Árið 2013, föstudaginn 31. maí, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3 í Reykjavík.  Mætt voru Hjalti Steinþórsson forstöðumaður, Ásgeir Magnússon héraðsdómari og Hildigunnur Haraldsdóttir arkitekt. 

Fyrir var tekið mál nr. 125/2012, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 13. nóvember 2012 um að samþykkja umsókn um leyfi til að innrétta íbúð á 3. hæð í húsinu nr. 5 á lóð nr. 1-5 við Hverafold í Reykjavík. 

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður: 

Með ódagsettu bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, er barst nefndinni 27. nóvember 2012, kærir Jóhannes S. Ólafsson hdl., f.h. K-2 fasteigna ehf., eiganda tveggja eignarhluta í húsinu nr. 5 við Hverafold, þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 13. nóvember 2012 að veita leyfi til að innrétta íbúð í rými 02 0303 á 3. hæð hússins nr. 5 við Hverafold í Reykjavík. 

Er þess krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi.  Þá er gerð krafa um að úrskurðað verði um stöðvun framkvæmda til bráðabirgða á meðan málið sé til meðferðar hjá úrskurðarnefndinni.  Þykir málið nú nægilega upplýst til að taka það til endanlegs úrskurðar og verður því ekki tekin afstaða til fram kominnar stöðvunarkröfu.

Úrskurðarnefndinni bárust málsgögn frá Reykjavíkurborg 10. desember 2012.

Málavextir:  Í húsum á lóð nr. 1-5 við Hverafold í Grafarvogi er starfrækt verslunar- og þjónustumiðstöðin Foldatorg og rekur kærandi vínveitingastað í eignarhlutum sínum á fyrstu hæð hússins að Hverafold 5.  Á embættisafgreiðslufundi skipulagsstjóra hinn 13. janúar 2012 var tekin fyrir fyrirspurn eiganda rýmis 02 0303 á 3. hæð hússins um hvort heimilt væri að breyta notkun rýmisins úr sólbaðsstofu í íbúð.  Gerði skipulagsstjóri ekki athugasemdir við erindið og taldi það samræmast deiliskipulagi svæðisins. 

Hinn 20. mars s.á. var á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa tekin fyrir umsókn um leyfi til að innrétta íbúð í fyrrnefndu rými en afgreiðslu málsins var frestað með vísan til athugasemda á umsóknarblaði.  Í framhaldi af því bárust byggingarfulltrúa skrifleg andmæli við fyrirhugaðri breytingu frá stjórn húsfélags Foldatorgs og var farið fram á að ekki yrði ráðist í framkvæmdir fyrr en að loknum aðalfundi í húsfélaginu.  Jafnframt kom kærandi að mótmælum við umsótta breytingu.  Þá beindi hann erindi til kærunefndar húsamála um að leyfishafa væri óheimilt að breyta eignarhluta sínum úr atvinnuhúsnæði í íbúðarhúsnæði nema með samþykki allra eigenda hússins.  Mótmæli bárust einnig frá öðrum sameigendum er töldu að breytingin gæti haft truflandi áhrif á starfsemi tónlistarskóla og félagsheimilis í húsinu og kom kærandi að sjónarmiðum sínum af því tilefni.
Málið var tekið fyrir að nýju á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 15. maí 2012 en afgreiðslu þess frestað þar til fyrir lægi álit kærunefndar húsamála sem kærandi hafði óskað eftir.  Byggingarfulltrúi samþykkti síðan umsóknina á fundi hinn 13. nóvember s.á. og lágu þá fyrir fyrrnefnd andmæli og sjónarmið, sem og bókun frá aðalfundi húsfélagsins frá 14. júní 2012 þar sem fyrri sjónarmið og kröfur voru ítrekuð.  Jafnframt lá fyrir bréf frá kæranda, dags. 15. júní 2012, þar sem vakin var athygli á að framkvæmdir væru hafnar í umræddu rými og farið fram á að þær yrðu stöðvaðar.  Þá  lá fyrir álit kærunefndar húsamála nr. 19/2012 í máli kæranda, dags. 23. október 2012, um að „…[umsækjanda] væri heimilt að breyta eignarhluta sínum úr atvinnuhúsnæði í íbúðarhúsnæði án samþykkis eigenda hússins“.  Loks lá fyrir umsögn lögfræði- og stjórnsýslu, dags. 7. maí 2012, þar sem talið var heimilt að breyta hagnýtingu umrædds eignarhluta.  Borgarráð staðfesti afgreiðslu byggingarfulltrúa  hinn 15. nóvember 2012.

Málsrök kæranda:  Kærandi mótmælir harðlega hinni kærðu ákvörðun byggingarfulltrúa.  Augljóst sé að kærandi hafi mikla hagsmuni af því að umrædd breyting á notkun húsnæðis nái ekki fram að ganga enda starfræki hann skemmtistað í sama húsi og því líklegt að ýmis vandamál kunni að leiða af hinni kærðu ákvörðun, s.s. um opnunartíma vegna starfsemi kæranda. 

Telji kærandi að samþykki allra sameigenda hússins þurfi til að heimilt sé að breyta umræddu rými úr atvinnuhúsnæði í íbúðarhúsnæði, sbr.  m.a. 5. og 10. tl. 1. mgr. A. 41. gr. laga nr. 26/1994 um fjöleignarhús.  Jafnframt sé vísað til 1. mgr. 27. sömu laga þar sem segi að breytingar á hagnýtingu séreignar frá því sem verið hafi eða ráð hafi verið fyrir gert í upphafi, sem hafi í för með sér verulega meira ónæði, röskun eða óþægindi fyrir aðra eigendur eða afnotahafa en áður hafi verið og gangi og gerist í sambærilegum húsum, séu háðar samþykki allra eigenda hússins. 

Þótt í upphafi hafi verið möguleiki á að hafa íbúðir í húsinu hafi sú heimild fallið niður þegar ákveðið hafi verið að þar yrði einungis atvinnustarfsemi.   Þegar kærandi hafi keypt eignarhluta sína í húsnæðinu árið 2005 hafi eignarhlutar í húsinu verið seldir undir atvinnustarfsemi með þeim formerkjum að þar yrði einungis rekin slík starfsemi.  Hafi það verið augljós forsenda kaupenda fyrir kaupum í húsinu.  Sé vísað til kaupsamnings kæranda þar sem skýrt komi fram hvers konar starfsemi sé í hinum seldu eignarhlutum og það sama eigi við um kaupsaminga um annað rými í húsinu og væntanlega um kaupsamning leyfishafa.
 
Vakin sé athygli á að kærunefnd húsamála hafi í fyrirliggjandi áliti sínu fallist á að 27. gr. fjöleignarhúsalaga geti átt við þegar breyta eigi atvinnuhúsnæði í íbúðarhúsnæði, en kærandi mótmæli þeirri forsendu í álitinu að breytingin muni ekki leiða til vandkvæða fyrir kæranda.  Þegar heimiluð sé hagnýting sem sé svo langt frá því sem gangi og gerist í húsinu muni það leiða til mikilla árekstra og hugsanlegs ósættis meðal sameigenda.  Það fari ekki saman að koma fyrir íbúð í miðju þjónustuhúsnæði, innan um skemmtistað, tónlistarskóla og samkomusal og líklegt að íbúar muni kvarta undan t.d. hávaða er stafi frá atvinnustarfseminni.

Þinglýst eignaskiptayfirlýsing fyrir Hverafold 5, dags. 9. maí 1994, feli í sér takmörkun á heimildum til hagnýtingar á þann veg að aðeins sé heimilt að starfrækja þess háttar starfsemi í húsinu sem þar sé tilgreind.  Séu áform um aðra notkun í húsinu beri að afla samþykkis allra eigenda þess fyrir þeim.

Málsrök Reykjavíkurborgar:  Reykjavíkurborg fer fram á að kröfum kæranda verði hafnað.

Vísað sé til álits kærunefndar húsamála í málinu nr. 19/2012 og til þess að samkvæmt aðalskipulagi sé umrædd lóð á íbúðarsvæði og fyrirhuguð nýting sé í samræmi við deiliskipulag.  Samkvæmt skilmálum fyrir hverfamiðstöð fyrir Grafarvog, sem samþykktir hafi verið í borgarráði árið 1990, sé heimilt að hafa íbúðir á m.a. 3. hæð hússins þar sem umrætt rými sé.  Þó tekið sé fram í eignaskiptayfirlýsingu að um verslunar- og þjónustuhús sé að ræða sé það öðru fremur staðfesting á því ástandi sem fyrir sé í húsinu, en ekki verði séð að neinar takmarkanir séu settar á breytingu á þeirri hagnýtingu.  Þá sé ekki fallist á að 1. mgr. 27. gr. fjöleignarhúsalaga eigi við í málinu.  Augljóst sé að ákvæðið setji skilyrði um samþykki þess aðila sem fyrir óþægindum verði vegna fyrirhugaðra breytinga en ekki samþykki þess sem óþægindum mögulega valdi.

Andmæli byggingarleyfishafa:  Af hálfu byggingarleyfishafa er m.a. bent á að í lóðarleigusamningi um eignina sé heimilað að byggja verslunar-, þjónustu- og íbúðarhúsnæði á lóðinni.  Í eignaskiptasamningi, sem sé hluti af kaupsamningi, sé tekið fram að réttindi og skyldur eigenda hússins séu nánar tilgreindar í skipulagsskilmálum.  Komi þar fram að leyfi sé fyrir því að hafa íbúðir á 2. og 3. hæð í umræddu húsi og séu skipulagsskilmálar hluti af eignaskiptayfirlýsingu fyrir húsið.  Jafnframt sé vísað til þess að enginn sameiginlegur inn- eða útgangur sé fyrir starfsemi kæranda og rýmis leyfishafa.  Kærandi reki bar á jarðhæð með sérinngangi í suðurhluta hússins en inngangur í húsnæði leyfishafa sé að vestanverðu.  Hér sé aðeins um að ræða minni háttar breytingar á séreign. 

Niðurstaða:  Í máli þessu er deilt um lögmæti byggingarleyfis sem heimilar breytta  notkun séreignarrýmis á 3. hæð fjöleignarhússins að Hverafold 5, úr sólbaðsstofu í íbúð.   Telur kærandi að hin breytta hagnýting muni hafa í för með sér slík áhrif á hagsmuni hans í ljósi fyrirsjáanlegs óhagræðis og röskunar sem af hinni breyttu notkun stafi að hún sé háð samþykki allra eigenda hússins. 

Samkvæmt gildandi Aðalskipulagi Reykjavíkur 2001-2024 er lóðin að Hverafold 1-5 á íbúðarsvæði en skv. skipulagsreglugerð nr. 400/1998, sem hér á við, má á íbúðarsvæðum m.a. gera ráð fyrir starfsemi sem þjóni íbúum viðkomandi hverfis, s.s. verslunum og hreinlegum iðnaði.  Þá samþykkti borgarráð skilmála og leiðsöguuppdrátt fyrir umrædda lóð hinn 9. ágúst 1988 þar sem heimild er fyrir íbúðum á 2. og 3. hæð húss D, sem samkvæmt fyrirliggjandi gögnum er hús nr. 5 við Hverafold.  Sama er uppi á teningunum í þinglýstum lóðarleigusamningi fyrir húsið Hverafold 5.  Tilgreining notkunar einstakra eignarhluta í eignaskiptasamningi eða kaupsamningi felur ekki í sér takmörkun eða breytingu á ákvæðum skipulags um landnotkun enda styðst slík tilgreining að jafnaði við notkun einstakra rýma við samningsgerð.  Er hin kærða ákvörðun samkvæmt framansögðu í samræmi við gildandi skipulag svæðisins, skilmála umræddrar lóðar og þinglýstan lóðarleigusamning.

Í 27. gr. laga nr. 26/1994 um fjöleignarhús er sameigendum slíkra húsa veittur íhlutunarréttur um nýtingu einstakra séreignarhluta í húsinu með því að veruleg breyting á hagnýtingu frá því sem verið hafi eða gert hafi verið ráð fyrir í upphafi sé eftir atvikum háð samþykki þeirra ef breytingunni fylgi verulega meira ónæði, röskun eða óþægindi fyrir aðra eigendur en verið hafi.  Þótt fallast megi á það með kæranda að tilkoma íbúðar í húsnæði sem að öðru leyti er nýtt undir atvinnustarfsemi, geti skapað visst óhagræði svo sem vegna umgangs fólks í húsinu utan opnunartíma fyrirtækja, getur það ekki talist slík röskun að breytingin sé háð samþykki annarra eigenda hússins samkvæmt nefndri lagagrein.  Líta verður sérstaklega til þess við mat á áhrifum umdeildrar breytingar á hagsmuni kæranda að inngangur að heimilaðri íbúð í húsinu er annar en að eignarhluta hans.

