Skip to main content
Úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála

42/2016 Hafraþing

Með
Árið 2016, fimmtudaginn 19. maí, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Ásgeir Magnússon dómstjóri og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 42/2016, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúa Kópavogsbæjar frá 25. apríl 2016 um að synja kröfu kærenda um að beita þvingunarúrræðum vegna framkvæmda að Hafraþingi 4, 6 og 8.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 28. apríl 2016, er barst nefndinni sama dag, kæra eigendur, Hálsaþingi 5, og eigendur, Hálsaþingi 9, Kópavogi, þá ákvörðun byggingarfulltrúa Kópavogsbæjar frá 25. apríl 2016 að stöðva ekki framkvæmdir að Hafraþingi 4, 6 og 8.

Kærendur krefjast þess að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi. Þá krefjast kærendur þess að framkvæmdir að Hafraþingi 4, 6 og 8 verði stöðvaðar, eða byggingarfulltrúa gert að stöðva þær, þar til framkvæmdaraðili hafi komið þeim í það horf sem samrýmist byggingarleyfum og gildandi deiliskipulagi, þ. á m. með því að fjarlægja grjóthleðslu á lóðamörkum umræddra lóða og lóða kærenda. Loks er gerð krafa um að framkvæmdir verði stöðvaðar til bráðabirgða og verður að skilja það svo að sú krafa taki til þess tíma sem málið er til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni. Þykir málið nægilega upplýst til að það verði tekið til endanlegs úrskurðar og verður því ekki tekin afstaða til stöðvunarkröfu kærenda.

Málavextir: Byggingarfulltrúi Kópavogsbæjar samþykkti byggingaráform vegna parhúsa að Hafraþingi 2-4 og 6-8 á fundi sínum 27. nóvember 2014. Byggingarleyfi vegna nefndra parhúsa voru gefin út 29. maí 2015 og hófust framkvæmdir í kjölfarið. Um haustið s.á. höfðu kærendur að Hálsaþingi 5 samband við Kópavogsbæ vegna grjóthleðslu sem búið væri að reisa á mörkum lóðar þeirra. Í bréfi þeirra, dags. 6. október 2015, drógu þeir í efa að frágangur á lóð Hafraþings 4 væri í samræmi við skipulagsskilmála um fláa við lóðamörk. Auk þess væri um að ræða sjónmengun og hættu þar sem hæð vegghleðslunar væri um 4 m. Töldu þeir að framkvæmdir þyrfti að stöðva. Í framhaldinu fóru fram viðræður milli aðila og 20. s.m. fór byggingarfulltrúi á vettvang þar sem hann átti viðræður við lóðahafa og gerði í kjölfarið ákveðnar kröfur til frágangs lóðanna.

Kærendur að Hálsaþingi 5 höfðu samband við bæjaryfirvöld að nýju í febrúar 2016 og kváðust hafa orðið varir við að framkvæmdir væru að fara af stað aftur, en veggurinn stæði enn óhreyfður. Erindið var ítrekað í mars s.á og var fundað með aðilum á vormánuðum. Með bréfi, dags. 18. apríl s.á., fóru kærendur máls þessa fram á það að byggingarfulltrúi stöðvaði framkvæmdir að Hafraþingi 4, 6 og 8 og hlutaðist til um að framkvæmdir yrðu í samræmi við fyrirliggjandi byggingarleyfi. Var vísað í þessu samhengi til 1. og 2. mgr. 55. gr., sem og 56. gr., laga nr. 160/2010 um mannvirki. Í svarbréfi byggingarfulltrúa, dags. 25. s.m., var kröfum kærenda hafnað og tekið fram að framkvæmdaraðili hefði fallist á að gera lagfæringar á umræddum lóðum. Fælust þær í því að grjóthleðsla á lóðamörkum yrði lækkuð og teldi byggingarfulltrúi ekki vera forsendur fyrir því að stöðva framkvæmdir þar sem fallist hefði verið á framangreindar úrbætur. Hefur framangreind ákvörðun verið kærð, eins og áður segir.

Málsrök kærenda: Kærendur taka fram að ljóst hafi verið þegar framkvæmdir hófust að framkvæmdaraðili hefði ekki hug á að byggja í samræmi við samþykkta uppdrætti. Við lóðamörk Hafraþings 4, 6 og 8 skuli taka niður hæðarmun, líkt og teikningar sýni og skipulagsskilmálar kveði á um. Í stað þess að taka niður hæðarmun hafi framkvæmdaraðilar reist um 380 cm háa grjóthleðslu á lóðamörkum. Ekki sé heimilt að breyta hæð lóðar á lóðamörkum án samþykkis leyfisveitenda og samþykkis lóðarhafa aðliggjandi lóða, sbr. e-lið 1. mgr. í gr. 2.3.5. í byggingarreglugerð nr. 112/2012.  Þá sé ekki heimilt að breyta hæð lóðar innan hennar þannig að valdi skaða á lóðum nágranna eða skerði aðra hagsmuni þeirra. Jafnframt sé vísað til f-liðar sömu greinar um hámark hæðar skjólveggja og girðinga á lóð sem og til gr. 7.2.3. í reglugerðinni um girðingar á lóðum.

Í kjölfar samskipta aðila hafi byggingarfulltrúi tekið hina kærðu ákvörðun, en hún sé afar óskýr um hvaða lagfæringar framkvæmdaraðila beri að gera og um eftirfylgni með því að staðið verði við þær. Það sé hlutverk útgefanda byggingarleyfis að hafa eftirlit með því að hönnun mannvirkis sé í samræmi við ákvæði laga nr. 160/2010 um mannvirki og að byggt sé í samræmi við samþykkt hönnunargögn, lög og reglugerðir. Jafnframt beri þeim skylda til að bregðast við brotum á útgefnum byggingarleyfum, sbr. m.a. 55. og 56. gr. laganna. Umþrættar framkvæmdir séu ljóslega í andstöðu við útgefin byggingarleyfi og gildandi reglur. Því verði ekki borið við að „lækka eigi“ grjóthleðslurnar. Upplýsingar um þá lækkun hafi ekki fengist frá sveitarfélaginu og sé engin heimild fyrir grjóthleðslum á mörkum lóðanna, sama hversu háar þær séu. Undantekningarregla reglugerðar nr. 112/2012 er varði skjólveggi og girðingar nái eðli máls samkvæmt ekki til grjóthleðslna, sem hvorki geti talist girðingar né skjólveggur, auk þess sem þær reglur nái eingöngu til girðinga og skjólveggja sem séu mun lægri en hleðslur þær sem hér um ræði. Hleðslurnar skerði útsýni og hafi valdið tjóni á grasi á lóðum kærenda þar sem aur hafi lekið úr þeim inn í garða þeirra.

Krafist sé stöðvunar framkvæmda þar sem hætta sé á að grjóthleðslurnar „lokist inni“ milli húsa þannig að ekki verði hægt að komast að grjótinu með vinnuvélum til að fjarlægja það. Verði því að leggja bann við framkvæmdum þar til hleðslurnar hafi verið fjarlægðar. Þá sé þess krafist að í samræmi við 1. og 2. mgr. 55. gr. mannvirkjalaga verði framkvæmdirnar stöðvaðar til bráðabirgða og síðan í endanlegum úrskurði, eftir atvikum með fulltingi byggingarfulltrúa, og að framkvæmdirnar verði í samræmi við fyrirliggjandi byggingarleyfi áður en frekari framkvæmdir verði heimilaðar. Telji kærendur eftir atvikum rétt að framkvæmdaraðila verði gert að hlutast til um breytingar á framkvæmdunum að viðlögðum dagsektum sem úrskurðarnefndin ákveði.

Loks sé málsmeðferð og ákvörðun byggingarfulltrúa í andstöðu við mannvirkjalög, sem og lögfestar og ólögfestar reglur stjórnsýsluréttarins, sbr. m.a. 10., 13. og 20. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Byggingarfulltrúi hafi án sýnilegrar rannsóknar tekið ákvörðun um að heimila áframhaldandi framkvæmdir án þess að rökstyðja hvort þær samrýmist gildandi byggingarleyfum og skipulagi og án þess að útskýra hvað í ákvörðun hans fólst, þrátt fyrir áskoranir kærenda um skýringar þar um.

Málsrök Kópavogsbæjar: Af hálfu sveitarfélagsins er bent á að lóðir kærenda og framkvæmdaraðila séu staðsettar við húsagötur sem liggi samsíða í halla, sem geri það að verkum að hæðarmunur sé á lóðunum. Á svæðinu gildi deiliskipulagið Vatnsendi – Þing og sé í því að finna skilmála um frágang lóða. Stuttu eftir að framkvæmdir hófust hafi kærendur gert athugasemdir við útfærslu lóðarfrágangs, en lóðarhafi Hafraþings 4, 6 og 8 hafi valið að setja upp grjóthleðslu við lóðarmörk. Í kjölfar athugasemda kærenda í október 2015 hafi byggingarfulltrúi farið á vettvang til að leggja mat á grjóthleðsluna. Hann hafi fallist á með kærendum að hleðslan væri í hærra lagi og gert þá kröfu að hún yrði lækkuð.

Fundur hafi verið haldinn með kærendum á vormánuðum 2016 og þeim verið greint frá því að kappkostað yrði að leysa málið með farsælum hætti og byggingarfulltrúi myndi ekki gefa út úttektir á meðan málið væri óleyst. Í framhaldinu hafi byggingarfulltrúi og sviðsstjóri umhverfissviðs farið á vettvang að nýju og hafi þeir metið það svo að ef grjóthleðslan yrði lækkuð myndi hún samræmast útgefnum leyfum og skipulagi svæðisins. Lóðarhafi hafi fallist á þetta og því hafi kröfu kærenda verið hafnað.
   
Umrædd grjóthleðsla standi öll innan lóða Hafraþings 4, 6 og 8 og með því að lækka hana muni hún samrýmast skilyrðum deiliskipulags. Það hafi verið mat byggingarfulltrúa að hleðslan væri ekki hættuleg. Hvað varði val á jarðvegi við lóðafrágang þá hafi Kópavogsbær ekki sett skilyrði þar um. Algengt sé að grjót sé notað þegar gengið sé frá lóðum við svipaðar aðstæður og hér um ræði og sé að finna mörg slík fordæmi í sveitarfélaginu. Ekki hafi verið þörf á að ræða við aðliggjandi lóðarhafa, enda muni grjóthleðslan samræmast skipulagi svæðisins þegar kröfum byggingarfulltrúa um úrbætur hafi verið fullnægt. Reglur byggingarreglugerðar hvað varði hæð á skjólveggjum og girðingum eigi ekki við, enda um lóðarfrágang að ræða. Þá sé ekki verið að breyta hæð lóðarinnar, en vakin sé athygli á því að hæð lóðar kærenda sé lægri en gert sé ráð fyrir á hæðarblaði og hafi það óhjákvæmilega áhrif á hæð grjóthleðslunnar séð frá lóðum kærenda.

Samkvæmt 1. mgr. 8. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki beri byggingarfulltrúa að hafa eftirlit með mannvirkjagerð og sé að finna nánari útlistun á eftirlitshlutverki hans í gr. 2.8.1. í byggingarreglugerð nr. 112/2012. Felist það m.a. í því að annast úttektir og beita þvingunarúrræðum ef fyrirmælum um úrbætur er ekki sinnt. Byggingarfulltrúi hafi heimild í 55. gr. mannvirkjalaga til að stöðva framkvæmdir ef byggingarleyfisskyld framkvæmd brjóti t.d. í bága við skipulag. Um sé að ræða þvingunarúrræði og beri að gæta meðalhófs við beitingu þeirra. Á þessu stigi máls séu ekki forsendur fyrir því að stöðva framkvæmdir en öllum aðilum hafi verið tilkynnt að frekari úttektir verði ekki gefnar út fyrr en búið sé að lækka grjóthleðsluna. Byggingarfulltrúi hafi sinnt eftirlitsskyldu sinni með fullnægjandi hætti og sé það utan hans verkahrings að segja til um hvernig lóðarhafi skuli verða við kröfum hans. Byggingarfulltrúi muni svo hafa reglulegt eftirlit með gangi mála. Loks hafi verið brugðist skjótt við athugasemdum kærenda, byggingarfulltrúi farið tvívegis á vettvang og ákvörðun verið tekin á þeim grundvelli. Hin kærða ákvörðun sé því í fullu samræmi við mannvirkjalög, sem og lögfestar og ólögfestar reglur stjórnsýsluréttar.

Athugasemdir framkvæmdaraðila: Framkvæmdaraðili tekur fram vegna kröfu kærenda um stöðvun framkvæmda að í 1. mgr. 5. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála felist að framkvæmdir þurfi að vera hafnar eða yfirvofandi til þess að úrskurðað verði um stöðvun framkvæmda til bráðabirgða. Ákvæðinu verði eðli málsins samkvæmt ekki beitt vegna framkvæmda sem lokið sé. Langt sé síðan þeirri grjóthleðslu, sem kærendur geri athugasemdir við, hafi verið komið fyrir. Hleðslunni hafi verið breytt samkvæmt samkomulagi og hún nýlega lækkuð um 60 cm. Bresti því skilyrði til að stöðva framkvæmdir, sbr. einnig fyrri fordæmi úrskurðarnefndarinnar. Þá gæti misskilnings hjá kærendum varðandi það að hætta sé á að grjóthleðslurnar „lokist inni“ þegar hús hafi risið á lóðum framkvæmdaraðila. Til að fjarlægja grjót af þessu tagi þurfi alltaf einhverjar ráðstafanir en ekki megi skilja það svo að um ómöguleika sé að ræða eða að það verði torveldara ef framkvæmdum vindi fram. Loks sé grjóthleðslan nauðsynleg vegna aðstæðna á framkvæmdasvæðinu og með lækkun og breytingu á henni hafi verið gengið nærri því sem nauðsynlegt verði talið.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um framkvæmdir að Hafraþingi 4, 6 og 8, einkum grjóthleðslu á lóðamörkum þeirra lóða og lóða kærenda. Byggingarleyfi vegna framkvæmdanna hafa verið útgefin og hafa þau ekki verið kærð, en ágreiningur er um hvort framkvæmt sé í samræmi við nefnd leyfi. Snýst mál þetta um þá ákvörðun byggingarfulltrúa frá 25. apríl 2016 að synja beiðni kærenda um stöðvun framkvæmda og beita þar með ekki þvingunarúrræðum þeim sem honum standa til boða samkvæmt lögum nr. 160/2010 um mannvirki. Sú ákvörðun er kæranleg til úrskurðarnefndarinnar skv. 59. gr. þeirra laga, þar sem tekið er fram að um kæru fari eftir lögum nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála. Kærendur hafa uppi frekari kröfur í kæru en í því sambandi skal á það bent að úrskurðarnefndin hefur það hlutverk að úrskurða í kærumálum vegna stjórnvaldsákvarðana og í ágreiningsmálum vegna annarra úrlausnaratriða á sviði umhverfis- og auðlindamála, eftir því sem mælt er fyrir um í lögum á þessu sviði, sbr. 1. gr. nefndra laga nr. 130/2011. Samkvæmt því tekur úrskurðarnefndin til úrlausnar lögmæti ákvarðana stjórnvalda, sem kæranlegar eru til nefndarinnar, en það er utan valdsviðs hennar að taka stjórnvaldsákvarðanir, s.s. um að beita skuli dagsektum. Sætir því einungis sú ákvörðun er lýtur að áðurnefndri synjun um beitingu þvingunarúrræða lögmætisathugun úrskurðarnefndarinnar og verður ekki fjallað frekar um aðrar kröfur kærenda.

Á svæði því sem um ræðir er í gildi deiliskipulagið Vatnsendi – Þing, með síðari breytingum, sem tók gildi með birtingu þar um í B-deild Stjórnartíðinda 14. júlí 2005. Þar kemur fram að landi á skipulagssvæðinu halli til norðurs og norðausturs að meðaltali um 6% og að landhallinn hafi áhrif á staðsetningu húsa og legu gatna. Í skipulagsskilmálum er að finna almenn ákvæði um frágang lóða á svæðinu. Kemur þar m.a. fram að frágangi lóðar skuli að jafnaði lokið innan eins árs frá því að flutt sé í meirihluta íbúða og áskilji Kópavogsbær sér rétt til að ganga frá lóð að þeim tíma liðnum á kostnað lóðarhafa. Öll stöllun á lóð skuli gerð innan lóðar í beinni línu milli uppgefinna hæðartalna nema annað sé tekið fram eða um annað semjist við aðliggjandi lóðarhafa. Komi upp ágreiningur um frágang á sameiginlegum lóðamörkum skuli hlíta úrskurði byggingarnefndar um lausn málsins. Flái við lóðamörk skuli að jafnaði ekki vera brattari en 1:2.

Lóðir kærenda liggja lægra í landi en þær lóðir þar sem framkvæmdir fara nú fram. Telja kærendur að grjóthleðslur á lóðamörkum séu ekki í samræmi við skipulagsskilmála, af þeim stafi hætta auk þess sem þær séu til lýta. Sé framkvæmdin til þess fallin að rýra verðmæti og gæði eigna kærenda.

Kveðið er á um í 2. mgr. 4. gr. mannvirkjalaga að sveitarstjórn beri ábyrgð á að stjórnsýsla og eftirlit byggingarfulltrúa sé í samræmi við ákvæði laganna og að byggingarfulltrúar annist eftirlit með mannvirkjagerð sem falli undir 1. og 2. mgr. 9. gr. sömu laga. Samkvæmt 1. mgr. 55. gr. laganna getur byggingarfulltrúi t.a.m. stöðvað framkvæmdir ef byggt er á annan hátt en leyfi stendur til og í 2. mgr. sömu lagagreinar er að finna heimild fyrir byggingarfulltrúa til að mæla fyrir um niðurrif óleyfisframkvæmdar. Er ákvörðun um beitingu þessarar þvingunarúrræða háð frjálsu mati stjórnvalds hverju sinni. Tekið er og fram í athugasemdum með frumvarp því sem varð að mannvirkjalögum að eðlilegt sé að ákvörðun um beitingu þessa úrræðis sé metin í hverju tilviki, m.a. með tilliti til meðalhófs. Umræddum ákvæðum verður fyrst og fremst beitt sé það mat viðkomandi stjórnvalds að gengið sé gegn almannahagsmunum þeim er búa að baki mannvirkjalögum, svo sem skipulags-, öryggis- og heilbrigðishagsmunum. Einstaklingum er hins vegar ekki tryggður lögvarinn réttur til að knýja byggingaryfirvöld til beitingar á þvingunarúrræðum, enda eru þeim tryggð önnur réttarúrræði til að verja einstaklingsbundna hagsmuni sína.

Svo sem nánar greinir í málavaxtalýsingu hafa samskipti um nokkurra mánaða skeið átt sér stað milli byggingaryfirvalda, kærenda og framkvæmdaraðila. Þá liggur ljóst fyrir að byggingarfulltrúi hefur farið á vettvang og kannað aðstæður. Var ákvörðun hans um að beita ekki þvingunarúrræðum tekin að lokinni rannsókn hans á vettvangi og var hún studd þeim rökum að framkvæmdaraðili hefði fallist á úrbætur sem fælust í því að grjóthleðsla á lóðamörkum yrði lækkuð. Verður ekki annað séð en að það mat byggingarfulltrúa að ekki væri tilefni til að beita þvingunarúrræðum hafi verið málefnalegt, að teknu tilliti til atvika málsins, sem og þess að beiting nefndra úrræða væri mjög íþyngjandi í garð framkvæmdaraðila. Telur úrskurðarnefndin engin rök standa til þess að hnekkja því mati. Er rétt í þessu sambandi að benda á að framkvæmdir að Hafraþingi 4, 6 og 8 standa enn yfir og að byggingarfulltrúi hefur eftir sem áður eftirlitsskyldu með þeim úrbótum sem framkvæmdaraðili hefur fallist á, og að byggt sé í samræmi við gildandi skipulag og útgefin leyfi, sbr. þau ákvæði mannvirkjalaga sem áður hafa verið rakin.

Með hliðsjón af öllu framangreindu verður kröfu kærenda um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar hafnað.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu um ógildingu á ákvörðun byggingarfulltrúa Kópavogsbæjar frá 25. apríl 2016 um að synja kröfu kærenda um að beita þvingunarúrræðum vegna framkvæmda að Hafraþingi 4, 6 og 8.

_______________________________
Nanna Magnadóttir

______________________________              _____________________________
Ásgeir Magnússon                                                  Þorsteinn Þorsteinsson

85/2014 Markavegur

Með
Árið 2016, mánudaginn 18. apríl, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 85/2014, kæra á ákvörðun Kópavogsbæjar frá 2. júlí 2014 um að fjarlægja girðingarstaura á lóðinni nr. 1 við Markaveg í Kópavogi.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 30. júlí 2014, er barst nefndinni sama dag, kæra lóðarhafar Markavegar 1, Kópavogi, þá ákvörðun sviðsstjóra umhverfissviðs frá 2. júlí 2014 að fjarlægja girðingarstaura af lóð Markavegar 1 í Kópavogi. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust frá Kópavogsbæ 29. september 2014 og í apríl 2016.

