 130/2011, fyrir:

Mál nr. 114/2023, kæra á ákvörðun bæjarstjórnar Snæfellsbæjar frá 19. júlí 2023, um að samþykkja nýtt deiliskipulag Krossavíkurbaða.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 29. september 2023, er barst nefndinni sama dag, kærir íbúi að Hraunsási 18, Hellissandi, þá ákvörðun bæjarstjórnar Snæfellsbæjar frá 19. júlí 2023, að samþykkja nýtt deiliskipulag Krossavíkurbaða. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi. Þess var jafnframt krafist að réttaráhrifum hinnar kærðu ákvörðunar yrði frestað á meðan málið væri til meðferðar hjá úrskurðarnefndinni. Þeirri kröfu var hafnað með úrskurði nefndarinnar uppkveðnum 10. nóvember 2023.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá bæjarstjórn Snæfellsbæjar 23. október 2023.

Málavextir: Krossavík er vík vestan við kauptúnið Hellissand þaðan sem áður fyrr var útgerð. Að undangenginni auglýsingu skv. 36. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 samþykkti sveitarstjórn Snæfellsbæjar á fundi sínum 17. júlí 2023 tillögu um breytingu á Aðalskipulagi Snæfellsbæjar 2015-2031 vegna fyrirhugaðs baðstaðar í Krossavík. Tók breytingin gildi með birtingu í B-deild Stjórnartíðinda 22. ágúst s.á. Samhliða aðalskipulagsbreytingunni var unnið að gerð deiliskipulags fyrir svæðið en í deiliskipulagstillögunni kom fram að svæðið hentaði einkar vel fyrir baðstað þar sem slík starfsemi styddi við verndun hafnarmannavirkja í Krossavík auk þess að fram kom að á svæðinu væri mikið útsýni. Uppbygging gerði ráð fyrir byggingum allt að 500 fermetrum að stærð, með þjónustubyggingu á einni hæð, með búningsherbergjum, móttöku og þjónustusvæði fyrir gesti, aðstöðu fyrir starfsfólk, tæknirýmum o.fl. Fram kom að á svæðinu yrði aðstaða til gufubaða og mismunandi gerðir af pottum með heitu og köldu vatni. Gert var einnig ráð fyrir 1.800 m² svæði fyrir um 40 bílastæði og umferðarsvæði milli baðs og bílastæða. Deiliskipulagstillagan fékk meðferð samkvæmt 1. mgr. 43. gr. laga nr. 123/2010 og var samþykkt í bæjarstjórn Snæfellsbæjar 19. júlí 2023. Auglýsing um samþykkt deiliskipulagsins var birt í B-deild Stjórnartíðinda 30. ágúst 2023.

Málsrök kæranda: Kærandi telur að undirbúningur hins kærða deiliskipulags hafi verið haldinn verulegum annmörkum. Með hinu nýja deiliskipulagi verði náttúru í Krossavík og á Brimnesi stórlega spillt og mikil áhætta tekin með fágætar vistgerðir með hátt verndargildi og fuglalíf. Engir brýnir almannahagsmunir standi til þess að þessi leið verði farin heldur þvert á móti krefjist almannahagsmunir þess að hentugri staðsetning verði fundin fyrir baðstað. Aðrir raunhæfir og sambærilegir staðarvalkostir hafi aldrei verið skoðaðir. Ekki hafi verið sinnt af hálfu Snæfellsbæjar að ráðast í grunnrannsóknir sem umsagnaraðilar hafi ítrekað bent á að skorti og séu nauðsynlegar. Við gerð umhverfismatsskýrsla hafi sveitarfélagið brotið gegn b. og c. lið 12. gr. laga um umhverfismat framkvæmda og áætlana nr. 111/2021. Hafi kynning og afgreiðsla bæjarstjórnar á nýju deiliskipulagi auk þess hvorki verið í samræmi við 4. mgr. 40. gr. og 3. mgr. 41 gr. skipulagslaga nr. 123/2010 né 1. mgr. 41. gr. laga nr. 138/2011

Þá sé framsetning hins kærða deiliskipulags ekki verið í samræmi við 1. mgr. 41. gr. skipulagslaga. Hafi Skipulagsstofnun bent á það í bréfi til sveitarfélagsins, dags. 2. ágúst 2023, að áður en deiliskipulagið yrði birt með auglýsingu í B-deild Stjórnartíðinda þyrfti að lagfæra m.a. hnitsetningu lóða. Því hafi ekki verið sinnt af hálfu sveitarfélagsins. Einnig hafi umhverfismat nýs deiliskipulags í Krossavík ekki verið í samræmi við c. lið 14. gr laga nr. 111/2021 um umhverfismat framkvæmda og áætlana. Þá séu athugasemdir gerðar við umfjöllun í umhverfismatsskýrslu. Sem dæmi sé mikið gert úr því að svæðið sé raskað og þar hafi verið athafnasvæði áður. Hið rétta sé að engin starfsemi, utan við rekstur á lágstemdri listamannaíbúð og litlu galleríi í stuttan tíma hafi verið í Krossavík í yfir 50 ár.