Að öllu framangreindu virtu verður ekki fallist á kröfu um ógildingu hins kærða byggingarleyfis.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð: 

Hafnað er kröfu kæranda um ógildingu ákvörðunar byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 13. nóvember 2012 um að veita leyfi til að innrétta íbúð í rými 02 0303 á 3. hæð hússins nr. 5 við Hverafold í Reykjavík. 

____________________________________
Hjalti Steinþórsson

____________________________              ___________________________
Ásgeir Magnússon                                        Hildigunnur Haraldsdóttir

 

Árið 2013, föstudaginn 24. maí, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík.  Mætt voru Hjalti Steinþórsson forstöðumaður, Ásgeir Magnússon héraðsdómari og Hildigunnur Haraldsdóttir arkitekt. 

Fyrir var tekið mál nr. 127/2012, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 30. október 2012 um að veita leyfi fyrir uppsetningu svala á suðvesturhlið 1., 2. og 3. hæðar fjölbýlishússins á lóð nr. 56 við Bergstaðastræti í Reykjavík.

Í málinu er nú kveðinn upp til bráðabirgða svofelldur

úrskurður

um kröfu kæranda um stöðvun framkvæmda: 

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 30. nóvember 2012, er barst nefndinni sama dag, kærir Ásgeir Þór Árnason hrl., f.h. Þ, Bergstaðastræti 54, í Reykjavík, þá ákvörðum byggingarfulltrúans í Reykjavík að veita leyfi fyrir uppsetningu svala á suðvesturhlið 1., 2. og 3. hæðar fjölbýlishússins á lóð nr. 56 við Bergstaðastræti í Reykjavík.

Gerir kærandi þá kröfu að nefnd ákvörðun og útgáfa byggingarleyfis verði felld úr gildi og að kveðinn verði upp úrskurður til bráðabirgða um stöðvun yfirvofandi framkvæmda.  Er málið nú tekið til úrskurðar um kröfu kæranda um stöðvun framkvæmda.

Umbeðin gögn málsins bárust frá Reykjavíkurborg hinn 14. maí 2013.

Málsatvik og rök:  Húsin að Bergstaðastræti 54 og 56 eru sambyggð og mynda vinkil en standa hvort á sinni lóð.  Umrætt svæði hefur ekki verið deiliskipulagt.

Á  afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 12. júlí 2005 var tekin fyrir umsókn um leyfi til að setja svalir á suðvesturhlið 1., 2. og 3. hæðar ásamt samþykki fyrir „áður gerðri stækkun íbúðar 2. hæðar um hluta af 3. hæð og fyrir stiga á milli 2. og 3. hæðar“ fjölbýlishússins á lóð nr. 56 við Bergstaðastræti.  Ódagsett samþykki meðeigenda að Bergstaðastræti 56 fylgdi erindinu ásamt samþykki hluta eigenda að Bergstaðastræti 54.  Leyfisumsóknin var grenndarkynnt fyrir íbúum Bergstaðastrætis 54, 53-55 og íbúum að Laufásvegi 49-51 og bárust nokkrar athugasemdir við áformaðar framkvæmdir.  Að lokinni grenndarkynningu var málið tekið fyrir í skipulagsráði sem gerði ekki athugasemdir við að byggingarleyfi yrði veitt þegar teikningar hefðu verið lagfærðar og breytingar gerðar í samræmi við athugasemdir á umsóknareyðublaði og umsögn skipulagsstjóra. 

Málið var til umfjöllunar á fundum byggingarfulltrúa á árunum 2005, 2006 og 2011, en á afgreiðslufundi hans 28. ágúst 2012 var erindinu vísað að nýju til skipulagsstjóra til ákvörðunar um grenndarkynningu.  Á embættisafgreiðslufundi skipulagsfulltrúa 31. ágúst 2012 var samþykkt að grenndarkynna tillöguna fyrir hagsmunaaðilum að Bergstaðastræti 54, Laufásvegi 49-51 og 53-55.  Í kjölfar grenndarkynningarinnar var málið tekið fyrir á fundi skipulagsráðs hinn 24. október 2012 þar sem fyrir lágu fram komar athugasemdir, m.a. frá kæranda, og umsögn skipulagsstjóra, dags. 11. október 2012.  Skipulagsráð bókaði að ekki væru gerðar athugasemdir við erindið og vísaði því til fullnaðarafgreiðslu byggingarfulltrúa sem samþykkti byggingaráformin á fundi sínum hinn 30. október 2012.  Borgarráð staðfesti þá afgreiðslu 1. nóvember s.á.

Kærandi vísar til þess að með tilkomu svala þeirra sem hin kærða ákvörðun heimili verði friðhelgi einkalífs og heimilis hennar raskað með óásættanlegum hætti og verðmæti fasteignar hennar að Bergstaðastræti 54 skert.  Svalirnar muni skerða útsýni úr stofu kæranda mót suðri og bein sjónlína verði frá þeim í vistarverur hennar.  Á skorti að lögboðið samþykki eigenda húseignanna að Bergstaðastræti 54 og 56 hafi legið fyrir.  Þá eigi umdeildar framkvæmdir ekki stoð í skipulagi og reglna nábýlis- og grenndarréttar hafi ekki verið gætt.

Af hálfu Reykjavíkurborgar er skírskotað til þess að meðferð umdeildrar byggingarleyfisumsóknar hafi verið í samræmi við lög og reglur.  Ekkert deilskipulag sé til fyrir umrædda lóð og hafi umsóknin því verið grenndarkynnt í samræmi við ákvæði skipulagslaga.  Við meðferð málsins hafi verið komið til móts við athugasemdir kæranda með því að stytta fyrirhugaðar svalir miðað við upprunaleg áform.  Húsin á lóðunum nr. 54 og 56 standi hvort á sinni lóð og séu ekki eitt fjöleignarhús í skilningi fjöleignarhúsalaga. Eigi reglur þeirra laga um samþykki meðeigenda því ekki við í máli þessu.  Rétt sé að taka fram að kærandi sé sjálf með svipaðar svalir og hér um ræði á 2. hæð hússins nr. 54 við Bergstaðastræti og því megi ætla að flest þau rök sem hún tefli fram gegn umþrættum svölum eigi við um hennar svalir.  Jafnræðis að þessu leyti hafi verið gætt við umdeilda leyfisveitingu.  Engin rök séu til þess að verða við kröfu kæranda um stöðvun framkvæmda og víkja með því frá meginreglu 1. mgr. 29. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993, um að kæra fresti ekki réttaráhrifum ákvörðunar.

Byggingarleyfishafi andmælir kröfum kæranda og bendir á að um sé að ræða þéttbýlasta svæði borgarinnar og sé nánd milli fasteigna því mikil.   Kæranda ætti að vera þetta ljóst og taka verði mið af þessum aðstæðum við mat á grenndarsjónarmiðum.  Ekki sé fallist á að umdeildar svalir muni rýra verðgildi fasteignar kæranda heldur megi færa rök fyrir því að endurbætur á húsinu að Bergstaðastræti 56 muni virka á hinn veginn.  Umdeildar svalir hafi m.a. þann tilgang að uppfylla kröfur um flóttaleiðir vegna bruna og verið sé að færa gamalt hús að nútímakröfum.

Niðurstaða:  Í málinu er einungis deilt um leyfi fyrir svölum á húsinu að Bergstaðastræti 56 en ekki um þær breytingar innanhúss sem í hinu kærða byggingarleyfi felast.

Samkvæmt samþykktum teikningum verða umræddar svalir reistar úr stálvirki sem eru boltaðar við útvegg.  Er því um að ræða afturkræfa framkvæmd sem auðvelt væri að fjarlægja bæri nauðsyn til þess.  Með hliðsjón af því verður ekki talið að hagsmunir kæranda knýi á um að framkvæmdirnar verði stöðvaðar en þær eru á áhættu leyfishafa á meðan mál þetta er óútkljáð fyrir úrskurðarnefndinni.

Verður kröfu um stöðvun framkvæmda af þessum ástæðum hafnað. 

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu um stöðvun framkvæmda við Bergstaðastræti 56 í Reykjavík samkvæmt hinu kærða byggingarleyfi.

 

 

__________________________________________
Hjalti Steinþórsson

 

______________________________                _____________________________
Ásgeir Magnússon                                              Hildigunnur Haraldsdóttir

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Árið 2013, föstudaginn 24. maí, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík.  Mættir voru Hjalti Steinþórsson forstöðumaður, Ásgeir Magnússon héraðsdómari og Hildigunnur Haraldsdóttir arkitekt.

Fyrir var tekið mál nr. 79/2012, kæra á ákvörðun bæjarráðs Ísafjarðar frá 16. júlí 2012 um að veita Gámaþjónustu Vestfjarða ehf. leyfi til að nota fyrir starfsemi sína landspildu milli lóðar félagsins að Kirkjubóli 3 í Engidal og svonefnds Kirkjubólslands til næstu fimm ára, og ákvörðun bæjaryfirvalda um að leyfa Gámaþjónustu Vestfjarða ehf. að hækka spilduna. 

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður: 

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 30. júlí 2012, er barst nefndinni sama dag, kærir H, fyrir hönd Aðstöðunnar sf., Kirkjubólslandi, Engidal, leyfi sem bæjarráð Ísafjarðar veitti Gámaþjónustu Vestfjarða ehf. hinn 16. júlí 2012 til að nota til næstu fimm ára landspildu sem er milli lóðanna Kirkjubóls 3 og Kirkjubólslands.  Þá kærir hann ákvörðun um að leyfa hækkun á landinu milli lóðanna.  Kærandi krefst þess að ákvarðanirnar verði felldar úr gildi. 

Gögn í málinu bárust úrskurðarnefndinni frá Ísafjarðarbæ 5. september 2012.

Málavextir: Kærandi er til húsa að Kirkjubólslandi í Engidal á Ísafirði.  Á aðliggjandi lóð við Kirkjuból 3 er rekin gámaþjónusta.  Á milli lóðanna er 8,4 metra breið spilda og er það sú spilda sem deilt er um í málinu.  Fram kemur í gögnum málsins að lóðarhafi Kirkjubóls 3 hafi notað svæðið milli lóðanna fyrir gáma. 

Í málinu liggur fyrir tölvupóstur, frá sviðsstjóra umhverfissviðs Ísafjarðarbæjar til lóðarhafa Kirkjubóls 3, dags. 6. júní 2007.  Þar er vísað til samtals sviðsstjórans og fyrirsvarsmanns lóðarhafa um að ákveðið hafi verið að sviðsstjórinn sendi staðfestingu á því að Ísafjarðarbær gerði ekki athugasemd við að plan við Kirkjuból 3 yrði stækkað og að gerð yrði mön við endann á því sem tengdist síðan mön við brotajárnssvæði Funa. Taka mætti efni í planið og mönina ofan við brotajárnshauginn og innan við núverandi plan Funa.  Með þessu móti væri unnt að stækka plan Funa og Gámaþjónustunnar með einni framkvæmd, mönin gerði það að verkum að ásýnd svæðisins yrði mun betri.  Kvaðst sviðsstjórinn fagna framkvæmdinni og veita Gámaþjónustunni heimild fyrir henni.

Með bréfi til umhverfisnefndar Ísafjarðarbæjar, dags. 17. maí 2012, sótti lóðarhafi Kirkjubóls 3 um að fá að leigja umrædda spildu.  Á fundi umhverfisnefndar 4. júlí sama ár var bókað að með erindinu væri sótt um lóð til afnota í 15 ár en nefndin féllst á að veita umsækjanda leyfi til að nota lóðina til næstu fimm ára, með sama hætti og gert hefði verið fram að því.  Fundargerð nefndarinnar var á dagskrá bæjarráðs 16. júlí 2012 og var þá bókað að bæjarráð samþykkti nýtingu á lóð í Engidal og að fundargerðin væri staðfest í heild sinni. Fundargerðin var lögð fram til kynningar í bæjarstjórn 6. september 2012.

Málsrök kæranda:  Vísað er til þess að hin umdeilda ákvörðun um að veita leyfi til að nota lóðina milli Kirkjubóls 3 og Kirkjubólslands geri það að verkum að kærandi hafi ekki aðgengi að lóð sinni og húsi að ofanverðu og komi þannig í veg fyrir fyrirhugaða notkun á lóðinni.  Enn fremur komi hún í veg fyrir ætlaða starfsemi í húsinu þar sem nauðsynlegt sé að hafa umferð gegnum húsið.  Jarðvegsupphækkun fyrir neðan Kirkjuból 3 sé um 1 m og hafi hún verið gerð í leyfisleysi.  Spildan hafi áður verið í sömu hæð og lóð kæranda, en sé nú í sömu hæð og lóðin Kirkjuból 3.  Hafi kærandi vakið athygli bæjaryfirvalda á þessum breytingum á árinu 2011.  Kærandi krefst þess einnig að lóðin verði aðkomusvæði fyrir húsin og bannað verði að hefta aðgengi um hana með gámum, vörubílum og öðrum tækjum.