Málavextir: Árið 2009 fengu kærendur úthlutað hesthúsalóð að Markavegi 1, á svæði þar sem í gildi er deiliskipulag Kjóavalla, hesthúsahverfi. Með bréfi byggingarfulltrúa til kærenda, dags. 20. ágúst 2013, var vakin athygli á að tveir girðingarstaurar „fram við götu“ sem væntanlega væru staurar í girðingu fyrir gerði, væru ekki í samræmi við samþykkta teikningu. Var þess farið á leit að nefndir staurar yrðu teknir niður og að staurar fyrir girðingu gerðis yrðu staðsettir í samræmi við samþykkta teikningu. Áréttaði byggingarfulltrúi efni fyrrgreinds bréfs með bréfi til kærenda, dags. 26. s.m., og veitti frest til að fjarlægja téða staura til og með 1. september s.á., en að öðrum kosti yrðu þeir fjarlægðir á kostnað eigenda án frekari viðvörunar. Kærendur komu á framfærum andmælum með bréfi, dags. 29. ágúst s.á. Töldu þeir ákvörðun byggingarfulltrúa m.a. ólögmæta og að verið væri að nýta lóðina í samræmi við gildandi deiliskipulag. Byggingarfulltrúi ítrekaði enn kröfu sína með bréfi, dags. 2. september s.á. Þá var tekið fram að hefðu umræddir staurar ekki verið fjarlægðir í síðasta lagi 4. s.m. yrðu þeir fjarlægðir 5. september 2013 á kostnað eigenda án frekari viðvörunar.

Í kjölfar þessa lagði lögmaður kærenda fram tillögu um mögulega lausn málsins. Í svarbréfi bæjarlögmanns, dags. 17. september 2013, kom fram að ekki væri heimild til að staðsetja mörk gerðis við ystu mörk lóðar, samsíða Markavegi. Kópavogsbær væri hins vegar reiðubúinn til að koma til móts við óskir lóðarhafa um stærra gerði og snúa stæðum í suðurenda lóðarinnar um 90° þannig að þau yrðu eftirleiðis samsíða Markavegi. Mun hafa verið fundað um málið í október s.á., en sættir ekki náðst. Hinn 2. júlí 2014 munu hinir umdeildu girðingarstaurar hafa verið fjarlægðir af hálfu Kópavogsbæjar. Í kjölfar þessa urðu nokkrar bréfaskriftir milli kærenda og Kópavogsbæjar þar sem kærendur fóru m.a. fram á að fá upplýsingar um hvenær og af hverjum ákvörðunin hefði verið tekin og á grundvelli hvaða heimildar. Fengust þær upplýsingar frá Kópavogsbæ að ákvörðun hefði verið tekin af byggingarfulltrúa haustið 2013. Þar sem kærendur hefðu ekki orðið við kröfu um að fjarlægja nefnda girðingarstaura hefði sviðsstjóri umhverfissviðs haft forgöngu um ákvörðuninni yrði framfylgt til að hamla ekki framkvæmdum á svæðinu.

Málsrök kærenda: Kærendur benda á að tekið sé fram í greinargerð deiliskipulags fyrir umrætt svæði að hestagerði sé meðfram Markavegi. Svo hafi einnig komið fram í auglýsingu í dagblaði um nefnt skipulag sem og að bílastæði og aðkoma breytist. Hafi kærendur því verið í fullum rétti að hefja framkvæmdir við hestagirðingu á enda lóðarinnar, meðfram Markavegi, og nýta lóð sína til fulls, sbr. 72. gr. stjórnarskrár. Af hálfu Kópavogsbæjar sé því haldið fram að gert sé ráð fyrir bílastæðum meðfram Markavegi. Standist það ekki deiliskipulag, enda ljóst að með 90° snúningi á lóðinni, sem samþykkt hafi verið árið 2009, verði allri lóðinni snúið. Ættu bílastæði að vera á sama stað og samkvæmt eldra deiliskipulagi hefði þurft að taka slíkt sérstaklega fram í skipulaginu. Sé kærendum brýn nauðsyn að girða lóðina þannig að hún nýtist sem hesthúsalóð.

Við malbikun Markavegar, efir að girðingarstaurarnir hafi verið fjarlægðir, hafi sérstaklega verið tekið úr veginum fyrir lóðinni að Markavegi 1, sem bendi til þess að vegurinn hafi í raun verið rangt staðsettur. Þá sýni þetta að engin ástæða hafi verið til þess að fjarlægja staurana og hafi verið unnt að malbika að þeim. Þannig hafi ekki verið gætt meðalhófs og því hafi verið brotið gegn meðalhófsreglu stjórnskipunar- og stjórnsýsluréttar.

Telja verði að ákvörðun um að rífa burtu umrædda girðingarstaura hafi verið tekin í júlí 2014 og að ekki hafi fyrr legið fyrir bindandi ákvörðun. Kærendum hafi aldrei verið tilkynnt um töku ákvörðunarinnar fyrr en með þeirri framkvæmd að fjarlægja staurana. Geti stjórnvald ekki haldið því fram að ákvörðun hafi verið tekin tæpum tíu mánuðum áður en hún er tilkynnt og framkvæmd. Stangist slíkt á við réttmætar væntingar kærenda. Eftir slíkan tíma og samskipti aðila hafi ekki verið unnt að taka lögmæta ákvörðun án þess að leita eftir sjónarmiðum þeirra, sbr. 10., 12. og 13. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Með munnlegri ákvörðun sviðsstjóra umhverfissviðs hafi verið brotið gegn skráðum og óskráðum reglum stjórnsýsluréttarins um málsmeðferð og ákvarðanatöku á grundvelli laga nr. 160/2010 um mannvirki.

Rannsóknarregla stjórnsýsluréttar, sbr. 10. gr. stjórnsýslulaga, geri þá kröfu til stjórnvalda að þau afli sér allra nauðsynlegra upplýsinga um málsatvik til að geta tekið efnislega rétta ákvörðun. Engar upplýsingar virðast hafa legið fyrir hjá Kópavogsbæ um ákvörðunina, hvorki minnispunktar með greiningu á málsatvikum eða lagasjónarmiðum né skrifleg fyrirskipun sviðsstjóra til jarðvegsverktaka að grípa til aðgerða. Ekki hafi verið leitað sjónarmiða kærenda. Um íþyngjandi ákvörðun sé að ræða og þeim mun strangari kröfur þurfi að gera til stjórnvalds um að það gangi úr skugga um að upplýsingar sem búi að baki ákvörðun séu sannar og réttar. Hvílt hafi sú skylda á sviðsstjóra að rannsaka málið forsvaranlega áður en hann hafi tekið afstöðu til þess. Sé jafnframt bent á dóm Hæstaréttar í máli nr. 52/2004 í þessu sambandi.

Hin kærða ákvörðun hafi ekki verið birt kærendum með formlegum hætti en það sé meginregla stjórnsýsluréttar að íþyngjandi ákvarðanir skuli almennt tilkynntar skriflega, sbr. einnig 20. gr. stjórnsýslulaga. Hafi kærendum hvorki verið leiðbeint um rétt til að fá ákvörðun rökstudda né um kæruleiðir og fari slíkt gegn ákvæðum 1. og 2. tl. 2. mgr. 20. gr. stjórnsýslulaga. Þá hafi lagaheimildar fyrir nefndri ákvörðun ekki verið getið fyrr en í tölvupósti 7. júlí 2014 frá lögfræðingi Kópavogsbæjar. Loks liggi fyrir að aldrei hafi verið leitað eftir sjónarmiðum kærenda áður en ákvörðun var tekin og með því hafi verið brotið gegn andmælareglu stjórnsýsluréttar.

Málsrök Kópavogsbæjar: Af hálfu Kópavogsbæjar er tekið fram að árið 2009 hafi verið samþykkt breyting á deiliskipulagi Kjóavalla er hafi m.a. falið í sér að byggingarreitum hesthúsa við Markaveg hafi verið breytt, þeim snúið um 90° og komið fyrir í norðurhluta lóðar. Einnig hafi hestagerðum verið komið fyrir meðfram Markavegi.

Staðsetning og afmörkun byggingarreits og gerðis sé skýrt afmörkuð í gögnum málsins. Samkvæmt deiliskipulagi fyrir svæðið sé byggingareitur 12×25 m og stærð á hestagerði 14×25 m. Ekki sé gert ráð fyrir að hestagerði nái að lóðamörkum. Hafi kærendur látið steypa girðingarstaura við ystu mörk lóðarinnar, samsíða Markavegi, í bága við skipulag. Á grundvelli 2. mgr. 55. gr. laga um mannvirki nr. 160/2010 hafi byggingarfulltrúi krafist þess að þeir yrðu fjarlægðir. Ekki hafi verið ráðist í að framfylgja nefndri ákvörðun þar sem umræður um málið hafi verið í gangi milli Kópavogsbæjar og kærenda. Ákvörðuninni hafi verið framfylgt í júlí 2014 til að hamla ekki framkvæmdum á svæðinu. Séu lóðarhafar bundnir af skipulagi og óheimilt sé að ráðast í framkvæmdir sem samræmist ekki deiliskipulagi. Skýrt hafi legið fyrir að umrædd framkvæmd bryti í bága við skipulag og málið því rannsakað með nægjanlegum hætti.

Hin kærða ákvörðun hafi því verið tekin af hálfu byggingarfulltrúa haustið 2013 og framfylgt af hálfu umhverfissviðs í júlí 2014 og birt kærendum bréflega í ágúst og september 2013. Þar hafi verið tilkynnt að umræddir girðingarstaurar yrðu fjarlægðir á kostnað kærenda yrðu þeir ekki við kröfu bæjarins um að fjarlægja þá. Hafi kærendur þannig átt kost á því að koma sjónarmiðum sínum á framfæri. Kærendur hafi verið upplýstir um lagagrundvöll hinnar kærðu ákvörðunar þegar þess hafi verið óskað.

Því sé haldið fram að Kópavogsbær hafi brotið meðalhófsreglu stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Til hafi staðið að malbika Markaveg sumarið 2014 og hefðu hinar ólögmætu framkvæmdir hamlað því. Hafi áður verið gripið til vægari úrræðis, þ.e. að gera kröfu um að kærendur fjarlægðu staurana sjálfir.

Athugasemdir kærenda við málsrökum Kópavogsbæjar: Kærendur árétta fyrri sjónarmið sín og taka fram að Kópavogsbær verði að bera halla af óskýrleika við gerð deiliskipulags. Eigi 2. mgr. 55. gr. mannvirkjalaga ekki við í máli þessu, enda hafi umrædd framkvæmd ekki brotið í bága við skipulag. Þá hafi verið unnt að bíða með svo íþyngjandi aðgerðir þar til ágreiningur um lóðina hefði verið til lykta leiddur. Einnig sé augljóst að auðveldlega hafi mátt malbika Markaveg án þess að taka niður girðingarstaurana. Jafnframt sé vísað til álits umboðsmanns Alþingis í máli nr. 5958/2010. Eftir að kært hafi verið í máli þessu hafi reglugerð um velferð hrossa nr. 910/2014 tekið gildi og vilji kærendur hafa hestagerðið eins nálægt þeirri stærð og reglugerðin kveði á um. Að virða reglur sem stuðli að dýravernd við skiptingu hestagerðis sé í samræmi við réttmætisreglu og skuli því hafa málefnaleg sjónarmið að leiðarljósi við ákvörðunartöku.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um lögmæti þeirrar ákvörðunar að fjarlægja girðingarstaura á lóð kærenda að Markavegi 1. Með bréfi byggingarfulltrúa til kærenda, dags. 20. ágúst 2013, var þess fyrst farið á leit að nefndir staurar yrðu fjarlægðir og með bréfum 26. s.m. og 2. september s.á. var krafa þess efnis ítrekuð. Í síðastnefnda bréfinu var tekið fram að hefðu umræddir staurar ekki verið fjarlægðir í síðasta lagi 4. september 2013 yrðu þeir fjarlægðir degi síðar án frekari viðvörunar. Hinn 4. júlí 2014 voru hinir umdeildu girðingarstaurar fjarlægðir af hálfu Kópavogsbæjar.

Samkvæmt 2. mgr. 4. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki ber sveitarstjórn ábyrgð á að stjórnsýsla og eftirlit byggingarfulltrúa sé í samræmi við ákvæði laganna og annast byggingarfulltrúi eftirlit með mannvirkjagerð er fellur undir 1. og 2. mgr. 9. gr. sömu laga. Í gr. 3.10.1. í byggingarreglugerð nr. 112/2012 er hlutverki hans við eftirlit með byggðu umhverfi lýst. Skal hann, t.a.m. ef ekki er gengið frá umhverfi eða viðhaldi húss, annars mannvirkis eða lóðar samkvæmt samþykktum uppdráttum, lögum, reglugerðum og byggingarlýsingu, grípa til viðeigandi aðgerða og úrræða í samræmi við ákvæði reglugerðarinnar og X. kafla laga um mannvirki. Í þeim kafla er m.a. kveðið á um í 2. mgr. 55. gr. að sé byggingarframkvæmd hafin án þess að leyfi sé fengið fyrir henni eða hún brjóti í bága við skipulag geti byggingarfulltrúi krafist þess að hið ólöglega mannvirki eða byggingarhluti sé fjarlægt, jarðrask afmáð eða starfsemi hætt. Sinni eigandi ekki þeirri kröfu er heimilt að vinna slík verk á hans kostnað.

Er ljóst af framangreindu að byggingarfulltrúi er sá aðili sem bær er að lögum til að taka ákvörðun um þau þvingunarúrræði sem áður er lýst vegna framkvæmda á lóð. Svo sem að framan greinir lá haustið 2013 fyrir ákvörðun hans þess efnis að nefnda girðingarstaura ætti að fjarlægja, ella að þeir yrðu fjarlægðir. Skyldu þeir fjarlægðir í síðasta lagi 4. september það ár, annars yrðu þeir fjarlægðir degi síðar á kostnað eigenda. Ákvörðuninni var framfylgt í júlíbyrjun á árinu 2014, en af gögnum málsins verður ekki ráðið að ný ákvörðun hafi verið tekin á þeim tíma af byggingarfulltrúa, sem var einn til þess bær. Verður því að líta á ákvörðun hans frá 2. september 2013 sem hina kæranlegu ákvörðun í máli þessu. Samkvæmt 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála er kærufrestur til nefndarinnar einn mánuður, nema á annan veg sé mælt í lögum. Kæra í máli þessu var móttekin hjá úrskurðarnefndinni 30. júlí 2014 og var þá kærufrestur til nefndarinnar liðinn samkvæmt tilvitnuðu ákvæði. Það þykir þó afsakanlegt og verður kæran því tekin til meðferðar, sbr. 2. tl. 28. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993, enda var í engu vikið að kæruheimild í fyrrgreindu bréfi byggingarfulltrúa til kærenda.

Á svæði því er hér um ræðir er í gildi deiliskipulag Kjóavalla, en árið 2009 tók gildi breyting á nefndu skipulagi sem kærendur fjalla m.a. um í málatilbúnaði sínum. Sú breyting sætir hins vegar ekki lögmætisathugun úrskurðarnefndarinnar heldur eingöngu áðurnefnd ákvörðun byggingarfulltrúa, enda er kærufrestur vegna umræddrar breytingar löngu liðinn.

Í deiliskipulaginu er gert ráð fyrir því að byggingarreitum hesthúsa sé komið fyrir í norðurhluta lóða og tilgreint er í greinargerð skipulagsins að hestagerðum skuli komið fyrir meðfram Markavegi. Jafnframt eru á skipulagsuppdrætti sýnd bílastæði framan við hestagerði er liggja að Markavegi. Eru bílastæðin einnig sýnd framan við hestagerði á teikningum, árituðum af byggingarfulltrúa 27. júlí 2010, sem og á mæliblaði, dags. 30. maí 2012. Að framangreindu virtu verður ekki annað ráðið en að gert sé ráð fyrir að bílastæði skuli vera næst Markavegi, en ekki sé gert ráð fyrir að hestagerði liggi alveg upp við veginn. Verður því ekki annað séð en að ákvörðun byggingarfulltrúa um að fjarlægja hina umdeildu girðingarstaura hafi byggt á forsvaranlegu mati hans á því að sú framkvæmd bryti í bága við skipulag. Hefði byggingarfulltrúa á þeim tíma því verið heimilt að beita því þvingunarúrræði sem tekin var ákvörðun um.

Hins vegar er á það að líta að nokkur samskipti voru milli kærenda og Kópavogsbæjar eftir að hin kærða ákvörðun var tekin. Leitað var lausna í málinu og var m.a. fundað með aðilum í október 2013. Að loknum þeim fundi urðu enn samskipti og fór lögmaður kærenda þess á leit í tölvupósti til bæjarins 28. nóvember s.á. að vera upplýstur um hvenær, eða hvort, vænta mætti tillagna til lausnar á ágreiningnum. Ekki verður séð af þeim upplýsingum sem úrskurðarnefndin hefur undir höndum að kærendum hafi verið svarað efnislega um þetta atriði. Verður svo á að líta að frá þeim tíma hafi orðið óútskýrðar og ástæðulausar tafir á framvindu málsins. Varð því töf á því að beita þeim þvingunarúrræðum sem boðuð voru. Liðu a.m.k. sjö mánuðir frá því að síðustu samskipti fóru fram og um tíu mánuðir frá því að hin kærða ákvörðun var birt.

Þvingunarúrræði eru til þess ætluð að knýja aðila til athafna eða athafnaleysis. Í ákveðnum lögmæltum tilvikum er stjórnvöldum veitt heimild til beinna þvingunarúrræða þannig að þau geti sjálf látið til sín taka til að aflétta ástandi sem stjórnvald metur ólögmætt. Um slíka heimild er m.a. að ræða í 2. mgr. 55. gr. mannvirkjalaga sem áður er rakin og Kópavogsbær hefur vísað til um lagastoð fyrir þeirri afgreiðslu sem hér er um deilt. Gætti bærinn meðalhófs að því leyti að skorað var á kærendur að taka niður girðingarstaura þá er um er deilt áður en til frekari aðgerða var gripið. Af meðalhófsreglu stjórnsýsluréttar, sbr. 12. gr. stjórnsýslulaga, leiðir hins vegar einnig að hófs verður að gæta í beitingu þess þvingunarúrræðis sem valið er.

Eins og áður er rakið var tiltekið í bréfi byggingarfulltrúa, dags. 2. september 2013, að gripið yrði til aðgerða á kostnað kærenda án frekari viðvörunar ef ekki yrði farið að tilmælum þeim sem fram komu í bréfinu. Allt að einu máttu kærendur vænta þess, eins og samskiptum þeirra við bæinn var háttað, að fá frekari viðvaranir áður en nefndir staurar yrðu fjarlægðir. Beiting þvingunarúrræða er í eðli sínu íþyngjandi og í þessu tilviki til þess fallin að valda kærendum tjóni. Verður að telja að undir þeim kringumstæðum hafi þurft að gefa þeim tækifæri að nýju til þess að bregðast við á þann hátt sem til var ætlast. Var með fyrirvaralausri beitingu þeirra úrræða sem valin höfðu verið mörgum mánuðum áður gengið lengra en efni stóðu til.

Með vísan til alls þess sem að framan er rakið verður ekki hjá því komist að fella hina kærðu ákvörðun úr gildi, enda voru þau úrræði sem í henni fólust ekki lengur tiltæk eins og atvikum hér er sérstaklega háttað.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist verulega sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi ákvörðun byggingarfulltrúa Kópavogs frá 2. september 2013 um að fjarlægja girðingarstaura á lóðinni nr. 1 við Markaveg í Kópavogi.

____________________________________
Nanna Magnadóttir

______________________________              _____________________________
Aðalheiður Jóhannsdóttir                                      Þorsteinn Þorsteinsson

1/2016 Friðarstaðir

Með
Árið 2016, fimmtudaginn 3. mars, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mættir voru Ómar Stefánsson varaformaður, Ásgeir Magnússon dómstjóri og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 1/2016, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúans í Hveragerði frá 28. ágúst 2015 um að leggja dagsektir á ábúanda Friðarstaða að fjárhæð 20.000 krónur á dag, frá 1. september s.á. þar til uppfyllt verði skylda til úrbóta á gróðurhúsum, matshlutum 07, 18 og 19.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 6. janúar 2016, er barst nefndinni sama dag, kærir D, Friðarstöðum, Hveragerði, þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Hveragerði frá 28. ágúst 2015 að leggja dagsektir á kæranda að fjárhæð 20.000 krónur á dag, frá 1. september s.á. þar til uppfyllt verði skylda til úrbóta á gróðurhúsum, matshlutum 07, 18 og 19. Verður að skilja málskot kæranda svo að þess sé krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi. Jafnframt er gerð krafa um að réttaráhrifum ákvörðunarinnar verði frestað meðan málið er til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni. Verður málið nú tekið til endanlegrar úrlausnar og verður því ekki tekin afstaða til kröfu kæranda um stöðvun réttaráhrifa.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Hveragerðisbæ 11. janúar 2016.

