Skip to main content
Úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála
des 22
Love0

22/2014 Fiskeldi Ísafjarðardjúp

Með
Árið 2015, þriðjudaginn 14. júlí, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Ásgeir Magnússon dómsstjóri og Geir Oddsson auðlindafræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 22/2014, kæra á ákvörðun Skipulagsstofnunar frá 6. mars 2014 um að aukið eldi regnbogasilungs í 4.000 tonna ársframleiðslu við Snæfjallaströnd (Sandeyri) í Ísafjarðardjúpi skuli ekki háð mati á umhverfisáhrifum. 

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 28. mars 2014, er barst nefndinni 30. s.m., kærir Veiðifélag Langadalsárdeildar, Móholti 6, Ísafirði, þá ákvörðun Skipulagsstofnunar frá 6. mars 2014 að aukið eldi Dýrfisks hf. í 4.000 tonna ársframleiðslu regnbogasilungs við Snæfjallaströnd (Sandeyri) í Ísafjarðardjúpi skuli ekki háð mati á umhverfisáhrifum.

Með bréfi, dags. 5. apríl 2014, er barst nefndinni 9. s.m., kærir Veiðifélag Laugardalsár sömu ákvörðun og með bréfi, dags. 11. apríl 2014, er barst nefndinni samdægurs, kæra útgerðirnar A.Ó.A. útgerð hf., Mýrarholt ehf. og Valþjófur ehf. einnig sömu ákvörðun. Þar sem hagsmunir kærenda standa því ekki í vegi verða seinni kærumálin, sem eru nr. 27/2014 og 29/2014, sameinuð kærumáli þessu.

Skilja verður kröfugerð kærenda svo að þess sé krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi og að mat á umhverfisáhrifum fari fram. Auk þess fer Veiðifélag Laugardalsár fram á til vara að starfsleyfi vegna eldisins verði ekki veitt fyrr en að loknu tilteknu matsferli varðandi sjókvíaeldi í Ísafjarðardjúpi. Þá fara útgerðirnar A.Ó.A. útgerð hf., Mýrarholt ehf. og Valþjófur ehf. fram á að úrskurðarnefndin taki afstöðu til þess hvort að fyrirhugað sjóeldi muni skerða lögvarin réttindi rækjusjómanna í Ísafjarðardjúpi.

Gögn málsins bárust frá Skipulagsstofnun 14. maí 2014.

Málavextir: Með bréfi til Skipulagsstofnunar, dags. 20. desember 2013, tilkynnti Dýrfiskur hf. um þau áform sín að auka framleiðslu á regnbogasilungi við Snæfjallaströnd (Sandeyri) í Ísafjarðardjúpi í 4.000 tonn á ári. Kom fram í tilkynningunni að fyrirtækið hefði þegar leyfi til framleiðslu á 2.000 tonnum af regnbogasilungi á ári í Dýrafirði og hyggðist auka framleiðslu þar í 4.000 tonn á ári. Lykilforsenda þess að tryggja umhverfisvænan og sjálfbæran rekstur væri að hvíla eldissvæðin og væri liður í því að hvíla Dýrafjörð á þriggja ára fresti. Væri því tilkynnt um fyrirhugaða stækkun á sjókvíaeldi á regnbogasilungi á greindum stað í Ísafjarðardjúpi. Þar hefði fyrirtækið fyrir starfs- og rekstrarleyfi fyrir 200 tonna eldisframleiðslu en fyrirhugað væri að koma fyrir 10 eldiskvíum á 360 ha svæði og slátra allt að 7.000 tonnum af regnbogasilungi á þriggja ára fresti. Hámarksframleiðsla á ársgrundvelli yrði 4.000 tonn.

Skipulagsstofnun leitaði álits Ísafjarðarbæjar, Fiskistofu, Hafrannsóknastofnunar, Matvælastofnunar, Minjastofnunar Íslands, Samgöngustofu og Umhverfisstofnunar með bréfum, dags. 27. desember 2013. Umsagnir bárust frá nefndum stjórnvöldum í janúar og febrúar 2014. Frekari upplýsingar bárust frá framkvæmdaraðila með bréfi, dags. 12. febrúar s.á., og í tölvupósti 5. mars s.á. Var það álit Ísafjarðarbæjar, Fiskistofu, Hafrannsóknastofnunar og Minjastofnunar Íslands að ekki væri þörf á því að framkvæmdin sætti mati á umhverfisáhrifum. Samgöngustofa tók ekki afstöðu til þess hvort framkvæmdin skyldi háð slíku mati, en Umhverfisstofnun taldi ekki líklegt að umrædd framleiðsluaukning myndi hafa umtalsverð umhverfisáhrif í för með sér.

Hinn 6. mars 2014 tók Skipulagsstofnun þá ákvörðun, með vísan til gagna málsins, að fyrirhugað aukið eldi regnbogasilungs væri ekki líklegt til að hafa umtalsverð umhverfisáhrif og skyldi því ekki háð mati á umhverfisáhrifum. Hefur sú ákvörðun verið kærð til úrskurðarnefndarinnar, eins og að framan greinir.

Málsrök kærenda: Kærendur vísa til þess að Skipulagsstofnun hafi ákveðið að tilgreint fyrirhugað eldi á allt að 6.800 tonna af regnbogasilungi og 200 tonna af þorski í Ísafjarðardjúpi skuli háð mat á umhverfisáhrifum. Verði ekki séð að það eldi sem í þessu máli ræði hafi einhver minni umhverfisáhrif og ætti það því einnig að vera háð mati á umhverfisáhrifum. Regnbogasilungur, sem sleppi úr sjóeldiskvíum og gangi upp í ferskvatnsár, þar sem fyrir séu stofnar laxfiska, geti valdið slíkum stofnum verulegum skaða. Í náttúrulegu umhverfi næri regnbogasilungur sig m.a. á seiðum annarra fiska og jafnvel hrognum þeirra. Eigi seiði laxfiska oft erfitt uppdráttar vegna náttúrulegra aðstæðna í Ísafjarðardjúpi og geti flökkufiskar því valdið óafturkræfum skaða. Eyðileggi það einnig orðspor laxveiðiáa ef þar veiðist eldisfiskur.

Staðsetning fyrirhugaðra eldiskvía fram af Sandeyri við Snæfellsströnd og ríkjandi straumar í Ísafjarðardjúpi séu slíkir að göngufiskur þurfi að fara um þetta kvíeldissvæði sem mengað sé af úrgangi, e.t.v. af smitsjúkdómum, s.s. blóðsótt, laxalús og af hugsanlegri notkun lyfja og eiturefna. Séu laxaseiði í meiri hættu en fullvaxta fiskar. Þá sé um sjónmengun að ræða sem muni koma niður á ferðaþjónustu á svæðinu. Bent sé að að veðurfarslegar aðstæður séu slíkar í Ísafjarðardjúpi að þar geti orðið ofsaveður, einkum þó að vetri til. Í slíku veðri geti ísing hlaðist svo á eldiskvíar, að þeim verði ekki bjargað og hætt við að eldisfiskur sem í þeim sé sleppi út eða drepist. Svo sé komið fyrir laxveiðiám á Vestfjörðum að aðeins árnar sem renni í Ísafjarðardjúp eigi raunverulegan möguleika á að vera með ómengaðan náttúrulegan stofn. Því sé þörf á að leyfa náttúrunni að njóta vafans og heimila ekki sjókvíeldi laxfiska í Ísafjarðardjúpi eða Jökulfjörðum.

Aukinn lífmassi í Ísfjarðardjúpi muni auka líkur á að sjúkdómar valdi tjóni á svæðinu. Fyrirhugað fiskeldi muni hafa neikvæð áhrif á botngerð og lífríki á botni sem geti hamlað eða eyðilagt með öllu vöxt og viðgang rækju í Ísafjarðadjúpi. Mörgum spurningum sé ósvarað um áhrif sjókvíaeldis á rækjustofn þar. Nauðsynlegt sé að þeim sé svarað áður en umfangsmikið sjókvíaeldi hefjist. Slíkar rannsóknir hafi ekki farið fram og því sé varhugavert að hefja framkvæmd án þess að auka og efla þekkingargrunn með rannsóknum. Togsvæði rækjuveiðimanna muni skerðast með tilkomu kvíanna, en slíkt sé skerðing á atvinnuréttindum rækjusjómanna við Ísafjarðadjúp, sem falli undir eignarréttarákvæði 72. gr. stjórnarskrárinnar.

Málsrök Skipulagsstofnunar: Skipulagsstofnun bendir á að þeir einir eigi kærurétt sem eigi lögvarða hagsmuni tengda ákvörðun sem kæra eigi, sbr. 3. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála. Undantekning sé þó gerð í sambandi við umhverfisverndar-, útivistar- og hagsmunasamtök með minnst 30 félaga, sbr. 2. máls. 3. mgr. sömu greinar. Óljóst sé af gögnum málsins hvort einn kærenda uppfylli skilyrði kæruaðildar m.t.t. fjölda félagsmanna.

Fyrirhugað sjóeldiskvíeldi á 6.800 tonnum af regnbogasilungi og 200 tonnum af þorski í Ísafjarðardjúpi, sem stofnunin hafi talið háð mati á umhverfisáhrifum, sé ekki sambærilegt kærumáli kæranda. Hið fyrrnefnda hafi snúist um blandað eldi þorsks, lax og regnbogasilungs þar sem neikvæðustu umhverfisáhrifin miðuðu við lax en síðarnefnda málið snúist eingöngu um eldi regnbogasilungs. Þá séu staðsetningar allt aðrar. Vegna ólíkrar framleiðslu og staðsetningar séu málin ekki samanburðarhæf. Hafi málsmeðferð stofnunarinnar því ekki falið í sér brot á jafnræðisreglu 11. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.

Þegar nýjar tegundir berist inn í vistkerfi þar sem þær hafi ekki verið áður, t.d. í ferskvatnsár, geti slíkt haft í för með sér neikvæð áhrif. Hins vegar þurfi að horfa til þess hve líklegt sé að mögulegur sleppifiskur úr kvíum fyrirhugaðs eldis endi í þeim ám sem vísað sé til. Eldissvæðið sé í ríflega 15 km fjarlægð frá Laugardalsá og rúmlega 30 km frá Langadalsá. Sé því uppfyllt það ákvæði reglugerðar nr. 105/2000 sem kveði á um að við leyfisveitingar skuli miða við að sjókvíastöðvar séu ekki nær en 5 km þeim laxveiðiám sem séu með yfir 100 laxa meðalveiði á tíu ára tímabili og miða skuli við 15 km fjarlægð ef um sé að ræða ár með yfir 500 laxa meðalveiði. Í þremur stærstu laxveiðiám í Ísafjarðadjúpi hafi meðalveiði á laxi á tíu ára tímabili 2001-2010 verið 360 laxar í Laugardalsá, 181 í Langadalsá og 114 í Hvannadalsá. Minni veiði sé í öðrum ám á svæðinu. Næsta á við eldissvæðið sé Dalsá í Unaðsdal í tæplega 11 km fjarlægð, en þar sé einungis lítilsháttar bleikjuveiði.

Í einni kæru komi fram að ríkjandi straumur í Ísafjarðardjúpi sé innstraumur að vestanverðu en útstraumur að austanverðu. Mótmælt sé staðhæfingu í sömu kæru þess efnis að þar sem algengt sé að lax veiðist í silungsnet inn með Snæfjallaströnd megi ætla að göngufiskur í ár innst í Ísafjarðardjúpi komi inn með Snæfjallaströnd á móti ríkjandi strandstraumi. Skipulagsstofnun vísi til norskrar rannsóknar sem sýni að regnbogasilungur haldi sig að stórum hluta í nágrenni sleppistaðar og þá í yfirborðinu. Þrátt fyrir að ekki hafi farið fram sérstakar rannsóknir á göngu laxfiska um Ísafjarðardjúp liggi beinast við að mögulegur strokufiskur úr fyrirhuguðum kvíum í austanverðu djúpinu haldi sig annað hvort að mestu í nágrenni við eldisstæðið, og því auðvelt að endurheimta hann í net, eða fylgi útstraum og syndi á haf út. Erfðablanda regnbogasilungs við villta stofna sé jafnframt hverfandi eins og m.a. komi fram í umsögn Fiskistofu. Skipulagsstofnun ítreki það sem fram komi í ákvörðun sinni að meginstraumur liggi út fjörðinn frá eldissvæðinu, sem skipti miklu máli varðandi líkur á því að mögulegir sjúkdómar sem upp kæmu í eldinu bærust í ár innar í Ísafjarðardjúpi. Með vísan til þess sem áður greini, sé ekki hægt að gera ráð fyrir því að göngufiskur syndi á móti straumi og fari þannig um fyrirhugað eldissvæði á leið sinni inn fjörðinn. Þá hyggist framkvæmdaraðili grípa til aðgerða til að draga úr hættu á að sjúkdómar valdi áföllum eða berist út í umhverfið.

Í tilkynningu framkvæmdaraðila til stofnunarinnar sé vísað til greiningar á öldufari í Ísafjarðardjúpi, m.t.t. fiskeldis frá 2013. Þar komi fram að eldissvæðið við Sandeyri sé varið fyrir 2 m öldu í öllum vindáttum. Þá komi fram í tilkynningunni að það sé afar sjaldgæft að hafís berist inn í Ísafjarðardjúp. Vitað sé um tvö tilfelli og sé gerð grein fyrir þeim í tilkynningunni. Stofnunin viti að aldrei sé hægt að koma í veg fyrir að fiskur sleppi úr kvíum, t.d. í kjölfar ofsaveðurs. Hins vegar beri að taka mið af því sem að framan segi um fjarlægð fyrirhugaðs eldissvæðis frá ósum nærliggjandi áa, hegðun og fari sleppifiska og að ekki sé talið að regnbogasilungur geti tímgast í íslenskum ám. Ákvörðun um að framkvæmd sé matsskyld sé íþyngjandi í garð framkvæmdaraðila. Af því leiði að stofnunin geti ekki tekið slíka ákvörðun nema fyrir liggi traustar upplýsingar um möguleika á því að regnbogasilungur geti valdið laxfiskastofnum í ferskvatnsám verulegum og óafturkræfum skaða.

Gögn málsins gefi ekki til kynna að aukinn lífmassi muni auka líkur á að sjúkdómar valdi tjóni á svæðinu. Í því sambandi sé bent á umsögn Fiskistofu í málinu. Þar komi fram að þar sem ætlunin sé að hámarksframleiðsla lífmassa verði 4.000 tonn á ári á einni staðsetningu muni áhætta á smitsjúkdómum og sníkjudýratengdum vandmálum verða nokkur en að Fiskistofa taki þó fram að með réttu og fyrirbyggjandi verklagi megi draga verulega úr slíkri áhættu. Þá hafi Matvælastofnun í umsögn sinni ekki talið þörf á mati á umhverfisáhrifum um þá þætti sem snúi að sjúkdómum. Skipulagsstofnun bendi jafnframt á að fjarlægð eldissvæðisins frá næstu veiðiám uppfylli skilyrði reglugerðar nr. 105/2000 og að meginstraumur liggi út fjörðinn frá eldissvæðinu.

Vegna athugasemda um neikvæð áhrif fyrirhugaðs fiskeldi á botngerð og lífríki á botni, sem hamlað geti vexti og viðgangi rækju í Ísafjarðardjúpi, sé bent á umsögn Fiskistofu. Þar komi eftirfarandi fram: „Einungis er um eina staðsetningu að ræða sem er töluvert utarlega, norðanmegin í djúpinu, og ekki er staðsett á rækjuveiðislóð samkvæmt [tilkynningu], …“ Fullyrðingum um annað sé hafnað af Skipulagsstofnun sem og þeim fullyrðingum að fyrirhugað fiskeldi muni skerða togsvæði rækjuveiða og skerða þar með atvinnuréttindi rækjusjómanna við Ísafjarðardjúp. 

Athugasemdir framkvæmdaraðila: Framkvæmdaraðili bendir á að miklar framfarir hafi orðið í búnaði og vinnuaðferðum í sjókvíaeldi, sem hafi gert það að verkum að verulega hafi dregið úr því að eldisfiskur sleppi. Sé unnið eftir norskum staðli (NS 9415) sem skilgreini lágmarkskröfur á búnað miðað við þær aðstæður sem séu á sjókvíaeldisstað. Staðallinn tilgreini einnig verklag, viðhald og eftirlit. Opinber gögn frá Noregi sýni að á síðustu 6 árum (2008-2013) sé fjöldi strokulaxa að meðaltali 0,21 stk. fyrir hvert framleitt tonn af eldislaxi, sem sé um fimmfalt minna en meðaltal sex ára þar á undan (2002-2007). Unnið sé að því að bæta þennan árangur enn frekar og stefnt sé fullum fetum að „núllsleppingu“  laxfiska í sjókvíaeldi. Framkvæmdaraðili muni fylgja þessari þróun eftir og haga sínum fjárfestingum í búnaði og þróun eldisaðferða í samræmi við hana. Rannsóknir á atferli regnbogasilungs sem hafi verið sleppt úr sjókvíeldi sýni allar að silungurinn haldi sig í grennd við sjókvíaeldið. Þetta hegðunarmynstur geri það að verkum að endurheimtur með netveiði sé hátt, sem dragi enn frekar úr neikvæðum áhrifum eldissilungs.

Áhrif silungseldis á náttúrulega stofna séu ekki mælanleg. Vísað sé til umsagnar Veiðimálastofnunar frá árinu 2009 varðandi áhyggjur kærenda um mögulega erfðablöndun milli regnbogasilungs og villtra fiskistofna. Þar komi fram að regnbogasilungur sé ekki náttúrulegur á Íslandi. Hann hafi verið í eldi hér sem og víða um lönd í áratugi en sé uppruninn frá vesturströnd N-Ameríku og hrygni að vori. Regnbogasilungur hafi ekki náð að fjölga sér á Íslandi. Regnbogasilungur valdi því ekki erfðablönduhættu, né hafi varanleg áhrif á íslenskar ár og vötn.

Hvað varði mengun og laxalús sé vert að benda á að eldissvæðið sem sótt sé um sé 0,9% af flatamáli Ísafjarðardjúps og sjókvíarnar sjálfar séu á svæði sem sé aðeins 0,019% af flatarmálinu. Áhrifasvæði m.t.t. mengunar sé á botninum, beint undir kvíunum og dreifist mjög lítið. Vegna þess hve áhrifasvæðið sé lítið og lífræn mengun staðbundin megi draga þá ályktun að starfsemin hafi hverfandi áhrif á fiskgengd í Ísafjarðardjúpi. Þrátt fyrir nálægð villts fisks og eldisfisks séu engar beinar sannanir fyrir því að villtur fiskur beri smitsjúkdóma eldisfisks á milli. Engar óyggjandi sannanir séu fyrir því að fiskeldi hafi neikvæð áhrif á villta fiskistofna. Hitastig í Ísafjarðardjúpi og á væntanlegu eldissvæði fari á vetramánuðum undir 2°C sem dragi verulega úr sjúkdómsáhættu. Laxalús finnist í náttúrulegu umhverfi á Íslandi en enn sem komið sé hafi hún ekki valdið vandamálum í fiskeldi. Framkvæmdaraðili sé í fararbroddi með því að byggja upp eldi byggt á kynslóðaskiptum. Svæðin verði hvíld milli kynslóða í langan tíma sem nægi til að slíta í sundur lífsferil laxalúsarinnar. Framkvæmdaraðili stundi umhverfisvænt eldi sem sé vottað af þriðja aðila. Í því felist að þéttleiki í eldiskvíunum sé lítill, sem dragi verulega úr sjúkdómshættu. Auk þess séu ekki notuð lyf í eldinu. Í tilkynningu sinni til Skipulagsstofnunar hafi framkvæmdaraðili fjallað um veðurfarslegar aðstæður á svæðinu og greini þar frá niðurstöðum öldufarsrannsókna. Sá búnaður sem sé framleiddur í dag til sjóeldis standist slíkar aðstæður en framkvæmdaraðili byggi einnig á fimm ára reynslu sinni í sjókvíaeldi á Íslandi.

Ekki sé hægt að bera saman það sjókvíaeldi sem farið hafi í mat á umhverfisáhrifum við fyrirhugað sjókvíaeldi framkvæmdaraðila hér. Í fyrra tilvikinu hafi verið bæði um að ræða eldi lax og regnbogasilungs og hafi athugasemdir í niðurstöðu úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála verið tengdar laxeldinu. Auk þess hafi hið fyrra verið mun meira að umfangi hvað varði eldismagn og eldissvæði. Eldi framkvæmdaraðila sé aðeins á einu svæði og þar að auki aðeins með einn árgang í einu. Umhverfisáhrif þess séu því mun minni.

Ekki sé um að ræða neikvæð áhrif sjókvíeldisins á vöxt og viðgang rækju í Ísafjarðardjúpi.  Kaldsjávarrækja haldi sig við sjávarbotninn að degi til og sé alæta og nærist á burstaormum, skeldýrum, skrápdýrum og lífrænum niðurbrotsefnum. Á nóttunni færi rækjan sig nær yfirborðinu og nærist á ljósátu, krabbaflóm og þara. Það sé þekkt að mikið sé af rækju þar sem botnset sé ríkt af lífrænum efnum og rannsóknir hafi sýnt að rækja nærist á fóðurleifum og úrgangi frá fiskeldi sem teljist ákjósanleg næring fyrir rækju. Það megi því draga þá ályktun að það séu jákvæð samlegðaráhrif fiskeldis og rækju þannig að fiskeldi stuðli að auknum vexti og viðgangi rækjunnar og rækjan hjálpi til við niðurbrot næringarefna sem falli frá eldinu. Erlend gögn styðji þessa tilgátu. Hvað varði skert atvinnuréttindi rækjusjómanna vegna fyrirhugaðs sjókvíeldi framkvæmdaraðila þá skuli á það bent að eldissvæðið sé afar lítið í samanburði við stærð Ísafjarðardjúps, eins og lýst hafi verið. Þar að auki sé svæðið ekki á rækjutogslóðum og engin rækjuveiði hafi verið þar frá árinu 1999. 

———-

Aðilar hafa fært fram ítarlegri rök fyrir máli sínu sem ekki verða rakin nánar hér en úrskurðarnefndin hefur haft þau til hliðsjónar við úrlausn málsins.

Niðurstaða: Samkvæmt 14. gr. laga nr. 106/2000 um mat á umhverfisáhrifum, svo sem henni var breytt með 25. gr. laga nr. 131/2011, sæta ákvarðanir Skipulagsstofnunar um matsskyldu framkvæmda sem falla undir 2. viðauka við lögin, kæru til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála. Er það hlutverk nefndarinnar að úrskurða í kærumálum vegna stjórnvaldsákvarðana og ágreiningsmálum vegna annarra úrlausnaratriða á sviði umhverfis- og auðlindamála eftir því sem mælt er fyrir um í lögum á því sviði.   Í samræmi við þetta einskorðast athugun úrskurðarnefndarinnar við lögmæti hinnar kærðu ákvörðunar. Tekur úrskurðarnefndin því aðeins til úrlausnar kröfu kærenda um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar, en telur það falla utan valdheimilda sinna að ákveða að umrætt fyrirhugað fiskeldi skuli háð mati á umhverfisáhrifum verði hinni kærðu ákvörðun hnekkt. Af sömu sökum tekur úrskurðarnefndin ekki afstöðu til fram kominna varakrafna.

Samkvæmt 3. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála geta þeir einir kært stjórnvaldsákvarðanir til úrskurðarnefndarinnar sem eiga lögvarða hagsmuni tengda þeirri ákvörðun sem kæra á. Þó geta umhverfisverndar-, útivistar- og hagsmunasamtök með minnst 30 félaga kært nánar tilgreindar ákvarðanir án þess að sýna fram á lögvarða hagsmuni, enda samrýmist tilgangur samtakanna að gæta þeirra hagsmuna sem kæran lúti að. Varðandi aðild Veiðifélags Langadalsárdeildar hefur Skipulagsstofnun bent á að vafi leiki á um hvort uppfyllt séu skilyrði kæruaðildar að teknu tilliti til fjölda félagsmanna. Um veiðifélög gilda ákvæði VI. kafla laga nr. 61/2006 um lax- og silungsveiði og er mönnum skylt að hafa með sér félagsskap um skipulag veiði í hverju fiskihverfi í því skyni að markmiðum laganna skv. 1. gr. verði náð, sbr. 1. mgr. 37. gr. laganna, en þau markmið eru m.a. að kveða á um skynsamlega, hagkvæma og sjálfbæra nýtingu fiskstofna í ferskvatni og verndun þeirra. Samkvæmt 2. mgr. 37. gr. eru félagsmenn veiðifélags allir þeir sem skráðir eru veiðiréttarhafar á félagssvæðinu. Langadalsá rennur í Ísafjarðardjúp og verður samkvæmt framangreindu við það að miða að félagið og félagsmenn eigi beina lögvarða hagsmuni tengda hinni kærðu ákvörðun og kemur þá fjöldi félagsmanna ekki til skoðunar varðandi kæruaðild.
 
