Skip to main content
Úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála
des 22
Love0

73/2016 Reykjanesvitabraut

Með

Árið 2018, fimmtudaginn 25. janúar, kom úrskurðarnefnd umhverfis og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mættir voru Ómar Stefánsson varaformaður, Ásgeir Magnússon dómstjóri og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 73/2016, kæra á ákvörðun bæjarstjórnar Reykjanesbæjar frá 19. apríl 2016 um að samþykkja deiliskipulag fyrir Reykjanesvita og nágrenni og ákvörðun bæjarstjórnar frá 21. febrúar 2017 um að samþykkja framkvæmdaleyfi fyrir gerð fyrsta áfanga bílastæðis við Reykjanesvitabraut 1.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis og auðlindamála, dags. 27. júní 2016, er barst nefndinni sama dag, kærir eigandi Reykjanesvitaíbúðarhúss, Reykjanesbæ, þá ákvörðun bæjarstjórnar Reykjanesbæjar frá 19. apríl 2016 að samþykkja deiliskipulag fyrir Reykjanesvita og nágrenni. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Með bréfi til úrskurðarnefndarinnar, dags. 14. mars 2017, er barst nefndinni sama dag, kærir sami aðili ákvörðun bæjarstjórnar Reykjanesbæjar frá 21. febrúar s.á. um að samþykkja framkvæmdaleyfi fyrir gerð fyrsta áfanga bílastæðis við Reykjanesvitabraut 1. Verður það mál, sem er nr. 30/2017, sameinað máli þessu þar sem hinar kærðu ákvarðanir eru samofnar og sami kæranda stendur að báðum málunum.

Þess er jafnframt krafist að framkvæmdir verði stöðvaðar á meðan málið er til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni. Í greinargerð sveitarfélagsins, dags. 20. mars 2017, kemur fram að framkvæmdum samkvæmt útgefnu framkvæmdaleyfi sé lokið. Er því ekki tilefni til að taka afstöðu til stöðvunarkröfu kæranda.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Reykjanesbæ 18. júlí 2016 og 20. mars 2017.

Málavextir: Með bréfi, dags. 14. ágúst 2014, óskaði Reykjanes Jarðvangur eftir heimild til þess að vinna deiliskipulag fyrir Reykjanes, á því svæði sem Ferðamálasamtök Suðunesja hafa á leigu, í samræmi við aðalskipulag og í samráði við umhverfis og skipulagssvið Reykjanesbæjar. Á fundi sínum 16. september s.á. samþykkti bæjarstjórn Reykjanesbæjar beiðni Reykjanes Jarðvangs.

Á fundi umhverfis og skipulagsráðs 14. janúar 2015 voru lögð fram drög að lýsingu skipulagsverkefnisins. Var samþykkt að senda lýsinguna til umsagnar eigenda fasteigna innan deiliskipulagsmarka, tiltekinna opinberra stofnana ásamt því að auglýsa lýsinguna í Lögbirtingablaði 21. janúar 2015 og í Víkurfréttum 22. s.m. Umhverfis og skipulagsráð samþykkti síðan hinn 11. nóvember 2015 ósk Reykjanes Jarðvangs um að tillaga að deiliskipulagi Reykjanesvita og nágrennis yrði auglýst samkvæmt 41. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Óskað var umsagna frá tilteknum aðilum, þ. á m. kæranda, með bréfi, dags. 27. nóvember 2015. Birtist auglýsing um kynningu deiliskipulagstillögunnar í Lögbirtingablaði og Víkurfréttum 19. nóvember s.á. Athugasemdafrestur var til 31. desember s.á. Málið var á dagskrá fundar umhverfis og skipulagsráðs 13. janúar 2016, þar sem kom fram að engar athugasemdir hefðu borist en umsagnir hefðu borist frá Minjastofnun og Umhverfisstofnun. Minjastofnun kom á framfæri ábendingum um framsetningu fornminja á uppdrætti og var tekið tillit til þeirra ábendinga og samþykkt að senda tillöguna til afgreiðslu hjá Skipulagsstofnun. Sú afgreiðsla var staðfest á fundi bæjarstjórnar 19. janúar s.á.

Með bréfi, dags. 29. janúar 2016, gerði Skipulagsstofnun athugasemdir við deiliskipulagið. Lutu þær að því að gera þyrfti grein fyrir og sýna á uppdrætti staðsetningu rotþróar, lagna og/eða borholu neysluvatns, auk raflagna. Gæta þyrfti að fyrirhugaðri staðsetningu austasta hluta bílastæðasvæðis með tilliti til 15 m friðhelgunarsvæðis fornleifa og samræma þyrfti bílastæðafjölda á uppdrætti annarsvegar og í greinargerð hinsvegar. Þá þyrfti að gera nánari grein fyrir aðstöðu til stjörnuskoðunar og sýna á uppdrætti reiðleið sem liggja ætti frá Höfnum að Reykjanesvita. Loks benti stofnunin á að gera þyrfti grein fyrir því til hvaða aðgerða yrði gripið til að vernda kríuna almennt á deiliskipulagssvæðinu, auk sérstakra takmarkana á framkvæmdum, s.s. tímatakmarkana á varptíma. Á fundi umhverfis og skipulagsráðs 8. mars s.á. kom fram að brugðist hefði verið við öllum athugasemdum Skipulagsstofnunar fyrir utan umfjöllun um neysluvatn sem væri seinni tíma ákvörðun í samráði við HS Orku. Var tillagan svo send Heilbrigðiseftirliti Suðurnesja og Minjastofnun til umsagnar og á fundi nefndarinnar 12. apríl s.á. var svo bókað að Heilbrigðiseftirlitið hefði samþykkt tillöguna fyrir sitt leyti. Var og samþykkt að senda tillöguna með áorðnum breytingum til afgreiðslu Skipulagsstofnunar. Bæjarstjórn staðfesti þá afgreiðslu á fundi 19. apríl 2016 og tilkynnti Skipulagsstofnun með bréfi, dags. 4. maí s.á., að hún gerði ekki athugasemd við að sveitarstjórn birti auglýsingu um samþykkt deiliskipulagsins. Deiliskipulagið tók síðan gildi með auglýsingu í Bdeild Stjórnartíðinda 26. maí 2016.

Málsrök kæranda: Af hálfu kæranda er bent á að fyrirhuguð uppbygging þjónustumiðstöðvar á vegum Reykjanes Geopark (Reykjanes Jarðvangur), sem sé meginforsenda deiliskipulagsins, muni í raun koma í veg fyrir uppbyggingu þess rekstrar sem kærandi hafi áformað á svæðinu, enda sé ljóst að það standi ekki undir tveimur þjónustumiðstöðvum.

Samkvæmt 4. mgr. 40. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 skuli kynna tillögu að deiliskipulagi, forsendur hennar og umhverfismat fyrir íbúum sveitarfélagsins og öðrum hagsmunaaðilum á fundi eða á annan fullnægjandi hátt áður en tillagan sé tekin til afgreiðslu. Samkvæmt munnlegum upplýsingum frá Reykjanesbæ hafi engin slík kynning átt sér stað vegna hins umþrætta deiliskipulags. Samkvæmt nefndri lagagrein sé einvörðungu hægt að falla frá slíkri kynningu ef allar meginforsendur liggi fyrir í aðalskipulagi. Svo sé ekki í þessu tilfelli, enda sé ekki einu orði minnst á hina fyrirhuguðu þjónustumiðstöð í Aðalskipulagi Reykjanesbæjar 20082024.

Hið kærða deiliskipulag sé einnig haldið þeim verulega ágalla að hvorki á skipulagsuppdrætti né í greinargerð skipulagsins hafi verið gert ráð fyrir fyrirhugaðri uppbyggingu á vegum kæranda, þrátt fyrir að kærandi hafi um langt skeið haft uppi áform um uppbyggingu slíkrar þjónustumiðstöðvar og ítrekað gert grein fyrir þeim áformum. Hafi hann átt fjölmarga fundi með fulltrúum sveitarfélagsins um þau áform, auk þess sem fjallað hafi verið um málið í fjölmiðlum. Þá hafi kærandi undir höndum bréf frá byggingarfulltrúa Reykjanesbæjar, dags. 6. janúar 2016, þar sem staðfest sé að hinn 10. desember 2015 hafi verið samþykkt umsókn kæranda um byggingarleyfi vegna nýs söluskála við Reykjanesvita samkvæmt aðaluppdrætti frá Verkfræðistofu Suðurnesja.

Byggingarfulltrúi og skipulagsfulltrúi hafi jafnframt staðfest að framangreind byggingaráform séu í fullu gildi og að gefið verði út byggingarleyfi þegar þær kröfur sem gerðar séu í samþykktinni séu uppfylltar. Það leiði hins vegar af ákvæði 1. tl. 1. mgr. 13. gr. laga um mannvirki að byggingarleyfi megi því aðeins gefa út að það eigi sér stoð í og samrýmist skipulagsáætlunum viðkomandi svæðis.

Þegar byggingarfulltrúi hafi samþykkt umsókn kæranda um byggingaráform hinn 10. desember 2015 hafi frestur til athugasemda við deiliskipulagið ekki verið útrunninn. Með samþykkt á byggingaráformum hafi hann staðið í þeirri trú að hið nýja deiliskipulag myndi gera ráð fyrir samþykktum byggingaráformum. Fyllilega megi jafna framkominni byggingarleyfisumsókn og samþykkt hennar við athugasemdir við deiliskipulagið, enda yrði annars um misræmi að ræða milli samþykktra byggingaráforma og skipulags sveitarfélagsins. Þá verði ekki séð að samþykkt deiliskipulagsins, án þess að jafnframt gert sé ráð fyrir byggingaráformum kæranda, geti talist samrýmast rannsóknarreglu 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.

Í 7. kafla greinargerðar með hinu umþrætta deiliskipulagi sé að finna umfjöllun um samráð við hagsmunaaðila. Segi þar að leitað hafi verið eftir hugmyndum og samráði við tilgreinda aðila, en kærandi sé ekki meðal þeirra. Hafi þó verið sérstaklega rík ástæða til að hafa samráð við hann umfram aðra á grundvelli sjónarmiða um grenndar og nábýlisrétt og áforma kæranda um uppbyggingu á svæðinu. Skortur á samráði sé í skýrri andstöðu við 4. mgr. 12. gr. skipulagslaga, en þar sé kveðið á um þá meginreglu að við gerð skipulagsáætlana skuli eftir föngum leita eftir sjónarmiðum og tillögum íbúa, viðkomandi stjórnvalda og annarra þeirra sem hagsmuna eigi að gæta um mörkun stefnu.

Þá sæki framkvæmdaleyfið stoð sína í hið kærða deiliskipulag. Það sé skilyrði framkvæmdaleyfis að það styðjist við gilt skipulag, sbr. 4. mgr. 13. gr. skipulagslaga. Þegar ákvörðun hafi verið tekin af hálfu skipulagsfulltrúa um að veita umþrætt leyfi hafi það legið fyrir að lögmæti skipulagsins væri vefengt. Hafi skipulagsfulltrúa því borið að ganga úr skugga um hvort útgáfa leyfisins samræmdist skipulagi. Auk þessa uppfylli hið útgefna framkvæmdaleyfi ekki lágmarkskröfur sem gera verði til leyfisveitingar lögum samkvæmt. Ljóst sé að hið umþrætta framkvæmdaleyfi fullnægi aðeins hluta þeirra skilyrða sem gerð séu til útgáfu framkvæmdaleyfis samkvæmt reglugerð nr. 772/2012 um framkvæmdaleyfi. Þannig komi t.d. ekki fram hvert sé umfang framkvæmdarinnar, tilvísun í heiti og dagsetningu þeirra gagna sem leyfi byggi á, gildistími leyfisins, eftirlitsaðili framkvæmdarinnar eða að framkvæmd skuli samræmast samþykktum hönnunargögnum, sbr. 3., 4., 7., 8. og 10. tl. 12. gr. reglugerðarinnar. Framkvæmdaleyfið sé því í beinni andstöðu við lögmætisreglu stjórnsýsluréttar og því ógildanlegt.

Málsrök Reykjanesbæjar: Bæjaryfirvöld benda á að gerð hafi verið lýsing á skipulagsverkefninu og hún send öllum hugsanlegum umsagnaraðilum á svæðinu til skoðunar með löglegum athugasemdafresti, en kærandi hafi verið þar á meðal. Einnig hafi skipulagstillagan verið auglýst í staðarblaði og Lögbirtingablaði. Deiliskipulagið sé í meginatriðum í samræmi við gildandi Aðalskipulag Reykjanesbæjar 20082024. Kynning á því ásamt greinargerð hafi farið fram á sama hátt. Kærandi hafi ekki sett fram athugasemdir við þá kynningu. Auk þess hafi fulltrúi kæranda og fulltrúi Reykjanesfólkvangs hist reglulega frá því að vinna við deiliskipulagið hafi hafist.

Hvað varði byggingaráform kæranda þá hafi verið tekin ákvörðun um að umfang uppbyggingar á lóð hans verði sett fram sem viðbót eða sérstakt deiliskipulag þar sem þau áform gætu tafið afgreiðslu á deiliskipulagi. Hafi enda verið augljóst að áformin væru ekki einskorðuð við núverandi lóð vitavarðarhúss heldur tækju yfir miklu stærra svæði. Sé þar m.a. gert ráð fyrir hóteli á friðuðu svæði, sem sé framkvæmd sem kunni að vera háð mati á umhverfisáhrifum, sbr. lög nr. 106/2000 um mat á umhverfisáhrifum, og sé ekki í samræmi við aðalskipulag. Til þess að tefja ekki fyrir áformum kæranda hafi verið gefið út leyfi fyrir byggingu veitingahúss á gömlum grunni við íbúðarhúsið, með samþykki Minjastofnunar, en það hús sé fyrir 54 gesti með tilheyrandi hreinlætisaðstöðu. Bílastæði á lóð séu fjögur og augljóst sé að þetta geti ekki leyst úr öllum þörfum þeirra tuga þúsunda ferðamanna sem leið eigi um svæðið.

Eins og fram hafi komið þá hafi kærandi verið í miklu sambandi við fulltrúa Reykjanesfólksvangs frá því að vinna við skipulagið hafi hafist. Einnig hafi hann átt fundi með sviðsstjóra umhverfissviðs Reykjanesbæjar vegna sinna hagsmuna, sem hafi lyktað með því að teikningar að veitingahúsi Vitavarðarins hafi verið samþykktar til að liðka fyrir uppbyggingu á lóðinni. Ítarlegar kynningar hafi farið fram og kærandi hafi ekki gert athugasemdir við deiliskipulagið á auglýstum athugasemdatíma og ekki verði séð hvers konar frekara samráð hafi verið unnt. Umrætt deiliskipulag hafi verið gert til þess að bæta úr aðstöðu fyrir ferðamenn með því að útbúa tjaldstæði með miðstöð fyrir ferðamennsku, hreinlætisaðstöðu og bílastæði. Einnig sé umferð bíla um svæðið takmörkuð frá því sem nú sé og afmarkaðar gönguleiðir skilgreindar.

