frávísun Archives - Page 22 of 72 - Úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála

júl 22

43/2020 Garðavegur

Með UUA

Árið 2020, föstudaginn 10. júlí, tók Nanna Magnadóttir, forstöðumaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, með heimild í 3. mgr. 3. gr. laga nr. 130/2011, fyrir:

Mál nr. 43/2020, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúa Hafnarfjarðarbæjar frá 26. júní 2020 um álagningu dagsekta á lóðarhafa Garðavegar 18 frá og með 10. júlí 2020.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 19. maí 2020, er barst nefndinni 29. s.m., kærir eigandi, Garðavegi 18, Hafnarfirði, ákvörðun byggingarfulltrúa Hafnarfjarðarbæjar frá 26. júní 2020 um álagningu dagsekta á kæranda. Í kæru er þess krafist að „krafa Hafnarfjarðarbæjar um niðurrif neyðarstiga við Garðaveg 18 verði felld úr gildi“. Með hliðsjón af framangreindu verður kæran skilin á þann hátt að gerð sé krafa um að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Hafnarfjarðarbæ 2. júlí 2020.

Málavextir: Mál þetta hefur áður komið til kasta úrskurðarnefndarinnar og er forsögu þess lýst í úrskurði nefndarinnar í kærumáli nr. 109/2019. Með bréfi, dags. 10. október 2019, barst kæranda tilkynning frá Hafnarfjarðarbæ þar sem farið var fram á að umdeildur stigi utan við vesturhlið húss kæranda yrði fjarlægður, en byggingarleyfisumsókn kæranda hafði áður verið synjað svo sem rakið er í áðurnefndum úrskurði. Veittur var fjögurra vikna frestur til að bregðast við nefndu bréfi bæjarins, annars yrðu lagðar á dagsektir frá 12. nóvember 2019 í samræmi við 56. gr. laga um mannvirki nr. 160/2010. Kærandi kærði ákvörðun byggingarfulltrúa til úrskurðarnefndarinnar með kröfu um ógildingu hennar. Með nefndum úrskurði úrskurðarnefndarinnar í kærumáli nr. 109/2019, uppkveðnum 20. mars 2020, var komist að þeirri niðurstöðu byggingarfulltrúa hefði verið heimilt að gera kröfu um að umræddur stigi yrði fjarlægður , eða eftir atvikum að aflað yrði byggingarleyfis fyrir honum, svo m.a. væri tryggt að öryggiskröfum væri fullnægt. Tilmælum byggingarfulltrúa hefði hins vegar ekki verið fylgt eftir með ákvörðun um beitingu dagsekta og fjárhæð þeirra frá nefndri dagsetningu og hefði því ekki legið fyrir lokaákvörðun í málinu í skilningi 26. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Var málinu því vísað frá úrskurðarnefndinni.

Með bréfi, dags. 30. mars 2020, barst kæranda tilkynning frá Hafnarfjarðarbæ þar sem vísað var til áðurgreindrar niðurstöðu úrskurðarnefndarinnar og farið fram á að umdeildur stigi yrði fjarlægður. Veittur var fjögurra vikna frestur eða til og með 29. apríl 2020. Ef ekki yrði brugðist við yrði dagsektum beitt, en dagsetning þeirra var tiltekinn 30. apríl s.á. Mál kæranda var svo aftur tekið fyrir á afgreiðslufundi skipulags- og byggingarfulltrúa 24. júní 2020. Á fundinum var eftirfarandi bókað: „Eigandi hefur reist stiga í óleyfi. Send hafa verið bréf til eiganda þess efnis og ekki hefur verið brugðist við. Afgreiðslufundur skipulags- og byggingarfulltrúa samþykkir að leggja dagsektir á eiganda Garðavegs 18 í samræmi við 56.gr. laga um mannvirki nr. 160/2010. Dagsektir verða lagðar á frá og með 10. júli 2020.“ Kæranda var send tilkynning um afgreiðslu byggingarfulltrúa með bréfi, dags. 2. júlí 2020. Er þessi ákvörðun byggingarfulltrúa sú ákvörðun sem kærð er.

Málsrök kæranda: Kærandi tekur meðal annars fram að komi til eldsvoða sé óforsvaranlegt að hafa ekki örugga og augljósa útgönguleið frá risi hússins sem sé klætt að innan með panel. Það sé vandséður annar tilgangur með ráðstjórn þessari en að valda íbúum og eiganda áhyggjum og tjóni.

Málsrök Hafnarfjarðarbæjar: Bæjaryfirvöld benda á að kærandi hafi reist ósamþykktan stiga á hlið hússins að Garðavegi 18. Hafi verið farið ítarlega yfir stöðu málsins og honum gerð grein fyrir eðli þess. Í öllum samskiptum liggi skýrt fyrir að byggingarfulltrúi geti ekki heimilað þær breytingar sem gerðar hafi verið á húsinu. Hafi því borið að synja umsókn kæranda um byggingarleyfi og hafi byggingarfulltrúi lögum samkvæmt gert kröfu um að umræddur stigi yrði fjarlægður, sbr. heimild í 2. mgr. 55. gr. laga um mannvirki nr. 160/2010.

Niðurstaða: Byggingarfulltrúa er heimilt samkvæmt 56. gr. laga um mannvirki nr. 160/2010 að beita dagsektum allt að 500.000 kr. til að knýja menn til þeirra verka sem þau skulu hlutast til um samkvæmt lögunum og reglugerðum, eða láta af ólögmætu atferli. Hin kærða ákvörðun felur í sér að lagðar eru á kæranda dagsektir til að knýja hann til athafna samkvæmt greindu ákvæði, en um íþyngjandi þvingunarúrræði er að ræða. Í málinu liggur fyrir ákvörðun um beitingu dagsekta frá 10. júlí 2020 en hvergi er getið til um fjárhæð þeirra. Úrskurðarnefndin hefur leitað til byggingarfulltrúa eftir skýringum og fengið þær upplýsingar það megi vera að farist hafi fyrir að bóka um fjárhæðina, en að dagsektir séu 20.000 kr. Það er grundvallarregla í stjórnsýslurétti, að stjórnvaldsákvörðun verði að vera bæði ákveðin og skýr, svo að málsaðili geti skilið hana og metið réttarstöðu sína. Á þetta sér í lagi við um íþyngjandi ákvörðun, svo sem þá sem hér um ræðir. Án þess að fyrir liggi ákvörðun um tiltekna fjárhæð dagsekta sem kæranda er kynnt hefur hann ekki möguleika á að meta stöðu sína, enda geta sektirnar að lögum verið ýmist hverfandi eða allt að 500.000 kr. á dag. Er því ljóst að á grundvelli þeirrar ákvörðunar einnar og sér sem hér er kærð verða dagsektir ekki lagðar á kæranda. Þar sem svo verður ekki gert liggur ekki fyrir lokaákvörðun í málinu í skilningi 26. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 sem borin verður undir úrskurðarnefndina.

Með vísan til framangreinds er óhjákvæmilegt að vísa máli þessu frá úrskurðarnefndinni.

Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

jún 22

Love0

127/2019 Korpuskóli

Með UUA

Árið 2020, föstudaginn 19. júní, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mætt voru Ómar Stefánsson varaformaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 127/2019, kæra á ákvörðun borgarstjórnar Reykjavíkur frá 19. nóvember 2019 um að leggja niður skólahald í Kelduskóla Korpu.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

 úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 17. desember 2019, er barst nefndinni sama dag, kærir foreldri nemanda við Kelduskóla Korpu þá ákvörðun borgarstjórnar Reykjavíkur frá 19. nóvember 2019 að leggja niður skólahald skólanum. Kærandi krefst þess að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Reykjavíkurborg 18. febrúar 2020.

Málavextir: Hinn 12. mars 2019 lagði skóla- og frístundaráð Reykjavíkurborgar fyrir sviðsstjóra skóla- og frístundasviðs að stofna starfshóp til að meta og útfæra tillögur um framkvæmd grunnskóla- og frístundastarfs í norðanverðum Grafarvogi. Skýrsla starfshópsins, sem dagsett er í júní 2019, var lögð fram á fundi ráðsins 25. s.m. Á þeim fundi samþykkti skóla- og frístundaráð að vísa tveimur tillögum úr skýrslunni til umsagnar umhverfis- og skipulagssviðs borgarinnar. Á fundi ráðsins 22. október s.á. var tillögu um að skólahald yrði aflagt í starfsstöð Kelduskóla Korpu vísað til umsagna skólaráða og foreldrafélaga Vættaskóla og Kelduskóla. Á fundi skóla- og frístundaráðs 12. nóvember 2019 var samþykkt endurskoðuð tillaga um fyrirkomulag skólahalds í norðanverðum Grafarvogi sem fól m.a. í sér að skólahald í Kelduskóla Korpu yrði aflagt. Borgarráð samþykkti tillöguna 14. s.m. og borgarstjórn 19. s.m.

Málsrök kæranda: Kærandi bendir á að hann eigi barn í skólanum og að innan tveggja ára muni annað barn hans hefja þar skólagöngu. Kærandi hafi keypt húsnæði í Staðarhverfi að stórum hluta vegna nálægðar við grunnskólann. Forsendur kaupa kæranda á húsnæðinu muni bresta gangi ákvörðun borgarstjórnar eftir. Keyra þyrfti börn í skóla í annað hverfi og muni það valda kæranda óþægindum og kostnaði. Þá muni ákvörðunin lækka íbúðarverð í hverfinu og þannig muni kærandi verða fyrir fjárhagslegum skaða, hyggist hann selja húsnæðið. Eigi kærandi því lögvarða hagsmuni af úrlausn málsins.

Í deiliskipulagi Staðarhverfis komi skýrt fram að í hverfinu sé grunnskóli fyrir 1.-10. bekk. Benda megi á að nú þegar sé farið gegn skilmálum deiliskipulagsins þar sem elstu bekkirnir séu ekki í skólanum vegna myglu í húsnæðinu. Ekki hafi verið staðið við loforð þess efnis að elstu bekkirnir myndu snúa aftur í skólann að loknum úrbótum.

Hvorki skóla- og frístundasvið né borgarstjórn hafi virt 12. gr. barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna við ákvarðanatökuna. Hvorki hafi verið haft samráð né samtal við nemendur skólans, en samkvæmt framangreindri grein eigi börn rétt á að láta skoðanir sínar í ljós í öllum málum er varða þau og að tekið sé réttmætt tillit til skoðana þeirra í samræmi við aldur þeirra og þroska. Börnum skuli veitt tækifæri til að tjá sig um eigin málefni við málsmeðferð fyrir dómi eða stjórnvaldi.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Af hálfu borgaryfirvalda er bent á að hlutverk úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála sé afmarkað í 1. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála. Þar segi að úrskurðarnefndin hafi það hlutverk að úrskurða í kærumálum vegna stjórnvaldsákvarðana og í ágreiningsmálum á sviði umhverfis- og auðlindamála eftir því sem mælt sé fyrir um í lögum á því sviði. Í almennum athugasemdum við frumvarp það sem orðið hafi að lögum um úrskurðarnefndina komi m.a. fram að verksvið hennar ráðist af fyrirmælum einstakra laga sem mæli fyrir um að tilteknar ákvarðanir eða úrlausnaratriði heyri undir nefndina. Því sé ljóst að nefndinni sé eingöngu ætlað að fjalla um þær ákvarðanir og ágreining sem mælt sé fyrir um í lögum að eigi undir nefndina og sé á sviði umhverfis- og auðlindamála. Þá beri að skýra valdsvið kærunefnda þröngt í ljósi þess að ráðherra fari almennt með yfirstjórn stjórnsýslunnar, sbr. bréf umboðsmanns Alþingis, dags. 29. maí 2000 í máli 2906/2000 þar sem fram komi: „Sú meginregla stjórnarskrárinnar um stöðu ráðherra gagnvart öðrum stjórnvöldum sem endurspeglast í þessu tilviki í 1. mgr. 3. gr. laga nr. 73/1997 um yfirstjórn umhverfisráðherra á skipulags- og byggingarmálum leiðir til þess að jafnan verði að skýra lagaákvæði sem mæla fyrir um úrskurðarvald sjálfstæðra úrskurðarnefnda, í þessu tilviki úrskurðarnefndar skipulags- og byggingarmála, þröngt.“

Í 52. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 segi að stjórnvaldsákvarðanir sem teknar séu á grundvelli laganna sæti kæru til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála. Umrædd ákvörðun sé ekki stjórnvaldsákvörðun á grundvelli skipulagslaga heldur í skjóli laga um grunnskóla nr. 91/2008. Ekki sé tilgreint í lögum um grunnskóla að ákvarðanir á grundvelli þeirra laga verði kærðar til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála. Þá verði ekki séð, með hliðsjón af afmörkun á hlutverki nefndarinnar í 1. gr. laga nr. 130/2011 eða skýringum á verksviði nefndarinnar í frumvarpi því er varð að þeim lögum, að nefndinni sé ætlað að fjalla um ágreining sem lúti að því hvort stjórnvaldi sé skylt að halda úti ákveðinni starfsemi eða þjónustu á grundvelli deiliskipulags. Hvað varði þá málsástæðu að 12. gr. samnings Sameinuðu þjóðanna um réttindi barnsins hafi ekki verið virt við töku hinnar kærðu ákvörðunar, verði ekki séð að löggjöf á sviði umhverfis- og skipulagsmála tiltaki ágreining er varði framangreindan samning. Slíkur ágreiningur falli því utan verksviðs úrskurðarnefndarinnar.

Með hinni kærðu ákvörðun hafi verið gerð breyting á skólahaldi grunnskóla í norðanverðum Grafarvogi til samræmis við verkefni sem sveitarfélögum séu falin í lögum um grunnskóla. Sérstaklega sé bent á 1. mgr. 5. gr. laganna. Þar segi að rekstur almennra grunnskóla sé á ábyrgð og kostnað sveitarfélaga. Sveitarfélög beri ábyrgð á heildarskipan skólahalds í grunnskólum sveitarfélagsins, þróun einstakra skóla, húsnæði og búnaði grunnskóla, sérúrræðum grunnskóla, skólaþjónustu, mati og eftirliti, öflun og miðlun upplýsinga og á framkvæmd grunnskólastarfs í sveitarfélaginu. Sveitarfélög setji almenna stefnu um grunnskólahald í sveitarfélaginu og kynni fyrir íbúum þess. Með hinni kærðu ákvörðun hafi skipulagi skólahalds í norðanverðum Grafarvogi verið breytt að ýmsu leyti og sé það í samræmi við verkefni og heimildir sveitarfélaga samkvæmt síðastnefndu ákvæði í grunnskólalögum. Þá sé bent á að af sjálfsstjórn sveitarfélaga leiði að sveitarfélög ráði sjálf málefnum sínum.

Með lögum nr. 76/2016 um breytingu á lögum um grunnskóla nr. 91/2008, með síðari breytingum, hafi verið gerðar breytingar á kæruheimildum samkvæmt lögunum. Um kæruheimild segi í 1. mgr. 47. gr. laganna eftir breytingar: „Ákvarðanir um réttindi og skyldur nemenda sem teknar eru á grundvelli laga þessara eru kæranlegar til ráðherra.“ Fyrir lagabreytinguna höfðu aðeins tilteknar stjórnvaldsákvarðanir sætt kæru til ráðuneytis menntamála. Í athugasemdum við umrætt ákvæði í frumvarpi því sem orðið hafi lögum nr. 76/2016 komi fram að lagt sé til að allar stjórnvaldsákvarðanir sem teknar séu á vegum grunnskóla og sveitarfélaga á grundvelli grunnskólalaga verði kæranlegar til mennta- og menningarmálaráðuneytisins. Jafnframt sé vakin athygli á að samkvæmt 4. gr. grunnskólalaga fari mennta- og menningarmálaráðherra með yfirstjórn þeirra málefna sem lögin taki til, hafi eftirlit með gæðum skólastarfs og að sveitarfélög uppfylli þær skyldur sem lögin, reglugerðir og reglur settar samkvæmt þeim og aðalnámskrá grunnskóla kveði á um. Þá sé bent á að samgöngu- og sveitarstjórnarráðherra hafi eftirlit með því að sveitarfélög gegni skyldum sínum samkvæmt sveitarstjórnarlögum nr. 138/2011 og öðrum löglegum fyrirmælum.

Samkvæmt 1. mgr. 78. gr. stjórnarskrár lýðveldisins Íslands nr. 33/1944 ráði sveitarfélög sjálf málefnum sínum eftir því sem lög ákveði og í 1. gr. sveitarstjórnarlaga nr. 138/2011 segi að landið skiptist í sveitarfélög sem ráði sjálf málefnum sínum. Af sjálfsstjórninni leiði að önnur stjórnvöld séu ekki í slíku almennu stjórnsýslulegu sambandi við sveitarfélög að þau geti gefið þeim fyrirmæli um framkvæmd verkefna. Sveitarfélög séu hins vegar ekki sjálfstæð gagnvart löggjafanum. Af sjálfsstjórn sveitarfélaga leiði að afskipti eða eftirlit annarra stjórnvalda með þeim þurfi að byggjast á lögum. Þá leiði af sjálfsstjórninni að eftirlit með sveitarfélögum sé almennt lögmætiseftirlit, en gangi almennt ekki út á endurskoðun á frjálsu mati sveitarfélaga nema slíkt komi skýrt fram í lögum. Þá verði að ætla að heimildir eftirlitsaðila til að mæla fyrir um efnislega niðurstöðu máls eða að taka nýja ákvörðun í máli séu ekki fyrir hendi nema það komi skýrt fram í lögum.

Í lögum um grunnskóla sé fjallað um verkefni sveitarfélaga. Samkvæmt 1. mgr. 5. gr. laganna sé það verkefni sveitarfélaga að ákveða fyrirkomulag og tilhögun skólahalds og bara ábyrgð á þróun einstakra skóla. Falli þar undir ákvarðanir um hvaða skólar skuli starfræktir. Þá megi benda á að í 20. gr. laga um grunnskóla sé fjallað um kröfur til skólahúsnæðis grunnskóla. Fram komi í 1. og 2. málsl. 1. mgr. ákvæðisins að gerð skólamannvirkja sé undirbúin af sveitarstjórn í samráði við skólanefnd og skólaráð. Stofnkostnaður grunnskóla á vegum sveitarfélaga greiðist af viðkomandi sveitarfélagi. Sveitarfélög annist einnig og kosti viðhald skólahúsnæðis og endurnýjun og viðhald búnaðar þess. Í lögum um grunnskóla komi fram fleiri ákvæði sem mæli fyrir um skyldur sveitarfélaga við grunnskólahald. Með vísan til framangreinds mæli lög um grunnskóla fyrir um að ýmis verkefni og ákvarðanir skuli vera á hendi sveitarfélaga. Að því leyti sem slíkar ákvarðanir byggjast á frjálsu mati sveitarfélaga verði ekki séð að þær sæti endurskoðun annarra stjórnvalda. Líkt og að framan segi telji borgaryfirvöld slíkt endurmat ekki á færi úrskurðarnefndarinnar. Kærandi geti þó látið reyna á að bera ákvörðunina undir mennta- og menningarmálaráðherra.