Framkvæmdaraðili tilkynnti Skipulagsstofnun um áform sín um 4.000 tonna sjókvíaeldi við Snæfjallaströnd (Sandeyri) í Ísafjarðardjúpi í samræmi við 2. mgr. 6. gr. laga nr. 106/2000 um mat á umhverfisáhrifum. Varð það niðurstaða Skipulagsstofnunar að framkvæmdin skyldi ekki háð mati á umhverfisáhrifum, en því er haldið fram af hálfu kærenda að ekki megi láta hjá líða að gera slíkt mat. Er einkum deilt um áhrif fyrirhugaðs fiskeldis á lífríki sjávar og veiðiáa á svæðinu, og þá einkum á laxveiði og rækjuveiði.

Í 1. gr. laga um mat á umhverfisáhrifum er gerð grein fyrir markmiðum laganna og eiga þau m.a. að tryggja að áður en leyfi sé veitt fyrir framkvæmd, sem kann vegna staðsetningar, starfsemi sem henni fylgir, eðlis eða umfangs, að hafa í för með sér umtalsverð umhverfisáhrif, hafi farið fram mat á umhverfisáhrifum viðkomandi framkvæmdar. Jafnframt er það meðal annarra markmiða laganna að draga eins og kostur er úr neikvæðum umhverfisáhrifum framkvæmdar. Í 2. viðauka við lögin eru taldar framkvæmdir sem kunna að hafa í för með sér umtalsverð umhverfisáhrif og metið er í hverju tilviki með tilliti til eðlis, umfangs og staðsetningar hvort háðar skuli mati á umhverfisáhrifum samkvæmt lögunum.  Er þar á meðal talið þauleldi á fiski þar sem ársframleiðsla er 200 tonn eða meiri og fráveita til sjávar, sbr. lið 1 g., og á það við hér. Við ákvörðun um matsskyldu framkvæmdar sem tilgreind er í 2. viðauka ber Skipulagsstofnun að fara eftir viðmiðum í 3. viðauka við lögin, en þar eru taldir þeir þættir sem líta ber til við matið. Er þar fyrst tiltekið að athuga þurfi eðli framkvæmdar, einkum með tilliti til stærðar og umfangs hennar, sammögnunaráhrifa með öðrum framkvæmdum, nýtingar náttúruauðlinda, úrgangsmyndunar, mengunar, ónæðis og slysahættu. Þá ber og að líta til staðsetningar framkvæmdar og eiginleika hugsanlegra áhrifa hennar.

Hvorki heildstæð nýtingaráætlun né skipting fiskeldissvæða samkvæmt heimild í 5. gr. laga nr. 71/2008 um fiskeldi er til fyrir Ísafjarðardjúp eða innri hluta þess þar sem fyrirhuguðum eldiskvíum er ætlaður staður. Hins vegar vegar bera gögn málsins með sér að LENKA viðtaksmat geri ráð fyrir að burðarþol Ísafjarðardjúps með innfjörðum sé allt að 43.000 tonn, en áætluð nýting muni verða 11.600 tonn séu allar fyrirhugaðar framkvæmdir taldar með. Ljóst er að auknum lífmassa fylgja auknar líkur á sjúkdómum en í umsögn Fiskistofu er þó áréttað að með réttu og fyrirbyggjandi verklagi megi draga verulega úr slíkri hættu. Þá skal á það bent að fjarlægðin á milli fyrirhugaðs eldissvæðis og næstu laxveiðiár uppfyllir skilyrði gr. 4.2 í reglugerð nr. 105/2000 um flutning og sleppingar laxfiska og varnir gegn fisksjúkdómum og löndun laxastofna. Þá er einnig ljóst að ekki er hægt að útiloka að regnbogasilungur sleppi frá eldissvæðinu. Af gögnum málsins verður hins vegar ráðið að umhverfisáhrif þess yrðu ekki mikil, enda á regnbogasilungur ekki náttúruleg heimkynni hér á landi og er talið að vegna lágs árhitastigs hér á landi og tímasetningar hrygningar geti hann ekki tímgast í náttúrunni nema í undantekningartilfellum. Loks skal tekið fram að fyrirhugað eldissvæði yrði staðsett á einu svæði utarlega í Ísafjarðardjúpi og samkvæmt gögnum málsins ekki á rækjuveiðislóð. Verður ekki annað séð af öllu framangreindu en að við ákvörðunartöku Skipulagsstofnunar hafi verið farið eftir viðmiðum í 3. viðauka við lög um mat á umhverfisáhrifum og að niðurstaða hennar, þess efnis að fyrirhugað aukið fiskeldi sé ekki líklegt til að hafa umtalsverð umhverfisáhrif og skuli því ekki háð slíku mati, hafi verið réttmæt, en við töku hinnar kærðu ákvörðunar lágu m.a. fyrir stofnuninni umsagnir sérfróðra aðila, eins og nánar er í lýst í málavöxtum.

Kærendur byggja og á því að ekki hafi verið gætt jafnræðis við ákvörðunartöku Skipulagsstofnunar þegar litið sé til fordæmis stofnunarinnar frá 27. desember 2013 varðandi annað sjókvíaeldi  í Ísafjarðardjúpi sem talið hafi verið háð mati á umhverfisáhrifum. Þar var um að ræða blandað eldi þorsks, lax og/eða regnbogasilungs, alls 7.000 tonn á ári, og telur úrskurðarnefndin að þegar af þeirri ástæðu sé ljóst að atvik séu ekki með þeim hætti að þau teljist sambærileg. Fól ákvörðunin því ekki í sér brot á jafnræðisreglu stjórnsýslulaga nr. 37/1993.

Með vísan til alls þess sem að framan er rakið verður kröfu kæranda um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar hafnað.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur tafist vegna mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kærenda um ógildingu á ákvörðun Skipulagsstofnunar frá 6. mars 2014 um að aukið eldi regnbogasilungs í 4.000 tonna ársframleiðslu við Snæfjallaströnd (Sandeyri) í Ísafjarðardjúpi skuli ekki háð mati á umhverfisáhrifum.

____________________________________
Nanna Magnadóttir

______________________________              _____________________________
Ásgeir Magnússon                                                  Geir Oddsson
 

des 22
Love0

18/2011 Fisfélag Reykjavíkur

Með
Árið 2015, fimmtudaginn 30. júlí, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mættir voru Ómar Stefánsson yfirlögfræðingur, Ásgeir Magnússon dómstjóri og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 18/2011, kæra á ákvörðun borgarráðs Reykjavíkur frá 9. desember 2010 um að samþykkja deiliskipulag Hólmsheiðar, svæðis fyrir Fisfélag Reykjavíkur.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar skipulags- og byggingarmála, dags. 28. febrúar 2011, er barst nefndinni 3. mars s.á., kæra eigendur landspildna nr. 113435, 113443, 113410, 113426 og 113422 á Reynisvatnsheiði, auk Landeigendafélagsins Græðis, ákvörðun skipulagsráðs Reykjavíkur frá 1. desember 2010 um að samþykkja deiliskipulag Hólmsheiðar, svæðis fyrir Fisfélag Reykjavíkur. Ákvörðunin var staðfest í borgarráði hinn 9. desember 2010 og birt í B-deild Stjórnartíðinda 3. febrúar 2011.

Kærendur gera þá kröfu að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi. Jafnframt var gerð krafa um bráðabirgðaúrskurð um stöðvun framkvæmda á meðan málið væri til meðferðar hjá úrskurðarnefndinni. Hið kærða deiliskipulag felur ekki í sér heimild til framkvæmda og var því ekki tilefni til að úrskurða sérstaklega um kröfu um stöðvun framkvæmda í kærumáli þessu.

Með bréfi til úrskurðarnefndar skipulags- og byggingarmála, dags. 14. júní 2011, er barst nefndinni 15. s.m., kæra eigendur landspildna nr. 113435, 113410 og 113426 á Reynisvatnsheiði, auk Landeigendafélagsins Græðis, ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 17. maí 2011 um að veita byggingarleyfi til að byggja færanlegt stálgrindarhús sem hýsa eigi vélageymslu Fisfélags Reykjavíkur á lóðinni Hbl. B2 við Vesturlandsveg, en lóðin er nú skráð undir heitinu Hólmsheiðarvegur 141. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi. Þá var gerð krafa um stöðvun framkvæmda til bráðabirgða samkvæmt hinu kærða byggingarleyfi en með bráðabirgðaúrskurði, uppkveðnum 27. apríl 2012, var þeirri kröfu hafnað. Þar sem hinar kærðu ákvarðanir eru samofnar og fjórir kærenda fyrra málsins standa að baki síðari kærunni verður síðargreinda kærumálið, sem er nr. 40/2011, sameinað máli þessu.

Tekur úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála málið til úrskurðar á grundvelli ákvæðis til bráðabirgða II í lögum nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála, sbr. breytingu á þeim lögum nr. 139/2014.

Gögn málsins bárust frá Reykjavíkurborg 26. apríl 2012 og 3. júní 2013.

Málavextir: Á fundi skipulagsráðs Reykjavíkurborgar 30. janúar 2008 var samþykkt að auglýsa tillögu að deiliskipulagi athafnasvæðis Fisfélags Reykjavíkur á Hólmsheiði, þar sem gert var ráð fyrir tímabundinni starfsemi Fisfélagsins. Samþykkti borgarráð nefnda afgreiðslu hinn 7. febrúar s.á. Tillagan var auglýst á tímabilinu 13. febrúar til 28. mars 2008. Hinn 16. apríl s.á. var hún samþykkt á fundi skipulagsráðs með vísan til umsagnar skipulags- og byggingarsviðs um fram komnar athugasemdir og samþykkti borgarráð þá afgreiðslu hinn 25. s.m. Í framhaldi af því var deiliskipulagið sent til lögboðinnar afgreiðslu Skipulagsstofnunar. Taldi stofnunin að deiliskipulagið markaði stefnu um flugbraut sem væri tilkynningarskyld, sbr. b-lið 10. töluliðar 2. viðauka við lög um mat á umhverfisáhrifum nr. 106/2000, og þar með félli deiliskipulagstillagan undir lög um umhverfismat áætlana nr. 105/2006, sbr. 3. gr. þeirra. Stofnunin lagðist því gegn auglýsingu um gildistöku deiliskipulagsins þar sem form þess og efni uppfylltu ekki ákvæði laga um umhverfismat áætlana. Auk þess þyrfti að skýra nokkur atriði í skipulagsgögnum.

Skipulagsstofnun óskaði jafnframt umsagnar Flugmálastjórnar Íslands um ákveðin atriði, en í umsögninni kom meðal annars fram að fyrirhugaður flugvöllur Fisfélags Reykjavíkur á Hólmsheiði væri skráningarskyldur í samræmi við 5. gr. reglugerðar nr. 464/2007 um flugvelli og myndi flokkast undir skráðan lendingarstað samkvæmt reglugerðinni. Í bréfi til skipulags- og byggingarsviðs Reykjavíkurborgar, dags. 6. ágúst 2008, var umsögn Flugmálastjórnar kynnt og jafnframt upplýst að það væri mat Skipulagsstofnunar að uppbygging athafnasvæðis fyrir Fisfélag Reykjavíkur á Hólmsheiði væri í ósamræmi við gildandi Svæðisskipulag höfuðborgarsvæðisins 2001-2024 og Aðalskipulag Reykjavíkur 2001-2024, þar sem ekki væri í framangreindum áætlunum gert ráð fyrir flugvelli á svæðinu né útivistarstarfsemi tengdri flugi. Ítrekaði Skipulagsstofnun því afstöðu sína til auglýsingar um gildistöku deiliskipulagsins.

Málið var tekið fyrir að nýju á fundi skipulagsráðs hinn 11. mars 2009 og samþykkt að auglýsa tillögu að deiliskipulagi athafnasvæðis Fisfélagsins á Hólmsheiði. Fært var til bókar að þeim aðilum sem áður hefðu gert athugasemdir yrði tilkynnt um nýja málsmeðferð og auglýsingu, en eldri athugasemdir féllu úr gildi við auglýsingu tillögunnar nú. Samþykkti borgarráð þessa afgreiðslu 19. s.m. Tillagan var auglýst á tímabilinu 8. maí til 22. júní 2009 og var frestur til að gera athugasemdir síðar framlengdur til 6. júlí s.á. Nokkrar athugasemdir bárust. Hinn 19. ágúst 2009 var tillagan tekin fyrir á fundi skipulagsráðs og samþykkt með vísan til umsagnar skipulagsstjóra. Borgarráð samþykkti þá afgreiðslu hinn 27. ágúst s.á.

Á fundi skipulagsráðs hinn 5. maí 2010 var áður samþykkt deiliskipulagstillaga lögð fram að nýju og afgreidd með svohljóðandi bókun: „Framlögð tillaga endursamþykkt með vísan til umsagnar skipulagsstjóra. Vísað til borgarráðs. Tillagan var áður samþykkt á fundi skipulagsráðs þann 19. ágúst sl. og var sú afgreiðsla staðfest á fundi borgarráðs þann 27. ágúst sl. samhliða auglýstri breytingu á aðalskipulagi Reykjavíkur vegna málsins. Með vísan til þess að auglýsing um gildistöku aðalskipulagsbreytingarinnar birtist ekki í B-deild Stjórnartíðinda fyrr en 16. apríl sl. telur skipulagsráð hyggilegt að endursamþykkja tillöguna og vísar afgreiðslunni til borgarráðs að nýju til endanlegrar staðfestingar. Skipulagsráð leggur sérstaka áherslu á að samkvæmt fyrirliggjandi tillögu hefur ætíð verið gert ráð fyrir því að nýting svæðisins fyrir aðstöðu Fisfélags Reykjavíkur sé tímabundin. Í ljósi þess er því beint til Framkvæmda- og eignasviðs að huga að slíkum fyrirvörum við gerð afnotasamnings um svæðið auk þess sem ítreka skal skilmála í deiliskipulagi um útlit og frágang bráðabirgðamannvirkja á svæðinu.“ Afgreiðsla skipulagsráðs var samþykkt á fundi borgarráðs 20. maí s.á. og málið sent Skipulagsstofnun til lögbundinnar yfirferðar. Gerði stofnunin athugasemd við að birt yrði auglýsing um gildistöku skipulagsins þar sem málsmeðferð og kynning umhverfismats deiliskipulagsins hefði ekki uppfyllt ákvæði laga um umhverfismat áætlana. Á embættisafgreiðslufundi skipulagsfulltrúa 3. september 2010 var samþykkt að framlengja frest til að gera athugasemdir við tillöguna og endurbirta auglýsingu vegna málsins. Tillagan var auglýst frá 10. september 2010 og frestur til að gera athugasemdir var til 22. október s.á. Fram komnar athugasemdir voru kynntar á fundi skipulagsráðs hinn 24. nóvember s.á. en afgreiðslu málsins frestað. Á fundi ráðsins 1. desember 2010 var deiliskipulagstillagan samþykkt með vísan til umsagnar skipulagsstjóra, dags. 19. nóvember s.á. Staðfesti borgarráð þá afgreiðslu hinn 9. desember 2010. Skipulagsstofnun gerði ekki athugasemd við að birt yrði auglýsing um gildistöku deiliskipulagsins, að ákveðnum atriðum í greinargerð leiðréttum. Öðlaðist deiliskipulagið gildi með birtingu auglýsingar þar um í B-deild Stjórnartíðinda 3. febrúar 2011.

Deiliskipulagið nær til svæðis sem staðsett er um 350 m sunnan við Langavatn og er ætlað tímabundið fyrir starfsemi Fisfélags Reykjavíkur. Um er að ræða þrískipt svæði, alls ríflega 16 ha, þar sem gert er ráð fyrir tveimur til þremur tyrfðum flugbrautum með mismunandi stefnum fyrir vélknúin fis, æfingaaðstöðu, bílastæðum og allt að þremur flugskýlum að hámarksstærð 1.800 m² hvert, auk útivistarsvæðis og félagsheimilis að hámarksstærð 250 m².

Á afgreiðslufundi byggingarfulltrúans í Reykjavík hinn 3. maí 2011 var tekin fyrir byggingarleyfisumsókn þar sem sótt var um leyfi til að byggja færanlegt stálgrindarhús sem hýsa átti vélageymslu Fisfélags Reykjavíkur á lóðinni Hbl. B2 við Vesturlandsveg. Byggingarfulltrúi frestaði málinu og vísaði því til umsagnar skipulagsstjóra. Hinn 17. maí 2011 samþykkti byggingarfulltrúi umsóknina á afgreiðslufundi og var þá einnig lögð fram umsögn skipulagsstjóra, dags. 6. s.m.. Afgreiðsla byggingarfulltrúa var staðfest í borgarráði hinn 19. maí 2011 og byggingarleyfið var gefið út 31. október s.á.

Málsrök kærenda: Kærendur skírskota til þess að hið kærða deiliskipulag nái til svæðis í landi Reynisvatns, sem sé jörð og lögbýli og lúti skipulagsskilmálum og öðrum ákvæðum jarðalaga nr. 81/2004. Í 7. gr. þeirra segi að þar sem í skipulagi sé fyrirhugað að breyta landnotkun svæða sem nýtt hafi verið til landbúnaðar skuli leyfi landbúnaðarráðherra til að leysa landið úr landbúnaðarnotum liggja fyrir áður en viðkomandi skipulagsáætlun hljóti endanlega afgreiðslu. Einnig sé vísað til 2. mgr. tilvitnaðs ákvæðis og 13. gr. laganna. Þá komi fram í ákvæðum greindra laga til bráðabirgða að allar jarðir sem skráðar hafi verið í jarðaskrá landbúnaðarráðuneytisins 1. desember 2003 teljist lögbýli eftir gildistöku laganna, án tillits til þess hvort þær uppfylli skilyrði 2. gr. um skilgreiningu á hugtakinu lögbýli. Sé enn fremur kveðið á um það í 3. gr. laganna að ákvæði þeirra gildi um öll lögbýli í þéttbýli án tillits til þess hvaða skipulag gildi um landsvæði þeirra.

Í Aðalskipulagi Reykjavíkur 2001-2024 sé svæðið skilgreint sem opið svæði til sérstakra nota og sé það innan græna trefilsins, en markmið hans sé að koma á samfelldu skógræktar- og útivistarsvæði sem nái frá Esjuhlíðum til Hafnarfjarðar. Umrætt deiliskipulag taki hins vegar til starfsemi sem falla eigi undir landnotkunarflokkinn samgöngur í kafla 4.16 í skipulagsreglugerð nr. 400/1998.

Samkvæmt 9. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 skuli vera innbyrðis samræmi milli skipulagsstiga en svo hátti ekki til hér. Gerð hafi verið breyting á Aðalskipulagi Reykjavíkur 2001-2024 vegna aðstöðu fyrir fisflug á Hólmsheiði en ekki á Svæðisskipulagi höfuðborgarsvæðisins 2001-2024 samhliða þeirri breytingu. Þá sé ekki samræmi milli þess sem fram komi annars vegar í deiliskipulagi og hins vegar í aðalskipulagi um afnotatíma Fisfélagsins af svæðinu.

Framsetningu deiliskipulagstillögunnar sé ábótavant. Ekkert landnúmer, staðgreinir eða götuheiti sé gefið upp. Ekki sé getið þeirra frístundalóða sem liggi að svæðinu og marki að hluta útlínur þess. Upplýsingar um aðrar frístundalóðir á svæðinu liggi ekki fyrir né upplýsingar um þau áhrif sem starfsemin komi til með að hafa á nýtingu þeirra og aðliggjandi svæða, sbr. reglur um grenndarrétt og nábýlisrétt. Ekki sé gefið upp hámarksnýtingarhlutfall, engin snið og engar teikningar liggi fyrir og því sé óljóst hvort eða hvernig eigi að byggja á svæðinu. Ekki sé vikið að ákvæðum laga um brunavarnir og fráveitu eða vísað til atriða sem fram eigi að koma í deiliskipulagi skv. ákvæðum laga um loftferðir nr. 60/1998 og reglugerðar nr. 464/2007 um flugvelli, s.s. um lengd og breidd flugbrauta, öryggissvæði og fleira.

Samkvæmt skipulagsreglugerð nr. 400/1998 skuli setja fram í deiliskipulagi bindandi ákvæði, m.a. um útfærslu skipulagsmarkmiða. Í skipulaginu segi að heimilt sé, en ekki skylt, að reisa flugskýli, leggja bílastæði og fleira, og sé slíkt í algerri mótsögn við ákvæði skipulagsreglugerðar. Sama gildi þar sem segi að gert sé ráð fyrir flugbrautasvæði, en erfitt sé að gera sér grein fyrir því hvort og þá hvað eða hvernig byggja eigi á svæðinu, enda séu takmarkaðri upplýsingar á skipulagsuppdrætti en almennt sé við gerð deiliskipulags og kveðið sé á um í lögum. Þá hafi tengivegur inn á svæðið sem sýndur sé á uppdrætti verið úrskurðaður óleyfisframkvæmd og svæðið sé því ótengt.

Deiliskipulagið gangi gegn markmiðum skipulags- og byggingarlaga nr. 73/1997 og reglum um friðhelgi eignarréttar. Við kaup kærenda á frístundalóðum sínum hafi umhverfi svæðisins skipt verulegu máli. Mannvirki þau sem gert sé ráð fyrir að rísi muni sjást víða að og verði mikil lýti á umhverfinu en engin kynning hafi farið fram á sjónrænum áhrifum þeirra. Þá verði mikill hávaði af fisflugvélunum á góðvirðisdögum. Gæta verði að því við skipulagsgerð að sérstökum kröfum í öðrum lögum og reglugerðum, svo sem kröfum um hljóðvist fyrir mismunandi landnotkun og starfsemi, sé unnt að framfylgja.

Í kafla 3.1.4 í skipulagsreglugerð segi að deiliskipulag skuli jafnan ná til svæða sem myndi heildstæða einingu. Um 200 m frá umræddu svæði hafi verið gert deiliskipulag vegna jarðvegsfyllingar á Hólmsheiði, en bæði svæðin séu skilgreind sem opin svæði til sérstakra nota og ætluð til útivistar, frístundaiðju og skógræktar samkvæmt aðalskipulagi. Brjóti það í bága við fyrrnefnt reglugerðarákvæði að hið kærða deiliskipulag taki ekki til alls þess svæðis sem myndi heildstæða einingu.

Samkvæmt lögum um umhverfismat áætlana nr. 105/2006 sé beinlínis ætlast til þess að sérstakar rannsóknir á umhverfi og umhverfisáhrifum fari fram. Þá skuli koma fram staða áætlunar í stigskiptri áætlanagerð sem þýði að ekki verði hjá því komist að fjalla um svæðisskipulag og breytingar á því. Sé umhverfisskýrslan of seint fram komin þar sem Svæðisskipulag höfuðborgarsvæðisins 2001-2024 geri ekki ráð fyrir flugvelli af neinu tagi eða aðstöðu fyrir flug á þessum stað. Í umhverfisskýrslu þurfi að gera grein fyrir og bera saman raunhæfa valkosti við að ná markmiðum tillögunnar. Allt bendi til þess að niðurstöður hafi verið gefnar fyrir fram. Umhverfisskýrsla sú er liggi fyrir í málinu sé verulega ónákvæm og misvísandi, þar sem ekki hafi verið farið að tilteknum lagareglum við gerð hennar. Vísað sé til 2. mgr. 6. gr. laga um umhverfismat áætlana, þar sem greint sé frá því í stafliðum a-j sem koma skuli fram í umhverfisskýrslu, en þessar upplýsingar sé aðeins að litlu leyti að finna í skýrslunni. Ekkert samráð hafi verið haft við landeigendur í Reynisvatnslandi og ekki leitað leiða til að leysa ágreining eða hugað að mótvægisaðgerðum. Þá hafi skort á að nægjanlegar upplýsingar hafi legið fyrir við gerð skýrslunnar, svo sem um væntanlegan fjölda fisflugvéla og iðkenda, hugsanlega hávaðamengun frá flugumferð og hvernig meðferð eldneytis verði háttað, m.a. með tilliti til mengunarslysa og mengunar grunnvatns. Sé lífríki Langavatns sett í hættu.