Málsrök Ísafjarðarbæjar: Af hálfu sveitarfélagsins er farið fram á að kröfum kæranda í málinu verði hafnað.  Fyrirsvarsmaður kæranda hafi sent byggingarfulltrúa Ísafjarðarbæjar tölvupóst 9. ágúst 2011 vegna upphækkunar lóðarinnar milli Kirkjubóls 3 og Kirkjubólslands.  Í samtölum við fyrirsvarsmanninn hafi komið fram af kæranda hálfu að ekkert annað kæmi til greina en að lóðin yrði sléttuð niður í sömu hæð og hún sé í á ljósmynd sem hann hafi látið byggingarfulltrúa hafa, en ljósmyndin hafi verið tekin á árinu 1991.  Af hálfu lóðarhafa Kirkjubóls 3 hafi byggingarfulltrúa verið tjáð að leyfi hafi fengist til að lagfæra svæðið á milli lóðanna og í því sambandi vísað í tölvupóst frá sviðsstjóra umhverfissviðs hinn 6. júní 2007.  Í ljósi ágreiningsins hafi lóðarhafa Kirkjubóls 3 verið bent á að sækja um lóðina, þannig að bæjaryfirvöld myndu úrskurða um hvernig notkun hennar yrði háttað.  Það hafi hann gert hinn 17. maí 2012 og 4. júlí sama ár hafi umhverfisnefnd síðan úrskurðað að hann skyldi hafa sömu afnot næstu fimm ár og verið hefðu.

Vísað sé til þess að í bréfi til úrskurðarnefndarinnar hafi kærandi gert athugasemd varðandi það að hann hafi ekki sama aðgang og áður að lóð sinni og húsi að ofanverðu, og komið sé í veg fyrir að hann geti notað lóðina eins og hann hafi haft í hyggju að gera.  Þá komi þetta í veg fyrir starfsemi sem kalli á umferð gegnum húsið.  Í samtölum við kæranda hafi hins vegar ekki verið minnst á framkvæmdir á lóð, í húsi eða rekstri.  Veggurinn sem snúi að hinni umdeildu lóð sé ekki nema tæplega tveggja metra hár og hæpið að unnt sé að setja á hann dyr. Á norður- og vesturhlið hússins séu hins vegar stórar dyr sem notaðar séu til inn- og útaksturs, einnig sé tvöföld hurð á suðurhlið hússins. Fjarlægð frá húsi að svæðinu sem deilt sé um sé 3 m og á þeirri hlið hússins séu hvorki gluggar né dyr eða annað sem geri gegnumakstur mögulegan.  Sé athafnasvæði kæranda því ekki mikið og hafi aðalathafnasvæðið verið norðan og vestan við húsið. Á grundvelli þessara gagna hafi bókun umhverfisnefndar Ísafjarðarbæjar 4. júlí 2012 verið gerð. 
 
Málsrök lóðarhafa Kirkjubóls 3:  Lóðarhafi kveðst hafi eignast húsið að Kirkjubóli 3 árið 1996 og hafi á árinu 2006 ráðist í að stækka það og setja á það þrjár innkeyrsludyr.  Gert hafi verið munnlegt samkomulag við bæjartæknifræðing um að fá að nota lóð sem bærinn eigi, allt að mörkum lóðar kæranda.  Því sé mótmælt að fyrirtækið hafi hækkað lóðina í leyfisleysi og sé hvað það varði vísað í myndir og í munnlegt leyfi bæjartæknifræðings.  Samkvæmt eldra skipulagi hafi þarna átt að vera gata en þar sem húsin séu á snjóflóðasvæði sé búið að breyta skipulaginu og ekki verði byggt þar frekar.

Niðurstaða:  Svæðið sem deilt er um, á milli lóða Kirkjubóls 3 og Kirkjubólslands, er skilgreint á þéttbýlisuppdrætti aðalskipulags Ísafjarðar 2008-2020 sem opið svæði til sérstakra nota, en ekki er þar sýnt athafnasvæði við Hafrafell, Engidal, sem getið er í greinargerð aðalskipulagins.  Þá er svæðið einnig á skilgreindu snjóflóðahættusvæði.  Samkvæmt skipulagsreglugerð nr. 400/1998, gr. 4.12.1, sem við á í málinu, eru opin svæði til sérstakra nota skilgreind sem svæði sem hafa útivistargildi á einn eða annan hátt þar sem gert er ráð fyrir mannvirkjagerð í tengslum við starfsemi sem þar er stunduð, s.s. tjald- og hjólhýsasvæði, skrúðgarðar, kirkjugarðar, leiksvæði, íþróttasvæði, golfvellir, sleða- og skíðasvæði, skautasvæði, siglingaaðstaða, hesthús og reiðvellir, rallýbrautir og skotvellir. Einnig garðlönd og trjáræktarsvæði.  Deiliskipulag fyrir Engidal skilgreinir ekki landnotkunarflokka sérstaklega, en deiliskipulag getur hins vegar ekki veitt heimild til að víkja frá aðalskipulagi, sbr. 3. mgr. 37. gr. skipulagslaga nr. 123/2010.
Starfsemi sú sem heimiluð var á spildunni með hinni kærðu ákvörðun um nýtingu hennar til reksturs gámaþjónustu samræmist ekki skilgreindri landnotkun svæðisins.  Þá er umrædd spilda ekki afmörkuð sem lóð í deiliskipulagi.  Var bæjaryfirvöldum því óheimilt að ráðstafa spildunni til þeirra nota sem gert var með hinni kærðu ákvörðun og verður sú ákvörðun því felld úr gildi.

Ekki liggur fyrir að tekin hafi verið formleg stjórnvaldsákvörðun af þar til bæru stjórnvaldi um að heimila hækkun umræddrar spildu.  Liggur því ekki fyrir kæranleg ákvörðun um það efni og verður kröfu kæranda er það varðar því vísað frá nefndinni.  Þá er það ekki á færi nefndarinnar að mæla fyrir um að spildan verði aðkomusvæði og að bannað verði að hefta umferð um hana með stöðu gáma eða tækja og verður þeim kröfulið því einnig vísað frá nefndinni.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist vegna mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð: 

Felld er úr gildi ákvörðun bæjarráðs Ísafjarðar frá 16. júlí 2012 um að heimila lóðarhafa Kirkjubóls 3 að nota svæði milli Kirkjubóls 3 og Kirkjubólslands fyrir áframhaldandi óbreytta notkun.

Kröfum um að fellt verði úr gildi leyfi til að hækka lóð og að úrskurðað verði um tiltekin not umdeildrar spildu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

____________________________________
Hjalti Steinþórsson

______________________________                _____________________________
Ásgeir Magnússon                                              Hildigunnur Haraldsdóttir

 

Árið 2013, mánudaginn 22. apríl, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík.  Mættir voru Ómar Stefánsson varaformaður nefndarinnar, Ásgeir Magnússon héraðsdómari og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur. 

Fyrir var tekið mál nr. 13/2013, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúa uppsveita Árnessýslu og Flóahrepps frá 8. febrúar 2013 um að samþykkja byggingaráform fyrir 1.930 m2 loðdýraskála á lóðinni Steinkerstúni í landi jarðarinnar Ása í Skeiða- og Gnúpverjahreppi og útgáfu byggingarleyfis fyrir þeim skála hinn 11. febrúar s.á.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður: 

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 11. febrúar 2013, er barst nefndinni hinn 12. s.m., kærir Guðjón Ármannsson hrl., f.h. sjö eigenda jarðarinnar Stóra-Núps, Skeiða- og Gnúpverjahreppi, þá ákvörðun byggingarfulltrúa uppsveita Árnessýslu og Flóahrepps að samþykkja byggingaráform fyrir 1.930 m2 loðdýraskála á lóðinni Steinkerstúni í landi jarðarinnar Ása í Skeiða- og Gnúpverjahreppi og útgáfu byggingarleyfis fyrir þeim skála hinn 11. s.m. 

Gera kærendur þá kröfu að hinar kærðu ákvarðanir verði felldar úr gildi.  Jafnframt er gerð krafa um að kveðinn verði upp úrskurður til bráðabirgða um stöðvun framkvæmda samkvæmt hinu kærða leyfi á meðan málið sé til meðferðar hjá úrskurðarnefndinni.  Þykir málið nú nægjanlega upplýst til að það verði tekið til endanlegs úrskurðar og verður því ekki tekin afstaða til stöðvunarkröfu kærenda. 

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Skeiða- og Gnúpverjahreppi hinn 19. febrúar 2013. 

Málsatvik og rök:  Sveitarstjórn Skeiða- og Gnúpverjahrepps samþykkti hinn 7. febrúar 2012 tillögu að lýsingu skipulagsverkefnis skv. 2. mgr. 40. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 vegna deiliskipulagningar spildu úr landi Ása, sem nefnd er Steinkerstún.  Í tillögunni var gert ráð fyrir að á spildunni mætti reisa sex hús, samtals um 8.800 m2, undir minkarækt, en á svæðinu er þegar fyrir minkabú á aðliggjandi spildu úr landi jarðarinnar, er nefnist Mön. 
Við kynningu deiliskipulagstillögunnar bárust athugasemdir, m.a. frá kærendum í máli þessu.  Sveitarstjórn samþykkti skipulagstillöguna hinn 4. september 2012 og tók skipulagið gildi með auglýsingu í B-deild Stjórnartíðinda 29. nóvember s.á.  Skutu kærendur þeirri ákvörðun til úrskurðarnefndarinnar með kæru, dags. 24. desember 2012.  Hinn 8. janúar 2013 var sótt um samþykki byggingaráforma fyrir 1.930 m2 loðdýraskála á grundvelli hins samþykkta skipulags.  Var umsóknin samþykkt 8. febrúar s.á. og byggingarleyfi fyrir framkvæmdinni gefið út 11. s.m.

Kærendur vísa til þess að hinar kærðu ákvarðanir byggi á ógildanlegu deiliskipulagi sem þeir hafi kært til úrskurðarnefndarinnar með kröfu um ógildingu þess.  Deiliskipulagið muni leiða til stórfelldrar eignarskerðingar á landi þeirra ef heimildir skipulagsins gangi eftir og við málsmeðferð þess hafi verið gengið gegn rannsóknar- og meðalhófsreglu stjórnsýsluréttar.  Kærendur hafi fært fram ítarlegan rökstuðning fyrir ólögmæti umrædds skipulags og vísi til þess sem þar komi fram. 

Af hálfu Skeiða- og Gnúpverjahrepps er skírskotað til þess að við samþykki byggingaráforma og útgáfu hins kærða byggingaleyfis hafi verið farið að form- og efnisreglum sem um slík leyfi gildi.  Kæra í máli þessu byggi einvörðungu á því að leyfið eigi sér ekki stoð í lögmætu deiliskipulagi en kærumál sé til meðferðar hjá úrskurðarnefndinni um gildi þess.  Vísað sé til greinargerðar sveitarfélagsins í því kærumáli þar sem sé að finna greinargóð rök fyrir lögmæti skipulagsins. 

Byggingarleyfishafi fer fram á að kröfu um ógildingu hins kærða byggingaleyfis verði hafnað.  Málsástæðum kærenda hafi verið andmælt af hálfu leyfishafa og eigenda minkabúsins að Mön í kærumáli því sem snúist um deiliskipulag það sem heimili umdeilt minkabú.  Þar séu færð fram rök fyrir því að deiliskipulagsákvörðunin skuli standa óhögguð.  Ekki sé ástæða til að endurtaka þær röksemdir hér en vísað sé til þess er nefndir aðilar hafi fært fram í því kærumáli. 

Niðurstaða:  Hin kærða ákvörðun um veitingu leyfis fyrir byggingu minkaskála á spildunni Steinkerstúni var tekin með stoð í deiliskipulagi, sem samþykkt var í sveitarstjórn Skeiða- og Gnúpverjahrepps hinn 4. september 2012 og tók gildi með auglýsingu í B-deild Stjórnartíðinda 29. sama mánaðar. 

Úrskurðarnefndin hefur fyrr í dag kveðið upp úrskurð í kærumáli vegna greinds deiliskipulags þar sem fallist var á kröfu um ógildingu þess.  Að þeim úrskurði gengnum á hin kærða ákvörðun um samþykki byggingaráforma ekki lengur stoð í gildu deiliskipulagi, svo sem lög gera ráð fyrir, sbr. 2. mgr. 37. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 og 2. mgr. 10. gr. laga um mannvirki nr. 160/2010.  Ber af þeim sökum að fella hina kærðu ákvörðun úr gildi. 

Ekki þykir ástæða til að kveða sérstaklega á um ógildingu á útgáfu umdeilds byggingarleyfis hinn 11. febrúar 2013 enda er útgáfa þess í skjóli fyrri ákvörðunar um samþykki byggingaráforma. 

Úrskurðarorð: 

Ákvörðun byggingarfulltrúa uppsveita Árnessýslu og Flóahrepps, um að samþykkja byggingaráform fyrir 1.930 m2 loðdýraskála á lóðinni Steinkerstúni í landi jarðarinnar Ása í Skeiða- og Gnúpverjahreppi er, felld úr gildi. 