Að framansögðu verði ráðið að ekki sé um kæranlega ákvörðun að ræða í máli þessu í skilningi 3. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 og beri því að vísa því frá úrskurðarnefndinni.

Um efnishlið málsins sé á það bent að í Aðalskipulagi Reykjavíkur 2010-2030 sé landnotkun umrædds svæðis skilgreind sem samfélagsþjónusta. Í skipulagsreglugerð nr. 90/2013 sé landnotkunarflokkurinn samfélagsþjónusta skilgreindur með eftirfarandi hætti: „Svæði fyrir stofnanir og fyrirtæki sem óháð eignarhaldi veita almenna þjónustu við samfélagið, svo sem menntastofnanir, heilbrigðisstofnanir, menningarstofnanir, félagslegar stofnanir, trúarstofnanir og aðrar þjónustustofnanir ríkis, sveitarfélaga eða annarra aðila.“ Um þá landnotkun segi enn fremur í greinargerð aðalskipulagsins: „Á þéttbýlisuppdrætti og landnotkunarkortum fyrir einstaka borgarhluta er gerð grein fyrir svæðum fyrir helstu stofnanir sem þjóna viðkomandi skólahverfi, borgarhluta eða stærra svæði, s.s. grunnskólar, framhaldsskólar, trúarstofnanir og heilbrigðisstofnanir.“ Í aðalskipulagi komi fram, á teikningu á bls. 295, að á þessu svæði sé grunnskóli. Í deiliskipulagi svæðisins, frá árinu 1996, sé gert ráð fyrir tveggja hæða skólabyggingu á lóðinni ásamt að minnsta kosti 60 bílastæðum og í greinargerð skipulagsins komi fram að grunnskólinn sé fyrir 1.-10. bekk. Með auglýsingu birtri í B-deild Stjórnartíðinda 20. júlí 2004 tók gildi breyting á áður nefndu deiliskipulagi. Breytingin hafi helst falist í því að stækka lóðina til samræmis við mæliblað, afmarka byggingarreiti og fjölga innkeyrslum á lóðinni.

Samkvæmt 1. mgr. 37. gr. skipulagslaga sé deiliskipulag skipulagsáætlun fyrir afmarkað svæði eða reit innan sveitarfélags. Í deiliskipulagi séu teknar ákvarðanir um lóðir, lóðanotkun, byggingarreiti, byggðamynstur, þ.m.t. nýtingarhlutfall, útlit mannvirkja og form eftir því sem við eigi og aðrar skipulagsforsendur sem þurfi að liggja fyrir vegna byggingar- og framkvæmdaleyfa. Á hinn bóginn feli deiliskipulag ekki í sér skyldu til að framkvæma eða eftir atvikum til að halda úti þar tilgreindri starfsemi eða þjónustu nema slíkt komi skýrt fram í skipulagsáætlun. Um þetta atriði megi vísa til úrskurðar úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála í máli nr. 101/2013. Þar hafi kærandi farið fram á að Akureyrarbær lyki við framkvæmdir í samræmi við deiliskipulag, þ.e. uppsetningu umferðar- og gangbrautarljósa sem og gangbrautar. Þrátt fyrir að málinu hafi verið vísað frá nefndinni, þar sem ekki hafi legið fyrir kæranleg ákvörðun, hafi eftirfarandi rök meðal annars komið fram um þetta atriði: „Það má þó ljóst vera að framkvæmdaraðili verður ekki knúinn til framkvæmda samkvæmt deiliskipulagi, hvort sem leyfi hefur verið gefið út vegna þeirra eða ekki, enda geta framkvæmdir eðli málsins samkvæmt verið háðar ýmsum ytri aðstæðum, s.s. fjármagni.“

Með landnotkunarákvörðun í skipulagi sé kveðið á um hvernig sé heimilt að ráðstafa landi á viðkomandi svæði en ekki hvað sé skylt að gera. Ef verslun myndi leggjast af á afmörkuðu svæði væri ekki nauðsynlegt að breyta deiliskipulagi eingöngu vegna þess. Með sama hætti verði sveitarfélag ekki gert skylt að halda úti starfsemi í grunnskóla samkvæmt deiliskipulagi þar til skipulagi svæðisins verði breytt. Samkvæmt framangreindu sé hin kærða ákvörðun í samræmi við gildandi deiliskipulag á umræddu svæði. Þar sem ákvörðunin sé lögmæt séu ekki forsendur til að fella hana úr gildi enda fjalli deiliskipulag um heimild til að starfrækja skóla en ekki skyldu til þess.

Í athugasemdum við frumvarp það er orðið hafi að lögum nr. 19/2013 um lögfestingu samnings Sameinuðu þjóðanna um réttindi barnsins segi um 12. gr.: „Ákvæði 1. mgr. 12. gr. leggur áherslu á rétt barns til þátttöku og áhrifa á allar ákvarðanir sem varði það persónulega, t.d. forsjár- og umgengnismál og sömuleiðis nær rétturinn til allra ákvarðana, sem varða börn á samfélagslegum grunni, t.d. íþrótta- og tómstundamála, skipulagsmála, öryggismála og umhverfismála. Í ljósi þessa hefur 12. gr. sáttmálans gjarnan verið nefnd lýðræðisgreinin, þar sem henni er ætlað að tryggja þátttöku barna og áhrif þeirra á samfélagsþróunina.“ Við undirbúning hinnar kærðu ákvörðunar hafi verið leitað eftir viðhorfum frá fulltrúum nemenda, foreldra og starfsmanna skóla- og frístundastarfs á svæðinu og samráð hafi verið haft og leitað umsagna hjá ráðum og nefndum þar sem m.a. sitji fulltrúar nemenda og forráðamanna þeirra. Því sé ljóst að nemendum þeirra skóla sem hin kærða ákvörðun fjalli um hafi með ítarlegum og vönduðum hætti verið gefið færi á að koma á framfæri sjónarmiðum sínum við meðferð málsins í samræmi við lög um grunnskóla nr. 91/2008 og 12. gr. samnings Sameinuðu þjóðanna um réttindi barnsins.

Viðbótarathugasemdir kæranda: Kærandi bendir á að hann ítreki að börn í Kelduskóla hafi ekki verið höfð með í ráðum áður en ákvörðun um lokun skólans hafi verið tekin. Einnig sé hann ósammála Reykjavíkurborg um að úrskurðarnefndin hafi ekki úrskurðarvald í máli þessu.

Niðurstaða: Hin kærða ákvörðun borgaryfirvalda fól í sér að skólahald í Kelduskóla Korpu, sem verið hefur grunnskóli í Grafarvogi, yrði lagt niður. Í málinu er um það deilt hvort ákvörðunin fari í bága við gildandi deiliskipulag svæðisins og verði því borin undir úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála skv. 52. gr. skipulagslaga nr. 123/2010.

Samkvæmt 1. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála hefur nefndin það hlutverk að úrskurða í kærumálum vegna stjórnvaldsákvarðana og ágreiningsmálum vegna annarra úrlausnaratriða á sviði umhverfis- og auðlindamála eftir því sem mælt er fyrir um í lögum á því sviði. Til að kæra sé tekin til meðferðar hjá úrskurðarnefndinni þarf því að vera lögákveðin kæruheimild í þeim lögum sem taka til hinnar kærðu stjórnvaldsákvörðunar eða ágreiningsefnis.

Samkvæmt 52. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 sæta stjórnvaldsákvarðanir sem teknar eru á grundvelli laganna kæru til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála. Ákvarðanir sem Skipulagsstofnun og ráðherra ber að staðfesta samkvæmt þeim lögum sæta þó ekki kæru til nefndarinnar.

Í kærumáli þessu hefur engin ákvörðun verið tekin á grundvelli skipulagslaga. Þannig hefur deiliskipulagi svæðisins t.a.m. ekki verið breytt skv. 43. gr. laganna. Tekið er fram í 1. mgr. 37. gr. skipulagslaga að deiliskipulag sé skipulagsáætlun fyrir afmarkað svæði eða reit innan sveitarfélags þar sem teknar séu ákvarðanir um lóðir, lóðanotkun, byggingarreiti, byggðamynstur, þ.m.t. nýtingarhlutfall, útlit mannvirkja og form og aðrar skipulagsforsendur sem þurfi að liggja fyrir vegna byggingar- og framkvæmdaleyfa. Í skipulagsáætlunum felast m.a. heimildir til landnotkunar lóða undir ýmis konar starfsemi, þ.m.t. skólahald, en á grundvelli skipulagsáætlana verða ekki teknar ákvarðanir um hvort heimiluð starfsemi sé starfrækt og þá hvernig starfseminni skuli háttað. Í lögum um grunnskóla nr. 91/2008 er fjallað um verkefni sveitarfélaga. Samkvæmt 1. mgr. 5. gr. laganna er það verkefni sveitarfélaga að ákveða fyrirkomulag og tilhögun skólahalds og bera ábyrgð á þróun einstakra skóla. Falla þar undir ákvarðanir um hvaða skólar skuli starfræktir. Í þeim lögum er ekki að finna kærkæruheimild til úrskurðarnefndarinnar en aftur á móti verða ákvarðanir um réttindi og skyldur nemenda samkvæmt þeim lögum bornar undir ráðherra skólamála, sbr. 1. mgr. 47. gr. laganna.

Að lokum má nefna að samkvæmt 1. mgr. 109. gr. sveitarstjórnarlaga nr. 138/2011 hefur ráðherra eftirlit með því að sveitarfélög gegni skyldum sínum samkvæmt sveitarstjórnarlögum og öðrum löglegum fyrirmælum. Samgöngu- og sveitarstjórnarráðuneytið fer með þetta eftirlit sbr. 1. mgr. 2. gr. sveitarstjórnarlaga. Í 1. mgr. 111. gr. laganna er aðila máls heimilað að kæra til ráðuneytisins ákvarðanir um rétt eða skyldu manna sem lúta að eftirliti þess skv. 109. gr. sömu laga.

Samkvæmt því sem að framan greinir liggur ekki fyrir kæruheimild til úrskurðarnefndarinnar vegna hinnar kærðu ákvörðunar og verður málinu því vísað frá úrskurðarnefndinni.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist sökum mikils fjölda og umfangs mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

jún 22

Love0

123/2019 Hverfisgata

Með UUA

Árið 2020, föstudaginn 19. júní kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mættir voru Ómar Stefánsson varaformaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 123/2019, kæra á ákvörðun skipulags- og byggingarráðs Hafnarfjarðarkaupstaðar frá 5. nóvember 2019 um að hafna úthlutun fasteignanúmers á áður samþykkta íbúð í fjöleignarhúsinu að Hverfisgötu 54, Hafnarfirði.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 4. desember 2019, er barst nefndinni 5. s.m., kæra eigendur Hverfisgötu 54, Hafnarfirði, þá ákvörðun skipulags- og byggingarráðs Hafnarfjarðarkaupstaðar frá 5. nóvember 2019 að hafna úthlutun fasteignanúmers á áður samþykkta íbúð í fjöleignarhúsinu að Hverfisgötu 54, Hafnarfirði. Er þess krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Hafnarfjarðarkaupstað 20. desember 2019.

Málavextir: Kærandi er eigandi húss að Hverfisgötu 54 í Hafnarfirði. Húsið var byggt 1926 og er kjallari, hæð og ris. Árið 2018 var sótt um byggingarleyfi fyrir breytingum á húsinu sem fólust í því að byggðir voru kvistir og verönd/svalir auk breytinga innanhúss. Jafnframt var fyrirspurn beint til skipulagsfulltrúa um skiptingu hússins í þrjár fasteignir. Sú fyrirspurn var tekin fyrir á afgreiðslufundi skipulags- og byggingarfulltrúa 18. júlí 2018 og var niðurstaðan sú að samþykkt var að skipta húsinu í tvær fasteignir, þ.e. kjallarinn var samþykktur sem sjálfstæð fasteign og hæðin og risið sömuleiðis sem ein fasteign.

Með bréfi, dags. 11. júlí 2019, var að nýju sótt um að skipta húsinu í þrjár fasteignir. Meðfylgjandi þeirri umsókn var ný skráningartafla sem bar með sér að rishæð hússins yrði sjálfstæð fasteign. Erindið var tekið fyrir á afgreiðslufundi skipulags- og byggingarfulltrúa 17. júlí 2019 og með bréfi byggingarfulltrúa, dags. 19. s.m., var kærendum tilkynnt um synjun erindisins. Kærendur óskuðu eftir frekari rökstuðningi að baki synjuninni sem barst þeim í bréfi, dags. 12. ágúst 2019. Kærendur sendu síðan fyrirspurn, dags. 11. september s.á., til byggingarfulltrúa um hvort um hefði verið að ræða fullnaðarákvörðun í málinu. Í kjölfar þeirrar fyrirspurnar var bréfið tekið fyrir á fundi skipulags- og byggingarráðs 24. september s.á. og var óskað eftir umsögn skipulagsfulltrúa. Á fundi ráðsins 5. nóvember s.á. var bréfið tekið fyrir að nýju og umsókn kærenda hafnað með svofelldri bókun: „Skipulags- og byggingarráð tekur undir umsögn skipulagsfulltrúa og synjar beiðni um fjölgun íbúða.“

Málsrök kærenda: Kærendur telja að höfnun Hafnarfjarðarkaupstaðar á umsókn þeirra um úthlutun fasteignanúmers til þess að nota í eignaskiptayfirlýsingu sé ólögmæt þar sem slík takmörkun sé ekki á forræði sveitarfélags séu önnur skilyrði uppfyllt.

Fyrir liggi að í húsinu séu og hafi verið þrjár sjálfstæðar íbúðir þar sem hver og ein uppfylli kröfur byggingarfulltrúa eins og nýjar samþykktar teikningar beri með sér. Skýrt komi fram á þeim að húsið sé þriggja íbúða hús. Teikningarnar beri með sér að íbúðirnar séu hefðbundnar íbúðir, hver um sig sé með baðherbergi, eldhúsi, stofu, svefnherbergi og sérinngangi. Engar breytingar verði á notkun hússins, lóðarinnar eða íbúafjölda þótt umræddu fasteignanúmeri yrði úthlutað. Ekki verði neinar breytingar á bílastæðaþörf. Eina breytingin sem verði sé sú að hægt verði að útbúa eignaskiptayfirlýsingu sem skipti fasteigninni í þrjár fasteignir, þ.e. hægt verði að útbúa eignaskiptayfirlýsinguna sem skorti árið 2006 þegar skráningunni hafi verið breytt og íbúðirnar þrjár settar undir sama fasteignanúmerið.

Í 11. gr. laga nr. 26/1994 um fjöleignarhús komi fram að hver eignarhluti í fjöleignarhúsi, ásamt því sem honum fylgi sérstaklega og eignarhluta í sameign, teljist sérstök fasteign enda sé fullnægt skilyrðum laga nr. 6/2001 um skráningu og mat fasteigna. Í 21. gr. laga um fjöleignarhús komi fram að eiganda sé óheimilt að ráðstafa tilteknum hluta séreignar sinnar, nema með fylgi hlutdeilt í sameign og réttindi og skyldur til þátttöku í húsfélagi. Slík ráðstöfun til utanaðkomandi á einstökum afmörkuðum hlutum séreignar, hvort sem er húsrými, lóðarhluti eða annað, sé háð samþykki allra eigenda og verði henni ekki þinglýst nema áður hafi verið þinglýst nýrri eignaskiptayfirlýsingu um húsið og ráðstöfunin eða eignayfirfærslan sé í samræmi við hana. Varanleg skipting séreignar í sjálfstæðar notkunareiningar, án þess að sala sé fyrirhuguð, sé sömuleiðis háð samþykki allra eigenda og því að gerð sé ný eignaskiptayfirlýsing og henni þinglýst.

Í 13. gr. reglugerðar nr. 910/2000 um eignaskiptayfirlýsingar, útreikning hlutfallstalna o.fl. í fjöleignarhúsum komi fram að leggja beri samþykktar aðalteikningar til grundvallar við gerð eignaskiptayfirlýsingar. Tilgreini eignaskiptayfirlýsing húsrými, lóð eða notkun fjöleignarhúss eða hluta þess með öðrum hætti en fram komi á samþykktri aðalteikningu geti byggingarfulltrúi skorað á eigendur að sækja um byggingarleyfi fyrir breytingunum og gefið þeim sanngjarnan frest til þess að verða við því. Í 2. mgr. 15. gr. reglugerðarinnar komi fram að verði eigendur ekki við því beri byggingarfulltrúa að staðfesta eignaskiptayfirlýsinguna með viðeigandi athugasemd. Í 27. gr. reglugerðarinnar sé fjallað um heimildir og úrræði byggingarfulltrúa. Í þeirri grein komi fram að í áritun byggingarfulltrúa felist staðfesting á móttöku eignaskiptayfirlýsingar og að hún hafi verið yfirfarin og sé í samræmi við reglugerðina og lög um fjöleignarhús og fyrirliggjandi gögn hjá embættinu. Í 32. gr. sé svo vísað til úrræða byggingarfulltrúa í skipulags- og byggingarlöggjöf ef skipan og hagnýting fjöleignarhúss ekki í samræmi við samþykktar teikningar.

Verði ekki annað séð en að ekki sé gert ráð fyrir annarri aðkomu byggingarfulltrúa en að staðfesta að eignaskiptayfirlýsingin sé rétt unnin og í samræmi við fyrirliggjandi gögn hjá sveitarfélaginu. Þau fyrirliggjandi gögn hljóti að vera samþykktar teikningar sem ekki myndu hljóta samþykki nema þær væru í samræmi við skipulagsáætlanir sveitarfélagsins. Í þessu tilviki sé skipting sú sem óskað sé eftir í samræmi við samþykkt fyrirliggjandi gögn sveitarfélagsins.