Hið kærða deiliskipulag hafi verið fullnægjandi stoð fyrir veitingu framkvæmdaleyfis þrátt fyrir að skipulagið hafi verið kært til úrskurðarnefndarinnar, enda fresti kæran ekki réttaráhrifum þess. Af þeim sökum hefði Reykjanesbæ verið óheimilt að synja umsókn um leyfi til framkvæmda sem séu í samræmi við deiliskipulagið. Sú fullyrðing kæranda að skipulagsfulltrúa hafi borið að ganga úr skugga um að útgáfa leyfisins hafi verið í samræmi við skipulag sé af sömu ástæðu algerlega út í hött, enda hafi honum borið að leggja til grundvallar gildandi skipulag svæðisins sem auglýst hafi verið í Bdeild Stjórnartíðinda 26. maí 2016.

Málsástæður kæranda vegna deiliskipulagsins lúti að því að kynning hafi ekki farið fram skv. 4. mgr. 40. gr. skipulagslaga, að ekki sé gert ráð fyrir byggingaráformum kæranda í deiliskipulaginu og að skort hafi á beint samráð við kæranda. Ekkert af þessum atriðum sé líklegt til að leiða til ógildingar hins kærða deiliskipulags. Eins og fram komi í gögnum málsins hafi kæranda verið kynnt lýsing deiliskipulagsins og samráð og samskipti hafi verið höfð við hann á ýmsum stigum málsins. Hann hafi fengið sérstaka tilkynningu um að samþykkt hefði verið að auglýsa tillöguna. Þrátt fyrir þetta hafi hann ekki gert athugasemdir við hana. Hvað varði byggingaráform kæranda þá sé því til að svara að hann hafi fengið samþykkt byggingaráform í desember 2015, sem hafi lotið að byggingu nýs húss á gömlum grunni. Hafi verið talið að í áformunum fælist endurbygging sem ekki þarfnist deiliskipulags. Sé sú samþykkt enn í gildi, sbr. 4. mgr. gr. 2.4.2. í byggingarreglugerð nr. 112/2012, sbr. 2. gr. reglugerðar nr. 1173/2012 um breytingar á henni.

Í reglugerð nr. 772/2012 um framkvæmdaleyfi komi fram að leyfi skuli vera skriflegt og innihalda ákveðnar upplýsingar. Skipulagsfulltrúi hafi gefið út skriflegt leyfi hinn 7. mars 2017 á grundvelli fyrirliggjandi gagna, sem skoða verði sem hluta leyfisins. Verði ekki séð að á leyfinu séu slíkir annmarkar að leiði eigi til ógildingar og skipti þar máli að engin þörf hafi verið á að setja í leyfið skilyrði af hálfu leyfisveitanda skv. 4. mgr. 10. gr. reglugerðarinnar. Sé um að ræða ágalla á leyfinu er varði efnisinnihald þess þá verði hann í öllu falli ekki talinn svo verulegur að leiða eigi til ógildingar.

Niðurstaða: Í hnotskurn er í máli þessu deilt um heimildir hins kærða deiliskipulags fyrir uppbyggingu ferðaþjónustu þriðja aðila á umræddu svæði. Telur kærandi samþykkt skipulagsins setja áform hans um slíka uppbyggingu í uppnám, en bæjaryfirvöldum hafi verið kunnugt um þau áform og þegar veitt byggingarleyfi vegna þeirra.

Lýsing hinnar umþrættu deiliskipulagstillögu var kynnt 21. janúar 2015. Tillagan sjálf var auglýst til kynningar 19. nóvember s.á. og bárust engar athugasemdir. Þá fékk kærandi kynningu á lýsingu deiliskipulagsins með bréfi, dags. 21. janúar 2015, og fór hann fram á það með tölvupósti 30. s.m. að fyrirhuguð uppbygging við gamla vitavarðarhúsið yrði hluti af hinu kærða deiliskipulagi. Þó svo að kæranda hafi ekki verið svarað með beinum hætti vegna þessa þá fékk hann kynningu á deiliskipulagstillögunni í kjölfar framangreindrar lýsingar, þar sem ekki var farið að beiðni hans, en ekki er unnt að jafna umsókn um byggingarleyfi við athugasemdir við deiliskipulagstillögu, svo sem kærandi heldur fram. Að þessu virtu liggja ekki fyrir þeir form eða efnisannmarkar á hinu kærða deiliskulagi að valdið geti ógildingu þess.

Á fundi sínum 21. febrúar 2017 samþykkti bæjarstjórn Reykjanesbæjar framkvæmdaleyfi fyrir gerð fyrsta áfanga bílastæðis samkvæmt hinu kærða deiliskipulagi Reykjanesvita og nágrennis. Í 7. gr. reglugerðar nr. 772/2012 um framkvæmdaleyfi eru talin upp þau gögn sem fylgja skulu umsókn um framkvæmdaleyfi. Er m.a. gerð krafa um að meðfylgjandi sé lýsing á framkvæmd og hvernig hún falli að gildandi skipulagsáætlunum og staðháttum, ásamt framkvæmdatíma og öðru sem máli kann að skipta. Þá skulu einnig fylgja umsókn hönnunargögn. Samkvæmt 12. gr. reglugerðarinnar, þar sem fram koma lágmarkskröfur sem gerðar eru til framkvæmdaleyfa, skal í leyfi koma fram umfang framkvæmdar, samantekt á lýsingu og frágangi framkvæmdar og tilvísun til þeirra gagna sem framkvæmdaleyfið byggir á. Á það skortir að verulegu leyti að í framangreindu framkvæmdaleyfi sé gerð grein fyrir þeim atriðum sem tilgreind eru í tilvitnuðu reglugerðarákvæði. Með hliðsjón af ótvíræðu orðalagi ákvæðisins um lágmarkskröfur um efnisinnihald framkvæmdaleyfis verður að telja hið kærða framkvæmdaleyfi slíkum annmörkum háð að varði ógildingu þess.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um ógildingu á ákvörðun Reykjanesbæjar frá 19. apríl 2016 um að samþykkja deiliskipulag fyrir Reykjanesvita og nágrenni.

Felld er úr gildi ákvörðun bæjarstjórnar Reykjanesbæjar frá 21. febrúar 2017 um að samþykkja framkvæmdaleyfi fyrir gerð fyrsta áfanga bílastæðis við Reykjanesvitabraut 1.

des 22
Love0

31/2016 Hótel Orustustöðum

Með

Árið 2018, fimmtudaginn 25. janúar, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Ásgeir Magnússon dómstjóri.

Fyrir var tekið mál nr. 31/2016, kæra á ákvörðun sveitarstjórnar Skaftárhrepps frá 26. október 2015 um að samþykkja deiliskipulag hótels í landi Orustustaða í Skaftárhreppi.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 16. mars 2016, er barst nefndinni sama dag, kæra nánar tilgreindir eigendur og leigutakar jarðarinnar Hraunbóls í Skaftárhreppi ákvörðun sveitarstjórnar Skafárhrepps frá 26. október 2015 um að samþykkja deiliskipulag hótels í landi Orustustaða, Skaftárhreppi. Öðlaðist deiliskipulagið gildi með birtingu auglýsingar þar um í B-deild Stjórnartíðinda 17. febrúar 2016.

Krefjast kærendur þess að hin kærða samþykkt verði felld úr gildi en til vara að hún verði felld úr gildi að því marki sem hún brjóti gegn hagsmunum og réttindum þeirra. Jafnframt var gerð krafa um frestun réttaráhrifa hinnar kærðu ákvörðunar. Var þeirri kröfu hafnað með úrskurði úrskurðarnefndarinnar uppkveðnum 15. júní 2016.

Gögn málsins bárust frá Skaftárhreppi 18. apríl 2016 og í desember 2017.

Málavextir: Jörðin Orustustaðir er á Brunasandi í Skaftárhreppi. Varð jörðin nýbýli árið 1823 en lagðist í eyði um 1950. Á árinu 2014 var auglýst breyting á Aðalskipulagi Skaftárhrepps 2010-2022. Fól breytingin í sér að landbúnaðarsvæði var breytt í 15 ha verslunar- og þjónustusvæði, V32, og þar gert ráð fyrir um 7.000 m² hóteli á tveimur hæðum. Aðkoma yrði um veg vestan Orustustaða. Jafnframt yrði til 0,5 ha efnistökusvæði og brunn-, grann- og fjarsvæði vatnsverndar. Öðlaðist breytingin gildi 20. janúar 2015.

Tillaga að deiliskipulagi í landi Orustustaða var lögð fram á fundi skipulags- og byggingarnefndar Skaftárhrepps 9. desember 2014. Fól tillagan í sér að á jörðinni yrði hótel með 200 gistirýmum, auk annarrar aðstöðu. Aðkomuvegur að svæðinu lægi að hluta til í landi Hraunbóls/Sléttabóls. Var samþykkt að auglýsa tillöguna til kynningar og leita umsagna Vegagerðarinnar, Heilbrigðiseftirlits Suðurlands, Umhverfisstofnunar, Fuglaverndar, Minjastofnunar Íslands og ábúenda á Hraunbóli. Staðfesti sveitarstjórn greinda afgreiðslu 15. s.m.

Bárust athugasemdir á kynningartíma deiliskipulagstillögunnar, t.a.m. frá kærendum er mótmæltu m.a. fyrirhugaðri veglínu. Hinn 15. apríl 2015 var fyrrgreind tillaga samþykkt á fundi sveitarstjórnar, að undangenginni umfjöllun skipulagsnefndar. Í kjölfar þess var deiliskipulagið sent Skipulagsstofnun til lögboðinnar afgreiðslu. Gerði stofnunin athugasemd við gildistöku þess og taldi það ekki uppfylla markmið og ákvæði skipulagsreglugerðar nr. 90/2013 um efni og gæði. Vegna þessa mæltist skipulagsnefnd til þess á fundi sínum 10. júní 2015 að skipulagið yrði yfirfarið m.t.t. athugasemda Skipulagsstofnunar. Einnig var lagt til að samráðsfundur yrði haldinn með hagsmunaaðilum vegna þeirrar veglínu sem ráðgerð væri í tillögunni. Í framhaldi af nefndum fundi skoruðu landeigendur Hraunbóls á sveitarstjórn, með bréfi dags. 14. ágúst 2015, að hafna fyrirliggjandi deiliskipulagstillögu. Vísuðu þeir m.a. til þess að í tillögunni væri rangt farið með staðreyndir um náttúrufar og votlendi á Brunasandi. Jafnframt færi tillagan þvert gegn tilmælum Umhverfisstofnunar og ábendingum landeigenda um að vegtenging að hótelinu yrði að austan.

Skipulagsnefnd tók málið fyrir á ný á fundi 19. ágúst 2015. Var tekið fram að brugðist hefði verið við athugasemdum Skipulagsstofnunar varðandi mótun byggðar og skilmála um útlit bygginga og efnisval. Fór nefndin fram á „nánari skilgreiningu innan deiliskipulags á útliti og gerð starfsmannahúss“, en tók fram að ekki væri gerð athugasemd við tillöguna að öðru leyti. Lagt var til að tillagan svo breytt yrði auglýst að nýju, að teknu tilliti til athugasemda nefndarinnar. Samþykkti sveitarstjórn nefnda afgreiðslu 20. s.m. Bárust athugasemdir við tillöguna á kynningartíma hennar, m.a. frá kærendum.

Deiliskipulagstillagan var til umfjöllunar í skipulagsnefnd 26. október 2015. Var bókað að umsögnum og athugasemdum er borist hefðu á auglýsingartíma væri svarað í greinargerð tillögunnar. Gerði meirihluti nefndarinnar að öðru leyti ekki athugasemd við tillöguna og lagði til að hún yrði send Skipulagsstofnun til yfirferðar. Samþykkti meirihluti sveitarstjórnar afgreiðslu skipulagsnefndar á fundi sínum þann sama dag.

Hinn 9. febrúar 2016 lá fyrir ákvörðun Skipulagsstofnunar um að fyrirhugað hótel í landi Orustustaða og aðkomuvegur væru ekki líkleg til að hafa í för með sér umtalsverð umhverfisáhrif með tilliti til eðlis framkvæmdarinnar, staðsetningar hennar og eiginleika hugsanlegra áhrifa hennar, sbr. þau viðmið sem tilgreind væru í 2. viðauka laga nr. 106/2000 um mat á umhverfisáhrifum. Framkvæmdin skyldi því ekki vera háð mati á umhverfisáhrifum. Sama dag tilkynnti stofnunin sveitarfélagi Skaftárhrepps að hún gerði ekki athugasemd við að birt yrði auglýsing um samþykkt deiliskipulagsins. Tók deiliskipulag Orustustaða gildi með birtingu auglýsingar þar um í B-deild Stjórnartíðinda 17. febrúar s.á., svo sem fyrr greinir.

Matsskylduákvörðun Skipulagsstofnunar frá 9. febrúar 2016 var skotið til úrskurðarnefndarinnar sem með úrskurði sínum 22. desember s.á., í kærumáli nr. 26/2016, hafnaði kröfum um ógildingu ákvörðunarinnar.

Málsrök kærenda: Kærendur benda á að um 10 ha spilda af skipulagssvæði deiliskipulags Orustustaða sé innan eignarlands þeirra. Sé það í óþökk kærenda, en ekkert samráð hafi verið haft við þá. Brjóti málsmeðferð sveitarstjórnar og ákvörðun hennar um samþykkt deiliskipulagsins í bága við markmiðsákvæði skipulagslaga nr. 123/2010, málsmeðferðarreglur stjórnsýslulaga nr. 37/1993 og meginreglur stjórnsýsluréttar. Sé brotið gegn grunnreglum stjórnsýsluréttar um meðalhóf og jafnræði, sem og gegn hagsmunum landeigenda Hraunbóls/Sléttabóls, sem verndaðir séu með 1. mgr. 72. gr. stjórnarskrár nr. 33/1944, sbr. lög nr. 97/1995, og ákvæði 1. gr. samningsviðauka nr. 1 við mannréttindasáttmála Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994. Megi engan skylda til að láta af hendi eign sína nema almenningsþörf krefji, en ekki sé því fyrir að fara hér. Muni bygging 200 herbergja hótels á Orustustöðum raska viðkvæmu náttúruminjasvæði og fari umrætt deiliskipulag því gegn meginmarkmiði skipulagslaga. Brotið hafi verið gegn lögmætisreglu stjórnsýsluréttarins og því meginmarkmiði skipulagslaga að tryggja skuli réttaröryggi í meðferð skipulagsmála. Hagsmunir framkvæmdaraðila hafi verið settir í forgang á kostnað hagsmuna kærenda. Gangi deiliskipulagið því gegn öllum jafnræðissjónarmiðum, sbr. 11. gr. stjórnsýslulaga, sbr. og 65. gr. stjórnarskrárinnar. Gangi það sömuleiðis gegn venjuhelguðum grenndar- og nábýlisreglum íslensks réttar og að öðru leyti gegn friðhelgu einka- og fjölskyldulífi kærenda.