____________________________________
Ómar Stefánsson

____________________________              ___________________________
Ásgeir Magnússon                                         Þorsteinn Þorsteinsson

Árið 2013, mánudaginn 22. apríl, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík.  Mættir voru Ómar Stefánsson varaformaður nefndarinnar, Ásgeir Magnússon héraðsdómari og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur. 

Fyrir var tekið mál nr. 131/2012, kæra á ákvörðun sveitarstjórnar Skeiða- og Gnúpverjahrepps frá 4. september 2012 um að samþykkja deiliskipulag fyrir minkabú á spildu úr landi jarðarinnar Ása í nefndum hreppi. 

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður: 

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 24. desember 2012, er barst nefndinni 27. s.m., kærir Guðjón Ármannsson hrl., f.h. sjö eigenda jarðarinnar Stóra-Núps í Skeiða- og Gnúpverjahreppi, þá ákvörðun sveitarstjórnar Skeiða- og Gnúpverjahrepps frá 4. september 2012 að samþykkja deiliskipulag fyrir minkabú á spildu úr landi jarðarinnar Ása í nefndum hreppi.  Gera kærendur þá kröfu að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi.

Með bréfi, dags. 25. desember 2012, er barst úrskurðarnefndinni 27. s.m., kærir jafnframt nefndur lögmaður f.h. sjálfseignarstofnunarinnar Skaftholts og G, Skaftholti, Skeiða- og Gnúpverjahreppi, greinda skipulagsákvörðun með kröfu um ógildingu hennar.  Verður það kærumál, sem er nr. 132/2012, sameinað máli þessu þar sem hagsmunir kærenda þykja ekki standa því í vegi og málatilbúnaður þeirra er mjög á sömu lund. 

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Skeiða- og Gnúpverjahreppi hinn 8. febrúar 2013.

Málavextir:  Sveitarstjórn Skeiða- og Gnúpverjahrepps samþykkti hinn 7. febrúar 2012 tillögu að lýsingu skipulagsverkefnis skv. 2. mgr. 40. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 vegna deiliskipulagningar 45.210 m2 spildu úr landi Ása, þar sem gert er ráð fyrir að á spildunni megi reisa sex hús, samtals um 8.880 m2, undir minkarækt fyrir um 4.000 læður.  Á aðliggjandi lóð í landi jarðarinnar, sem nefnist Mön, er þegar fyrir minkabú að líkri stærð og fyrirhugað bú.  Var skipulagsfulltrúa falið að leita umsagnar Skipulagsstofnunar og Heilbrigðiseftirlits Suðurlands um málið og að kynna lýsinguna fyrir eigendum aðliggjandi landareigna.  Var kærendum send lýsingin með bréfi, dags. 8. mars 2012.  Jafnframt var óskað eftir undanþágu umhverfisráðuneytisins á kröfu í gr. 4.16.2 í skipulagsreglugerð nr. 400/1998 um fjarlægð mannvirkja frá vegum þar sem fyrirhuguð hús yrðu nær Stóra-Núpsvegi en reglugerðin heimilaði. 

Kærendur komu á framfæri athugasemdum við lýsingu skipulagstillögunnar og hinn 18. maí 2012 barst skipulagsfulltrúa umsögn Heilbrigðiseftirlits Suðurlands þar sem m.a. var vakin athygli á starfsleyfisskilyrðum loðdýrabúa um meðhöndlun úrgangs frá dýrunum og lagt til að gerð yrði grein fyrir fjarlægðarreglu 24. gr. reglugerðar um hollustuhætti nr. 941/2002 í greinargerð deiliskipulagsins.  Umhverfisráðuneytið tilkynnti með bréfi, dags. 5. júní 2012, að fallist væri á að veita undanþágu frá ákvæði skipulagsreglugerðar um fjarlægð mannvirkja frá Stóra-Núpsvegi.

Deiliskipulagsstillagan var auglýst til kynningar og bárust athugasemdir m.a. frá kærendum.  Sveitarfélagið óskaði í kjölfar þess eftir lögfræðilegu áliti á fyrirliggjandi athugasemdum og barst það álit í bréfi, dags. 24. júlí 2012.  Mótmælum við sjónarmiðum sem fram komu í álitinu var komið á framfæri við sveitarfélagið í bréfi lögmanns eigenda umræddrar spildu, dags. 31. s.m.  Eftir að frekari umsagnar lögmanns sveitarfélagsins hafði verið aflað og eigendur spildunnar og lögmaður þeirra höfðu komið á framfæri athugasemdum af því tilefni, samþykkti sveitarstjórn hina kærðu skipulagsákvörðun á fundi hinn 4. september s.á.  Skipulagsákvörðunin var tekið fyrir að nýju á fundi 6. nóvember 2012, að undangenginni yfirferð Skipulagsstofnunar, og þar bókuð svör við fram komnum athugasemdum.  Tók skipulagið gildi með auglýsingu í B-deild Stjórnartíðinda 29. nóvember 2012. 

Málsrök kærenda:  Af hálfu kærenda er vísað til þess að þeir séu eigendur jarðanna Stóra- Núps og Skaftholts, sem liggi að spildu þeirri úr landi Ása sem umdeilt skipulag taki til.  Þegar sé fyrir á spildunni Mön í landi nefndrar jarðar minkabú sem rúmi um 5.000 læður og  með hinu kærða skipulagi muni langstærsta minkabú landsins, með allt að 10.000 læður, vera við mörk jarða kærenda.  Muni það leiða til stórfelldrar skerðingar á eignarétti þeirra sem landeigenda og að mati kærenda hafi meðalhófs- og rannsóknarregla stjórnsýsluréttar ekki verið virtar við skipulagsgerðina. 

Af hálfu stjórnvalda hafi frá öndverðu verið settar strangar reglur um minkabú vegna umhverfisáhrifa slíkra búa.  Samkvæmt reglugerð um loðdýrarækt nr. 444/1982  hafi verið óheimilt að reisa loðdýrabú í minna en 500 m fjarlægð frá mannabústöðum og vinnustöðum annarra en viðkomandi bús og í 4. mgr. 24. gr. reglugerðar um hollustuhætti nr. 941/2002 sé sama ákvæði um lágmarks fjarlægð minka-, alifugla- og svínabúa frá mannabústöðum, matvælafyrirtækjum eða vinnustöðum annarra en sjálfs búsins.  Í reglugerðarákvæðinu felist nær altækt byggingarbann á svæði innan 500 m fjarlægðar frá hverju loðdýrabúi.  Samkvæmt lauslegum útreikningum nái áhrifasvæðið sem hér um ræði til 41,7 ha innan lands Ása, 27 ha af landi jarðarinnar Stóra-Núps, 30,3 ha í landi Skaftholts, 2,9 ha lands í eigu Skeiða- og Gnúpverjahrepps og 1,3 ha í landi Austurhlíðar, þrátt fyrir að eigendur Ása hafi til umráða 344 ha lands.  Með því að velja umdeildu 4,5 ha skipulagssvæði stað við landamerki Skaftholts og Stóra-Núps verði meira en 60%, eða yfir 60 ha, af hinu lögbunda áhrifasvæði minkabúsins í landi annarra jarða en Ása og stækki frá því sem fyrir sé vegna minkabúsins að Mön. 

Sá hluti lands Stóra-Núps sem næstur sé fyrirhuguðum minkaskálum sé sérstaklega viðkvæmur fyrir því stórtæka minkaeldi sem fyrirhugað sé að Ásum, þar sem um sé að ræða útivistar- og verndarsvæði sem ætlað sé til frístundanota þeirra sem á jörðinni dveljast.  Þá sé við landamerkin merkilegur hraunketill, nefndur Steinker, er hafi sem náttúruvætti mikið aðdráttarafl og sé vinsæll áningarstaður göngu- og útreiðarfólks.  Gangi umdeild áform eftir verði endanlega komið í veg fyrir að nýta megi framangreint svæði til útivistar og undir frístundahús, en í gildandi aðalskipulagi Skeiða- og Gnúpverjahrepps sé heimild til að reisa allt að þrjú frístundahús á jörðum án breytingar á skipulagi.  Rekstur að Skaftholti sé líka viðkvæmur, en þar dvelji m.a. átta einstaklingar með þroskahömlun og sé mikil áhersla lögð á lífræna ræktun og fullvinnslu afurða.  Þá sé í meðferðarstarfi sem þar fari fram lögð áhersla á útiveru og með hliðsjón af vaxandi eftirspurn eftir búsetuúrræðum nefnds hóps sé þörf fyrir allt land jarðarinnar fyrir starfsemina.  Þegar berist lykt að bæjarhúsum Skaftholts frá minkabúi því sem fyrir sé og fyrirséð að neikvæð umhverfisáhrif muni magnast við tilkomu nýs minkabús á svæðinu. 

Að mati kærenda feli hin kærða ákvörðun í sér brot á meðalhófsreglu 12. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.  Sameiginlegt land aðstandenda umræddra minkabúa sé 344 ha.  Þrátt fyrir það hafi eigendur jarðarinnar kosið að velja hinum nýja byggingarreit stað við landamerki jarða kærenda með þeim afleiðingum að stór hluti helgunarsvæðis minkabúsins nái yfir land þeirra.  Sú lausn blasi hins vegar við að finna hinum fyrirhuguðu byggingum annan stað innan þeirra 344 ha sem eigendur hafi yfir að ráða.  Í málum er varði skerðingu á eignarrétti hafi dómstólar litið til sjónarmiða um meðalhóf, sbr. t.d. dóm Hæstaréttar í máli nr. 425/2008, þar sem eignarnám á landi einstaklings vegna veglagningar hafi ekki náð fram að ganga með hliðsjón af vernd eignarréttinda og reglunnar um meðalhóf. 

Í 10. gr. stjórnsýslulaga sé sú krafa gerð til stjórnvalda að mál sé nægjanlega upplýst áður en ákvörðun sé tekin í því.  Að mati kærenda hafi þessi regla ekki verið virt við undirbúning og töku hinnar kærðu ákvörðunar.  Þrátt fyrir ítrekuð tilefni, svo sem í fyrirliggjandi lögfræðiálitum vegna málsins, hafi hvorki af hálfu sveitarfélagsins né landeigenda á Ásum verið lögð fram gögn um möguleg grenndaráhrif hinna stóru minkabúa sem landeigendur hyggist reisa á umræddum stað og ekki hafi verið sýnt fram á að hindrun sé í vegi fyrir því að finna minkahúsunum annan stað á jörðinni. 

Ljóst sé samkvæmt dómum Hæstaréttar, þar sem tekist hafi verið á um mat á verðfalli eigna vegna skipulagsbreytinga og mannvirkjagerðar, að ekki skuli einungis líta til hins lögbundna áhrifasvæðis.  Til dæmis hafi helgunarsvæði þjóðvega samkvæmt vegalögum verið ákveðið 30 m frá miðlínu vegar, en í dómi Hæstaréttar í máli nr. 349/2002 hafi verið komist að þeirri niðurstöðu að áhrifa tilgreinds vegar gætti í 250 m fjarlægð frá miðlínu hans og á því svæði yrði ekki byggt í framtíðinni.  Þá megi hér vísa til Hæstaréttardóms í máli nr. 523/2011 er hafi snúist um gildistöku skipulags sem heimilaði byggingu stærsta svínabús landsins, sem að mati dómsins yrði ekki jafnað við hefðbundinn landbúnað.  Í málinu hafi verið tildæmdar verulegar skaðabætur til handa eiganda íbúðarhúss aðliggjandi jarðar, sem hafi verið í um 1.300 m fjarlægð frá svínabúinu, vegna lyktarmengunar, bæði af svínahúsunum sem og af dreifingu svínaskíts á land viðkomandi jarðar. 

Rétt sé að fram komi í málinu að kærendur hafi aldrei átt þess kost að koma á framfæri athugasemdum vegna uppbyggingar þess stóra minkabús sem fyrir sé á svæðinu, en hvorki hafi verið staðfest deiliskipulag né hafi farið fram grenndarkynning vegna þess.  Að mati kærenda séu byggingarleyfi fyrir byggingu og stækkun búsins árin 1998, 2000 og 2011 því ólögmæt og við veitingu leyfisins árið 2011 hafi ekki verið farið að ábendingu Skipulagsstofnunar um þörf á deiliskipulagi. 