Mannvirki geti samanstaðið af mörgum íbúðum en verið ein fasteign kjósi eigandi svo. Því geti verið þannig háttað að hann kjósi frekar að fara með eign sína með þeim hætti. Dæmi um slíkt hús sé t.d. Hátún 10 í Reykjavík þar sem Brynja, hússjóður Öryrkjabandalagsins, eigi stórt hús með fjölmörgum íbúðum.

Í upphafi séu lóðir ásamt mannvirkjum á þeim ein fasteign þrátt fyrir að í mannvirkjum séu margar íbúðir. Þegar t.d. nýjar blokkir séu byggðar séu lagðar inn til samþykktar teikningar sem geri ráð fyrir mörgum íbúðum. Sveitarfélag fari þá yfir og samþykkir teikningar af blokkinni ef skiptingin og fyrirkomulagið sé í samræmi við byggingarfræðilegar kröfur og skipulagsáætlanir sveitarfélagsins. Ef deiliskipulag heimili t.d. ekki fleiri en eina íbúð í húsi verði teikningar sem geri ráð fyrir mörgum íbúðum ekki samþykktar. Samt sem áður sé ávallt um eina fasteign að ræða í upphafi áður en eignaskiptayfirlýsingu sé þinglýst sem skipti fasteigninni niður í fleiri fasteignir þar sem hver og ein geti samanstaðið af einstakri íbúð, skilgreindri hlutdeild í sameign og hlutdeild í lóðarréttindum. Það sé því undir eiganda komið hvort hann kjósi að fara með þetta sem eina fasteign sem samanstandi af mörgum íbúðum eða hvort hann skipti fasteigninni í fleiri fasteignir þar sem hver og ein geti verið íbúð ásamt tilheyrandi hlutdeild í lóðarréttindum. Ekki verði séð að sveitarfélag hafi neinar heimildir til þess að stöðva skiptingu á þeim tímapunkti sé hún í samræmi við samþykktar teikningar.

Í rökstuðningi Hafnarfjarðarkaupstaðar komi einnig fram að samkvæmt skilmálum gildandi deiliskipulags „Miðbær Hraun Vestur“ samþykktu í febrúar 2019 skuli leitast við að gera ráð fyrir bílastæðum innan lóða. Komi til fjölgunar íbúða í byggðu húsi skuli gera ráð fyrir bílastæðum fyrir hverja íbúð. Ítrekað sé að ekki hafi verið sótt um fjölgun íbúða heldur var sótt um úthlutun fasteignanúmers svo hægt væri að skipta íbúðunum sem áður hafi verið samþykktar í þrjár fasteignir.

Eðlilegt sé að fjöldi íbúða sé tilgreindur í deiliskipulagi í ljósi þess að fjöldi þeirra hafi áhrif á það hversu margar fjölskyldur búi á svæðinu og hafi fjöldinn þannig áhrif á allt annað á svæðinu, s.s. skólamál, samgöngur og alla aðra innviði. Fjöldi fasteigna hafi hins vegar engin áhrif á ofangreint. Það megi t.d. sjá á því að í gildandi deiliskipulagi fyrir umrætt svæði sé ekki fjallað um fjölda fasteigna heldur fjölda íbúða.

Orðrétt segi í markmiðskafla deiliskipulagsins: „Bæjarstjórn Hafnarfjarðar breytti á fundi sínum 27/05/2015 markmiði um að ekki verði heimilt að fjölga íbúðum í þegar byggðum húsum á deiliskipulagssvæðinu þannig að „heimilt verði að fjölga íbúðum í þegar byggðum húsum svo framarlega sem þær uppfylli allar kröfur um íbúðir samkvæmt kafla 6.7. í byggingarreglugerð nr. 112/2012. Þar sem sýnt er að ekki sé hægt að uppfylla bílastæðakröfur innan lóðar er heimilt að uppfylla þær á almennum bílastæðum gegn greiðslu sérstaks gjalds.““ Hvergi sé fjallað um fjölda fasteigna í deiliskipulagi fyrir svæðið sem staðfest hafi verið 20 febrúar 2019. Í skipulagsreglugerð nr. 90/2013 sé heldur hvergi minnst á fjölda fasteigna. Þar sé hins vegar fjallað um að deiliskipulag fjalli um hverskonar notkun sé heimil á lóðinni, stærð mannvirkja o.fl.

Í rökstuðningi sveitarfélags hafi einnig verið vísað í frjálsan texta í kaupsamningi um eignina frá árinu 1997. Þar sé eignin tilgreind sem einbýlishús. Sá texti breyti í engu hvernig eignin hafi verið tilgrein í fasteignaskrá eða hafi verið samþykkt af sveitarfélaginu. Á þeim tíma hafi eignin verið skráð sem þrjár fasteignir, hver íbúð ásamt lóðarréttindum. Samkvæmt 19. gr. laga um skráningu og mat fasteigna beri viðkomandi sveitarstjórn ábyrgð á því að réttar upplýsingar séu sendar Þjóðskrá um lóðir og mannvirki og breytingar á þeim. Verði því ekki betur séð en að upphafleg skráning þriggja fasteigna og þriggja íbúða sé frá sveitarfélaginu komin. Sveitarfélagið sjálft hafi reyndar átt íbúðirnar þrjár á þeim tíma. Í kaupsamningi núverandi eigenda, sem gerður hafi verið 17. apríl 2018, sjáist greinilega að um sé að ræða þrjár íbúðir þó svo að þær séu tengdar undir eitt fasteignanúmer.

Rétt sé að geta þess að nýtt fasteignanúmer fari ekki inn í fasteignaskrá á því tímamarki sem því sé úthlutað af sveitarfélagi. Einungis sé um forskráningu að ræða sem raungerist ekki nema eignaskiptayfirlýsingunni verði á endanum þinglýst en við þinglýsinguna sé nýtt fasteignanúmer staðfest og verði þar með sýnilegt í fasteignaskrá. Séu því einhverjir annmarkar á eignaskiptayfirlýsingu sem valdi því að henni verði ekki þinglýst verði fasteignanúmerið ekki til í fasteignaskrá. Endanleg skipting sé þannig háð því að eignaskiptayfirlýsingunni verði þinglýst.

Þar sem öll skilyrði mannvirkjalaga nr. 160/2010, byggingarreglugerðar nr. 112/2012, skipulagslaga nr. 123/2010 og skipulagsreglugerðar nr. 90/2013 hafi verið uppfyllt og sveitarfélagið hafi þegar samþykkt aðalteikningar af Hverfisgötu 54, þar sem húsinu sé skipt í þrjár íbúðir eins og húsið hafi ávallt verið skráð, verði ekki séð að sveitarfélaginu hafi verið heimilt að hafna fyrir sitt leyti skiptingu fasteignarinnar í þrjár fasteignir með eignaskiptayfirlýsingu. Hafi sveitarfélagið þannig takmarkað ráðstöfunarrétt eiganda og er þess því krafist að ákvörðunin verði ógilt og sveitarfélaginu gert að úthluta fasteignanúmeri og samþykkja þannig að íbúðin geti staðið sem sjálfstæð eign.

Málsrök Hafnarfjarðarkaupstaðar: Af hálfu bæjaryfirvalda er áréttað að sveitarfélagið hafi ekki tekið ákvörðun um að hafna beiðni kæranda um sérstakt fasteignanúmer eins og lesa megi úr kröfugerð kæranda, heldur hafi skipulags- og byggingarráð tekið ákvörðun um að synja beiðni um fjölgun íbúða, sbr. umsókn móttekna 11. júlí 2019. Vísað sé til umsagnar skipulagsfulltrúa þar sem meðal annars komi fram að ekki sé unnt að verða við erindi kæranda vegna ákvæða í gildandi deiliskipulagi. Sé þá vísað til ákvæða á bls. 7. í skilmálum deiliskipulags.

Viðbótarathugasemdir kæranda: Ítrekað sé að sú umsókn sem send hafi verið skipulagsfulltrúa 11. júlí 2019 hafi verið um fjölgun fasteigna en ekki fjölgun íbúða og hafi það verið skýrt tekið fram bæði í sérstöku umsóknarbréfi og í texta á eyðublaðinu sjálfu sem sé ekki með reit fyrir fjölgun fasteigna og því ekki hægt að setja hak við það.

Ekki sé fallist á að sveitarfélagið hafi ekki tekið ákvörðun um að hafna beiðni um sérstakt fasteignanúmer heldur aðeins ákvörðun um að synja um fjölgun íbúða eins og fram komi í athugasemdum sveitarfélagsins. Í samskiptum við sveitarfélagið hafi ávallt verið óskað eftir því að skrá mætti áður samþykkta íbúð sem nýja fasteign og til þess að slíkt sé hægt þurfi sveitarfélag að úthluta fasteignanúmeri. Sjá megi á afgreiðslu máls að sveitarfélaginu hafi verið fulljóst um hvað hafi verið sótt með umsókn kærenda frá 11. júlí 2019 sem fyrst hafi verið hafnað 17. s.m. Í svari byggingarfulltrúa hafi sagt: „Sótt er um að áður samþykkt íbúð verði sjálfstæð fasteign. Íbúðin er í dag skráð sem sérstök notkunareining 207-6480. Ekki er um breytingar á mannvirki að ræða. Tekið er neikvætt í erindið, meðal annars vegna ákvæðis um bílastæði.“ Sambærilegt orðalag hafi verið viðhaft í afgreiðslu skipulags- og byggingarráðs á fundi 24. september 2019. Þó svo að svar byggingarfulltrúa frá 17. júlí 2019 og frekari rökstuðningur frá sveitarfélaginu frá 12. ágúst 2019 gengi einhverra hluta vegna út á að ekki megi fjölga íbúðum á svæðinu breyti það ekki efnislegu innihaldi umsóknarinnar frá 11. júlí 2019 og afgreiðslu hennar. Svo virðist sem orðalag í síðustu afgreiðslu sveitarfélagsins, 5. nóvember 2019 stafi af orðalaginu í þessum rökstuðningi enda hafi hann verið lagður fram á þeim fundi.

Niðurstaða: Í júní 2018 sóttu kærendur um að þær þrjár íbúðir sem væru í húsinu að Hverfisgötu 54 Hafnarfirði fengju hver sitt fasteignanúmer í stað þess að vera undir sama númeri. Á afgreiðslufundi skipulags- og byggingarfulltrúa Hafnarfjarðarkaupstaðar 18. júlí 2018 var tekið jákvætt í erindið á þeim forsendum að gerðar yrðu tvær íbúðir. Hinn 19. september 2018 samþykkti byggingarfulltrúi Hafnarfjarðarkaupstaðar byggingarleyfi fyrir Hverfisgötu 54. Samkvæmt uppdráttum og byggingarlýsingu leyfisins er húsið með þremur íbúðum. Í meðfylgjandi skráningartöflu kemur þó fram að eignarhald íbúðarrýmis rishæðar falli undir íbúðarrými annarrar hæðar.

Með umsókn til skipulagsfulltrúa Hafnarfjarðarkaupstaðar, dags. 11. júlí 2019, sóttu kærendur um að heimilt yrði að skrá íbúð í risi hússins að Hverfisgötu 54 sem sjálfstæða fasteign. Meðfylgjandi þeirri umsókn var skráningartafla þar sem kemur fram að íbúðarrými rishæðar sé sérstök fasteign. Umsóknin var tekin fyrir af byggingarfulltrúa á afgreiðslufundi 17. júlí 2019 sem fyrirspurn og var bókað að tekið væri neikvætt í erindið. Í kjölfar þess sendu kærendur fyrirspurn, dags. 11. september s.á., til byggingarfulltrúa um hvort um hefði verið að ræða fullnaðarákvörðun í málinu. Í kjölfar þeirrar fyrirspurnar var erindið tekið fyrir á fundi skipulags- og byggingarráðs 24. september s.á. og var óskað eftir umsögn skipulagsfulltrúa. Á fundi ráðsins 5. nóvember s.á. var nefnt bréf kærenda tekið fyrir og beiðni um fjölgun íbúða synjað.

Fyrir liggur að umsókn kærenda frá 11. júlí 2019, um að fá íbúð rishæðar umrædds húss samþykkta sem sérstaka fasteign, fól í sér breytingu á samþykktum aðaluppdráttum hússins frá árinu 2018. Bar bæjaryfirvöldum því að taka umsóknina til afgreiðslu sem umsókn um breytingu á byggingarleyfi enda er óheimilt að breyta notkun mannvirkis eða fjölda fasteigna í því nema að fengnu leyfi byggingarfulltrúa skv. 1. mgr. 9. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki. Samkvæmt 1. mgr. 7. gr. laga um mannvirki er sveitarstjórn heimilt með sérstakri samþykkt að kveða á um að í sveitarfélaginu starfi byggingarnefnd sem fjalli um byggingarleyfisumsókn áður en byggingarfulltrúi gefur út byggingarleyfi. Samkvæmt 2. mgr. 7. gr. er sveitarstjórn heimilt að gera það að skilyrði fyrir útgáfu byggingarleyfis af hálfu byggingarfulltrúa, vegna allra eða tiltekinna mannvirkjagerða, að byggingarnefnd og/eða sveitarstjórn hafi samþykkt útgáfuna. Í 6. mgr. 7. gr. kemur og fram að samþykkt sem sé sett samkvæmt þessari grein skuli lögð fyrir ráðherra til staðfestingar og birt af sveitarstjórn í B-deild Stjórnartíðinda. Enn fremur skuli hún færð inn í rafrænt gagnasafn Mannvirkjastofnunar, nú Húsnæðis- og mannvirkjastofnun. Slík samþykkt er ekki í gildi fyrir Hafnarfjarðarkaupstað og er það því byggingarfulltrúi sem ber að taka lokaákvörðun um samþykkt eða synjun umsókna um byggingarleyfi. Samkvæmt fyrirliggjandi gögnum tók byggingarfulltrúi umsókn kæranda sem fyrirspurn á fundi sínum 17. júlí 2019 og bókaði að tekið væri neikvætt í erindið. Eftir að kærendur spurðust fyrir um hvort um lokaákvörðun væri að ræða var málið tekið fyrir á fundi skipulags- og byggingarráðs 24. september 2019 og 5. nóvember s.á. þar sem því var synjað.

Ekki liggur fyrir að byggingarfulltrúi hafi afgreitt umrædda umsókn kærenda með efnislegum hætti og skortir því á að um sé að ræða lokaákvörðun í máli þessu í skilningi 2. mgr. 26. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Verður kærumáli þessu af þeim sökum vísað frá úrskurðarnefndinni.

Rétt þykir að benda á að verði ástæðulaus dráttur á afgreiðslu máls er skv. 4. mgr. 9. gr. stjórnsýslulaga heimilt að kæra slíkan drátt til þess stjórnvalds sem ákvörðun í málinu verður kærð til.

Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

maí 26

Love0

48, 23, 64, og 65/2019 Hvalárvirkjun

Með UUA

Árið 2020, föstudaginn 22. maí, fundaði úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála í gegnum fjarfundabúnað. Þátt tóku Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Ásgeir Magnússon dómstjóri.

Fyrir var tekið mál nr. 48/2019, kæra á ákvörðun hreppsnefndar Árneshrepps frá 13. mars 2019 um að samþykkja deiliskipulag Hvalárvirkjunar vegna rannsókna og ákvörðun hreppsnefndar frá 12. júní s.á. um að samþykkja framkvæmdaleyfi fyrir gerð vinnuvega og efnistöku vegna rannsókna fyrir Hvalárvirkjun.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 23. júní 2019, er barst nefndinni 24. s.m., kæra nokkrir eigendur jarðarinnar Drangavíkur þá ákvörðun hreppsnefndar Árneshrepps frá 13. mars 2019 að samþykkja deiliskipulag vegna rannsókna fyrir Hvalárvirkjun og ákvörðun hreppsnefndar frá 12. júní s.á. að veita framkvæmdaleyfi fyrir gerð vinnuvega og efnistöku vegna rannsókna fyrir Hvalárvirkjun. Þess var jafnframt krafist að réttaráhrifum deiliskipulagsins yrði frestað og að framkvæmdir á grundvelli framkvæmdaleyfisins yrðu stöðvaðar á meðan málið væri til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni.

Með bréfi til úrskurðarnefndarinnar, dags. 12. apríl 2019, er barst nefndinni sama dag, kæra nokkrir eigendur lóða úr landi Eyrar við Ingólfsfjörð og nokkrir eigendur jarðarinnar Seljaness fyrrgreinda ákvörðun hreppsnefndar Árneshrepps frá 13. mars 2019 um að samþykkja deiliskipulag Hvalárvirkjunar vegna rannsókna. Krefjast kærendur þess að ákvörðunin verði felld úr gildi en til vara að viðurkennt verði að deiliskipulagið sé ógilt. Er það kærumál nr. 23/2019.

Með bréfi, dags. 15. júlí 2019, er barst nefndinni 16. s.m., kærir hluti eigenda jarðarinnar Seljaness áðurnefnda ákvörðun hreppsnefndar Árneshrepps frá 12. júní 2019 um að samþykkja framkvæmdaleyfi fyrir gerð vinnuvega og efnistöku vegna rannsókna fyrir Hvalárvirkjun. Er þess krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi. Þess var jafnframt krafist að framkvæmdir yrðu stöðvaðar á meðan málið væri til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni. Einnig var með sama bréfi kærð ákvörðun hreppsnefndar frá 12. júní 2019 um að samþykkja framkvæmdaleyfi fyrir viðhaldi Ófeigsfjarðarvegar, en sá hluti málsins, sem er nr. 64/2019, var sameinaður kærumáli nr. 51/2019 og var kveðinn upp úrskurður í því 24. apríl 2020.

Með bréfi til úrskurðarnefndarinnar, dags. 15. júlí 2019, er barst nefndinni 16. s.m., kærir Fornasel ehf., eigandi jarðarinnar Dranga, áðurgreinda ákvörðun hreppsnefndar Árneshrepps frá 12. júní 2019 um að samþykkja framkvæmdaleyfi fyrir gerð vinnuvega og efnistöku vegna rannsókna fyrir Hvalárvirkjun. Gerð er krafa um að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi. Þess var jafnframt krafist að framkvæmdir yrðu stöðvaðar á meðan málið væri til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni. Er það kærumál nr. 65/2019.