Málavextir: Forsaga málsins er sú að árið 2002 var samþykkt í bæjarstjórn Hveragerðisbæjar deiliskipulag fyrir hluta jarðarinnar Friðarstaða, sem liggur að þéttbýli Hveragerðis, en það skipulag tók ekki gildi fyrr en með birtingu auglýsingar í B-deild Stjórnartíðinda 17. apríl 2009. Árið 2008 sótti kærandi um leyfi til að breyta gróðurhúsi er stendur á jörðinni í hesthús. Í byrjun árs 2009 hafnaði skipulags- og byggingarnefnd Hveragerðisbæjar staðsetningu umrædds hesthúss með vísan til fram kominna athugasemda sem borist höfðu við grenndarkynningu umsóknarinnar. Bæjarstjórn staðfesti þá afgreiðslu og var ákvörðunin kærð til úrskurðarnefndar skipulags- og byggingarmála. Var sú ákvörðun felld úr gildi með úrskurði uppkveðnum 24. júní 2011, þar sem hún hafði ekki verið studd haldbærum rökum að teknu tilliti til heimilaðrar landnotkunar svæðisins samkvæmt gildandi aðalskipulagi. Á fundi skipulags- og byggingarnefndar 6. september s.á. var lagt fram bréf ábúenda Friðarstaða, dags. 27. júlí 2011, þar sem tekið var fram að umsókn um áðurnefnt byggingarleyfi væri enn í fullu gildi. Í bókun fundarins kom fram að ekki verði séð á meðfylgjandi aðaluppdráttum að breyta eigi gróðurhúsi í hesthús heldur sé fyrirhugað að rífa gróðurhúsið og byggja nýtt hesthús á sama stað. Telji nefndin að breytingin sé í ósamræmi við gildandi deiliskipulag, en landnotkun innan deiliskipulagsreitsins sé ylrækt. Lagði nefndin til við bæjarstjórn að erindinu yrði synjað og vísaði í tillögu sína frá 5. júlí 2011 um að deiliskipulag Friðarstaða yrði tekið til endurskoðunar. Á fundi bæjarstjórnar Hveragerðis 8. september 2011 var afgreiðslan staðfest.

Hinn 21. maí 2012 sendi byggingarfulltrúi kæranda bréf þar sem skorað var á hann að koma ástandi mannvirkja og lausamuna á jörðinni í viðunandi horf og var því erindi byggingarfulltrúa skotið til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, sem vísaði málinu frá með úrskurði uppkveðnum 17. júlí 2012, þar sem ekki lægi fyrir lokaákvörðun í málinu í skilningi  2. mgr. 26. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Með bréfi byggingarfulltrúa hinn 26. september 2012 var tekin ákvörðun um að beita kæranda dagsektum vegna óviðunandi ástands á jörðinni. Kærandi kærði þá ákvörðun til úrskurðarnefndarinnar, sem með úrskurði uppkveðnum 6. nóvember 2014 felldi ákvörðunina úr gildi vegna annmarka hvað forsendur og skýrleika hennar varðaði.

Kærandi höfðaði dómsmál á hendur Hveragerðisbæ. Með dómi Héraðsdóms Suðurlands 22. maí 2015 var Hveragerðisbær sýknaður af bótakröfu kæranda þar sem ósannað væri að kærandi hefði orðið fyrir fjártjóni við gildistöku deiliskipulags fyrir Friðarstaði. Þá lægi ekki heldur fyrir að bærinn hefði valdið kæranda fjártjóni með saknæmri háttsemi með því að hafna umsókn hans um leyfi til að breyta gróðurhúsi í hesthús. Hefur kærandi áfrýjað þeim dómi til Hæstaréttar.

Með bréfi byggingarfulltrúa, dags. 27. maí 2015, var skorað á kæranda að koma ástandi jarðarinnar Friðarstaða í viðundandi horf en hætta var talin stafa af því. Kom þar fram að umgengni á heimalóð væri verulega ábótavant en þar mætti sjá mikinn fjölda lausamuna, s.s. gám, bílhræ, rafgeyma og ýmsa véla- og tækjahluti. Þá væri ástand nokkurra mannvirkja á lóðinni afar slæmt, einkum gróðurhúsa, sem skráð væru í fasteignaskrá Þjóðskrár Íslands sem matshlutar 07, 18 og 19. Gler í veggjum og þekju gróðurhúsanna væri meira eða minna brotið þannig að varasamt sé að ganga meðfram þeim eða um þau. Var þess krafist að vinna við úrbætur á nefndum gróðurhúsum yrði hafin án tafar. Fjarlægja skyldi glerbrot af lóðinni og koma gróðurhúsunum í nothæft ástand eða óska eftir leyfi til að rífa þau, ef kærandi teldi þau ekki viðgerðarhæf. Vísað var í 4. lið II. kafla byggingarbréfs Friðarstaða, sem kveður á um skyldu ábúanda til að halda við öllum húsum og öðrum mannvirkjum á jörðinni svo ekki hrörni umfram eðlilega fyrningu. Loks var farið fram á að kærandi fjarlægði ónýta lausamuni og gengi snyrtilega frá nýtanlegum lausamunum. Var í bréfinu tekið fram að ábúanda væri veittur frestur til 31. júlí 2015 til að ljúka úrbótum á greindum gróðurhúsum. Yrði úrbótum ekki lokið innan frests yrði dagsektum beitt til að knýja á um aðgerðir á grundvelli 56. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki.  Kærandi kærði þessa áskorun til nefndarinnar, sem vísaði málinu frá með úrskurði uppkveðnum hinn 10. desember 2015, þar sem ekki hefði legið fyrir lokaákvörðun í málinu, sbr. 2. mgr. 26. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.

Byggingarfulltrúi ítrekaði áskorun sína með bréfi, dags. 21. júlí 2015, og tilkynnti kæranda að ef úrbótum á gróðurhúsum, matshlutum 07, 18 og 19, yrði ekki lokið fyrir 1. september s.á. yrði tekin stjórnsýsluákvörðun skv. áðurnefndri 56. gr. um að leggja á dagsektir þar til uppfyllt yrði skylda til úrbóta á jörðinni. Var kæranda veittur tveggja vikna frestur til að kom að andmælum, sem hann gerði með bréfi, dags. 4. ágúst s.á. þar sem einnig var gerð krafa um að bæjarstjórn sæi til þess að byggingarfulltrúi bæjarins kæmi ekki frekar að málum kæranda sökum vanhæfis og hlutdrægni. Á fundi bæjarráðs Hveragerðisbæjar 20. ágúst 2015 var fyrrnefnt bréf kæranda lagt fram og mótmælt fullyrðingu um meint vanhæfi starfsmanna bæjarins til að koma að málum Friðarstaða og var bæjarstjóra falið að svara erindinu í samráði við lögmann bæjarins.

Með bréfi, dags. 28. ágúst 2015, var kæranda tilkynnt sú ákvörðun byggingarfulltrúa að leggja á dagsektir að fjárhæð 20.000 krónur á dag, frá og með 1. september 2015. Varðandi grundvöll og ástæður fyrir dagsektarálagningunni var vísað til áðurnefnds bréfs, dags. 21. júlí s.á. Í framangreindri ákvörðun kemur fram að ef kærandi telji að gróðurhúsin séu ekki viðgerðarhæf sé auðsótt mál að sækja um leyfi til að rífa þau og eðlilegt að veita hæfilegan frest til að ljúka því verki. Loks kemur fram að þær ástæður að ekki sé hægt að rífa greind gróðurhús fyrr en að loknu dómsmáli séu ekki nægjanlegar til þess að fresta beitingu dagsekta.

Málsrök kæranda: Af hálfu kæranda er á það bent að hin kærða ákvörðun sé af sama stofni og mál sem úrskurðarnefndin hafi fjallað um, nr. 113/2012 og 48/2015. Í framangreindum málum sé vísað til uppgjörsmála vegna jarðskjálftatjóna fyrir Viðlagatryggingu Íslands, sem enn sé ólokið. Þá sé mál nr. 4/2009 skylt þessu máli en það hafi snúist um synjun byggingarfulltrúa á umsókn um endurbyggingu þess húss sem kærumál þetta snúist um að stærstum hluta. Það mál sé nú rekið fyrir Hæstarétti. Að leggja á dagsektir vegna húsa sem séu sönnunargögn fyrir dómstólum og Viðlagatryggingu Íslands sé í raun tilraun til að svipta kæranda mannréttindum sem tryggð séu í 70. gr. stjórnarskrárinnar.

Í bréfi Hveragerðisbæjar frá 27. maí 2015 hafi kæranda verið leiðbeint með röngum hætti um kærufrest til úrskurðarnefndarinnar, en það sé í annað sinn sem það sé gert. Virðist sem markmiðið sé að eyðileggja kæruleiðina og því verði sveitarfélagið að bera hallan af þessari röngu leiðbeiningu. Það sé óskráð meginregla í stjórnsýslurétti að stjórnvaldsákvörðun verði að vera efnislega ákveðin og skýr svo að málsaðili geti skilið hana og metið réttarstöðu sína.

Ákvæði 56. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki feli í sér neyðarrétt, sbr. orðalagið „… af því stafi hætta eða teljist skaðlegt heilsu…“. Ákvæðið sé skýrt mjög þröngt og sé því oftast beitt ef brunavörnum sé áfátt. Eigi það t.d. við þegar innréttaðar hafi verið íbúðir í iðnaðarhúsnæði þar sem ekki hafi verið hugað að brunaöryggi, s.s. flóttleiðum. Mjög fátítt muni vera að uppboð sé haldið á eigum manna vegna þess ákvæðis, eins og Hveragerðisbær hafi reynt á grundvelli þeirra ákvörðunar sem kærð hafi verið í nefndu máli, nr. 113/2012. Umrædd gróðurhús standi á vel afgirtri lóð, fjarri öðrum húsum, í a.m.k. 100 m fjarlægð. Við innkeyrsluna sé skilti sem á standi óviðkomandi bannaður aðgangur enda sé þetta atvinnusvæði en hvorki íbúðarbyggð né barnaleikvöllur, en á svæðum á vegum Hveragerðisbæjar megi sjá bílhræ og ýmislegt annað sem slysahætta geti stafað af.

Matshlutar 18 og 19 séu í raun eitt gróðurhús og ekki sé lokið tjónauppgjöri Viðlagatryggingar Íslands vegna þess. Þá sé rekið dómsmál vegna gróðurhússins fyrir Hæstarétti sem stafi af því að byggingarfulltrúi hafi staðið gegn því að það yrði endurbyggt. Matshluti 07 sé sambyggður gömlu íbúðarhúsi, sem enn sé í matsferli hjá Viðlagatryggingu Íslands. Veiti hann íbúðarhúsinu skjól, auk þess sem mikið óhagræði sé af því að rífa annað húsið en ekki hitt. Kærandi hafi ekki fengið aðstoð eins og aðrir tjónþolar vegna tjónauppgjörs þar sem bæjaryfirvöld hafi fullyrt að ekkert tjón hefði orðið hjá honum. Fyrir Héraðsdómi Suðurlands hafi byggingarfulltrúi komið fram sem fulltrúi Hveragerðisbæjar. Ljóst sé að byggingarfulltrúi sé fullkomlega vanhæfur samkvæmt stjórnsýslurétti til að koma að málum lögbýlis Friðarstaða, eins og hann hafi verið um langan tíma. Hafi hann beitt öllum tiltækum ráðum til að flæma kæranda af bújörðinni og hamla þar allri uppbyggingu. Andmæli kæranda, dags. 4. ágúst 2015 hafi ekki fengið efnislega meðferð af hálfu sveitarfélagsins með þeim hætti sem sveitarstjórnar- og stjórnsýslulög kveði á um.

Málsrök Hveragerðisbæjar: Bæjaryfirvöld fara fram á að kærumáli þessu verði vísað frá úrskurðarnefndinni og er öllum atriðum í málatilbúnaði kæranda mótmælt. Kærufrestur hafi verið liðinn þegar kæran hafi borist nefndinni. Hin kærða ákvörðun hafi verið tilkynnt kæranda sérstaklega og send til hans í ábyrgðarbréfi og þar hafi komið fram leiðbeining um eins mánaða kærufrest til nefndarinnar. Ekki sé unnt að beita undanþáguákvæði 1. mgr. 28. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 þegar litið sé til þess að kærandi hafi áður kært mál til nefndarinnar og sé því kunnugur kæruferlinu. Þá nefni kærandi þekkingu sína á kærufrestum í kærubréfi sínu og haldi því ekki fram að hann hafi fengið tilkynninguna seint eða að liðnum kærufresti.

Því sé hafnað að ómögulegt sé að rífa umrædda matshluta eða gera aðrar úrbætur að svo stöddu vegna ágreiningsmála við Viðlagatryggingu Íslands og Hveragerðisbæ. Matsmenn Viðlagatryggingar Íslands hafi nú þegar skoðað og lagt mat á mannvirkin en eftir standi ágreiningur um uppphæð bóta. Það hafi tíðkast í uppgjörsmálum við Viðlagatryggingu Íslands að þegar skoðun hafi farið fram og mat verið lagt á tjónið hafi orðið að samkomulagi að rífa mannvirkið svo ekki stafaði af því hætta. Niðurstaða héraðsdóms, sem m.a. byggði á yfirmati dómkvaddra matsmanna, hafi verið sú að ekki hefði tekist að sanna fjártjón við það að byggja nýtt hesthús í stað þess að nýta gróðurhúsið, enda sé kostnaður við endurnýtingu gróðurhússins hærri en kostaðurinn við að byggja frá grunni. Standi ekkert í vegi fyrir því að hreinsunar- og endurbótastarf geti hafist. Sé um einhver álitamál að ræða verði þau skoðuð og fullt tillit tekið til þeirra. Ekki sé hægt að una við hættuástand og vanhirðu mannvirkja í mörg ár meðan langvinnar deilur standi yfir. Kærandi hafi í engu viljað vinna með Hveragerðisbæ til að finna ásættanlega lausn.

Leiðbeiningar sem veittar hafi verið í tilkynningunni til kæranda og áskorun um úrbætur hafi að öllu leyti verið í samræmi við meginreglur stjórnsýsluréttar um að stjórnvaldsákvörðun skuli vera svo skýr og efnislega ákveðin að málsaðili geti skilið hana og metið réttarstöðu sína. Eins hafi leiðbeiningar verið í samræmi við ákvæði laga nr. 130/2011 um úrskurðanefnd umhverfis- og auðlindamála og laga nr. 160/2010 um mannvirki.

Andmælabréf kæranda, dags. 4. ágúst 2015, sem hafi verið stílað á bæjarstjórn, hafi verið tekið til efnislegrar meðferðar. Bréfið hafi verið tekið fyrir á fundi bæjarráðs, sem samkvæmt samþykktum Hveragerðisbæjar hafi haft fulla heimild til að taka fyrir mál kæranda. Spurningum kæranda og andmælum hafi verið svarað í tilkynningu sem send hafi verið í kjölfar fundar bæjarráðs 28. ágúst s.á.

Niðurstaða: Í máli þess er deilt um þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Hveragerði, sem tilkynnt var kæranda með bréfi, dags. 28. ágúst 2015, að beita hann 20.000 króna dagsektum frá 1. september s.á., þar sem ekki hafi verið lokið við úrbætur vegna tiltekinna mannvirkja á jörðinni Friðarstöðum.

Kærufrestur til úrskurðarnefndarinnar er einn mánuður frá því að kæranda varð kunnugt eða mátti vera kunnugt um ákvörðun þá er kærð er, sbr. 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála. Var kærufrestur liðinn er kæra í máli þessu barst hinn 6. janúar 2016. Með bréfi byggingarfulltrúa, dags. 27. maí 2015, var kæranda send áskorun um þær úrbætur er mál þetta snýst um og bar kærandi það erindi undir úrskurðarnefndina, í samræmi við leiðbeiningar þar um, en því máli var vísað frá nefndinni hinn 10. desember 2015, eins og rakið er í málavöxtum. Það mál var til meðferðar hjá úrskurðarnefndinni þegar hin kærða ákvörðun var tekin.  Þegar litið er til þess að kærandi gat vænst þess að fá efnislega úrlausn í því máli verður að telja afsakanlegt að kæra í máli þessu hafi borist að kærufresti liðnum og verður málið því tekið til efnismeðferðar skv. 1. tl. 1. mgr. 28. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.

Ágreiningur hefur verið milli kæranda og byggingaryfirvalda Hveragerðisbæjar, sem tengist ástandi mannvirkja og uppbyggingu á jörð kæranda. Hefur úrskurðarnefndin kveðið upp nokkra úrskurði af því tilefni og kærandi jafnframt höfðað dómsmál vegna samskipta sinna við bæjaryfirvöld. Ekki liggur annað fyrir en að ágreiningur aðila snúist um efnisleg álitamál á sviði skipulags- og byggingarmála. Byggingarfulltrúa ber að lögum að taka ákvarðanir um úrbætur vegna mannvirkja, og eftir atvikum um beitingu dagsekta, þótt óvinsælar kunni að vera, sbr. 56. gr. laga um mannvirki nr. 160/2010. Að þessu virtu verður ekki séð að byggingarfulltrúi hafi verið vanhæfur við töku hinnar kærðu ákvörðunar skv. 3. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993, sbr. 20. gr. sveitarstjórnarlaga nr. 138/2011.

Í 1. mgr. 56. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki kemur fram að sé ásigkomulagi, frágangi, umhverfi eða viðhaldi húss, annars mannvirkis eða lóðar ábótavant, af því stafi hætta eða það teljist skaðlegt heilsu að mati byggingarfulltrúa eða Mannvirkjastofnunar, eða ekki sé gengið frá því samkvæmt samþykktum uppdráttum, lögum, reglugerðum og byggingarlýsingu, skuli gera eiganda eða umráðamanni þess aðvart og leggja fyrir hann að bæta úr því sem áfátt sé. Þá er í 2. mgr. 56. gr. mælt fyrir um að Mannvirkjastofnun og byggingarfulltrúa sé heimilt að leggja á dagsektir til þess að knýja menn til greindra aðgerða.

Samkvæmt fyrirliggjandi gögnum, s.s. myndum af vettvangi, eru umrædd gróðurhús, matshluti 07, 18 og 19, illa farin og viðhaldi ábótavant. Var byggingarfulltrúa því rétt að krefjast úrbóta samkvæmt áðurnefndri 56. gr. mannvirkjalaga. Í ljósi aðdraganda málsins, sem rakinn hefur verið, og þeirri staðreynd að mál um sama ágreiningsefni var til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni þegar ákvörðun um álagningu dagsekta var tekin, þykir rétt með hliðsjón af sanngirnis- og eðlisrökum að fella álagningu dagsekta frá 1. september 2015 úr gildi svo kærandi eigi þess kost að bregðast við kröfu byggingarfulltrúa um úrbætur umræddra mannvirkja að fenginni niðurstöðu í máli þessu.

Með vísan til alls þess sem að framan er rakið verður kröfu kæranda um ógildingu ákvörðunar byggingarfulltrúa um úrbætur margnefndra mannvirkja hafnað, en álagning dagsekta á hendur kæranda er felld úr gildi.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um ógildingu ákvörðunar byggingarfulltrúans í Hveragerði frá 28. ágúst 2015 um að skylda kæranda til úrbóta á gróðurhúsum, matshlutum 07, 18 og 19 á jörð hans Friðarstöðum í Hveragerði, en álagning dagsekta á kæranda að fjárhæð 20.000 krónur á dag, frá 1. september s.á. er felld úr gildi.

____________________________________
Ómar Stefánsson

______________________________              _____________________________
Ásgeir Magnússon                                            Þorsteinn Þorsteinsson

85/2009 Austurstræti

Með
Ár 2015, fimmtudaginn 29. október, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mættir voru Ómar Stefánsson varaformaður, Ásgeir Magnússon dómstjóri og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 85/2009, kæra á samþykkt borgarráðs Reykjavíkur frá 10. desember 2009 á tillögu byggingarfulltrúa um að samkomutjald, sem sett hafi verið upp í óleyfi á lóð Hressingarskálans Austurstræti 20, verði fjarlægt á kostnað eiganda, fjarlægi hann það ekki sjálfur innan tilskilins frests.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar skipulags- og byggingarmála, dags. 15. desember 2009, er barst nefndinni sama dag, kærir Björgvin Halldór Björnsson hdl., f.h. fyrirsvarsmanns Hressingarskálans ehf., þá samþykkt borgarráðs Reykjavíkur frá 10. desember 2009 að samkomutjald sem sett hafi verið upp í óleyfi á lóðinni Austurstræti 20 í Reykjavík verði fjarlægt á kostnað eiganda, hafi hann ekki fjarlægt það innan tilskilins frests.