Skipulagsbreytingar á austurheiðum Reykjavíkur á umliðnum árum hafi gert það að verkum að skipulagslega séð sé svæðið orðið einn hrærigrautur. Enginn viti með vissu við hverju megi búast og það sé óásættanlegt.

Hvað hið kærða byggingarleyfi varðar vísa kærendur til þess að lagaskilyrði hafi skort til að veita leyfið þar sem deiliskipulagið sem leyfið styðjist við sé ekki í samræmi við aðalskipulag og sé haldið ógildingarannmörkum. Þá eigi Fisfélag Reykjavíkur ekki lögvarinn rétt til að fá útgefið byggingarleyfi á lóðinni Hbl. B2 við Vesturlandsveg þar sem lóðin sé hvorki til í Reynisvatnslandi né á Hólmsheiði. Aðal- og deiliskipulagstillögurnar sem hér um ræði hafi tekið til jarðarinnar Reynisvatns með landnúmerið 113408, sem skráð sé 484 ha í Landskrá fasteigna.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Af hálfu Reykjavíkurborgar er þess krafist að kæru vegna samþykktar deiliskipulags svæðis fyrir Fisfélag Reykjavíkur á Hólmsheiði verði vísað frá úrskurðarnefndinni ellegar að kröfu kærenda verði hafnað.

Kærendur eigi ekki lögvarinna hagsmuna að gæta varðandi hið kærða deiliskipulag þar sem staðsetning fisflugvallarins hafi engin áhrif á grenndarhagsmuni þeirra, hvorki í sjónrænu tilliti né öðru, en landspildur fjögurra kærenda séu í meira en eins kílómetra fjarlægð frá aðstöðu Fisfélagsins. Hagmunir þeir sem kærendur beri fyrir sig séu almenns eðlis en þeir varði umferð í lofti og á landi og sjónræn áhrif. Kærendur eigi ekki lögvarða kröfu til þess að engin flugumferð sé yfir höfðum þeirra. Þá verði ekki séð hvaða ófriður sé af starfseminni eða flugi fisa umfram það sem almennt megi búast við á opnu svæði sem ætlað sé til sérstakra nota, þ.m.t. frístundaiðkunar, sem fisflug sé. Starfsemin sé auk þess tímabundin og varla stöðug alla daga vikunnar, enda um tómstundaflug að ræða. Ekki verði heldur ráðið af kæru eða öðrum gögnum málsins hvaða hagsmuni Landeigendafélagið Græðir eigi á svæðinu með tilliti til umferðar fisa eða flugvallaraðstöðunnar.

Verði ekki fallist á kröfu Reykjavíkurborgar um frávísun sé tekið fram að hið umdeilda deiliskipulag eigi sér fullnægjandi stoð í svæðisskipulagi og aðalskipulagi Reykjavíkur. Deiliskipulagið hafi fengið lögboðna málsmeðferð og fullnægt öllum kröfum þágildandi skipulags- og byggingarlaga nr. 73/1997. Ljóst sé að um skýrt afmarkað svæði sé að ræða samkvæmt uppdráttum og sé öllum vangaveltum um annað í kæru hafnað.

Enginn landbúnaður hafi verið stundaður innan skipulagsreitsins og jarðalög nr. 81/2004 eigi ekki við um ákvörðunina, sem sé í samræmi við landnotkun svæðisins. Samkvæmt skipulagsreglugerð nr. 400/1998 sé umræddur landnotkunarflokkur mjög opinn og heimili m.a. rallýbrautir og skotvelli. Þótt fisflug kunni að falla undir reglugerð um loftferðir og vera háð eftirliti flugmálayfirvalda sé hæpið að skilgreina flugvöllinn sem samgöngumannvirki í aðal- eða svæðisskipulagi. Benda megi á að flugbrautir á Sandskeiði og Tungubökkum í Mosfellsbæ séu einnig á svæðum sem skilgreind séu sem opin svæði til sérstakra nota í Svæðisskipulagi höfuðborgarsvæðisins 2001-2024, enda sé þar einkum um einkaflug að ræða en ekki atvinnuflugstarfsemi. Fisflug og svifflug sé ekki flugáætlanaskylt og því sé ekki þörf á frekari takmörkunum á flugi fisa frá starfssvæði Fisfélags Reykjavíkur á Hólmsheiði umfram það sem komi fram í flugreglum. Hið umdeilda deiliskipulag samræmist svæðisskipulagi þar sem um skipulagða útivistar- og frístundaiðju sé að ræða, sbr. breytingu á Svæðisskipulagi höfuðborgarsvæðisins 2001-2024 sem staðfest var af ráðherra 23. febrúar 2010 og birt í B-deild Stjórnartíðinda 10. mars s.á. Breyting á Aðalskipulagi Reykjavíkur 2001-2024 vegna aðstöðu fyrir Fisfélagið hafi verið staðfest af ráðherra 25. mars 2010 og birt í B-deild Stjórnartíðinda 16. apríl s.á. Í hinni samþykktu deiliskipulagstillögu segi ekkert um leigutíma Fisfélagsins en aðalskipulagið heimili tímabundin afnot í 10 ár og séu afnot Fisfélagsins við það miðuð.

Aðkoma frá svæðinu sé einkum frá Suðurlandsvegi um Hafravatnsveg og aðkomu að jarðvegstipp vestan við athafnasvæði Fisfélagsins. Deiliskipulagið fjalli ekki um gerð Reynisvatnsvegar austan Biskupsgötu og gerð bráðabirgðavegar að athafnasvæði Fisfélagsins. Framlenging á Reynivatnsvegi hafi verið lögleg og rétt hafi verið staðið að málsmeðferð varðandi skipulag og umhverfismat vegarins. Framlenging vegarins byggist á gildandi aðalskipulagi og nái inn að Langavatni þar sem bráðabirgðavegur að jarðvegsfyllingunni taki við. Endanleg lega og útfærsla tengibrautar frá Suðurlandsvegi að Reynisvatnsvegi samkvæmt gildandi aðalskipulagi liggi ekki fyrir. Ákvörðun um endanlega legu þeirrar tengibrautar skv. skipulagi sé háð lögum um mat á umhverfisáhrifum áætlana.

Vísað sé til svara skipulagsstjóra við athugasemdum er lotið hafi að áhrifum starfseminnar. Þar hafi komið fram að ónæði af fyrirhugaðri starfsemi ætti að vera takmarkað en fisflugvélar væru útbúnar hljóðkútum og hávaði frá þeim væri mun dempaðri en frá öðrum flugvélum. Jafnframt væru um 4-500 m frá áætluðu athafnasvæði félagsins að næstu sumarhúsum við Langavatn. Flug yfir sumarhúsabyggð yrði takmarkað verulega og óheimilt væri að fljúga yfir hesthúsahverfið. Landrask vegna aðstöðu fisflugsins yrði einnig mjög takmarkað og eingöngu á svæðum sem ekki hefðu verndargildi. Samkvæmt umhverfismati áætlana sem fylgt hafi deiliskipulaginu væru áhrif breytingarinnar í meginatriðum talin óveruleg en einkum gætu áhrif á aðra útivistariðju orðið neikvæð. Ekki sé hægt að taka undir þá fullyrðingu að skipulagið brjóti í bága við reglur um grenndarkynningu eða mat á umhverfisáhrifum áætlana.

Skipulagsskilmálar feli í sér heimildir til tiltekinna framkvæmda en ekki skyldu til að framkvæma. Heimilt byggingarmagn komi fram í skilmálunum og teljist ekki óeðlilegt á nokkurn hátt með hliðsjón af fyrirhugaðri starfsemi. Engin skylda hvíli á skipulagsyfirvöldum til að leggja fram þrívíddarmyndir eða hafa skoðun á flugstefnu fisa, enda sé slíkt deiliskipulaginu óviðkomandi. Ráðist þetta frekar af því hvernig vindar blási og hvert menn vilji fara. Athugasemdir kærenda um að ekki sé getið landnúmera, staðgreinis eða götuheitis valdi ekki ógildingu en slíkt komi yfirleitt ekki til fyrr en við skráningu eigna í fasteignamati. Öðrum málsástæðum, t.a.m. um heilsufarsvandamál, vatnsleysi og að svæðið myndi ekki heildstæða einingu, sé vísað á bug sem órökstuddum, ósönnum og ósönnuðum. Þá sé öllum hugleiðingum kærenda um að skipulagsyfirvöld séu vísvitandi að brjóta lög eða beita valdníðslu mótmælt sem ósönnum og ósönnuðum. Skipulagsyfirvöld hafi þvert á móti lagt sig fram við að skipuleggja svæðið þannig að sem minnst rask verði og með tilliti til ólíkra hagsmuna og sjónarmiða.

Umhverfisskýrslan sé hluti deiliskipulagsins en niðurstaða hennar hafi verið sú að áhrif breytinganna væru í meginatriðum óveruleg. Kærendur eigi heldur engan rétt á því að umhverfi þeirra verði um aldur og ævi óbreytt enda megi ávallt vænta þess að breytingar verði gerðar með deiliskipulagi sem haft geti í för með sér breytingar á högum hagsmunaaðila. Menn verði almennt að sæta því að með almennum takmörkunum geti hagsmunir þeirra í einhverju verið skertir með slíkum breytingum. Jafnframt sé bent á ákvæði 51. gr. skipulagslaga nr. 123/2010.

Vegna kæru á ákvörðun byggingarfulltrúa, um að veita byggingarleyfi fyrir færanlegu stálgrindarhúsi á athafnasvæði Fisfélagsins, fer Reykjavíkurborg fram á frávísun hvað varðar eigendur landspildna nr. 113435 og 113426 og Landeigendafélagið Græði. Verði ekki fallist á frávísunarkröfuna er þess krafist að úrskurðarnefndin hafni öllum kröfum allra kærenda í málinu, en hafni kröfu eiganda landspildu 113410 að öðrum kosti. 

Kærendur, að undanskildum einum, eigi enga lögvarða hagsmuni af því að fá skorið úr um kæruefnið, sbr. 52. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Ef skoðaðar séu afstöðumyndir af lóðum þessara kærenda m.t.t. aðstöðu Fisfélagsins komi í ljós að u.þ.b. 1,05 km séu milli lóðar eins kæranda og flugvallar Fisfélagsins og sé þar landfylling á milli. Spilda annars kæranda sé enn lengra í burtu, eða u.þ.b. 1,2 km. Sé því ljóst að þessir aðilar eigi enga lögvarða hagsmuni af því að fá skorið úr um kæruefnið, þar sem staðsetning umdeildrar byggingar hafi engin áhrif á grenndarhagsmuni þeirra, hvorki í sjónrænu tilliti né öðru. Ekki verði heldur ráðið af kæru eða öðrum gögnum málsins hvaða hagsmuni Landeigendafélagið Græðir eigi á svæðinu en engar upplýsingar hafi komið fram um það um hvaða hagsmuni þess félags sé að tefla í málinu og hvaða réttarstöðu það hafi á umræddu svæði.

Í gildi sé deiliskipulag sem taki til umráðasvæðis Fisfélags Reykjavíkur. Sé brúttóflatarmál umrædds stálgrindarhúss 608,4 m2, sem sé innan skilmála deiliskipulagsins. Á skipulagssvæðinu sé heimilt að reisa þrjú skýli, 1.600-1.800 m2 hvert, eða samtals 5.400 m2. Ljóst sé því að byggingin samræmist deiliskipulaginu.

                ———————————————                   
Aðilar hafa fært fram frekari rök fyrir sjónarmiðum sínum í málinu sem ekki verða rakin hér en úrskurðarnefndin hefur haft þau öll til hliðsjónar við úrlausn málsins.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um deiliskipulag svæðis fyrir Fisfélag Reykjavíkur á Hólmsheiði og byggingarleyfi fyrir vélageymslu á athafnasvæði félagsins. Af málatilbúnaði kærenda verður ráðið að þeir telji ónæði af heimilaðri starfsemi á svæðinu fela í sér ólögmæta röskun á hagsmunum þeirra sem eigenda frístundalóða á svæðinu. Samkvæmt fyrirliggjandi gögnum eru umræddar frístundalóðir í um eða yfir eins kílómetra fjarlægð frá hinu deiliskipulagða svæði, að undanskilinni landspildu nr. 113410, sem liggur að athafnasvæði Fisfélags Reykjavíkur.

Samkvæmt 1. mgr. 26. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 er aðila máls heimilt að kæra stjórnvaldsákvörðun til æðra stjórnvalds til þess að fá hana fellda úr gildi eða henni breytt nema annað leiði af lögum eða venju. Þá segir í þágildandi 5. mgr. 52. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 að þeir einir geti skotið máli til úrskurðarnefndarinnar sem eigi lögvarða hagsmuni tengda hinni kærðu ákvörðun. Sé um að ræða ákvarðanir vegna framkvæmda sem falli undir lög um mat á umhverfisáhrifum eigi umhverfisverndar- og hagsmunasamtök sem varnarþing eigi á Íslandi jafnframt sama rétt, enda séu félagsmenn samtakanna 30 eða fleiri og það samrýmist tilgangi samtakanna að gæta þeirra hagsmuna sem kæran lýtur að.

Ekki verður séð með hvaða hætti hinar kærðu ákvarðanir snerta lögvarða hagsmuni Landeigendafélagsins Græðis sem lögpersónu en félagið mun vera hagsmunafélag eigenda frístundalóða við Reynisvatn. Ekki liggur fyrir að það eigi bein eða óbein eignarréttindi sem hinar kærðu ákvarðanir gætu snert. Þá getur félagið ekki talist uppfylla kröfur 5. mgr. 52. gr. um samtök sem veitt er kæruaðild vegna ákvarðana um framkvæmdir sem falla undir lög um mat á umhverfisáhrifum. Á félagið af þeim sökum ekki kæruaðild að máli þessu og verður öllum kröfum þess því vísað frá úrskurðarnefndinni.

Lóðir tveggja kærenda af þremur sem kært hafa umdeilt byggingarleyfi, þ.e. lóðir með landnúmer 113426 og 113435, eru í um eða yfir eins kílómetra fjarlægð frá heimiluðu geymsluhúsi og er land milli fasteignanna hæðótt, m.a. vegna landfyllingar. Miðað við aðstæður á svæðinu og þá fjarlægð sem er milli nefndra fasteigna kærenda og umdeildrar byggingar verður ekki séð að byggingin geti raskað grenndarhagsmunum eða öðrum lögvörðum hagsmunum þeirra sem fasteignaeigenda. Verða þeir því ekki taldir eiga kæruaðild varðandi hið kærða byggingarleyfi samkvæmt fyrrgreindri 5. mgr. 52. gr. skipulagslaga og verður kröfum þeirra að því marki einnig vísað frá úrskurðarnefndinni. Hins vegar verður fallist á að starfsemi sú sem hið umdeilda deiliskipulag heimilar geti snert hagsmuni kærenda sem eigenda frístundalóða á svæðinu með þeim hætti að játa verði þeim kæruaðild vegna samþykktar þess.

Ekki er með hinni kærðu skipulagsákvörðun verið að ráðstafa landi sem nýtt hefur verið til landbúnaðarnota og stóðu ákvæði jarðalaga nr. 81/2004 því ekki í vegi fyrir þeirri ráðstöfun sem í skipulaginu fólst. Er landnotkun umrædds svæðis ákvörðuð í Aðalskipulagi Reykjavíkur 2001-2024 og Svæðisskipulagi höfuðborgarsvæðisins 2001-2024, þar sem fram kemur að um sé að ræða opið svæði til sérstakra nota, en svæðið er innan hins svonefnda græna trefils, sem ætlaður er til útivistar og skógræktar.

Samkvæmt Svæðisskipulagi höfuðborgarsvæðisins 2001-2024, eins og því var breytt 23. febrúar 2010, er heimilt að reisa byggingar og mannvirki sem tengjast skipulagðri útivistar- og frístundaiðju innan græna trefilsins, sbr. nánari ákvæði aðalskipulags viðkomandi sveitarfélags. Skilgreina skuli slík svæði sem opin svæði til sérstakra nota, sbr. skipulagsreglugerð nr. 400/1998, í aðalskipulagi og tilgreina skuli sérstaklega hverskonar nýting sé fyrirhuguð á svæðinu. Í greinargerð með Aðalskipulagi Reykjavíkur 2001-2024, sbr. breytingu sem gerð var á henni 25. mars 2010, er á afmörkuðum svæðum á Hólmsheiði gert ráð fyrir frístundaiðju, sbr. ákvæði um opin svæði til sérstakra nota. Meðal annars er gert ráð fyrir tímabundinni aðstöðu fyrir fisflug, túni til lendingar og annarri aðstöðu á melum sunnan Langavatns. Landnotkunarflokkurinn „opin svæði til sérstakra nota“ var í þágildandi skipulagsreglugerð nr. 400/1998, gr. 4.12, skilgreindur svo: „Opin svæði til sérstakra nota eru svæði með útivistargildi á einn eða annan hátt þar sem gert er ráð fyrir mannvirkjagerð í tengslum við þá starfsemi sem þar er stunduð, s.s. tjald- og hjólhýsasvæði, skrúðgarðar, kirkjugarðar, leiksvæði, íþróttasvæði, golfvellir, sleða- og skíðasvæði, skautasvæði, siglingaaðstaða, hesthús og reiðvellir, rallýbrautir og skotvellir. Einnig garðlönd og trjáræktarsvæði.“ Af þessu verður sú ályktun dregin að hið kærða deiliskipulag hafi verði í samræmi við gildandi svæðis- og aðalskipulag hvað landnotkun varðar og fari ekki gegn tilvitnuðu ákvæði skipulagsreglugerðar.

Eins og lýst hefur verið var unnin umhverfisskýrsla þar sem lagt var mat á áhrif hins kærða deiliskipulags. Var skýrsla þessi kynnt ásamt uppdrætti og greinargerð deiliskipulagsins haustið 2010 og ekki liggur annað fyrir en að formleg málsmeðferð umrædds deiliskipulags hafi verið lögum samkvæmt að öðru leyti. Þá verður ráðið af framsetningu skipulagsins hvert efnisinnihald þess er en með því var einungis verið að skipuleggja svæði fyrir fisflug með lendingarbrautum og tilteknum byggingum vegna þeirrar starfsemi.

Að öllu framangreindu virtu verður hin kærða deiliskipulagsákvörðun ekki talin haldin slíkum annmörkum að ógildingu varði og verður því ekki fallist á kröfu kæranda um ógildingu hennar þótt fallast megi á að umrædd starfsemi geti haft í för með sér ónæði vegna flugs fisvélanna.

Að fenginni framangreindri niðurstöðu liggur fyrir að hið kærða byggingarleyfi á sér stoð í gildu deiliskipulagi. Með vísan til þess, og þar sem ekki liggur fyrir að annmarkar hafi verið á málsmeðferð við þá ákvarðanatöku, verður hafnað kröfu eiganda landspildu nr. 113410 um ógildingu leyfisins.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist verulega sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Kröfum Landeigendafélagsins Græðis í máli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

Kröfu eigenda landspildna nr. 113435 og 113426 á Reynisvatnsheiði, um ógildingu á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 17. maí 2011 um að veita byggingarleyfi til að byggja færanlegt stálgrindarhús sem hýsa eigi vélageymslu Fisfélags Reykjavíkur á lóðinni Hbl. B2 við Vesturlandsveg, er vísað frá úrskurðarnefndinni.

Hafnað er kröfu eigenda landspildna nr. 113435, 113442, 113410, 113426 og 113422 á Reynisvatnsheiði um ógildingu á ákvörðun borgarráðs Reykjavíkur frá 9. desember 2010 um að samþykkja deiliskipulag Hólmsheiðar, svæðis fyrir Fisfélag Reykjavíkur.

Hafnað er kröfu eiganda landspildu nr. 113410 á Reynisvatnsheiði um ógildingu á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 17. maí 2011 um að veita byggingarleyfi til að byggja færanlegt stálgrindarhús sem hýsa eigi vélageymslu Fisfélags Reykjavíkur á lóðinni Hbl. B2 við Vesturlandsveg.

____________________________________
Ómar Stefánsson

______________________________         _____________________________
Ásgeir Magnússon                                             Þorsteinn Þorsteinsson

des 22
Love0

100/2013 Ingólfsfjall

Með
Árið 2016, fimmtudaginn 25. febrúar, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mættir voru Ómar Stefánsson varaformaður, Ásgeir Magnússon dómstjóri og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 100/2013, kæra á ákvörðun bæjarstjórnar Sveitarfélagins Ölfuss frá 26. september 2013 um að staðfesta synjun skipulags-, byggingar- og umhverfisnefndar frá 17. s.m. um framkvæmdaleyfi fyrir borun rannsóknarhola á núverandi vatnstökusvæði Vatnsveitu Árborgar, Árbæ IV, Ölfusi.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 14. október 2013, er barst nefndinni 17. s.m., kærir Sveitarfélagið Árborg þá ákvörðun bæjarstjórnar Ölfuss frá 26. september 2013 að staðfesta synjun skipulags-, byggingar- og umhverfisnefndar frá 17. s.m. um framkvæmdaleyfi fyrir borun rannsóknarhola á núverandi vatnstökusvæði Vatnsveitu Árborgar, Árbæ IV, Ölfusi. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Sveitarfélaginu Ölfusi 21. nóvember 2013.

Málavextir: Við rætur Ingólfsfjalls, í landi Árbæjar IV, er að finna núverandi vatnstökusvæði kæranda fyrir kalt vatn við Árbæjarlindir. Spildan er í eigu kæranda og staðsett innan Sveitarfélagsins Ölfuss.

Með ódagsettri umsókn til skipulags- og byggingarfulltrúa Ölfuss óskaði kærandi eftir framkvæmdaleyfi til að bora rannsóknarholur á fyrrgreindu vatnstökusvæði í þeim tilgangi að kanna jarðlög og jarðskjálftasprungur. Í umsókn kæranda kom fram að gert væri ráð fyrir tveimur rannsóknarholum, þ.e. VSS-21, hnit 399860.0; 385391.0, og VSS-22, hnit 399973.7; 385406.4. Samkvæmt fylgigögnum umsóknarinnar stóð til að bora 75 mm holur með 45° halla og átti að fóðra holurnar með 50-100 m löngum stálrörum niður að klöpp. Markmið borana var að skera jarðskjálftasprungur í klöpp á 30-50 m dýpi til að hægt yrði að staðsetja lóðrétta vinnsluholu sem nýtti vatn úr jarðskjálftasprungu.

Umsókn kæranda var tekin fyrir á 42. fundi skipulags-, byggingar- og umhverfisnefndar Ölfuss 17. september 2013. Í tilkynningu nefndarinnar til kæranda varðandi afgreiðslu erindisins, dags. 18. s.m., var tekið fram að eldri umsókn kæranda til Orkustofnunar um nýtingarleyfi á grunnvatni við Ingólfsfjall í Ölfusi hafi verið byggð á tillögu ISOR um að bora þar tvær vinnsluholur, sbr. umsókn þess efnis, dags. 28. desember 2010. Eftir að Orkustofnun hafi veitt nýtingarleyfi á grundvelli umsóknarinnar hinn 20. apríl 2011 hafi kærandi farið fram á heimild til að taka eignarnámi land á svæðinu. Hafi aðrir landeigendur og Sveitarfélagið Ölfus lagst gegn eignarnáminu, en eignarnámsbeiðni kæranda sé nú enn til meðferðar hjá atvinnu- og nýsköpunarráðuneytinu. Við afgreiðslu umsóknar kæranda um framkvæmdaleyfi fyrir borun rannsóknarhola tók nefndin fram að: „… [þ]ær borholur sem sótt er um framkvæmdaleyfi fyrir koma til viðbótar við þær borholur sem tilgreindar voru í umsókn Árborgar um nýtingarleyfi hinn 28. desember 2010. Meðan málið er í þessum ferli leggst Sveitarfélagið Ölfus gegn frekari tilraunaborunum á því svæði sem nýtingarleyfið frá 20. apríl 2011 tekur til.“

Á 202. fundi bæjarstjórnar Sveitarfélagsins Ölfuss 26. september 2013 var fyrrgreind ákvörðun skipulags-, byggingar- og umhverfisnefndar staðfest, en í bókun þess fundar kom m.a. fram að: „… á meðan málið er í vinnsluferli á milli eigenda Árbæjarlanda og Árborgar um vatnstöku leggist Sveitarfélagið Ölfus gegn frekari tilraunaborunum á því svæði sem nýtingarleyfið frá 20. apríl 2011 tekur til“.