Málsrök Snæfellsbæjar: Bent er á að hið kærða deiliskipulag sé í samræmi við aðalskipulag sem tekið hafi gildi með auglýsingu Skipulagsstofnunar í ágúst 2023. Deiliskipulagið sé einnig í samræmi við meginstefnu Snæfellsbæjar sem mótuð hafi verið við síðustu endurskoðun aðalskipulags um afþreyingar og ferðamannasvæði vegna fjölgunar ferðamanna. Lýsingar vegna aðalskipulagsbreytingar og nýs deiliskipulags og vinnslutillögur beggja skipulagsstiga hafi verið kynntar á almennum auglýstum fundum. Áður en lýsing og matslýsing hafi verið kynntar hefði staðsetning baðlóns í gömlu sundlauginni á Hellissandi verið metin en hafnað þar sem metið var að hún hefði valdið verulegri slysahættu fyrir börn. Eftir kynningu lýsingar hafi verið skoðað að koma baðlóni fyrir á Rifi, en það hafi einnig verið metið óraunhæft. Þar færi umferð um gönguleiðir og leiksvæði barna ef núverandi vegir yrðu notaðir, en að öðrum kosti hefði þurft að útbúa nýjan aðkomuveg með tilheyrandi raski fyrir svæðið. Einnig hafi verið metnir staðir milli Hellisands og Rifs en þeir hefðu kallað á nýjan veg og rask á ósnortnu landi. Alvanalegt sé að skoðaðir séu ýmsir kostir sem ekki sé fjallað frekar um séu þeir álitnir ónothæfir.

Umhverfismatsskýrslan sé miðuð við Krossavík, á þegar röskuðu svæði, og sé gerð miðað við að um litla framkvæmd sé að ræða, sem hvorki sé tilkynningarskyld né matsskyld í samræmi við lög um umhverfismat framkvæmda og áætlana. Í umhverfisskýrslu sé gert ráð fyrir að annað hvort verði fyrirhugaðar framkvæmdir við Krossavík eða engar framkvæmdir, því aðrir kostir hafi þegar verið útilokaðir. Eftir kynningu lýsingar og gerð nákvæmrar gróðurgreiningar hafi verið gerð tillaga um að færa fyrirhuguð mannvirki úr fjöru og upp fyrir gróðurkant við fjöru og minnka framkvæmdasvæðið verulega.

Viðbótarathugasemdir kæranda: Í tilefni af málsrökum Snæfellsbæjar er bent á að í stefnu bæjarins í umhverfismálum í aðalskipulagi komi fram í kafla 2 á bls. 15: „Í Snæfellsbæ er rík meðvitund um gildi umhverfisverndar og vilji til að stuðla að sjálfbærri uppbyggingu innan sveitarfélagsins, með áherslu á samþættingu náttúru, efnahags og mannlífs. Lögð er áhersla á vitundarvakningu um landslag og verndun þess. Leitað er leiða til að geta tekið á móti vaxandi umferð um svæðið, án þess að umhverfið verði fyrir skaða. Tekið verði tillit til þolmarka íbúa.” Hið kærða deiliskipulag stangist á við þessa stefnu í öllum meginatriðum. Vegna viðkvæms gróðurs og fuglalífs á svæðinu sé alls ekki æskilegt að ýta undir frekari umferð fólks í Krossavík þar sé fyrir. Sérstaklega ekki þar sem rannsóknir skorti á fuglalífi og mati á þolmörkum þess. Það sama gildi um þolmörk íbúa gagnvart ferðamönnum.

Málsrök framkvæmdaraðila: Framkvæmdaraðila var gefinn kostur á að koma að athugasemdum vegna málsins en engar bárust.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um ákvörðun bæjarstjórnar Snæfellsbæjar frá 19. júlí 2023 um að samþykkja deiliskipulag Krossavíkurbaða á Hellissandi.

Um kæruaðild í þeim málum sem undir úrskurðarnefndina heyra er fjallað um í 3. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála. Þar er kveðið á um að þeir einir geti kært stjórnvaldsákvarðanir til úrskurðarnefndarinnar sem eigi lögvarða hagsmuni tengda þeirri ákvörðun sem kæra eigi nema í tilteknum undantekningartilvikum sem þar eru greind. Verður að skýra þetta ákvæði í samræmi við almennar reglur stjórnsýsluréttarins um aðild að kærumálum þar sem áskilið er að kærandi eigi beina einstaklingsbundna hagsmuni tengda þeirri ákvörðun sem kæra á.

Kærandi er íbúi að Hraunási 18, á Hellissandi og hefur greint frá því að hann hafi útsýni til Krossavíkur þar sem ráðgert er samkvæmt hinu kærða deiliskipulagi að reisa baðstað og leggja bílastæði. Hann nýti sér svæðið til útivistar og heilsubótar með daglegum gönguferðum og fuglaskoðunarferðum í fjörunni og á fjörukambinum og hafi látið sig málefni svæðisins varða sem náttúruperlu og útivistarsvæðis. Hjá því verður þó eigi litið að fasteign kæranda er í nokkurri fjarlægð, eða rúmlega 800 metra frá ráðgerðum byggingum og verður ekki með hliðsjón því séð að hagsmunir hans muni skerðast á nokkurn hátt að því er varðar landnotkun, skuggavarp eða innsýn. Þá verður ekki séð að grenndaráhrif verði vegna aukinnar umferðar við hús kæranda. Þrátt fyrir að ásýnd umrædds landsvæðis muni breytast og ráðgerð mannvirki verði greinanleg frá húsi kæranda verður ekki talið að grenndaráhrif slíkrar útsýnisbreytingar séu með þeim hætti að varðað geti hagsmuni hans á þann veg að hann eigi með því einstaklingsbundna hagsmuni tengda hinni kærðu ákvörðun umfram aðra. Verður kröfu kæranda um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar því vísað frá úrskurðarnefndinni.

Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

124/2023 Fiskvinnsla að Bolafæti

143/2023 Suðurgata

8/2024 Almannadalur

113/2023 Hafnargata

115/2023 Sólberg

145/2023 Indriðastaðir

130/2023 Hraunteigur

5/2024 Hólmbergsbraut

112/2023 Skerðingsstaðir

114/2023 Krossavík

Um okkur

Opnunartími