Málsmeðferð hins kærða deiliskipulags hafi að öðru leyti haft slíka annmarka að leiða eigi til ógildingar þess.  Á fundi sveitarstjórnar 6. nóvember 2012 virðist hafa verið ákveðið að víkja til hliðar fyrirliggjandi áliti lögmanns sveitarfélagsins í málinu en í þess stað gerð bókun um afstöðu sveitarfélagsins í málinu, sem ráða megi að hafi átt rót sína að rekja til lögfræðiálits annarrar lögmannsstofu sem kærendum hafi ekki verið kynnt.  Þá hafi Skipulagsstofnun við meðferð málsins beint því til sveitarfélagsins að kynna bókunina fyrir kærendum en einungis sex dögum síðar hafi verið gengið frá gildistöku skipulagsins án þess að beðið væri eftir athugasemdum þeirra.  Fyrri lögfræðiálitum sem aflað hafi verið við meðferð málsins hafi landeigendur á Ásum hins vegar fengið ítrekaða fresti til að bregðast við.  Athugasemdir séu gerðar við að umsagnir og undanþágur heilbrigðiseftirlits og umhverfisráðherra hafi ekki legið fyrir áður en tillaga að umdeildu deiliskipulagi hafi verið auglýst til kynningar, auk þess sem draga megi í efa réttmæti undanþágu frá kröfum um fjarlægð bygginga frá stofn og tengivegum, sem áskildar séu í gr. 4.16.2 í skipulagsreglugerð nr. 400/2000. 

Málsrök Skeiða- og Gnúpverjahrepps:  Af hálfu sveitarfélagsins er farið fram á að kröfum kærenda í málinu verði hafnað. 

Í tilefni af málatilbúnaði kærenda sé rétt að benda á að þar sé ítrekað blandað saman hinu kærða deiliskipulagi og þeim búrekstri sem þegar sé til staðar á spildunni Mön í landi Ása.  Þar séu að jafnaði hafðar um 3.200 læður og verði fyrirhugað minkabú svipað að stærð.  Stór hluti þess áhrifasvæðis fyrirhugaðs minkabús sem kærendur skírskoti til sé þegar undir þær takmarkanir settar sem tilteknar séu í 4. mgr. 24. gr. reglugerðar um hollustuhætti nr. 941/2002 vegna minkabúsins sem fyrir sé.  Önnur staðsetning nýs minkabús myndi óhjákvæmilega leiða til þess að samanlagt áhrifasvæði beggja búanna stækkaði verulega.  Með tilkomu hins nýja minkabús muni áhrifasvæðið hvað varði Skaftholt stækka um 9 ha og um 28 ha í landi Stóra-Núps.  Samkvæmt núgildandi skipulagi sé umrætt svæði skilgreint sem landbúnaðarsvæði og muni hið kærða deiliskipulag ekki koma í veg fyrir nýtingu lands kærenda til þeirra nota og til útivistar.  Skipulagið muni engin áhrif hafa gagnvart hraunkatli þeim sem kærendur vísi til enda sé hann innan áhrifasvæðis þess sem fylgi minkabúinu á Mön. 

Hafa verði í huga að starfsemi sú sem umrætt skipulag heimili sé starfsleyfisskyld.  Umhverfisstofnun og heilbrigðiseftirlit sveitarfélaga vinni eftir samræmdum starfsleyfisskilyrðum, sbr. lög nr. 7/1998 um hollustuhætti og mengunarvarnir og reglugerð nr. 785/1999 um starfsleyfi fyrir atvinnurekstur sem getur haft í för með sér mengun.  Þá gildi um starfsemina ákvæði reglugerðar nr. 787/1999 um loftgæði.  Heilbrigðiseftirlit Suðurlands sé ábyrgt fyrir eftirliti með ytra umhverfi og falli lyktarmengun þar undir.  Með hinni kærðu ákvörðun sé ekki verið að veita neinar undanþágur frá þeim lögum og reglum sem gildi um fyrirhugaða starfsemi. 

Ákvörðun um staðsetningu fyrirhugaðs minkabús byggi á samnýtingarmöguleikum þess og minkabúsins sem þegar sé rekið að Mön og liggi að umræddu skipulagssvæði.  Áform um samnýtingu búanna sé forsenda rekstrar nýs bús samkvæmt upplýsingum frá eigendum hins deiliskipulagða svæðis.  Megi þar nefnda skinnaverkun, styttri vegalengdir við flutninga og samnýtingu á hauggeymslum.  Slík samnýting dragi úr byggingarmagni á svæðinu og geri allt  eftirlit með loðdýrabúunum einfaldara.  Þá sé ekki auðvelt að finna fyrirhuguðu búi betri stað í landi Ása, m.a. vegna klettabelta, mýrarsvæða og vatnsbóla og þeirrar staðreyndar að landamerki jarðarinnar Ása liggi að stórum hluta að jörðinni Stóra-Núpi.  Aðrar mögulegar staðsetningar, ef nokkrar væru, fælu í sér stækkun áhrifasvæðis þess sem þegar sé til staðar til muna með þeim auknu áhrifum á umhverfið sem því fylgdi.  Af þessum ástæðum hafi verið gætt meðalhófs við samþykkt hins kærða deiliskipulags.  Hæstaréttardómur sá sem kærendur vísi til í þessu sambandi eigi hér ekki við.  Þær eignarréttarlegu takmarkanir sem kærendur gætu þurft að sæta vegna gildistöku hins kærða deiliskipulags séu almenns eðlis og verði ekki jafnað til þeirra eignarsviptingar sem fylgi eignarnámi, sem tekist hafi verið á um í nefndum dómi. 

Við afgreiðslu hins kærða deiliskipulags 4. september 2012 hafi legið fyrir ítarlegar umsagnir lögmannsstofu um fram komnar athugasemdir auk viðbótargagna frá eigendum skipulagssvæðisins sem sveitarstjórn hafi kallað eftir.  Kærendur hafi verið upplýstir um að landeigendur Ása hafi gefið frekari skýringar á fyrirhuguðum framkvæmdum.  Þá hafi borist bréf frá lögmanni eigenda Ása, dags. 29. ágúst 2012.  Um hafi verið um að ræða ný gögn sem ekki hafi legið fyrir við gerð fyrri umsagna lögmannsstofu frá 4. maí, 24. júlí og 13. ágúst 2012.  Rétt sé að geta þess að lögfræðiálit það sem kærendur telji að þeir hefðu átt að fá að tjá sig um, hafi einungis falið í sér aðstoð við sveitarstjórn um mótun bókunar við lokaafgreiðslu málsins. 

Sveitarstjórn sé fjölskipað stjórnvald og vettvangur umræðu og ákvarðanatöku um einstök mál og ráðist afgreiðsla mála af afstöðu einstakra sveitarstjórnarmanna.  Niðurstaða sveitarstjórnar þurfi því ekki að vera í samræmi við umsagnir ráðgjafa eða embættismanna.  Sveitarstjórn hafi ekki verið einhuga um afgreiðslu máls þess sem hér um ræði og hafi hluti sveitarstjórnarmanna gert grein fyrir atkvæði sínu með bókun.  Skipulagsstofnun hafi gert athugasemd við afgreiðsluna og hafi verið tekið tillit til þeirrar athugasemdar þegar málið hafi verið tekið fyrir að nýju hinn 6. nóvember 2012.  Afgreiðsla málsins hafi því verið í fullu samræmi við ákvæði skipulagslaga sem og rannsóknarreglu og aðrar meginreglur stjórnsýsluréttar. 

Því sé sérstaklega mótmælt af hálfu sveitarfélagsins að umdeilt skipulag feli í sér bótaskyldar takmarkanir á eignarrétti kærenda.  Hugsanlegur bótaréttur þeirra sé ekki til umfjöllunar í úrskurðarmáli þessu, enda ekki á forræði úrskurðarnefndarinnar að taka afstöðu til þess álitaefnis, sbr. 1. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála.  Umrætt svæði sé í gildandi skipulagi skilgreint sem landbúnaðarsvæði og enn sem fyrr verði heimilt og mögulegt að nýta það undir landbúnað og til útivistar.  Verði talið að nýtingarmöguleikar á landi kærenda skerðist við gildistöku skipulagsins geti það eitt og sér ekki leitt til ógildingar þess, enda sé gert ráð fyrir í 51. gr. skipulagslaga að valdi slík skerðing tjóni skapi það eftir atvikum rétt til bóta.  Lögin geri því ráð fyrir að almennar takmarkanir á eignarrétti manna geti orðið með breytingum á skipulagi. 

Hvað varði lögmæti rekstrar minkabúsins að Mön sé rétt að benda á að sá rekstur hafi þegar í upphafi haft áhrif á nýtingu nágrannajarða m.t.t. ákvæða 24. gr. reglugerðar nr. 941/2002 um hollustuhætti og stækki það áhrifasvæði ekki að neinu marki við gildistöku umdeilds skipulags.  Lögmæti byggingarleyfa fyrir byggingu og stækkun minkabúsins að Mön sé ekki til skoðunar í máli þessu og verði að meta þau gild þar sem þeim hafi ekki verið hnekkt.  Þá sæti ákvörðun umhverfisráðherra frá 5. júní 2012 um undanþágu frá gr. 4.16.2 í skipulagsreglugerð ekki endurskoðun úrskurðarnefndarinnar, sbr. 52. gr. skipulagslaga. 

Andmæli framkvæmdaaðila og athugasemdir rekstaraðila minkabúsins að Mön:  Af hálfu rétthafa að hinni deiliskipulögðu spildu er farið fram á að kröfum kærenda verði hafnað og eru málsástæður sem færðar eru fram til stuðnings þeirri niðurstöðu mjög á sömu lund og settar eru fram af hálfu Skeiða- og Gnúpverjahrepps og raktar hafa verið hér að framan.  Eigendur minkabúsins að Mön taka undir greinda kröfu og andmæla málatilbúnaði kærenda að því leyti sem að þeim snúi og telja að þar sé byggt á rangfærslum um neikvæð áhrif frá rekstri minkabúsins. 

Áréttað sé að læður á minkabúinu að Mön séu um 3.200 en hluti dýranna sé fluttur annað og sé þar allan vaxtartímann.  Áætlaður fjöldi læða í fyrirhuguðu minkabúi verði um 600 í byrjun  en heimilaður húsakostur samkvæmt umdeildu skipulagi geti hýst um 4.000 dýr. 

Túlkun kærenda á 4. mgr. 24. gr. reglugerðar um hollustuhætti sé mótmælt.  Þar séu aðeins settar þær hömlur á nýtingu að ekki megi byggja minkabú nær mannvirkjum sem þar séu upp talin.  Umrætt áhrifasvæði sé þegar fyrir hendi vegna minkabúsins að Mön.  Með ákvæðinu sé lögvarinn eignarréttur skertur og beri því að túlka það þröngt.  Túlkun kærenda á ákvæðinu myndi leiða til þess að stórir hlutar jarða yrðu ónothæfir til nefndra nota, s.s. vegna legu eða lögunar lands.  Þess megi geta að víða séu dæmi um að íbúðarhús hafi verið heimiluð og reist innan við 500 m frá minkabúum, m.a. í Skeiða- og Gnúpverjahreppi.  Fyrirhugað minkaeldi sé ekki stórt í sniðum og verði á engan hátt líkt við verksmiðjurekstur.  Hugmyndir um mögulega breytta notkun á landi kærenda í framtíðinni, sem eigi ekki stoð í gildandi skipulagi, geti ekki skert rétt framkvæmdaaðila til að nýta land sitt til landbúnaðar.  Engar vísbendingar séu um að minkabúum fylgi meiri lykt en af annarri hefðbundinni landbúnaðarstarfsemi enda liggi nú fyrir tillögur Umhverfisstofnunar hjá umhverfisráðuneyti, þar sem m.a. sé lagt til að 100 m fjarlægð sé milli íbúðarhúsa og minkabús með 10.000 læður eða færri.  Ætla megi að úrgangur frá þeim fjölda minka sem áformaður sé og þegar sé fyrir í landi Ása verði minni en til falli vegna dýrahalds að Stóra-Núpi.  Málefnalegar ástæður hafi búið að baki staðsetningu fyrirhugaðs minkabús og hafi meðalhófsregla verið virt að því leyti við umdeilda skipulagsgerð.  Ítarleg umfjöllun hafi farið fram og álits aflað áður en málið hafi verið til lykta leitt. 

Eigendur minkabúsins að Mön vísa til þess að bú þeirra hafi verið reist og rekið um árabil í samræmi við tilskilin leyfi og til þessa hafi aldrei verði gerðar athugasemdir eða borist kvartanir frá kærendum vegna lyktar eða flugnagers vegna búrekstrarins.  Það sé þekkt að dýrahaldi geti fylgt flugur ef ekki séu gerðar viðeigandi ráðstafanir en þær hafi verið gerðar að Mön.  Þá sé ekki óeðlilegt að lykt finnist þegar skítur sé borinn á tún.  Staðreynd sé að mykjufýla sé hluti af lífi fólks á landbúnaðarsvæðum en ekki hafi þótt ástæða til að ónáða yfirvöld í hvert sinn sem hennar gæti þótt lyktin sé ekki góð og síst betri en lykt af minkaskít.  Það geti ekki talist haldbær rök í máli þessu að einum þyki ein tegund skítalyktar verri en önnur.  Rekstur búsins að Mön hafi sætt lögboðnu eftirliti og hafi þótt í góðu lagi og hlotið verðlaun búnaðarfélags og umhverfisráðherra.  Því sé sérstaklega mótmælt að um sé að ræða einhvern verksmiðjurekstur og megi vekja athygli á því að á landinu séu a.m.k. þrjú minkabú með um 3.000 læður.  Búið að Mön og fyrirhugað minkabú sem heimilað sé í hinu kærða deiliskipulagi séu tvö sjálfstæð bú í eigu tveggja aðila og beri að meta sem slík í máli þessu. 