Af hálfu kæranda er þess krafist að hin kærða samþykkt verði felld úr gildi. Jafnframt var gerð krafa um að framkvæmdir yrðu stöðvaðar, en ella að réttaráhrifum hinnar kærðu ákvörðunar yrði frestað á meðan málið væri til meðferðar hjá úrskurðarnefndinni. Þá gerir kærandi kröfu um að úrskurðarnefndin úrskurði um málskostnað honum til handa. Með úrskurði uppkveðnum 18. desember 2009 var kröfu kæranda um stöðvun framkvæmda eða frestun réttaráhrifa hinnar kærðu ákvörðunar hafnað með tilliti til mögulegra almannahagsmuna.

Tekur úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála málið til úrskurðar á grundvelli ákvæðis til bráðabirgða II í lögum nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála, sbr. breytingu á þeim lögum nr. 139/2014.

Málavextir: Kærandi máls þessa reisti, án heimildar skipulags- og byggingaryfirvalda, samkomutjald í bakgarði lóðarinnar Austurstræti 20, þar sem rekinn er veitingastaður. Af því tilefni ritaði byggingarfulltrúi kæranda bréf, dags. 2. nóvember 2009, þar sem honum var veittur fimm daga frestur frá móttöku bréfsins til að fjarlægja tjaldið. Kærandi varð ekki við tilmælunum og með bréfi, dags. 27. sama mánaðar, mótmælti hann framgöngu borgaryfirvalda með vísan til jafnræðis- og meðalhófsreglu stjórnsýsluréttarins. Sama dag ritaði embætti byggingarfulltrúa kæranda bréf þar sem röksemdum hans var hafnað og m.a. vísað til þess að um óleyfisframkvæmdir væri að ræða. Þá sagði einnig að embættið myndi leggja til við skipulagsráð að frestur yrði veittur til 4. desember 2009 til að fjarlægja tjaldið og ef ekki yrði orðið við því myndi embættið fjarlægja það án frekari fyrirvara á kostnað kæranda, með vísan til ákvæða gr. 209 og gr. 210 í byggingarreglugerð nr. 441/1998. Á fundi skipulagsráðs 2. desember 2009 var eftirfarandi fært til bókar: „Lagt fram bréf byggingarfulltrúa, dags. 2. nóv. 2009, vegna samkomutjalds í bakgarði Hressingarskálans á lóð nr. 20 við Austurstræti. Jafnframt er lagt fram bréf lögfræðinga Hressingarskálans, dags. 27. nóv., bréf lögfræði- og stjórnsýslu, dags. 27. nóv., og tölvubréf, dags. 27. og 30. nóv. 2009. Bréf lögfræði- og stjórnsýslu samþykkt.“ Á fundi borgarráðs 10. desember 2009 var af sama tilefni eftirfarandi bókað: „Lagt fram bréf byggingarfulltrúa frá 3. þ.m., sbr. samþykkt skipulagsráðs frá 2. s.m., þar sem lagt er til að samkomutjald, sem sett hefur verið upp í óleyfi á lóð Hressingarskálans að Austurstræti 20, verði fjarlægt á kostnað eiganda, fjarlægi hann það ekki sjálfur innan tilskilins frests. Samþykkt.“

Kæranda var tilkynnt um þessa ákvörðun með bréfi byggingarfulltrúa, dags. 11. desember 2009, og honum veittur frestur til 14. s.m. til þess að fjarlægja umrætt tjald. Var í því bréfi einnig vísað til bréfs byggingarfulltrúa til kæranda, dags. 3. desember 2009, en þar kom fram að auk þess að framkvæmdin hefði verið gerð í óleyfi væri að mati forvarnasviðs Slökkviliðs höfuðborgarsvæðisins „… umtalsverð hætta fyrir hendi á öryggi gesta veitingastaðarins“. Skaut kærandi málinu til úrskurðarnefndarinnar, eins og að framan greinir.

Málsrök kæranda: Af hálfu kæranda er á því byggt að við meðferð hinnar kærðu ákvörðunar hafi ekki verið tekið mið af markmiðum skipulags- og byggingarlaga nr. 73/1997, sem sett séu fram í 1. mgr. 1. gr. laganna, auk þess sem ýmsar meginreglur stjórnsýsluréttarins hafi ekki verið virtar við meðferð málsins.

Lögmætisregla stjórnsýsluréttarins hafi verið brotin í máli þessu. Ekki sé til að dreifa skýrri lagaheimild fyrir hinni íþyngjandi ákvörðun sem um sé deilt og óljóst sé hvort og þá hvers konar leyfi þurfi til að reisa samkomutjald í bakgarði, eins og hér sé um að ræða. Borgaryfirvöld hafi vísað til reglugerðarákvæða, annars vegar til stuðnings því að tjaldið sé byggingarleyfisskylt en hins vegar til stuðnings þeirri ályktun að það sé háð stöðuleyfi. Ákvörðunin snerti atvinnustarfsemi kæranda en atvinnufrelsi manna sé stjórnarskrárvarið og takmarkanir á því verði að styðjast við skýra lagaheimild sem byggi á almannahagsmunum.

Málið hafi ekki verið rannsakað með viðhlítandi hætti. Ekki hafi verið kannað úr hvaða efni tjaldið sé og hafi því ekkert legið fyrir um hvort eldhætta hafi stafað af því. Kærandi hafi ítrekað bent á að vottorð frá framleiðanda lægi fyrir, sem staðfesti að tjaldið uppfyllti kröfur Evrópusambandsins, en borgaryfirvöld hafi aldrei kallað eftir því, og hafi því rannsókn máls skv. 10. gr. stjórnsýslulaga ekki verið fullnægt.

Þá hafi jafnræðis- og meðalhófsreglu ekki verið gætt við meðferð málsins. Ekki hafi verið sýnt fram á að tjaldinu fylgdi eldhætta og látið hjá líða að leita umsagnar Brunamálastofnunar í því sambandi, skv. b-lið 2. mgr. 12. gr. laga nr. 73/2000. Samskonar tjöld og hér um ræði séu notuð um land allt og sé því farið gegn jafnræðisreglu þegar kæranda sé gert að fjarlægja umrætt tjald á meðan aðrir fái óáreittir að nota sín tjöld. Þá hefði verið hægt að ná meintum markmiðum borgaryfirvalda með því að breyta tjaldinu á þann veg að fjarlægja einn eða fleiri veggi þess þannig að eftir stæði þak sem veitti skjól fyrir úrkomu. Að þessu hafi ekki verið hugað í málinu.

Grundvöllur hinnar kærðu ákvörðunar hafi verið óljós og hafi það gert kæranda erfitt um vik að nýta andmælarétt sinn. Mat forvarnasviðs slökkviliðs höfuðborgarsvæðisins um að umræddu tjaldi fylgdi hætta fyrir öryggi gesta hafi kærandi ekki séð eða fengið að tjá sig um. Þá hafi framkvæmd stjórnsýsluvalds í máli þessu verið ómálefnaleg að mati kæranda.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Borgaryfirvöld vísa til þess að umrætt tjald hafi verið reist án nokkurra leyfa, en telja verði það byggingarleyfis- eða stöðuleyfisskylt skv. 11. gr. eða 71. gr. byggingarreglugerðar nr. 440/1998, m.a. þegar litið sé til grenndarsjónarmiða og að það sé reist til ótiltekins tíma. Ekki sé gert ráð fyrir tjaldinu á samþykktum uppdráttum og ætla megi að tilgangur uppsetningar þess sé sá að stækka veitingastaðinn með tilheyrandi auknum fjölda gesta. Fyrir hafi legið það mat forvarnasviðs slökkviliðs höfuðborgarsvæðisins að tjaldið skapaði aðstæður sem haft gætu umtalsverð áhrif á öryggi fólks í eldsvoða á staðnum. Væri því eindregin ósk slökkviliðsstjóra til embættis byggingarfulltrúa að tjaldið yrði fjarlægt af staðnum. Af þessum sökum hafi verið nauðsynlegt að fjarlægja tjaldið án ástæðulauss dráttar.

Að öllu leyti hafi verið farið að málsmeðferðarreglum stjórnsýslulaga við meðferð málsins og heimilt hafi verið á grundvelli 209. gr. byggingarreglugerðar að fara fram á það við kæranda að tjaldið yrði fjarlægt innan tiltekins frests en ella að það yrði fjarlægt á kostnað kæranda, í ljósi þeirrar hættu sem af tjaldinu stafaði samkvæmt mati eldvarnareftirlitsins. Hin kærða ákvörðun sé ekki verulega íþyngjandi gagnvart kæranda þegar litið sé til þess að auðvelt sé að taka umætt tjald niður og reisa það að nýju og hafa verði í huga að með ákvörðuninni hafi hættuástandi verið afstýrt. Því sé andmælt að gengið hafi verið á stjórnarskrárvarið atvinnufrelsi kæranda. Í lögum séu atvinnufrelsi manna settar skorður, m.a. með tilliti til öryggissjónarmiða, og kröfur séu gerðar um að leyfis sé aflað fyrir atvinnustarfsemi, svo sem rekstrar- og starfsleyfis.

———-

Aðilar hafa gert ítarlegri grein fyrir sjónarmiðum sínum sem ekki verða rakin nánar hér en úrskurðarnefndin hefur haft þau öll til hliðsjónar við úrlausn málsins.

Úrskurðarnefndin leitaði umsagnar Mannvirkjastofnunar um þá hættu sem stafa kynni af samkomutjaldi því sem reist hafði verið á lóð Hressingarskálans að Austurstræti 20, en umsögn stofnunarinnar hefur ekki borist.

Niðurstaða: Hin kærða ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík, sem borgarráð staðfesti 10. desember 2009, hafði nokkurn aðdraganda. Samkvæmt fyrirliggjandi gögnum fóru fulltrúar lögreglunnar á höfuðborgarsvæðinu á vettvang 22. og 23. október s.á. vegna umdeilds samkomutjalds. Þá fór skilmálafulltrúi hjá embætti byggingarfulltrúa á staðinn samkvæmt bréfi hans, dags. 28. s.m. Kemur þar fram að samkomutjald hafi verið reist án leyfis. Haft hafi verið samband við eiganda staðarins, sem hafi ekki talið tjaldið leyfisskylt. Er aðstæðum svo lýst að um einn metri sé frá tjaldinu á þrjá vegu að næstu húsum og staðsetning þess hindri neyðarútgöngu frá veitingastaðnum. Hafi eigandi verið beðinn um „að ganga frá sínum málum“. Loks liggur fyrir tölvubréf sviðsstjóra forvarnasviðs slökkviliðs höfuðborgarsvæðisins frá 3. desember 2009 til byggingarfulltrúa þar sem greint er frá því að hann hafi ásamt eldvarnareftirlitsmanni skoðað aðstæður að Austurstræti 20. Þar kemur eftirfarandi fram:

„Þann 22. október sl. fór undirritaður ásamt eldvarnareftirlitsmanni að skoða aðstæður í Austurstræti 20. Umræddu tjaldi var þannig fyrir komið að það liggur alveg upp að vegg á bakhluta Hressingarskálans og u.þ.b. fjóra metra frá vegg þess hluta er liggur að Austurstræti. Við þetta breytast flóttaleiðir frá veitingastaðnum á þann hátt að þar sem áður var farið beint út í garð er nú farið í gegnum tjaldið. Þetta lengir flóttaleið til öruggs staðar undir beru lofti og skerðir öryggi hennar umtalsvert. Þá er leiðin torfarin þar sem frá bakhluta húsnæðisins þarf að fara í gegnum tvöfalda lokun tjalddúks sem haldið er með frönskum rennilásum til að komast út í tjaldið. Einnig liggur flóttaleið úr tjaldinu að stóru tré sem heftir leið og veldur augljósri slysahættu ef hópur fólks þarf að flýja þarna um. Verði eldur laus í húsnæði Hressingarskálans geta flóttamerkingar í tjaldi einnig valdið þeim misskilningi að fólk flýji á öðrum stað aftur inn í húsið sem er að brenna og er það ótækt. Tjaldið sjálft er um 150 fm. að stærð og samkvæmt reiknireglu Brunamálastofnunar má ætla að þar geti verið á þriðja hundrað manns sem er veruleg aukning miðað við samþykktan gestafjölda á staðnum. Þá hefur Brunamálastofnun staðfest að ekki liggi fyrir vottun stofnunarinnar á dúknum. Af þessum sökum er það mat slökkviliðsstjóra að þessar aðstæður geti haft umtalsverð áhrif á öryggi fólks í eldsvoða á staðnum. Þá gerir rekstrarleyfi staðarins ekki ráð fyrir þessu tjaldi og það reist án nokkurra leyfa. Það er því eindregin ósk slökkviliðsstjóra að embætti byggingarfulltrúa hlutist til um að tjaldið verði fjarlægt hið fyrsta.“

Fyrirmæli byggingarfulltrúa til kæranda, um að greint tjald skyldi fjarlægt, voru fyrst sett fram í bréfi hans, dags. 2. nóvember 2009, þar sem veittur var fimm daga frestur til þess að framkvæma verkið, en ella yrði lagt til við skipulagsráð að lagðar yrðu dagsektir á kæranda. Var honum gefinn sjö daga frestur til þess að tjá sig um þá fyrirætlan. Í bréfinu var sérstaklega áréttað að embættið teldi brunahættu stafa af tjaldinu og að það hindraði neyðarútgöngu frá veitingastaðnum. Í málinu liggja fyrir tölvupóstar og bréf embættis byggingarfulltrúa og lögmanns kæranda í kjölfar fyrrgreinds bréfs byggingarfulltrúa þar sem fram koma skoðanaskipti um lögmæti umdeildrar ákvörðunar. Þá tilkynnti byggingarfulltrúi kæranda í bréfi, dags. 3. desember 2009, að skipulagsráð hefði samþykkt tillögu hans um frest til 4. s.m. til að fjarlægja tjaldið, en að öðrum kosti yrði það fjarlægt af borgaryfirvöldum. Loks var kæranda tilkynnt með bréfi byggingarfulltrúa, dags. 11. s.m., að borgarráð hefði staðfest nefnda ákvörðun skipulagsráðs og jafnframt tilkynnt að borgaryfirvöld myndu fjarlægja tjaldið án frekari viðvörunar hefði það ekki verið fjarlægt í dagslok 14. s.m. Samkomutjaldið var síðan tekið niður af starfsmönnum byggingarfulltrúa hinn 18. s.m. í kjölfar bráðabirgðaúrskurðar úrskurðarnefndar skipulags- og byggingarmála þar sem hafnað var kröfu um stöðvun réttaráhrifa hinnar kærðu ákvörðunar.

Í ljósi framangreinds verður ekki annað ráðið en að málið hafi verið nægilega rannsakað og að kærandi hafi komið á framfæri viðhorfum sínum og andmælum áður en umdeild ákvörðun byggingarfulltrúa var tekin. Þá lágu að baki ákvörðuninni lögmæt sjónarmið, sem studdust m.a. við álit sérfróðra aðila um eldhættu og hindrun flóttaleiðar ef eldsvoði yrði á viðkomandi veitingastað.

Hvað sem líður álitaefni um leyfisskyldu margnefnds samkomutjalds samkvæmt þágildandi skipulags- og byggingarlögum nr. 73/1997 höfðu borgaryfirvöld ótvíræða heimild í gr. 61.6 í byggingarreglugerð nr. 441/1998 til að taka slíka ákvörðun sem hér um ræðir. Þar er m.a. kveðið á um að sé ásigkomulagi, viðhaldi eða frágangi húss eða annars mannvirkis eða lóðar þannig háttað að hætta geti stafað af og eigandi eða umráðamaður lóðar sinni ekki áskorun byggingarfulltrúa eða slökkviliðsstjóra um úrbætur geti sveitarstjórn ákveðið dagsektir skv. gr. 210.1 í reglugerðinni þar til úr hefur verið bætt eða látið fjarlægja mannvirki eða gera nauðsynlegar úrbætur á lóð skv. gr. 210.2 á kostnað eiganda eða umráðamanns. Gefa skal þó eins mánaðar frest til að sinna fyrirmælum um úrbætur áður en verk verður unnið á kostnað eiganda eða umráðamanns nema um bráða hættu sé að ræða. Rúmur einn og hálfur mánuður leið frá því að fyrirmæli byggingarfulltrúa um niðurrif samkomutjalds kæranda voru tilkynnt þar til borgaryfirvöld fjarlægðu tjaldið og verður því ekki, eins og hér stendur á, tekin afstaða til þess hvort um hafi verið að ræða bráða hættu.

Fallast má á með kæranda að vanda hefði mátt betur undirbúning ákvörðunarinnar, svo sem hvað varðar tilvísun til laga og reglugerðarákvæða, og kanna hefði mátt hvort unnt hefði verið að ná settum markmiðum borgaryfirvalda með öðrum og vægari hætti en raun varð á. Til hins ber þó að líta að borgaryfirvöld höfðu rökstudda ástæðu til að ætla að tilvist samkomutjaldsins á baklóð veitingastaðarins væri hindrun á flóttaleið og skapaði því bráða hættu yrði eldur laus á veitingastaðnum, og að auðvelt væri að reisa tjaldið að nýju eða hluta þess ef til kæmi.

Að öllu framangreindu virtu þykja ekki þeir annmarkar á hinni kærðu ákvörðun að leitt geti til ógildingar hennar.

Í tilefni af kröfu kæranda um málskostnað skal tekið fram að úrskurðarnefndin hefur ekki heimild að lögum til að ákvarða aðilum málskostnað. Verður því ekki fjallað frekar um þá kröfu kæranda.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist verulega sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um ógildingu ákvörðunar borgarráðs Reykjavíkur frá 10. desember 2009 um að samkomutjald, sem sett hafi verið upp í óleyfi á lóðinni Austurstræti 20 í Reykjavík, verði fjarlægt á kostnað eiganda, hafi hann ekki fjarlægt það innan tilskilins frests.

_______________________________
Ómar Stefánsson

_______________________________            ____________________________
Ásgeir Magnússon                                            Þorsteinn Þorsteinsson

26/2014 Númerslaus bifreið

Með
Árið 2015, þriðjudaginn 15. september, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Ásgeir Magnússon dómstjóri.

Fyrir var tekið mál nr. 26/2014, kæra á ákvörðun umhverfis- og skipulagssviðs Reykjavíkurborgar um að skylda eiganda bifreiðar með fastanúmer PI-563 að fjarlægja hana innan tiltekins frests ellegar sæta förgun hennar eða vörslutekt.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 8. apríl 2014, er barst nefndinni sama dag, kærir O, Guðrúnargötu 6, Reykjavík, þá ákvörðun umhverfis- og skipulagssviðs Reykjavíkurborgar frá 27. mars 2014 að skylda eiganda bifreiðar með fastanúmer PI-563 að fjarlægja hana innan tiltekins frests ellegar verði henni fargað eða hún tekin í vörslu. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi og að auki er þess krafist að framkvæmd á ákvörðun Reykjavíkurborgar verði stöðvuð til bráðabirgða. Stöðvunarkröfu kæranda var hafnað með úrskurði uppkveðnum 23. apríl 2014.

Gögn málsins bárust frá umhverfis- og skipulagssviði Reykjavíkur 15. apríl 2014.

Málavextir: Hinn 27. mars 2014 var af hálfu umhverfis- og skipulagssviðs Reykjavíkurborgar límd tilkynning á númerslausa bifreið kæranda af gerðinni VW Golf með fastanúmerið PI-563. Í tilkynningunni voru fyrirmæli um að fjarlægja bifreiðina með vísan til ákvæða 21. gr. reglugerðar nr. 941/2002 um hollustuhætti, 4. mgr. 16. gr. reglugerðar nr. 737/2003 um meðhöndlun úrgangs og laga nr. 7/1998 um hollustuhætti og mengunarvarnir, með síðari breytingum. Kom fram í tilkynningunni að eiganda bifreiðarinnar væri veittur frestur til 7. apríl s.á. til að fjarlægja hana og tekið fram að henni yrði fargað að loknum þeim fresti eða hún tekin í vörslu í 45 daga. Að þeim tíma liðnum yrði henni fargað eða hún seld nauðungarsölu. Þá kom fram að kostnaður vegna þessara aðgerða skyldi greiðast af eiganda/forráðamanni. Með bréfi, dags. sama dag og fresturinn rann út, komu fram andmæli af hálfu kæranda, sem krafðist þess að hætt yrði við boðaðar aðgerðir eða að veittur yrði viðbótarfrestur í 30 daga. Var honum veittur viðbótarfrestur í tvo daga með tölvubréfi. Mun bifreið kæranda hafa verið fjarlægð í kjölfar úrskurðar úrskurðarnefndarinnar þar sem kröfu kæranda um frestun réttaráhrifa hinnar kærðu ákvörðunar var hafnað.