Þar sem um sömu ákvarðanir er að ræða og hagsmunir kærenda þykja ekki standa því í vegi verða kærumál nr. 23/2019, nr. 64/2019 að hluta og nr. 65/2019 sameinuð máli þessu.

Með úrskurði nefndarinnar uppkveðnum 19. júlí 2019 var stöðvunarkröfu kærenda hafnað sem og kröfu um frestun réttaráhrifa. Í kjölfar þess var farið fram á það við nefndina að hún endurskoðaði þá niðurstöðu sína, en síðar var fallið frá þeirri beiðni.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Árneshreppi 27. maí 2019 og í júlí s.á. og 16. apríl 2020, en afgreiðslu málsins var frestað þar sem hinum kærðu ákvörðunum var jafnframt skotið til dómstóla af hluta eigenda Drangavíkur.

Málavextir: Fyrirhuguð Hvalárvirkjun í Ófeigsfirði hefur sætt mati á umhverfisáhrifum og liggur fyrir álit Skipulagsstofnunar frá 3. apríl 2017 um það mat.

Hinn 18. október 2018 var birt í B-deild Stjórnartíðinda auglýsing um þá ákvörðun hreppsnefndar Árneshrepps frá 30. september s.á. að samþykkja deiliskipulag ásamt umhverfisskýrslu er tæki til hluta fyrirhugaðs virkjunarsvæðis Hvalár. Sætti ákvörðun hreppsnefndar kæru til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála sem með úrskurði sínum 16. nóvember 2018, í máli nr. 57/2018, vísaði kærunni frá. Var niðurstaða nefndarinnar sú að hin kærða ákvörðun hefði verið ógild þegar auglýsing um gildistöku deiliskipulagsins birtist í B-deild Stjórnartíðinda þar sem auglýsingin hefði ekki birst innan lögbundins frests. Lægi því ekki fyrir gild ákvörðun er réttarverkan gæti haft að lögum.

Tillaga að deiliskipulagi Hvalár v/rannsókna var auglýst til kynningar að nýju í nóvember 2018 í samræmi við ákvörðun hreppsnefndar þar um. Málið var tekið fyrir á ný á fundi hreppsnefndar 13. mars 2019 að undangenginni umfjöllun skipulagsnefndar. Samþykkti hreppsnefnd fyrirliggjandi tillögu að deiliskipulagi, dags. 25. febrúar 2019, með breytingum sem gerðar voru eftir auglýsingarferlið. Jafnframt var samþykkt afstaða til umsagna og athugasemda. Þá var skipulagsfulltrúa falið að svara þeim er gert höfðu athugasemdir og senda Skipulagsstofnun deiliskipulagið til yfirferðar. Með bréfi stofnunarinnar til Árneshrepps, dags. 28. mars 2019, kom fram að ekki væri gerð athugasemd við að birt yrði auglýsing um gildistöku deiliskipulagsins í B-deild Stjórnartíðinda og var það gert 14. júní 2019. Samkvæmt auglýsingunni tekur deiliskipulagið, sem fyrr segir, til hluta fyrirhugaðs virkjunarsvæðis Hvalár, nánar tiltekið til lóðar fyrir starfsmannabúðir og vinnusvæði, vinnuvega frá Ófeigsfjarðarvegi upp á Ófeigsfjarðarheiði og efnistöku. Þá kemur fram í auglýsingunni að skipulagssvæðið sé um 13,4 km² að stærð.

Á fundi hreppsnefndar Árneshrepps 12. júní 2019 var tekin fyrir umsókn Vesturverks ehf. um framkvæmdaleyfi fyrir vinnuvegum og efnistöku vegna rannsókna fyrir Hvalárvirkjun, en skipulagsnefnd hafði fjallað um erindið 11. s.m. Taldi hreppsnefnd að lagaskilyrði væru til útgáfu framkvæmdaleyfis, sbr. 13. og 14. gr. skipulagslaga nr. 123/2010, og samþykkti umsóknina með nánar tilgreindum skilyrðum. Var jafnframt samþykkt að fela skipulagsfulltrúa að gefa út leyfið í samræmi við reglugerð nr. 772/2012 um framkvæmdaleyfi þegar deiliskipulagið Hvalárvirkjun v/rannsókna hefði verið auglýst í B-deild Stjórnartíðinda. Afgreiðsla hreppsnefndar um samþykkt framkvæmdaleyfisins var auglýst í Lögbirtingablaðinu 26. júní 2019 og í Morgunblaðinu 27. s.m. Hinn 1. júlí 2019 gaf skipulagsfulltrúi f.h. Árneshrepps út framkvæmdaleyfið.

Svo sem áður greinir var afgreiðslu máls þessa frestað þar sem greindum ákvörðunum var jafnframt skotið til dómstóla af hálfu hluta eigenda jarðarinnar Drangavíkur í Árneshreppi. Með úrskurði Landsréttar kveðnum upp 26. mars 2020 í máli nr. 54/2020 var staðfest sú niðurstaða héraðsdóms að vísa bæri málinu frá þar sem sóknaraðilar hefðu ekki sýnt nægilega fram á að þeir hefðu þá lögvörðu hagsmuni sem gætu leitt til þess að efnisdómur gengi um kröfur þeirra. Hinn 24. apríl 2020 tók úrskurðarnefndin fyrir mál er lutu að framkvæmdaleyfi fyrir viðhaldi Ófeigsfjarðarvegar. Vísaði hún frá kröfum tiltekinna kærenda um ógildingu leyfisins og hafnaði sömu kröfu annarra kærenda.

Málsrök kærenda: Kærendur telja sig eiga lögvarinna hagsmuna að gæta sem eigendur jarðanna Drangavíkur, Dranga, Eyrar og Seljaness.

Kærendur sem eru þinglýstir eigendur jarðarinnar Drangavíkur taka fram að hið kærða deiliskipulag varði eignarréttindi þeirra á fernan hátt. Í fyrsta lagi sé virkjunarsvæðið skilgreint innan landamerkja jarðarinnar Drangavíkur í aðalskipulagi Árneshrepps og sé deiliskipulagið byggt á því skipulagi. Í öðru lagi myndi vegur sem sýndur sé í deiliskipulaginu liggja um landareign kærenda að Eyvindarfjarðarvatni. Í þriðja lagi myndu óbyggð víðerni innan landamerkja jarðarinnar skerðast verulega við vegaframkvæmdir þær sem gert sé ráð fyrir í deiliskipulaginu. Í fjórða lagi sé deiliskipulagið órjúfanlegur hluti af áætlunum um virkjunarframkvæmdir og framkvæmdinni Hvalárvirkjun. Með þeim yrði raskað á margvíslegan annan hátt en með vegagerðinni svæðum og fyrirbærum sem lúti að eignarréttindum kærenda, m.a. vatnsréttindum. Af sömu ástæðu eigi kærendur sérstakra og einstaklingsbundinna hagsmuna að gæta varðandi samþykkt hins kærða framkvæmdaleyfis.

Við undirbúning og töku hinna kærðu ákvarðana hafi verið brotið gegn stjórnsýslulögum nr. 37/1993. Auk þess fari þær í bága við almenna náttúruverndarlöggjöf á Íslandi, löggjöf er varði mat á umhverfisáhrifum framkvæmda og umhverfismat áætlana, skipulagslöggjöf og meginreglur umhverfisréttar, auk sveitarstjórnarlaga nr. 138/2011. Þá skerði umræddar ákvarðanir eignarrétt kærenda, en slík skerðing sé í andstöðu við 72. gr. stjórnarskrárinnar.

Kærendur hafi hvorki heimilað miðlun vatnasviðsins með stíflu neðan Eyvindarfjarðarvatns og jarðgangagerð til suðurs né vegagerð að vatninu. Af orðalagi í framkvæmdalýsingu verði ekki annað ráðið en að hinar kærðu framkvæmdir séu beinlínis hluti af heildarframkvæmdinni Hvalárvirkjun. Það sé fáheyrt í íslenskri virkjanasögu að skipulagsáætlunum og framkvæmdaleyfi sé skipt upp með þeim hætti sem gert sé í máli þessu og gangi það þvert gegn þeim meginsjónarmiðum er liggi að baki lögum um mat á umhverfisáhrifum framkvæmda um að litið sé heildstætt á framkvæmdirnar. Umsagnir fagstofnana þar að lútandi hafi hingað til verið hunsaðar. Í hinum kærðu ákvörðunum sé fjallað um fyrsta hluta framkvæmdanna án þess að fjallað sé þar um sjálfar virkjunarframkvæmdirnar. Þannig sé fjallað um vegagerð sem eyði óafturkræft óbyggðum víðernum svo hundruðum ferkílómetra skipti án þess að fjallað sé um rask á vatnasviði. Hvorki víðerni né skerðing þeirra séu kortlögð í samræmi við lög. Samvirk áhrif með öðrum tengdum framkvæmdum séu ekki metin. Gengið hafi verið á svig við grundvallarsjónarmið um að framkvæmdaraðili verði að leggja fyrir almenning og leyfisveitanda gögn er sýni heildarmyndina. Liggi fyrir úrskurðarnefndinni að fara gaumgæfilega yfir sjónarmið um svokallað „project splitting“ í tengslum við þetta mál, en það sé sú aðferð að skipta verkþáttum upp til að komast hjá því að fjalla um verk heildstætt í mati á umhverfisáhrifum. Umrædd framkvæmd sé ekki sú sama og sætt hafi mati á umhverfisáhrifum, t.a.m. séu kjarnaborun og könnunargryfjur þær, sem séu hluti af hinum kærðu ákvörðunum, ekki meðal þess sem Skipulagsstofnun hafi fjallað um í áliti sínu frá 3. apríl 2017. Engin nauðsyn sé til að leggja vegi um alla heiði til að sinna kjarnaborun.

Verulegir gallar séu almennt á því á hvern hátt leyfisveitandi hafi haft hliðsjón af þeim athugasemdum er borist hafi. Leyfisveitanda hafi ekki verið heimilt að líta fram hjá skýrslu Environice um þann kost að friðlýsa óbyggð víðerni við Drangajökul skv. 46. gr. laga nr. 60/2013 um náttúruvernd, en honum hafi verið kynnt skýrslan 18. janúar 2019. Það mat leyfisveitanda í umhverfisskýrslu deiliskipulagsins að skipulagið sé ekki líklegt til að takmarka möguleika á stofnun þjóðgarðs á svæðinu sé órökstutt og ekki stutt neinum gögnum. Rask sem heimilað sé gangi mun lengra en þörf sé á og raski verndarhagsmunum náttúruverndarlaga. Eyðileggingin verði mikil og sé í því sambandi vísað til skýrslu International Union for Conservation of Nature (IUCN) frá janúar 2020.

Jarðarmörk þau sem komi fram á yfirlitsuppdrætti og afstöðuuppdráttum sem fylgi með framkvæmdalýsingu séu ekki í samræmi við þinglýstar heimildir að því er varði norðurmörk jarðarinnar Ófeigsfjarðar. Uppdrættirnir sýni ekki heldur merki milli jarðanna Drangavíkur og Engjaness í samræmi við þinglýstar heimildir og seinni jarðarinnar sé ekki getið. Jörðin Eyvindarfjörður, sem þar sé merkt og getið um í texta, finnist ekki í landamerkjaskrám eða öðrum heimildum. Vísi kærendur til landamerkja jarðarinnar Drangavíkur á uppdrætti, dags. 19. júní 2019, sem dregin séu upp í samræmi við þinglýstar eignaheimildir

Jörðin Seljanes sé næsta jörð við fyrirhugaðar virkjunarframkvæmdir í Hvalá. Ljóst sé að þær framkvæmdir sem gert sé ráð fyrir í hinu kærða deiliskipulagi og framkvæmdaleyfi hafi veruleg áhrif á landeigendur að Seljanesi og Eyri svo og virkjunarframkvæmdin í heild sinni. Hafi framkvæmdirnar bein áhrif á einstaklingsbundin, lögvarin réttindi kærenda og varði mikilsverð réttindi þeirra, sem fólgin séu í eignarrétti þeirra að Seljanesi og Eyri.

Við mat á lögvörðum hagsmunum kærenda verði að hafa í huga að ef að líkum láti muni fleiri deiliskipulög er varði framkvæmdir á svæðinu líta dagsins ljós. Umrætt deiliskipulag og framkvæmdaleyfi sé hluti af stórri virkjunarframkvæmd í næsta nágrenni við fasteignir kærenda og augljóst að þeir hafi lögvarðra hagsmuna að gæta af ákvörðun um slíka framkvæmd. Geri hinar kærðu ákvarðanir ráð fyrir því að lagðir verði vegir sem notaðir verði til að ferja ýmis tól og tæki að framkvæmdasvæðinu. Verði þeir vegir tengdir við veg sem liggi í gegnum jörðina Seljanes í eigu kærenda og þétt við hús kærenda að Eyri. Muni það leiða til aukinnar umferðar um þann veg og þá sérstaklega umferð hinna ýmissa vinnutækja. Verði af þessu sjón-, hljóð- og loftmengun og hafi deiliskipulagið þannig bein áhrif á hagsmuni kærenda.

Heimilaðar framkvæmdir verði sjáanlegar frá jörðinni Seljanesi og muni iðnaðarsvæði blasa við. Slíkt hafi í för með sér umtalsverða sjónmengun og töluverða hljóð- og loftmengun. Takmarki slíkt ýmsa mögulega hagnýtingu á jörðinni Seljanesi og að húsinu að Eyri, s.s. í ferðamannaiðnaði, enda sé helsta aðdráttarafl svæðisins náttúrufegurð og friðsæld. Auk þess takmarki framkvæmdirnar möguleika kærenda til að njóta þeirrar friðsældar sem þar sé. Séu hagsmunir kærenda alls ekki fjarlægari en t.d. hagsmunir kærenda í málum hjá úrskurðarnefndinni sem varðað hafi laxeldi, sbr. t.d. úrskurði nefndarinnar í málum nr. 3/2018, nr. 4/2018, nr. 5/2018 og nr. 6/2018.

Ljóst sé að umræddar ákvarðanir muni hafa í för með sér gríðarlega eyðileggingu á óbyggðum víðernum auk þess sem gríðarlegt tjón muni verða á vistkerfum og vatnasvæðum sem njóti sérstakrar verndar samkvæmt lögum um náttúruvernd.

Hið kærða deiliskipulag og afgreiðsla þess sé haldið verulegum form- og efnisannmörkum sem leiði til þess að samþykkt þess sé ógild eða ógildanleg. Þannig hafi meðferð málsins ekki verið í samræmi við 15. gr. sveitarstjórnarlaga. Nánar tilgreindur sveitarstjórnarmaður hafi verið vanhæfur skv. 1. mgr. 20. gr. þeirra laga og 3. gr. stjórnsýslulaga. Skort hafi verulega á að tekið hafi verið tillit til ýmissa athugasemda eða rökstutt hvers vegna svo hafi ekki verið gert. Hið umdeilda deiliskipulag sé í reynd hluti af heildarframkvæmdunum. Óheimilt sé að skilja þær framkvæmdir frá, hvort sem sé í mati á umhverfisáhrifum framkvæmdar eða umhverfismati áætlunar. Samræmist það ekki skipulagslögum nr. 123/2010 að skipuleggja heila virkjunarframkvæmd í bútum heldur þurfi að taka málið fyrir í heild sinni. Með þessari málsmeðferð sé verið að eyðileggja aðra valkosti, s.s. eflingu byggðar á grunni náttúruverndar, áður en endanleg ákvörðun um virkjun verði tekin. Sé því mótmælt að uppskipting skipulagsins eigi sér eðlilegar skýringar. Verulegir annmarkar séu á valkostaumfjöllun í umhverfismati skipulagsins og ekki hafi verið uppfyllt ákvæði laga nr. 105/2006 um umhverfismat áætlana, sbr. einnig 1. mgr. 5. gr. tilskipunar 2001/42/EB. Ekki hafi verið lagt mat á áhrif valkosta sem hefðu minni áhrif á umhverfið en sú sem hreppsnefnd hafi valið. Sú röskun óbyggðra víðerna sem sé heimiluð sé í andstöðu við verndarmarkmið náttúruverndarlaga. Því sé sérstaklega mótmælt að vegagerð sé haldið í lágmarki. Þvert á móti standi til að leggja vegi eins og um virkjunarframkvæmdir sé að ræða. Þá séu gerðar alvarlegar athugasemdir við svör við umsögnum og athugasemdum.

Eigandi Dranga tekur fram að hann eigi beinna, verulegra og sérstakra hagsmuna að gæta sem landeigandi þar sem hin kærða ákvörðun sé hluti framkvæmdar sem skerða muni óbyggð víðerni innan jarðarinnar og hamla lögmæltu og yfirstandandi friðlýsingarferli hennar skv. 46. gr. náttúruverndarlaga.

Málsrök Árneshrepps: Af hálfu sveitarfélagsins er bent á að í ljósi niðurstöðu Landsréttar í máli nr. 54/2020 beri að vísa málinu frá úrskurðarnefndinni. Dómurinn hafi afdráttarlaust fordæmisgildi um þá réttarstöðu að ekki hafi verið sýnt fram á lögvarða hagsmuni eigenda Drangavíkur varðandi hinar kærðu ákvarðanir. Ekki séu forsendur til þess að úrskurðarnefndin leggi mat á lögvarða hagsmuni kærenda með öðrum hætti en dómstóll hafi gert. Hið kærða deiliskipulag hafi afmarkað skipulagssvæði sem liggi allt sunnan Eyvindarfjarðarár og Eyvindarfjarðarvatns innan marka jarðarinnar Ófeigsfjarðar. Samkvæmt þeim landamerkjum sem upplýsingar hafi legið fyrir um liggi land jarðarinnar Engjaness milli lands Drangavíkur og skipulagssvæðisins, sem sé sunnan Eyvindarfjarðarár. Umrædd málsástæða hafi bein tengsl við eignarréttarlegan ágreining en slíkar málsástæður geti úrskurðarnefndin ekki lagt mat á. Til hliðsjónar sé t.d. vísað til úrskurða nefndarinnar í málum nr. 71/2016 og nr. 116/2012. Gert sé ráð fyrir því að vegur verði lagður að Eyvindarfjarðarvatni, sunnan megin, en óljóst sé hvort sá vegslóði liggi að nokkru leyti innan meints lands Drangavíkur. Í öllu falli sé ljóst að aðeins geti verið um að ræða lítið brot af framkvæmdinni.