Sveitarstjórn hafi brostið heimild til að gera í deiliskipulagi ráð fyrir vegi innan eignarlands Hraunbóls/Sléttabóls í andstöðu við þá aðila sem hafi forræði á því landi sem vegurinn eigi að liggja um. Eigi þetta jafnt við um þann hluta sem núverandi vegslóði liggi um og það óraskaða land sem deiliskipulagið geri ráð fyrir að fari undir veg innan eignarlandsins. Flokkist núverandi vegslóði innan lands Hraunbóls/Sléttabóls undir einkaveg í skilningi vegalaga nr. 80/2007. Af því leiði að hann lúti forræði landeigenda.

Rökstuðningur sveitarstjórnar í svörum við framkomnum athugasemdum kærenda fullnægi ekki skilyrðum 22. gr. stjórnsýslulaga. Hafi umrædd tillaga því verið afgreidd án þess að efnisleg afstaða væri tekin til athugasemdanna, einungis hafi verið vísað til 49. og 50. gr. skipulagslaga.

Sveitarstjórn beri skylda til að sjá til þess að áður en ákvörðun sé tekin liggi fyrir fullnægjandi upplýsingar um þau áhrif og breytingar á landi og umhverfi sem framkvæmd muni hafa í för með sér. Beri henni jafnframt að sjá til þess að fram hafi farið mat á því hvaða mótvægisaðgerðir séu nauðsynlegar svo sporna megi við neikvæðum umhverfisáhrifum framkvæmdarinnar.

Gera megi ráð fyrir því að minnst um 200-300 bifreiðar og um 900 manns muni fara um umrætt svæði á hverjum sólarhring. Þrátt fyrir það hafi ekki verið gerð úttekt á því hvaða áhrif það geti haft á nánasta umhverfi og náttúru. Ekki hafi verið haft til hliðsjónar heildarmat á öllum þeim áhrifum sem ákvörðunin muni og kunni að hafa á umhverfi og náttúru. Fræðilegt og faglegt mat á áhrifum hótelbyggingarinnar og starfseminnar skorti þannig að fullnægt væri ákvæðum laga um umhverfismat áætlana nr. 105/2006 og rannsóknarreglu stjórnsýslulaga. Ekki hafi t.d. verið gætt að því að nægilega væri upplýst um meðferð skolps og hvernig tryggja eigi aðlægar jarðir gegn skolpmengun. Hvorki hafi verið sýnt fram á hvernig afla eigi neysluvatns né að vatnsupptaka í þessu magni muni ekki hafa áhrif á gróðurfar, ræktun og neysluvatn hjá öðrum landeigendum á Brunasandi. Þá hafi ekki heldur verið sýnt fram á hvernig tryggja eigi grunnvatnsstöðu í landi Hraunbóls/Sléttabóls. Loks hafi ekki verið gerð úttekt á landi Hraunbóls/Sléttabóls, sem fyrirhugað sé að leggja undir vegstæði.

Engar upplýsingar sé að finna um aðra mögulega kosti við veglagningu og þar með sé enginn samanburður gerður á mismunandi kostum. Fari slíkir annmarkar á málsmeðferð og forsendum stjórnvaldsákvarðana í bága við meginreglur stjórnsýsluréttar um meðalhóf og rannsóknarreglu stjórnsýslulaga. Sé áskilið í 6. gr. laga nr. 105/2006 að mismunandi valkostir séu metnir, sér í lagi í f- og hlið 2. mgr. 6. gr. laganna.

Breyting á aðalskipulagi Skaftárhrepps hafi ekki falið í sér ákvörðun um veglínu, en fram hafi komið í greinargerð með þeirri breytingu að endanlega veglegu þyrfti að ákveða á deiliskipulagsstigi og í samráði við landeigendur. „Samráð“ sveitarstjórnar hafi falist í hótunum um beitingu eignarnáms. Landssvæði sem lagt sé til að fari undir veglínu í hinu kærða deiliskipulagi sé velgróið votlendissvæði í eigu Hraunbóls/Sléttabóls og Foss á Síðu. Muni veglagning um það hafa mikil og neikvæð áhrif á hagsmuni landeigendanna. Nærtækast hefði verið að vegtenging að hótelbyggingunni væri um land framkvæmdaraðila, en ekki um land nærliggjandi jarða, hvað þá um ósnortið land í einkaeigu. Austan megin liggi þjóðvegur (héraðsvegur) frá hringvegi 1 að Sléttu. Sá vegur, Hrunavegur, sé á forræði Vegagerðarinnar, en um sé að ræða uppbyggðan heilsársveg. Þá hafi verið bent á vegslóða í hrauninu, sem liggi frá Hrunavegi að Orustustöðum og sé að meginhluta innan landssvæðis framkvæmdaraðila.

Málsrök Skaftárhrepps: Sveitarfélagið krefst þess að kröfum kærenda verði hafnað. Við ákvarðanatöku umrædds deiliskipulags hafi í hvívetna verið uppfylltar reglur stjórnsýsluréttarins, sem og þær skyldur sem á sveitarfélaginu hvíli samkvæmt skipulagslögum. Að baki ákvörðuninni hafi legið málefnalegar og lögmætar ástæður, þ.e. að bregðast við fólksfækkun og minnkandi atvinnutækifærum innan sveitarfélagsins. Um brot á lögmætisreglu hafi ekki verið að ræða.

Breytingar á aðalskipulagi Skaftárhrepps og síðar deiliskipulagi eigi rætur sínar að rekja allt til ársins 2013. Með breytingum á aðalskipulaginu hafi verið brugðist við breyttum aðstæðum á svæðinu án þess þó að skerða ræktað landbúnaðarland eða verndaðar jarðmyndanir. Skipulagsferlið hafi verið vandað í alla staði og kapp lagt á að vinna það í sátt og samlyndi við hagsmunaaðila. Samráðsfundir hafi m.a. verið haldnir með landeigendum aðliggjandi jarða og lóða við skipulagssvæðið.

Orustustaðir liggi við syðsta hluta Brunahrauns á Brunasandi og landamerki jarðarinnar séu mörkuð í Orustuhól sem standi norðan hraunsins, rétt við þjóðveg 1. Vegna þessarar legu jarðamarka hafi aðkoma að Orustustöðum verið í gegnum land annarra jarða um vegslóða að austan og vestanverðu hrauninu. Nýr aðkomuvegur (héraðsvegur) sé sýndur í breyttu aðalskipulagi. Við val á staðsetningu hans hafi verið unnin greining á því hvaða kostir væru í boði og hvaða leið væri heppilegust að jörðinni. Við ákvörðun um lagningu vegar hafi sex möguleikar verið lagðir til grundvallar.

Helstu forsendur sveitarfélagsins við val þess á veglínu hafi t.a.m. verið nálægð hennar við íbúðir, bújarðir og sumarhús og að skerðing á ræktuðu landi væri lágmörkuð sem og umhverfisáhrif hennar. Hafi niðurstaðan orðið sú að velja veglínu C. Hún sé lengri en flestar hinar, en rúmir 3 km af henni sé ágætis vegur. Leiðin sé í rúmlega 500 m fjarlægð frá bústöðum og íbúðarhúsi á Hraunbóli. Hún fari fram hjá einu íbúðarhúsi meðan leiðir D, E og F fari fram hjá sex húsum en þar sé lítið rými til að færa leiðina frá bæjum nema með því að skerða velgróið votlendissvæði. Austan megin sé kúabú þar sem land sé nytjað. Frá veglínu C séu rúmlega 13 km til sjávar og tæpir 10 km í norðurmörk þess svæðis sem sé mikilvægast m.t.t. fuglalífs. Sett verði ræsi og gerð sé krafa um að þess sé gætt að vegurinn skerði ekki flæði vatns til suðurs.

Málsrök lóðarhafa: Lóðarhafi vísar m.a. til þess að leið D, eftir núverandi ýtuslóða um Skaftáreldahraun, hefði í för með sér að raska þyrfti hrauninu. Væri slíkt ekki í samræmi við stefnu Skaftárhrepps en jafnframt falli Eldhraunið undir lög nr. 60/2013 um náttúruvernd. Í umhverfisskýrslu hafi verið skoðað hvernig hægt væri að útfæra veglínu þá sem valin hafi verið í aðalskipulaginu þannig að umhverfisáhrif hennar yrðu sem minnst. Sé mikilvægt að vanda vel til hreinsunar skolps og hafi lóðarhafi verið í sambandi við umhverfisverkfræðing varðandi lausnir. Fylgst verði með losunarmörkum og tekið verði mið af fylgiskjali 4 í reglugerð nr. 450/2009 um breytingu á reglugerð nr. 798/1999 um fráveitur og skólp.

Aðilar hafa gert ítarlegri grein fyrir máli sínu. Þau sjónarmið verða ekki rakin nánar hér en þau hafa verið höfð til hliðsjónar við úrlausn málsins.

Niðurstaða: Vald til að skipuleggja land innan marka sveitarfélags er í höndum sveitarstjórnar og annast hún og ber ábyrgð á gerð deiliskipulags, sbr. 3. mgr. 3. gr. og 1. mgr. 38. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Við beitingu þess ber m.a. að fylgja markmiðsetningu nefndra laga sem tíunduð er í 1. gr. þeirra. Þar er t.a.m. kveðið á um að stuðla skuli að skynsamlegri og hagkvæmri nýtingu lands og landgæða. Jafnframt að tryggja réttaröryggi í meðferð skipulagsmála þannig að réttur einstaklinga og lögaðila verði ekki fyrir borð borinn þótt hagur heildarinnar sé hafður að leiðarljósi. Við töku skipulagsákvarðana eru sveitarstjórnir enn fremur bundnar af lögmætisreglu stjórnsýsluréttarins, er felur m.a. í sér að með ákvarðanatöku sé stefnt að lögmætum markmiðum. Einnig gerir meðalhófsregla 12. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 þá kröfu til stjórnvalda að ekki sé gengið lengra en nauðsynlegt sé til að ná settum markmiðum er búi að baki stjórnvaldsákvörðun. Verða sveitarstjórnir að virða greind lagaákvæði og sjónarmið við töku skipulagsákvarðana. Skal við gerð deiliskipulags byggja á stefnu aðalskipulags en þar er lagður grundvöllur fyrir gerð deiliskipulags varðandi t.d. landnotkun og takmarkanir á henni. Þá skulu gildandi skipulagsáætlanir vera í innbyrðis samræmi, sbr. 7. mgr. 12. gr. skipulagslaga.

Eins og fram kemur í málavaxtalýsingu var samþykkt breyting á Aðalskipulagi Skaftárhrepps 2010-2022 fyrir gildistöku hins umdeilda deiliskipulags. Í breytingunni fólst að 15 ha landbúnaðarsvæði á jörðinni Orustustöðum var breytt í verslunar- og þjónustusvæði. Með breytingunni var því ekki lengur gert ráð fyrir þeirri landnotkun sem skipulagsreglugerð nr. 90/2013 áskilur að sé á landbúnaðarsvæðum, þ.e. svæði fyrir landbúnað og mannvirki sem tengjast búrekstrinum, með áherslu á búfénað, matvæla- og fóðurframleiðslu, heldur landnotkun þar sem gert sé ráð fyrir verslun og þjónustu, þ.m.t. hótelum, gistiheimilum, gistiskálum, veitingahúsum og skemmtistöðum. Jafnframt fól breytingin í sér að á umræddu svæði yrði hótel og tengd starfsemi og áætlað byggingarmagn um 7.000 m² á tveimur hæðum.  Auk þess var gert ráð fyrir nýju efnistökusvæði og nýju brunn-, grann- og fjarsvæði vatnsverndar. Þá kemur fram í greinargerð aðalskipulagsáætlunarinnar að skilgreina þurfi héraðsveg að svæðinu og hafi veglína C verið valin að loknu mati á sex leiðum. Fram kemur í samanburðartöflu að leið C liggi eftir núverandi vegi, en nýr vegur sé á um 2,8 km kafla sunnan við Hraunból og að skógræktarsvæði. Eru veglínur sýndar á skýringaruppdrætti í greinargerð aðalskipulagsbreytingarinnar.

Í greinargerð umrædds deiliskipulags hótels í landi Orustustaða segir að skipulagssvæðið sé tæpir 40 ha að stærð. Þar af séu 28 ha innan Orustustaða, 10 ha innan óskipts lands Hraunbóls/Sléttabóls og 0,5 ha innan Fossjarða. Gerir skipulagið ráð fyrir því að á 13,6 ha lóð innan jarðarinnar Orustustaða verði tveir byggingarreitir og er heimilað byggingarmagn innan lóðarinnar allt að 7.000 m². Er lóðin á reit merktum V32 í aðalskipulagi Skaftárhrepps. Á byggingareit B1 verður 200 herbergja hótel, er samanstendur af tveggja hæða móttöku- og veitingahúsi, gistihúsum og öðrum minni byggingum af mismunandi stærð. Hámarksbyggingarmagn á reitnum verður 6.250 m². Reiknað er með 115 bílastæðum, sem staðsett skulu vestan við byggingarnar, og þrjú rútustæði við aðkomu hótelsins skulu staðsett innan lóðar. Á byggingarreit B2 eru ráðgerðar allt að þrjár byggingar fyrir starfmenn. Heildarbyggingarmagn er 750 m², það er allt að 15 íbúðir sem hver um sig verður 50 m² að stærð. Bílastæði við starfsmannahús verða fimmtán. Jafnframt tekur deiliskipulagið til aðkomuvegar sem liggur að hluta til í landi Hraunbóls/Sléttabóls og Fossjarða.

Að framangreindu virtu fer hið kærða deiliskipulag ekki í bága við stefnu og markmið aðalskipulagsins og er áskilnaði 7. mgr. 12. gr. skipulagslaga um innbyrðis samræmi gildandi skipulagsáætlana þ.a.l. fullnægt.
Samkvæmt 5. mgr. 12. gr. skipulagslaga skal við gerð skipulagsáætlana gera grein fyrir áhrifum áætlunar og einstakra stefnumiða hennar á umhverfið, m.a. með samanburði þeirra kosta sem til greina koma, og með umhverfismati áætlunar, ef við á. Lögum nr. 106/2000 um mat á umhverfisáhrifum var breytt með lögum nr. 138/2014, en eftir þá breytingu eru m.a. hótel og tengdar framkvæmdir utan þéttbýlis tilgreind í flokki B, sbr. lið 12.05 í 1. viðauka við lög nr. 106/2000. Framkvæmdir í þeim flokki skal tilkynna Skipulagsstofnun til ákvörðunar um matsskyldu. Breytingalögin tóku gildi 31. desember 2014, en aðalskipulagsbreyting var samþykkt af sveitarstjórn fyrr í þeim mánuði. Málsmeðferð deiliskipulagsins var hins vegar fram haldið og með hliðsjón af nefndum lagabreytingum var unnin umhverfisskýrsla í samræmi við lög nr. 105/2006 um umhverfismat áætlana.