Aðilar hafa gert ítarlegri grein fyrir sjónarmiðum sínum sem ekki verða reifuð hér nánar, en úrskurðarnefndin hefur haft þau til hliðsjónar við úrlausn málsins. 

Vettvangsskoðun:  Úrskurðarnefndin kynnti sér staðhætti á vettvangi hinn 9. apríl 2013. 

Niðurstaða:  Með hinni kærðu skipulagsákvörðun er heimilað að reisa minkabú fyrir um 4.000 læður á spildu úr landi Ása, sem liggur að annarri spildu úr jörðinni þar sem rekið hefur verið minkabú um árabil.  Eru spildurnar í grennd við landamerki jarða kærenda.  Mun fyrirhugað minkabú vera áþekkt að stærð og minkabú það sem fyrir er á svæðinu. 

Leyfi fyrir byggingu og breytingum á minkabúi því sem fyrir er og ákvörðun umhverfis- og auðlindaráðuneytisins um undanþágu frá reglu um fjarlægð mannvirkja frá vegum skv. gr. 4.16.2 í skipulagsreglugerð nr. 400/1998, sem veitt var í tilefni umdeildrar skipulagsgerðar, sæta hér ekki lögmætisathugun úrskurðarnefndarinnar.  Kærufrestir vegna greindra leyfa eru löngu liðnir, sbr. nú 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála, og ákvarðanir sem ráðherra tekur sem æðsti handhafi framkvæmdavalds verða eðli máls samkvæmt ekki endurskoðaðar af kæru- eða úrskurðarnefndum innan stjórnsýslunnar nema í undantekningartilvikum og þá aðeins með ótvíræðri lagastoð.

Samkvæmt fyrirliggjandi gögnum var málsmeðferð hinnar kærðu ákvörðunar að formi til í samræmi við ákvæði skipulagslaga nr. 123/2010 en í hnotskurn snýst málið um hvort gætt hafi verið reglna stjórnsýsluréttar við undirbúning skipulagsins og hvort heimiluð staðsetning fyrirhugaðs minkabús skerði grenndarhagsmuni kærenda og möguleika til notkunar á landi í þeirra eigu með ólögmætum hætti.

Umrædd deiliskipulagstillaga var kynnt lögum samkvæmt og fyrir liggja athugasemdir hagsmunaaðila, greinargerðir og bréf lögmanna þeirra þar sem viðhorfum er lýst og tekist er á um þau álitaefni sem um er deilt í málinu.  Við meðferð stjórnsýslumála leita stjórnvöld oft álits sérfræðinga eða nýta sér aðstoð sérfróðra aðila, innan stofnana sem utan.  Lögfræðiálit það sem kærendur telja að þeim hefði átt að gefast kostur á að tjá sig um hefur einungis að geyma tillögu að bókun sveitarstjórnar við fram komnum athugasemdum við kynningu skipulagstillögunnar á grundvelli þeirra gagna sem þegar lágu fyrir í málinu.  Verður ekki talið eins og á stóð að kalla hafi þurft eftir sjónarmiðum kærenda á grundvelli 13. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 í tilefni af umræddu áliti.

Að lokinni kynningu á lýsingu skipulagsverkefnisins leitaði sveitarstjórn umsagnar Heilbrigðiseftirlits Suðurlands um skipulagstillöguna og barst sú umsögn í bréfi, dags. 18. maí 2012.  Eru þar áréttuð almenn skilyrði fyrir starfsleyfi til reksturs loðdýrabús.  Þar eru gerðar eftirfarandi athugasemdir:  „Um meðferð loðdýraskíts gilda strangari kröfur en um „annan húsdýraáburð“.  Öll meðferð dýraskíts skal vera í samræmi við samræmd starfsleyfisskilyrði Umhverfisstofnunar og heilbrigðiseftirlits sveitarfélaga og fer HES fram á að greinargerðin verði leiðrétt mtt. þess.  Taka skal mið af ofangreindum starfsleyfisskilyrðum …“.  Eru starfsleyfisskilyrðin síðan rakin í beinni tilvitnun.  Þá segir ennfremur:  „Gera skal grein fyrir fjarlægðarreglu 24. gr. reglugerðar nr. 941/2002 um hollustuhætti í greinargerð með deiliskipulaginu.“  Loks er lagt til að á skipulagsstiginu verði gerð grein fyrir áætlunum um meindýravarnir og þá sérstaklega hvað flugur varðar.  Í ljósi þeirra ólíku skoðana hagsmunaaðila á grenndaráhrifum heimilaðs minkabús, sem uppi eru í málinu, telur úrskurðarnefndin að full þörf hafi verið á að sveitarstjórn hlutaðist til um að afla álits sérfróðs óháðs aðila í því efni.  Ekkert slíkt álit lá fyrir áður en sveitarstjórn tók hina kærðu ákvörðun.  Þá verður ekki séð að sveitarstjórn hafi kannað með sjálfstæðum hætti hvort unnt hefði verið að finna fyrirhuguðu minkabúi annan stað í tilefni af andmælum kærenda og koma þannig til móts við sjónarmið þeirra.  Skorti þannig á að veigamiklir þættir málsins væri rannsakaðir til hlítar og var undirbúningi umdeildrar ákvörðunar að þessu leyti áfátt.

Í 4. mgr. 24. gr. reglugerðar um hollustuhætti nr. 941/2002 eru gerðar kröfur um lágmarksfjarlægð loðdýra-, alifugla- og svínabúa frá tilteknum mannvirkjum en ákvæðið er svohljóðandi:  „Óheimilt er að hafa loðdýrabú, alifuglabú og svínabú nær mannabústöðum, matvælafyrirtækjum eða vinnustöðum annarra en sjálfs búsins en sem nemur 500 metrum.  Á sama hátt skal vera hæfileg fjarlægð milli mannabústaða og matvælafyrirtækja annars vegar og starfsemi sem valdið getur samsvarandi óþægindum eins og sú sem talin er upp í 1. ml. hins vegar s.s. annað búfjárhald og mengandi atvinnustarfsemi.“  Sambærileg regla var áður í reglugerð um loðdýrarækt nr. 444/1982, en hún féll brott við gildistöku reglugerðar nr. 165/2007 um aðbúnað og meðferð minka og refa.  Hins vegar hefur reglan, svo sem áður segir,  verið í reglugerð um hollustuhætti nr. 941/2002 frá gildistöku hennar.  Úrskurðarnefndin hefur ekki fundið skýringar á tilurð reglu þessarar eða á því hvaða hagmuni henni var ætlað að verja.  Nefndin metur hins vegar ekki stjórnskipulegt gildi hennar og verður því til hennar litið við úrlausn málsins.

Staðsetning minkabúsins í hinu kærða deiliskipulagi fer ekki í bága við tilvitnað ákvæði þar sem ekki er að finna tilgreind mannvirki innan 500 m markanna.  Óumdeilt er hins vegar að áhrifasvæði það sem af nefndri fjarlægðarreglu leiðir nær inn á land kærenda og stækkar frá því sem leiddi af staðsetningu minkabúsins að Mön, sem fyrir var, en ekki verður séð að við undirbúning hins kærða deiliskipulags hafi legið fyrir málsettur uppdráttur er sýnir áhrifasvæði búsins. 

Með hliðsjón af framangreindu verður að fallast á það með kærendum að gildistaka hins kærða deiliskipulags hafi í för með sér að hömlur séu lagðar á framtíðarmöguleika til notkunar þess lands sem er innan við 500 m frá fyrirhuguðu minkabúi.  Felur deiliskipulagið að þessu leyti í sér skerðingu á möguleikum á notkun þess lands kærenda sem greindar takmarkanir ná til, frá því sem áður var.  Var af þessum sökum þeim mun ríkari ástæða til að kanna aðra kosti á staðsetningu minkabúsins með það að markmiði að áhrifasvæði þess næði eins skammt inn á jarðir kærenda og kostur væri.  Liggur ekki fyrir að nein athugun hafi verið gerð á þessu heldur hafi búinu verið valinn staður með hliðsjón af forsendum framkvæmdaaðila í aðeins rúmlega 30 m fjarlægð, þar sem skemmst er, frá mörkum gagnvart landi kærenda.   

Deiliskipulag, eins og hér um ræðir, og sett er í þágu einkahagmuna og skapar einstaklingum eða lögaðilum rétt, telst stjórnvaldsákvörðun og ber við meðferð slíkra mála að gæta ákvæða stjórnsýslulaga nr. 37/1993 samhliða málmeðferðarreglum skipulagslaga nr. 123/2010.  Svo sem að framan er rakið skorti á að gætt væri rannsóknarreglu 10. gr. og meðalhófsreglu 12. gr. stjórnsýslulaga við meðferð málsins.  Eru þessir ágallar á meðferð þess svo verulegir að ekki verður hjá því komist að fella hina kærðu ákvörðun úr gildi.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi ákvörðun sveitarstjórnar Skeiða- og Gnúpverjahrepps frá 4. september 2012 um að samþykkja deiliskipulag fyrir minkabú á spildu úr landi jarðarinnar Ása í nefndum hreppi.

____________________________________
Ómar Stefánsson

____________________________              ___________________________
Ásgeir Magnússon                                         Þorsteinn Þorsteinsson

Árið 2013, fimmtudaginn 4. apríl, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík.  Mættir voru Hjalti Steinþórsson forstöðumaður, Ásgeir Magnússon héraðsdómari og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur. 

Fyrir var tekið mál nr. 85/2012, kæra á ákvörðun bæjarstjórnar Hafnarfjarðar frá 27. júní 2012 um að samþykkja deiliskipulag fyrir lóð gasstöðvar í Straumsvík.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður: 

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 7. september 2012, er barst nefndinni sama dag, kærir Hjördís Halldórsdóttir hrl., f.h. Alcan á Íslandi, Straumsvík, þá ákvörðun bæjarstjórnar Hafnarfjarðar frá 27. júní 2012 að samþykkja deiliskipulag fyrir lóð gasstöðvar í Straumsvík.  Birtist auglýsing um gildistöku skipulagsins í B-deild Stjórnartíðinda 7. ágúst 2012.

Gerir kærandi kröfu um að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi.

Málavextir:  Á  árinu 2010 var á fundi skipulags- og byggingarráðs Hafnarfjarðar lögð fram tillaga Gasfélagsins ehf. að deiliskipulagi fyrir lóð gasstöðvar í Straumsvík.  Í framhaldi af því óskaði ráðið eftir umhverfismati áætlunar ásamt fylgigögnum, þ.m.t. áhættumati, umsögn Brunamálastofnunar (nú Mannvirkjastofnunar), Slökkviliðs höfuðborgarsvæðisins og Vinnueftirlits ríkisins.  Þá var óskað upplýsinga um hvort Skipulagsstofnun teldi að gasstöðin félli undir lög um mat á umhverfisáhrifum.  Með bréfi stofunarinnar, dags. 7. október 2010, kom fram að þar sem gasstöðin væri ekki á verndarsvæði félli hún ekki undir lög nr. 106/2000 um mat á umhverfisáhrifum eða lög nr. 105/2006 um umhverfismat áætlana.  Engu að síður gæti sveitarfélagið farið fram á að gerð yrði grein fyrir áhrifum deiliskipulagsáætlunar á umhverfi sitt með vísan til 5. mgr. 9. gr. skipulags- og byggingarlaga nr. 73/1997. 

Málið var til umfjöllunar á nokkrum fundum skipulagsyfirvalda á árinu 2011 en afgreiðslu þess þá ávallt frestað.  Hinn 21. febrúar 2012 var tillagan tekin fyrir að nýju hjá skipulags- og byggingarráði Hafnarfjarðar og lágu þá m.a. fyrir umsagnir frá fyrrgreindum aðilum.  Var þar samþykkt að auglýsa tillöguna og samþykkti hafnarstjórn Hafnarfjar þá afgreiðslu á fundi sínum næsta dag, sem og bæjarstjórn á fundi hinn 29. febrúar 2012.  Skipulagsstofnun var send lýsing á skipulagsverkefninu með bréfi, dags. 1. mars s.á., og í svarbréfi stofnunarinnar, dags. 22. s.m., kom fram að ekki væri gerð athugasemd við framlagða lýsingu en bent á að gerð lýsingar og kynning á tillögu á vinnslustigi ætti að fara fram áður en sveitarstjórn samþykkti að auglýsa tillöguna.  Tillagan var kynnt á opnum fundi hinn 8. mars 2012 og auglýst til kynningar frá 20. apríl til 2. júní s.á., með athugasemdafresti til sama tíma.  Kom kærandi á framfæri athugasemdum og fól skipulags- og byggingarráð skipulags- og byggingarsviði bæjarins að gera tillögu að svari við framkomnum athugasemdum.