Lög nr. 57/1998 um rannsóknir og nýtingu á auðlindum í jörðu geri ráð fyrir að rannsóknarleyfi verði gefin út án tillits til afstöðu landeigenda. Falli skipulagssvæði deiliskipulagsins innan þess svæðis sem rannsóknarleyfið taki til. Í ljósi markmiða deiliskipulagsins og eðlis þeirra framkvæmda sem leyfið varði virðist framkvæmdirnar geta farið fram á grundvelli réttarstöðu sem rannsóknarleyfið veiti óháð afstöðu landeigenda.

Í ljósi umfjöllunar Landsréttar í máli nr. 54/2020, um lögvarða hagsmuni, sönnunarkröfur og eðli framkvæmda, beri að vísa frá kærum kærenda að Seljanesi og Eyri. Verði ekki fallist á frávísun sé þess krafist að kröfum kærenda verði hafnað. Kærendur séu ekki aðilar að þeirri stjórnvaldsákvörðun sem felist í samþykkt deiliskipulagsins. Landareignir og húsbyggingar sem kærendur vísi til um eignarhald á falli ekki innan marka deiliskipulagssvæðisins. Fasteignin Eyri lóð 2 standi við Ingólfsfjörð. Aðrir kærendur eigi hlut í jörðinni Seljanesi, en sú jörð liggi að jörðinni Ófeigsfirði. Liggi skipulagssvæði deiliskipulagsins innan jarðarinnar Ófeigsfjarðar og ekki að landamerkjum við jörðina Seljanes. Ekki sé dregið í efa að frá jörðinni Seljanesi geti sést inn á skipulagssvæðið og til mannvirkja að einhverju leyti. Lögvarðir hagsmunir séu þó ekki til staðar, sérstaklega sé haft í huga eðli þeirra mannvirkja sem deiliskipulagið varði og þau er verði helst sýnileg, en einkum sé um samgöngumannvirki að ræða. Framkvæmdir sem deiliskipulagið varði yrðu í verulegri fjarlægð frá landi jarðarinnar Seljaness þegar litið sé til grenndarhagsmuna.

Sjónarmið um hljóð- og loftmengun vegna framkvæmda sem skipulagið varði séu með öllu óútskýrð. Hvað varði umferð um veg þá séu lögvarðir hagsmunir ekki til staðar þótt hugmynda um ferðamannaiðnað sé getið, enda séu þær óútskýrðar. Þar fyrir utan verði ekki séð að umrætt deiliskipulag takmarki með nokkru móti heimildir kærenda til nýtingar á fasteignum sínum. Því fari fjarri að þeir sem búi í nágrenni við þjóðvegi geti vísað til þess sem lögvarinna hagsmuna við deiliskipulagsákvarðanir að framkvæmdir á grunni skipulags geti leitt til einhverrar aukningar á umferð. Gera megi ráð fyrir að umferð á öllum Ófeigsfjarðarvegi og Strandavegi aukist vegna framkvæmdanna, en hún geti einnig komið til af fjölda annarra ástæðna.

Loks liggi jörðin Drangar ekki að framkvæmdasvæði Hvalárvirkjunar. Ákvarðanir um friðlýsingu samkvæmt lögum nr. 60/2013 um náttúruvernd séu á forræði stjórnvalda umhverfismála, en ekki landeigenda.

Varðandi efni málsins taki sveitarfélagið fram að engar afgerandi málsástæður liggi fyrir um að form- eða efnisannmarkar séu á hinum kærðu ákvörðunum sem leitt geti til ógildingar þeirra. Málsmeðferð við framkvæmd deiliskipulagsins hafi í öllum meginatriðum verið í samræmi við ákvæði skipulagslaga nr. 123/2010 þar um. Fyrirkomulag deiliskipulagsins hvíli á aðalskipulagi Árnesshrepps, sbr. breytingu á því frá árinu 2018. Undir markmiðskafla aðalskipulagsins komi fram að skapa eigi svigrúm til frekari rannsókna innan virkjunarsvæðisins og leggja þannig grunn að ákvarðanatöku um framhald verkefnisins. Hvíli deiliskipulagið á þessari forsendu. Með því fyrirkomulagi að skipta upp deiliskipulagi sé unnt að vinna sem best að því að rannsóknir sem nauðsynlegar séu vegna undirbúnings stórframkvæmdarinnar taki sem mest tillit til umhverfissjónarmiða. Það fyrirkomulag sem viðhaft sé við gerð deiliskipulagsins samræmist vel markmiðum skipulagslaga. Vangaveltur um svokallaða uppskiptingu framkvæmdar og skipulags standist því enga skoðun. Ljóst sé að margar af stærri vatnsaflsvirkjunum á Íslandi hafi verið rannsakaðar með nýtingu vega sem lagðir hafi verið í þágu rannsókna, áður en endanlegar skipulagsáætlanir fyrir virkjun hafi verið samþykktar. Hvalárvirkjun hafi verið flokkuð í orkunýtingarflokk á grundvelli þingsályktunar en skv. 1. mgr. 7. gr. laga nr. 48/2011 um verndar- og orkunýtingaráætlun séu þær áætlanir bindandi við gerð skipulagsáætlana. Það sé algert grundvallaratriði að mat á umhverfisáhrifum framkvæmdarinnar hafi farið fram og með því hafi verið fjallað um umhverfisáhrif á heildstæðan hátt, þ.m.t. vegna tengdra framkvæmda.

Athugasemdir leyfishafa: Leyfishafi krefst þess að kærumálinu verði vísað frá úrskurðarnefndinni. Vísað sé til niðurstöðu Landsréttar í máli nr. 54/2020, en málið hafi beint og ótvírætt fordæmisgildi um lögvarða hagsmuni kærenda máls nr. 48/2019. Jörðin Drangar sé enn lengra frá en Drangavík og niðurstaða dómsins hafi því einnig fordæmisgildi hvað þann kæranda varði. Geti kærandi ekki átt lögvarða hagsmuni af framkvæmd sem sé að langmestu leyti í tæplega 10 km fjarlægð og að litlu leyti í 4 km fjarlægð. Auk þess skilji að fjöll, vogar og firðir. Framkvæmdir séu ekki sjáanlegar frá Dröngum og grenndaráhrif þeirra því engin. Þá feli framkvæmdaleyfið ekki í sér heimildir til neinna framkvæmda sem skert geti möguleika til friðlýsingar jarðarinnar Dranga. Fullyrðingar um annað séu rangar og misvísandi.

Jafnframt sé augljóst með hliðsjón af greindri niðurstöðu Landsréttar í máli nr. 54/2020 að kærendur að Seljanesi og Eyri geti ekki átt lögvarða hagsmuni, m.a. vegna fjarlægðar frá framkvæmdum. Einnig sé vísað til úrskurðar úrskurðarnefndarinnar í máli nr. 51/2019. Þá fjalli kæra þeirra aðeins að litlu leyti um það deiliskipulag sem samþykkt hafi verið á fundi hreppsnefndar 13. mars 2019. Sé kæran fremur með því sniði eins og um væri að ræða deiliskipulag fyrir virkjunarframkvæmdina í heild. Hin kærða ákvörðun varði ekki einstaklega og lögvarða hagmuni nefndra kærenda í þeim mæli að þeir geti átt aðild að kæru.

Við mat á því hvort kærandi geti átt kæruaðild á grundvelli grenndarréttar hafi almennt verið litið til þess hvort hagnýtingarmöguleikar kæranda á eign hans skerðist með einhverri breytingu sem leiði af hinni kærðu ákvörðun. Þær rannsóknir sem deiliskipulagið lúti að kalli á lítilsháttar aðstöðusköpun. Gert sé ráð fyrir vinnubúðum, en þær verði í u.þ.b. 4 km fjarlægð í beinni loftlínu frá Seljanesi og enn lengra frá Eyri í Ingólfsfirði. Þarna á milli sé önnur byggð og því ekki um ósnortið land eða víðerni að ræða. Þótt hluti kærenda geti mögulega séð til granna sinna í vinnubúðunum frá hlaðinu í Seljanesi og telji það skerða útsýni sitt þá takmarki það í engu nýtingarmöguleika á jörð þeirra. Þá geti þeir kærendur sem séu að hluta eigendur jarðarinnar Eyrar ekki með nokkru móti byggt kæruaðild sína á grenndarrétti enda staðsetning jarðarinnar þannig að þeir verði ekki fyrir nokkurri sjón-, loft- eða hljóðmengun. Hvorki vegna vinnubúða né vegaframkvæmda.

Fyrirhugaðar framkvæmdir vegna Hvalárvirkjunar verði ekki á landi kærenda og snerti hvorki vatnasvið jarðanna né skerði hagnýtingarmöguleika eigenda þeirra. Skráður eignarhluti kærenda í jörðinni Seljanesi sé undir 10% og um 60% í jörðinni Eyri lóð 2, sem sé agnarsmár hlutur í heildarjörðinni Eyri. Hafi sameigendur þeirra ekki mótmælt deiliskipulaginu eða kært afgreiðslu þess. Þrátt fyrir að Ófeigsfjarðarvegur sé fáfarinn þá snerti það tímabundna ónæði sem verði vegna flutnings tækja og búnaðar ekki einstaklega og lögvarða hagsmuni kærenda í þeim mæli að þeir geti átt aðild að kærumálinu.

Meðferð málsins hafi verið í fullu samræmi við ákvæði laga nr. 106/2000 um mat á umhverfisáhrifum framkvæmda, laga nr. 105/2006 um mat á umhverfisáhrifum áætlana, ákvæði skipulagslaga nr. 123/2010, laga nr. 60/2013 um náttúruvernd, stjórnsýslulaga nr. 37/1993, sem og annarra laga og reglugerða. Öllum fullyrðingum um annað sé mótmælt og málsástæðum kærenda hafnað. Deiliskipulagið byggi á stefnu aðalskipulagsins í samræmi við 3. mgr. 37. gr. skipulagslaga og hafi virkjunarframkvæmdin ávallt verið unnin sem ein heild í því skipulagi. Málið hafi verið kynnt með ítarlegum hætti frá upphafi og reynt að vinna það í sátt og samráði við hagsmunaaðila. Fjallað sé um núllkost í greinargerð deiliskipulagsins. Þá sé því ranglega haldið fram að ekki hafi verið tekið tillit til athugasemda.

Viðbótarathugasemdir kærenda að Drangavík: Kærendur telja að ekki hafi verið færðar fram neinar röksemdir eða gögn til sönnunar á því að leyfishafi hafi þau eignarráð er þurfi til hagnýtingar alls þess vatnsafls sem um ræði. Kærendur hafni sem fráleitum þeim sjónarmiðum að full sönnun falli á þá gegn einhliða fullyrðingum leyfishafa um landamerki. Landamerki þau sem þinglesin hafi verið árið 1890 hafi ekki verið umdeild á þessu svæði og séu þar enda engin önnur landamerki til. Kærendur byggi hvort tveggja á eignarrétti og grenndarrétti. Þurfi úrskurðarnefndin aðeins að taka afstöðu til þess hvort kærendur hafi gert nægilega sennilegt að þeir eigi lögvarða hagsmuni. Það hafi þegar verið gert með landamerkjakorti því sem þeir hafi lagt fram. Frekari sönnunarkröfur verði ekki lagðar á eigendur Drangavíkur þar sem að af hálfu leyfisveitanda og leyfishafa hafi ekkert verið lagt fram sem styðji fullyrðingar þeirra. Jarðamörk á kortum, sem teiknuð hafi verið af hálfu annarra en til þess séu bærir, þ.e. landeigendum sjálfum, séu ekki landamerki í skilningi laga nr. 41/1919 um landamerki, auk þess sem þau mörk séu alls staðar birt með fyrirvara. Sönnunarkröfu verði að leggja á leyfishafa og leyfisveitanda fyrir fullyrðingum um landamerki.

—–

Færðar hafa verið fram frekari röksemdir í máli þessu en í ljósi niðurstöðu málsins verða þær ekki raktar.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um lögmæti tveggja ákvarðana sveitarstjórnar Árneshrepps. Annars vegar ákvörðunar frá 13. mars 2019 um að samþykkja deiliskipulag Hvalárvirkjunar vegna rannsókna og hins vegar ákvörðunar frá 12. júní s.á. um að samþykkja framkvæmdaleyfi fyrir gerð vinnuvega og efnistöku vegna rannsókna fyrir virkjunina. Er gerð krafa um frávísun málsins með þeim rökum að kærendur eigi ekki kæruaðild fyrir nefndinni samkvæmt 3. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála. Samkvæmt tilvitnuðu ákvæði geta þeir einir sem eiga lögvarinna hagsmuna að gæta kært stjórnvaldsákvarðanir til úrskurðarnefndarinnar. Verður að skýra þetta ákvæði í samræmi við almennar reglur stjórnsýsluréttarins um aðild að kærumálum þar sem áskilið er að viðkomandi eigi einstaklegra hagsmuna að gæta af úrlausn máls umfram aðra og að þeir hagsmunir séu verulegir. Þó verður almennt að gæta varfærni við að vísa málum frá á þeim grunni að lögvarða hagsmuni skorti, nema augljóst sé að það hafi ekki raunhæft gildi fyrir lögverndaða hagsmuni viðkomandi að fá leyst úr þeim ágreiningi sem stendur að baki kærumálinu.

Ljóst er að hinar kærðu ákvarðanir eru undanfari fyrirhugaðra virkjunarframkvæmda, enda tekur mat á umhverfisáhrifum þeirra m.a. til vinnuvega. Það er þó ekki hægt að játa kærendum kæruaðild á þeim grundvelli einum að þeir telji sig eiga hagsmuna að gæta af því að af virkjunaráformum verði ekki, heldur verður að gera þá kröfu að efni hinna umdeildu ákvarðana raski einstaklingsbundnum og verulegum hagsmunum þeirra. Stendur enda ekkert því í vegi að skipulag eða veitt leyfi taki eingöngu til hluta framkvæmda sem mat á umhverfisáhrifum hefur tekið til og kann það raunar að vera nauðsynlegt þegar um flóknar stórframkvæmdir er að ræða.

Í greinargerð deiliskipulagsins er því lýst að tæplega 14 km² skipulagsvæði sé í landi Ófeigsfjarðar, en liggi ekki að landamerkjum jarðarinnar og taki aðeins til svæðis umhverfis starfsmannabúðir, vinnuvegi og efnistökusvæði. Gert sé ráð fyrir 5,8 ha lóð fyrir tímabundnar starfmannabúðir og vinnusvæði við Hvalá neðan Strandarfjalla. Innan byggingarreits sé heimilt að reisa einn eða fleiri skála með svefnaðstöðu fyrir allt að 30 manns, hreinlætisaðstöðu, mötuneyti, geymslu og skrifstofu. Samanlögð stærð bygginga megi vera allt að 400 m² og hámarksmænishæð 7 m. Byggingar skuli staðsettar þannig að þær falli sem best að landslagi og landmótun skuli haldið í lágmarki. Skuli efni, form og litaval bygginga falla vel að landslagi og umhverfi. Ef fallið verði frá virkjunaráformum falli tilheyrandi heimildir niður einu ári eftir að rannsóknum ljúki. Öll mannvirki skuli fjarlægð og gengið frá vinnusvæðum innan þess tíma. Ganga skuli um skipulagssvæðið með það í huga að um tímabundna landnotkun sé að ræða.

Þá er tekið fram að gert sé ráð fyrir vegum frá Ófeigsfjarðarvegi sunnan Hvalár að Neðra-Hvalárvatni og þaðan að Neðra-Eyvindarfjarðarvatni annars vegar og Rjúkanda hins vegar, samtals um 25 km. Einnig sé gert ráð fyrir vegi að námu ES19 við Neðra-Hvalárvatn. Aðeins sé um malarvegi að ræða. Ekki sé gert ráð fyrir neinum borplönum eða sambærilegum framkvæmdum utan vega. Um sé að ræða um 6,2 km langan vinnuveg frá þjóðveginum við Hvalárfoss að fyrirhugaðri Hvalárstíflu. Þar kvíslist vegurinn í tvær áttir. Annars vegar sé gert ráð fyrir 11,9 km löngum vinnuvegi að Rjúkanda og hins vegar 6,8 km löngum vinnuvegi að fyrirhugaðri Eyvindarfjarðarstíflu. Vegurinn verði 4 m breiður með útskotum. Um 600 m ofan Hvalárfoss liggi vegurinn um nýja einbreiða stálbrú yfir Hvalá, sem hvíla muni á steyptum burðarbitum sem staðsettir verða við hvorn enda brúarinnar. Brúin verði um 22 m að lengd og tæplega 6 m breið í heild, en akstursbreidd verði 4,2 m. Huga skuli að því að sýnileiki vega verði eins lítill og kostur sé. Þetta eigi bæði við um veglínu upp Strandarfjöll og á heiðinni. Vegir skuli vera eins lítið uppbyggðir og kostur sé og falla vel að landslagi þannig að þeir hafi sem minnst áhrif á víðernin. Í fyrstu séu vegirnir ætlaðir fyrir aðkomu tækja til rannsókna á fyrirhuguðu virkjunarsvæði Hvalárvirkjunar. Leitast skuli við að halda vegaframkvæmdum í algjöru lágmarki á þessu stigi og skuli umfang þeirra takmarkast við það að nauðsynleg tæki komist að rannsóknarsvæðum. Þar sem það sé mögulegt skuli vegagerð sleppt. Samhliða vegagerðinni skuli hugað að frágangi svæðisins og öllu raski haldið í lágmarki. Komi til virkjunarframkvæmda skuli vegirnir nýttir sem aðkomuvegir að lónum og stíflum. Ef fallið verði frá virkjunaráformum skuli vegirnir og brúin fjarlægð og ummerki þeirra eins og kostur sé. Loks er samkvæmt greinargerð deiliskipulagsins gert ráð fyrir þremur nýjum efnistökusvæðum í tengslum við vegagerð og uppbyggingu starfsmannabúða. Efnistökusvæði ES18 við Hvalárósa, svæði ES19 vestan megin við Neðra-Hvalárvatn og efnistökusvæði ES20 í Hvalá, rúmum kílómetra ofan við Hvalárfoss.

Fellur framkvæmdalýsing í fylgigögnum með útgefnu framkvæmdaleyfi fyrir gerð vinnuvega og efnistöku að því sem áður er rakið úr deiliskipulaginu, en leyfið tekur ekki til starfsmannabúða. Að auki er í nefndum gögnum að finna nánari lýsingu á fyrirhuguðum rannsóknum.