Eins og áður er lýst kom val á veglínu að hótelinu til skoðunar við breytingu á aðalskipulagi Skaftárhrepps. Fram kemur í kafla 4.4 í greinargerð með þeirri breytingu að margar athugasemdir hafi verið gerðar um legu aðkomuvegar að Orustustöðum í lýsingu skipulagsverkefnisins, en þá hafði ekki verið gerð tillaga að legu vegar. Eftir það hafi landeigendum verið sendar tillögur að veglínum og umsagnir borist. Við val á veglínu hafi verið lögð áhersla á nokkra þætti. Að veglínan myndi trufla sem minnst þá sem byggju og dveldu á svæðinu, miðað við 500 m frá bæjarstæðum. Að truflun á væntanlegu friðlandi yrði sem minnst og veglínan færi ekki yfir merkar minjar. Að veglínan myndi ekki ganga yfir það svæði sem talist gæti gott ræktunarland ef hjá því væri komist. Loks að umhverfisáhrif hennar yrðu sem minnst. Gerður hafi verið samanburður á sex veglínum hvað varðaði nefnda þætti og hafi niðurstaðan orðið sú að velja veglínu C, sem byggst hafi á fyrrnefndu mati. Eru færð rök fyrir vali á veglínunni í samræmi við þá þætti sem fjallað er um í samanburði veglínanna. Þá kemur fram í greinargerðinni í kafla 5 um umhverfisáhrif að gerð sé grein fyrir þeim í samræmi við 5. mgr. 12. gr. skipulagslaga. Í kaflanum kemur jafnframt fram að neikvæð umhverfisáhrif verði af umferð bíla og ferðamanna um svæðið, en til að takmarka þau eins og kostur sé hafi verið reynt að velja staðsetningu vegarins þannig að áhrif hans yrðu sem minnst. Loks eru áréttuð þau rök sem fram komu í kafla 4.4. varðandi val sveitarstjórnar á veglínu.

Í hinu umdeilda deiliskipulagi var ekki gert valkostamat á mismunandi aðkomuvegum að Orustustöðum heldur tekið fram að aðkoma að hótelinu yrði frá þjóðvegi 1 eftir núverandi vegi sem liggi að Hraunbóli og nýjum 1,7 km vegkafla, sem liggi af núverandi vegi, rétt vestan við Hraunból. Er sú veglína sýnd á uppdrætti deiliskipulagsins og er hún í samræmi við veglínu þá sem sýnd er á breyttum aðalskipulagsuppdrætti. Í umhverfisskýrslu deiliskipulagsins er tekið fram að vegstæði hafi verið valið út frá fjarlægð frá bústöðum og íbúðarhúsi á Hraunbóli, tiltekið hvernig lagningu vegarins verði háttað til að ekki myndist fyrirstaða og að allt óþarfa rask verði forðast og haft í huga friðhelgað svæði friðaðra fornleifa. Tiltekið er einnig að neikvæð umhverfisáhrif verði af umferð bíla og ferðamanna en að reynt hafi verið að velja staðsetningu vegarins þannig að áhrif hans verði sem minnst.

Að teknu tilliti til kröfu þeirrar sem gerð er í skipulagslögum um innbyrðis samræmi skipulagsáætlana og þess samanburðar á veglínum sem fram fór við aðalskipulagsbreytingu verður ekki séð að þörf hafi verið á frekari samanburði mismunandi kosta um veglínu við útfærslu deiliskipulagsins. Þá fullnægði umhverfisskýrsla deiliskipulagsins áskilnaði 6. gr. laga nr. 105/2006 um efnisinnihald að teknu tilliti til efnis hennar og stöðu deiliskipulagsins í stigskiptri áætlanagerð, sbr. og 1. mgr. ákvæðisins.

Kærendur hafa ítrekað andmælt og komið að athugasemdum sínum við fyrirhugaðar framkvæmdir að Orustustöðum, bæði þegar nefndar breytingar voru gerðar á aðalskipulagi Skaftárhrepps og eins við gerð deiliskipulagsins. Jafnframt kærðu þeir til úrskurðarnefndarinnar þá niðurstöðu Skipulagsstofnunar að fyrirhuguð framkvæmd skyldi ekki sæta mati á umhverfisáhrifum skv. lögum nr. 106/2000. Tefla kærendur ýmsum sjónarmiðum fram máli sínu til stuðnings, t.a.m. að ekki hafi verið heimilt að samþykkja hið umdeilda deiliskipulag án samráðs við þá eða heimildar þeirra, en vegur að hótelinu muni liggja um land þeirra.  Lúti umræddur vegur forræði þeirra, en um einkaveg sé að ræða.

Skipulagslög gera ráð fyrir að samráð sé viðhaft við almenning og hagsmunaaðila á öllum skipulagsstigum. Í greinargerð með umræddri aðalskipulagsbreytingu kemur fram að þrír samráðsfundir hafi verið haldnir með landeigendum, einn með landeigendum vestan Eldhrauns og tveir með landeigendum austan megin. Gögn málsins bera hins vegar ekki með sér að boðað hafi verið til frekara samráðs við deiliskipulagsgerðina í samræmi við fyrirmæli gr. 5.2.1. í skipulagsreglugerð. Kærendur komu þó einnig að athugasemdum sínum í deiliskipulagsferlinu og í svörum sveitarfélagsins við framkomnum athugasemdum er gerð grein fyrir því hvers vegna valin hafi verið sú veglína sem gert sé ráð fyrir í aðal- og deiliskipulagi, en þau rök hafa áður verið tíunduð. Að mati úrskurðarnefndarinnar eru þau rök málefnaleg og skal á það bent að í skyldu sveitarfélags til samráðs felst ekki að fallast beri á allar þær athugasemdir sem fram koma. Er enda sveitarstjórnum að lögum veitt víðtækt skipulagsvald þótt því beri að beita að teknu tilliti til málsmeðferðarreglna skipulags- og stjórnsýslulaga. Skipulagslög gera enn fremur ráð fyrir því að gildistaka skipulagsáætlana geti haft í för með sér röskun á einstökum fasteignaréttinum. Felur ákvörðun um deiliskipulag þó ekki í sér ráðstöfun á beinum eða óbeinum eignarréttindum, en standi slík réttindi í vegi fyrir framkvæmd skipulags getur komið til eignarnáms skv. 50. gr. skipulagslaga eða eftir atvikum til bótagreiðslna í samræmi við 51. gr. laganna. Slík álitaefni heyra þó ekki undir úrskurðarnefndina heldur eftir atvikum undir dómstóla.

Sveitarstjórn nýtti sér heimild 2. mgr. 40. gr. skipulagslaga til að víkja frá þeirri skyldu að taka saman lýsingu við upphaf deiliskipulagsgerðar þegar allar meginforsendur þess liggja fyrir í aðalskipulagi. Af því sem áður hefur verið rakið verður ráðið að allar meginforsendur deiliskipulagsins hafi legið fyrir í aðalskipulagi, svo sem því var breytt, og hafi því verið heimilt að víkja frá framangreindri lagaskyldu. Málsmeðferð hinnar kærðu deiliskipulagsákvörðunar var að öðru leyti í samræmi við ákvæði skipulagslaga um auglýsingu, samþykkt og afgreiðslu. Þá verður ekki séð að farið hafi verið gegn ákvæðum stjórnsýslulaga, m.a. um meðalhóf og jafnræði.

Með vísan til alls framangreinds verður ekki talið að þeir efnis- eða formannmarkar hafi verið á hinni kærðu deiliskipulagsákvörðun að varði ógildingu hennar.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur tafist verulega vegna mikils fjölda og umfangs mála sem kærð hafa verið til úrskurðarnefndarinnar.

 

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kærenda um að felld verði úr gildi ákvörðun sveitarstjórnar Skaftárhrepps frá 26. október 2015 um að samþykkja deiliskipulag hótels í landi Orustustaða í Skaftárhreppi.

des 22
Love0

100/2017 Þrastargata

Með
Árið 2017, föstudaginn 22. desember, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mættir voru Ómar Stefánsson varaformaður, Ásgeir Magnússon dómstjóri og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 100/2017, kæra vegna ákvörðunar byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 29. ágúst 2017 um að veita byggingarleyfi fyrir kvisti á húsi nr. 7b við Þrastargötu og vegna breytinga á þeirri ákvörðun frá 19. september og 3. október s.á.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 14. september 2017, er barst nefndinni sama dag, kærir, eigandi húss að Þrastagötu 7, ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 29. ágúst 2017 um að veita byggingarleyfi fyrir kvisti á hús nr. 7b við Þrastargötu. Með bréfi til úrskurðarnefndarinnar, dags. 11. október 2017, sem barst nefndinni sama dag, kærir sami aðili enn fremur samþykki leyfisins eins og því var breytt með ákvörðunum byggingarfulltrúa hinn 19. september og 3. október 2017. Er þess krafist að hið kærða byggingarleyfi verði fellt úr gildi að hluta.

Þess er jafnframt krafist að framkvæmdir verði stöðvaðar á meðan málið er til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni. Þykir málið nægilega upplýst til að það verði tekið til endanlegs úrskurðar og verður því ekki tekin afstaða til stöðvunarkröfu kæranda.

Gögn málsins bárust frá Reykjavíkurborg 21. september og 11. október 2017.

Málavextir: Í gildi er deiliskipulag Fálkagötureita, sem samþykkt var á árinu 2008 og tekur m.a. til lóðarinnar Þrastargötu 7b. Í almennum skilmálum skipulagsins kemur fram að heimilt sé að byggja kvisti á risþök á helmingi þakflatar og skuli fjarlægð þeirra frá þakenda eigi vera minni en 1 m. Gæta skuli að því að kvistur fari húsum vel og falli vel að byggingarstíl þeirra. Fyrir fasteignina að Þrastargötu 7b gildir sérskilmáli um að heimilt sé að byggja þar litla viðbyggingu, pall, kvist og geymsluskúr.

Á árinu 2015 var sótt um leyfi til byggingarfulltrúa fyrir áður byggðum kvisti á suðurhlið hússins við Þrastargötu 7b, auk nýs kvists á norðurhliðinni og sólskála við húsið. Minjastofnun veitti af því tilefni álit sitt, dags. 24. mars 2015, og gerði ekki athugasemd við byggingaráformin með þeim rökstuðningi að nýr kvistur yrði sambærilegur að gerð og stærð og sá kvistur sem fyrir væri á suðurhlið hússins og að gluggar kvistsins tækju mið af gerð þeirra sem fyrir væru.

Með umsókn, dags. 7. júní 2017, var umsóknin frá árinu 2015 lögð fram að nýju með vísan til þess að einungis sá hluti erindisins sem sneri að þegar byggðum kvisti hefði hlotið samþykki. Væri því sótt um leyfi til byggingar viðbyggingar og nýs kvists og vísað til fyrrnefnds álits Minjastofnunar. Erindið var tekið fyrir á nokkrum afgreiðslufundum byggingarfulltrúa og skipulagsfulltrúa í júní, júlí og ágúst 2017. Niðurstaðan varð sú að bókað var á embættisafgreiðslufundi skipulagsfulltrúa hinn 11. ágúst að sækja þyrfti um breytingu á deiliskipulagi vegna sólskála sunnan hússins. Á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa hinn 29. s.m. var leyfi fyrir áður gerðum breytingum samþykkt og umsókn um byggingu nýs kvists á norðurhlið hússins sömuleiðis.

Kæra vegna þessarar samþykktar byggingarfulltrúa barst úrskurðarnefndinni 14. september 2017 og í kjölfarið var málið tilkynnt borgaryfirvöldum. Á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 19. s.m. var erindi leyfishafa um breytingu á fyrra byggingarleyfi samþykkt, en sú breyting fól í sér að málsetning umrædds kvists var leiðrétt á uppdráttum. Byggingarfulltrúi tilkynnti hinn 26. s.m. að hann hefði farið á vettvang og skoðað framkvæmdina. Hefði hann í kjölfarið stöðvað framkvæmdir þar sem kvistur hefði farið hærra í þaki en samþykktir uppdrættir sýndu. Á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 3. október s.á. var erindi leyfishafa um frekari breytingu á byggingarleyfinu samþykkt, sem fól í sér að mænishæð á uppdráttum var breytt. Jafnframt var bókað að um óverulegt frávik frá deiliskipulagi væri að ræða, sbr. 3. mgr. 43. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Í kjölfarið var stöðvun framkvæmda aflétt.

Málsrök kæranda: Kærandi tiltekur að kæran snúi einungis að þeim hluta byggingarleyfisins sem varði heimild til byggingar kvists norðanmegin hússins að Þrastargötu 7b, en sú hlið hússins snúi að lóð hans að Þrastargötu 7. Framkvæmdin snerti grenndarhagsmuni kæranda í ljósi þess að fyrirhugaður kvistur muni varpa skugga á lóð hans. Byggingarleyfið sé í andstöðu við skilmála gildandi deiliskipulags fyrir Fálkagötureiti, enda nái fyrirhugaður kvistur yfir 74% þakflatar og muni vera 0,77 m og 0,85 m frá þakendum hvorum megin. Brotið hafi verið gegn rannsóknarreglu og jafnræðisreglu stjórnsýsluréttarins. Byggðarmynstur Þrastargötu njóti verndar samkvæmt skilmálum deiliskipulags og hefði því borið að leita álits Minjastofnunar eða annars sérfróðs aðila um stækkunina, líkt og kæranda hafi borið að gera við framkvæmdir á húsi sínu að Þrastargötu 7 nokkrum árum fyrr.

Veita hefði átt kæranda andmælarétt í tilefni af samþykkt byggingarfulltrúa á nýjum aðaluppdrætti vegna breytinga á hinu kærða byggingarleyfi, enda væri hann aðili máls. Þá hafi ekki verið til staðar heimild til að breyta eða endurskoða hina kærðu ákvörðun, sbr. 23. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Þrátt fyrir breytingu á byggingarleyfi, með lagfæringu á aðaluppdráttum, séu samþykkt byggingaráform í andstöðu við deiliskipulagsskilmála. Enda þótt lengd þaks hafi verið breytt úr 6,30 m, samkvæmt uppdrætti samþykktum 29. ágúst 2017, í 6,68 m, á uppdrætti samþykktum 19. september s.á., og í 6,87 m á uppdrætti samþykktum 3. október s.á., séu kvistir enn innan við 1 m frá þakbrún. Miðað við breytta þaklengd á aðaluppdrætti sé grunnflötur kvists 65% af þakfleti. Kvistir séu hærri en gefið sé upp á aðaluppdrætti.