Málsrök kæranda: Af hálfu kæranda er tekið fram að rétt sé að beiðni um eignarnám á tilteknu landsvæði við rætur Ingólfsfjalls, sem sé í óskiptri sameign margra aðila, sé til meðferðar í atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneytinu. Hins vegar þurfi að greina á milli þess máls og kærumáls þessa. Umsókn kæranda um framkvæmdaleyfi fyrir borun rannsóknarhola á sínu eigin landi sé með öllu óskyld eignarnámsbeiðninni. Við málsmeðferð á umsókn kæranda hafi Sveitarfélagið Ölfus blandað málunum saman og byggt ákvörðun sína um synjun framkvæmdaleyfis á stöðu annars máls sem sveitarfélagið sé ekki aðili að og sé þar að auki til meðferðar á öðru sviði stjórnsýslunnar. Sveitarfélaginu hafi verið skylt við meðferð málsins að fara að fyrirmælum í viðeigandi réttarheimildum, svo sem lögmætisreglunni, sem sé undirstöðuregla íslenskrar stjórnskipunar.

Í skipulagslögum nr. 123/2010 og reglugerð nr. 772/2012 um framkvæmdaleyfi, sem sett hafi verið á grundvelli þeirra, sé fjallað um þau atriði sem stjórnvald megi byggja ákvörðun sína á. Óumdeilt sé að umrædd framkvæmd sé framkvæmdaleyfisskyld skv. 5. gr. reglugerðarinnar, að umsókn kæranda hafi verið skrifleg, eins og áskilið sé í 6. gr. og að gögn hafi fylgt umsókninni, sbr. 7. gr. nefndrar reglugerðar. Kærandi hafi sérstaklega beðið Sveitarfélagið Ölfus um að upplýsa hann um það ef einhver gögn vantaði. Í 10. gr. reglugerðarinnar, sem fjalli um meðferð umsókna um framkvæmdaleyfi, komi fram að framkvæmdaleyfi skuli ekki gefa nema framlögð gögn séu fullnægjandi og að allar nauðsynlegar umsagnir um framkvæmdina liggi fyrir. Þar komi einnig fram að rökstyðja skuli höfnun umsóknar og að tilgreina skuli kæruheimild og kærufresti. Engar athugasemdir hafi borist frá sveitarfélaginu um að framlögð gögn væru ekki fullnægjandi. Hvorki hafi verið leiðbeint um kæruheimildir né kærufrest í bréfi frá sveitarfélaginu þar sem tilkynnt hafi verið um höfnun umræddrar umsóknar og að mati kæranda hafi ekki komið fram fullnægjandi rökstuðningur fyrir höfnuninni í skilningi 22. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Rökstuðningur eigi að innihalda tilvísun til þeirra réttarreglna sem ákvörðun sé byggð á, en engin slík tilvísun sé í bréfi sveitarfélagsins frá 18. september 2013. Þá skuli greina frá þeim meginsjónarmiðum sem hafi verið ráðandi hafi ákvörðun byggst á mati. Fallast megi á að í fyrirliggjandi réttarheimildum sé ekki að öllu leyti kveðið á um skilyrði sem þurfi að vera fyrir hendi svo framkvæmdaleyfi verði veitt og sé leyfisveitandanum því eftirlátið mat, en þó hafi stjórnvöld ekki frjálsar hendur um við hvaða sjónarmið þau styðjist við matið. Slík sjónarmið verði að rúmast innan ramma réttarheimilda og grundvallareglna stjórnsýsluréttar, s.s. jafnræðisreglu og meðalhófsreglu, til þess að ákvörðun geti talist málefnaleg. Skoða verði hvaða sjónarmið teljist málefnaleg í þessu sambandi, m.a. með hliðsjón af markmiðum 2. gr. áðurnefndrar reglugerðar, en ekki verði séð að ástæður sveitarfélagsins fyrir hinni kærðu ákvörðun geti talist sjónarmið sem rúmist innan þeirra markmiða, en þau varði allt annað mál sem sé í vinnsluferli innan stjórnsýslunnar.

Málsrök Sveitarfélagsins Ölfuss: Af hálfu sveitarfélagsins er bent á að afstaða bæjarstjórnar skýrist af gögnum málsins, s.s. umsögn sveitarfélagsins til atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneytis vegna eignarnámsbeiðni Sveitarfélagsins Árborgar og afgreiðslu sveitarfélagsins á umsókn kæranda um framkvæmdaleyfi. Engar forsendur séu taldar til vatnsöflunarframkvæmda í viðkomandi landi, s.s. með rannsóknarborunum, á meðan ekkert samkomulag sé milli landeigenda á svæðinu.

——–

Málsaðilar hafa fært fram ítarlegri rök fyrir máli sínu, sem ekki verða rakin hér frekar, en úrskurðarnefndin hefur haft þau öll til hliðsjónar við úrlausn málsins.

Niðurstaða: Hin kærða ákvörðun fól í sér synjun umsóknar kæranda um framkvæmdaleyfi fyrir borun á tveimur rannsóknarholum í eignarlandi hans við núverandi vatnstökusvæði Vatnsveitu Árborgar. Hafði kærandi nýtingarleyfi á grunnvatni við Ingólfsfjall, sem útgefið var af Orkustofnun hinn 20. apríl 2011, og tók m.a. til þess svæðis þar sem gert var ráð fyrir að nefndar borholur yrðu staðsettar. Samkvæmt gildandi aðalskipulagi Ölfuss er umrætt svæði merkt sem vatnsverndarsvæði.

Afla skal framkvæmdaleyfis sveitarstjórnar vegna meiri háttar framkvæmda sem áhrif hafa á umhverfið og breyta ásýnd þess, sbr. 13. gr. skipulagslaga nr. 123/2010, en um framkvæmdaleyfi gilda að öðru leyti ákvæði reglugerðar um framkvæmdaleyfi nr. 772/2012. Er meðferð umsókna um slík leyfi lýst í 10. gr. hennar. Þar kemur m.a. fram að við höfnun umsóknar beri leyfisveitanda að rökstyðja ákvörðun sína. Þá leiðir af lögmætisreglu íslensks stjórnsýsluréttar að ákvörðun stjórnvalds verður að stefna að lögmætum markmiðum og af meðalhófsreglu 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 að ekki verður gengið lengra en nauðsynlegt er í því efni.

Synjun á umsókn kæranda um framkvæmdaleyfi var studd þeim rökum að í kjölfar áðurgreinds nýtingarleyfis hefði kærandi lagt fram eignarnámsbeiðni sem enn biði afgreiðslu ráðuneytisins. Aðrir landeigendur á svæðinu hefðu lagst gegn eignarnáminu og það hefði sveitarfélagið Ölfus og gert. Væri því lagst gegn frekari tilraunaborunum á því svæði sem nýtingarleyfið tæki til.

Fyrrgreind framkvæmdaleyfisumsókn kæranda laut að borun tveggja rannsóknarhola á landi í hans eigu eftir að kærandi fékk útgefið nýtingarleyfi fyrir töku grunnvatns, m.a. á umræddu svæði, til notkunar fyrir Vatnsveitu Árborgar. Eignarrétti að landi fylgir m.a. réttur til nýtingar auðlinda í jörðu, s.s. grunnvatns, í samræmi við. 3. gr. laga nr. 57/1998. Framkvæmdaleyfi fyrir rannsóknarborholum til könnunar grunnvatns felur ekki í sér heimild til nýtingar þeirrar auðlindar heldur þarf til þess sérstakt leyfi Orkustofnunar samkvæmt IV. kafla fyrrgreindra laga. Umrædd framkvæmd hefði því ekki getað raskað hagsmunum hugsanlegra sameigenda að grunnvatnsauðlind svæðisins. Þykir af þeim sökum á skorta að hin kærða ákvörðun sé studd efnisrökum á grundvelli almannahagsmuna eða lagamarkmiða, en ákvörðunin fól í sér hömlur á lögvarin rétt kæranda sem landeiganda.

Með vísan til þess er að framan er rakið verður að telja að rökstuðningi að baki hinni kærðu ákvörðun sé svo áfátt að ógildingu varði.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist verulega sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi ákvörðun bæjarstjórnar Sveitarfélagsins Ölfuss frá 26. september 2013 um að staðfesta synjun skipulags-, byggingar- og umhverfisnefndar frá 17. s.m. um framkvæmdaleyfi fyrir borun á rannsóknarholum við núverandi vatnstökusvæði Vatnsveitu Árborgar á spildu kæranda í landi Árbæjar IV, Ölfusi.

____________________________________
Ómar Stefánsson

______________________________              _____________________________
Ásgeir Magnússon                                            Þorsteinn Þorsteinsson

 

des 22
Love0

30/2015 Mánatún

Með
Árið 2015, fimmtudaginn 9. júlí, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mættir voru Ómar Stefánsson yfirlögfræðingur, Ásgeir Magnússon dómstjóri og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 30/2015, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík um að veita leyfi til þess að byggja steinsteypt fimm hæða fjölbýlishús með 44 íbúðum, sem verði mhl. 03 á lóð nr. 1 við Sóltún, sem tengist bílakjallara og áður byggðum fjölbýlishúsum.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 29. apríl 2015, er barst nefndinni 5. maí s.á., kærir stjórn húsfélags Mánatúns 3-5 þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 24. mars 2015 að veita leyfi til þess að byggja steinsteypt fimm hæða fjölbýlishús með 44 íbúðum, sem verði mhl. 03 á lóð nr. 1 við Sóltún, sem tengist bílakjallara og áður byggðum fjölbýlishúsum. Er þess krafist að leyfið verði fellt úr gildi hvað varðar byggingu bílageymslunnar. Þess er jafnframt krafist að framkvæmdir verði stöðvaðar á meðan málið er til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni. Þykir málið nægilega upplýst til að það verði tekið til endanlegs úrskurðar. Er því ekki tilefni til að taka afstöðu til stöðvunarkröfu kæranda.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Reykjavíkurborg 25. júní 2015.

Málavextir: Á árinu 2006 staðfesti borgarráð ákvörðun byggingarfulltrúa um að veita byggingarleyfi fyrir fjölbýlishúsi við Mánatún 3-5, en það var fyrsti áfangi í uppbyggingu á svonefndum Bílanaustsreit, sem meðal annars mun samanstanda af húsum nr. 1-17 við Mánatún og 1-3 við Sóltún. Árið 2011 samþykkti byggingarfulltrúi að veita byggingarleyfi til að ganga frá og taka í notkun til bráðabirgða hluta bílageymslu á sameiginlegri lóð áðurgreindra húsa, sem heimiluð var á árinu 2006. Samkvæmt þeim teikningum sem samþykktar voru árin 2006 og 2011 er gert ráð fyrir einni inn- og útkeyrslu í bílageymsluna frá Mánatúni, en á gildandi deiliskipulagsuppdrætti svæðisins frá árinu 2005 er að finna tvær inn- og útkeyrslur, þ.e. frá Mánatúni og frá Sóltúni. Árið 2013 var gert samkomulag við íbúa Mánatúns 3-5 um tímabundin afnot af bílastæðum og í kjölfarið hófust samskipti þeirra við byggingarfulltrúa þar sem farið var fram á að hann hlutaðist til um að önnur inn- og útkeyrsla yrði gerð. Barst svar frá byggingarfulltrúa í maí 2014 þar sem hann mat það svo að inn- og útkeyrslur í bílageymsluna sem sýndar væru á skipulagsuppdrætti væru leiðbeinandi en ekki skyldubundnar. Var greind niðurstaða byggingarfulltrúa kærð til úrskurðarnefndarinnar í júlí 2014, sem vísaði málinu frá 2. október s.á. þar sem kærufrestur var liðinn er kæra barst.

Á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 24. mars 2015 var samþykkt umsókn, dags. 10. febrúar s.á., um leyfi til að byggja steinsteypt fimm hæða fjölbýlishús með 44 íbúðum, sem tengdist bílakjallara og áður byggðum fjölbýlishúsum á lóð nr. 1 við Sóltún. Var sú breyting gerð frá fyrri byggingaráformum að bílastæðum í bílageymslu fjölgað úr 284 í 305. Varð kæranda kunnugt um byggingaráformin á stjórnarfundi húsfélagsins hinn 21. apríl s.á.

Málsrök kæranda: Kærandi skírskotar til þess að í hinu kærða byggingarleyfi sé ekki gert ráð fyrir inn- og útkeyrslu í bílageymslu frá Sóltúni í samræmi við ákvæði deiliskipulags fyrir byggingarreitinn. Þá sé tveimur sorpgeymslum komið fyrir í sameiginlegum húsagarði Mánatúns 1-17 og Sóltúns 1-3 án þess að nokkurs staðar sé getið slíkra mannvirkja í deiliskipulaginu. Með tilkomu greindra sorpgeymslna séu bílastæði reitsins á yfirborði skert um allt að tíu bílastæði. Samkvæmt eignaskiptayfirlýsingu sé öllum húsum á reitnum skylt að stofna með sér félag um bílageymslu og lóð í samræmi við lög um fjöleignarhús nr. 26/1994. Það leiði af meginreglum þeirra laga að frávik frá samþykktu deiliskipulagi verði ekki gerð nema með samþykki allra aðila.

Samkvæmt deiliskipulagi skuli sameiginleg bílageymsla hafa tvær tvöfaldar inn- og útkeyrslur. Gert sé ráð fyrir samtals 305 bílastæðum í bílageymslunni þegar hún sé fullbyggð. Gildandi byggingarleyfi geri þó aðeins ráð fyrir 284 bílastæðum. Þetta fyrirkomulag hafi verið kynnt kaupendum íbúða í Mánatúni 3 og 5 á sínum tíma með tilvísun í deiliskipulagið. Í upphafi hafi þó aðeins verið byggð ein inn- og útkeyrsla þar sem það hafi fullnægt þörfum íbúa fyrst um sinn. Sú inn- og útkeyrsla sem samkvæmt deiliskipulagi skuli vera frá Sóltúni hafi ekki verið byggð enda hafi sá hluti bílageymslunnar ekki verið að fullu uppsteyptur og hönnun Sóltúns 1 ekki hafin á þeim tíma.

Þegar framkvæmdir við Mánatún 7-17 hófust hafi verið vakin athygli á því að ákvæði væru um það í deiliskipulagi að koma þyrfti upp annarri innkeyrslu í bílageymsluna. Á fundum í stjórn húsfélags kæranda hafi framkvæmdaraðili tekið undir það sjónarmið húsfélagsins að betra væri að hafa tvær innkeyrslur þótt það væri ekki skylt samkvæmt byggingarleyfi. Hafi niðurstaða verkfræðistofunnar Eflu í febrúar 2014 verið sú að ein innkeyrsla ætti að duga. Fjöldi inn- og útkeyrslna í bílageymsluna og fyrirkomulag þeirra virðist ekki hafi hlotið neina umfjöllun áður en byggingarleyfið hafi verið samþykkt, sem vikið hafi frá því fyrirkomulagi sem sýnt sé í deiliskipulaginu. Hafi kærandi látið gera greiningu á því ef aðeins ein inn- og útkeyrsla verði úr bílageymslunni og bendi hún til þess að öngþveiti muni skapast við útkeyrslu á álagstímum. Mikilvægt sé að hafa í huga að umrædd bílageymsla sé nálægt annarri stórri bílageymslu og fjölmörgum bílastæðum við byggingar á reitnum. Jafnframt muni þetta fyrirkomulag skerða umferðaröryggi á svæðinu þar sem stórum hluta umferðar á skipulagsreitnum, m.a. frá Borgartúni 26, sé beint inn á sama stað á lóðinni.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Af hálfu Reykjavíkurborgar er skírskotað til þess að heimilt hafi verið að samþykkja umrædda byggingarleyfisumsókn og að málsmeðferð hafi verið í samræmi við ákvæði laga og reglugerða þar að lútandi.

Í gildi sé deiliskipulag fyrir Bílanaustsreit, samþykkt af borgarráði 29. september 2005. Segi í kafla um bílastæði að fyrirkomulag bílastæða á skipulagsuppdrætti sé leiðbeinandi. Í minnisblaði verkfræðistofunnar Eflu, dags. 11. febrúar 2014, sé vitnað til vinnu verkfræðistofunnar vegna deiliskipulags svæðisins við Borgartún 26 og Sóltún 3 ásamt hönnun bílakjallara og húss við Mánatún 3-5. Í þeirri vinnu hafi umferðarflæði á lóð og tengingar við gatnakerfi í nágrenni svæðisins verið skoðuð. Þegar unnið hafi verið að deiliskipulaginu hafi ekki verið tekin afstaða til nauðsynlegs fjölda innkeyrslna í bílakjallara undir byggingum við Mánatún og Sóltún 1-3, en í deiliskipulaginu hafi verið gert ráð fyrir að þær gætu verið á tveimur stöðum, þ.e. við Mánatún og við Sóltún, og hafi öll umfjöllun miðast við það. Hafi það verið mat verkfræðistofunnar að miðað við skoðun á afköstum útkeyrslna væri ekki gerð krafa um tvær aðkomur í bílageymslu neðanjarðar, heldur sýndir möguleikar á innkeyrslu á tveimur stöðum.

Skipulagið geri ráð fyrir 1,8 bílastæðum á hverja íbúð, þar af skuli a.m.k. helmingur vera í bílageymslu neðanjarðar, og sé fyrirkomulag bílastæða á skipulagsuppdrætti leiðbeinandi. Samkvæmt byggingarlýsingu, samþykktri 24. mars 2015, sé gert ráð fyrir 305 bílastæðum í bílageymslu. Samkvæmt eignaskiptayfirlýsingu sé einnig gert ráð fyrir hlutdeild í 305 bílastæðum í kjallara. Fullyrðingar kæranda um fjölda bílastæða eigi því ekki við rök að styðjast. Ef fjöldi bílastæða reynist annar að loknum byggingartíma þá verði væntanlega gerðar athugasemdir varðandi það í lokaúttekt.

Málsrök leyfishafa: Leyfishafi bendir á að kæra í máli þessu sé of seint fram komin. Hin kærða ákvörðun hafi verið tekin 24. mars 2015. Kæran hafi því borist að liðnum kærufresti og ekki sé bent á veigamiklar ástæður til þess að lengri kærufrestur eigi við. Tafir á framkvæmdum og breytingum á hönnun allra mannvirkja á lóðinni á þessu stigi myndu leiða til verulegs tjóns enda hafi mátt gera ráð fyrir að kærufrestir vegna útgefins byggingarleyfis fyrir bílageymsluhúsið væru löngu liðnir. Öll mannvirki á lóðinni hafi verið og séu hönnuð í samræmi við þá forsendu að einar inn- og útkeyrsludyr séu á sameiginlegri bílageymslu.

Byggingaráform fari ekki að neinu leyti út fyrir þann ramma sem deiliskipulagið setji. Komi hvergi fram í umræddu deiliskipulagi að skylt sé að hafa tvær inn- og útkeyrslur úr bílageymslunni. Ekki sé kveðið á um það í byggingarreglugerð eða öðrum reglum hversu margar útkeyrslur eigi að vera úr bílageymslu. Þótt ákveðið hafi verið að hafa eina inn- og útkeyrslu teljist það ekki frávik frá eða breyting á deiliskipulagi, sem sé leiðbeinandi, en veiti svigrúm til endanlegrar hönnunar innan ramma laga og reglna.

Frá upphafi, þ.e. frá árinu 2007, hafi verið gert ráð fyrir einum inn- og útkeyrsludyrum á bílageymsluhúsinu. Öll önnur gögn sem varði Mánatúnsreitinn byggi á hinu sama, m.a. samþykktar teikningar fyrir Mánatún 3-5, sem séu hluti af gildandi eignaskiptayfirlýsingu. Byggingaráform fyrir Mánatún 19-21 (áður Sóltún 1-3) séu einnig grundvölluð á þeirri forsendu. Fram komin kæra á byggingaráformum fyrir Mánatún 19-21 sé því í raun ekkert annað en kæra á ákvörðunum sem hafi verið teknar fyrir fjölmörgum árum og kæranda hafi verið fullkunnugt um.

Þá sé því mótmælt að bygging sorpgerðanna sé í andstöðu við deiliskipulag. Frá upphafi hafi verið gert ráð fyrir að reist yrði sorpgerði á þeim stað sem byggingaráform geri ráð fyrir. Þetta sjáist m.a. af samþykktum byggingarteikningum fyrir Mánatún 3-5. Þær teikningar séu hluti gildandi eignaskiptayfirlýsingar fyrir Mánatúnsreitinn og um leið hluti kaupsamninga allra eigenda séreigna í Mánatúni 3-5. Að auki sé því andmælt að verið sé að fækka bílastæðum frá því sem ráð hafi verið gert fyrir í deiliskipulagi. Bílastæðafjöldi sé skilmerkilega skilgreindur í deiliskipulagi, eða 1,8 stæði á íbúð, og sé því skilyrði fullnægt. Komi það einnig skýrt fram í gildandi eignaskiptayfirlýsingu að allur réttur til uppbyggingar á lóðinni sé á hendi leyfishafa svo lengi sem framkvæmdir séu í samræmi við deiliskipulag á hverjum tíma.

Niðurstaða: Í máli þessu er fyrst og fremst deilt um fjölda inn- og útkeyrslna frá sameiginlegri bílageymslu þeirra fjölbýlishúsa sem standa á óskiptri lóð sem skráð er með landnúmerið 208575 í fasteignaskrá Þjóðskrár Íslands. Telja kærendur að hið kærða byggingarleyfi samræmist ekki deiliskipulagi svæðisins að þessu leyti.

Frestur til að kæra ákvörðun til úrskurðarnefndarinnar er einn mánuður frá því að kæranda varð kunnugt eða mátti vera kunnugt um hana nema á annan veg sé mælt í lögum, sbr. 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála. Upphaf kærufrests í máli þessu ræðst af því hvenær kæranda varð kunnugt um tilvist og efni hinnar kærðu ákvörðunar. Með samþykki byggingarfulltrúans í Reykjavík, dags. 24. mars 2015, varð til ný stjórnvaldsákvörðun þar sem breytingar voru gerðar á áður samþykktum byggingaráformum. Miðast því kærufrestur við það hvenær kærandi hafi mátt gera sér sannanlega grein fyrir samþykki hinnar kærðu ákvörðunar. Af gögnum málsins liggur fyrir að kæranda varð ekki kunnugt um ákvörðunina fyrr en 21. apríl 2015. Með hliðsjón af því barst kæran innan lögmælts kærufrests, eða hinn 5. maí 2015. Verður málið því tekið til efnisúrlausnar.