Kærendur máls þessa eru hluti eigenda Drangavíkur, eigandi Dranga, nokkrir eigendur lóða í landi Eyrar við Ingólfsfjörð, sem og hluti eigenda jarðarinnar Seljaness. Vísa þeir til eignarhalds síns um lögvarða hagsmuni sína sem þeir telja raskað með hinum kærðu ákvörðunum.

Svo sem fram kemur í málavaxtalýsingu var dómsmáli hluta eigenda Drangavíkur vísað frá af dómstólum, sbr. úrskurð Landsréttar í máli nr. 54/2020, þar sem þeir hefðu ekki sýnt nægilega fram á að þeir hefðu þá lögvörðu hagsmuni sem gætu leitt til þess að efnisdómur gengi um kröfur þeirra. Tók dómurinn fram að eigendurnir teldu þinglýstar landamerkjaskrár frá 1890 staðfesta eignarrétt þeirra yfir mun stærra landsvæði en áður hefði verið talið og miðað hefði verið við í opinberum gögnum. Sóknaraðilar hefðu ekki fyrr gert reka að því að fá skorið úr ágreiningi um landamerki Drangavíkur, Engjaness og Ófeigsfjarðar og yrði ekki leyst úr slíkum ágreiningi án aðildar eigenda síðargreindu jarðanna. Þá tók dómurinn fram að þegar litið væri til grenndarsjónarmiða, án tillits til stöðu landamerkja, hefðu aðilar í ljósi fjarlægðar jarðarinnar frá framkvæmdum ekki sýnt fram á slíka röskun á hagsmunum Drangavíkur, svo sem vegna hávaða, sjónmengunar eða annarra atriða, að eignarréttindi þeirra sem nytu verndar meginreglna nábýlis- og grenndarréttar væru skert.

Líkt og í nefndu dómsmáli byggja kærendur að Drangavík á því fyrir úrskurðarnefndinni að fyrirhugað virkjunarsvæði, svo og vegaframkvæmdir sem hinar kærðu ákvarðanir heimili, verði að hluta innan landamerkja jarðarinnar. Við fyrirhugaðar vegaframkvæmdir muni óbyggð víðerni innan landamerkjanna skerðast. Hafa atvik breyst að því leyti að tilteknir eigendur Drangavíkur hafa nú höfðað landamerkjamál og er aðalkrafa stefnenda í því máli sú að Drangavík verði talin eiga landamerki að jörðinni Ófeigsfirði, þau verði dregin sunnan við Neðra-Eyvindafjarðarvatn og raunar sunnar en landamerki Engjaness og Ófeigsfjarðar hafa verið talin liggja. Varakrafa í dómsmálinu lýtur að því að landamerki Drangavíkur og Engjaness verði talin liggja um Neðra-Eyvindarfjarðarvatn.

Á sveitarfélagsuppdrætti gildandi Aðalskipulags Árneshrepps 2005-2025 eru landamerki Ófeigsfjarðar og Engjaness m.a. sýnd um Neðra-Eyvindarfjarðarvatn og mörk jarðanna Engjaness og Drangavíkur nokkru norðar. Norðanverð mörk virkjunarsvæðis fyrirhugaðrar Hvalárvirkjunar eru á uppdrættinum sýnd meðfram Eyvindarfjarðará, sem skilur að Ófeigsfjörð og Engjanes, í átt að Neðra-Eyvindarfjarðarvatni. Áður en komið er að vatninu er dregin lína til norðurs að sýndum landamerkjum Engjaness og Drangavíkur sem mörk virkjunarsvæðisins fylgja að sýndum landamerkjum Engjaness og Dranga og þaðan vestur að Drangajökli. Í hinu kærða deiliskipulagi er tekið fram að deiliskipulagssvæðið sé að fullu innan jarðarinnar Ófeigsfjarðar og kemur það heim og saman við þau mörk jarðarinnar sem áður er lýst og sýnd eru til skýringar, en án staðfestingar, í aðalskipulagi. Nyrsti hluti deiliskipulagssvæðisins er skammt sunnan Neðra-Eyvindarfjarðarvatns og nái aðalkrafa kærenda fram að ganga í nýhöfðuðu landamerkjamáli mun lítill hluti skipulagssvæðisins, þar sem ekki er gert ráð fyrir öðrum framkvæmdum en vinnuvegi, fara inn á land kærenda.

Í Aðalskipulagi Árneshrepps 2005-2025, sem öðlaðist gildi með birtingu í B-deild Stjórnartíðinda 12. febrúar 2014, kemur fram að ýmsar tafir hafi orðið á framgangi og staðfestingu aðalskipulagstillögunnar og sé ástæða þess m.a. áætlun um virkjun Hvalár. Við upphaf skipulagsvinnu hafi verið gert ráð fyrir tiltölulega litlum breytingum á landnotkun en virkjun Hvalár einungis verið kynnt sem framtíðarmöguleiki. Það hafi breyst við þá ákvörðun hreppsnefndar að stefna að því að staðfesta virkjunarsvæði við Ófeigsfjörð með virkjun Hvalár. Mun sú ákvörðun hafa verið tekin veturinn 2007-2008. Ágreiningur um eignarréttindi, sem stafar af óvissu um hvernig túlka beri þinglýstar landamerkjaskrár, verður ekki til lykta leiddur fyrir úrskurðarnefndinni, enda á slíkur ágreiningur undir dómstóla. Eins og fram er komið hefur nú verið höfðað landamerkjamál um þann ágreining, en þar til úr honum hefur verið skorið verður að telja líkur á því að opinber gögn, s.s. skipulagsáætlanir, sýni þá legu landamerkja sem almennt hafi verið talin rétt. Miðað við það er meira en kílómetri frá landamerkjum Drangavíkur að deiliskipulagssvæðinu sunnan Neðra-Eyvindarfjarðarvatns þar sem vinnuvegur endar, en frekari framkvæmdir eru fyrirhugaðar sunnar á skipulagssvæðinu. Drangar eru norðan Drangavíkur og því lengra frá skipulagssvæðinu. Jörðin Seljanes liggur að jörðinni Ófeigsfirði austan megin, en frá landamerkjum jarðanna eru a.m.k. 3 km að skipulagssvæðinu þar sem framkvæmdir eru fyrirhugaðar. Eyri í Ingólfsfirði er enn lengra frá skipulagssvæðinu.

Kærendur geta ekki byggt einstaklingshagsmuni sína á atriðum sem varða almannahag, s.s. sjónarmiðum um verndun víðerna eða náttúru, án þess að sýna sérstaklega fram á hvernig einstaklingsbundnir hagsmunir þeirra skerðast. Í þágu undirbúningsrannsókna gera hinar kærðu ákvarðanir eingöngu ráð fyrir lagningu vinnuvega, efnistöku og gerð starfsmannabúða, sem samkvæmt framansögðu verða í mesta lagi 400 m2 að flatarmáli og að hámarki 7 m háar. Í ljósi þeirra takmörkuðu framkvæmda sem um ræðir, sem og þess að skipulagssvæðið er í töluverðri fjarlægð frá eignum kærenda, munu hagsmunir þeirra ekki skerðast í þeim mæli að það skapi þeim kæruaðild jafnvel þótt einhverjir þeirra kunni að heyra hljóð berast frá framkvæmdum á skipulagssvæðinu eða kærendur að Seljanesi t.d. eygi þær starfsmannabúðir sem heimilað er að reisa. Munu þær búðir t.a.m. ekki skerða útsýni þeirra kærenda þótt ásýnd lands verði breytt að nokkru. Af sömu sökum er ekki hægt að líta svo á að möguleikar kærenda að Seljanesi og Eyri til uppbyggingar, t.d. ferðaþjónustu, séu takmarkaðir í nokkru. Verður atvikum þessum ekki jafnað saman við atvik í þeim kærumálum vegna fiskeldis sem kærendur hafa vísað til.

Með hliðsjón af framangreindum aðstæðum öllum og eins og atvikum máls þessa er háttað þykja þær framkvæmdir sem leyfðar hafa verið og sækja stoð sína í umdeilt deiliskipulag ekki þess eðlis að þær snerti grenndarhagsmuni eða aðra einstaklega lögvarða hagsmuni kærenda með þeim hætti að þeir geti talist eiga kæruaðild í máli þessu. Þar sem skilyrðum kæruaðildar skv. 3. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 telst ekki fullnægt verður máli þessu vísað frá úrskurðarnefndinni.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur tafist þar sem málsmeðferð þess var frestað á meðan hinar kærðu ákvarðanir voru til meðferðar hjá dómstólum.

Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

maí 26

Love0

4/2020 Kjalvegur

Með UUA

Árið 2020, föstudaginn 22. maí fundaði úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála í gegnum fjarfundabúnað. Þátt tóku Nanna Magnadóttir formaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Ásgeir Magnússon dómstjóri.

Fyrir var tekið mál nr. 4/2020, kæra á ákvörðun Skipulagsstofnunar frá 20. desember 2019 um að uppbygging Kjalvegar í Bláskógabyggð skuli háð mati á umhverfisáhrifum.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 23. janúar 2020, er barst nefndinni sama dag, kærir Fannborg ehf., rekstraraðili ferðaþjónustu í Kerlingarfjöllum, þá ákvörðun Skipulagsstofnunar frá 20. desember 2019 að uppbygging Kjalvegar í Bláskógabyggð skuli háð mati á umhverfisáhrifum. Er þess krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi. Til vara er þess krafist að ákvörðuninni verði breytt þannig að fyrirhuguð vegaframkvæmd skuli ekki háð mati á umhverfisáhrifum.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Skipulagsstofnun 24. febrúar 2020.

Málavextir: Hinn 15. apríl 2019 barst Skipulagsstofnun tilkynning frá Vegagerðinni um fyrirhugaðar vegaframkvæmdir á Kjalvegi í Bláskógabyggð, frá Árbúðum að Kerlingarfjallavegi. Var tilkynningin send á grundvelli 6. gr. laga nr. 106/2000 um mat á umhverfisáhrifum, sbr. lið 2.03 í 1. viðauka laganna.

Skipulagsstofnun óskaði umsagna frá Bláskógabyggð, forsætisráðuneyti, Heilbrigðiseftirliti Suðurlands, Minjastofnun Íslands, Náttúrufræðistofnun Íslands og Umhverfisstofnun. Bárust umsagnir frá öllum aðilum í maí 2019. Frekari upplýsingar frá framkvæmdaraðila bárust í lok þess mánaðar.

Í tilkynningu framkvæmdaraðila er því lýst að fyrirhuguð framkvæmd feli í sér endurbætur á 17,3 km kafla á Kjalvegi. Á vegkaflanum verði vegurinn af vegtegund C8 þó þannig að hann verði byggður upp sem 6 m breiður vegur með 50-80 km/klst. hönnunarhraða. Vegkaflinn verði í um 0,5-0,7 m hæð yfir aðliggjandi landi. Um verði að ræða nýlagningu á tæplega 5 km kafla og tilheyrandi efnistöku. Áætlað sé að raskað verði á einhvern hátt 170.000 m2 svæði umfram núverandi veg og áætluð efnisþörf sé samtals um 172.600 m3.

Í niðurstöðu ákvörðunar Skipulagsstofnunar kemur fram að Vegagerðin hafi áður endurbætt tæplega 40 km kafla sunnanverðs Kjalvegar og standi nú eftir um 60 km kafli af mjóum niðurgröfnum malarvegi. Eingöngu um 3 km kafli af fyrri endurbótum hafi fengið umfjöllun samkvæmt lögum um mat á umhverfisáhrifum. Um það mál hafi úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála úrskurðað árið 2016. Í úrskurði nefndarinnar segi meðal annars: „Það er álit úrskurðarnefndarinnar að almennt verði ekki við það búið að skoða eingöngu stakar framkvæmdir án þess að huga að samhengi þeirra við framkvæmdir, sem þegar hafa átt sér stað og fyrirhugaðar eru, þegar augljóst er að þær tengjast. Er enda ljóst að almennt er sá háttur að hluta niður framkvæmdir til þess fallinn að fara á svig við […] markmið laga nr. 106/2000 […]“ Þótt hin áformaða framkvæmd sé takmörkuð að umfangi verði að mati Skipulagsstofnunar að horfa til þess að hún sé liður í stærri framkvæmdaáformum um endurbætur á Kjalvegi, þ.e. þeim næstum 40 km kafla sem þegar hafi verið byggður upp og endurbættur sunnan Árbúða og svo um 40 km kafla norðan Kerlingarfjallavegar, sem enn sé mjór, niðurgrafinn malarvegur.

Á grundvelli fyrirliggjandi gagna var það niðurstaða Skipulagsstofnunar að fyrirhuguð framkvæmd gæti haft í för með sér umtalsverð umhverfisáhrif, sbr. þau viðmið sem tilgreind væru í 2. viðauka laga um mat á umhverfisáhrifum. Því skyldi framkvæmdin háð mati á umhverfisáhrifum.

Málsrök kæranda: Af hálfu kæranda er tekið fram að hann hafi um langt skeið rekið ferðaþjónustu í Kerlingarfjöllum og eigi óumdeilda lögvarða hagsmuni af hinni kærðu ákvörðun í skilningi 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála. Hann hafi staðið fyrir umtalsverðri uppbyggingu á starfsemi sinni undanfarin ár og muni mat á umhverfisáhrifum fyrirhugaðrar vegaframkvæmdar hafa neikvæð áhrif á starfsemi hans.

Vísað sé til úrskurðar úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála í máli nr. 83/2015 þar sem framkvæmdir á um 2,9 km kafla Kjalvegar hafi verið til umfjöllunar. Úrskurðurinn hafi að geyma ágæta lýsingu á þeim endurbótum sem hafi verið unnar á Kjalvegi undanfarin ár og séu fyrirhugaðar framkvæmdir í beinu og eðlilegu framhaldi af þeim framkvæmdum og í raun aðeins viðbót við þær. Að mati kæranda séu aðstæður varðandi fyrirhugaða framkvæmd mjög sambærilegar og lýst sé í tilgreindum úrskurði. Um eðlislíka framkvæmd sé að ræða nú nema kannski að því er varði lengd vegakaflans. Um sé að ræða algerlega sambærilega gerð vega, enda nýi kaflinn í beinu framhaldi af þeim eldri, sem að áliti nefndarinnar hafi verið hvorki mikill að umfangi né áhrifum. Hafi nefndin ekki talið tilefni til þess að koma í veg fyrir svokallað „salami slicing“ í fyrrgreindum úrskurði og engin rök séu til að gera það nú. Ekki sé hægt að benda á neitt viðmið í 2. viðauka með lögum nr, 106/2000 um mat á umhverfisáhrifum sem hafi áhrif á matsskylduna umfram það sem hafi verið til skoðunar í framangreindum úrskurði. Framkvæmdin falli að auki ekki undir skilgreiningu p-liðar 3. gr. laganna á umtalsverðum umhverfisáhrifum, en framkvæmdin sé t.a.m. ekki óafturkræf og sé hægt að beita mótvægisaðgerðum til að draga úr umhverfisáhrifum vegna hennar.

Þá telji kærandi augljóst að fyrirhuguð framkvæmd muni hafa jákvæð áhrif á suma umhverfisþætti eins og andrúmsloft og veðurfar, heilsu og öryggi, vistkerfi, hagræna og félagslega þætti. Ferðatími á Kjalvegi hafi styst verulega vegna nýlegra lagfæringa á veginum, það þýði minni olíumengun, minnkað kolefnisfótspor og minna dekkjaslit og örplastmengun. Sléttara yfirborð vega þýði jafnframt minni skemmdir á bílum en núverandi vegur sé með mjög grýttu yfirborði og tilheyrandi hættu fyrir rafmagnsbíla. Þar sem hin kærða ákvörðun muni fyrirsjáanlega valda miklum töfum á fyrirhuguðum framkvæmdum virðist hún í beinni andstöðu við breyttar áherslur í loftlagsmálum og loftlagsáætlun ríkisstjórnarinnar sem stefni m.a. að orkuskiptum í samgöngum.

Hvað form varði hafi Vegagerðin tilkynnt Skipulagsstofnun um fyrirhugaða vegaframkvæmd 15. apríl 2019. Hafi það verið gert á grundvelli 6. gr. laga nr.106/2000 og vísað sérstaklega til liðar 2.03 í 1. viðauka laganna. Samkvæmt 3. mgr. 6. gr. laganna skuli Skipulagsstofnun innan fjögurra vikna frá því að fullnægjandi gögn berast taka ákvörðun um hvort að viðkomandi framkvæmd skuli háð mati á umhverfisáhrifum. Af ákvörðuninni megi ráða að öll gögn sem Skipulagsstofnun byggði ákvörðun sína á hafi borist stofnuninni 24. maí 2019. Frestur til þess að taka ákvörðun hafi því verið löngu liðinn þegar ákvörðunin hafi verið tekin nær sjö mánuðum síðar, eða 20. desember 2019. Hafi ekki aðeins orðið tafir hafi orðið á afgreiðslu málsins heldur hafi stofnunin ekki haft heimild til þess að taka umrædda ákvörðun þegar frestir nefndrar 3. mgr. 6. gr. laga nr. 106/2000 hafi verið liðnir.

Málsrök Skipulagsstofnunar: Af hálfu Skipulagsstofnunar er tekið fram að meðferð málsins hafi dregist á langinn hjá stofnuninni og verið umfram lögbundinn afgreiðslufrest. Það megi fyrst og fremst rekja til sumarfría og manneklu. Hins vegar hafni stofnunin því að drátturinn leiði til ógildingar á ákvörðun stofnunarinnar. Bent sé á að svo að til greina komi að telja tafir á afgreiðslu máls geti valdið ógildingu ákvörðunar verði þær að hafa haft áhrif á niðurstöðu ákvörðunar málsins. Efnisleg niðurstaða í hinu kærða máli hefði ekki breyst þótt stofnunin hefði tekið matsskylduákvörðunina fyrr.

Kærandi mistúlki úrskurð úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála í máli nr. 83/2015. Að mati Skipulagsstofnunar hafi úrskurðarnefndin lagt áherslu á sjónarmið um „salami slicing“ og samlegðaráhrif framkvæmda. Nánar tiltekið beri ekki aðeins að líta til hinnar tilkynntu framkvæmdar heldur einnig til annara framkvæmda, sem þegar hafi átt sér stað og séu fyrirhugaðar, svo framarlega sem þær tengist með augljósum hætti þeirri framkvæmd sem tilkynnt sé.