Gerðar séu athugasemdir við umsögn Reykjavíkurborgar til úrskurðarnefndarinnar, dags. 19. september 2017. Þannig sé því mótmælt að hagsmunir kæranda skerðist ekki að því er varði útsýni, skuggavarp eða innsýn. Engin rannsókn hafi verið gerð á þessu, en augljóst megi telja að hækkun á kvisti og stækkun á flatarmáli hans hafi áhrif á útsýni frá Þrastargötu 7 og á skuggavarp inn á þá lóð og á hús sem þar standi. Þá sé ósamræmi aðaluppdrátta við deiliskipulag umfram það sem heimilað sé, með vísan til 3. mgr. 43. gr. skipulagslaga nr. 123/2010, en Reykjavíkurborg hafi ekki lagt mat á þetta ósamræmi. Því sé og hafnað að húsið við Þrastargötu 7b sé bakhús, en það sé mjög áberandi, séð frá Hjarðarhaga. Loks liggi fyrir að yfirstandandi framkvæmdir séu í verulegu ósamræmi við þau áform sem Minjastofnun hafi veitt álit sitt um á árinu 2015.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Af hálfu borgaryfirvalda er á það bent að umræddur kvistur standi meira en 1 m frá þakbrúnum í samræmi við deiliskipulag. Þótt hann fari yfir meira en helming þakflatar sé frávikið það óverulegt að það falli undir 3. mgr. 43. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Ákvæðið heimili að við útgáfu byggingarleyfis megi víkja óverulega frá deiliskipulagi, enda skerðist hagsmunir nágranna í engu að því er varði útsýni, skuggavarp eða innsýn. Kvisturinn standi lægra en þakbrún og muni ekki varpa meiri skugga en þegar sé til staðar. Álits Minjastofnunar hafi verið leitað um sömu teikningar á árinu 2015 og hafi það álit verið jákvætt. Ósk kæranda um niðurrif hússins að Þrastargötu 7 og byggingu nýs staðsteypts húss sé ekki sambærileg við ósk leyfishafa um að byggja lítinn kvist. Rannsóknarreglu hafi því verið gætt og jafnræðisregla ekki verið brotin.

Athugasemdir leyfishafa: Byggingarleyfishafi segir umræddan kvist þegar risinn í fullu leyfi yfirvalda, í samræmi við gildandi deiliskipulag. Fjarlægð kvista frá þakendum hafi verið leiðrétt á uppdráttum og sé 1,12 m. Álits arkitekts hafi verið leitað um skuggavarp á húsið og lóðina að Þrastargötu 7 og hafi það verið talið ólíklegt. Ekki sé hægt að sjá hvaða grenndarhagsmuna kærandi hafi að gæta. Á suðurhlið húss hans séu hvorki svalir né þakgluggi sem skuggi geti fallið á. Þá sé suðurlóð hans 1,14 m á breidd, mælt frá húsi, og girt af með þéttri 2,20 m hárri girðingu. Álits Minjastofnunar hafi verið leitað vegna byggingarleyfisumsóknarinnar.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um lögmæti byggingarleyfis vegna kvists á norðurhlið hússins að Þrastargötu 7b. Kærendur telja leyfið fara út fyrir heimildir í gildandi deiliskipulagi, en Reykjavíkurborg telur leyfið falla innan skipulagsheimilda, m.a. með tilliti til heimildarákvæðis 3. mgr. 43. gr. skipulagslaga nr. 123/2010.

Upphaflegt byggingarleyfi var útgefið af byggingarfulltrúa 29. ágúst 2017. Leyfinu var breytt í tvígang með ákvörðunum byggingarfulltrúa hinn 19. september og 3. október s.á. Líta verður svo á að með nefndum breytingum séu eldri leyfi úr gildi fallin. Fram hefur komið hjá kæranda að kæran nái eftir atvikum til allra þessara þriggja ákvarðana. Í ljósi þess að tvær fyrrnefndu ákvarðanirnar hafa í reynd fallið úr gildi verður þeim þætti málsins vísað frá úrskurðarnefndinni. Eftir stendur hið kærða byggingarleyfi eins og það stóð efnislega eftir síðustu samþykkt afgreiðslufundar byggingarfulltrúa hinn 3. október 2017.

Af aðaluppdrætti þeim sem samþykktur var af byggingarfulltrúa hinn 3. október 2017 má ráða að fjarlægð umrædds kvists frá þakendum skuli vera 1,12 m hvorum megin. Lengd þaksins er málsett 6,87 m, grunnflötur risþaks 5,00 m og mænishæð 2,24 m. Að teknu tilliti til lengdar frá þakendum er lengd norðurkvistsins því 4,63 m og á breiddina nær hann alveg frá mæni að þakbrún. Kvistur á suðurhlið hússins er svipaður þeim kvisti. Reiknuð breidd hvors þakflatar risþaksins út frá málsetningu aðaluppdráttar er 3,36 m. Hvor þakflötur risþaksins án kvista er því 23,1 m2, en sá flötur sem fer undir hvorn kvist er 15,6 m2. Hvor kvistur þekur því um 67,5% þess þakflatar sem hann stendur á.

Í gildandi sérskilmálum fyrir húsið að Þrastargötu 7b, í deiliskipulagi Fálkagötureita frá árinu 2008, kemur fram að heimilt sé að byggja kvist á húsið. Í almennum skilmálum skipulagsins er enn fremur heimilað að byggja kvisti á risþök á helmingi þakflatar og skuli fjarlægð þeirra frá þakenda eigi vera minni en 1 m. Umræddir aðaluppdrættir uppfylla þá skipulagsskilmála að kvistur sé meira en 1 m frá þakenda. Reykjavíkurborg lagði fram útreikning á hlutfalli kvistar á norðurhlið af heildarþakfleti hússins. Þar er þakflötur kvists sagður vera 15,5 m2, en að heildarþakflötur sé 40,2 m2. Hann sé því 39% af heildarþakfleti hússins. Í þeim útreikningi er þakflötur lágreistrar viðbyggingar lagður við heildarþakflöt risþaksins, en sá hluti þaksins sem fer undir kvistinn dreginn frá. Þá reiknast áður byggður kvistur ekki inn í hlutfallstölu kvista þaksins. Með hliðsjón af texta skilmála skipulagsins verður ekki á þessum forsendum byggt. Þak viðbyggingarinnar getur ekki talist hluti risþaks. Sú hlutfallstala sem vísað er til í skipulagsskilmálunum getur annað hvort átt við um hlutfall kvista á þeirri hlið risþaks sem við á hverju sinni eða eftir atvikum hlutfall allra kvista á öllum þakflötum viðkomandi risþaks. Á hvorn veginn sem er teldist hlutfall kvista á því risþaki sem hér um ræðir vera um 67,5% og því nokkuð umfram þá heimild sem tilgreind er í deiliskipulagsskilmálum. Af framangreindu má ljóst vera að aðaluppdrættir hins kærða byggingarleyfis frá 3. október 2017 eru í ósamræmi við heimild skipulagsins til byggingar kvista, sem takmarkast við helming þakflatar.

Samkvæmt 3. mgr. 43. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 getur sveitarstjórn heimilað að gefið sé út byggingarleyfi sem víki óverulega frá deiliskipulagi, enda skerðist hagsmunir nágranna í engu að því er varðar nánar tiltekin atriði. Í bókun á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa um samþykkt umrædds byggingarleyfis hinn 3. október 2017 kemur fram að byggingarleyfið feli í sér óverulegt frávik frá deiliskipulagi. Af gögnum málsins verður hins vegar ekki ráðið að samþykkis sveitarstjórnar, samkvæmt nefndu ákvæði, hafi verið aflað áður en hið kærða byggingarleyfi var samþykkt af byggingarfulltrúa. Þar að auki verður frávik frá heimilaðri stærð kvists, sem hlutfall af stærð risþaks, úr 50% í 67,5%, ekki talið óverulegt og ekki liggur fyrir að útilokað sé að umræddur kvistur geti haft grenndaráhrif gagnvart kæranda.

Skilyrði fyrir samþykki byggingarleyfis er að viðkomandi mannvirki samræmist skipulagsáætlunum, sbr. 1. tl. 1. mgr. 13. gr. mannvirkjalaga nr. 160/2010. Svo sem að framan greinir verður hið kærða byggingarleyfi ekki talið vera í samræmi við skilmála gildandi deiliskipulags Fálkagötureita og ber því að fella það úr gildi.

Úrskurðarorð:

Hinum kærðu ákvörðunum byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 29. ágúst og 19. september 2017 er vísað frá úrskurðarnefndinni.

Felld er úr gildi ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 3. október 2017 um að veita  byggingarleyfi fyrir kvisti á norðurhlið hússins að Þrastargötu 7b.

____________________________________
Ómar Stefánsson

______________________________               ______________________________
Ásgeir Magnússon                                                   Þorsteinn Þorsteinsson

des 22
Love0

102/2015 Bollagarðar Hofgarðar

Með
Árið 2017, mánudaginn 4. desember, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 102/2015, kæra á ákvörðun bæjarstjórnar Seltjarnarnesbæjar frá 9. september 2015 um að samþykkja deiliskipulag Bollagarða og Hofgarða.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 11. nóvember 2015, er barst nefndinni 13. s.m., kæra eigendur, Bollagörðum 49, Seltjarnarnesi, þá ákvörðun bæjarstjórnar Seltjarnarnesbæjar frá 9. september 2015 að samþykkja deiliskipulag Bollagarða og Hofgarða. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi að hluta og að lóðarhöfum Bollagarða 1-41 og Seltjarnarnesbæ verði gert að framkvæma tilteknar úrbætur á mörkum lóðanna Bollagarða 1-41 og Bollagarða 43-63 að viðlögðum dagsektum.

Gögn málsins bárust frá Seltjarnarnesbæ 17. mars 2016.

Málavextir: Deiliskipulag Bollagarða og Hofgarða tekur m.a. til lóðanna Bollagarða 1-41 og Bollagarða 43-63 og eru þær samliggjandi. Lóðirnar voru ódeiliskipulagðar fyrir gildistöku nýja deiliskipulagsins, en fyrirkomulag þeirra byggði á aðaluppdráttum sem samþykktir voru af byggingarnefnd Seltjarnarness við uppbyggingu lóðanna í kringum 1980. Á aðaluppdrætti lóðarinnar Bollagarða 1-41 frá 1978 er gert ráð fyrir göngustíg á mörkunum við aðliggjandi lóð Bollagarða 43-63.

Annar kærenda ritaði bréf, dags. 25. september 2012, til formanns skipulags- og mannvirkjanefndar Seltjarnarness þar sem óskað var skýringa á hvers vegna göngustígur sá er finna mætti á uppdráttum nefndra lóða hefði ekki verið lagður. Var þess óskað að bæjaryfirvöld kæmu svæðinu í það horf sem uppdrættir svæðisins gerðu ráð fyrir. Haldinn var íbúafundur 27. júní 2013 vegna vinnu við fyrirhugað deiliskipulag á svæðinu. Þar var meðal annars varpað upp glæru sem gaf til kynna að ein af helstu gönguleiðum skipulagssvæðisins gæti legið á mörkum framangreindra lóða. Sami kærandi ritaði bæjarstjóra Seltjarnarnessbæjar bréf, dags. 12. júní 2014, þar sem hann ítrekaði fyrra erindi og greindi jafnframt frá því að hann hefði í millitíðinni verið í samskiptum við formann skipulags- og mannvirkjanefndar, sem og skipulagsfulltrúa, sem báðir hefðu sýnt erindi hans fálæti, ekki svarað því skriflega og ekki afhent umbeðin gögn.

Tillaga að deiliskipulagi Bollagarða og Hofgarða var auglýst 27. janúar 2015 með athugasemdafresti til 16. mars s.á. Kærendur komu að athugasemdum innan frests og átöldu meðal annars að ekki væri gert ráð fyrir göngustíg á mörkum lóðanna Bollagarða 1-41 og Bollagarða 43-63. Kærendur röktu einnig að ágreiningur væri um girðingarframkvæmdir á lóðamörkunum og létu að því liggja að svæði sem ætti að nota undir göngustíg hefði verið girt af og lagt undir lóðir húsanna við Bollagarða 13, 27 og 41. Á fundi skipulags- og umferðanefndar 16. júní 2015 var bókað að átta athugasemdir hefðu borist við deiliskipulagstillöguna og að fyrir lægi umsögn þar sem athugasemdum væri svarað. Var deiliskipulag Bollagarða og Hofgarða, ásamt svörum við athugasemdum, samþykkt skv. 41. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 og vísað til afgreiðslu bæjarstjórnar. Samþykkti bæjarstjórn tillögu nefndarinnar á fundi sínum 24. s.m. með fimm atkvæðum, en tveir sátu hjá. Fól bæjarstjórn skipulagsstjóra að senda svör við athugasemdum. Var það og gert sama dag og var kærendum svarað því til að umrætt svæði væri innan eignarlóðar og að ekki væri skipulagskvöð um göngustíg á lóðarmörkunum. Stíg mætti hins vegar leggja eftir samkomulagi lóðarhafa. Á fundi sínum 9. september 2015 tók bæjarstjórn skipulagið, lagfært að teknu tilliti til ábendinga Skipulagsstofnunar, fyrir að nýju og samþykkti með sex atkvæðum, en einn sat hjá. Bæjarstjóri Seltjarnarnessbæjar tók þátt í báðum afgreiðslum bæjarstjórnar á deiliskipulaginu. Samþykkt skipulagsins var auglýst í B-deild Stjórnartíðinda 15. október s.á.

Málsrök kærenda: Kærendur telja hið kærða deiliskipulag fela í sér stækkun lóðarinnar Bollagarðar 1-41 á kostnað göngustígs á mörkunum við lóðina Bollagarðar 43-63. Ljósastaurar, sem settir hafi verið upp fyrir göngustíginn, séu eftir landtöku þessa inni í garði Bollagarða 13, 27 og 41. Benda kærendur á að skipting lóðar nr. 1-63 við Bollagarða hafi verið ákveðin samkvæmt samþykkt byggingarnefndar Seltjarnarness 23. ágúst 1978. Upphaflegir aðaluppdrættir lóðarinnar Bollagarðar 1-41 hafi gert ráð fyrir göngustíg sem verið sé að leggja af með nýju skipulagi. Hafi kærendur í samskiptum sínum við Seltjarnarnesbæ allt frá árinu 2011 bent á að svæðið eigi að vera undir göngustíg, enda auki það umferðaröryggi.

Vinnubrögð bæjarins hafi verið óásættanleg í málinu. Ábendingum um mistök bæjarins hafi hvorki verið svarað né andmælaréttur kærenda verið virtur. Þá sé bent á að bæjarstjóri Seltjarnarness búi á Bollagörðum 1-41.