Málsrök kæranda: Kærandi tekur fram að hann hafi verið eigandi bifreiðar þeirrar er um ræði í áratug. Hún hafi verið tekin af númerum í lok árs 2013 vegna tryggingakostnaðar en vegna væntanlegrar sölu hafi hún verið færð í bílastæði á horni Guðrúnargötu og Rauðarárstígs, skammt frá heimili kæranda. Mörg bílastæði séu á þessu svæði og hafi þau ekki verið öll í notkun á sama tíma. Engar kvartanir hafi borist vegna bifreiðarinnar og hafi hún verið undir stöðugu eftirliti þar sem hún hafi verið skammt frá heimili kæranda.

Ekkert hafi bannað stöðu bifreiðarinnar í því bílastæði sem hún hafi staðið. Hún sé ógangfær og eina leiðin til að fjarlægja hana hafi verið að færa hana í annað bílastæði. Lagaskilyrði fyrir hinni kærðu ákvörðun hafi ekki verið uppfyllt auk þess sem málsmeðferð Reykjavíkurborgar standist ekki stjórnsýslulög nr. 37/1993. Kveðið sé á um heimild, en ekki skyldu, heilbrigðisnefndar til að láta fjarlægja númerslausar bifreiðar í 21. gr. reglugerðar nr. 941/2002. Bifreiðin hafi verið undir stöðugu eftirliti kæranda og þess gætt að hún væri ekki fyrir nokkrum manni, lögaðila eða opinberum aðilum. Hún gæti ekki talist bílflak og engin sjónmengun væri af henni. Engin sjónarmið hafi réttlætt það að borgin tæki bifreiðina úr vörslum kæranda frekar en aðrar bifreiðar sem lagt hefði verið á sama svæði, þótt hún hefðii verið tímabundið án númera.

Túlka verði ákvæði reglugerða nr. 941/2002 og 737/2003 í samhengi við markmið þeirra og laga nr. 7/1998, um að draga úr myndun úrgangs, stuðla að framkvæmd hollustuverndar, búa landsmönnum heilnæm lífsskilyrði og vernda þau gildi sem felist í heilnæmu og ómenguðu umhverfi. Bifreið kæranda hafi hvorki valdið mengun né skerðingu á heilnæmum lífsskilyrðum. Jafnframt veiti 21. gr. reglugerðar nr. 941/2002 ekki heimild til að fjarlægja númerslausa bifreið úr bílastæði þar sem ákvæðið taki til hreinlætis á lóðum og opnum svæðum. Bílastæði geti ekki talist falla undir þau hugtök. Þá efist kærandi um lagastoð fyrrgreindra reglugerðarákvæða, sem heimili án skýrra lagaheimilda að gengið sé á stjórnarskrárvarinn eignarrétt, þ.m.t. umráðarétt, bifreiðareiganda, með því að fjarlægja bifreið af almennu bílastæði. Reglugerð um hollustuhætti nr. 941/2002 sé sett með stoð í 4. gr. laga nr. 7/1998, þar sem segi að til þess að stuðla að framkvæmd hollustuverndar setji ráðherra í reglugerð almenn ákvæði um m.a. „umgengni og þrifnað utanhúss“ (2. tölul.) og „önnur sambærileg atriði“ (23. tölul). Samkvæmt 5. gr. laganna setji ráðherra, til þess að stuðla að framkvæmd mengunarvarnareftirlits, í reglugerð almenn ákvæði um m.a. „önnur sambærileg atriði“ (19. tölul.). Ekkert í þessum lagagreinum eða öðrum ákvæðum laga nr. 7/1998 mæli fyrir um heimildir framkvæmdarvaldsins til að færa númerslausar bifreiðar úr vörslum eigenda þeirra og gangi ákvæði 21. gr. reglugerðar nr. 941/2002 og 4. mgr. 16. gr. reglugerðar nr. 737/2003 lengra en löggjafinn hafi heimilað. Verði talið að reglugerðarákvæðin rúmist innan heimilda laganna þá sé um of víðtækt framsal lagasetningarvalds til framkvæmdavalds að ræða.

Samkvæmt lögum nr. 7/1998 og fyrrnefndum reglugerðarákvæðum þá sé það heilbrigðisnefnd Reykjavíkurborgar sem eigi að framfylgja nefndum ákvæðum. Umhverfis- og skipulagssvið borgarinnar hafi enga heimild eða umboð til að beita því valdi sem þar sé veitt og hafi því rangt stjórnvald tekið hina kærðu ákvörðun.

Loks hafi málsmeðferð Reykjavíkurborgar ekki verið í samræmi við stjórnsýslulög nr. 37/1993. Hver og einn annmarki eigi að valda því að ákvörðunin verði felld úr gildi. Brotnar hafi verið reglur um meðalhóf, sbr. 12. laga nr. 37/1993, reglur um skyldubundið mat stjórnvalds og rannsóknarskyldu, sbr. 10. gr. laganna, regla um andmælarétt, sbr. 13. gr., og íþyngjandi ákvörðun hafi verið tekin án nokkurs rökstuðnings. Loks hafi verið brotið gegn leiðbeiningarskyldu skv. 7. gr. stjórnsýslulaga þar sem tilkynning kærða sem límd hafi verið á bifreiðina sé öll hin óskýrasta og þrátt fyrir að bent sé á kæruleið til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála þá sé ekki bent á heimild 5. gr. laga nr. 130/2011 um stöðvun framkvæmda til bráðabirgða.

Málsrök umhverfis- og skipulagssviðs Reykjavíkur: Af hálfu Reykjavíkurborgar er bent á að bifreiðin hafi verið á stæði í eigu borgarinnar sem ekki sé ætlast til að nýtt sé sem geymslusvæði fyrir lausafé einstaklinga. Bílastæðin séu hugsuð öllum borgurum til afnota undir bifreiðar sem hafi skráningarnúmer.  Af hálfu borgarinnar sé ekki gerð athugasemd við það að kærandi nýti almenn bílastæði fyrir bifreið sína svo framarlega sem hún sé með skráningarmerki. Ákvörðun um að fjarlægja bifreiðina að undangenginni tilkynningu eigi sér stuðning í 21. gr. reglugerðar um hollustuhætti, nr. 941/2002, sbr. 4. gr. laga nr. 7/1998, um hollustuhætti og mengunarvarnir. Í 21. gr. hollustureglugerðarinnar komi fram að heilbrigðisnefnd sé heimilt að láta fjarlægja númerslausar bifreiðar, bílflök og sambærilega hluti á almannafæri að undangenginni viðvörun, svo sem með álímingarmiða með aðvörunarorðum. Þetta ákvæði þarfnist ekki frekari skýringa við, þar sem ljóst sé hver merking þess sé. Einu skilyrðin til beitingar ákvæðisins séu þau að bifreið sé númerslaus og að hún sé á almannafæri. Óhætt sé að fullyrða að samkvæmt almennri málvenju sé hugtakið almannafæri skilgreint sem svæði sem allur almenningur eigi för um. Utan hugtaksins falli lóðir og einkalönd, sem heimilt sé að takmarka umferð um. Ljóst sé að almennt bílastæði falli undir skilgreininguna „á almannafæri“.

Mótmælt sé þeirri fullyrðingu kæranda að með setningu 21. gr. reglugerðar nr. 941/2002 hafi framkvæmdarvaldið gengið lengra en heimilt sé skv. 4. gr. laga nr. 7/1998, þar sem í ákvæðinu sé einungis heimild til að setja reglugerðarákvæði um almenna umgengni utanhúss. Reglugerðarheimildin feli framkvæmdarvaldinu að útfæra nánar hvernig markmiðum og tilgangi laganna verði náð með sem bestum hætti og það sé í fullu samræmi við þau markmið sem fram komi í 1. gr. laganna að heimila heilbrigðisnefnd að fjarlægja númerslausar bifreiðar svo tryggja megi ómengað umhverfi í víðu samhengi. Varðandi meinta skerðingu á eignarrétti kæranda með því að fjarlægja bifreiðina úr hans umráðum sé ljóst að kæranda hafi verið í lófa lagið að flytja bifreiðina af bílastæði í eigu Reykjavíkurborgar á svæði sem ætlað sé til geymslu á lausafé. Vegna brots kæranda á ákvæðinu í 21. gr. reglugerðar nr. 941/2002 hafi Reykjavíkurborg neyðst til að skerða umráðarétt hans.

Umboð umhverfis- og skipulagssviðs Reykjavíkurborgar til að fara með vald það sem heilbrigðisnefnd Reykjavíkurborgar sé falið með 21. gr. reglugerðarinnar hafi verið samþykkt á 73. fundi heilbrigðisnefndarinnar, sem haldinn hafi verið 11. febrúar 2014.

Málsmeðferðarreglna stjórnsýsluréttar hafi verið gætt við meðferð málsins. Farið hafi verið eftir skýrri kröfu 21. gr. reglugerðar nr. 941/2002, sem kveði á um að líma skuli aðvörunarmiða á númerslausa bifreið sem fjarlægja eigi og með því móti gefa umráðamanni tækifæri til að fjarlægja bifreiðina áður en til aðgerða komi. Með þessu sé meðalhófs gætt þar sem 10 daga frestur sé veittur og tveir dagar til viðbótar sé farið fram á það. Þetta sé í samræmi við vinnureglur umhverfis- og skipulagssviðs Reykjavíkurborgar. Einnig hafi kærandi haft tækifæri til að andmæla ákvörðuninni, enda hafi hann verið í tölvupóstsamskiptum við starfsmann þann sem beri ábyrgð á eftirliti með númerslausum bifreiðum í borgarlandi.
——-

Aðilar hafa gert ítarlegri grein fyrir máli sínu. Þau sjónarmið verða ekki rakin nánar hér en úrskurðarnefndin hefur haft þau til hliðsjónar við úrlausn málsins.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um lögmæti þeirrar ákvörðunar umhverfis- og skipulagssviðs Reykjavíkurborgar að gera kæranda að fjarlægja númerslausa bifreið sína af almenningsbílastæði, að viðlagðri förgun eða vörslutekt bifreiðarinnar.

Lög nr. 7/1998 um hollustuhætti og mengunarvarnir hafa það að markmiði að búa landsmönnum heilnæm lífsskilyrði og vernda þau gildi sem felast í heilnæmu og ómenguðu umhverfi, sbr. 1. gr. laganna. Landinu er skipt í eftirlitssvæði og skal heilbrigðisnefnd, kosin eftir hverjar sveitarstjórnarkosningar, starfa á hverju svæði, sbr. 1. og 2. mgr. 11. gr. sömu laga. Heilbrigðisnefnd ber að sjá um að framfylgt sé ákvæðum laganna og reglugerða settra samkvæmt þeim, samþykktum sveitarfélaga og ákvæðum í sérstökum lögum eða reglum sem nefndinni er eða kann að vera falið að annast um framkvæmd á, sbr. 13. gr. laganna. Samkvæmt 15. gr. laganna ráða heilbrigðisnefndir á hverju svæði heilbrigðisfulltrúa til að annast eftirlit sveitarfélaganna með þeim viðfangsefnum sem undir lögin falla. Ef heilbrigðisfulltrúarnir eru tveir eða fleiri skal einn úr hópi þeirra jafnframt ráðinn framkvæmdarstjóri eftirlitsins. Heilbrigðisfulltrúar starfa í umboði heilbrigðisnefndar.

Ákvæði um valdsvið og þvingunarúrræði eru í VI. kafla laganna. Samkvæmt 1. mgr. 26. gr. geta heilbrigðisnefnd og heilbrigðisfulltrúi beitt eftirfarandi aðgerðum til að knýja á um framkvæmd ráðstöfunar samkvæmt lögunum og reglugerðum settum með stoð í þeim: 1. veitt áminningu, 2. veitt áminningu og tilhlýðilegan frest til úrbóta eða 3. stöðvað eða takmarkað viðkomandi starfsemi eða notkun, þar með lagt hald á vörur og fyrirskipað förgun þeirra. Samkvæmt 2. mgr. skal aðeins beita síðastnefnda úrræðinu í alvarlegri tilvikum eða við ítrekuð brot eða ef aðilar sinna ekki úrbótum innan tiltekins frests og er heimilt að leita aðstoðar lögreglu ef með þarf. Samkvæmt framangreindu er ljóst að heilbrigðisnefndir og heilbrigðisfulltrúar eða heilbrigðiseftirlit hafa lagaheimildir fyrir þvingunaraðgerðum, sem m.a. fela í sér haldlagningu á lausamunum og förgun þeirra vegna brota á lögum nr. 7/1998 eða reglugerðum settum með stoð í þeim.

Reglugerð nr. 941/2002 um hollustuhætti hefur verið sett með heimild í 4. gr. laga nr. 7/1998 og reglugerð nr. 737/2003 um meðhöndlun úrgangs hefur verið sett með heimild í 4. og 5. gr. sömu laga og núverandi 43. gr., áður 13. gr. laga nr. 55/2003 um meðhöndlun úrgangs. Heimildir til að láta fjarlægja númerslausar bifreiðar og bílflök er að finna í ákvæðum 21. gr. reglugerðar um hollustuhætti og 16. gr. reglugerðar um meðhöndlun úrgangs. Í nefndri 21. gr. er að finna heimild heilbrigðisnefndar til að láta fjarlægja lausamuni, númerslausar bifreiðar, bílflök og sambærilega hluti á almannafæri að undangenginni viðvörun, svo sem með álímingarmiða með aðvörunarorðum. Í áðurnefndri 16. gr. er fjallað um almennan þrifnað utanhúss og segir þar m.a. að heilbrigðisnefnd sé heimilt að láta fjarlægja númerslausar bifreiðar og bílflök og sambærilega hluti að undangenginni viðvörun.

Á eftirlitssvæði Reykjavíkur er Heilbrigðiseftirlit Reykjavíkur starfrækt og starfar það í umboði heilbrigðisnefndar borgarinnar skv. lögum nr. 7/1998, sbr. þau lagaákvæði sem áður eru rakin, og fer jafnframt með þvingunarvald það sem heilbrigðisnefndum er veitt skv. VI. kafla laganna. Mun heilbrigðiseftirlitið vera staðsett skipulagslega innan umhverfis- og skipulagssviðs Reykjavíkur, nánar tiltekið innan skrifstofu umhverfisgæða, en fleiri skrifstofur er að finna innan nefnds sviðs. Kemur fram á upplýsingavef Reykjavíkurborgar að heilbrigðiseftirlitið „…hafi engu að síður sjálfstæði í starfi eins og lög gera ráð fyrir,“ sé með eigin framkvæmdastjóra og hlíti niðurstöðum heilbrigðisnefndar Reykjavíkur.

Fyrir liggur að miði sá sem límdur var á bifreið kæranda bar með sér að það hefði verið gert samkvæmt ákvörðun umhverfis- og skipulagssviðs Reykjavíkurborgar samkvæmt umboði heilbrigðisnefndar Reykjavíkur. Á fundi þeirrar nefndar 11. febrúar 2014 var lagt fram og samþykkt umboð, dags. sama dag, þess efnis að nefndin veitti umhverfis- og skipulagssviði borgarinnar „…fullt og ótakmarkað umboð til þess að sinna lögbundnum skyldum sem heilbrigðisnefndum eru falin skv. 21. gr. reglugerðar nr. 941/2002 um hollustuhætti ásamt síðari breytingum og 4. mgr. 16. gr. reglugerðar nr. 737/2003 um meðhöndlun úrgangs, ásamt síðari breytingum. Þær skyldur sem hér er vísað til er að hafa eftirlit með að númerslausar bifreiðar og bílflök sem og sambærilegir hlutir sem eru á almannafæri (þar með talið borgarlandi) séu fjarlægðir að undangenginni viðvörun sbr. vinnuleiðbeiningar VEL-021.“

Samkvæmt framangreindu umboði heilbrigðisnefndar Reykjavíkur framselur nefndin umhverfis- og skipulagssviði borgarinnar lögbundið vald sitt til fullnaðarákvörðunar er varðar nánar tiltekin mál er henni eru falin skv. ákvæðum laga nr. 7/1998 og reglugerðum sem settar eru með stoð í þeim, þ.e. vörslutekt og förgun lausafjár. Ákvörðunarvald það sem framselt var með nefndu umboði er til beitingar þvingunarúrræða skv. 26. gr. laga nr. 7/1998. Heimildin er fyrir vörslusviptingu og eftir atvikum förgun á eignum borgaranna, sem er afar íþyngjandi aðgerð. Mikilvægt er að slíkar valdheimildir séu skýrar og sama máli gegnir um heimildir til framsals slíkra heimilda og hvernig að því er staðið. Eins og áður er rakið er það bundið í lög nr. 7/1998 hvert hlutverk og hverjar heimildir heilbrigðisnefndar séu og skv. skýru ákvæði 15. gr. laganna er það heilbrigðisfulltrúi eða heilbrigðiseftirlit sem skal fara með það vald í umboði nefndarinnar. Engar heimildir eru í lögunum fyrir heilbrigðisnefnd til að framselja vald sitt öðru stjórnvaldi eða stjórnsýslueiningu sveitarfélags, þrátt fyrir að fyrir liggi að heilbrigðiseftirlit sé staðsett innan þeirrar einingar. Er rétt að árétta í þessu sambandi að í 1. mgr. 32. gr. laga nr. 7/1998 er gert ráð fyrir því að ráðherra úrskurði vegna ágreinings milli heilbrigðisnefnda og sveitarstjórna um framkvæmd laganna og að í athugasemdum með ákvæðinu í frumvarpi því sem varð að lögunum er tekið fram að hafa verði í huga að heilbrigðisnefndir séu ekki settar undir vald sveitarstjórna í ákvörðunum sínum. Er því alveg ljóst að heilbrigðisnefnd er sjálfstæð í störfum sínum, ólíkt þeim fastanefndum sveitarfélags sem sækja umboð sitt frá sveitarstjórn.

Samkvæmt framangreindu skorti heilbrigðisnefnd Reykjavíkur heimild að lögum til að framselja umhverfis- og skipulagssviði Reykjavíkur vald sitt skv. lögum nr. 7/1998 og reglugerðum settum samkvæmt þeim, þ.m.t. 21. gr. reglugerðar nr. 941/2002 um hollustuhætti og 16. gr. reglugerðar nr. 737/2003 um meðhöndlun úrgangs, og var umhverfis- og skipulagssvið þar með ekki bært að lögum til að taka hina kærðu ákvörðun. Verður með vísan til þessa ekki hjá því komist að fella hina kærðu ákvörðun úr gildi.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi ákvörðun umhverfis- og skipulagssviðs Reykjavíkurborgar um að skylda eiganda bifreiðar með fastanúmer PI-563 til að fjarlægja hana innan tiltekins frests ellegar sæta förgun hennar eða vörslutekt.

____________________________________
Nanna Magnadóttir

______________________________              ____________________________
                              Aðalheiður Jóhannsdóttir                                  Ásgeir Magnússon                                    

98/2013 Íragerði

Með
Árið 2015, þriðjudaginn 23. júní, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Ásgeir Magnússon dómstjóri og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 98/2013, kæra á afgreiðslu byggingarfulltrúa Sveitarfélagsins Árborgar frá 18. september 2013 um að leggja fyrir lóðarhafa Íragerðis 12A, Árborg, að fjarlægja eða færa smáhýsi á umræddri lóð.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 9. október 2013, er barst nefndinni 14. s.m., kæra E, Íragerði 12A, þá ákvörðun byggingarfulltrúa Árborgar frá 18. september 2013 að leggja fyrir kærendur að fjarlægja eða færa smáhýsi á lóðinni að Íragerði 12A. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust frá sveitarfélaginu 11. nóvember 2013 og í maí 2015.

Málavextir: Með bréfi, dags. 2. apríl 2013, var lóðarhafa Íragerðis 12A tilkynnt að byggingarfulltrúi Sveitarfélagins Árborgar hefði til meðferðar mál vegna smáhýsis sem reist hefði verið á umræddri lóð og væri innan við þrjá metra frá lóðamörkum. Ekki lægi fyrir samþykki lóðarhafa nágrannalóðar fyrir staðsetningu þess, svo sem áskilið væri í byggingarreglugerð, og hefði byggingarfulltrúi því til skoðunar hvort þess yrði krafist að lóðarhafinn fjarlægði smáhýsið. Kærendur komu á framfæri athugasemdum sínum með bréfi, dags. 15. s.m., og tóku m.a. fram að þeir væru tilbúnir að færa smáhýsið ef gróðurhús á lóðinni að Íragerði 12 yrði jafnframt fært.

Í bréfi sveitarfélagsins til lóðarhafa Íragerðis 12A, dags. 18. september 2013, var tiltekið að leitt hefði verið í ljós að lóðirnar Íragerði 12 og 12A hefðu áður verið ein lóð er hefði nýlega verið skipt upp í tvær. Ljóst væri að smáhýsi á lóðinni Íragerði 12A hefði verið sett niður eftir skiptingu lóðarinnar. Væri áskilnaði 6. tl. g-liðar gr. 2.3.5.  í byggingarreglugerð nr. 112/2012 um samþykki lóðarhafa nágrannalóðar fyrir staðsetningu þess ekki fullnægt. Væri því lagt fyrir eigendur Íragerðis 12A að fjarlægja eða færa smáhýsið innan mánaðar frá dagsetningu bréfsins. Yrði ekki orðið við þessum tilmælum gæti byggingarfulltrúi látið fjarlægja það á kostnað lóðarhafa Íragerðis 12A, sbr. gr. 2.9.1. í byggingarreglugerð, án frekari viðvarana. Þá var tekið fram að byggingarfulltrúi teldi að hann hefði ekki heimildir til að aðhafast frekar vegna gróðurhúss á lóðinni Íragerði 12.