Samkvæmt 13. gr. mannvirkjalaga nr. 160/2010 er það eitt af skilyrðum fyrir útgáfu byggingarleyfis að mannvirkið og notkun þess samræmist skipulagsáætlunum á svæðinu. Á umræddu svæði er í gildi deiliskipulagið Bílanaustsreitur frá árinu 2005 og í greinargerð skipulagsins er að finna sérstakan kafla um bílastæði. Þar er tekið fram að á fjölbýlishúsalóð sé gert ráð fyrir a.m.k. 1,8 bílastæðum á hverja íbúð og þar af skuli a.m.k. helmingur vera í bílageymslu. Segir síðan að fyrirkomulag bílastæða á skipulagsuppdrætti sé leiðbeinandi. Líkt og bent hefur verið á sýnir skipulagsuppdráttur deiliskipulagsins inn- og útkeyrslur frá tveimur stöðum, þ.e. frá Sóltúni og Mánatúni, en samkvæmt samþykktum byggingaráformum er gert ráð fyrir einni inn- og útkeyrslu. Fallast má á með kærendum að aðeins ein inn- og útkeyrsla frá jafnstórri bílageymslu og hér um ræði bjóði upp á skert þjónustustig miðað við tvær inn- og útkeyrslur. Þegar litið er til orðalags greinargerðar deiliskipulagsins verður þó ekki annað ráðið en að með fyrirkomulagi bílastæða sé einnig átt við aðkomu að þeim. Sé því um að ræða valkvæða skilmála um tilhögun inn- og útkeyrslu frá umræddri fjölbýlishúsalóð við Sóltún/Mánatún. Þá er hvorki að finna í lögum né reglugerðum kröfu um lágmarksfjölda inn- og útkeyrslna í bílageymslum eftir fjölda bílastæða.

Af fyrirliggjandi gögnum er ljóst að gert var ráð fyrir sorpgerðum á bílastæði byggingarreitsins á upprunalegum teikningum frá árinu 2006. Hafa ekki verið gerðar breytingar á þeim byggingaráformum. Er það í samræmi við ákvæði byggingarreglugerðar nr. 112/2012, en samkvæmt gr. 4.3.6. skal á aðaluppdráttum gera sérstaklega grein fyrir sorpgeymslu og aðkomu að henni. Hvorki er í skipulagslögum né reglugerðum kveðið á um slíka skyldu við deiliskipulagsgerð og því ekki nauðsyn að taka slíkt fram á deiliskipulagsuppdrætti.

Samkvæmt 1. mgr. 28. gr. laga nr. 26/1994 um fjöleignarhús skal byggingarréttur byggjast á þinglýstum heimildum. Rúmist bygging innan samþykktra teikninga og byggingarréttur sé í eigu ákveðins eiganda, sbr. 1. málsl. 1. mgr. 28. gr., er heimilt að ráðast í framkvæmdir að fengnum nauðsynlegum byggingarleyfum, sbr. 1. mgr. 29. gr. sömu laga. Í eignaskiptayfirlýsingu fyrir þá lóð sem hér um ræðir, sem móttekin var til þinglýsingar 2. febrúar 2009, kemur fram að eigendum lóðarinnar sé heimilt, án samþykkis eða greiðslu til eigenda einstakra íbúða, að ráðast í uppbyggingu í samræmi við deiliskipulag svæðisins eins og það sé á hverjum tíma. Líkt og áður greinir hafa öll byggingaráform á lóðinni miðast við að ein inn- og útkeyrsla sé frá bílageymslunni og hefur ekki orðið breyting þar á. Með hliðsjón af framangreindum ákvæðum verður ekki annað ráðið en að byggingarleyfishafi hafi ekki þurft að leita eftir samþykki eigenda íbúða á lóðinni við byggingu og frágang umræddrar bílageymslu.

Að öllu framangreindu virtu er hið kærða byggingarleyfi í samræmi við deiliskipulag svæðisins. Þá var málsmeðferð hinnar kærðu ákvörðunar í samræmi við lög og reglur og verður ekki séð að hún sé haldin þeim annmörkum að leitt geti til ógildingar. Af þeim sökum verður ekki fallist á ógildingarkröfu kæranda.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um ógildingu á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík um að veita leyfi til þess að byggja steinsteypt fimm hæða fjölbýlishús með 44 íbúðum, sem verði mhl. 03 á lóð nr. 1 við Sóltún, sem tengist bílakjallara og áður byggðum fjölbýlishúsum.

____________________________________
Ómar Stefánsson

______________________________              _____________________________
Ásgeir Magnússon                                                  Þorsteinn Þorsteinsson

des 22
Love0

1/2013 Fiskeldi Berufjörður

Með

Árið 2015, þriðjudaginn 14. júlí, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Ásgeir Magnússon dómsstjóri og Geir Oddsson auðlindafræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 1/2013, kæra á ákvörðun heilbrigðisnefndar Austurlands frá 12. desember 2012 um að synja umsóknum kæranda um starfsleyfi fyrir eldi á allt að 200 tonnum af laxi á ári á tilgreindum hnitsettum svæðum í Berufirði og í Fáskrúðsfirði.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 17. janúar 2013, er barst nefndinni sama dag, kærir Fiskeldi Austfjarða ehf., Bakka 1, Djúpavogi, þá ákvörðun heilbrigðisnefndar Austurlands frá 12. desember 2012 að synja umsóknum kæranda um starfsleyfi fyrir eldi á allt að 200 tonnum af laxi á ári á tilgreindum hnitsettum svæðum í Berufirði og í Fáskrúðsfirði. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi og jafnframt að viðurkennt sé að umsóknir kæranda eigi forgangsrétt umfram aðra umsækjendur að sams konar leyfum.

Gögn málsins bárust frá Heilbrigðiseftirliti Austurlands 1. febrúar 2013.

Málavextir: Með bréfum til Heilbrigðiseftirlits Austurlands, dags. 19. og 25. júní 2012, sótti Fiskeldi Austfjarða ehf. um starfsleyfi fyrir eldi á allt að 200 tonnum af laxi á ári á tveimur hnitsettum svæðum í Fáskrúðsfirði og á tveimur hnitsettum svæðum í Berufirði. Heilbrigðiseftirlitið vann tillögur að fjórum starfsleyfum til handa kæranda og auglýsti þær í Dagskránni á Austurlandi og á heimasíðu heilbrigðiseftirlitsins til kynningar, ásamt 11 öðrum samsvarandi starfsleyfistillögum vegna fyrirhugaðs eldis í nefndum fjörðum og í Reyðarfirði. Lágu þær fyrir á bæjarskrifstofum Fjarðabyggðar og Djúpavogshrepps í fjórar vikur, eða frá 12. júlí til 9. ágúst 2012. Var gefinn frestur til 10. s.m. til að skila skriflegum athugasemdum vegna auglýstra tillagna sem síðan var framlengdur til 24. s.m. Bárust allmargar athugasemdir á tilgreindum tíma. Starfsleyfisdrögin 15 voru einnig send til umsagnaraðila og bárust umsagnir frá Skipulagsstofnun, Umhverfisstofnun, Fjarðabyggð og Djúpavogshreppi. Loks var álits Fiskistofu leitað með bréfi, dags. 29. júní 2012, og barst svar stofnunarinnar heilbrigðiseftirlitinu með bréfi, dags. 16. júlí s.á.

Á fundi heilbrigðisnefndar Austurlands 12. september 2012 var samþykkt að hafna öllum greindum starfsleyfisumsóknum. Sú ákvörðun var afturkölluð á fundi nefndarinnar 14. nóvember s.á. og var bókað að senda skyldi öllum „… umsækjendum bréf þar sem þeim er kynnt að nefndin íhugi að hafna umbeðnum leyfum og gefa 14 daga frest til að neyta andmælaréttar og/eða koma á framfæri sínum sjónarmiðum eða frekari gögnum í málinu“. Starfsleyfisumsóknirnar voru teknar fyrir að nýju á fundi heilbrigðisnefndar 12. desember s.á. Fram kemur í fundargerð hverjir umsækjenda hefðu komið að frekari athugasemdum bréflega í kjölfar afturköllunar fyrri ákvörðunar heilbrigðisnefndar og voru bréfin lögð fram á fundinum. Jafnframt lá fyrir fundinum greinargerð framkvæmdastjóra heilbrigðiseftirlitsins og sjálfstætt starfandi lögmanns og var bókað að greinargerðin hefði verið rædd ítarlega, bæði orðalag og efnistök. Loks var bókað: „Heilbrigðisnefnd samþykkir að hafna fram komnum fimmtán umsóknum um allt að 200 tonna starfsleyfi fyrir fiskeldi skv. fram lagðri greinargerð.“ Voru umsóknir kæranda þar á meðal og hefur hann kært framangreinda ákvörðun, svo sem að framan greinir.

Málsrök kæranda: Kærandi byggir á því að heilbrigðisnefnd Austurlands sé ekki heimilt að lögum að neita honum um útgáfu starfsleyfa. Umsóknir kæranda hafi aukinheldur átt forgangsrétt gagnvart öðrum umsækjendum við meðferð málsins. Þær hafi borist á undan umsóknum annarra, en slíkt leiði til forgangsréttar með vísan til meginreglna íslensks stjórnsýsluréttar. Kærandi hafi jafnframt einkarétt til fiskeldis í Berufirði samkvæmt samningi við Djúpavogshrepp og þar sem heilbrigðisnefndin þiggi umboð sitt frá sveitarfélaginu sé hún bundin af þeim samningi. 

Samkvæmt lögum eigi kærandi skilyrðislausan rétt til útgáfu umræddra leyfa. Ekki sé heimild í lögum til handa heilbrigðisnefnd að byggja ákvörðun sína á þeim sjónarmiðum að gengið sé nærri burðargetu umræddra fjarða. Það sé meginregla íslensks stjórnsýsluréttar að stjórnvaldsákvörðun verði að byggja á lagaheimild og stjórnvöldum sé ekki heimilt að fara út fyrir valdssvið sitt samkvæmt lögum.

Bent sé á að tilgangur með heimildum til veitinga 200 tonna leyfa, sem umsóknir kæranda byggi á, sé að skapa fiskeldisfyrirtækjum tækifæri til að gera tilraunir með þolmörk einstakra eldissvæða. Án slíkrar heimildar megi færa rök fyrir því að örðugt geti reynst að sannreyna gæði og þolmörk svæðanna. Slík leyfi séu veitt til skamms tíma og þau háð skilyrðum um eftirlit. Reynist umhverfisáhrif eldisins á viðkomandi stöðum óæskileg megi afturkalla og fella leyfin úr gildi.

Því sé andmælt að veitt séu leyfi innan 5 km fjarlægðarmarka, enda séu fyrir hendi ríkjandi hagsmunir núverandi leyfishafa. Almennt sé talið að ekki sé heppilegra að fleiri aðilar en einn fari með umráð í einum og sama firðinum.

Málsrök Heilbrigðiseftirlits Austurlands: Af hálfu heilbrigðisnefndar Austurlands er tekið fram að nefndin hafi hafnað umsóknum um starfsleyfi en heilbrigðisnefndir sveitarfélaga gefi út slík leyfi fyrir fiskeldisstöðvar, skv. ákvæðum reglugerðar nr. 785/1999 um starfsleyfi fyrir atvinnurekstur sem geti haft í för með sér mengun.

Heilbrigðisnefndin sé ekki aðili að samningi kæranda og Djúpavogshrepps um fiskeldi í Berufirði og sé því ekki bundin af honum á nokkurn hátt. Þá sé umræddur samningur gerður í nafni annars aðila en kæranda, með annarri kennitölu og heimilisfangi. Að auki sé heilbrigðisnefndin á engan hátt bundin af samningum sem einstök sveitarfélög geri, enda séu heilbrigðisnefndir sjálfstæð stjórnvöld og starfi skv. lögum nr. 7/1998 um hollustuhætti og mengunarvarnir.

Jafnræðisregla 11. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 leiði til þess að málefnaleg sjónarmið þurfi að liggja því til grundvallar að ein umsókn, eða einn umsóknaraðili, verði  tekin fram yfir aðra. Ekki séu forsendur til forgangsröðunar fyrirliggjandi umsókna. Þessu til hliðsjónar sé bent á tilkynningar um fiskeldi á svæðunum sem liggi fyrir hjá Skipulagsstofnun. Þær tilkynningar séu eldri en umsóknir þær sem borist hafi heilbrigðiseftirlitinu. Forgangsröðun umsókna hjá heilbrigðisnefnd eftir aldri sé fordæmalaus. Umdeilanlegt sé að slíkt mat geti talist málefnalegt án tillits til aldurs tilkynninga um fyrirhuguð fiskeldi sem borist hafi öðrum stjórnvöldum. Því verði við afgreiðslu einstakra umsókna að líta til heildaraukningar samkvæmt öllum fyrirliggjandi umsóknum um eldi í fjörðunum tveimur.

Varðandi Berufjörð sé ljóst að ef fallist yrði á allar fyrirliggjandi umsóknir hjá heilbrigðiseftirlitinu þá gæti fiskeldi í firðinum numið allt að 9.200 tonnum á ári. Fiskeldi í firðinum væri þá orðið mjög umfangsmikið. Nú þegar hafi verið gefin út starfsleyfi fyrir 8.000 tonna fiskeldi í þar að undangenginni málsmeðferð Skipulagsstofnunar um hugsanlega matsskyldu samkvæmt lögum um mat á umhverfisáhrifum.

Þá sé ljóst varðandi Fáskrúðsfjörð að ef fallist yrði á allar fyrirliggjandi umsóknir hjá heilbrigðiseftirlitinu þá gæti fiskeldi í firðinum numið allt að 4.200 tonnum á ári. Umfangið væri þá orðið meira en nemi útreiknaðri burðargetu, og í öllu falli nærri slíkum viðmiðum. Þegar hafi verið gefin út starfsleyfi fyrir 3.000 tonna fiskeldi í firðinum, að undangenginni málsmeðferð Skipulagsstofnunar um hugsanlega matsskyldu samkvæmt lögum um mat á umhverfisáhrifum.

Afgreiðsla einstakra umsókna um starfsleyfi, þar sem umfangsmikið fiskeldi hafi þegar verið leyft, verði að byggja á tilliti til heildarfiskeldis í viðkomandi firði. Slík ályktun byggi á varúðarreglum umhverfisréttar og eigi sér stoð í markmiðum laga um hollustuhætti og mengunarvernd og laga um vernd hafs og stranda.

Fyrirliggjandi umsóknir, bæði kæranda og annarra, lýsi fyrirætlunum um aukningu fiskeldis nærri eða yfir burðargetu fjarðanna. Nýting fiskeldissvæða nærri eða yfir þekktum viðtakamörkum úrgangsefna geti ógnað heilnæmi lífsskilyrða og stofnað heilbrigði manna í hættu. Þá verði að líta til þess að ekki sé til staðar sérstök reglugerð um skilyrði starfsleyfa fyrir fiskeldi. Við ákvarðanatöku verði því ekki stuðst við afdráttarlaus ákvæði um mengunarmörk, mengunarvarnir og fleiri þætti sem skipt geti máli fyrir starfsemina. Varðandi ákvörðun heilbrigðisnefndar um starfsleyfi til fiskeldis í Berufirði leiði skortur á upplýsingum um burðargetu fjarðarins til þess að gæta beri aukinnar varfærni við ákvörðunartöku.  

Heilbrigðisnefnd hafi að teknu tilliti til framangreinds talið rétt að burðargeta umfram þegar útgefin leyfi yrði metin í umræddum fjörðum áður en ný starfsleyfi verði gefin út.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um þá ákvörðun heilbrigðisnefndar Austurlands frá 12. desember 2012 að synja starfsleyfisumsóknum kæranda vegna fyrirhugaðs laxeldis hans í Berufirði og Fáskrúðsfirði. Áður en til synjunar kom höfðu verið unnar tillögur að fjórum starfsleyfum kæranda til handa og miðaði hvert leyfanna við að framleiðsla yrði að hámarki 200 tonn á ári.

Um hollustuhætti og mengunarvarnir gilda lög nr. 7/1998. Markmið þeirra samkvæmt 1. gr. er að búa landsmönnum heilnæm lífsskilyrði og vernda þau gildi sem felast í heilnæmu og ómenguðu umhverfi. Lögin taka skv. 2. gr. til hvers konar starfsemi og framkvæmda hér á landi, í lofthelgi og efnahagslögsögu, sem hafa eða geta haft áhrif á þá þætti sem tilgreindir eru í 1. gr. Er skýrt kveðið á um það í 13. gr. laganna að heilbrigðisnefnd beri m.a. að sjá um að ákvæðum þeirra og reglugerða settra samkvæmt þeim, sem og samþykktum sveitarfélaga, sé framfylgt. Loks kemur fram í 2. mgr. 6. gr. laganna að heilbrigðisnefndir gefi út starfsleyfi fyrir atvinnurekstur sem geti haft í för með sér mengun, eftir því sem mælt sé fyrir um í reglugerð. Samkvæmt tl. 6.9 í fylgiskjali 2 með reglugerð nr. 785/1999, um starfsleyfi fyrir atvinnurekstur sem getur haft í för með sér mengun, með síðari breytingum, gefur heilbrigðisnefnd út starfsleyfi fyrir eldi sjávar- og ferskvatnslífvera og skeldýrarækt þar sem ársframleiðsla er undir 200 tonnum, sbr. tl. 11.d í fylgiskjali 1 með reglugerðinni.

Kærandi heldur því fram að hann eigi skilyrðislausan rétt til útgáfu umræddra leyfa og að heilbrigðisnefnd hafi ekki haft heimild að lögum til að byggja ákvörðun sína á þeim sjónarmiðum að gengið sé nærri burðargetu umræddra fjarða. Hafi heilbrigðisnefndin farið út fyrir valdssvið sitt. Við töku hinnar kærðu ákvörðunar lágu fyrir heilbrigðisnefndinni umsóknir um alls 15 starfsleyfi, fjögur í Reyðarfirði, fimm í Fáskrúðsfirði og sex í Berufirði. Hver þessara umsóknirnar laut að framleiðslu á allt að 200 tonnum af laxi á ári. Heilbrigðisnefnd aflaði umsagna um umsóknirnar og bentu nokkrir umsagnaraðilar á að umsóknir kæranda um leyfi í Berufirði og Fáskrúðsfirði fælu í sér framkvæmdir sem yrði að meta heildstætt, enda væri um að ræða stærra fiskeldi en 200 tonn á ári í hvorum firði fyrir sig. Einnig var bent á sammögnunaráhrif framkvæmda samkvæmt fyrirliggjandi umsóknum.

Í ákvörðun sinni benti heilbrigðisnefnd á markmið laga nr. 7/1998 og að Umhverfisstofnun hefði þegar gefið út starfsleyfi fyrir fiskeldi í Berufirði, sem nemi 6.000 tonn af laxi og 2.000 tonn af regnbogasilungi, og í Fáskrúðsfirði sem nemi 3.000 tonnum af þorski, en að auki hefði heilbrigðisnefndin gefið út tvö 200 tonna leyfi, eitt í hvorum nefndra fjarða. Komu frekari rök nefndarinnar fram í greinargerð þeirri sem vísað var til í bókun. Þar er tekið fram um bæði Fáskrúðsfjörð og Berufjörð að tilkynnt hafi verið um fiskeldi sem nemi um 6.000 tonnum á ári til Skipulagsstofnunar.

Þá er í greinagerðinni vísað til umfjöllunar um burðarþol Fáskrúðsfjarðar í matsskylduákvörðun Skipulagsstofnunar frá árinu 2005 þar sem fram komi að það væri 3.700 tonn af fiski á ári miðað við ákveðnar forsendur. Er tekið fram í greinargerðinni að yrði fallist á allar fyrirliggjandi umsóknir gæti heildarfiskeldi numið allt að 4.200 tonnum. Færi það nærri burðargetu Fáskrúðsfjarðar sem viðtaka úrgangsefna.

Um Berufjörð segir svo í greinargerð að í matsskylduákvörðun Skipulagsstofnunar frá árinu 2000 vegna 8.000 tonna eldis í firðinum hafi verið óveruleg umfjöllun um burðargetu Berufjarðar sem viðtaka. Fyrirliggjandi umsóknir lýsi fyrirætlunum um aukningu fiskeldis sem muni ganga á burðargetu fjarðarins sem viðtaka úrgangsefna og að ákveðnu marki verði litið til hliðsjónar til burðargetu annarra Austfjarða samkvæmt umfjöllun í nefndri matsskylduákvörðun Skipulagsstofnunar. Þó skipti einnig máli að skortur á upplýsingum um burðargetu fjarðarins leiði til þess að gæta beri aukinnar varfærni við ákvarðanatöku.

Um báða firðina segir í greinargerðinni að nýting burðargetu fiskeldissvæða nærri þekktum viðtakamörkum úrgangsefni geti ógnað heilnæmi lífsskilyrða og stofnað heilbrigði manna í hættu og að hagsmunir sem markmiðsákvæði laga beinist að skuli ganga fyrir og tryggðir.

Ljóst er af framangreindu að hin kærða ákvörðun byggði á því mati heilbrigðisnefndarinnar að í ljósi fjölda umsókna og fyrirhugaðrar heildarframleiðslu væri fyrirséð að útgáfa umsóttra starfsleyfa myndi ganga nærri burðargetu umræddra fjarða með þeim afleiðingum að heilbrigði manna yrði stofnað í hættu og heilnæmi lífsskilyrða þeirra ógnað. Verður að telja þau sjónarmið hlutlæg og málefnaleg og eru þau í nánum tengslum við markmið og tilgang laga nr. 7/1998, sem heilbrigðisnefnd starfar eftir. Verður heilbrigðisnefnd ekki knúin til leyfisveitingar, þrátt fyrir að einstök skilyrði fyrir henni séu uppfyllt, telji nefndin leyfin í andstöðu við markmið þeirra laga sem henni er ætlað að framfylgja, en ljóst er að ákveðin óvissa ríkir um heildaráhrif umsóttrar leyfisveitingar m.t.t. mengunar og hollustuhátta. Heilbrigðisnefnd var því heimilt, meðal annars m.t.t. varúðarreglu umhverfisréttar, að hafna því að gefa út starfsleyfi þau sem sótt var um.

Kærandi hefur einnig haldið því fram að jafnræðisregla hafi verið brotin þegar umsóknum hans um starfsleyfi var synjað og að hann hafi haft forgang umfram aðra umsækjendur, a.m.k. um starfsleyfi til fiskeldis í Berufirði og þá á grundvelli samnings við Djúpavogshrepp. Samkvæmt þeim ákvæðum laga nr. 7/1998 sem áður hafa verið rakin hafa heilbrigðisnefndir ákveðið lögbundið hlutverk og ber þeim að taka stjórnvaldsákvarðanir á grundvelli laganna. Í 1. mgr. 32. gr. laganna kemur fram að ráðherra úrskurði vegna ágreinings milli heilbrigðisnefnda og sveitarstjórna um framkvæmd laganna. Í athugasemdum með frumvarpi því sem varða að lögunum er tekið fram að hafa verði í huga að heilbrigðisnefndir séu ekki settar undir vald sveitarstjórna í ákvörðunum sínum, sveitarstjórn geti óskað eftir úrskurði ráðherra en geti hvorki ógilt ákvörðun heilbrigðisnefndar né breytt henni. Er þannig ljóst að heilbrigðisnefnd var ekki bundin af þeim samningi sem kærandi hefur vísað til. Þá er ekki að sjá af þeim gögnum sem liggja fyrir úrskurðarnefndinni að neinar þær forsendur eða málefnaleg rök hafi legið fyrir sem leitt gátu til forgangsröðunar á umsóknum kæranda umfram umsóknir annarra umsækjenda. Þvert á móti verður að telja að sú ákvörðun að hafna öllum fram komnum umsóknum hafi stuðst við jafnræðisreglu 11. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993, enda voru þær sambærilegar að efni til.

Með vísan til alls þess sem að framan er rakið verður kröfu kæranda um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar hafnað.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um ógildingu á ákvörðun heilbrigðisnefndar Austurlands frá 12. desember 2012 um að synja umsóknum kæranda um starfsleyfi fyrir eldi á allt að 200 tonnum af laxi á ári á tilgreindum hnitsettum svæðum í Berufirði og í Fáskrúðsfirði.

____________________________________
Nanna Magnadóttir

______________________________              _____________________________
Ásgeir Magnússon                                                  Geir Oddsson

des 22
Love0

43/2014 Almannadalur

Með
Árið 2015, fimmtudaginn 9. júlí, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Ásgeir Magnússon dómstjóri og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 43/2014, kæra á afgreiðslu skipulagsfulltrúa Reykjavíkur frá 17. janúar 2014 um skráningu lögheimilis í Almannadal, Reykjavík.

Í málinu er kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 21. maí 2014, er barst nefndinni 22. s.m, kærir Félag hesthúsaeigenda í Almannadal, málsmeðferð og synjun Reykjavíkurborgar á umsókn um skráningu lögheimilis í Almannadal. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust frá Reykjavíkurborg 20. júní 2014 og í maí 2015.