Málsrök Seltjarnarnessbæjar: Af hálfu Seltjarnarnesbæjar er bent á að stærð lóðarinnar Bollagarðar 1-41 sé óbreytt samkvæmt nýja skipulaginu, líkt og fram komi í greinargerð þess. Óbreytt stærð hafi auk þess fengist staðfest af hönnuði skipulagsins og utanaðkomandi sérfræðingi sem fenginn hafi verið til að yfirfara mæligögn af tilefni umkvörtunar kærenda. Lóðamörkum lóðanna Bollagarða 1-41 og Bollagarða 43-63 hafi því ekki verið breytt með skipulaginu. Kvöð sé ekki til staðar um göngustíg á lóðamörkunum og það sé undir ákvörðun lóðarhafa komið hvort lagður sé göngustígur innan lóðar. Þá sé úrskurðarnefndin ekki til þess bær að knýja sveitarfélagið til lagningar göngustígs að viðlögðum dagsektum.

Niðurstaða: Ágreiningur máls þessa lýtur að því að samþykkt deiliskipulag Bollagarða og Hofgarða geri ekki ráð fyrir göngustíg á mörkum lóðanna Bollagarða 1-41 og 43-63 á Seltjarnarnesi. Kærendur gera einnig athugasemdir við málsmeðferðina við undirbúning og samþykkt hins kærða deiliskipulags.

Við upphaf deiliskipulagsgerðar hafði annar kærenda vakið athygli bæjaryfirvalda á skorti á gönguleið á mörkum þeirra lóða sem hér um ræðir með tveimur bréfum. Við kynningu á skipulagslýsingu var gert ráð fyrir skilgreindri gönguleið á mörkum þeirra lóða. Við deiliskipulagsvinnuna féll þessi gönguleið út og var ekki á auglýstri skipulagstillögu sem bæjarbúum gafst kostur á að gera athugasemdir við. Lutu tvær af átta athugasemdum ásamt öðru að frágangi girðingar og gönguleiðar á mörkum nefndra lóða.

Í 2. mgr. 20. gr. sveitastjórnarlaga nr. 138/2011 kemur fram að sveitastjórnarmanni, nefndarfulltrúa eða starfsmanni sveitarfélags beri að víkja sæti við meðferð og afgreiðslu máls þegar það varðar hann svo sérstaklega að almennt megi ætla að viljaafstaða hans mótist að einhverju leyti þar af. Bæjarstjóri Seltjarnarness, sem er æðsti embættismaður Seltjarnarnessbæjar og jafnframt oddviti bæjarstjórnar, tók þátt í afgreiðslu deiliskipulagsins í bæjarstjórn án þess að víkja sæti, en hann er einn lóðarhafa Bollagarða 1-41 og á samkvæmt lóðaskiptasamningi 4,25% eignarhluta í lóðinni. Verður að telja að sem lóðarhafa á eignarlóð sem til greina kom snemma í skipulagsferlinu að tekin yrði að hluta undir skilgreinda gönguleið hafi bæjarstjóri haft hagsmuni af afgreiðslunni umfram þorra þeirra lóðarhafa sem féllu innan deiliskipulagssvæðisins. Bar honum því að víkja sæti við undirbúning, meðferð og afgreiðslu deiliskipulagsins vegna vanhæfis í skilningi 2. mgr. 20. gr. sveitastjórnarlaga.

Við mat á því hvort nefndur annmarki á afgreiðslu bæjarstjórnar á deiliskipulaginu teljist svo verulegur að ógildingu varði ber m.a. að horfa til stöðu bæjarstjórans sem oddvita meirihlutans í bæjarstjórn. Sem slíkur var hann í betri aðstöðu en aðrir til að hafa áhrif á afstöðu annarra bæjarfulltrúa til málalykta. Það verður þó ekki fram hjá því litið að samkvæmt 2. mgr. 17. gr. sveitarstjórnarlaga ræður afl atkvæða úrslitum mála á sveitarstjórnarfundum og falli atkvæði jafnt þá ræður hlutkesti en ekki atkvæði oddvita. Þá telst hjáseta þátttaka í atkvæðagreiðslu en þegar deiliskipulagstillagan kom til kasta bæjarstjórnar féllu atkvæði annars vegar þannig að fimm greiddu atkvæði með tillögunni og tveir sátu hjá og hins vegar greiddu sex atkvæði með tillögunni og einn sat hjá. Verður því ekki séð að afstaða bæjarstjórans við afgreiðslu deiliskipulagsins fyrir bæjarstjórn hafi ráðið úrslitum um lyktir þess eða að vanhæfi hans hafi leitt til niðurstöðu sem var efnislega önnur en annars hefði orðið. Verður deiliskipulagið því ekki ógilt af þeim sökum.

Málsmeðferð hins kærða deiliskipulags var að öðru leyti í samræmi við ákvæði skipulagslaga. Komu kærendur m.a. að athugasemdum við deiliskipulagstillöguna á kynningartíma hennar sem svarað var að liðnum athugasemdafresti. Var andmælaréttur kærenda við deiliskipulagsgerðina, sem leiða má af 3. mgr. 41. gr. skipulagslaga nr. 123/2010, því virtur.

Í 20. tl. 1. mgr. 2. gr. skipulagslaga segir að skipulagskvaðir séu kvaðir sem lagðar séu á einstakar lóðir eða landsvæði í deiliskipulagi um t.d. umferðarrétt. Hið nýja deiliskipulag tilgreinir sérstaklega í greinargerð að það taki ekki afstöðu til þess hvort göngustígur skuli liggja á lóðamörkum Bollagarða 1-41 og 43-63 og leggur því ekki nýja kvöð á lóðareigendur um umferðarrétt gangandi vegfarenda, en útilokar jafnframt ekki að mögulegt væri að leggja slíkan stíg samkvæmt skipulaginu eftir samkomulagi lóðarhafa.

Gert var ráð fyrir göngustíg á samþykktum aðaluppdráttum nefndra lóða frá uppbyggingartíma þeirra, en óumdeilt er að hann var ekki lagður í samræmi við samþykkta aðaluppdrætti. Samkvæmt málsetningu á uppdráttunum, sem samþykktir voru 23. ágúst 1978, skyldi göngustígur liggja í tveggja metra fjarlægð frá austurhlið húsanna við Bollagarða 13, 27 og 41 og ná að lóðamörkum í 3,15 m fjarlægð frá húsunum. Ódagsettu mæliblaði Bollagarða 1-41 ber saman um að mörk lóðarinnar liggi 3,15 m austan við þessi sömu húsum. Stígur sá sem deilt er um var því frá upphafi sýndur innan marka lóðarinnar Bollagarða 1-41. Þá ber mæliblaði, þinglýstum lóðaskiptasamningi frá 3. júlí 1979 og upplýsingum í greinargerð nýs deiliskipulags saman um að umrædd lóð sé 9266 m2 að stærð. Ekki er því misræmi á milli nýs deiliskipulags og annarra gagna um stærð lóðarinnar Bollagarðar 1-41. Loks er kvöð um stíginn ekki að finna í þinglýstum skjölum hjá fasteignaskrá Þjóðskrár Íslands. Í ljósi þess sem að framan greinir verður ekki séð að efnislegur annmarki sé á skipulaginu hvað umþrættan göngustíg varðar, enda heimilar skipulagið slíkan stíg án þess þó að um hann sé kvöð.

Með vísan til alls þess sem að framan er rakið verður kröfu kærenda um ógildingu hinnar kærðu deiliskipulagsákvörðunar hafnað.

Í málinu er einnig deilt um gróður og grindverk á mörkum þeirra lóða sem áður eru nefndar og um skyldur bæjarins vegna þess. Hefur m.a. verið krafist að úrskurðarnefndin hlutist til um úrbætur að því tilefni. Valdheimildir úrskurðarnefndarinnar einskorðast hins vegar við lögmætisathugun þeirra ákvarðana sem kærðar eru til hennar. Þá er það byggingarfulltrúa að knýja á um úrbætur, m.a. ef frágangi lóðar er ábótavant, sbr. 56. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki. Af gögnum málsins verður ekki ráðið að kærendur hafi beint því til byggingarfulltrúa að knýja á um slíkar úrbætur. Liggur því ekki fyrir kæranleg ákvörðun af hálfu byggingarfulltrúa hvað þetta atriði varðar. Af framangreindum sökum verður þeim kæruliðum sem snúa að frágangi við lóðamörk því vísað frá úrskurðarnefndinni.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist verulega sökum mikils fjölda og umfangs mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kærenda um ógildingu að hluta á ákvörðun Seltjarnarnessbæjar um samþykkt deiliskipulags Bollagarða og Hofgarða.

Kröfu kærenda um að úrskurðarnefndin hlutist til um úrbætur á lóðamörkum Bollagarða 1-41 og Bollagarða 43-63 er vísað frá.

____________________________________
Nanna Magnadóttir

______________________________              _____________________________
Aðalheiður Jóhannsdóttir                                      Þorsteinn Þorsteinsson

des 22
Love0

27/2017 Grensásvegur / Síðumúli

Með

Árið 2017, föstudaginn 1. desember, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mættir voru Ómar Stefánsson varaformaður, Ásgeir Magnússon dómstjóri og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 27/2017, kæra á ákvörðun borgarráðs Reykjavíkur frá 9. febrúar 2017 um að samþykkja nýtt deiliskipulag fyrir óskipta lóð Grensásvegar 16A, Síðumúla 37 og Síðumúla 39 og ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 18. júlí s.á. um að samþykkja byggingarleyfi fyrir niðurrifi á bílastæðahúsi að Grensásvegi 16A.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 8. mars 2017, er barst nefndinni 9. s.m., kærir Fróði ehf., eigandi 1. hæðar og kjallara Síðumúla 37, Reykjavík, þá ákvörðun borgarráðs Reykjavíkur frá 9. febrúar 2017 að samþykkja nýtt deiliskipulag fyrir lóðina Grensásveg 16A, Síðumúla 37 og Síðumúla 39. Með bréfi, dags. 16. mars 2017, er barst nefndinni sama dag, kærir Steinnes sf., Síðumúla 34, Reykjavík, sömu ákvörðun borgarráðs og verður  það mál, sem er nr. 32/2017, sameinað máli þessu.

Gera kærendur þá kröfu að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og réttaráhrifum hennar frestað meðan málið er til meðferðar hjá úrskurðarnefndinni. Í ljósi þess að ákvörðun um deiliskipulag felur ekki í sér heimild til að hefja framkvæmdir, og að málið þykir nú nægilega upplýst til að það verði tekið til endanlegs úrskurðar, verður ekki tekin afstaða til kröfunnar um frestun réttaráhrifa.

Með bréfi, dags. 25. ágúst 2017, er barst nefndinni sama dag, kærir Fróði ehf. þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 18. júlí 2017 að samþykkja byggingarleyfi til niðurrifs á bílastæðahúsi að Grensásvegi 16A. Er gerð krafa um ógildingu ákvörðunarinnar og að framkvæmdir verði stöðvaðar til bráðabirgða á meðan málið er til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni. Verður það kærumál, sem er nr. 94/2017, sameinað máli þessu, þar sem hagsmunir kæranda þykja ekki standa því í vegi og málin auk þess samofin. Þar sem málið verður nú tekið til endanlegs úrskurðar verður ekki tekin afstaða til framkominnar stöðvunarkröfu.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Reykjavíkurborg 22. mars og 4. september 2017.

Málavextir: Á fundi sínum 16. desember 2015 samþykkti umhverfis- og skipulagsráð Reykjavíkur að auglýsa tillögu að deiliskipulagi fyrir  óskipta lóð Grensásvegar 16A, Síðumúla 37 og Síðumúla 39, að beiðni hluta lóðareigenda. Fól tillagan í sér að byggt yrði við núverandi húsnæði á lóðinni og að það yrði nýtt sem íbúðir, hótel og skrifstofu- og þjónustuhúsnæði. Eftir staðfestingu borgarráðs var tillagan auglýst til kynningar 10. febrúar 2016 með athugasemdafresti til 23. mars s.á. og bárust athugasemdir frá kærendum innan frestsins. Málinu var síðan frestað á fundi umhverfis- og skipulagsráðs 1. apríl 2016 þar sem skorti á samþykki allra eigenda lóðarinnar.

Málið var tekið fyrir að nýju á fundi umhverfis- og skipulagsráðs 2. nóvember 2016 og tillagan samþykkt, með vísan til umsagnar skipulagsfulltrúa, dags. 28. október s.á. Með bréfi, dags. 25. nóvember s.á., gerði Skipulagsstofnun athugasemdir við auglýsingu um samþykkt deiliskipulagsins, þar sem afmörkun þess væri ekki í samræmi við ákvæði 2. mgr. 37. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Þá gerði stofnunin einnig athugasemd við að samráð virtist ekki hafa verið haft við alla lóðarhafa við vinnslu skipulagstillögunnar, sbr. 4. mgr. 12. gr. skipulagslaga. Var það mat stofnunarinnar að gera hefði átt skipulagslýsingu fyrir deiliskipulagsvinnu á þessu svæði og að ekki hefði verið gerð grein fyrir umhverfisáhrifum vegna tillögunnar skv. 5. mgr. 12. gr. skipulagslaga.

Á fundi umhverfis- og skipulagsráðs 14. desember 2016 var lagður fram breyttur deiliskipulagsuppdráttur ásamt svarbréfi umhverfis- og skipulagssviðs, dags. 12. s.m., í tilefni af athugasemdum Skipulagsstofnunar. Var málinu vísað til borgarráðs, sem staðfesti afgreiðsluna hinn 22. desember s.á. Með bréfi, dags. 12. janúar 2017, gerði Skipulagsstofnun athugasemdir við tillöguna þar sem ítrekað var mikilvægi þess að við deiliskipulagsgerð sé litið til þess að tillögur nái yfir heildstætt svæði, sbr. 2. mgr. 37. gr. skipulagslaga. Á fundi umhverfis- og skipulagsráðs 1. febrúar s.á. var tillagan tekin fyrir að nýju og hún samþykkt, með vísan til umsagnar skipulagsfulltrúa, dags. 26. janúar 2017. Var afgreiðslan staðfest af borgarráði 9. febrúar s.á. og tók skipulagið gildi með birtingu auglýsingar í B-deild Stjórnartíðinda 2. mars 2017.

Á embættisafgreiðslufundi byggingarfulltrúa 16. febrúar 2016 var tekin fyrir umsókn um leyfi til niðurrifs á bílastæðahúsi að Grensásvegi 16A. Var málinu frestað og umsækjanda bent á að hafa samband við embætti byggingarfulltrúa. Hinn 1. mars s.á. var málið tekið fyrir að nýju og bókað að skipulagsferli væri ólokið og málinu frestað að nýju. Því var enn frestað á fundi byggingarfulltrúa 14. apríl 2017, þar sem ekki lá fyrir samþykki meðeigenda. Umsóknin var að lokum samþykkt á embættisafgreiðslufundi byggingarfulltrúa 18. júlí 2017 og byggingarleyfi gefið út 26. s.m.