Málsrök kærenda:
Kærendur taka fram að þeir hafi óskað eftir því að rétt lóðamörk lóðanna Íragerðis 12 og 12A yrðu ákveðin en þrjú ár hefði tekið að samþykkja þau vegna andstöðu eigenda Íragerðis 12. Hafi kærendur ekki gert athugasemd við staðsetningu gróðurhússins þar sem þeir hafi talið að friður væri kominn á við eigendur Íragerðis 12. Engar athugasemdir hafi verið gerðar af þeirra hálfu þegar festingar fyrir smáhýsið hafi verið undirbúnar, en þá hafi annar eigandi Íragerðis 12 komið að máli við kærendur. Ekki verði séð að smáhýsið skerði útsýni né aðkomu nágranna og falli það útlitslega mjög vel að húsunum Íragerði 12 og 12A. Feli mismunandi afgreiðsla málanna í sér brot á jafnræðisreglu 11. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.

Málsrök Sveitarfélagsins Árborgar: Sveitarfélagið telur að jafnræðisregla 11. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 eigi ekki við í máli þessu, enda sé ekki um sambærileg deilumál að ræða. Smáhýsið og gróðurhúsið hafi verið sett niður á ólíkum tímum. Þar af leiðandi gildi um þau ólíkar reglur og því séu málin ólík. Smáhýsið hafi verið sett niður seint á árinu 2012 en gróðurhúsið fyrir um 18 árum. Þá hafi mörk lóðanna verið óljós þar til fyrripart árs 2012, þegar samkomulag hafi náðst með aðilum um lóðamörk, án þess að athugasemdir kæmu frá eigendum Íragerðis 12A um staðsetningu gróðurhússins. Umrætt smáhýsi sé nær mörkum lóðanna en heimilt sé þegar ekki liggi fyrir samþykki lóðarhafa aðliggjandi lóðar, sbr. ákvæði byggingarreglugerðar. Því hafi verið gripið til þessara aðgerða.

Athugasemdir lóðarhafa Íragerðis 12:
Lóðarhafi bendir á að það eigi ekki við rök að styðjast að tekið hafi þrjú ár að samþykkja lóðamörk vegna andstöðu þeirra. Þegar gróðurhúsið hafi verið reist hafi verið langt í næstu lóðamörk og hafi húsið því verið löglegt samkvæmt þáverandi og núverandi reglum. Þegar lóðirnar hafi verið skildar að hafi lóðamörkin verið sett nær gróðurhúsinu en þrjá metra og hafi það verið eigendum Íragerðis 12A í hag því við það hafi lóð þeirra stækkað. Gróðurhúsið sé úr eldtraustu efni og valdi ekki meiri eldhættu en gróður. Í því sé gler sem ætti ekki að trufla útsýni eða annað. Smáhýsið hafi hins vegar verið sett upp í heimildarleysi á viðbótarlóð sem kærendur hafi fengið og hafi áður verið hluti af bílastæði Íragerðis 12. Samþykkis lóðarhafa hafi ekki verið leitað þegar smáhýsið hafi verið reist og ekki hafi legið fyrir meint samþykki. Smáhýsið sem sé úr eldfimu efni hafi síðar verið flutt í heilu lagi á lóðina. Það standi alveg upp við girðingu, og þar með á lóðamörkum og beint fram undan inngangi í hús lóðarhafa Íragerðis 12.

Niðurstaða: Samkvæmt 2. mgr. 4. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki ber sveitarstjórn ábyrgð á að stjórnsýsla og eftirlit byggingarfulltrúa sé í samræmi við ákvæði laganna og annast byggingarfulltrúi eftirlit með mannvirkjagerð er fellur undir 1. og 2. mgr. 9. gr. sömu laga. Í gr. 3.10.1. í byggingarreglugerð nr. 112/2012 er hlutverki hans við eftirlit með byggðu umhverfi lýst. Skal hann, t.a.m. ef ekki er gengið frá umhverfi eða viðhaldi húss, annars mannvirkis eða lóðar samkvæmt samþykktum uppdráttum, lögum, reglugerðum og byggingarlýsingu, grípa til viðeigandi aðgerða og úrræða í samræmi við ákvæði reglugerðarinnar og X. kafla laga um mannvirki.

Í máli þessu er deilt um smáhýsi á lóðinni að Íragerði 12A, sem samkvæmt fyrirliggjandi gögnum er í um tveggja metra fjarlægð frá lóðamörkum. Ekki liggur fyrir samþykkt byggingarfulltrúa um byggingu þess, en smáhýsi eru ekki byggingarleyfisskyld séu ákvæði gr. 2.3.5. í byggingarreglugerð uppfyllt. Meðal skilyrða fyrrgreinds ákvæðis er að fyrir liggi skriflegt samþykki lóðarhafa nágrannalóðar sé smáhýsi nær lóðamörkum en þrjá metra, sbr. 6. tl. g-liðar greinarinnar. Eins og fram hefur komið lá slíkt samþykki ekki fyrir og var byggingarfulltrúa þegar af þeirri ástæðu rétt að gera þá kröfu að smáhýsið yrði fjarlægt eða fært þannig að framangreint skilyrði ákvæðisins um fjarlægð frá lóðamörkum yrði uppfyllt. Þá verður ekki séð að önnur og vægari úrræði hafi verið tæk, eins og atvikum máls þessa er háttað.

Óumdeilt er að lóðirnar Íragerði 12 og 12A voru áður ein og óskipt lóð og var gróðurhús reist á þeirri lóð óskiptri. Lóðinni var síðan skipt á árinu 2012 og var hinu umdeilda smáhýsi komið fyrir á lóðinni nr. 12A síðar sama ár, en þá hafði byggingarreglugerð nr. 112/2012 tekið gildi. Ljóst er að atvik eru því ekki með þeim hætti að þau teljist sambærileg. Fól ákvörðunin því ekki í sér brot á jafnræðisreglu stjórnsýslulaga nr. 37/1993.

Með vísan til alls þess sem að framan er rakið verður kröfu kærenda um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar hafnað.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist verulega sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kærenda um ógildingu á ákvörðun byggingarfulltrúa Sveitarfélagsins Árborgar frá 18. september 2013 um að leggja fyrir lóðarhafa Íragerðis 12A, Árborg, að fjarlægja eða færa smáhýsi á lóðinni.

____________________________________
Nanna Magnadóttir

20/2015 Mosgerði

Með
Árið 2015, fimmtudaginn 28. maí, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Ásgeir Magnússon dómstjóri og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 20/2015, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík um að beita ekki þvingunarúrræðum vegna framkvæmda á lóð nr. 7 við Mosgerði.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 20. mars 2015, sem barst nefndinni sama dag, kærir Guðmundína Ragnarsdóttir hdl., f.h. S, Mosgerði 7, Reykjavík, þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 4. febrúar 2015 að beita ekki þvingunarúrræðum vegna framkvæmda á lóð nr. 7 við Mosgerði. Er þess krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi en að auki er þess krafist að framkvæmdir verði stöðvaðar á meðan málið er til meðferðar hjá úrskurðarnefndinni.

Þykir málið nægilega upplýst til að það verði tekið til endanlegs úrskurðar. Er því ekki tilefni til að taka afstöðu til stöðvunarkröfu kærenda.

Gögn málsins bárust frá Reykjavíkurborg 20. apríl 2015.

Málavextir: Haustið 2013 sendu kærendur kvörtun til byggingarfulltrúans í Reykjavík vegna framkvæmda á lóð nr. 7 við Mosgerði og fjöleignarhúsi sem þar stendur. Í framkvæmdinni fólst að grafið var frá sökklum hússins og lagnir lagðar upp að því, auk þess sem steyptar tröppur á lóðinni voru brotnar niður og lóð lækkuð. Í kjölfar vettvangsskoðunar af hálfu embættis byggingarfulltrúa voru framkvæmdirnar stöðvaðar 3. október 2013 þar sem byggingarleyfi lá ekki fyrir. Bárust athugasemdir frá framkvæmdaraðila 7. nóvember s.á. þar sem því var lýst að um væri að ræða viðhald á fasteigninni en ekki byggingarleyfisskyldar framkvæmdir. Dróst afgreiðsla málsins og 11. september 2014 beindu kærendur þeirri kröfu til byggingarfulltrúans að beita þvingunarúrræðum vegna framkvæmdanna. Var sú beiðni ítrekuð reglulega af hálfu kærenda allt fram til 30. janúar 2015 þegar dráttur á afgreiðslu málsins var kærður til úrskurðarnefndarinnar. Með úrskurði uppkveðnum í dag vísaði úrskurðarnefndin því máli frá.

Byggingarfulltrúi tilkynnti framkvæmdaraðila með bréfi, dags. 4. febrúar 2015, að fallist væri á sjónarmið hans um að um viðhald væri að ræða fremur en byggingarleyfisskyldar framkvæmdir. Væri málinu lokið af hálfu embættisins. Tilkynnti framkvæmdaraðili kærendum málalok á húsfundi 19. s.m. og barst þeim umrætt bréf með tölvupósti 25. s.m. Hafa kærendur kært þær lyktir mála til úrskurðarnefndarinnar eins og að framan greinir.

Málsrök kærenda: Kærendur skírskota til þess að annmarkar séu á málsmeðferð og efni hinnar kærðu ákvörðunar. Málsmeðferðin hafi dregist verulega og hafi engar skýringar verið gefnar á ástæðum tafanna.

Byggingarfulltrúi hafi tekið ákvörðun í málinu án þess að rannsaka það nægilega og sé ákvörðunin ekki byggð á réttum upplýsingum um málsatvik. Byggingarfulltrúi hafi því ekki sinnt rannsóknarskyldu sinni, sbr. 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Ákvörðun byggingarfulltrúa um að fella málið niður sé einungis studd þeim rökum að í kjölfar skýringa leyfishafa hafi embættið tekið málið til ítarlegri skoðunar sem hafi leitt í ljós að hægt væri að fallast á að um viðhald á fasteign væri að ræða en ekki byggingarleyfisskyldar framkvæmdir. Hafi byggingarfulltrúa borið að koma á verkstað og ganga úr skugga um að skýringar leyfishafa væru marktækar. Mat byggingarfulltrúa hafi verið byggt á vettvangsskoðun eftirlitsfulltrúa sem hafi talið að um byggingarleyfisskyldar framkvæmdir væri að ræða. Þetta mat hafi leitt til þess að framkvæmdir hafi verið stöðvaðar. Enginn rökstuðningur hafi fylgt hinni kærðu ákvörðun sem skýri af hverju og með hvaða hætti byggingarfulltrúi hafi komist að annarri niðurstöðu 16 mánuðum eftir stöðvun framkvæmdanna.

Hinar umdeildu framkvæmdir séu byggingarleyfisskyldar og hafi ekki verið gert ráð fyrir þeim í upphafi eða á samþykktum teikningum. Hafi því þurft samþykki allra eigenda hússins, sbr. 1. mgr. 30. gr. fjöleignarhúsalaga nr. 26/1994. Hafi aldrei verið fjallað um framkvæmdirnar á húsfundum.

Augljóst sé að málsmeðferðin hafi verið haldinn verulegum annmörkum og ekki verið í samræmi við lög. Sé hin ólögmæta ákvörðun byggingarfulltrúa til þess fallin að valda kærendum tjóni, sem m.a. birtist í því að eigandi kjallaraíbúðar hafi haldið áfram með framkvæmdir óáreittur og að kærendur hafi þurft að leita aðstoðar lögmanns í samskiptum við embættið.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Af hálfu sveitarfélagsins er þess krafist að kærunni verði vísað frá úrskurðarnefndinni þar sem ekki sé um stjórnvaldsákvörðun að ræða en að öðrum kosti að kröfum kærenda verði hafnað.

Ekki hafi verið tekin nein stjórnvaldsákvörðun í málinu. Með bréfi byggingarfulltrúa, dags. 4. febrúar 2015, hafi framkvæmdaraðila einungis verið kynnt niðurstaða í málinu vegna kvörtunar meðeigenda en ekki hafi verið tekin formleg stjórnvaldsákvörðun. Ljóst sé að ágreiningsefni málsins varði m.a. deilu um hvort hinar umdeildu framkvæmdir hafi flokkast undir viðhald á húseigninni eða ekki. Byggingarfulltrúi hafi farið í vettvangsskoðun og fengið skýringar hjá framkvæmdaraðila og komist að þeirri niðurstöðu að um viðhald væri að ræða en ekki framkvæmdir sem flokkist undir byggingarleyfisskyldar framkvæmdir, sbr. 9. gr. laga um mannvirki nr. 160/2010.

Málsrök framkvæmdaraðila: Framkvæmdaraðili bendir á að málatilbúnaður kærenda sé á röngum forsendum reistur. Eigi ágreiningurinn hvorki undir úrskurðarnefndina né byggingarfulltrúa. Sé ætlan kærenda að reyna að koma í veg fyrir að hægt sé að sinna nauðsynlegu viðhaldi til að forða séreign framkvæmdaraðila, sem og sameign allra, frá tjóni. 

Allar framkvæmdir á lóðinni hafi verið miðaðar við að forða frekara tjóni. Engar breytingar hafi verið unnar á eigninni, útliti hennar, formi eða notkun. Þá sé lagnakerfi eignarinnar og burðarvirki hennar óbreytt. Fullyrðingum um annað sé mótmælt sem röngum og ósönnuðum. Framkvæmdir sem miði að því að stöðva tjón á eignum geti ekki talist til leyfisskyldra athafna.

Þurfi framkvæmdaraðili ekki að búa við að eign hans rýrni og skemmist vegna vanrækslu annarra eigenda. Ákvæði 38. gr. fjöleignarhúsalaga nr. 26/1994 áskilji eiganda rétt til að bregðast við og framkvæma nauðsynlegar viðgerðir á sameign á kostnað allra liggi sameignin eða séreignarhlutar undir skemmdum. Kærendur hafi ekki komið með aðrar tillögur um hvernig hægt sé að forða frekara eignartjóni. Hafi framkvæmdirnar verið nauðsynlegar og ekki verið hægt að ráðast í aðrar og umfangsminni framkvæmdir.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík að beita ekki þvingunarúrræðum vegna framkvæmda á lóð nr. 7 við Mosgerði. Frestur til að kæra ákvörðun til úrskurðarnefndarinnar er einn mánuður frá því að kæranda varð kunnugt eða mátti vera kunnugt um hana nema á annan veg sé mælt í lögum, sbr. 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála. Eins og nánar er lýst í málavöxtum fengu kærendur bréf byggingarfulltrúa, dags. 4. febrúar 2015, ekki í hendurnar fyrr en 25. s.m. og gátu því ekki kynnt sér efni þess fyrr en á þeim tímapunkti. Þá blasir við að með nefndu bréfi var tekin ákvörðun í málinu sem batt á það enda og varð þvingunarúrræðum ekki beitt að því óbreyttu. Er sú ákvörðun kæranleg til úrskurðarnefndarinnar skv. 59. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki. Verður kæran því tekin til efnislegrar meðferðar.

Kærendur gera þá kröfu að þvingunarúrræðum samkvæmt 56. gr. mannvirkjalaga og gr. 2.9.2. í byggingarreglugerð nr. 112/2012 verði beitt vegna þeirra framkvæmda sem hafa átt sér stað á lóðinni Mosgerði 7. Þá er þess krafist að framkvæmdaraðila verði gert að koma lóðinni í fyrra horf enda liggi ekki fyrir samþykki kærenda fyrir framkvæmdunum. Lóðin er í sameign kærenda og framkvæmdaraðila. Það er í höndum byggingarfulltrúa, eða eftir atvikum Mannvirkjastofnunar, að meta hvort tilefni sé til beitingar þvingunarúrræða samkvæmt nefndum ákvæðum. Til að slíkt mat teljist málefnalegt verður það að byggja á almannahagsmunum þeim er búa að baki laga- og reglugerðarsetningu á þessu sviði, t.a.m. skipulags-, öryggis- og heilbrigðishagsmunum. Verður ekki talið að greindu ákvæði laganna sé ætlað að tryggja lögvarinn rétt einstaklings til að knýja byggingaryfirvöld til beitingar þvingunarúrræða enda eiga önnur réttarúrræði að tryggja slíka vernd á einstaklingsbundnum hagsmunum. Byggingarfulltrúinn í Reykjavík lauk málinu með rökstuðningi þess efnis að við ítarlegri skoðun hans á hinum umdeildu framkvæmdum hafi verið hægt að fallast á að um viðhald á fasteign væri að ræða en ekki byggingarleyfisskyldar framkvæmdir. Verður ekki annað séð en að sú ákvörðun, sem fól í sér að fallið var frá stöðvun framkvæmda á grundvelli 55. gr. mannvirkjalaga og að þvingunarúrræðum 56. gr. laganna yrði ekki beitt, hafi verið málefnaleg og studd nægilegum rökum. Þá verður ekki séð að rannsókn málsins hafi verið ábótavant, þrátt fyrir að vettvangsskoðun hafi áður leitt til stöðvunar framkvæmda, heldur verður að líta svo á að fyrir byggingarfulltrúa hafi legið gögn um þá vettvangsskoðun og aðrar þær upplýsingar sem máli skiptu við ákvörðunartökuna.

Með vísan til alls framangreinds verður kröfu kærenda um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar hafnað.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kærenda um að fella úr gildi þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík að beita ekki þvingunarúrræðum vegna framkvæmda á lóð nr. 7 við Mosgerði.

____________________________________
Nanna Magnadóttir

______________________________              _____________________________
Ásgeir Magnússon                                                  Þorsteinn Þorsteinsson

80/2012 Þernunes

Með
Árið 2014, föstudaginn 5. desember, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Ásgeir Magnússon héraðsdómari og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 80/2012, kæra á ákvörðun bæjarstjórnar Garðabæjar frá 1. mars 2012 um að fela byggingarfulltrúa að krefjast þess að eigendum hússins að Þernunesi 6 í Garðabæ verði gert að lækka vegg á lóðinni í 1,80 m.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 9. ágúst 2012, er barst nefndinni næsta dag, kærir Sigurður G. Guðjónsson hrl., f.h. J, Þernunesi 6, Garðabæ, þá ákvörðun bæjarstjórnar Garðabæjar frá 1. mars 2012 að fela byggingarfulltrúa að krefjast þess að eigendur hússins að Þernunesi 6 lækki vegg á nefndri lóð. Var ákvörðun bæjarstjórnar kynnt kærendum með bréfi, dags. 10. júlí s.á. Með bréfi, dags. 7. nóvember 2014, veittu nýir eigendur nefndum lögmanni umboð til að kæra til úrskurðarnefndarinnar fyrrgreinda ákvörðun og verður að líta svo á að með því hafi þeir orðið aðilar að rekstri málsins fyrir nefndinni.

Gera kærendur kröfu um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar. Jafnframt er gerð krafa um að aðgerðir byggingarfulltrúa er miði að því að lækka greindan vegg verði bannaðar eða stöðvaðar komi til þeirra meðan málið sé til meðferðar hjá úrskurðarnefndinni. Þykir málið nægilega upplýst til að það verði nú tekið til endanlegs úrskurðar og verður því ekki tekin afstaða til þeirrar kröfu kærenda.

Úrskurðarnefndinni bárust gögn málsins frá Garðabæ 7. mars og 22. október 2014.

Málsatvik: Mál þetta á sér langan aðdraganda en í allmörg ár hefur staðið styr um hæð veggjar á lóðinni að Þernunesi 6 í Garðabæ en árið 2004 var samþykkt byggingarleyfi fyrir einbýlishúsi á nefndri lóð. Árið 2007 tók skipulagsnefnd fyrir tillögu að breytingu á deiliskipulagi téðrar lóðar. Samþykkti nefndin stækkun byggingarreits en hafnaði 2,20 m háum vegg á lóðinni. Fór tillaga skipulagsnefndar fyrir bæjarstjórn og var hún þar samþykkt.