Að kynningu lokinni var skipulagstillagan til meðferðar í skipulags- og byggingarráði, sem gerði á fundi sínum hinn 26. júní 2012 svör skipulags- og byggingarsviðs um téðar athugasemdir að sínum.  Var tillagan samþykkt og jafnframt lagt til við bæjarstjórn að gera slíkt hið sama.  Samþykkti bæjarstjórn tillöguna á fundi hinn 27. s.m. og lágu þá m.a. fyrir umsagnir er borist höfðu og mat verkfræðistofu um áhrif deiliskipulagsins á umhverfi sitt. 

Hið kærða deiliskipulag nær til 3,5 ha svæðis sem afmarkast af athafnasvæði Alcan á Íslandi að hluta til og af fjörulínu.  Samkvæmt skipulaginu er gert ráð fyrir nýju svæði undir tanka/gasgeymslur innan núverandi lóðar gasstöðvar í Straumsvík.  Fyrir eru á 1.422 m² svæði fjórir 261 m³ geymar er rúma samtals 460 tonn af gasi, en samkvæmt skipulaginu bætist við nýr 2.550 m² reitur fyrir gasgeyma og verða innan hans þrír nýir 674 m³ geymar og rúma þeir samtals 876 tonn.

Málsrök kæranda:  Kærandi byggir á því að samþykkt deiliskipulagsins stríði gegn markmiðum skipulagslaga nr. 123/2010, sbr. einkum a. og b. lið 1. gr. laganna.

Nálægðin við birgðastöð Gasfélagsins ehf. sé ein af stærstu rekstraráhættum álvers kæranda.  Starfsemi stöðvarinnar geti fylgt óhöpp sem haft geti í för með sér tjón á mönnum og munum á vegum kæranda og rekstarstöðvun um lengri eða skemmri tíma.  Með aukningu gasbirgða á lóð Gasfélagsins muni skapast enn alvarlegra ástand og veruleg tjónshætta kæmi til bruna eða sprengingar í starfsstöðinni.  Nálægð stöðvarinnar við höfnina og súrálflutningskerfi álvers kæranda hafi í för með sér að jafnvel minni háttar brunar geti haft alvarleg áhrif á starfsemi álversins.  Verði markmiði skipulagslaga ekki náð með því að þjálfaðir verði slökkviliðsmenn til að sérhæfa sig í slökkvistarfi gaselda líkt og gert sé ráð fyrir í skipulaginu.

Hafnað sé þeirri staðhæfingu að tryggt sé að gashylki á umræddri lóð verði betur varin fyrir utanaðkomandi hitaálagi eftir samþykkt skipulagsins.  Hvergi sé þess getið í skipulaginu, eða krafa gerð um að svo sé, en gert sé ráð fyrir að nýir geymar verði heygðir í jörðu, líkt og nú sé gert.  Skorti mikið á að fyrir hendi sé fullnægjandi áhættustig og öryggishegðun í starfsemi Gasfélagsins ehf.  Megi sem dæmi nefna að fjöldi gashylkja á svæðinu skipti þúsundum og einungis um 80% þeirra hafi öryggisloka.  Auki þetta hættu á að gashylki skjótist langar vegalengdir komi til bruna.  Þá virðist ítarleg áhættugreining ekki vera fyrir hendi og umgengni við gashylki sé oft kæruleysisleg.

Starfsemi af þessu tagi eigi að lúta mjög ströngum kröfum um stýringu áhættu í samræmi við ákvæði reglugerðar um varnir gegn hættu á stórslysum að völdum hættulegra efna nr. 160/2007.  Hafi ekkert komið fram í meðferð tillögunnar sem bendi til þess að til staðar sé áætlun um stórslysavarnir á svæðinu eða að Gasfélagið hafi innleitt öryggisstjórnunarkerfi sem hafi það að markmiði að koma í veg fyrir tjón og slys á fólki í samræmi við ákvæði reglugerðarinnar.  Þar sem ekki hafi verið gerð krafa í téðu deiliskipulagi um að innleiða skuli sérstakt öryggisstjórnarkerfi, með það að markmiði að skapa fullnægjandi áhættustig og öryggishegðun, samrýmist skipulagið ekki ákvæðum skipulagslaga, einkum a. og b. lið 1. gr. laganna.  Verði ekki séð að deiliskipulagið hafi heilbrigði og öryggi landsmanna að leiðarljósi eða það stuðli að því að koma í veg fyrir umhverfisspjöll, enda skorti þar á að gerð sé krafa um fyrirbyggjandi ráðstafanir með það að markmiði að koma í veg fyrir eða að minnka áhættu á slysum og tjóni eins og unnt sé.

Málsrök Hafnarfjarðarbæjar:  Af hálfu bæjaryfirvalda er tekið fram að fylgt hafi verið lögbundnu ferli við deiliskipulag lóðarinnar.  Þá telji Hafnarfjarðarbær, í ljósi þeirra gagna sem aflað hafi verið áður en samþykkt hafi verið að auglýsa tillögu að deiliskipulagi, að öryggi starfsmanna verði ekki frekar ógnað eftir stækkun gasstöðvarinnar en nú sé og að deiliskipulagið skapi ramma til að þróa starfsemi Gasfélagsins áfram á sem öruggastan hátt.  Mikilvægt sé, þegar sótt verði um byggingarleyfi, að allar öryggiskröfur verði uppfylltar og að Brunamálastofnun (nú Mannvirkjastofnun), Slökkvilið höfuðborgarsvæðisins og Vinnueftirlit ríkisins fái málið til umfjöllunar.

Málsrök Gasfélagsins ehf:  Félagið krefst þess að kröfum kæranda verði hafnað, enda sé hin kærða ákvörðun að öllu leyti í samræmi við ákvæði laga.  Gasfélagið hafi verið með starfsemi á umræddri lóð allt frá árinu 1996.  Með deiliskipulaginu sé því fyrst og fremst gefinn kostur á breyttu birgðahaldi sem vænta megi að verði til hags fyrir alla aðila.  Muni stækkað birgðarými ekki auka heildaráhættu í rekstri Gasfélagsins ehf. eða í nágrenni þess, heldur þvert á móti minnka hana m.a. vegna færri gasskipakoma í Straumsvíkurhöfn.  Við undirbúning stækkunar á birgðarými hafi verið lögð áhersla á að gæta fyllsta öryggis og haft samráð við t.d. Mannvirkjastofnun og Vinnueftirlit ríkisins við undirbúning deiliskipulagsins og um frágang geyma.  Verði þeir heygðir í jörðu eins og nú sé.  Þannig sé öryggis gætt og verði ekki um verulega breytingu á ásýnd svæðisins að ræða. 

Því sé hafnað sem röngu og ósönnuðu að aukin áhætta geti skapast við stækkun birgðastöðvar Gasfélagsins ehf.  Megi í því sambandi benda á mat verkfræðistofu frá 22. desember 2010 um að heildaráhætta stöðvarinnar ætti að minnka og öryggi þar með að verða meira eftir stækkun.  Þá sé því hafnað að stækkunin geti talist ein stærsta áhættan í rekstri kæranda og að veruleg tjónsáhætta geti skapast við deiliskipulagið.  Jafnframt sé því mótmælt að rætt sé um möguleg slys án þess að um leið sé getið hvaða líkur séu á stórslysi eða hvað gert sé til að fyrirbyggja slík slys.  Hafi athugasemdir kæranda fengið málefnalega og rétta meðferð hjá sveitarfélaginu.  Sé hæpið að það falli undir valdsvið kærunefndar að leggja slíkt efnislegt mat á málsástæður aðila að nýju þegar ekkert nýtt sé fram komið sem breyta ætti slíku mati.

Bent sé á að opinberir eftirlitsaðilar og utanaðkomandi ráðgjafar hafi talið að öryggis sé vel gætt í starfsemi Gasfélagsins og að engin óviðunandi áhætta skapist af staðsetningunni fyrir rekstur álversins.  Lúti starfsemin ströngum reglum og opinberu eftirliti, en eftirlitsaðilar hafi ekki gert neinar alvarlegar athugasemdir við starfsemina eða rekstur á lóðinni í Straumsvík.  Þvert á móti reyni Gasfélagið, bæði sjálft og í samstarfi við ráðgjafa og eftirlitsaðila, að fylgjast náið með þróun á sviði öryggismála og að öryggiskröfur séu uppfylltar á hverjum tíma.  Sé því sérstaklega mótmælt að deiliskipulagið verði fellt úr gildi vegna mats kæranda á áhættuvörnum í rekstri.  Það sé hlutverk Mannvirkjastofnunar o. fl. aðila að hafa gætur á að reksturinn og öryggi sé í góðu horfi hverju sinni og sé í þessu sambandi vísað til fyrirliggjandi umsagna.

Starfsemi Gasfélagsins ehf. falli vel að umhverfinu í Straumsvík og nágrenni og hafi stækkun á birgðarými þess lítil eða engin neikvæð áhrif á starfsemi kæranda.  Þvert á móti megi ætla að fyrirhugaðar breytingar í starfseminni muni efla öryggi á svæðinu, sbr. öryggisúttekt verkfræðistofu og umsagnir eftirlitsaðila.  Deiliskipulagið brjóti því ekki gegn ákvæðum skipulagsslaga.

Niðurstaða:  Af fyrirliggjandi gögnum verður ekki annað ráðið en að hin kærða deiliskipulagsákvörðun hafi fengið lögformlega rétta málsmeðferð eftir ákvæðum skipulagslaga.  Þó má taka undir með Skipulagsstofnun að rétt hefði verið að lýsing á skipulagsverkefninu sætti skoðun stofnunarinnar áður en samþykkt var að auglýsa umrædda skipulagstillögu, en eins og atvikum er háttað verður ekki talið að annmarki þessi geti einn og sér ráðið úrslitum um gildi hinnar kærðu ákvörðunar.

Umdeilt deiliskipulag er innan hafnarsvæðis samkvæmt Aðalskipulagi Hafnarfjarðarkaupstaðar 2005-2025, en á hafnarsvæðum tengist landnotkun fyrst og fremst hafnsækinni starfsemi samkvæmt 1.tl. gr. 4.8.1 í skipulagsreglugerð nr. 400/1998, er í gildi var þegar hin kærða ákvörðun var tekin.  Felst starfsemi Gasfélagsins m.a. í móttöku og birgðahaldi á própangasi og áfyllingu þess á hylki og fellur sú starfsemi undir skilgreinda landnotkun aðalskipulags fyrir svæðið.   

Samkvæmt 31. gr. reglugerðar nr. 160/2007, um varnir gegn hættu á stórslysum af völdum hættulegra efna, þarf við skipulag landsvæða að taka mið af stórslysahættu þannig að sem minnst hætta sé fyrir menn og umhverfi, auk þess sem fullnægjandi vegalengd skal vera á milli starfsstöðvar sem undir reglugerðina fellur og staða sem einstakir eru frá náttúrunnar hendi.  Við gerð deiliskipulagsins var leitað umsagna sérfróðra aðila vegna stækkunar á birgðastöð Gasfélagsins ehf. í Straumsvík og í því sambandi lögð fram skýrsla verkfræðistofu, dags. 12. ágúst 2011, um brunavarnir og áhættumat vegna stækkunar gasstöðvarinnar.  Komu ekki fram athugasemdir við fyrirhugaða stækkun, en bent var á leiðir til að tryggja öryggi á svæðinu enn frekar.  Er það mat úrskurðarnefndarinnar að við undirbúning og töku hinnar kærðu ákvörðunar hafi verið gætt markmiða skipulagslaga, svo og 31. gr. tilvitnaðrar reglugerðar um varnir gegn hættu á stórslysum af völdum hættulegra efna, og verður kröfu kæranda um ógildingu því hafnað.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist sökum mikils fjölda mála sem liggja fyrir úrskurðarnefndinni. 

Úrskurðarorð: 
 

Hafnað er kröfu kæranda um ógildingu á ákvörðun bæjarstjórnar Hafnarfjarðar frá 27. júní 2012 um að samþykkja deiliskipulag fyrir lóð gasstöðvar í Straumsvík.

 

____________________________________
Hjalti Steinþórsson

 

______________________________                _____________________________
Ásgeir Magnússon                                         Þorsteinn Þorsteinsson

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Árið 2013, föstudaginn 19. apríl, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3 í Reykjavík.  Mættir voru Hjalti Steinþórsson forstöðumaður, Ásgeir Magnússon héraðsdómari og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur. 

Fyrir var tekið mál nr. 23/2013, kæra varðandi gerð Aðalskipulags Langanesbyggðar 2007-2027.