Málsrök kærenda: Kærandinn að Síðumúla 37 tekur fram að hann sé eigandi húsnæðis í nefndu húsi sem standi á heildarlóðinni Síðumúla 37, Síðumúla 39 og Grensásvegi 16A.

Kærandinn bendir í fyrsta lagi á það að borgaryfirvöld kunni að hafa verið vanhæf við töku ákvörðunar um skipulag á lóðinni einni og sér vegna verulegra fjárhagslegra hagsmuna af gildistöku skipulagsins. Ástæða þess sé sú að með kaupsamningi, dags. 26. janúar 2016, hafi Reykjavíkurborg selt húsið að Síðumúla 39, ásamt 41,2% hlutdeild í bílastæðahúsi, á 311.000.000 króna. Í kaupsamningi hafi jafnframt verið seldur byggingarréttur „… sem samþykktur verður í nýju deiliskipulagi á heildarlóðinni Grensásvegur 16 og Síðumúla 37 og 39 er kr. 40.000 pr. m2 og er eignarhlutur seljanda í heildarbyggingarrétti 41,41%. Greiðsla fyrir byggingarréttinn verður innt af hendi þegar nýtt deiliskipulag hefur tekið gildi í B-deild Stjórnartíðinda.“ Þá sé kveðið á um það í kaupsamningi að hafi hið nýja deiliskipulag ekki tekið gildi fyrir 1. maí 2016 frestist afsal þar til deiliskipulag hafi verið staðfest og að sala byggingarréttarins sé óháð því hvort samkomulag náist við aðra lóðarhafa um kaup þess réttar. Að mati kæranda felist í orðalagi kaupsamningsins fyrirheit seljanda um samþykki nýs deiliskipulags, hvort sem skilyrði laga til þess kunni að vera uppfyllt eða ekki.

Ekki hafi verið gætt að lögmætisreglu stjórnsýsluréttar við töku hinnar kærðu ákvörðunar, enda sé hún haldin verulegum göllum og lagareglur er um málið gildi þverbrotnar. Skipulagsstofnun hafi gert margvíslegar athugasemdir við afgreiðslu umræddrar skipulagstillögu, sem hafi falið í sér að gera þyrfti nýtt skipulag en ekki að gera breytingu á eldra skipulagi. Athugasemdirnar hafi lotið bæði að efni og formi deiliskipulagsins, en sveitarstjórn hafi ekki brugðist við athugasemdum stofnunarinnar um form skipulagsins, svo sem henni hafi borið að gera, sbr. 1. mgr. 42. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Þær athugasemdir hafi að mestu lotið að því að ekki hafi verið unnin lýsing fyrir tillögu að nýju skipulagi, eins og skylt sé skv. 1. mgr. 40. gr. skipulagslaga. Þá hafi verið gerð athugasemd við að ekki hafi allir landeigendur staðið að ósk um gerð deiliskipulags, eins og skylt sé að lögum, þar sem kærandi hafi ekki staðið að henni.

Ekkert samráð hafi verið haft við kæranda, þrátt fyrir að í deiliskipulaginu sé gert ráð fyrir verulega breyttum notum á lóðinni og umfangsmiklum framkvæmdum, þ. á m. á húseign hans. Sé vandséð hvernig tillagan geti náð fram að ganga þegar litið sé til þess að engin grein sé gerð fyrir hlutdeild hinna ýmsu lóðarhafa í framkvæmdunum, breyttum eignarhlutföllum eða skiptingu kostnaðar. Þá séu eigendur húseignanna á lóðinni aðilar að sérstökum húsfélögum er nái til einstakra húsa, en jafnframt séu þeir aðilar að húsfélagi er nái til allra húsanna saman. Í 3. gr. laga nr. 26/1994 um fjöleignarhús komi fram að ákvæði laganna gildi, eftir því sem við geti átt, um þau atriði og málefni sem sameiginleg séu, svo sem um lóð sé hún sameiginleg að öllu leyti eða nokkru. Þessa atriðis hafi ekki verið gætt er einn húseigandi hafi óskað eftir að unnin yrði deiliskipulagstillaga fyrir alla lóðina. Hafi Reykjavíkurborg verið skylt að hafna framkominni beiðni vegna skorts á samþykki allra lóðarhafa. Vegna skýlausra brota á fjöleignarhúsalögum beri að ógilda ákvörðun borgarráðs.

Þá sé deiliskipulagstillagan og samþykkt hennar háð verulegum efnislegum annmörkum. Bent sé á að skv. 2. mgr. 37. gr. skipulagslaga skuli tillögur að deiliskipulagi ná yfir heildstæð svæði, en samkvæmt borgarvefsjá sé ekkert deiliskipulag í gildi fyrir Síðumúla og Ármúla að Suðurlandsbraut.

Samþykktar framkvæmdir samkvæmt hinu kærða byggingarleyfi muni leiða til mikils óhagræðis, m.a. með tilheyrandi girðingum og skertu aðgengi að fasteign kæranda.

Af hálfu þess kæranda sem er eigandi hluta Síðumúla 34 er á það bent að með nýju deiliskipulagi séu hagsmunir hans verulega skertir vegna fyrirsjáanlegrar verðrýrnunar fasteignar hans sökum skerts útsýnis, einkum frá íbúðum á 4. og 5. hæð. Þetta fái stoð í umsögn skipulagsfulltrúa borgarinnar þar sem tekið sé fram: „Er einnig bent á að um er að ræða möguleg áhrif útsýnisskerðingar og skuggavarps á atvinnuhúsnæði þar sem starfsemi fer fram á daginn en ekki íbúðir eða garða, þar sem aukið skuggavarp getur vissulega skert gæði lóða.“ Í dag sé einstaklega mikið útsýni frá efri hæðum húss kæranda og þaðan sjáist yfir alla austurborgina og allur fjallahringurinn. Fram kemur í álits- og matsgerð löggilts fasteignasala um áhrif samþykktra breytinga á verð fasteignar kæranda að „verðrýrnun á Síðumúla 34, Reykjavík er almennt 5% á 1., 2., og 3. hæð hússins. Verðrýrnun á 4. hæðinni er 7% og verðrýrnun á 5. hæðinni er 12%“.

Hvað hið kærða byggingarleyfi varði telji kærandinn að Síðumúla 37 að við útgáfu þess hafi borið að afla samþykkis allra eigenda, þ.e. allra lóðarhafa. Bygging sú sem leyfið nái til standi ásamt tveimur öðrum húsum á einni sameiginlegri lóð. Gildi því ákvæði 3. gr. laga nr. 26/1994 um fjöleignarhús um ákvarðanir er snerti að öllu eða nokkru leyti útlit og heildarsvip lóðar og mannvirkja er á henni standi.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Af hálfu borgaryfirvalda er á því byggt að málsmeðferð hinnar kærðu skipulagsbreytingar hafi að öllu leyti verið í samræmi við ákvæði skipulagslaga nr. 123/2010 og stjórnsýslulaga nr. 37/1993.

Sveitarstjórn sé heimilt að falla frá gerð lýsingar ef allar meginforsendur deiliskipulagsins liggi fyrir í aðalskipulagi, sbr. 40. gr. skipulagslaga, líkt og hér eigi við. Einungis sé verið að nýta lítinn hluta af þeim heimildum sem séu tilgreindar í aðalskipulagi. Þannig sé gert ráð fyrir  hækkun húsanna að Síðumúla 37 og 39 um eina hæð en að Grensásvegur 16A hækki um tvær hæðir. Gert sé ráð fyrir hótelstarfsemi og verslunarrými að Grensásvegi 16A og verði 40-65 íbúðir á efri hæðum.

Við undirbúning tillögunnar hafi annar kærenda ekki verið búinn að festa kaup á eign sinni að Síðumúla 37. Þegar vinna við deiliskipulagstillöguna hafi farið af stað hafi sú eign verið til sölu og ekki kominn nýr eigandi. Það að umrædd ákvörðun hafi ekki verið lögð fyrir kærandann komi ekki að sök þar sem hann hafi allt að einu gert athugasemdir við auglýsta deiliskipulagstillögu. Það að samráð sé ekki haft við eiganda eignar sem deiliskipulag varði verði ekki talið til annmarka á málsmeðferð skipulagsins í ljósi aðstæðna, sbr. úrskurð úrskurðarnefndar skipulags- og byggingarmála nr. 42/2003. Skipulagsvaldið sé hjá sveitarfélaginu hvort sem tillögur um gerð deiliskipulags stafi frá því eða einstökum eigendum. Skipulagsvaldi Reykjavíkurborgar séu ekki sett takmörk vegna eignarhalds á landi eða lóðum, sbr. niðurstöðu framangreinds úrskurðar.

Þegar embætti skipulagsfulltrúa berist erindi frá lóðarhöfum er varði deiliskipulagningu lóðar hafi sú vinnuregla verið viðhöfð að kalla eftir samþykki sameigenda lóðarinnar fyrir umsókninni án þess að krafa sé gerð um það í lögum, enda geti skipulagsákvarðanir ekki falið í sér ráðstöfun eignarréttinda milli sameigenda.

Í greinargerð hins umþrætta deiliskipulags sé skýrt tekið fram hver sé afmörkun skipulagssvæðisins. Lóðin afmarkist af götum á þrjá vegu. Sé afmörkunin í samræmi við þróunarsvæði í aðalskipulagi og verði fyrsta skref í átt að deiliskipulagi fyrir reitinn allan. Samkvæmt gr. 5.3.1. í skipulagsreglugerð nr. 90/2013 þurfi að færa rök fyrir afmörkun skipulagssvæðis. Reiturinn afmarkist af Grensásvegi til austurs, Fellsmúla til suðurs, Síðumúla til vesturs og Grensásvegi 18 til norðurs. Deiliskipulagið taki til einnar sameiginlegrar lóðar með þremur sjálfstæðum þriggja hæða húsum með kjallara. Á milli Grensásvegar 16a og Síðumúla 39 sé einnar hæðar bílageymsluhús fyrir 55 bíla, í húsi og á þaki. Rökin fyrir því að deiliskipulag sé afmarkað á þennan hátt séu þau að götureiturinn milli Síðumúla annars vegar og Grensásvegar/Ármúla hins vegar og frá Selmúla til Fellsmúla sé alls 4,5 ha. Vegna stærðar götureitsins verði hann deiliskipulagður í áföngum. Í byggðum hverfum, eins og um ræði í þessu tilviki, liggi fyrir umferðarskipulag og samsetning atvinnurekstrar á viðkomandi svæði. Hús innan reitsins séu ólík að formi og gerð og því verði ekki séð að skipulagsleg rök eða forsendur mæli sérstaklega fyrir um að deiliskipuleggja skuli svo stórt svæði í einu.

Málsmeðferð umþrætts byggingarleyfis hafi að öllu leyti verið í samræmi við hið nýja deiliskipulag umræddrar lóðar, sem samþykkt hafi verið í borgarráði 22. desember 2016, ákvæði laga nr. 160/2010 um mannvirki og stjórnsýslulög nr. 37/1993.

Athugasemdir leyfishafa: Leyfishafi vísar til þess að fram komi á skýringarmynd með hinu kærða deiliskipulagi að útsýnisskerðing frá Síðumúla 34 verði óveruleg og að ekki hafi legið fyrir deiliskipulag sem gæfi eiganda þess húsnæðis væntingar um hámarkshæð húsa. Húsið að Síðumúla 34 sé hærra en leyfileg hæð húss nr. 39 eftir breytinguna. Mat á verðrýrnun sé ekki marktækt enda um einhliða mat að ræða. Um sé að ræða þróunarsvæði Reykjavíkurborgar og því sé ljóst að eigendur fasteigna þurfi að þola að hverfið taki breytingum ef fyrirhuguð uppbygging borgarinnar eigi að verða að veruleika. Skýringaruppdráttur sýni að enginn skuggi muni falla á Síðumúla 34 frá Síðumúla 37 og 39. Loks liggi fyrir að bílastæðafjöldi samkvæmt skipulaginu sé í samræmi við gildandi aðalskipulag, skipulagslýsingu fyrir svæði merkt Þ57 í aðalskipulagi og stefnu Reykjavíkurborgar í samgöngumálum.

Aðgengi kæranda að eign sinni að Síðumúla 37 verði ekki skert frá því sem fyrir hafi verið og kappkostað verði að fyrirhugaðar framkvæmdir muni hafa sem minnsta röskun í för með sér. Ótvírætt sé að byggingarleyfið veiti heimild til að rífa húsnæði sem kærandi sé ekki eigandi að og að það feli ekki í sér ráðstöfun neinna lögvarinna hagsmuna hans. Hlutdeild hans í sameiginlegri lóð færi honum engan ráðstöfunarrétt yfir umræddri fasteign. Ljóst sé af lóðarleigusamningum að um þrjár sjálfstæða lóðarhluta sé að ræða sem saman mynda eina lóð. Í úrskurði úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála nr. 44/2009, þar sem sams konar álitaefni hafi verið til úrlausnar fyrir nefndinni, segi m.a.: „Lóðin Láland 17-23 (stök nr.) er ein óskipt lóð, að stærð 4323 ferm., skv. viðfestum uppdrætti. Lóðin Láland nr. 19 er hluti af þeirri lóð. Samhljóða ákvæði er í samningi um lóðina nr. 21 við Láland. Verður að skilja tilgreind ákvæði deiliskipulags svæðisins og lóðarleigusamninga á þann veg að ekki hafi verið skylt að afla samþykkis annarra rétthafa hinnar sameiginlegu lóðar til framkvæmda á sérgreindum lóðarhluta byggingarleyfishafa.“

Ekki sé hægt að túlka ákvæði laga nr. 26/1994 um fjöleignarhús svo rúmt að þau taki almennt til hagnýtingar húseigenda á lóðum undir fasteignum þeirra. Það sé beinlínis tilgangurinn með skiptingu lóðarinnar að Grensásvegi 16a, Síðumúla 37 og 39 í tiltekna byggingarreiti að afmarka nýtingarrétt hvers lóðarhafa um sig, þar með talið byggingarrétt.

Niðurrif húsa á sameiginlegri lóð sé einungis breyting á þeim lóðarhluta sem undir húsinu sé og hafi ekki varanleg áhrif á lóð sem sé til sameiginlegra nota. Fasteignin að Síðumúla 37 verði ekki skert með útgáfu niðurrifsleyfis eða fyrirhuguðum framkvæmdum.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um þá ákvörðun borgarráðs Reykjavíkur frá 9. febrúar 2017 að samþykkja nýtt deiliskipulag fyrir sameiginlega lóð Grensásvegar 16A, Síðumúla 37 og Síðumúla 39 og þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík að samþykkja byggingarleyfi til niðurrifs bílastæðahúss að Grensásvegi 16A með stoð í því skipulagi.