Með bréfi bæjarritara til þáverandi eigenda, dags. 28. nóvember 2011, var m.a. frá því greint að á fundi bæjarráðs hinn 25. október s.á. hefði verið tekið fyrir að nýju bréf, dags. 21. janúar 2008, varðandi steyptan vegg á umræddri lóð. Fram kom að á fundi bæjarráðs hefði bæjarstjóri greint frá viðræðum við eigendurna og bréfritara og sagt að fullreynt væri að ná sátt í málinu en að bréfritari hefði farið fram á að veggur umhverfis verönd fyrir framan húsið  yrði lækkaður. Á grundvelli fyrirliggjandi gagna teldi bæjarráð að hæð veggjarins væri 38 cm umfram það sem heimilað væri samkvæmt samþykktum teikningum og útgefnu byggingarleyfi. Var eigendum hússins gefinn kostur á að kynna sér fyrirliggjandi gögn og tjá sig um málið fyrir 12. janúar 2012. Jafnframt var tekið fram að hefðu athugasemdir ekki borist fyrir þann tíma mætti búast við að bæjaryfirvöld gripu til aðgerða til að knýja fram úrbætur í samræmi við útgefið byggingarleyfi. 

Bréfi bæjarritara var svarað með bréfi, dags. 12. janúar 2012, þar sem fram kom að umræddur veggur væri málsettur 1,80 m miðað við plötuhæð hússins. Málið var tekið fyrir að nýju á fundi bæjarráðs 21. febrúar s.á. Samþykkti bæjarráð með vísan til 55. gr. mannvirkjalaga nr. 160/2010 að leggja til við bæjarstjórn „að fela byggingarfulltrúa að krefjast þess að húseigandi lækki hæð veggjarins um 38 cm eða í 180 cm eins og samþykktir uppdrættir sýna hæð hans miðað við hæðarkóda lóðar“. Samþykkti bæjarstjórn tillögu bæjarráðs hinn 1. mars s.á. og vísaði málinu til byggingarfulltrúa. Hafa kærendur kært þá afgreiðslu bæjarstjórnar til úrskurðarnefndarinnar eins og fyrr greinir.

Málsrök kærenda: Kærendur benda á að eigendur hússins að Þernunesi 8 hafi árið 2006 áritað samþykki sitt fyrir breytingum á teikningu af húsi kærenda. Sýni teikningin líkt og aðrir uppdrættir hinn umdeilda vegg. Hafi hönnunargögn hússins að Þernunesi 6 frá upphafi haft að geyma allar þær upplýsingar sem áskilið hafi verið í þágildandi 46. gr. skipulags- og byggingarlaga nr. 73/1997, m.a. nákvæmar upplýsingar um vegginn. Byggingaryfirvöld hafi einnig fengið skýringarmynd af húsinu í þrívídd. Ofangreind gögn hafi byggingaryfirvöld lagt til grundvallar við útgáfu byggingarleyfis. Verði að ætla að byggingaryfirvöld hafi gætt að því hvort húsið samrýmdist sérstökum skipulags- og byggingarreglum bæjarins, ef einhverjar væru.

Í bréfi frá arkitektum hússins til byggingarfulltrúa í nóvember 2006 hafi verið tekið fram að téður veggur væri hluti af heildarhönnun hússins og rýmissköpun þess og væri því ekki girðing á lóðamörkum. Kalli breyting á honum á endurhönnun hússins. Byggi kótasetning í hönnunargögnum á upplýsingum frá Garðabæ. Veggurinn sé málsettur 1,80 m og liggi fyrir stimplaðar teikningar hjá byggingaryfirvöldum í Garðabæ með þeirri málsetningu. Þá hafi hvorki bæjar- né byggingaryfirvöld svarað fyrrnefndu bréfi, svo sem þeim beri þó að gera.

Byggingaryfirvöld séu bundin af útgefnu byggingarleyfi er byggi á 44. gr. laga nr. 73/1997. Um ívilnandi stjórnvaldsákvörðun hafi verið að ræða, kærendum til handa. Hafi hún falið í sér leyfi til að reisa hús kærenda og samþykkt á hönnunargögnum, sem unnin hafi verið af þar til bærum aðilum, sbr. 46. og 47. gr. sömu laga. Þá hafi í ákvörðuninni falist heimild til að hefja framkvæmdir sem nú sé löngu lokið. Geti byggingaryfirvöld hvorki afturkallað né breytt ákvörðuninni að hluta þar sem skilyrðum 25. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 sé ekki fullnægt, en samkvæmt 1. tl. 1. mgr. þess ákvæðis geti stjórnvald ekki afturkallað að eigin frumkvæði birta ákvörðun sé það til tjóns fyrir aðila máls.

Lækkun veggjarins myndi fela í sér verulegt fjárhagstjón fyrir kærendur og hreina eyðileggingu á hönnun hússins. Liggi ekkert fyrir um hvaða hagsmunir eigenda nærliggjandi fasteigna hafi skerts við útgáfu byggingarleyfisins. Samþykkt skipulagsnefndar frá nóvember 2006 um að breyta deiliskipulagi lóðarinnar hafi aðeins lotið að breytingu á byggingarreit hennar. Engar breytingar á veggnum hafi verið kynntar en hann hafi verið á aðaluppdrætti allt frá 2004. Bendi ekkert til þess að byggingarleyfi hússins sé haldið þeim annmörkum að það sé ógildanlegt. Verði það ekki afturkallað að hluta eða því breytt til að koma í veg fyrir hugsanlegar bótakröfur annarra eigenda fasteigna við Þernunes. Um fordæmisgefandi úrskurði megi m.a. vísa til úrskurðar úrskurðarnefndarinnar í máli nr. 35/2010.

Málsrök Garðabæjar: Af hálfu sveitarfélagins er tekið fram að á uppdráttum samþykktum árið 2004 hafi verið sýndur 2,20 m hár veggur á lóð. Þegar gerð hafi verið breyting á deiliskipulagi lóðarinnar hafi skipulagsnefnd samþykkt stækkun byggingarreits en hafnað því að veita leyfi fyrir 2,20 m háum vegg á lóð. Á grundvelli nýs deiliskipulags hafi verið gefið út nýtt byggingarleyfi í október 2007 en þar sé á uppdráttum sýndur 1,80 m hár veggur á lóðinni og sérstaklega tekið fram að girðing (veggur) sé lækkuð frá fyrri teikningum. Veggurinn hafi því verið sýndur á teikningu í samræmi við þágildandi 1. mgr. 67. gr. byggingarreglugerðar nr. 441/1998, en þar komi fram að ekki þurfi að leita samþykkis byggingarnefndar sé girðing/veggur á lóð ekki hærri en 1,80 m.

Við skoðun á teikningum hússins, þar sem sýnd sé sneiðing merkt A-A, sé gólfkóti (GK-kóti) við vegginn 8,70 en hæðarkóti við lóðarmörk, sem sýndur sé í sömu hæð, sé 8,26. Um sé að ræða mismun upp á 0,44 sem skýrist með engu öðru en að verið sé að beita blekkingum með því að falsa upplýsingar á teikningu. Á sömu sneiðingu sé sýndur 1,80 m veggur án þess að tilgreindur sé hæðarkóti jarðvegs við vegg. Því sé mótmælt að villandi framsetning á hæðarkótum á uppdrætti geti falið í sér heimild til að reisa 1,80 m vegg miðað við plötuhæð. Með sama hætti væri hægt að halda því fram að veggurinn eigi að vera 1,80 m, miðað við hæðarkóta á lóðarmörkum sem sé 8,26, eða 0,44 m lægri en hann sé í raun.

Við ákvörðun á hæð veggjarins beri að miða við jarðvegshæð lóðar þar sem veggurinn standi og leiði það beint af áðurnefndu ákv. 1. mgr. 67. gr. þágildandi byggingarreglugerðar. Í því komi skýrt fram að mæla eigi hæð girðingar/veggjar frá jarðvegshæð eða frá hæð lóðar við lóðarmörk sé hún meiri. Við mælingu á veggnum sé hann 2,18 m miðað við jarðvegshæð lóðar eða 38 cm of hár miðað við teikningar. Bygging veggjarins sé því ekki í samræmi við útgefið byggingarleyfi og sé það því lögmæt krafa af hálfu Garðabæjar, sbr. ákvæði 55. gr. laga um mannvirki nr. 160/2010 að krefjast þess að húseigandi lækki vegginn þannig að hann verði byggður á þann hátt sem leyfi standi til.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um lögmæti þeirrar ákvörðunar bæjarstjórnar Garðabæjar frá 1. mars 2012 að fela byggingarfulltrúa að krefjast þess að veggur á lóðinni að Þernunesi 6 verði lækkaður.

Í 55. gr. mannvirkjalaga nr. 160/2010 er byggingarfulltrúa, og eftir atvikum Mannvirkjastofnun, veitt heimild til ýmissa þvingunaraðgerða, t.a.m. í þeim tilvikum þegar byggt er á annan hátt en leyfi stendur til. Þá kemur og fram í 2. mgr. tilvitnaðs ákvæðis að byggingarfulltrúi, eða eftir atvikum Mannvirkjastofnun, geti krafist þess að hið ólöglega mannvirki eða byggingarhluti sé fjarlægt, jarðrask afmáð eða starfsemi hætt sé byggingarframkvæmd hafin án þess að leyfi sé fengið fyrir henni eða hún brjóti í bága við skipulag. Segir í almennum athugasemdum með frumvarpi því sem varð að mannvirkjalögum að um sé að ræða nokkrar breytingar frá gildandi lögum. Lögð sé til sú grundvallarbreyting að sveitarstjórn staðfesti að meginreglu ekki lengur ákvarðanir byggingarfulltrúa, auk þess sem lagt er til að tilvist byggingarnefnda verði háð gerð sérstakrar samþykktar viðkomandi sveitarstjórnar. Slík samþykkt var í gildi fyrir byggingarnefnd Garðabæjar og er áréttað þar að byggingarfulltrúi fari með verkefni sem mælt sé fyrir um í mannvirkjalögum. Loks er tekið fram í athugasemdunum að sveitarstjórnir komi að meginreglu til ekki að stjórnsýslu byggingarmála með beinum hætti. Í eðli sínu séu byggingarmál tæknileg mál og þess vegna sé eðlilegt að framkvæmd þeirra sé í höndum aðila með sérfræðiþekkingu á því sviði. Er ljóst samkvæmt skýru orðalagi laganna, sem nýtur frekari stuðnings í lögskýringargögnum, að byggingarfulltrúar, eða eftir atvikum Mannvirkjastofnun, hafa einir forræði á að beita þeim heimildum sem um er rætt.

Samkvæmt því sem að framan er rakið var bæjarstjórn ekki til þess bær að taka hina kærðu ákvörðun heldur þurfti til að koma sjálfstæð ákvörðun byggingarfulltrúa. Liggur ekki fyrir að slík ákvörðun hafi verið tekin og verður máli þessu af þeim sökum vísað frá úrskurðarnefndinni með vísan til 2. mgr. 26. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

____________________________________
Nanna Magnadóttir

________________________________              _______________________________
Ásgeir Magnússon                                                Þorsteinn Þorsteinsson

44/2014 Hafnarstétt Húsavík

Með

Árið 2014, föstudaginn 22. ágúst, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 44/2014, kæra á ákvörðun skipulags- og byggingarnefndar Norðurþings frá 12. febrúar 2014 um að kæranda verði gert að fjarlægja smáhýsi af þaki húss að Hafnarstétt 7 á Húsavík og ákvörðun nefndarinnar frá 19. mars s.á. að hafna endurnýjun stöðuleyfis fyrir öðrum húsum en miðasöluhúsi á vegum kæranda á sama stað.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 21. maí 2014, sem barst nefndinni 22. s.m., kærir Málflutningsstofa Reykjavíkur f.h. Gentle Giants-Hvalaferðir ehf. ákvörðun skipulags- og byggingarnefndar Norðurþings frá 12. febrúar 2014 um að kæranda verði gert að fjarlægja smáhýsi af þaki húss að Hafnarstétt 7 á Húsavík og ákvörðun nefndarinnar frá 19. mars s.á. að hafna endurnýjun stöðuleyfis fyrir öðrum húsum en miðasöluhúsi á vegum kæranda á sama stað.

Skilja verður málskot kæranda svo að krafist sé að hinar kærðu ákvarðanir verði felldar úr gildi. Þá er þess krafist að réttaráhrifum hinna kærðu ákvarðana um að fjarlægja skuli smáhýsi og hús á vegum kæranda á þaki Hafnarstéttar 7 verði frestað á meðan málið sé til meðferðar hjá úrskurðarnefndinni. Verður málið nú tekið til endanlegs úrskurðar og verður því ekki tekin afstaða til nefndrar kröfu kæranda um frestun réttaráhrifa.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Norðurþingi hinn 6. og 30. júní 2014.

Málavextir: Kærandi hefur frá árinu 2003 rekið ferðaþjónustufyrirtæki á Húsavík og hefur m.a. rekið veitinga- og minjagripasölu á þaki húss að Hafnarstétt 7. Hefur starfsemin verið í tveimur smáhýsum í skjóli tímabundinna rekstrar- og stöðuleyfa frá 1. maí til 31. september ár hvert. Á árunum 2010 og 2011 voru gerðar breytingar á aðstöðunni á þaki nefnds húss. Fékk kærandi stöðuleyfi fyrir þriðja smáhýsinu og palli en jafnframt var reist tengibygging milli smáhýsanna sem fyrir voru. Var aðstaðan nýtt undir veitingarekstur. Á árinu 2012 óskaði kærandi eftir því að fá áframhaldandi stöðuleyfi fyrir þeim mannvirkjum er tengdust nefndum rekstri ásamt stöðuleyfi fyrir fyrrgreindri tengibyggingu og var stöðuleyfi veitt til loka október 2012. Hinn 18. september 2012 var samþykkt deiliskipulag fyrir svæði sem tekur m.a. til fasteignarinnar að Hafnarstétt 7 og tók það gildi 5. desember s.á.

Að beiðni kæranda var stöðuleyfi fyrir áðurgreindum mannvirkjum framlengt til loka október 2013 og hinn 11. febrúar 2014 sótti kærandi aftur um endurnýjun stöðuleyfis vegna umræddra mannvirkja. Skipulags- og byggingarnefnd ákvað hins vegar á fundi 12. s.m. að fela byggingarfulltrúa að hlutast til um að smáhýsi á þaki Hafnarstéttar 7 yrðu fjarlægð fyrir 1. júní 2014 þar sem stöðuleyfi þeirra væru útrunnin og þau væru ekki í samræmi við gildandi deiliskipulag. Bæjarstjórn samþykkti þá afgreiðslu hinn 18. febrúar 2014. Umsókn kæranda var síðan tekin fyrir á fundi skipulags- og byggingarnefndar 19. mars s.á. þar sem henni var hafnað að öðru leyti en því að stöðuleyfi var veitt fyrir húsi því sem notað var sem miðasöluhús. Jafnframt var ítrekað að önnur hús á þakinu samræmdust ekki gildandi deiliskipulagi og skyldu því víkja. Sú afgreiðsla var staðfest í bæjarstjórn 25. s.m. Með tölvupósti óskaði kærandi eftir heimild fyrir áframhaldandi starfsemi veitingastaðarins Pallsins í þeirri mynd er verið hefði undanfarin ár en nefndin ítrekaði höfnun sína um áframhaldandi stöðuleyfi á fundi 23. apríl 2014 með skírskotun til fyrri ákvörðunar í málinu. Staðfesti bæjarstjórn þá ákvörðun 29. s.m.

Málsrök kæranda: Kærandi vísar til þess að hin kærða ákvörðun sé reist á ólögmætum grundvelli þar sem stöðuleyfi sé undantekning frá gildandi deiliskipulagi. Það að höfnunin sé rökstudd með því að torgsöluhúsin samræmist ekki breyttu deiliskipulagi fari á skjön við eðli og tilgang stöðuleyfa. Þá séu þau rök haldlaus að torgsöluhúsin samræmist ekki skilyrðum byggingarreglugerðar nr. 112/2012 enda sé ekki gerð krafa um að viðkomandi lausafjármunir uppfylli skilyrði byggingarreglugerðar um atvinnuhúsnæði skv. gr. 2.6.1. í reglugerðinni. Hafi byggingar- og skipulagsnefnd Norðurþings því byggt ákvörðun sína á ólögmætum skilyrðum sem ekki verði leidd af ákvæðum byggingareglugerðar. Í gildandi deiliskipulagi sé heimilað að bæta einni hæð við húsið að Hafnarstétt 7 og fari því tilvist umræddra lausafjármuna ekki í bága við skipulagið og hafi eðli og tilgangur torgsöluhúsanna ekki breyst með samtengingu þeirra.

Telji kærandi sig hafa átt réttmætar væntingar um veitingu áframhaldandi leyfis þar sem honum hafi upphaflega verið veitt ótímabundið stöðuleyfi fyrir torgsöluhúsunum á árinu 2004 og hafi það aldrei verið afturkallað. Auk þess hafi skipulags- og byggingarnefnd samþykkt rekstarleyfi tengd húsunum til ársins 2016.

Kæranda hafi ekki verið veittur kostur á að koma afstöðu sinni á framfæri, skila inn frekari gögnum eða kynna sér fyrirliggjandi gögn áður en hin kærða ákvörðun var tekin og ekki hafi farið fram viðhlítandi könnun á torgsöluhúsunum. Við ákvarðanatökuna hafi því hvorki verið gætt að andmælarétti kæranda né rannsóknarreglu stjórnsýsluréttar. Að auki hafi rökstuðningur sveitarfélagins verið ómálefnalegur og óljóst hvaða gögn hafi legið til grundvallar eða vægi þeirra við ákvarðanatökuna. Þá hafi ekki verið gætt meðalhófs og jafnræðis þar sem samkeppnisaðilum kæranda hafi verið veitt stöðuleyfi fyrir sínum lausafjármunum og hefði mátt veita kæranda leyfi fyrir minni húsum í stað þess að synja honum alfarið um leyfi og kippa fótum undan rekstri hans.

Málsrök Norðurþings: Af hálfu sveitarfélagsins er vísað til þess að umþrætt torgsöluhús ásamt tengibyggingu fullnægi ekki byggingarreglum auk þess sem engin heimild sé fyrir þeim í deiliskipulagi. Báðar ástæðurnar nægi til að kæranda verði gert að fjarlægja mannvirkin.

Deiliskipulag svæðisins frá árinu 2012 hafi verið unnið í samræmi við þær fyrirætlanir kæranda að flytja rekstur sinn að Hafnarstétt 5, en kærandi hafi keypt þá lóð af sveitarfélaginu með skuldbindingu um að ljúka við byggingu nýrra húsa undir rekstur sinn á lóðinni fyrir 31. maí 2011. Hafi því ekki verið gert ráð fyrir hinum umþrættu torgsöluhúsum á þaki Hafnarstéttar 7 við gerð fyrrgreinds skipulags sem ekki hafi sætt andmælum kæranda við kynningu og samþykkt þess. Í deiliskipulagi segi að byggingarmagn megi ekki fara fram yfir 45 m2 að flatarmáli og 3,5 m hæð. Kærandi sé nú þegar búinn að fá leyfi fyrir ríflega 45 m2 torgsöluhúsi sem framlengt hafi verið 19. mars 2014 og hafi sveitarfélagið því ekki heimild til frekari veitingu stöðuleyfa þar sem framangreint torgsöluhús fylli heimild deiliskipulagsins.

Tengibygging milli torgsöluhúsanna hafi verið byggð í leyfisleysi og uppfylli hún ekki undanþáguákvæði g-liðar gr. 2.3.5. byggingarreglugerðar. Torgsöluhúsin ásamt tengibyggingu þeirra sé varanlega skeytt við húsið en að auki séu þau búin raf-, vatns- og fráveitulögnum. Af þeim sökum sé um byggingarleyfisskylda byggingu að ræða.

Kærandi hafi ekki fengið útgefið ótímabundið stöðuleyfi enda ekki gert ráð fyrir slíku leyfi í lögum eða reglugerðum og eldri undanþágur sem kunni að hafa verið veittar geti ekki vikið til hliðar ákvæðum deiliskipulags eftir gildistöku þess. Þá hljóti réttmætar væntingar kæranda að ráðast af gildandi deiliskipulagi. Hvað rekstrarleyfi til handa kæranda varði sé það mat sveitarfélagsins að það komi málinu ekki við enda gefið út fyrir gildistöku hins nýja deiliskipulags.

Málsmeðferð umdeildrar ákvörðunar hafi verið lögum samkvæmt. Fyrir liggi í gögnum málsins að kærandi hafi óskað eftir afgreiðslu þess samdægurs og hann hafi áður komið fram sínum sjónarmiðum. Öflun gagna hafi verið fullnægjandi og hafi m.a. verið farið á vettvang þegar veitt hafi verið stöðuleyfi árið 2012. Kæranda hafi verið veitt verulegt svigrúm til þess að fjarlægja lausafjármuni sína og ef eitthvað sé hafi hann notið tilhliðrunar umfram aðra aðila í veitingarekstri á sama svæði.