Í málinu var kveðinn upp svofelldur 

úrskurður: 

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 27. febrúar 2013, sem barst nefndinni sama dag, framsendir umhverfis- og auðlindaráðuneytið erindi Skipulagsstofnunar til ráðuneytisins, dags. 7. s.m., þar sem ráðuneytinu er framsend kæra G, Lyngbrekku 13, Húsavík, varðandi gerð Aðalskipulags Langanesbyggðar 2007-2027.  Með bréfi, dags. 5. apríl 2013, er barst nefndinni sama dag, framsendir umhverfis- og auðlindaráðuneytið erindi Jónasar Þ. Jónassonar hrl., f.h. G, o.fl. eigenda Syðra-Lóns í Langanesbyggð, auk eigenda jarðanna Fells og Hellulands, þar sem kærð er ákvörðun sveitarstjórnar Langanesbyggðar frá 10. janúar 2013 um að samþykkja endanlegt Aðalskipulag Langanesbyggðar 2007-2027.  Sömu sjónarmið eiga við um úrlausn beggja þessara erinda og er síðara málið, nr. 34/2013, sameinað hinu fyrra, sem er nr. 23/2013. 

Málsatvik og rök:  Hinn 28. júlí 2010 samþykkti sveitarstjórn Langanesbyggðar til auglýsingar tillögu að Aðalskipulagi Langanesbyggðar 2007-2027.  Mun tillagan hafa verið send Skipulagsstofnun til athugunar skv. 2. mgr. 17. gr. þágildandi skipulags- og byggingarlaga nr. 73/1997 og fer því um meðferð málsins að þeim lögum, sbr. 2. mgr. 56. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. 

Af hálfu kærenda er því haldið fram að ákvæði í hinu umdeilda Aðalskipulagi Langanesbyggðar 2007-2027 fari í bága við rétt þeirra sem eigenda tilgreindra jarða og gera þeir í báðum málunum þá kröfu að skipulagið verði ekki staðfest meðan ekki hafi verið bætt úr þeim ágöllum sem þeir telja vera á því.  Var skipulagstillagan send umhverfis- og auðlindaráðuneytinu til staðfestingar með bréfi Skipulagsstofnunar, dags. 12. febrúar 2013, og er málið þar til meðferðar. 

Niðurstaða:  Í máli þessu eru til meðferðar erindi sem umhverfis- og auðlindaráðuneytið hefur framsent úrskurðarnefndinni og varða meðferð aðalskipulagstillögu sem ráðuneytið hefur nú til staðfestingar.  Er það mat ráðuneytisins að úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála beri að taka umræddar kærur til meðferðar í „… ljósi 5. mgr. 8. gr. skipulagslaga nr. 73/1997.“ (sic). 

Úrskurðarnefnd skipulags- og byggingararmála var komið á fót með setningu skipulags- og byggingarlaga nr. 73/1997 og sagði um verksvið nefndarinnar í 2. mgr. 8. gr. laganna að hún kvæði upp úrskurði í ágreiningsmálum um skipulags- og byggingarmál samkvæmt lögunum.  Þrátt fyrir þetta víða orðalag varð það niðurstaða úrskurðarnefndarinnar, þegar á árinu 1999, að úrskurðarvald hennar næði ekki til ákvarðana sem sættu staðfestingu ráðherra að lögum, svo sem um aðalskipulag eða breytingar á því, og vísaði nefndin nokkrum málum frá á þeim grundvelli.  Álitaefni þetta um valdmörk úrskurðarnefndarinnar var borið undir umboðsmann Alþingis, sem lauk málinu með bréfi, dags. 29. maí 2001, og gerði ekki athugasemdir við niðurstöðu úrskurðarnefndarinnar.  Tók umboðsmaður einnig fram að þar sem aðalskipulag tæki ekki gildi fyrr en við staðfestingu ráðherra teldi hann enn fremur ekki unnt að bera samþykkt sveitarstjórnar á aðalskipulagstillögu, eða meðferð Skipulagsstofnunar við álitsgjöf til ráðherra, undir úrskurðarnefndina.  Hefur úrskurðarnefndin frá þessum tíma kveðið upp fjölmarga úrskurði þar sem málum er varða aðalskipulag eða breytingar á því hefur verið vísað frá nefndinni. 

Með lögum nr. 74/2005 voru gerðar verulegar breytingar á 8. gr. skipulags- og byggingarlaga um úrskurðarnefndina.  Var þar m.a. tekið fram að ákvarðanir sem ráðherra bæri að lögum að staðfesta sættu ekki kæru til nefndarinnar og var í greinargerð með frumvarpi til nefndra laga m.a. vísað til áðurnefnds álits umboðsmanns Alþingis í máli nr. 2906/2000 og þeirra sjónarmiða sem lágu því til grundvallar.  Er sambærilegt ákvæði í 52. gr. skipulagslaga, sem nú gildir um kærur til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, þar sem segir að ákvarðanir sem Skipulagsstofnun og ráðherra beri að staðfesta samkvæmt lögunum sæti ekki kæru til nefndarinnar. 

Auk þess sem að framan er rakið er kröfugerð í máli því sem hér er til úrlausnar með þeim hætti að ekki kemur til álita að úrskurðarnefndin taki afstöðu til hennar, en þar er þess m.a. krafist að Skipulagsstofnun og umhverfis- og auðlindaráðuneytið staðfesti ekki hina umdeildu aðalskipulagstillögu.  Loks er það að athuga að meðferð málsins er ekki lokið og girðir það eitt og sér fyrir málskot, hvað sem líður öðrum skilyrðum þess. 

Að virtu því sem að framan greinir verður máli þessu vísað frá úrskurðarnefndinni. 

Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni. 

__________________________________________
Hjalti Steinþórsson

______________________________                _____________________________
Ásgeir Magnússon                                               Þorsteinn Þorsteinsson

Árið 2013, fimmtudaginn 4. apríl, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skúlagötu 21 í Reykjavík.  Mættir voru Hjalti Steinþórsson forstöðumaður, Ásgeir Magnússon héraðsdómari og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur. 

Fyrir var tekið mál nr. 56/2012, kæra á niðurstöðu borgarráðs Reykjavíkur frá 3. maí 2012 um að hafna því að Reykjavíkurborg skuli skylt að útvega tengingu fyrir frárennsli frá mannvirki á lóðinni Hólabergi 84 í Reykjavík inn fyrir lóðarmörk í heppilegri hæð til að skolp geti runnið frá húsinu án dælingar.

Í málinu var kveðinn upp svofelldur 

úrskurður: 

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 6. júní 2012, sem barst nefndinni sama dag kærir, Garðar Briem hrl., f.h. Félags eldri borgara, Stangarhyl 4, Reykjavík, þá niðurstöðu borgarráðs Reykjavíkur frá 3. maí 2012 að hafna því að Reykjavíkurborg skuli skylt að útvega tengingu fyrir frárennsli frá mannvirki á lóðinni Hólabergi 84 í Reykjavík inn fyrir lóðarmörk í heppilegri hæð til að skolp geti runnið frá húsinu án dælingar.

Málsatvik og rök:  Kærandi fékk úthlutað lóðinni Hólaberg 84 í Reykjavík undir fjölbýlishús fyrir eldri borgara og hófust byggingarframkvæmdir þar á árinu 2011.  Í lok þess árs fór kærandi fram á að Reykjavíkurborg útvegaði tengistút inn fyrir lóðarmörk við nothæfa fráveitulögn.  Borgaryfirvöld höfnuðu hins vegar þeirri beiðni og vísuðu til þess að fyrir hendi væri stofnlögn innan umræddrar lóðar sem unnt væri að tengjast og hefðu skyldur að þessu leyti verið uppfylltar af hálfu borgarinnar.  Nokkrar viðræður áttu sér stað milli aðila um málið en svo fór að kærandi skaut málinu til borgarráðs, með heimild í gr. 1.22 í almennum lóða- og framkvæmdaskilmálum sem tóku til umræddrar lóðar, og gerði kröfu um að Reykjavíkurborg útvegaði tengingu fyrir frárennsli inn fyrir lóðarmörk.  Staðfesti borgarráð fyrirliggjandi álits borgarlögmanns sem taldi að Reykjavíkurborg hefði uppfyllt skyldur sínar gagnvart kæranda til uppbyggingar fráveitulagna og tilkynnti kæranda um þá niðurstöðu. Skaut kærandi þessari afgreiðslu borgarráðs undir úrskurðarnefndarinnar eins og að framan greinir.

Kærandi vísar til þess að hann hafi þegar greitt fráveitugjald til borgarinnar við úthlutun umræddrar lóðar og að enginn fyrirvari hafi verið gerður í úthlutunarbréfi um frekari gjaldtöku vegna fráveitu.  Beri borgaryfirvöldum því að sjá til þess að nothæf tenging við fráveitu sé innan lóðar og eigi engu að breyta þótt um sé að ræða lóð í grónu hverfi.  Verðlagning íbúða í fjölbýlishúsinu sem byggt hafi verið á lóðinni hafi tekið mið af þessum forsendum og sé því ljóst að kærandi verði fyrir verulegu tjóni þurfi hann að bera kostnað af tengingunni sem nemi milljónum króna.  Til þess að ná nothæfri fráveitulögn frá húsi kæranda þurfi að tengjast fráveitulögn í um 70 m fjarlægð frá lóðarmörkum þar sem stofnæð sú sem fyrir sé innan lóðar liggi hærra en bílakjallari hússins.  Óásættanlegt sé að kæranda verði gert að koma upp dælubúnaði fyrir vatn og skolp frá húsinu sem nauðsynlegur væri ef notast ætti við stofnlögnina sem fyrir sé innan lóðar.

Sjónarmið Reykjavíkurborgar koma einkum fram í áliti borgarlögmanns, sem borgarráð staðfesti við hina kærðu afgreiðslu.  Kemur þar fram að kæranda hafi verið kunnugt um legu lagna á svæðinu við hönnun húss þess sem reist hafi verið á lóð hans.  Þá hafi blasað við, þar sem um hafi verið að ræða gróið hverfi, að ekki mætti vænta þess að lagnir og möguleikar á tengingum við þær væru með sama hætti og í nýbyggingarhverfum.  Sú stofnæð sem liggi innan lóðar kæranda komi í stað heimæðar sem lögð sé inn fyrir lóðarmörk frá stofnæð þegar stofnæð liggi utan lóðarmarka.  Hafi borgaryfirvöld því uppfyllt skyldur sínar í þessu efni, m.a. í samræmi við 4. gr. laga nr. 9/2009 um uppbyggingu og rekstur fráveitna.  Kjósi lóðarhafi að tengjast fráveitu með öðrum hætti, m.a. vegna hönnunar húss, sé það á hans kostnað.  Með tilliti til aðstæðna hafi þótt rétt að endurgreiða kæranda innheimt gjöld vegna heimæðar, að því marki sem greiðslan næmi hærri fjárhæð en kostnaði við tengingu við fráveitukerfi borgarinnar innan lóðar.

Niðurstaða:  Samkvæmt 4. og 5. gr. laga nr. 9/2009 um uppbyggingu og rekstur fráveitna bera sveitarstjórnir ábyrgð á uppbyggingu og rekstri þeirra í sínu sveitarfélagi.  Eigandi fráveitu sér um lagningu og viðhald stofnlagna, safnkerfa og fráveitutenginga en einstakir fasteingareigendur annast á sinn kostnað lagningu og viðhald heimæða frá húsi að tengingu við fráveitukerfi á þeim stað og með þeirri hæðarsetningu sem fráveita tilgreinir, sbr. 12. gr. laganna.  Kostnaður vegna fráveitna er greiddur með álögðum þjónustugjöldum sem ákveðin eru í gjaldskrá, sem taka skal mið af rekstrarkosnaði, sbr. 14. gr. laganna.  Þá gilda almennir lóða- og framkvæmdaskilmála Reykjavíkurborgar frá ágúst 2009 um réttindi og skyldur aðila að þessu leyti en vísað var  til þessara skilmála við úthlutun byggingarréttar kæranda á lóðinni nr. 84 við Hólaberg.

Í gr. 1.22 í nefndra skilmála segir að borgarráð skeri úr um ágreining sem kunni að rísa um túlkun einstakra ákvæða í skilmálunum. Neytti kærandi þessarar heimildar og bar ágreining sinn við borgaryfirvöld undir borgarrráð með bréfi dags. 17. apríl 2012.  Liggur það eitt fyrir í málinu að borgarráð hafi á fundi sínum hinn 3. maí 2012 samþykkt umsögn borgarlögmanns í málinu, þar sem lagt var mat á réttarstöðu aðila.   Ekki liggur hins vegar fyrir nein stjórnvaldsákvörðun sem sætt gat kæru til úrskurðarnefndarinnar, sbr. 26. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 og verður máli þessu vísað frá.

Uppkvaðning úrskurðar í málinu hefur dregist sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

__________________________________________
Hjalti Steinþórsson

______________________________                _____________________________
Ásgeir Magnússon                                               Þorsteinn Þorsteinsson