Málavextir: Á embættisafgreiðslufundi skipulagsfulltrúa Reykjavíkur hinn 13. desember 2013 var tekin fyrir og vísað til umsagnar skrifstofu sviðsstjóra umhverfis- og skipulagssviðs umsókn frá Félagi hesthúsaeigenda í Almannadal um leyfi til að skrá lögheimili á efri hæð hesthúsa í Almannadal með takmarkaðri þjónustu. Með umsókn fylgdi greinargerð, dags. 10. nóvember s.á. Skipulagsfulltrúi tók málið fyrir að nýju hinn 10. janúar 2014 og vísaði því til umhverfis- og skipulagsráðs. Málið var enn á ný tekið fyrir á embættisafgreiðslufundi skipulagsfulltrúa hinn 17. s.m. Lá jafnframt fyrir á fundinum samþykki lóðarhafa fyrir umsókninni sem og umsögn skrifstofu sviðsstjóra, dags. 3. s.m. Var fært til bókar að umsögnin væri samþykkt en í henni kom m.a. fram að ekki væru forsendur fyrir því að leyfa umbeðna lögheimilisskráningu, en ekki væri gert ráð fyrir íbúðarbyggð á svæðinu í deiliskipulagi fyrir Almannadal. Var kæranda tilkynnt um afgreiðsluna með bréfi, dags. 20. janúar 2014. Kom hann á framfæri ábendingum við nefnda umsögn með tölvubréfi 28. s.m.

Með tölvubréfi kæranda til sveitarfélagsins 13. febrúar s.á. var þess óskað að umsókn félagsins fengi málefnalega umfjöllun í umhverfis- og skipulagsráði og þess óskað að veittar yrðu upplýsingar um hvenær vænta mætti niðurstöðu eða um framvindu umsóknar þeirra. Með tölvubréfi til skrifstofu sviðsstjóra 18. mars s.á. óskaði kærandi nánari upplýsinga. Var kæranda svarað með tölvubréfi 22. apríl s.á. þar sem m.a. var bent á kæruleið til úrskurðarnefndarinnar.

Málsrök kæranda: Kærandi tekur fram að í janúar 2013 hafi verið óskað eftir lögheimilisskráningu á fundi með formanni umhverfis- og skipulagsráðs. Fyrir liggi álit frá þáverandi lögfræðingi Reykjavíkurborgar frá þeim tíma um að heimilt sé samkvæmt lögum að skrá lögheimili í Almannadal og að hvorki ákvæði í aðalskipulagi né deiliskipulagi fyrir svæðið kæmu í veg fyrir þá skráningu. Hús séu hönnuð samkvæmt skilmálum deiliskipulags umrædds svæðis. Þau séu tveggja hæða með hesthúsi á neðri hæð en íveruplássi á efri hæð. Sé öll hönnun og frágangur þeirra samkvæmt ýtrustu kröfum byggingarreglugerðar, svo sem um brunavarnir. Hafi þetta að sögn byggingaryfirvalda verið gert þar sem ljóst væri og gera mætti ráð fyrir að vegna stærðar efri hæðar yrði hún nýtt sem íbúðarhúsnæði í einhverjum tilfellum. Nú þegar séu nokkrar fjölskyldur búsettar í húsunum með fullri vitneskju og án athugasemda borgaryfirvalda. Veiti sveitarfélagið ákveðna þjónustu á svæðinu, svo sem gatnahreinsun. Ítrekað hafi verið sent erindi til Reykjavíkurborgar og óskað eftir því að tekin yrði afstaða til umsóknar félagsins á formlegum fundi skipulagsyfirvalda. Samkvæmt gildandi Aðalskipulagi Reykjavíkur megi taka í notkun 10% af nýjum íbúðum til 2024 austan Elliðaár. Þurfi ekki að breyta deiliskipulagi nema hugsanlega texta þess. Hafi dómur Hæstaréttar í máli gegn Bláskógabyggð frá árinu 2006 um skráningu lögheimilis ákveðið fordæmisgildi en samkvæmt nefndum dómi þurfi að taka fram í lögum hvar ekki megi skrá lögheimili til þess að stjórnvald geti hafnað skráningu. Umrætt svæði sé skilgreint sem opið svæði í skipulagi og falli því væntanlega ekki undir skilgreiningu um hvar ekki megi skrá lögheimili. Í deiliskipulagi séu engar takmarkanir á lögheimilisskráningu.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Sveitarfélagið krefst þess að hin kærða synjun skipulagsfulltrúa verði staðfest. Málsmeðferð hinnar kærðu skipulagsbreytingar hafi að öllu leyti verið í samræmi við ákvæði skipulagslaga nr. 123/2010 og stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Almannadalur hafi verið skipulagður til að skapa aðstöðu til uppbyggingar hestamennsku í Reykjavík og til að mæta brýnni þörf á byggingarlóðum fyrir hesthús og athafnasvæði fyrir hestamenn. Byggi deiliskipulag fyrir svæðið á Aðalskipulagi Reykjavíkur 2001-2024, en þar sé það skilgreint sem opið svæði til sérstakra nota og merkt sem hesthúsabyggð. Það séu svæði með útivistargildi á einn eða annan hátt þar sem gert sé ráð fyrir mannvirkjagerð í tengslum við þá starfsemi sem þar sé stunduð svo sem hesthús og reiðvellir en ekki sé gert ráð fyrir fastri búsetu á slíkum svæðum. Til að unnt verði að heimila skráningu verði að breyta aðalskipulagi Reykjavíkur á þann veg að Almannadalur verði íbúðarbyggð og síðan þurfi að breyta deiliskipulagi í samræmi við það.

Í Aðalskipulagi Reykjavíkur 2010-2030 sé ekki gert ráð fyrir nýjum úthverfum í jaðri borgarinnar. Séu engar áætlanir hjá Reykjavíkurborg um að breyta umræddu svæði í íbúðarbyggð enda sé það á jaðri byggðar. Þá vísi sveitarfélagið til umfjöllunar í frumvarpi til laga nr. 21/1990 um lögheimili og telji að réttur til að ráða búsetu sinni og sjálfsákvörðunarréttar sveitarfélaga sem varinn sé af 78. gr. stjórnarskrárinnar geti vel farið saman. Megi réttlæta takmarkanir á heimild til að skrá lögheimili með vísan til almannahagsmuna.

Athugasemdir kæranda við greinargerð Reykjavíkurborgar: Kærandi tekur fram að umsókn hans byggi á Aðalskipulagi Reykjavíkur 2001-2024 en ekki nýju aðalskipulagi. Hafi húseigendum verið leiðbeint um hvernig og hvar sækja ætti um lögheimilisskráningu af starfsmönnum skipulagsstjóra. Hafi kærandi óskað eftir því að blönduð byggð yrði heimiluð í Almannadal en ekki að svæðinu yrði breytt í íbúðarbyggð. Muni aukin búseta í Almannadal leiða til þess að nýting á þjónustu borgarinnar í Norðlingaholti verði meiri án aukinna útgjalda fyrir borgina og ætti hún því að samrýmast almannahagsmunum. Umrædd hús séu ekki ekki á skipulögðum atvinnusvæðum og verði að telja það skerðingu á frelsi manna að koma í veg fyrir umbeðna lögheimilisskráningu.
—–
Færð hafa verið fram frekari rök í máli þessu sem ekki verða rakin nánar en úrskurðarnefndin hefur haft þau til hliðsjónar.

Niðurstaða: Í máli þessu er kærð „málsmeðferð og synjun“ Reykjavíkurborgar á umsókn um skráningu lögheimilis á efri hæðum hesthúsa í Almannadal. Af gögnum málsins verður ekki annað ráðið en að kæran lúti að afgreiðslu skipulagsfulltrúa frá 17. janúar 2014 vegna umræddrar lögheimilisskráningar. Verður því litið á hana sem hina kærðu ákvörðun, enda ekki öðrum ákvörðunum til að dreifa samkvæmt gögnum málsins.

Í greinargerð er fylgdi umsókn kæranda kemur fram að óskað sé eftir því að „… skipulagsstjórinn í Reykjavík taki til efnislegrar meðferðar beiðni um heimild til lögheimilisskráningu á efri hæð hesthúsa í Almannadal með takmarkaðri þjónustu“. Um lögheimili gilda lög nr. 21/1990 og um breytingu á lögheimili gilda ákvæði laga nr. 73/1952 um tilkynningar aðsetursskipta, eftir því sem við á, sbr. 10. gr. lögheimilislaga. Kæruheimild til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála er ekki að finna í nefndum lögum og verður ágreiningur á grundvelli þeirra ekki borinn undir nefndina.

Ráðið verður af málsrökum Reykjavíkurborgar að litið hafi verið á umsókn kæranda sem beiðni um breytingu á skipulagi þrátt fyrir að hún beri það ekki með sér með óyggjandi hætti, en vikið er að því í fyrrnefndri greinargerð umsækjanda að „umrædd beiðni [snúi] ekki að því að breytinga sé þörf á skilgreiningu í skipulagi heldur eingöngu að nýta efri hæðir húsa sem uppfylla skilyrði Byggingarfulltrúa fyrir búsetu og standast lokaúttekt hans“. Þrátt fyrir að umsókn kæranda sé um margt óljós er ekki hægt að skilja hana með þeim hætti að óskað hafi verið breytinga á skipulagi heldur verður svo á að líta að með framangreindu orðalagi hafi verið sótt um breytt not á húsnæði þannig að búseta væri þar heimil. Samkvæmt 1. mgr. 9. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki er óheimilt að breyta notkun mannvirkis nema að fengnu leyfi byggingarfulltrúa, sem samþykkir byggingaráform séu þau í samræmi við skipulagsáætlanir á viðkomandi svæði, sbr. 11. gr. sömu laga, og gefur út leyfi samrýmist mannvirki og notkun þess skipulagsáætlunum á svæðinu, sbr. 13. gr. laganna. Skipulagsyfirvöldum borgarinnar var því ekki rétt að fara með umsóknina eins og gert var heldur var þeim rétt að beina málinu í þann farveg sem að framan greinir og framsenda umsóknina byggingarfulltrúa til endanlegrar afgreiðslu. Samkvæmt þeim upplýsingum sem liggja fyrir úrskurðarnefndinni hafði byggingarfulltrúi enga aðkomu að greindri ákvarðanatöku og liggur því ekki fyrir lokaákvörðun í skilningi 2. mgr. 26. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993, sem kæranleg er til úrskurðarnefndarinnar. Verður kærumálinu af þeirri ástæðu vísað frá úrskurðarnefndinni.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

____________________________________
Nanna Magnadóttir

______________________________              _____________________________
Ásgeir Magnússon                                                  Þorsteinn Þorsteinsson

 

des 22
Love0

45/2015 Ránargata

Með
Árið 2015, fimmtudaginn 2. júlí, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Ásgeir Magnússon dómstjóri og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 45/2015, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 14. október 2014 um að veita leyfi til að stækka kvist og byggja svalir við hann, stækka aðaltröppur með palli og breyta innra skipulagi hússins á lóð nr. 29a við Ránargötu, Reykjavík.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 11. júní 2015, sem barst nefndinni sama dag, kæra íbúar að Ránargötu 31, Ránargötu 32, Ránargötu 33, Stýrimannastíg 4 og, Stýrimannastíg 8, þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 14. október 2014 að veita leyfi til að stækka kvist og byggja svalir við hann, stækka aðaltröppur með palli og breyta innra skipulagi hússins á lóð nr. 29a við Ránargötu, Reykjavík. Er þess krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi en að auki er þess krafist að framkvæmdir verði stöðvaðar til bráðabirgða á meðan málið er til meðferðar hjá úrskurðarnefndinni. Þykir málið nú nægilega upplýst til að það verði tekið til endanlegs úrskurðar. Er því ekki tilefni til að taka afstöðu til stöðvunarkröfu kærenda.

Gögn málsins bárust frá Reykjavíkurborg 23. júní 2015.

Málavextir: Á afgreiðslufundi byggingarfulltrúans í Reykjavík 14. október 2014 var samþykkt umsókn um leyfi til að stækka kvist og byggja svalir við hann, stækka aðaltröppur með palli, breyta stiga milli kjallara og neðri hæðar, koma fyrir salernum og böðum í tveimur svefnherbergjum og tveimur vinnuherbergjum í kjallara, breyta inntaki og endurnýja heimtaugar og heimaæðar í húsinu á lóð nr. 29a við Ránargötu. Umsókninni fylgdi umsögn frá Minjastofnun Íslands, dags. 18. september s.á. Hefur framangreind ákvörðun verið kærð til úrskurðarnefndarinnar, eins og áður greinir.

Málsrök kærenda: Kærendur benda á að eftir að framkvæmdir hafi hafist, m.a. með því að trjágróður væri fjarlægður og grafið væri fyrir dreni, hafi þeir leitað sér nánari upplýsinga um í hverju framkvæmdirnar fælust. Hafi þeir ekki fyrr en þá gert sér grein fyrir því að til stæði að gera áberandi breytingar utanhúss, svo sem verulega stækkun á kvisti vestan megin ásamt byggingu nýrra svala. Breytingarnar séu óæskilegar og ekki í samræmi við aðra kvisti rishæða sem snúi inn að görðum hverfisins. Þeir séu yfirleitt látlausir og lágreistir og samsvari húsunum vel. Muni kvistur og svalir gnæfa yfir nærliggjandi garða og skerða næði kærenda meira en áður hafi verið. Sé þess krafist að byggingarleyfið sé fellt úr gildi þar sem grenndarkynning hafi ekki farið fram í samræmi við 1. mgr. 44. gr. skipulagslaga nr. 123/2010.

Málsrök sveitarfélags: Af hálfu sveitarfélagsins er upplýst að við skoðun á málinu hafi komið í ljós að láðst hafi að grenndarkynna umrædda byggingarleyfisumsókn. Verði leyfið fellt úr gildi megi búast við því að umsóknin verði grenndarkynnt.

Málsrök leyfishafa: Leyfishafi skírskotar til þess að hann hafi unnið að nýjum teikningum sem lagðar hafi verið fram hjá byggingarfulltrúa og samþykktar þar að loknum viðeigandi breytingum. Húsið sem um ræði sé dæmigert fyrir íslenskan sveitserstíl sem aðlagaður hafi verið aðstæðum hér á landi. Sambærileg hús sé að finna í vesturbænum, umhverfis Tjörnina og í Þingholtunum, en húsið sé sérstakt m.a. fyrir það að standa á baklóð milli gatna og snúa þvert á almenna stefnu húsanna sem standi við göturnar í kring. Breytingar utanhúss séu þær að í stað hallandi kvists á þakinu sé fyrirhugaður veggkvistur með mænisþaki og svölum og dyrum út á þær. Hann sé sömu gerðar og ættar og fjölmargir kvistir á timburhúsum frá þessum tíma og sómi húsinu vel, sbr. umsagnir Minjastofnunar Íslands og Borgarsögusafns. Með kvistinum og svölunum sé tryggð flóttaleið af efri hæð hússins sem ekki hafi verið fyrir. Einnig sé fyrirhuguð breyting á aðaltröppum hússins, þær verði smíðaðar úr timbri og gengið verði um pall sem auki notagildi þeirra. Allar breytingar séu í samræmi við samþykktar teikningar.

Byggingarleyfi hafi verið gefið út og samþykkt af byggingarfulltrúa 14. október 2014, framkvæmdir hafist 13. apríl 2015 og hafi verktakar unnið við fasteignina alla virka daga síðan. Framkvæmdir hafi þá þegar byrjað af fullum þunga utanhúss og verði því ekki betur séð en að kærufrestur til úrskurðarnefndarinnar sé liðinn, sbr. 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála.

Leyfishafi hafi nú þegar eytt miklum fjármunum og tíma í að koma framkvæmdum í þann farveg sem þær séu í. Samningar hafi verið gerðir við verktaka og myndi ógilding byggingarleyfis hafa mikil og ófyrirsjáanleg fjárhagsleg áhrif á leyfishafa. Stefna hans sé að framkvæma allar breytingar á þeim fasteignum sem hann kunni að eignast í samræmi við aldur hverrar eignar og harmi hann að þessi staða sé komin upp. Leyfishafi eyði verulegum fjármunum í að halda í upphaflegt útlit hússins eins og kostur sé, en ekki sé sjálfgefið að eigendur fasteigna leggi slíka fjármuni og metnað í það að vernda sögulegt gildi og útlit gamalla fasteigna, eins og hér um ræði.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um lögmæti byggingarleyfis sem heimilar breytingar innan og utan hússins á lóð nr. 29a við Ránargötu, Reykjavík. Frestur til að kæra ákvörðun til úrskurðarnefndarinnar er einn mánuður frá því að kæranda varð kunnugt eða mátti vera kunnugt um hana nema á annan veg sé mælt í lögum, sbr. 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála. Upphaf kærufrests í máli þessu ræðst af því hvenær kærendum varð kunnugt um tilvist og efni hinnar kærðu ákvörðunar eða mátti af aðstæðum vera það ljóst. Óumdeilt er að framkvæmdir hófust í apríl 2015. Hins vegar verður ekki ráðið af gögnum málsins að neinar þær framkvæmdir hafi þá þegar verið hafnar sem bent gætu til breytinga á kvisti eða að svölum yrði þar bætt við, en að sögn kærenda voru framkvæmdir utan húss fólgnar í því að garður var grafinn upp, trjágróður fjarlægður og grafið fyrir dreni. Munu kærendur hafa aflað sér upplýsinga í byrjun júní s.á. um byggingarleyfi það sem kært var til úrskurðarnefndarinnar 11. s.m. Með hliðsjón af framangreindu verður við það að miða að kæra í máli þessu hafi borist innan lögmælts kærufrests, enda verður ekki fullyrt að kærendum hafi mátt vera efni byggingarleyfisins ljóst fyrr eða haft tilefni til að kanna það sérstaklega vegna aðstæðna. Verður málið því tekið til efnisúrlausnar.

Húsið Ránargötu 29a er staðsett á ódeiliskipulögðu svæði. Í 1. mgr. 44. gr. skipulagslaga nr. 123/2010, sbr. 19. gr. laga nr. 59/2014, er skipulagsnefnd heimilað að ákveða að veita megi byggingarleyfi fyrir framkvæmd sem er í samræmi við aðalskipulag hvað varðar landnotkun, byggðamynstur og þéttleika byggðar í þegar byggðu hverfi og deiliskipulag liggur ekki fyrir, enda fari áður fram grenndarkynning. Kemur og skýrt fram í athugasemdum með frumvarpi því sem varð að skipulagslögum að grenndarkynnt skuli í slíkum tilvikum. Er þannig með ótvíræðum hætti lögð sú skylda á sveitarfélög að sjá til þess að grenndarkynning fari fram þegar sótt er um byggingar- eða framkvæmdaleyfi fyrir framkvæmd á ódeiliskipulögðu svæði. Samkvæmt þeim upplýsingum sem úrskurðarnefndin hefur undir höndum hefur grenndarkynning ekki farið fram. Þá voru ekki skilyrði fyrir því að falla frá grenndarkynningu á grundvelli undantekningarákvæðis 3. mgr. 44. gr. laganna, enda ekki útilokað að umþrætt framkvæmd geti haft áhrif á aðra en sveitarfélagið og umsækjanda hins kærða leyfis.

Að framagreindu virtu verður ekki hjá því komist að fella hina kærðu ákvörðun úr gildi.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 14. október 2014 um að veita leyfi til að stækka kvist og byggja svalir við hann, stækka aðaltröppur með palli og breyta innra skipulagi hússins á lóð nr. 29a við Ránargötu, Reykjavík.

____________________________________
Nanna Magnadóttir

______________________________              _____________________________
Ásgeir Magnússon                                                  Þorsteinn Þorsteinsson

des 22
Love0

51/2014 Gilsárstekkur

Með
Árið 2015, fimmtudaginn 9. júlí, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Ásgeir Magnússon dómstjóri og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 51/2014, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 11. mars 2014 um að veita leyfi til að breyta húsinu að Gilsárstekk 8 í skrifstofuhúsnæði, breyta innra fyrirkomulagi þess og breyta bílgeymslu í móttökuherbergi.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 17. júní 2014, sem barst nefndinni 19. s.m., kæra S, Gilsárstekk 7, þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 11. mars s.á. að veita leyfi til að breyta húsinu að Gilsárstekk 8 í skrifstofuhúsnæði, breyta innra fyrirkomulagi þess og breyta bílgeymslu í móttökuherbergi. Er þess krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi. Að auki er þess krafist að framkvæmdir verði stöðvaðar á meðan málið er til meðferðar hjá úrskurðarnefndinni.

Með bréfi til úrskurðarnefndarinnar, dags. 14. október 2014, sem barst nefndinni 15. s.m., kæra sömu aðilar ákvörðun umhverfis- og skipulagsráðs Reykjavíkurborgar frá 27. ágúst 2014 um að samþykkja breytingu á deiliskipulagi Breiðholts I vegna lóðarinnar nr. 8 við Gilsárstekk. Er þess krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi en að auki er þess krafist að Reykjavíkurborg kaupi af kærendum hús þeirra og greiði þeim bætur fyrir það fjárhagstjón sem þau hafi orðið fyrir vegna hinnar kærðu ákvörðunar. Þar sem hinar kærðu ákvarðanir eru samofnar og sömu aðilar standa að baki kærunum verður síðargreinda kærumálið, sem er nr. 111/2014, sameinað máli þessu.

Þykir málið nú nægilega upplýst til þess að það verði tekið til endanlegs úrskurðar. Er því ekki tilefni til að taka afstöðu til stöðvunarkröfu kærenda.

Gögn málsins bárust frá Reykjavíkurborg 10. júlí og 12. og 27. nóvember 2014.

Málavextir: Á afgreiðslufundi byggingarfulltrúans í Reykjavík 17. desember 2013 var tekin fyrir umsókn, dags. 12. s.m., þar sem sótt var um leyfi til að breyta innra fyrirkomulagi, breyta bílgeymslu í móttökuherbergi og byggja ofan á svalir á húsinu nr. 8 við Gilsárstekk. Kemur fram á aðalteikningu þeirri sem fylgdi umsókninni að um Barnahús sé að ræða. Erindinu var vísað til umsagnar skipulagsfulltrúa og í umsögn hans, dags. 10. janúar 2014, voru ekki gerðar athugasemdir við breytinguna. Var erindið samþykkt á fundi skipulagsfulltrúa 17. s.m. og á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 11. mars s.á. Hefur sú ákvörðun byggingarfulltrúa verið kærð til úrskurðarnefndarinnar, eins og áður greinir.

Á fundi umhverfis- og skipulagsráðs 2. júlí 2014 var samþykkt að grenndarkynna fyrir hagsmunaaðilum að Gilsárstekk 1, 2, 3, 4, 5, 6 og 7 tillögu umhverfis- og skipulagssviðs, dags. 13. júní 2014, um breytingu á deiliskipulagi Breiðholts I vegna lóðarinnar nr. 8 við Gilsárstekk. Í breytingunni fólst breyting á notkun lóðarinnar úr einbýlishúsalóð í lóð undir starfsemi Barnahúss. Var erindið grenndarkynnt frá 7. júlí til 5. ágúst s.á. Bárust athugasemdir á kynningartíma, m.a. frá kærendum, og var þeim svarað með umsögn skipulagsfulltrúa, dags. 8. ágúst s.á. Að lokinni grenndarkynningu var erindið tekið fyrir að nýju á fundi umhverfis- og skipulagsráðs 27. s.m. og var tillagan samþykkt. Tók skipulagsbreytingin gildi með auglýsingu þar um í B-deild Stjórnartíðinda 15. október s.á. og hefur hún einnig verið kærð til úrskurðarnefndarinnar, svo sem áður greinir.