Niðurstaða: Í málinu liggur fyrir að hinar kærðu stjórnvaldsákvarðanir voru teknar 12. febrúar og 19. mars 2014. Verður að líta svo á að erindi kæranda, sem hann lagði fyrir skipulags- og byggingarnefnd Norðurþings hinn 23. apríl s.á., sé beiðni um endurupptöku þeirra ákvarðana. Ekki liggur fyrir að kæranda hafi verðið leiðbeint um kæruleiðir og kærufrest vegna greindra ákvarðana svo sem bar að gera skv. 2. tl. 2. mgr. 20. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Verða umdeildar ákvarðanir skipulags- og byggingarnefndar frá 12. febrúar og 19. mars 2014 því teknar til efnislegrar meðferðar með vísan til 1. tl. 1. mgr. 28. gr. stjórnsýslulaga þar sem afsakanlegt þykir í ljósi atvika að kæra hafi borist að liðnum þeim kærufresti sem tiltekinn er í 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála.

Stjórnvaldsákvarðanir samkvæmt lögum nr. 160/2010 um mannvirki og reglugerðum settum með stoð í þeim sæta kæru til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, sbr. 59. gr. laganna, svo sem henni var breytt með 30. gr. laga nr. 131/2011. Einskorðast valdheimildir úrskurðarnefndarinnar við endurskoðun á lögmæti þeirra ákvarðana er undir hana eru bornar. Af þessum sökum tekur nefndin aðeins til úrlausnar kröfu kæranda um ógildingu hinna kærðu ákvarðana, en telur það falla utan valdheimilda sinna að taka nýja ákvörðun verði hinni kærðu ákvörðun hnekkt.

Á þaki Hafnarstéttar 7 hefur verið starfrækt ferðaþjónusta á vegum kæranda og hefur sú starfsemi farið fram í þremur torgsöluhúsum, þ.e. miðasöluhúsi og tveimur tengdum torgsöluhúsum sem notuð hafa verið undir veitingarekstur. Einnig hefur kærandi verið með pall og veislutjald á sama svæði í tengslum við reksturinn. Hefur starfsemin verið rekin í skjóli stöðu- og rekstrarleyfa. Í máli þessu er deilt um lögmæti þeirra ákvarðana að synja um endurnýjun stöðuleyfis fyrir tilteknum húsum/smáhýsum er tengjast rekstri kæranda sem og að honum verði gert að fjarlægja þau. Er deilt um gildi upphaflegra stöðuleyfa, hvort það samrýmist nýju deiliskipulagi að veita áframhaldandi stöðuleyfi og af hálfu sveitarfélagsins er því haldið fram að að tiltekin torgsöluhús séu byggingarleyfisskyld eftir breytingar sem áttu sér stað á árunum 2010 og 2011.

Samkvæmt 9. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki er óheimilt að reisa mannvirki nema með fengnu leyfi viðkomandi byggingarfulltrúa. Á því eru þó undantekningar sem nánar eru útlistaðar í gr. 2.3.5. byggingarreglugerðar nr. 112/2012. Þá er í gr. 2.6.1. reglugerðarinnar kveðið á um veitingu stöðuleyfis en þar segir að ef lausafjármunum sé ætlað að standa í lengri tíma en tvo mánuði utan svæða þar sem sérstaklega sé gert ráð fyrir geymslu slíkra lausafjármuna skuli sækja um stöðuleyfi til leyfisveitanda. Er slíkt leyfi gefið út að hámarki til 12 mánaða nema ákvæði skipulags mæli fyrir um annað. Loks er kveðið á um heimild leyfisveitanda til að fjarlægja lausafjármuni án stöðuleyfis í gr. 2.6.2. reglugerðarinnar.

Af gögnum málsins verður ráðið að misbrestur hefur verið á því hvort eða hvaða gildistími var tilgreindur í stöðuleyfum þeim er veitt hafa verið kæranda í gegnum tíðina. Upprunalegt stöðuleyfi virðist hafa verið veitt kæranda á árinu 2004 án þess að gildistími þess væri tiltekinn. Á þeim tíma giltu ákvæði byggingarreglugerðar nr. 441/1998 og var tekið fram í gr. 4.41 að stöðuleyfi gæti gilt mest eitt ár í senn. Ber gr. 2.6.1. í núgildandi byggingarreglugerð nr. 112/2012 einnig með sér að slík leyfi séu tímabundin eins og áður er rakið. Er því ekki hægt að fallast á þau sjónarmið kæranda að upphaflega hafi ótímabundið stöðuleyfi verið gefið út enda standa nefnd reglugerðarákvæði því í vegi. Það voru því engin gild stöðuleyfi til staðar fyrir smáhýsum kæranda á þaki Hafnarstéttar 7 þegar þau komu til umfjöllunar hjá skipulags- og byggingarnefnd Norðurþings 12. febrúar 2014. Var sú ákvörðun nefndarinnar að smáhýsin skyldu fjarlægð því byggð á réttum forsendum að þessu leyti.

Sveitarstjórn ber ábyrgð á og annast gerð deiliskipulags og eru í því teknar ákvarðanir um lóðir, lóðanotkun, byggingarreiti, byggðamynstur, þ.m.t. nýtingarhlutfall, útlit mannvirkja og form eftir því sem við á, sbr. 1. mgr. 37. gr. og 1. mgr. 38. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Enga nauðsyn krefur til þess að fjalla um stöðuleyfi í deiliskipulagi. Hins vegar verður að telja að sveitarfélagi sé það heimilt í skjóli valdheimilda sinna, og í ljósi orðalags framangreindra lagaákvæða, að takmarka veitingu stöðuleyfa á ákveðnum svæðum. Enda er beinlínis gert ráð fyrir því að ákvæði skipulags geti tekið til stöðuleyfa, sbr. orðalag gr. 2.6.1. í byggingarreglugerð. Í gildi er deiliskipulag miðhafnarsvæðis Húsavíkur sem samþykkt var 18. september 2012 og tók gildi 5. desember s.á. Samkvæmt deiliskipulaginu er heimild fyrir veitingu stöðuleyfis fyrir tveimur torgsöluhúsum af tiltekinni stærð á þaki húsa að Hafnarstétt 7 og 11. Þá er veitt heimild fyrir hækkun núverandi húss á lóðinni Hafnarstétt 7 um eina hæð. Samþykkt deiliskipulag er bindandi skv. gr. 4.7.1. skipulagsreglugerðar nr. 90/2013. Getur sveitarfélagið því ekki farið út fyrir þær heimildir sem þar er kveðið á um. Var sú ákvörðun skipulags- og byggingarnefndar Norðurþings 12. febrúar 2014 að smáhýsin skyldu fjarlægð því einnig byggð á réttum forsendum að þessu leyti. Með sömu rökum verður að fallast á þau sjónarmið sveitarfélagsins að ekki sé heimilt að veita frekari stöðuleyfi en gert var með ákvörðun skipulags- og byggingarnefndar 19. mars 2014 á þessu tiltekna svæði.

Þá verður hvorki séð af gögnum málsins að hinar kærðu ákvarðanir hafi byggt á ófullnægjandi eða röngum upplýsingum né að atvik hafi breyst svo að skilyrðum 24. gr. stjórnsýslulaga um endurupptöku málsins væri fullnægt þegar erindi kæranda sama efnis var hafnað af skipulags- og byggingarnefnd Norðurþings 23. apríl 2014.

Loks verður ekki annað séð en að málsmeðferðarreglum stjórnsýsluréttar hafi verið fylgt. Þannig átti kærandi kost á að skila inn athugasemdum er hið nýja deiliskipulag var í vinnslu og meðalhófs gætt gagnvart honum með veitingu stöðuleyfa. Þá liggur það fyrir í gögnum málsins að byggingar- og skipulagsnefnd hafi kannað aðstæður á vettvangi á árinu 2012 og öflun gagna því verið fullnægjandi sem og að jafnræðis hafi verið gætt með því að samkeppnisaðila kæranda hafi verið gert að fjarlægja miðasöluhús sem eins var ástatt um og smáhýsi kæranda.

Með hliðsjón af öllu framangreindu er hafnað kröfu kæranda um ógildingu á hinum kærðu ákvörðunum og hefur þá ekki þýðingu að fjalla um mögulega byggingarleyfisskyldu svo sem haldið hefur verið fram af hálfu sveitarfélagsins.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um ógildingu ákvörðunar skipulags- og byggingarnefndar Norðurþings frá 12. febrúar 2014 um að kæranda verði gert að fjarlægja smáhýsi af þaki húss að Hafnarstétt 7 á Húsavík og ákvörðun nefndarinnar frá 19. mars s.á. að hafna endurnýjun stöðuleyfis fyrir öðrum húsum en miðasöluhúsi á vegum kæranda á sama stað.

____________________________________
Nanna Magnadóttir

______________________________              _____________________________
Aðalheiður Jóhannsdóttir                                  Þorsteinn Þorsteinsson

 

90/2012 Strandgata Stokkseyri

Með

Árið 2014, þriðjudaginn 25. febrúar, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Ásgeir Magnússon héraðsdómari og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 90/2012, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúa Sveitarfélagsins Árborgar frá 22. ágúst 2012 um að synja kröfu kæranda um að beitt verði úrræðum til að fjarlægja viðbyggingu við austurhluta norðurhliðar hússins nr. 8A við Strandgötu, Stokkseyri.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 18. september 2012, er barst nefndinni sama dag, kærir Ívar Pálsson hrl., f.h. R, Strandgötu 8, Stokkseyri, þá ákvörðun byggingarfulltrúa Sveitarfélagsins Árborgar frá 22. ágúst 2012 að synja erindi kæranda um að byggingarfulltrúi beiti úrræðum til að viðbygging við austurhluta norðurhliðar hússins nr. 8A við Strandgötu á Stokkseyri verði fjarlægð. Er gerð krafa um að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi.

Málavextir: Húsið Sjólyst við Strandgötu 8 og 8A er tvíbýlishús, reist árið 1902. Tvær viðbyggingar, svonefnd bíslög, voru við húsið, annars vegar við vesturgafl og hins vegar við austurhluta þess. Fyrir u.þ.b. 47 árum munu þáverandi eigendur Strandgötu 8A hafa fjarlægt viðbygginguna við austurhluta hússins. Af gögnum málsins verður ráðið að framkvæmdir hafi byrjað við gerð nýrrar viðbyggingar árið 2010, á svipuðum stað og eldri viðbygging hafði verið, án þess að sótt hafi verið um byggingarleyfi fyrir framkvæmdunum.

Með bréfi Húsafriðunarnefndar til byggingarfulltrúa, dagsettu 18. október 2010, var vakin athygli á að erindi vegna breytingar á útliti hússins hefði ekki borist nefndinni og óskaði byggingarfulltrúi af því tilefni umsagnar Húsafriðunarnefndar með tölvubréfi 5. nóvember s.á. Nefndin tók málið fyrir á fundi 11. nóvember 2010 og færði til bókar að ekki væri talin ástæða til að standa í vegi fyrir því að bíslagið við norðurhliðina yrði endurbyggt og stækkað frá fyrra horfi til samræmis við stækkun bíslagsins við vesturgafl hússins, enda yrði allur frágangur í samræmi við aldur og gerð hússins.
 
Á fundi skipulags- og byggingarnefndar hinn 18. nóvember 2010 var tekin fyrir umsókn um byggingarleyfi fyrir umræddri viðbyggingu að Strandgötu 8A. Afgreiðslu umsóknarinnar var frestað og fært til bókar að óskað væri eftir samþykki meðeigenda fyrir framkvæmdunum. Kærandi fór fram á það við byggingarfulltrúa í bréfi, dagsettu 26. apríl 2012, að hann beitti lagaúrræðum til að fá viðbygginguna fjarlægða með vísan til 2. mgr. 55. gr. mannvirkjalaga nr. 160/2010. Var það erindi ítrekað með bréfi, dagsettu 16. maí s.á., og óskað rökstuðnings yrði ekki á það fallist. Með bréfi, dagsettu 21. júní 2012, veitti sveitarfélagið eigendum Strandgötu 8A færi á að tjá sig um fram komna kröfu kæranda, sem þeir og gerðu með bréfi, dagsettu 8. júlí s.á.

Erindi kæranda var svarað með bréfi byggingarfulltrúa, dagsettu 22. ágúst 2012. Var ekki fallist á beitingu þvingunarúrræða mannvirkjalaga til að knýja á um niðurrif greindrar viðbyggingar með hliðsjón af ríkari hagsmunum eigenda Strandgötu 8A til að láta viðbygginguna standa en hagsmunum eiganda Strandgötu 8 til að fá bygginguna fjarlægða. Þá var tekið fram að ekki yrði séð að viðbyggingin sem slík ylli eiganda Strandgötu 8 neinum óþægindum, ónæði eða skaða og að gengið hefði verið úr skugga um að ekki stafaði hætta af viðbyggingunni. Hefur kærandi kært þessa afgreiðslu byggingarfulltrúa, svo sem að framan greinir.

Málsrök kæranda: Kærandi telur að hin kærða ákvörðun sé haldin verulegum annmörkum og að fella beri hana úr gildi.

Ekki hafi verið leitað álits Húsafriðunarnefndar lögum samkvæmt áður en ráðist hafi verið í umdeildar breytingar að Strandgötu 8A og að mati kæranda hafi ekki verið farið að fyrirmælum nefndarinnar um hvernig haga skyldi útliti viðbyggingarinnar um stærð og lögun. Þyki kæranda viðbyggingin ljót og rýra ástand og verðgildi hússins. Viðbyggingin sé án lögmælts byggingarleyfis og án áskilins samþykkis kæranda sem meðeiganda umrædds parhúss. Samþykki kæranda hafi verið skilyrði fyrir framkvæmdum, skv. 30. gr., sbr. 6. tl. A- liðar 1. mgr. 41. gr. laga nr. 26/1994 um fjöleignarhús. Hvergi sé í lögum tekið fram að líta skuli til notagildis eða hagsmuna þess sem vilji framkvæma byggingarleyfisskylda framkvæmd sem háð sé samþykki meðeigenda.

Við töku hinnar kærðu ákvörðunar hafi hvorki verið gætt andmælaréttar skv. 13. gr. né rannsóknarreglu skv. 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Kæranda hafi ekki verið gefinn kostur á að kynna sér, eða tjá sig um, þau gögn sem stafað hafi frá framkvæmdaaðila. Af þessum sökum skorti einnig á að málið hafi verið kannað til hlítar áður en umdeild ákvörðun var tekin. Um verulegan annmarka sé að ræða og ákvörðun byggingarfulltrúa af þeim sökum ógildanleg.

Málsrök Sveitarfélagins Árborgar: Bæjaryfirvöld krefjast þess að kröfum kæranda í máli þessu verði hafnað.

Ekki sé um að ræða brot á 6. gr. laga um húsafriðun. Sú skylda hvíli á byggingarfulltrúa samkvæmt greindu lagaákvæði að fylgjast með því að eigendur húsa leiti eftir áliti húsafriðunarnefndar. Hafi hann með bréfi sínu til nefndarinnar uppfyllt framangreinda lagaskyldu og hafi Húsafriðunarnefnd haft til skoðunar teikningar af umræddri viðbyggingu við gerð umsagnar sinnar.

Ekki hafi þótt tilefni til að beita heimildarákvæði 2. mgr. 55. gr. mannvirkjalaga nr. 160/2010 til að þvinga fram niðurrif umdeildrar viðbyggingar, að teknu tilliti til aðstæðna og meðalhófs. Hafi ekkert komið fram í málatilbúnaði kæranda á fyrri stigum málsins eða þá fyrir úrskurðarnefndinni sem breyti þeirri niðurstöðu. Ítrekað sé að nefnt lagaákvæði sé heimildarákvæði og að það mat sem liggi til grundvallar beitingu þess liggi alltaf hjá byggingaryfirvöldum. Við vettvangsskoðun hafi byggingarfulltrúi hvorki talið augljósa vankanta á byggingunni né að hún væri hættuleg á nokkurn hátt.

Kærandi hafi gert grein fyrir röksemdum sínum með ódagsettri greinargerð til byggingarfulltrúa, á fundi er haldinn hafi verið 5. apríl 2011, og í kröfugerð sinni, dagsettri 26. apríl 2012. Á grundvelli fyrirliggjandi upplýsinga frá aðilum hafi byggingarfulltrúi tekið ákvörðun sína. Ekki hafi verið talin þörf á frekari upplýsingum eða andmælum frá kæranda enda hafi skýrt legið fyrir í málinu hver afstaða hans væri. Hann hafi notið lögfræðiaðstoðar í málinu og ítrekað komið sjónarmiðum sínum á framfæri. Sjónarmið málsaðila hafi legið fyrir við töku hinnar kærðu ákvörðunar og ekki hafi verið færð fram rök fyrir því að ágreiningur hafi verið með aðilum um málsatvik. Andmælareglu og rannsóknarreglu hafi því verið gætt við meðferð málsins.

Málsrök eigenda Strandgötu 8A: Eigendur Strandgötu 8A taka fram að gerðar hafi verið margvíslegar breytingar á húsinu frá því að það var reist, m.a. hafi viðbygging við vesturenda þess verið stækkuð töluvert og útliti hennar breytt. Við norðurhlið austurenda hafi viðbygging verið rifin og endurbyggð á árunum 2010-2012 í svipaðri mynd og áður hafi verið nema að hin nýja sé eilítið stærri. Hin umdeilda viðbygging sé nær sínum uppruna en viðbygging við vesturenda hússins.

Eigendur Strandgötu 8A hafi mikla hagsmuni af því að viðbyggingin standi en hún gjörbreyti aðgengi að kjallara hússins og bæti notagildi þess til muna. Þá fyrirbyggi hún að sjór flæði inn í kjallara en slíkt hafi gerst árið 1990 í miklu flóði. Þá sé bent á að þeir hafi ekki fyrirfram gefið munnlegt eða skriflegt leyfi fyrir framkvæmdum sem kærandi hafi staðið að í eignarhluta sínum í húsinu. 

———–

Aðilar hafa gert ítarlegri grein fyrir sjónarmiðum sínum sem ekki verða rakin nánar hér, en úrskurðarnefndin hefur haft þau til hliðsjónar við úrlausn málsins.

Niðurstaða: Í kröfu kæranda gagnvart sveitarfélaginu felst að beitt verði úrræðum 2. mgr. 55. gr. mannvirkjalaga nr. 160/2010 til að 5,94 m2 viðbygging við austanverða framhlið parhússins að Strandgötu 8A verði fjarlægð. Fyrir liggur að viðbyggingin var reist án byggingarleyfis og ekki verður séð að slíkt leyfi hafi síðar verið veitt af hálfu byggingaryfirvalda þar sem samþykki kæranda fyrir viðbyggingunni, sem eiganda vesturhluta parhússins, hefur ekki fengist.

Kveðið er á um í 2. mgr. 4. gr. mannvirkjalaga að sveitarstjórn beri ábyrgð á að stjórnsýsla og eftirlit byggingarfulltrúa sé í samræmi við ákvæði laganna og að byggingarfulltrúar annist eftirlit með mannvirkjagerð sem falli undir 1. og 2. mgr. 9. gr. sömu laga. Samkvæmt 2. mgr. 55. gr. laganna er byggingarfulltrúa heimilt að mæla fyrir um niðurrif óleyfisframkvæmdar. Er ákvörðun um beitingu þessa þvingunarúrræðis háð mati stjórnvalds hverju sinni og tekið er fram í athugasemdum við frumvarp það sem varð að mannvirkjalögum að eðlilegt sé að ákvörðun um beitingu þessa úrræðis sé metin í hverju tilviki, m.a. með tilliti til meðalhófs.  Umrætt ákvæði gefur sveitarfélögum kost á að bregðast við sé gengið gegn almannahagsmunum þeim er búa að baki mannvirkjalögum, svo sem skipulags-, öryggis- og heilbrigðishagsmunum. Með hliðsjón af þessu verður ekki talið að einstaklingum sé tryggður lögvarinn réttur til að knýja byggingaryfirvöld til beitingar á þvingunarúrræði enda er einstaklingum tryggð önnur réttarúrræði til þess að verja einstaklingsbundna hagsmuni sína. 

Hin kærða ákvörðun var studd þeim rökum að hagsmunir eigenda Strandgötu 8A væru ríkari en hagsmunir kæranda til að fá bygginguna fjarlægða í ljósi röksemda beggja aðila og að ekki yrði séð að viðbyggingin raskaði hagsmunum kæranda. Einnig var skírskotað til þess að ekki stafaði hætta af viðbyggingunni. Var matskennd ákvörðun byggingarfulltrúa um að neyta ekki heimildar mannvirkjalaga því studd viðhlítandi rökum.
 
Að öllu framangreindu virtu, og þar sem ekki liggja fyrir aðrir þeir annmarkar sem raskað geta gildi hinnar kærðu ákvörðunar, verður kröfu um ógildingu hennar hafnað.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist verulega sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu um ógildingu ákvörðunar byggingarfulltrúa Sveitarfélagsins Árborgar frá 22. ágúst 2012 um að synja erindi kæranda um að byggingarfulltrúi beiti úrræðum til að viðbygging við austurhluta norðurhliðar hússins nr. 8A við Strandgötu á Stokkseyri verði fjarlægð.

___________________________
Nanna Magnadóttir

____________________________   ___________________________
Ásgeir Magnússon                             Þorsteinn Þorsteinsson