Niðurstaða: Samkvæmt 14. gr. laga nr. 106/2000 um mat á umhverfisáhrifum sæta ákvarðanir um matsskyldu framkvæmdar skv. 6. gr. laganna kæru til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála og fer um aðild o.fl. samkvæmt lögum nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála. Samkvæmt 3. mgr. 4. gr. þeirra laga geta þeir einir átt aðild að kærumáli fyrir nefndinni sem eiga lögvarða hagsmuni tengda þeirri ákvörðun sem kæra á. Í samræmi við aðildarhugtak stjórnsýsluréttarins hefur þetta skilyrði verið túlkað svo að þeir einir teljist eiga lögvarða hagsmuni sem eiga einstaklegra hagsmuna að gæta af úrlausn máls umfram aðra og jafnframt að þeir hagsmunir séu verulegir. Umhverfisverndar-, útivistar- og hagsmunasamtök teljast eiga lögvarinna hagsmuna að gæta varðandi nánar tilgreindar ákvarðanir að ákveðnum skilyrðum uppfylltum. Meðal þeirra eru ákvarðanir Skipulagsstofnunar um matsskyldu framkvæmda, sbr. a-lið 3. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011. Kærandi í máli þessu er einkahlutafélag í atvinnurekstri sem uppfyllir ekki skilyrði framangreinds ákvæðis. Verður hann því að uppfylla þau almennu skilyrði til kæruaðildar sem áður greinir.

Hin kærða ákvörðun veitir ekki leyfi til framkvæmda heldur mælir hún fyrir um að fyrirhugaðar vegaframkvæmdir við Kjalveg skuli háðar mati á umhverfisáhrifum. Af málatilbúnaði kæranda verður ráðið að hann sé ósammála niðurstöðu Skipulagsstofnunar og telji jákvæða umhverfisþætti vega þyngra en þá neikvæðu. Framkvæmdin leiði til minni mengunar og akstur utan vega hverfi að mestu. Hin kærða ákvörðun muni fyrirsjáanlega valda miklum töfum á fyrirhuguðum vegaframkvæmdum sem sé í andstöðu við áherslur í loftslagsmálum, en að óbreyttu sé vegurinn vart fær rafmagnsbílum. Þau atriði sem kærandi nefnir teljast jafnan til almannahagsmuna. Þegar horft er til þess að starfsstöð kæranda er í um 10 km fjarlægð frá Kjalvegi verður ekki séð að einstaklingsbundnum hagsmunum hans verði raskað í neinum mæli vegna hinnar kærðu ákvörðunar, s.s. vegna þess að sú mengun minnki í ekki bráð sem hann telur stafa af umferð um veginn eins og hann er í dag. Þá er ekki hægt að játa kæranda kæruaðild á þeim grundvelli að hin kærða ákvörðun leiði til tafa á framkvæmd sem hann hefur ekki forræði á þótt hún kunni að leiða til betra aðgengis að starfsstöð hans. Hefur hann enda ekki verulega hagsmuni umfram aðra af því að þær samgöngur verði bættar. Þar sem kærandi verður ekki talinn eiga þá einstaklegu lögvörðu hagsmuni tengda hinni kærðu ákvörðun sem gerðir eru að skilyrði kæruaðildar skv. 3. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 verður kæru hans vísað frá úrskurðarnefndinni.

Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

maí 26

Love0

5/2020 Álfaskeið

Með UUA

Árið 2020, miðvikudaginn 20. maí, tók Nanna Magnadóttir, formaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, með heimild í 3. mgr. 3. gr. laga nr. 130/2011 fyrir:

Mál nr. 5/2020, kæra á umsögn byggingarfulltrúa Hafnarfjarðarbæjar frá 18. desember 2019 um endurnýjun rekstraleyfis fyrir gististað í flokki II að Álfaskeiði 10, Hafnarfirði.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 27. janúar 2020, er barst nefndinni 28. s.m., kærir eigandi, Álfaskeiði 10, Hafnarfirði, neikvæða umsögn byggingarfulltrúa Hafnarfjarðarbæjar frá 18. desember 2019 um endurnýjun rekstraleyfis fyrir gististað að Álfaskeiði 10, Hafnarfirði.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Hafnarfjarðarbæ 6. mars 2020.

Málsatvik og rök: Kærandi hefur verið með leyfi fyrir rekstri gististaða í flokki II að Álfaskeiði 10, Hafnarfirði. Gildistími leyfisins var til 18. janúar 2020, en kærandi mun hafa sótt um endurnýjun þess fyrir þann tíma. Með tölvupósti 18. desember 2019 veitti byggingarfulltrúi Hafnarfjarðarbæjar Sýslumanninum á Höfuðborgarsvæðinu neikvæða umsögn vegna endurnýjunar leyfisins. Var tekið fram í umsögninni að endurnýjunin samræmdist ekki aðalskipulagi.

Kærandi bendir á að í grein 2.2.1 í gildandi aðalskipulagi komi fram að í íbúðarhverfi sé heimilt að hafa aðra þá starfsemi en þjónusti íbúa viðkomandi hverfis svo framarlega sem ekki verði ætlað að starfsemin valdi „óþægindum vegna lyktar, hávaða eða óþrifnaðar né drag[i] að sér óeðlilega mikla umferð“. Gistirými kæranda, sem sé smátt sniðum, falli að þessari skilgreiningu. Það sé í húsi á stórri lóð innst í botngötu og sé hraun allt um kring. Gestir hafi eigið bílastæði og inngang. Engar kvartanir hafi borist frá nágrönnum. Eignin hafi verið keypt til þessara nota og umfangsmiklar og kostnaðarsamar umbætur verið gerðar til að uppfylla reglur um gistirými. Í kjölfar þess hafi jákvæðar umsagnir verið gefnar af öllum umsagnaraðilum og leyfi verið veitt. Vegna endurnýjunar hafi kærendur þegar greitt heilbrigðiseftirlitsgjald og endurnýjunargjald sem ekki hefði verið gert hefði afstaða byggingarfulltrúa legið ljós fyrir.

Af hálfu Hafnarfjarðarbæjar er á því byggt að það samrýmist ekki gildandi Aðalskipulagi Hafnarfjarðar 2013-2025 að reka gististað í flokki II í íbúðarhverfi. Í gr. 2.2.1 í greinargerð með aðalskipulaginu sé kveðið á um að á öllum íbúðarsvæðum skuli fyrst og fremst gera ráð fyrir íbúðarhúsnæði. Samkvæmt orðalagi greinarinnar sé ljóst að einungis sé gert ráð fyrir að heimilt sé að hafa starfsemi í íbúðarbyggð sem eðlilegt sé til þjónustu við íbúa viðkomandi hverfis. Rekstur gistiheimilis falli ekki þar undir. Að virtum þessum sjónarmiðum gefi byggingarfulltrúi neikvæða umsókn í sambærilegu málum. Dæmi séu um að sambærileg mál hafi áður fengið jákvæða umsögn byggingarfulltrúa en þeirri stjórnsýsluframkvæmd hafi verið breytt, enda ekki í samræmi við gildandi aðalskipulag. Að framangreindu virtu verði að telja umsögn byggingarfulltrúa vera í samræmi við gildandi skipulagsáætlanir og byggi hún á lögmætum sjónarmiðum.

Niðurstaða: Samkvæmt 1. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála hefur úrskurðarnefndin það hlutverk að úrskurða í kærumálum vegna stjórnvaldsákvarðana og ágreiningsmálum vegna annarra úrlausnaratriða á sviði umhverfis- og auðlindamála eftir því sem mælt er fyrir um í lögum á því sviði. Ákvörðun um veitingu rekstrarleyfis fyrir gististarfsemi þá sem hér um ræðir, eða eftir atvikum synjun um slíkt leyfi, er tekin af sýslumanni skv. lögum nr. 85/2007 um veitingastaði, gististaði og skemmtanahald. Er ákvörðun hans þar að lútandi kæranleg til atvinnuvega- og nýsköpunarráðherra, sbr. 26. gr. þeirra laga, en í þeim lögum er ekki að finna kæruheimild til úrskurðarnefndarinnar. Við málsmeðferð umsókna um rekstrarleyfi skal sýslumaður m.a. leita umsagna sveitarstjórnar og byggingarfulltrúa áður en umsókn er afgreidd, sbr. 10. gr. laga nr. 85/2007. Þær umsagnir verða hins vegar ekki bornar undir úrskurðarnefndina þar sem aðeins þær ákvarðanir sem binda endi á mál verða bornar undir kærustjórnvald samkvæmt 2. mgr. 26. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.

Með vísan til þess sem að framan er rakið liggur ekki fyrir í málinu ákvörðun sem kæranleg er til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála og ber af þeim sökum að vísa þessu máli frá úrskurðarnefndinni.

Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

maí 26

Love0

11 og 12/2020 Furugerði

Með UUA

Árið 2020, miðvikudaginn 20. maí, tók Nanna Magnadóttir, forstöðumaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, með heimild í 3. mgr. 3. gr. laga nr. 130/2011, fyrir:

Mál nr. 11/2020, kæra á ákvörðun borgarráðs Reykjavíkur frá 28. nóvember 2019 um að samþykkja breytingu á deiliskipulagi Espigerðis, staðgreinireit 1.806/807, vegna lóðarinnar nr. 23 við Furugerði.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 16. febrúar 2020, er barst nefndinni sama dag, kæra tilgreindir íbúar við Furugerði og Espigerði, Reykjavík, þá ákvörðun borgarráðs Reykjavíkur frá 28. nóvember 2019 um að samþykkja breytingu á deiliskipulagi Espigerðis, staðgreinireit 1.806/807, vegna lóðarinnar nr. 23 við Furugerði. Er þess krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi.

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 16. febrúar 2020, sem barst úrskurðarnefndinni sama dag, kæra eigendur, Furugerði 12, og eigendur, Furugerði 10, Reykjavík, fyrrgreinda ákvörðun borgarráðs með kröfu um ógildingu hennar. Þar sem hið síðara kærumál, sem er nr. 12/2020, varðar sömu ákvörðun, kröfugerð er samhljóða og hagsmunir kærenda þykja ekki standa því í vegi, verður það sameinað máli þessu.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Reykjavíkurborg 12. mars 2020.

Málsatvik og rök: Hinn 31. október 2018 samþykkti skipulags- og samgönguráð Reykjavíkur að auglýsa tillögu um breytingu á deiliskipulagi Espigerðis fyrir lóðina nr. 23 við Furugerði. Borgarráð samþykkti tillöguna til auglýsingar á fundi sínum 15. nóvember 2018 og var hún kynnt með fresti til athugasemda á tímabilinu frá 23. s.m. til 7. janúar 2019. Athugasemdir bárust á kynningartíma, þ. á m. frá hluta kærenda. Tekin var afstaða til framkominna athugasemda í umsögn skipulagsfulltrúa, dags. 24. júní 2019. Skipulags- og samgönguráð vísaði tillögunni til afgreiðslu borgarráðs 26. júní 2019 sem samþykkti deiliskipulagsbreytinguna á fundi sínum 4. júlí s.á. Með erindi, dags. 13. september 2019, sendu borgaryfirvöld Skipulagsstofnun deiliskipulagsbreytinguna til lögboðinnar yfirferðar. Stofnunin gerði athugasemdir við deiliskipulagsbreytinguna sem skipulagsfulltrúi brást við og tók afstöðu til í umsögn, dags. 14. nóvember s.á. Vísaði hann deiliskipulagstillögunni til borgarráðs, sem samþykkti hana á fundi sínum 28. s.m. Deiliskipulagsbreytingin tók gildi með birtingu auglýsingar þar um í B-deild Stjórnartíðinda 22. janúar 2020.

Kærendur byggja meðal annars á því að deiliskipulagstillagan feli í sér brot gegn 7. mgr. 12. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 um innbyrðis samræmi skipulagsáætlana og meginreglu stjórnsýsluréttar um réttmætar væntingar. Þá sé ljóst að deiliskipulagið uppfylli ekki ákvæði reglugerðar um hávaða nr. 724/2008.

Borgaryfirvöld benda á að ekkert hafi komið fram sem geti valdið ógildingu hinnar umþrættu deiliskipulagsbreytingar vegna lóðarinnar nr. 23 við Furugerði og geri Reykjavíkurborg þá kröfu að úrskurðarnefndin hafni kröfu kærenda í málinu.

Niðurstaða: Í 2. mgr. 42. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 kemur fram að hafi auglýsing um samþykkt deiliskipulag ekki verið birt í B-deild Stjórnartíðinda innan árs frá því að athugasemdafresti til deiliskipulagsins lauk teljist deiliskipulag ógilt og fari þá um það í samræmi við 41. gr. laganna. Svo sem áritað er á deiliskipulagsuppdráttinn lauk athugasemdafresti vegna tillögu til hins kærða deiliskipulags 7. janúar 2019. Auglýsing um samþykkt þess birtist hins vegar ekki í B-deild Stjórnartíðina fyrr en 22. janúar 2020, eða rúmu ári síðar. Hin kærða ákvörðun var því ógild skv. nefndri 2. mgr. 42. gr. skipulagslaga þegar auglýsing um hana var birt í B-deild Stjórnartíðinda og öðlaðist deiliskipulagið ekki gildi við birtinguna. Liggur því ekki fyrir í málinu gild ákvörðun er réttarverkan hefur að lögum og sætt getur kæru til úrskurðarnefndarinnar. Verður máli þessu því vísað frá úrskurðarnefndinni, enda hafa kærendur ekki lögvarða hagsmuni af úrlausn ágreinings um ógilda ákvörðun.

Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

maí 14

Love0

31/2020 Fífuhvammur

Með UUA

Árið 2020, föstudaginn 8. maí, tók Nanna Magnadóttir, formaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, með heimild í 3. mgr. 3. gr. laga nr. 130/2011 fyrir:

Mál nr. 31/2020, kæra á ákvörðun skipulagsráðs Kópavogsbæjar frá 6. apríl 2020 um að samþykkja byggingarleyfi fyrir gróðurhúsi á þaki bílskúrs að Fífuhvammi 25.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 30. apríl 2020, er barst nefndinni sama dag, kæra eigendur Fífuhvamms 27, Kópavogi, þá ákvörðun skipulagsráðs Kópavogsbæjar frá 6. apríl 2020 að samþykkja byggingarleyfi fyrir gróðurhúsi á þaki bílskúrs að Fífuhvammi 25. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi og að framkvæmdir verði stöðvaðar á meðan málið er til meðferðar hjá úrskurðarnefndinni. Þykir málið nægilega upplýst til að verða tekið til endanlegs úrskurðar og verður því ekki tekin afstaða til stöðvunarkröfu kærenda.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Kópavogsbæ 7. maí 2020.

Málsatvik og rök: Með umsókn, dags. 7. október 2019, sótti eigandi Fífuhvamms 25 um byggingarleyfi til að reisa 8,1 m2 sólstofu ofan á bílgeymslu lóðarinnar. Á fundi skipulagsráðs 4. nóvember s.á. var samþykkt með vísan til 44. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 að grenndarkynna umsóknina fyrir lóðarhöfum Fífuhvamms 23 og 27 og Víðihvamms 16, 18 og 20. Bárust athugasemdir á kynningartíma tillögunnar frá kærendum. Á fundi skipulagsráðs 6. janúar 2020 var afgreiðslu málsins frestað og vísað til umsagnar skipulags- og byggingardeildar. Hinn 6. apríl s.á. var erindið tekið fyrir að nýju á fundi skipulagsráðs. Var lögð var fram umsögn skipulags- og byggingardeildar frá 2. s.m. ásamt uppfærðum teikningum. Samþykkti skipulagsráð erindið og vísað til afgreiðslu bæjarráðs og bæjarstjórnar. Á fundi sínum 14. s.m. staðfesti bæjarstjórn afgreiðslu skipulagsráðs.

Kærendur benda á að hin fyrirhugaða bygging sé á lóðamörkum lóðar kærenda og lóðar Fífuhvamms 25. Hún samrýmist ekki götumynd og auki skuggamyndun á lóð kærenda, einkum í garði, og takmarki þannig nýtingarmöguleika þeirra. Útgáfa byggingarleyfisins fari í bága við lögmæta hagsmuni kærenda og muni hin fyrirhugaða framkvæmd lækka verðmæti eignarinnar.

Eigandi Fífuhvamms 25 vísar til þess að í málinu liggi hvorki fyrir samþykki byggingarfulltrúa fyrir framkvæmdunum né hafi byggingarleyfi verið gefið út samkvæmt lögum nr. 160/2010 um mannvirki. Því sé ekki fyrir hendi kæranleg ákvörðun í málinu og því síður skilyrði til að stöðva framkvæmdir.

Af hálfu Kópavogsbæjar er bent á að samþykki skipulagsráðs feli ekki í sér endanlega afgreiðslu á hinni kærðu byggingarleyfisumsókn heldur sé það hlutverk byggingarfulltrúa, sbr. 1. mgr. 9. gr. laga um mannvirki. Byggingarfulltrúi hafi enn ekki samþykkt byggingaráform fyrir umrætt gróðurhús og hafi lóðarhafi því ekki fengið heimild til að hefja framkvæmdir. Ekki sé um kæranlega ákvörðun að ræða og því séu framkvæmdir hvorki yfirvofandi né hafnar.

Endanleg afgreiðsla umsóknar um byggingarleyfi og útgáfu þess er í höndum byggingarfulltrúa samkvæmt skýrum ákvæðum laga nr. 160/2010 um mannvirki, sbr. 11. gr., 13. gr. og 2. mgr. 9. gr. laganna. Hin kærða ákvörðun skipulagsráðs, sem og ákvörðun bæjarstjórnar um að staðfesta afgreiðslu skipulagsráðs, er liður í málsmeðferð byggingarleyfisumsóknar en telst ekki ákvörðun sem bindur enda á mál í skilningi 2. mgr. 26. gr. stjórnsýslulaga. Er því ekki að svo stöddu fyrir hendi samþykkt byggingarleyfi sem kæranlegt er til úrskurðarnefndarinnar. Verður kærumáli þessu af þeim sökum vísað frá úrskurðarnefndinni.

Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

apr 29

Love0

16/2020 Egilsgata

Með UUA

Árið 2020, föstudaginn 24. apríl, fundaði úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála í gegnum fjarfundabúnað. Þátt tóku Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 16/2020, kæra á afgreiðslu Borgarbyggðar á beiðni kæranda um afhendingu gagna varðandi útgáfu lokaúttektarvottorðs Egilsgötu 6.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 23. febrúar 2020, er barst nefndinni sama dag, kærir IKAN ehf., Egilsgötu 4, Borgarnesi, þá afgreiðslu Borgarbyggðar sem kæranda var kynnt með bréfi, dags. 17. janúar 2020, að hafna afhendingu gagna varðandi útgáfu lokaúttektarvottorðs Egilsgötu 6. Er þess krafist að úrskurðað verði að Borgarbyggð beri að afhenda kæranda umbeðin gögn.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Borgarbyggð 9. apríl 2020.

Málavextir: Mál þetta á sér nokkra forsögu. Kærandi hefur ítrekað lagt fram kæru til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála varðandi leyfisveitingar Borgarbyggðar vegna breytinga á húsnæði á lóðinni Egilsgötu 6. Á árinu 2018 sótti eigandi Egilsgötu 6 um byggingarleyfi til að breyta umræddu húsnæði og á fundi sveitarstjórnar 14. mars 2019 var samþykkt að fela byggingarfulltrúa að gefa út umsótt byggingarleyfi. Hinn 26. s.m. gaf byggingarfulltrúi út lokaúttektarvottorð vegna framkvæmda að Egilsgötu 6, en í vottorðinu kom fram að verið væri að klæða og einangra útveggi hússins. Byggingarfulltrúi gaf síðan út byggingarleyfi 2. apríl s.á.

Hinn 12. desember 2019 gaf byggingarfulltrúi út að nýju lokaúttektarvottorð þar sem utanhúss framkvæmdum var þá lokið. Kærandi kærði þá ákvörðun til úrskurðarnefndarinnar. Með bréfi, dags. 14. s.m., óskaði kærandi eftir öllum gögnum varðandi öryggisúttekt og lokaúttekt. Hinn 17. janúar 2020 synjaði sveitarfélagið beiðni kæranda um afhendingu umbeðinna gagna með vísan til þess að um væri að ræða gögn undanþegin upplýsingarétti, sbr. 16. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993, og er það hin kærða ákvörðun í máli þessu. Með úrskurði 20. mars 2020, í kærumáli nr. 129/2019, var kæru kæranda vegna útgáfu lokaúttektarvottorðs vísað frá úrskurðarnefndinni á þeim grundvelli að kærandi ætti ekki lögvarinna hagsmuna að gæta.

Málsrök kæranda: Kærandi bendir á að þau gögn og svör sem sveitarfélagið hafi látið kæranda í té til þessa taki ekki af öll tvímæli um að lokaúttekt og öryggisúttekt hafi yfirhöfuð farið fram á íbúðunum að Egilsgötu 6. Það hljóti að vera sveitarfélaginu í hag að afhenda umrædd gögn og sanna með þeim hætti að rétt hafi verið staðið að úttektunum.

Málsrök Borgarbyggðar: Af hálfu sveitarfélagsins er farið fram á að kærunni verði vísað frá nefndinni. Kærufrestur hafi verið liðinn þegar kæran barst nefndinni. Bréf sveitarfélagsins sé dagsett 17. janúar 2020 en kæran sé dagsett 23. febrúar. Því hafi kæran borist nefndinni of seint, sbr. 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála, en þar komi fram að kærufrestur sé einn mánuður frá því kæranda hafi orðið kunnugt um hina kærða ákvörðun. Þá hafi úrskurðarnefndin í kærumáli nr. 129/2019 komist að þeirri niðurstöðu að kærandi ætti ekki lögvarða hagsmuni vegna útgáfu lokaúttektarvottorðs á nágrannahúsi og geti því ekki talist aðili málinu í skilningi stjórnsýsluréttar. Með vísan til þess hafi kærandi ekki lögvarða hagsmuni af því að fá afhent hin umræddu gögn, sem öll tengist lokaúttekt á mannvirki sem ekki sé í eigu kæranda.

Niðurstaða: Samkvæmt 1. mgr. 15. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 á aðili máls rétt á aðgangi að skjölum og öðrum gögnum er mál varða. Samkvæmt 3. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála geta þeir einir kært stjórnvaldsákvörðun til úrskurðarnefndarinnar sem eiga lögvarða hagsmuni tengda ákvörðun sem kæra á. Að stjórnsýslurétti hefur skilyrðið um lögvarða hagsmuni fyrir kæruaðild verið túlkað svo að þeir einir teljist aðilar kærumáls sem eigi einstaklegra hagsmuna að gæta af úrlausn máls umfram aðra og jafnframt að þeir hagsmunir séu verulegir.

Ljóst er að veiting byggingarleyfis getur snert lögvarða hagsmuna annarra aðila, einkum nágranna, og hefur kæranda verið játuð kæruaðild á þeim grundvelli að málum fyrir úrskurðarnefndinni vegna slíkra leyfisveitinga fyrir Egilsgötu 6. Aftur á móti hefur útgáfa lokaúttektarvottorðs á grundvelli laga nr. 160/2010 um mannvirki fyrst og fremst þýðingu þegar kemur að réttindum og skyldum eiganda og byggingastjóra, sbr. 15. og 36. gr. þeirra laga. Hefur kæranda verið hafnað um kæruaðild að máli fyrir úrskurðarnefndinni vegna útgáfu lokaúttektarvottorðs fyrir umþrætt húsnæði, sbr. úrskurður nefndarinnar frá 20. mars 2020 í kærumáli nr. 129/2019. Að sama skapi getur hann ekki talist aðili máls í skilningi 1. mgr. 15. gr. stjórnsýslulaga þegar kemur að aðgangi að skjölum og öðrum gögnum er varða útgáfu umrædds lokaúttektarvottorðs. Verður því kröfu kæranda í máli þessu vísað frá vegna skorts á kæruaðild.

Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

apr 01

Love0

44/2019 Gráhelluhraun

Með UUA

Árið 2020, mánudaginn 30. mars fundaði úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála í gegnum fjarfundabúnað. Þátt tóku Ómar Stefánsson varaformaður, Ásgeir Magnússon dómstjóri og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 44/2019, kæra á ákvörðun umhverfis- og framkvæmdaráðs Hafnarfjarðar frá 2. maí 2019 um að synja beiðni kæranda um að lagður verði af göngustígur í Gráhelluhrauni.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 7. júní 2019, er barst nefndinni 11. s.m., kærir hestamannafélagið Sörli þá ákvörðun umhverfis- og framkvæmdaráðs Hafnarfjarðar að synja beiðni kæranda um aflagningu göngustígs í Gráhelluhrauni. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi. Jafnframt var þess krafist að framkvæmdir yrðu stöðvaðar á meðan málið væri til meðferðar hjá úrskurðarnefndinni. Með hliðsjón af því að Hafnarfjarðarbær tilkynnti úrskurðarnefndinni 13. júní 2019 að ekki yrði farið í framkvæmdir á meðan málið væri til meðferðar hjá úrskurðarnefndinni verður ekki tekin afstaða til framkominnar stöðvunarkröfu og málið nú tekið til endanlegs úrskurðar.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Hafnarfjarðarbæ 27. júní 2019.

Málavextir: Hinn 10. apríl 2019 lagði kærandi inn formlegt erindi til Hafnarfjarðarbæjar þar sem óskað var eftir því að göngustígur í Gráhelluhrauni yrði lagður af með öllu og að öll gangandi umferð yrði leidd inn á nýgerðan göngustíg fyrir neðan Hlíðarþúfur. Ásókn gangandi og hjólandi vegfarenda á útivistarsvæðið fyrir ofan athafnasvæði kæranda væri gríðarlegt og gönguleiðin í Gráhelluhrauni kæmi inn á aðalreiðveg kæranda, sem væri að mati félagsmanna barn síns tíma. Reiðleiðahringirnir tveir á svæðinu væru í raun æfingasvæði félagsmanna kæranda, sem vildu hafa tök á að vera þar á lítið gerðum og lítið tömdum hrossum. Hættulegt væri að vísa gangandi og hjólandi umferð inn á þessa tvo reiðleiðahringi þar sem hestar væru lifandi skepnur og í eðli sínu flóttadýr sem gætu auðveldlega hræðst ef eitthvað „óvenjulegt yrði á vegi þeirra“.

Á fundi umhverfis- og framkvæmdaráðs Hafnarfjarðar 2. maí 2019 var erindi kæranda synjað með þeim rökum að umræddur göngustígur væri samkvæmt Aðalskipulagi Hafnarfjarðar 2015-2030.

Málsrök kæranda: Kærandi tekur fram að sjónarmið hans hafi komið fram í erindi því sem sem synjað hafi verið með hinni kærðu ákvörðun. Að auki bendir kærandi á að hönnun umrædds göngustígs sé stórgölluð þar sem fólki sé nánast beint inn á aðalreiðleið félagsmanna. Skammt frá umræddri gönguleið sé ný göngu- og hjólaleið með góðu aðgengi að upplandi Hafnarfjarðar og því sé nýja framkvæmdin óþörf og stórhættuleg. Skipulagið taki ekkert mið af aðstæðum í dag og stóraukinni umferð gangandi og hjólandi, en nú þegar hafi oft legið við slysum á þessum stað og óhöpp orðið. Félagið hafi mætt algjöru skilningsleysi af hálfu skipulagsyfirvalda og miklum fjármunum hafi verið kostað til að auka umferð á þessu svæði á kostnað hestamanna, sem vilji fá að hafa það óáreittir. Göngustígurinn sé aðför að öryggi félagsmanna kæranda og beri lagning stígsins þvert á reiðleiðir kæranda og synjun á lokun hans um Gráhelluhraun þess gleggst vitni.

Málsrök Hafnarfjarðarbæjar: Að hálfu bæjaryfirvalda er vísað til þess að umdeildur göngustígur sé í samræmi við Aðalskipulag Hafnarfjarðar 2015-2030 og því hafi erindinu verið synjað af umhverfis- og framkvæmdaráði Hafnarfjarðar.

Vettvangsskoðun: Úrskurðarnefndin kynnti sér aðstæður á vettvangi 5. mars 2020 að viðstöddum fulltrúum bæjaryfirvalda og kæranda.

———-

Eftir að kæra í máli þessu barst úrskurðarnefndinni var afgreiðslu málsins vísað til skipulags- og byggingarráðs, sem synjaði erindi kæranda 27. ágúst 2019 með þeim rökum að umræddur göngustígur væri samkvæmt Aðalskipulagi Hafnarfjarðar 2015-2030 og gildandi deiliskipulagi.

Niðurstaða: Samkvæmt 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála er kærufrestur til úrskurðarnefndarinnar einn mánuður frá því að kæranda varð kunnugt eða mátti vera kunnugt um ákvörðunina. Í því máli sem hér um ræðir var hin kærða ákvörðun tekin á fundi umhverfis- og framkvæmdaráðs 2. maí 2019 en kæra var móttekin hjá úrskurðarnefndinni 11. júní s.á. Málinu var í kjölfarið vísað til skipulags- og byggingaráðs Hafnarfjarðar, sem annast afgreiðslu mála samkvæmt skipulagslögum nr. 123/2010, og var fyrri ákvörðun umhverfis- og framkvæmdaráðs þar staðfest 27. ágúst 2019. Verður því litið svo á að kærufrestur vegna umdeildrar afgreiðslu bæjaryfirvalda á erindi kæranda hafi ekki verið liðinn þegar kæra í máli þessu barst úrskurðarnefndinni.

Í 1. mgr. 42. gr. sveitarstjórnarlaga nr. 138/2011 er kveðið á um að í því skyni að stuðla að hagræðingu, skilvirkni og hraðari málsmeðferð geti sveitarstjórn ákveðið í samþykkt um stjórn sveitarfélagsins að fela fastanefnd fullnaðarafgreiðslu einstakra mála sem ekki varða verulega fjárhag sveitarfélagsins, nema lög eða eðli máls mæli sérstaklega gegn því. Samkvæmt 1. mgr. 6. gr. skipulagslaga skal skipulagsnefnd, sem kjörin er af sveitarstjórn, starfa í hverju sveitarfélagi og er hún því fastanefnd innan stjórnsýslu sveitarfélags. Framsal sveitarstjórnar á valdi til fullnaðargreiðslu mála þarf að koma fram í samþykkt um stjórn sveitarfélagsins skv. 1. mgr. 42. gr. sveitarstjórnarlaga. Að sama skapi kemur fram í 2. málsl. 2. mgr. 6. gr. skipulagslaga að sveitarstjórn sé heimilt í samþykkt sveitarfélagsins að fela skipulagsnefnd eða öðrum aðilum innan stjórnsýslu sveitarfélagsins heimild til fullnaðarafgreiðslu mála, svo sem afgreiðslu deiliskipulagsáætlana og útgáfu framkvæmdaleyfa.

Í gildi er samþykkt um stjórn Hafnarfjarðarkaupstaðar og fundarsköp bæjarstjórnar, sem birt var í B-deild Stjórnartíðinda 26. maí 2016. Í 40. gr. hennar kemur fram að bæjarstjórn staðfesti erindisbréf fyrir ráð, nefndir og stjórnir þar sem kveðið sé á um hlutverk, valdsvið og starfshætti þeirra í samræmi við lög, reglugerðir og almennar samþykktir bæjarstjórnar. Samkvæmt 41. gr. samþykktarinnar er ráðum þeim sem upp eru talin í 1.-5. tölul. A-liðar 39. gr. heimilt að afgreiða mál á verksviði þeirra á grundvelli erindisbréfs skv. 40. gr. án staðfestingar bæjarstjórnar, ef í fyrsta lagi lög eða eðli máls mæla ekki sérstaklega gegn því og í öðru lagi að þau varði ekki fjárhag sveitarfélagsins umfram það sem kveðið sé á um í fjárhagsáætlun og þau víki ekki frá stefnu bæjarstjórnar. Undir þetta ákvæði falla umhverfis- og framkvæmdaráð, sbr. 4. tölul. A-liðar 39. gr., og skipulags- og byggingarráð, sbr. 5. tölul. ákvæðisins. Ekki er að sjá að aðrar heimildir til fullnaðarafgreiðslu nefnda bæjarins sé þar að finna. Staðfest erindisbréf er til staðar fyrir skipulags- og byggingarráð þar sem segir í 6. gr. að ráðið fari m.a. með mál sem heyri undir skipulagslög nr. 123/2010. Í 7. gr. erindisbréfsins er síðan m.a. tekið fram að samþykktum, reglugerðum og gjaldskrám sem hljóta eiga staðfestingu ráðherra, skuli vísað til bæjarstjórnar, ásamt afgreiðslu erinda sem kveðið sé á um í skipulagslögum. Fundargerð skipulags- og byggingarráðs frá 27. ágúst 2019 var lögð fram til kynningar í bæjarstjórn 4. september s.á.

Samkvæmt 1. mgr. 9. gr. sveitarstjórnarlaga skal samþykkt um stjórn sveitarfélags send ráðuneytinu til staðfestingar og skv. 1. tölul. 1. mgr. 18. gr. sömu laga skal sveitarstjórn ræða samþykktir og aðrar reglur sem samkvæmt lögum eiga að hljóta staðfestingu ráðherra við tvær umræður. Samþykktir sem staðfestar eru af ráðherra skulu vera birtar í B-deild Stjórnartíðinda skv. 1. mgr. 3. gr. laga um Stjórnartíðindi og Lögbirtingablað nr. 15/2005. Af því leiðir að erindisbréf sem ekki hefir hlotið framangreinda málsmeðferð getur ekki verið viðhlítandi heimild fyrir framsali á valdi til fullnaðarafgreiðslu mála. Erindisbréf skipulags- og byggingaráðs var undirritað af bæjarstjóra 7. desember 2011 en hvorki liggur fyrir að það hafi hlotið staðfestingu ráðherra né að það hafi verið birt í B-deild Stjórnartíðinda. Valdheimildir skipulags- og byggingarráðs Hafnarfjarðar voru því bundnar við þær heimildir sem fram koma í lögum og samþykkt sveitarfélagsins, enda hafði sveitarstjórn Hafnarfjarðarkaupstaðar ekki framselt það vald skv. 2. máls. 2. mgr. 6. gr. skipulagslaga, sbr. 1. mgr. 42. gr. sveitarstjórnarlaga. Í samþykktinni er það eitt sagt um nefndina í 1. mgr. 71. gr. að hún fari með mál sem heyri undir skipulagslög nr. 123/2010, lög um mannvirki nr. 160/2010, lög nr. 106/2000 um mat á umhverfisáhrifum og umferðarlög nr. 50/1987. Þá segir í 2. mgr. ákvæðisins að skipulags- og byggingarráð geri tillögur til bæjarstjórnar um afgreiðslu einstakra mála sem það fái til meðferðar og að þá geti bæjarstjórn falið ráðinu og einstökum starfsmönnum fullnaðarafgreiðslu mála nema lög mæli á annan veg, sbr. 41. og 42. gr. samþykktarinnar. Samkvæmt 2. mgr. 40. gr. sveitarstjórnarlaga teljast ályktanir nefnda sveitarfélags tillögur til sveitarstjórnar hafi nefnd ekki verið falin fullnaðarafgreiðsla máls samkvæmt lögum eða í samþykkt um stjórn sveitarfélagsins. Umdeild ákvörðun skipulags- og byggingarráðs telst samkvæmt framangreindu tillaga til bæjarstjórnar Hafnarfjarðar um afgreiðslu máls.

Með vísan til þess sem að framan hefur verið rakið liggur ekki fyrir ákvörðun sem bindur enda á mál í skilningi 2. mgr. 26. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 og verður slík ákvörðun ekki borin undir úrskurðarnefndina fyrr en málið hefur verið til lykta leitt af þar til bæru stjórnvaldi. Verður kærumáli þessu af þeim sökum vísað frá nefndinni.

Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

43/2020 Garðavegur

127/2019 Korpuskóli

123/2019 Hverfisgata

48, 23, 64, og 65/2019 Hvalárvirkjun

4/2020 Kjalvegur

5/2020 Álfaskeið

11 og 12/2020 Furugerði

31/2020 Fífuhvammur

16/2020 Egilsgata

44/2019 Gráhelluhraun

Um okkur

Opnunartími