Málsrök kærenda: Kærendur skírskota til þess að í skilmálum fyrir einbýlishús í Breiðholti frá 15. febrúar 1966 komi fram að á lóðunum skuli reisa einnar hæðar einbýlishús nema þar sem halli á landslagi gefi tilefni til neðri hæðar eða kjallara. Þá komi fram að bifreiðageymsla skuli vera í húsinu sjálfu eða áföst við það nema annað sé sýnt á mæliblaði. Tvö bílastæði skuli vera á lóðinni og óheimilt sé að hafa meira en eina íbúð í húsinu. Í gildandi deiliskipulagi komi hvergi fram að í húsunum megi stunda atvinnurekstur af einhverjum toga. Slíkar heimildir hefðu þurft að koma fram í deiliskipulaginu með skýrum hætti og ekki dugi að vísa til heimilda í aðalskipulagi. Að auki sé gert ráð fyrir því í deiliskipulaginu að bifreiðageymsla sé í húsinu og sé þar hvergi fjallað um heimildir til að breyta hagnýtingu hennar í móttöku fyrir starfsemi eins og þá sem fyrirhuguð sé. Gögn málsins gefi einnig til kynna að á lóðinni verði mun fleiri bílastæði en þau tvö sem deiliskipulag geri ráð fyrir.

Í umsögn skipulagsfulltrúa sé ekki fjallað um landnotkunarflokk eða þá staðreynd að deiliskipulagið geri ekki ráð fyrir öðru en einbýli með íbúð á reitnum. Ákvörðun byggingarfulltrúa um samþykki byggingaráforma, sem ekki séu í samræmi við heimildir í deiliskipulagi, leiði óhjákvæmilega til ógildingar. Komi fram í aðalskipulagi, sem gilt hafi þegar umsögn skipulagsfulltrúa hafi verið unnin, að umrædd lóð sé á skilgreindu íbúðarsvæði, sbr. ákvæði 3.1.2. Á íbúðarsvæðum sé gert ráð fyrir íbúðarbyggð ásamt tilheyrandi nærþjónustu. Þá segi að þar sem deiliskipulag liggi ekki fyrir eigi að meta áhrif hugsanlegrar starfsemi á umhverfið, s.s. vegna aukinnar umferðar, hávaða eða annars ónæðis af starfseminni og áhrif byggingar á yfirbragð hverfis. Í nýju aðalskipulagi sé sú þjónusta sem búast megi við á íbúðarsvæði sérstaklega skilgreind og sé rauði þráðurinn alltaf sá að atvinnustarfsemin standi í beinu samhengi við landnotkun.

Hvort sem litið sé til ákvæða í eldri eða nýrri skipulagsreglugerð eða skilgreiningar landnotkunar í þágildandi eða núgildandi aðalskipulagi sé ljóst að heimildir til atvinnustarfsemi séu bundnar við að starfsemin tengist íbúðarbyggðinni með einhverjum hætti. Hin umdeilda starfsemi sé órafjarri þeirri nærþjónustu sem búast megi við á íbúðarsvæði. Um opinbera stofnun sé að ræða sem fari með rannsóknarhlutverk í sakamálum. Ljóst sé að starfsemin samræmist ekki starfsemi landnotkunarflokks svæðisins.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Af hálfu sveitarfélagsins er skírskotað til þess að markmið með hinni umþrættu deiliskipulagsbreytingu hafi verið að koma að heimild fyrir starfsemi Barnahúss sem samræmist skilgreiningu á landnotkun í Aðalskipulagi Reykjavíkur 2010-2030 og nýta bílgeymslu sem hluta af þeirri starfsemi. Í skilmálum komi fram að heimild sé fyrir starfsemi Barnahúss í húsinu virka daga frá kl 8-17. Heimilt sé að nýta bílgeymslu í tengslum við þá starfsemi og sé um afturkræfar breytingar að ræða. Verði starfsemi Barnahúss aflögð á lóðinni skuli húsið nýtt sem einbýlishús að nýju. Starfsemin rúmist vel innan skilgreindrar landnotkunar íbúðarbyggðar og nærþjónustu sem henni tengist í aðalskipulagi. Innan skilgreindra íbúðarsvæða sé mögulegt að vera með fjölbreytta atvinnustarfsemi, enda sé um að ræða þrifalega starfsemi sem ekki valdi ónæði. Falli opinber grunnþjónusta undir nærþjónustu. Á það sé bent að eigendur fasteigna í þéttbýli geti ávallt vænst þess að breytingar verði gerðar á skipulagi sem geti haft í för með sér breytingar á þeirra nánasta umhverfi. Verði menn að sæta því að með almennum takmörkunum geti hagsmunir þeirra í einhverju verið skertir með slíkum breytingum. Verði ekki séð að deiliskipulagsbreytingin hafi nein þau grenndaráhrif að ógildingu varði.

Samþykkt umhverfis- og skipulagsráðs á umræddri deiliskipulagsbreytingu byggi á 2. mgr. 12. gr. samþykktar fyrir umhverfis- og skipulagsráð Reykjavíkurborgar, settri af borgarstjórn 18. desember 2012. Á fundi sínum 3. júlí 2014 hafi borgarráð svo samþykkt viðauka við samþykkt um stjórn Reykjavíkurborgar. Viðaukarnir hafi verið sendir innanríkisráðuneyti með bréfi, dags. 24. s.m., þar sem óskað hafi verið eftir birtingu þeirra í Stjórnartíðindum. Ráðuneytið hafi komist að því 24. október s.á. að viðaukar við samþykktina væru ekki háðir staðfestingu ráðherra og þar af leiðandi ekki háðir birtingu í Stjórnartíðindum. Í tölvubréfi frá ritstjóra Stjórnartíðinda sama dag komi fram að talið sé, með hliðsjón af áliti ráðuneytisins, að ekki sé nauðsynlegt að birta viðaukana í Stjórnartíðindum þó svo að þeir hafi áður verið birtir þar í nafni ráðuneytisins sem fylgiskjöl við samþykktir viðkomandi sveitarfélaga. Telji ritstjóri Stjórnartíðinda að ekki sé lagagrundvöllur til birtingar viðaukanna í Stjórnartíðindum í nafni sveitarfélagsins skv. 3. gr., sbr. 5. gr., laga nr. 15/2005 um Stjórnartíðindi og Lögbirtingarblað. Í ljósi framangreinds hafi umhverfis- og skipulagsráði verið heimilt að ljúka afgreiðslu deiliskipulagsbreytingarinnar samkvæmt viðaukunum, þótt þeir hafi ekki verið birtir í Stjórnartíðindum.

Málsrök leyfishafa: Leyfishafi bendir á að hvorki sé um útlitsbreytingu né stækkun að ræða. Þær framkvæmdir sem hafi átt sér stað séu m.a. niðurrif milliveggja, endurnýjun lagna og málningarvinna.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um ákvarðanir skipulags- og byggingaryfirvalda í Reykjavík sem fela í sér breytta notkun hússins á lóðinni nr. 8 við Gilsárstekk. Er í fyrsta lagi um að ræða ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 11. mars 2014 um að veita byggingarleyfi til að breyta húsinu í skrifstofuhúsnæði fyrir Barnahús. Í öðru lagi snýst deilan um þá ákvörðun umhverfis- og skipulagsráðs frá 27. ágúst s.á. að samþykkja breytingu á deiliskipulagi Breiðholts I vegna lóðarinnar. Fólst í henni breyting á notkun greindrar lóðar úr einbýlishúsalóð í lóð undir starfsemi Barnahúss.

Sú ákvörðun umhverfis- og skipulagsráðs að samþykkja umrædda deiliskipulagsbreytingu byggði á 12. gr. samþykktar fyrir umhverfis- og skipulagsráð Reykjavíkurborgar sem samþykkt var af borgarstjórn 18. desember 2012. Þar er kveðið á um að umhverfis- og skipulagsráð afgreiði, án staðfestingar borgarráðs, nánar tilgreind verkefni skv. skipulagslögum samkvæmt heimild í 42. gr. sveitarstjórnarlaga og viðauka við samþykkt um stjórn Reykjavíkurborgar og fundarsköp borgarstjórnar.

Samkvæmt 3. mgr. 3. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 annast sveitarstjórnir m.a. gerð svæðis-, aðal- og deiliskipulagsáætlana. Samkvæmt 2. mgr. 6. gr. sömu laga fara skipulagsnefndir með skipulagsmál undir yfirstjórn sveitarstjórna og er sveitarstjórn heimilt í samþykkt sveitarfélagsins að fela skipulagsnefnd eða öðrum aðilum innan stjórnsýslu sveitarfélagsins heimild til fullnaðarafgreiðslu mála samkvæmt lögunum, svo sem afgreiðslu deiliskipulagsáætlana. Er vísað til sveitarstjórnarlaga um þetta atriði, sem nú eru lög nr. 138/2011. Í athugasemdum með frumvarpi því sem varð að skipulagslögum segir um 2. mgr. 6. gr. að þar séu lagðar til breytingar til samræmis við ákvæði sveitarstjórnarlaga sem heimili að fela nefndum sveitarfélags fullnaðarafgreiðslu mála sem ekki varði verulega fjárhag sveitarfélagsins. Lagt sé til að sveitarstjórn sé heimilt í samþykkt sveitarfélagsins að vísa afgreiðslum til skipulagsnefnda. Er tekið fram í athugasemdunum að í slíkum samþykktum „… yrði að kveða á með skýrum hætti um hvað fælist í fullnaðarafgreiðslu mála hjá skipulagsnefnd, svo sem kynningu gagnvart sveitarstjórn, og hvort afstaða sveitarstjórnar þurfi að liggja fyrir á einhverju stigi mála“.

Í 1. mgr. 9. gr. sveitarstjórnarlaga segir að sveitarstjórnir skuli gera sérstaka samþykkt um stjórn og stjórnsýslu sveitarfélagsins og um meðferð þeirra málefna sem sveitarfélagið annist. Skuli slík samþykkt send ráðuneytinu til staðfestingar. Ákveður sveitarstjórn valdsvið nefnda, ráða og stjórna sem hún kýs nema slíkt sé ákveðið í lögum, sbr. 1. mgr. 40. gr. laganna. Hafi nefnd ekki verið falin fullnaðarafgreiðsla máls samkvæmt lögum eða samþykkt um stjórn sveitarfélagins teljast ályktanir hennar tillögur til sveitarstjórnar enda þótt þær séu orðaðar sem ákvarðanir eða samþykktir nefndar, sbr. 2. mgr. 40. gr. Kveðið er á um framsal sveitarstjórnar á valdi til fullnaðarafgreiðslu mála í 42. gr. laganna. Segir í 1. mgr. að í því skyni að stuðla að hagræðingu, skilvirkni og hraðari málsmeðferð geti sveitarstjórn ákveðið í samþykkt um stjórn sveitarfélagins að fela fastanefnd fullnaðarafgreiðslu einstakra mála sem ekki varði verulega fjárhag sveitarfélagsins, nema lög eða eðli máls mæli sérstaklega gegn því. Þá segir í 4. mgr. að þegar sveitarstjórn nýti sér heimild skv. 1. mgr. skuli jafnframt kveða á um það í samþykkt sveitarfélagsins hver skuli taka fullnaðarákvörðun í máli skv. 3. mgr. og hvernig skuli fara með endurupptöku mála sem hljóti afgreiðslu samkvæmt þessum ákvæðum.

Um V. kafla sveitarstjórnarlaga um nefndir, ráð og stjórnir segir í almennum athugasemdum með frumvarpi til laganna að í ljósi þess að sveitarstjórn fari með æðsta vald í málefnum sveitarfélagsins, og taki ákvarðanir um stjórn þess og stjórnskipulag innan ramma laga, sé í frumvarpinu lagt til grundvallar að stærstu ákvarðanir um málefni sveitarfélagsins geti aðeins sveitarstjórnin sjálf tekið. Sveitarfélög fari með mikla hagsmuni og ákvarðanir um málefni þeirra geti haft mikil áhrif á íbúa sveitarfélaganna og jafnvel á þjóðfélagið í heild sinni. Enn fremur segir að það sé í samræmi við þann lýðræðislega grundvöll sem kjör sveitarstjórnar byggist á að eiginlegt ákvörðunarvald um mikilvæg málefni sé í hennar höndum, en ekki undirnefnda hennar eða einstakra starfsmanna.

Samþykkt fyrir umhverfis- og skipulagsráð Reykjavíkurborgar var samþykkt af borgarstjórn 18. desember 2012. Í henni er vísað til samþykktar um stjórn Reykjavíkurborgar og fundarsköp borgarstjórnar. Samþykkt nr. 715/2013 þess efnis var staðfest fyrir hönd innanríkisráðherra 8. júlí 2013 og öðlaðist gildi með birtingu þar um í B-deild Stjórnartíðinda 25. s.m. Frá sama tíma féll eldri samþykkt um sama efni, ásamt viðaukum, úr gildi. Í VI. kafla gildandi samþykktar er fjallað um fastanefndir, ráð og stjórnir, aðrar en borgarráð. Í 58. gr. samþykktarinnar er kveðið á um fullnaðarafgreiðslu og er orðalag greinarinnar áþekkt orðalagi 42. gr. sveitarstjórnarlaga. Segir nánar í 1. mgr. 58. gr. að borgarstjórn geti ákveðið með viðauka við samþykktina að fela nefnd, ráði eða stjórn á vegum Reykjavíkurborgar fullnaðarafgreiðslu mála og eru sett við því sömu skilyrði og er að finna í 1. mgr. 42. gr. sveitarstjórnarlaga. Slíkir viðaukar við samþykktina voru samþykktir á fundi borgarráðs 3. júlí 2014, m.a. viðauki 1.1. um fullnaðarafgreiðslur umhverfis- og skipulagsráðs án staðfestingar borgarráðs. Viðaukarnir hafa hvorki verið staðfestir af ráðherra né birtir í Stjórnartíðindum, sbr. 1. mgr. 1. gr. laga nr. 15/2005 um Stjórnartíðindi og Lögbirtingarblað, þrátt fyrir umleitanir borgarinnar þar um.

Sveitarstjórnir fara með skipulagsvaldið samkvæmt skipulagslögum og er framsal þess valds undantekning frá greindri meginreglu. Heimild 1. mgr. 42. gr. sveitarstjórnarlaga til valdframsals innan sveitarfélaga er almenns eðlis en í 2. mgr. 6. gr. skipulagslaga er sveitarstjórn veitt sérstök heimild til framsals valds síns samkvæmt þeim lögum. Er ljóst af orðalagi ákvæðanna að valdframsal þetta fer fram í sérstakri samþykkt um stjórn og stjórnsýslu sveitarfélaga, en kveðið er á um slíkar samþykktir í 1. mgr. 9. gr. sveitarstjórnarlaga. Fer lögmætt valdframsal ekki fram með öðrum hætti á þessum lagagrundvelli. Með hliðsjón af athugasemdum með frumvörpum til nefndra laga sem að framan eru raktar þykir einnig ljóst að í slíkri samþykkt þurfi að koma fram efnislegt valdframsal. Nægir í því sambandi ekki að endurtaka í samþykkt orðalag lagaheimildar til valdframsals heldur verður að koma skýrt fram í samþykktinni sjálfri hvert það vald er sem framselt er og hverjum. Þessum kröfum um efni og form valdframsals var ekki fullnægt með því að samþykkja síðar viðauka við þá samþykkt sem staðfest var af ráðherra og birt var í B-deild Stjórnartíðinda. Valdframsal borgarstjórnar til umhverfis- og skipulagsráðs í samþykkt um umhverfis- og skipulagsráð frá 18. desember 2012 og í viðauka 1.1. við samþykkt nr. 715/2013 var því ekki í samræmi við lög.

Samkvæmt framansögðu brast umhverfis- og skipulagsráð vald til að samþykkja umþrætta deiliskipulagsbreytingu og verður að líta svo á að í samþykkt hennar hafi falist tillaga til sveitarstjórnar til afgreiðslu, sbr. 2. mgr. 40. gr. sveitarstjórnarlaga. Þar sem sveitarstjórn hefur ekki komið að málinu er ekki fyrir hendi lokaákvörðun í skilningi 2. mgr. 26. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993, sem kæranleg er til úrskurðarnefndarinnar. Verður þessum hluta málsins því vísað frá úrskurðarnefndinni.

Kemur þá til skoðunar hvort að byggingaráform þau sem byggingarfulltrúi samþykkti, að deiliskipulagi Breiðholts I óbreyttu, eigi sér stoð í gildandi skipulagi.

Samkvæmt 1. mgr. 9. gr. mannvirkjalaga nr. 160/2010 er óheimilt að breyta notkun mannvirkis nema með leyfi viðkomandi byggingarfulltrúa. Samþykkir byggingarfulltrúi byggingaráform séu þau í samræmi við skipulagsáætlanir á viðkomandi svæði, sbr. 11. gr. sömu laga. Þá er það eitt af skilyrðum fyrir útgáfu byggingarleyfis að mannvirki og notkun þess samræmist skipulagsáætlunum á svæðinu, sbr. 1. tl. 1. mgr. 13. gr. laganna. Við töku hinnar kærðu ákvörðunar var deiliskipulagið Breiðholt I frá árinu 1967 í gildi. Samkvæmt skilmálum deiliskipulagsins skyldi einnar hæðar einbýlishús vera á lóðinni og bifreiðageymsla skyldi vera í húsinu sjálfu eða áföst við það, nema annað væri sýnt á mæliblaði. Með hinni kærðu ákvörðun var notkun hússins breytt í skrifstofuhúsnæði fyrir Barnahús.

Í aðalskipulagi er sett fram stefna sveitarstjórnar um þróun sveitarfélagsins, m.a. varðandi landnotkun, sbr. 1. mgr. 28. gr. skipulagslaga, og er þar lagður grundvöllur fyrir gerð deiliskipulags m.a. varðandi landnotkun og takmarkanir á landnotkun, sbr. 2. mgr. sömu lagagreinar. Umrætt deiliskipulagssvæði er á skilgreindu íbúðarsvæði samkvæmt Aðalskipulagi Reykjavíkur 2010-2030, nánar tiltekið ÍB 39 Stekkir. Er því lýst sem fastmótaðri íbúðarbyggð 1-2 hæða einbýlishúsa með heilsteyptu yfirbragði. Þá er íbúðarbyggð nánar skilgreind í kaflanum, Landnotkun – Skilgreiningar (Bindandi stefna). Þar segir að á íbúðarsvæðum sé gert ráð fyrir íbúðarhúsnæði og nærþjónustu sem því tengist, auk minniháttar atvinnustarfsemi sem samrýmist búsetu eftir því sem nánar sé kveðið á um í stefnu skipulagsins, sbr. gr. 6.2.a. í skipulagsreglugerð nr. 90/2013. Kemur fram að opinber grunnþjónusta falli undir nærþjónustu. Segir síðan að meðfram aðalgötum sé heimild fyrir fjölbreyttari landnotkun í íbúðarbyggð. Þar megi gera ráð fyrir fjölbreyttri atvinnustarfsemi og sé þar einkum um að ræða starfsemi sem falli undir flokkana verslun og þjónusta og samfélagsþjónusta. Slíkar rýmri landnotkunarheimildir gildi þó aðeins um hús sem standi við viðkomandi aðalgötu. Í sama kafla aðalskipulagsins er einnig að finna nánari skilgreiningu á landnotkunarflokknum samfélagsþjónustu. Eru skilgreind svæði samfélagsþjónustu ætluð fyrir stofnanir og fyrirtæki sem óháð eignaraðild veita almenna þjónustu við samfélagið, svo sem menntastofnanir, heilbrigðisstofnanir, menningarstofnanir, félagslegar stofnanir, trúarstofnanir og aðrar þjónustustofnanir ríkis, sveitarfélaga eða annarra aðila, sbr. gr. 6.2.d. í skipulagsreglugerð. Í kaflanum er síðan áréttað að samfélagsþjónusta sem teljist grunnþjónusta fyrir viðkomandi hverfi sé heimil í íbúðarbyggð og að samfélagsþjónusta sé almennt heimil við aðalgötur og í skilgreindum kjörnum innan íbúðarbyggðar.

Líkt og áður greinir var breyting á notkun íbúðarhúsnæðis að Gilsárstekk 8 gerð með rekstur Barnahúss í huga. Barnahús er rekið af Barnaverndarstofu, sjálfstæðri stofnun sem annast stjórnsýslu á því sviði sem barnaverndarlög nr. 80/2002 taka til, sbr. 1. mgr. 7. gr. þeirra laga. Taka barnaverndarlög til allra barna á yfirráðasvæði íslenska ríkisins, sbr. 2. mgr. 2. gr. laganna, og starfar Barnaverndarstofa á landsvísu, sbr. t.a.m. 2. mgr. 7. gr. laganna. Í umsögn skipulagsfulltrúa Reykjavíkurborgar er að finna nánari lýsingu á starfseminni en þar segir: „Starfsemi Barnahúss lýtur að börnum undir 18 ára aldri sem grunur leikur á að hafi orðið fyrir kynferðislegu ofbeldi og að þau börn geti fengið alla þá þjónustu sem þörf er á undir sama þaki.“ Getur umrædd þjónusta vart talist grunnþjónusta við íbúa þess hverfis þar sem hún er staðsett og verður ekki annað séð en að hún falli undir almenna samfélagsþjónustu samkvæmt skilgreiningu í gildandi skipulagsreglugerð og sé því aðeins heimiluð við aðalgötu á íbúðarsvæði, sbr. þau ákvæði aðalskipulags sem áður er lýst. Samkvæmt skipulagsuppdrætti Aðalskipulags Reykjavíkur 2010-2030 er gatan Gilsárstekkur ekki skilgreind sem aðalgata og uppfyllir því ekki skilyrði fyrir rýmri landnotkunarheimildir samkvæmt aðalskipulagi. Af framangreindu leiðir að hin kærða ákvörðun var ekki í samræmi við gildandi skipulagsáætlanir á svæðinu og verður því ekki hjá því komist að fella hana úr gildi.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Vísað er frá úrskurðarnefndinni kröfu kærenda um ógildingu á þeirri ákvörðun  umhverfis- og skipulagsráðs Reykjavíkurborgar frá 27. ágúst 2014 að samþykkja breytingu á deiliskipulagi Breiðholts I vegna lóðar nr. 8 við Gilsárstekk.

Felld er úr gildi ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík um að veita leyfi til að breyta húsinu að Gilsárstekk 8 í skrifstofuhúsnæði, breyta innra fyrirkomulagi þess og breyta bílgeymslu í móttökuherbergi.

____________________________________
Nanna Magnadóttir

______________________________              _____________________________
Ásgeir Magnússon                                                   Þorsteinn Þorsteinsson

des 22
Love0

26/2013 Indriðastaðir

Með
Árið 2015, fimmtudaginn 2. júlí, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Ásgeir Magnússon dómstjóri og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 26/2013, kæra á ákvörðun hreppsnefndar Skorradalshrepps frá 17. desember 2012 um að leita ekki meðmæla Skipulagsstofnunar vegna umsóknar um byggingarleyfi til að setja upp öryggishlið við Stráksmýri, á ákvörðun sömu nefndar frá 22. janúar 2013 um að samþykkja breytingu á deiliskipulagi Bleikulágaráss í landi Indriðastaða vegna öryggishliðs við Hrísás, sem og drátt á meðferð skipulags- og byggingarnefndar á byggingarleyfisumsókn fyrir öryggishliði við Indriðastaðahlíð, en öll öryggishliðin eru fyrirhuguð í landi Indriðastaða, Skorradalshreppi.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 1. mars 2013, sem barst nefndinni sama dag, kærir K, f.h. stjórnar Félags sumarbústaðaeigenda í landi Indriðastaða, þá ákvörðun hreppsnefndar Skorradalshrepps frá 17. desember 2012 að leita ekki meðmæla Skipulagsstofnunar vegna umsóknar um byggingarleyfi til að setja upp öryggishlið við Stráksmýri og þá ákvörðun sömu nefndar frá 22. janúar 2013 að samþykkja breytingu á deiliskipulagi Bleikulágaráss í landi Indriðastaða vegna öryggishliðs við Hrísás. Að auki er kærður dráttur á meðferð skipulags- og byggingarnefndar á byggingarleyfisumsókn fyrir öryggishliði við Indriðastaðahlíð. Öll eru hliðin fyrirhuguð í landi Indriðastaða, Skorradalshreppi. Verður að skilja málskot kæranda svo að þess sé krafist að hinar kærðu ákvarðanir verði felldar úr gildi og að síðastgreinda byggingarleyfisumsóknin verði tekin til efnislegrar meðferðar.

Með bréfi til úrskurðarnefndarinnar, dags. 29. apríl 2013, sem barst nefndinni sama dag, kærir sami aðili ákvarðanir hreppsnefndar Skorradalshrepps frá 9. apríl 2013 um að hafna að veita byggingarleyfi fyrir öryggishliði við Indriðastaðahlíð og um að samþykkja að beina því til byggingarfulltrúa að fresta útgáfu byggingarleyfis fyrir öryggishliði við Hrísás. Er þess krafist að hinar kærðu ákvarðanir verði felldar úr gildi. Þar sem hinar kærðu ákvarðanir eru samofnar og sami aðili stendur að baki báðum kærunum verður síðargreinda kærumálið, sem er nr. 42/2013, sameinað máli þessu.

Gögn málsins bárust frá Skorradalshreppi 9. apríl og 20. september 2013 og í júní 2015.

Málavextir: Hinn 19. september 2012 var á fundi skipulags- og byggingarnefndar Skorradalshrepps tekin fyrir byggingarleyfisumsókn, dags. 23. ágúst s.á., þar sem óskað var eftir byggingarleyfi til að setja upp þrjú öryggishlið í landi Indriðastaða, þ.e. á aðkomuvegum að Stráksmýri, Hrísási og Indriðastaðahlíð. Samþykkti nefndin að veita byggingarleyfi að undangenginni grenndarkynningu og benti á að ekki mætti loka tilgreindri reiðleið og að tryggja þyrfti að allir öryggisaðilar og embættismenn sveitarfélagsins hefðu aðgang um hliðin. Í kjölfarið urðu nokkur samskipti milli skipulagsfulltrúa og kæranda vegna gagnaöflunar. Að umbeðnum gögnum fengnum sendi skipulagsfulltrúi 30. október s.á eftirfarandi leiðbeiningar til kæranda: „Á uppdrættinum sem þú sendir mér er vísað í 1. mgr. 44. gr. Skipulagslaga. Þá grein er hægt að nota þegar ekki er í gildi deiliskipulag eins og í gamla hverfinu. Bæði í Hrísás og Indriðastaðahlíð eru í gildi deiliskipulög sem þarf að breyta til að hægt sé að grenndarkynna. Vísa þarf því í 2. mgr. 43. gr. og leggja fram breytingu á deiliskipulagi.“

Hinn 20. nóvember s.á. var umsókn kæranda tekin fyrir á ný á fundi skipulags- og byggingarnefndar. Var eftirfarandi bókað: „Komið hefur í ljós að öryggishlið sem reisa á fyrir Indriðastaði/Bleikulág að Stráksmýri er á svæði utan þéttbýlis og deiliskipulag liggur ekki fyrir. Skipulags- og byggingarnefnd þarf því að meta hvort að umsókn kalli á gerð deiliskipulags eða hvort að leita eigi meðmæla Skipulagsstofnunar sbr. 1. tl. bráðabirgðaákvæða Skipulagslaga 123/2010.“ Þá var bent á að hin tvö öryggishliðin væru fyrirhuguð á svæðum þar sem deiliskipulag væri í gildi. Lagði nefndin til við hreppsnefnd að leitað yrði meðmæla Skipulagsstofnunar vegna hliðsins við Stráksmýri. Hinn 17. desember s.á. var fundargerð skipulags- og byggingarnefndar lögð fram til staðfestingar á fundi hreppsnefndar og var bókað: „Liður 5 féll á jöfnu.“ Í kjölfar fyrirspurnar kæranda um stöðu mála barst honum svohljóðandi svar skipulagsfulltrúa 29. janúar 2013: „Afgreiðsla hreppsnefndar féll að jöfnu við samþykkt fundargerðar Skipulags- og bygginganefndar á 49. fundi hreppsnefndar þar sem lagt er til við sveitarstjórn að leita eftir meðmælum hjá Skipulagsstofnun. Það verður því ekki leitað meðmæla og hliðið fær ekki byggingarleyfi samkvæmt þeirri afgreiðslu.“

Hinn 22. janúar 2013 var á fundi hreppsnefndar samþykkt breyting á deiliskipulagi vegna uppsetningar öryggishliðs við Hrísás. Hafði tillagan verið grenndarkynnt frá 27. nóvember til 27. desember 2012 en engar athugasemdir borist á kynningartíma. Tók skipulagsbreytingin gildi með auglýsingu þar um í B-deild Stjórnartíðinda 7. febrúar 2013. Á fundi hreppsnefndar 9. apríl s.á. var samþykkt að beina því til byggingarfulltrúa að fresta útgáfu byggingarleyfis vegna öryggishliðs við Hrísás þar til hreppsnefnd hefði mótað stefnu um uppsetningu öryggishliða.

Kærandi leitaði 28. janúar 2013 eftir upplýsingum um stöðu mála og í svari skipulagsfulltrúa 29. s.m. kom m.a. fram að umsókn vegna hliðs við Indriðastaðahlíð hefði ekki enn verið afgreidd. Hinn 4. febrúar s.á. spurðist kærandi aftur fyrir um stöðu mála hvað varðaði öryggishlið við Indriðastaðahlíð og fékk eftirfarandi svör frá skipulagsfulltrúa 5. s.m: „Þið megið leggja fram breytingu deiliskipulags Indriðastaðahlíðar þar sem gerð er grein fyrir staðsetningu hliðs. Nefndin mun líklega afgreiða málið sbr. ákvæði 2. mgr. 43. gr. skipulagslaga nr. 123/2010“. Hinn 11. mars 2013 var á fundi skipulags- og byggingarnefndar lögð fram tillaga að deiliskipulagsbreytingu vegna öryggishliðs við Indriðastaðahlíð. Á fundinum var því hins vegar hafnað að veita byggingarleyfi að undangenginni grenndarkynningu þar sem öryggishliðið myndi skerða aðgengi almennings að útivistarsvæði ofan byggðar. Á fundi hreppsnefndar 9. apríl s.á. var afgreiðsla skipulags- og byggingarnefndar staðfest.

Hafa allar fyrrgreindar afgreiðslur sveitarfélagsins verið kærðar til úrskurðarnefndarinnar, eins og áður greinir.

Málsrök kæranda: Kærandi skírskotar til þess að öll afgreiðsla málsins sé hin einkennilegasta. Ekki verði annað ráðið af tilkynningu skipulags- og byggingarnefndar til kæranda eftir fund nefndarinnar 19. september 2012 en að byggingarleyfi verði veitt að undangenginni grenndarkynningu. Sé það í samræmi við 1. mgr. 44. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Með ólíkindum sé því að staðsetning allra þriggja öryggishliðanna hafi ekki verið grenndarkynnt heldur einungis deiliskipulagsbreyting vegna hliðs við Hrísás. Skorti mikið á leiðbeiningar stjórnvalda til umsækjanda og að skýrt sé hvaða ákvarðanir hafi verið teknar og á hvaða lagaforsendum. Þá dragi kærandi það í efa að uppsetning öryggishliða sé yfir höfuð háð byggingarleyfi.

Málsmeðferð stjórnvalda hafi tekið langan tíma og einkennst af breytingum sem erfitt sé að átta sig á. Kærandi hafi lagt út fyrir ýmsum kostnaði sem ekki sjáist fyrir endann á. Hafi öllum leiðbeiningum sveitarfélagsins verið fylgt og leitast hafi verið við að uppfylla kröfur sem gerðar hafi verið. Þá sé það ekki forsvaranlegt að hreppsnefnd detti í hug að fresta útgáfu byggingarleyfis tæplega þremur mánuðum eftir að ákvörðun um útgáfu hafi verið tekin og ætli sér að fara í stefnumótun um öryggishlið þegar umsókn um byggingarleyfi hafi verið til meðferðar síðan 30. júlí 2012.

Sé einnig bent á að fjölmörg öryggishlið hafi verið sett upp í landi sumarbústaðafélaga í Skorradalshreppi að undanförnu. Ekki hafi verið sótt um byggingarleyfi fyrir þeim hliðum. Kæranda sé ekki kunnugt um að skipulagsyfirvöld í hreppnum hafi aðhafst nokkuð vegna þessara hliða. Skipulagsyfirvöld hafi sýnt algjört tómlæti í málinu en á sama tíma beitt sér af fullri hörku gegn kæranda.

Málsrök Skorradalshrepps: Sveitarfélagið hefur ekki látið málið til sín taka að öðru leyti en því að láta úrskurðarnefndinni í té gögn málsins.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um ákvarðanir vegna uppsetningar þriggja öryggishliða í landi Indriðastaða. Snýst deilan um hvort rétt hafi verið að krefjast deiliskipulagsbreytinga vegna hliðanna í Hrísási og Indriðastaðahlíð og hafna því að veita byggingarleyfi vegna þess síðarnefnda. Að auki er deilt um þá ákvörðun hreppsnefndar að leita ekki meðmæla Skipulagsstofnunar vegna hliðsins við Stráksmýri og beina því til byggingarfulltrúa að fresta útgáfu byggingarleyfis vegna hliðsins við Hrísás. Þá dregur kærandi í efa að öryggishlið líkt og hér um ræðir séu byggingarleyfisskyld.

Málsmeðferð og ákvarðanataka í málinu átti sér stað á haustmánuðum ársins 2012 og fram til aprílmánaðar 2013, en kærur bárust 1. mars og 29. apríl það ár. Kærandi var upplýstur um ákvörðun hreppsnefndar frá 17. desember 2012 með tölvubréfi 29. janúar 2013 og því ljóst að kæra á þeirri ákvörðun barst ekki innan kærufrests, sbr. 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála. Kæranda var hins vegar ekki leiðbeint um kæruleið til úrskurðarnefndarinnar eða kærufresti og verður sá hluti kærunnar því tekinn til úrlausnar með vísan til 1. tl. 1. mgr. 28. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.

Í 2. mgr. 2. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki eru talin upp þau mannvirki sem heyra ekki undir lögin. Er þar tekið fram að lögin gildi ekki um vegi eða önnur samgöngumannvirki önnur en umferðar- og göngubrýr í þéttbýli. Í athugasemdum með frumvarpi því sem varð að mannvirkjalögum segir um nefnt ákvæði að þau mannvirki sem talin séu upp í greininni sem og eftirlit með þeim falli undir aðra löggjöf, svo sem vegalög og siglingalög, og séu því undanþegin ákvæðum laganna. Um vegi og önnur mannvirki sem þeim tengjast gilda vegalög nr. 80/2007. Í 2. gr. laganna segir að þau taki til vega sem ætlaðir séu til umferðar ökutækja og veghald þeirra. Í 53. gr. er að finna ákvæði um girðingar og hlið yfir vegi. Er í greindu ákvæði lagt bann við að setja hlið á vegi án leyfis veghaldara nema um einkaveg sé að ræða. Þá segir í 1. mgr. 55. gr. laganna að teljist vegur, stígur eða götutroðningur ekki til neins vegflokks samkvæmt lögunum og liggi yfir land manns, sé landeiganda heimilt að gera girðingu yfir þann veg með hliði en þó sé óheimilt að læsa hliðinu eða hindra umferð með öðru móti, nema með leyfi sveitarstjórnar. Segir í athugasemdum með frumvarpi því sem varð að vegalögum að greint ákvæði geti haft þýðingu varðandi heimild veghaldara einkavegar til að tálma umferð um veg. Í 2. mgr. sömu greinar segir síðan að ákvörðun sveitarstjórnar samkvæmt 1. mgr. megi leggja undir úrskurð ráðherra. Loks er fjallað um hlið yfir vegi í 6. gr. reglugerðar nr. 930/2012 um girðingar meðfram vegum en sú reglugerð er sett með stoð í nefndum vegalögum.

Af framangreindum ákvæðum er ljóst að uppsetning öryggishliða, svo sem hér um ræðir, fellur ekki undir mannvirkjalög og er hún þar með ekki leyfisskyld samkvæmt þeim. Gilda vegalög þar um og sæta ákvarðanir sem teknar eru á grundvelli þeirra laga ekki kæru til úrskurðarnefndarinnar heldur til innanríkisráðherra skv. áðurgreindri 2. mgr. 55. gr., sem og 57. gr. vegalaga, sbr. einnig forsetaúrskurð um skiptingu stjórnarmálefna milli ráðuneyta í Stjórnarráði Íslands. Þegar af þeirri ástæðu verður að vísa frá kröfu kæranda um ógildingu þeirra ákvarðana hreppsnefndar að leita ekki meðmæla Skipulagsstofnunar vegna öryggishliðs í Stráksmýri, að hafna að veita byggingarleyfi vegna hliðsins við Indriðastaðahlíð að undangenginni grenndarkynningu og að beina því til byggingarfulltrúa að fresta útgáfu byggingarleyfis vegna hliðsins við Hrísás. Að auki skal á það bent að endanleg ákvörðun um samþykkt eða synjun byggingaráforma og útgáfu byggingarleyfis er á hendi byggingarfulltrúa samkvæmt skýrum ákvæðum 9. og 11. gr. mannvirkjalaga, en ekki verður séð að byggingarfulltrúi hafi haft nokkra aðkomu að greindri ákvarðanatöku.

Í málinu liggur fyrir að kæranda var leiðbeint um að deiliskipulagsbreytingu þyrfti til að umsókn hans um byggingarleyfi fyrir hliðum við Hrísás og Indriðastaðahlíð yrði tekin til greina. Eins og áður hefur komið fram er ekki um byggingarleyfisskylda framkvæmd að ræða og var því ekki tilefni til breytinga á deiliskipulagi af þeim sökum. Eigi að síður var ráðist í breytingu á deiliskipulagi Bleikulágaráss í landi Indriðastaða vegna öryggishliðs við Hrísás. Var sveitarstjórn það heimilt að teknu tilliti til gr. 5.3.2.1. í skipulagsreglugerð nr. 90/2013, en þar segir í 4. mgr. b-liðar að í deiliskipulagi skuli gera grein fyrir stærð og umfangi annarra mannvirkja en bygginga, s.s. samgöngumannvirkja. Þá var málsmeðferð vegna skipulagsbreytingarinnar í samræmi við lög og verður ekki séð að hún sé haldin slíkum annmörkum að leitt geti til ógildingar.

Hvað varðar breytingu á deiliskipulagi Indriðastaðahlíðar á Indriðastöðum verður af gögnum málsins ráðið að tillaga að slíkri breytingu hafi verið lögð fyrir fund skipulags- og byggingarnefndar 11. mars 2013, eins og nánar greinir í málavöxtum. Á þeim fundi var hins vegar ekki tekin afstaða til tillögunnar heldur hafnað að veita byggingarleyfi að undangenginni grenndarkynningu og var sú afgreiðsla staðfest af hreppsnefnd. Með því að ekki liggur fyrir ákvörðun um samþykkt eða synjun deiliskipulagsbreytingarinnar er ekki fyrir hendi lokaákvörðun í skilningi 2. mgr. 26. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993, sem kæranleg er til úrskurðarnefndarinnar. Verður þessum hluta málsins því einnig vísað frá nefndinni.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist verulega sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um ógildingu á ákvörðun hreppsnefndar Skorradalshrepps frá 22. janúar 2013 um að samþykkja breytingu á deiliskipulagi Bleikulágaráss í landi Indriðastaða vegna öryggishliðs við Hrísás.

Öðrum kröfum kæranda er vísað frá úrskurðarnefndinni.

____________________________________
Nanna Magnadóttir

______________________________              _____________________________
Ásgeir Magnússon                                                  Þorsteinn Þorsteinsson

des 22
Love0

92/2014 Kattagjald

Með
Árið 2015, fimmtudaginn 2. júlí, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Ásgeir Magnússon dómstjóri og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 92/2014, kæra á ákvörðun Seyðisfjarðarkaupstaðar um álagningu leyfisgjalds fyrir kött vegna ársins 2014.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 18. ágúst 2014, er barst nefndinni sama dag, kærir S, ákvörðun Seyðisfjarðarkaupstaðar frá 1. júní 2014 um álagningu leyfisgjalds fyrir kött kæranda vegna ársins 2014. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust frá Seyðisfjarðarkaupstað 19. september 2014 og 30. apríl og 18. júní 2015.

Málavextir: Með greiðsluseðli frá Seyðisfjarðarkaupstað, dags. 1. júní 2014, var lagt kattaleyfisgjald að fjárhæð 9.975 krónur á kæranda vegna eins kattar. Með tölvupósti, dags. 2. s.m., kvartaði kærandi til innanríkisráðuneytis yfir álagningu leyfisgjaldsins og var pósturinn framsendur umhverfis- og auðlindaráðuneyti, sem svaraði kæranda í tölvupósti 20. s.m. Þar var útskýrt að um þjónustugjöld væri að ræða skv. 25. gr. laga nr. 7/1998 um hollustuhætti og mengunarvarnir og var bent á kæruheimild til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála. Kærandi kvartaði þá skriflega yfir gjöldunum til Seyðisfjarðarkaupstaðar með bréfi, dags. 9. júlí s.á., og var ákveðið á fundi bæjarráðs Seyðisfjarðar 16. s.m. að fela fjármálastjóra að taka saman sundurliðaðar upplýsingar um gjöld og kostnað og senda kæranda. Það var gert með bréfi, dags. 18. s.m.

Í tölvupósti til umhverfis- og auðlindaráðuneytisins 19. júlí 2014, kvaðst kærandi vilja kæra málið til úrskurðarnefndarinnar og eftir ítrekun hans í tölvupósti 14. ágúst s.á., var erindi hans framsent úrskurðarnefndinni. Barst það 18. s.m., eins og áður sagði.

Málsrök kæranda: Kærandi kveður afar takmarkaða þjónustu veitta af hálfu Seyðisfjarðarkaupstaðar á móti þeim gjöldum sem bærinn innheimti vegna kattahalds. Enginn eftirlitsmaður sé þar starfandi og hafi ekki verið síðan um haust 2013. Gjaldið þetta sé 9.975 krónur og það eina sem sé innifalið í því sé ein heimsókn til dýralæknis þar sem kötturinn sé ormahreinsaður. Kostnaðurinn við það sé innan við 2.000 krónur og því sé gjaldið allt of hátt miðað við þá þjónustu sem veitt sé.

Málsrök Seyðisfjarðarkaupstaðar: Í greinargerð Seyðisfjarðarkaupstaðar kemur fram að gert hafi verið ráð fyrir jafnvægi á milli kostnaðar og tekna vegna gæludýrahalds árin 2013 og 2014, en nokkur ár þar á undan hafi rekstrarútkoma vegna þessa málaflokks verið mun lakari. Lögð hafi verið áhersla á að draga úr kostnaði og ná ásættanlegri niðurstöðu í rekstri málaflokksins. Ákvarðanir um gjöld hafi verið teknar með það markmið að leiðarljósi. Hjá kaupstaðnum fari áhaldahús með mestan hluta þjónustu við gæludýraeigendur og annist starfsmenn þess eftirlit, handsömun lausra dýra, móttöku tilkynninga, skráningar, hýsingu dýranna í skemmri tíma og eftirlit með þeim á meðan á vörslu standi. Þjónustufulltrúi kaupstaðarins annist samskipti við eigendur dýra og skipuleggi og haldi utan um mál þeim viðkomandi. Bæjarskrifstofa annist útgáfu reikninga og bókhald. Samkvæmt tölulegum upplýsingum úr bókhaldi Seyðisfjarðarkaupstaðar hafi heildarkostnaður vegna kattahalds í kaupstaðnum á árinu 2014 verið 491.044 krónur. Sé um 40 dýr að ræða og því 12.276 krónur vegna hvers dýrs. Kostnaðurinn komi til vegna dýralæknis, umsýslu skrifstofu og áhaldahúss, trygginga, síma dýraeftirlitsmanns, þátttöku í sameiginlegum kostnaði, auglýsingakostnaðar og aukalegrar ormahreinsunar.

Niðurstaða: Kærufrestur til úrskurðarnefndar er einn mánuður frá því að kæranda varð kunnugt eða mátti vera kunnugt um ákvörðun þá er kærð er, sbr. 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011. Var kærufrestur liðinn er kæra í málinu barst úrskurðarnefndinni. Hins vegar er hvorki að finna leiðbeiningar um kæruheimild né kærufresti á álagningarseðli og sneri kærandi sér fyrst til innanríkisráðuneytisins, sem framsendi erindið til umhverfis- og auðlindaráðuneytisins. Erindið var svo framsent úrskurðarnefndinni, eins og nánar greinir í málavöxtum. Með vísan til þessa verður að telja afsakanlegt að kæra í máli þessu hafi borist að kærufresti liðnum, sbr. 1. tl. 1. mgr. 28. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Verður málið því tekið til efnismeðferðar.

Mál þetta snýst um lögmæti þjónustugjalds fyrir kattahald í Seyðisfjarðarkaupstað. Í 1. mgr. 25. gr. laga nr. 7/1998 um hollustuhætti og mengunarvarnir er kveðið á um að sveitarfélög geti sett sér eigin samþykktir um atriði sem ekki sé fjallað um í reglugerðum, eða gert um einstök atriði ítarlegri kröfur en fram komi í þeim, enda falli þau undir lögin. Er m.a. heimilt að setja í slíkar samþykktir ákvæði um bann eða takmörkun gæludýrahalds og húsdýrahalds. Á grundvelli þessarar heimildar var sett samþykkt nr. 705/2010 um kattahald og gæludýrahald annarra dýra en hunda í Seyðisfjarðarkaupstað, á Fljótsdalshéraði, í Fjarðabyggð og í Vopnafjarðarhreppi,. Samkvæmt 1. gr. samþykktarinnar sætir kattahald í framangreindum sveitarfélögum þeim takmörkunum sem í samþykktinni greinir og í 4. gr. er kveðið á um skráningarskyldu allra katta í þéttbýli.

Samkvæmt 5. mgr. 25. gr. laga nr. 7/1998 er sveitarfélögum heimilt að setja gjaldskrá um innheimtu gjalda skv. 1. mgr. að fenginni umsögn hlutaðeigandi heilbrigðisnefndar. Gjöld mega aldrei vera hærri en sem nemur rökstuddum kostnaði við veitta þjónustu eða framkvæmd eftirlits með einstökum þáttum. Skal sveitarfélagið láta birta gjaldskrá í B-deild Stjórnartíðinda. Í 12. gr. framangreindrar samþykktar nr. 705/2010 um kattahald o.fl. er viðkomandi sveitarstjórnum veitt heimild til að innheimta skráningar- og eftirlitsgjöld í samræmi við gjaldskrá skv. 5. mgr. 25. gr. laga nr. 7/1998. Í 3. mgr. segir að fram skuli koma í gjaldskránni hvað sé innifalið í skráningargjaldi vegna kattahalds og í 4. mgr. segir að gjaldið skuli greitt í fyrsta skipti við skráningu kattar og síðan árlega fyrirfram. Í 6. mgr. er loks áréttað að við ákvörðun gjalda skuli tekið mið af rökstuddum kostnaði við veitta þjónustu og að gjöld megi aldrei vera hærri en sem honum nemi.

Seyðisfjarðarkaupstaður nýtti í fyrsta sinn heimild sína til innheimtu skráningargjalda katta með gjaldskrá nr. 375/2014, sem birt var í B-deild Stjórnartíðinda 22. apríl 2014. Samkvæmt 2. mgr. 2. gr. gjaldskrárinnar skal innheimta árlegt leyfisgjald að fjárhæð 9.975 krónur á hvern kött. Er gjalddagi gjaldanna 15. apríl ár hvert en eindagi 30. sama mánaðar. Innifalið í leyfisgjaldi er ormahreinsun og trygging auk umsýslugjalds sveitarfélagsins. Svo sem áður er lýst hefur Seyðisfjarðarkaupstaður lagt fram sundurliðað kostnaðar- og tekjuyfirlit sveitarfélagsins vegna hunda- og kattahalds fyrir árið 2014. Er ljóst af þeim gögnum að álögð gjöld vegna kattahalds eru lægri en kostnaður af veittri þjónustu og umsýslu kaupstaðarins henni tengdri. Telst gjaldið því lögmætt þjónustugjald skv. áður tilvitnuðu ákvæði 25. gr. laga nr. 7/1998.

Með vísan til alls þess sem að framan er rakið verður kröfu kæranda um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar hafnað.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um ógildingu á álagningu leyfisgjalds fyrir kött hans vegna ársins 2014.

____________________________________
Nanna Magnadóttir

______________________________              _____________________________
Ásgeir Magnússon                                                  Þorsteinn Þorsteinsson