Sveitarstjórnir bera ábyrgð á og annast gerð deiliskipulags skv. 3. mgr. 3. gr. og 1. mgr. 38. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Eðli máls samkvæmt geta skipulagsáætlanir haft fjárhagslega þýðingu fyrir sveitarfélög og haft áhrif bæði á kostnaðar- og tekjuhlið í bókhaldi þeirra. Leiðir sú staðreynd ekki til vanhæfis borgarráðs til þess að samþykkja deiliskipulagsáætlun.

Þegar vinna við gerð deiliskipulagstillögu hefst skal sveitarstjórn taka saman lýsingu á skipulagsverkefninu þar sem fram kemur hvaða áherslur sveitarstjórnin hafi við deiliskipulagsgerðina og upplýsingar um forsendur og fyrirliggjandi stefnu og fyrirhugað skipulagsferli, svo sem um kynningu og samráð við skipulagsgerðina gagnvart íbúum og öðrum hagsmunaaðilum, sbr. 1. mgr. 40. gr. skipulagslaga. Í 3. mgr. ákvæðisins kemur fram að sveitarstjórn sé heimilt að falla frá gerð slíkrar lýsingar ef allar meginforsendur deiliskipulagsins liggja fyrir í aðalskipulagi. Í Aðalskipulagi Reykjavíkur 2010-2030 er á umræddu svæði, sem merkt er M2e, gert ráð fyrir skrifstofum, rýmisfrekri smásöluverslun, stofnunum, ráðgjafar- og þjónustufyrirtækjum, fjármálastarfsemi, veitingastöðum og hótelum. Léttur iðnaður er einnig heimill á svæðinu, s.s. prentiðnaður og verkstæði, þar sem aðstæður leyfa. Þá er íbúðarhúsnæði heimilt á efri hæðum bygginga, enda verði tryggð viðeigandi gæði á lóðum viðkomandi bygginga samkvæmt nánara ákvæði þar um í deiliskipulagi. Hæðir bygginga verði að jafnaði 4-8. Þar kemur og fram áætluð aukning húsnæðis um 80 þúsund m2, þar af mögulega 300 íbúðir.

Í 2. mgr. 37. gr. skipulagslaga kemur fram að deiliskipulag skuli gera fyrir einstök svæði eða reiti þar sem framkvæmdir eru fyrirhugaðar og skal jafnan miða við að það taki til svæða sem mynda heildstæða einingu. Í greinargerð sem fylgdi frumvarpi því er varð að skipulagslögum kemur fram að með þessu hafi ætlunin verið að koma í veg fyrir að skipulagðar séu einstakar lóðir þó að slíkt geti þó stundum átt við. Sveitarstjórn hefur samkvæmt orðalaginu „jafnan“ nokkurt svigrúm til að ákveða mörk svæðis sem deiliskipulag á að taka til, en orðlagið veitir sveitarstjórnum þó ekki frelsi til að ákvarða mörkin án málefnalegra sjónarmiða og skipulagsraka. Með deiliskipulagi er markmiðið m.a. að útfæra nánar ákvæði aðalskipulags, taka ákvarðanir um notkun lóða og stuðla að skynsamlegri og hagkvæmri nýtingu lands. Við skipulagsgerð skal og tryggja réttaröryggi einstaklinga og lögaðila þótt almannahagsmunir séu hafðir að leiðarljósi, sbr. 1. gr. skipulagslaga. Hið kærða deiliskipulag tekur til 4.484 m2 lóðar, sem tilheyrir um 4,5 ha götureits sem þegar er byggður en ekki verið deiliskipulagður. Í gr. 5.3.1. í skipulagsreglugerð nr. 90/2013 er tekið fram að í greinargerð deiliskipulags skuli færð rök fyrir afmörkun skipulagssvæðisins. Í greinargerð umrædds deiliskipulags kemur fram að vegna stærðar skipulagssvæðisins, þ.e. götureits sem afmarkast af Síðumúla, Fellsmúla, Grensásvegi, Ármúla og Selmúla, verði það deiliskipulagt í áföngum og sé þetta deiliskipulag fyrsti áfangi þess. Með vísan til þess að í aðalskipulagi kemur fram ætluð aukning byggingarmagns og fjöldi íbúða á svæðinu, ásamt rökstuðningi þeim sem fram kemur í greinargerð deiliskipulagsins, verður að telja að sveitarfélaginu hafi verið heimilt að afmarka deiliskipulagið með þeim hætti sem gert var.

Með vísan til alls þess sem að framan er rakið verður kröfu kærenda um ógildingu hins kærða deiliskipulags hafnað.

Að framangreindri niðurstöðu fenginni á hið kærða byggingarleyfi sér stoð í gildandi deiliskipulagi umrædds svæðis, sem samþykkt var með áðurgreindri skipulagsákvörðun. Þá liggur fyrir að leyfið fól í sér heimild til niðurrifs bílageymsluhúss, sem að hluta til er í eigu umsækjanda, og að samþykki meðeigenda þess lá fyrir við samþykki umsóknarinnar. Að því virtu, og þar sem ekki liggur fyrir að annmarkar hafi verið á málsmeðferð við samþykkt leyfisins, verður gildi þess ekki raskað.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.
 

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kærenda um ógildingu á ákvörðun borgarráðs Reykjavíkur frá 9. febrúar 2017 um að samþykkja nýtt deiliskipulag fyrir sameiginlega lóð Grensásvegar 16A, Síðumúla 37 og Síðumúla 39.

Hafnað er kröfu kæranda um ógildingu á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 18. júlí 2017 um að samþykkja byggingarleyfi til niðurrifs á bílastæðahúsi að Grensásvegi 16A.

____________________________________
Ómar Stefánsson

______________________________              _____________________________
Ásgeir Magnússon                                                  Þorsteinn Þorsteinsson

 

des 22
Love0

86/2017 og 89/2017 Efri-Vík Skaftárhreppur

Með
Árið 2017, fimmtudaginn 9. nóvember, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Ásgeir Magnússon dómstjóri og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 86/2017, kæra á ákvörðun sveitarstjórnar Skaftárhrepps frá 13. júlí 2017 um að samþykkja deiliskipulag fyrir íbúðar- og frístundabyggð í landi Efri-Víkur.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 8. ágúst 2017, er barst nefndinni sama dag, kæra eigendur, Syðri-Vík, Skaftárhreppi, þá ákvörðun sveitarstjórnar Skaftárhrepps frá 13. júlí s.á., sem birt var í B-deild Stjórnartíðinda 4. ágúst s.á., um að samþykkja deiliskipulag fyrir Efri-Vík í Landbroti vegna íbúðar- og frístundabyggðar. Er þess krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi.

Með bréfi til úrskurðarnefndarinnar, dags. 17. ágúst 2017, er barst nefndinni sama dag, kæra sömu aðilar ákvörðun skipulags- og byggingarfulltrúa Skaftárhrepps frá 14. s.m. um að samþykkja umsókn um byggingarleyfi fyrir byggingu starfsmannahúsa á lóðinni Selhólavegi 1, nú Sólvöllum 1, úr landi Efri-Víkur. Er þess krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi. Jafnframt er þess krafist að framkvæmdir á grundvelli byggingarleyfisins verði stöðvaðar á meðan málið er til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni.

Verður seinna kærumálið, sem er nr. 89/2017, sameinað máli þessu þar sem hinar kærðu ákvarðanir eru samofnar og sömu aðilar standa að kærunum.

Þykir málið nægilega upplýst til að það verði tekið til endanlegs úrskurðar. Er því ekki tilefni til að taka afstöðu til stöðvunarkröfu kærenda.

Gögn málsins bárust frá Skaftárhreppi 23. ágúst, 7. september, 23. október og 9. nóvember 2017.

Málavextir: Um árabil hefur verið rekin ferðaþjónusta í landi Efri-Víkur sem staðsett er skammt sunnan Kirkjubæjarklausturs í Skaftárhreppi. Á hluta landsins er frístundabyggð sem var skipulögð með deiliskipulagi frá 1993. Í kjölfar aukinna umsvifa í ferðaþjónustu var unnið að gerð nýs deiliskipulags og að samhliða breytingu á Aðalskipulagi Skaftárhrepps 2010-2022.

Lýsing á aðalskipulagsbreytingunni var samþykkt til auglýsingar í júnímánuði 2016 og var aðalskipulagstillaga síðar auglýst með athugasemdafresti frá 16. febrúar til 3. apríl 2017.  Samkvæmt tillögunni skyldi landnotkun í landi Efri-Víkur breytt til að heimila nýtt íbúðarsvæði, opið svæði til sérstakra nota var fellt út og afmörkun frístundasvæðis breytt. Sveitarstjórn Skaftárhrepps samþykkti aðalskipulagsbreytinguna 5. apríl 2017. Skipulagsstofnun staðfesti breytinguna 15. júní s.á. og auglýsing þar um birtist í B-deild Stjórnartíðinda 30. s.m.

Á fundi skipulagsnefndar 18. október 2016 var samþykkt að auglýsa deiliskipulagstillögu vegna Efri-Víkur samhliða greindri aðalskipulagsbreytingu. Staðfesting sveitarstjórnar lá fyrir 10. nóvember s.á. og var deiliskipulagstillagan auglýst samhliða framangreindri tillögu að breyttu aðalskipulagi, þ.e. með athugasemdafresti frá 16. febrúar 2017 til 3. apríl s.á. Voru báðar tillögurnar kynntar á opnum fundi 2. mars s.á.

Gert var ráð fyrir því í deiliskipulagstillögunni að hluta skipulagðrar frístundabyggðar í landi Efri-Víkur yrði breytt í íbúðarsvæði. Að auki myndi deiliskipulagssvæðið stækka nokkuð frá eldra deiliskipulagi og bætast við íbúðarsvæði á nokkrum lóðum, m.a. þar sem áður hefði verið skilgreint opið svæði til sérstakra nota. Eftir sem áður tæki deiliskipulagssvæðið til svæðis vestan Landbrotsvegar, þjóðvegar nr. 204 eða svonefnds Meðallandsvegar, en einnig bættist við svæðið íbúðarlóð suðaustan vegarins þar sem ráðgert væri að reisa þrjú raðhús, samtals 600 m2, með allt að 4 m mænishæð.

Á fundi skipulagsnefndar Skaftárhrepps 4. apríl 2017 var deiliskipulag fyrir Efri-Vík lagt fram til samþykktar. Var bókað að engar athugasemdir hefðu borist vegna þess á auglýsingatíma en gerð hefði verið ein breyting eftir auglýsingu. Var bókað að mælst væri til þess að skipulagið tæki gildi með auglýsingu í B-deild Stjórnartíðinda. Á sama fundi voru lagðar fram til afgreiðslu tvær umsóknir um byggingarleyfi á deiliskipulagssvæðinu, annars vegar vegna íbúðarhúss og hins vegar vegna starfsmannaíbúða. Hinn 5. sama mánaðar fundaði sveitarstjórn Skaftárhrepps og staðfesti afgreiðslu skipulagsnefndar. Afgreiðslur byggingarleyfisumsóknanna voru báðar kærðar til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála. Kæra á afgreiðslu vegna starfsmannaíbúða var síðar dregin til baka í kjölfar afturköllunar sveitarfélagsins og með úrskurði kveðnum upp 7. nóvember 2017 vísaði úrskurðarnefndin hinu kærumálinu frá, en það var nr. 73/2017.

Deiliskipulagstillagan var tekin fyrir að nýju á fundi skipulagsnefndar 20. júní 2017, en þá hafði borist umsögn frá Heilbrigðiseftirliti Suðurlands þar sem gerðar voru athugasemdir við fráveitu. Auk þess höfðu athugasemdir borist að liðnum fresti frá landeigendum Syðri-Víkur með bréfi, dags. 2. júní 2017. Bókað var um helstu athugasemdir landeigenda og þeim svarað af skipulagsnefnd. Einnig var bókað að nefndin hafnaði því að hætt yrði við deiliskipulag svæðisins, enda væri það í samræmi við aðalskipulagsbreytingu sem hefði fengið staðfestingu Skipulagsstofnunar. Mælst væri til þess að deiliskipulagstillagan tæki gildi með auglýsingu þar um í samræmi við 42. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 eftir yfirferð Skipulagsstofnunar. Á fundi sínum 21. júní s.á. tók sveitarstjórn fyrir og staðfesti afgreiðslu skipulagsnefndar.

Skipulagið var enn tekið fyrir á fundi skipulagsnefndar 11. júlí s.á., en þá hafði Skipulagsstofnun sent umsögn sína og gert athugasemdir í allnokkrum liðum. Bókað var að brugðist hefði verið við athugasemdunum og að nefndin teldi viðkomandi breytingar ekki verulegar. Væri því mælst til þess að skipulagið tæki gildi í samræmi við 42. gr. skipulagslaga eftir aðra yfirferð Skipulagstofnunar. Sveitarstjórn staðfesti þá afgreiðslu á fundi 13. s.m. Skipulagsstofnun kunngerði með bréfi, dags. 28. júlí s.á., að ekki væru gerðir fyrirvarar við skipulagið eftir þær lagfæringar sem hefðu verið gerðar. Samþykkt deiliskipulagsins var loks auglýst í B-deild Stjórnartíðinda 4. ágúst 2017 og hefur sú ákvörðun verið kærð til úrskurðarnefndarinnar, svo sem að framan greinir.

Með vísan til nýsamþykkts deiliskipulags samþykkti skipulags- og byggingarfulltrúi Skaftárhrepps byggingarleyfi vegna starfsmannaíbúða á lóðinni Sólvöllum 1 í landi Efri-Víkur og var umsækjendum tilkynnt um það með bréfi, dags. 14. ágúst 2017. Var sú samþykkt einnig kærð til úrskurðarnefndarinnar, svo sem fyrr greinir.

Málsrök kærenda: Kærendur benda á að vinnubrögð skipulagsyfirvalda í tengslum við uppbyggingaráform í landi Efri-Víkur hafi verið óvönduð og einkennst af fljótfærni.

Lögbundins samráðs hafi ekki verið gætt við málsmeðferð hins kærða deiliskipulags, sbr. 4. mgr. 12. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Sé að auki vísað til þeirra markmiða nefndra laga að tryggja skuli samráð við almenning við gerð skipulagsáætlana, þannig að honum sé gefið tækifæri til að hafa áhrif á ákvörðun stjórnvalda þar um, sbr. 1. mgr. 1. gr. laganna. Eign kærenda liggi að mörkum hins kærða deiliskipulagssvæðis, en sérstaklega sé mælt fyrir um það í 3. mgr. gr. 5.2.1 í skipulagsreglugerð nr. 90/2013 að hafa skuli samráð við eiganda lands sem liggi að svæði sem deilisskipulagstillaga tekur til. Þótt kærendum hafi síðar verið gefið færi á að koma á framfæri athugasemdum þá komi það ekki í stað samráðs, sem skuli eiga sér stað þegar skipulagsferlið sé enn opið og raunhæf tækifæri enn til staðar til að hafa áhrif á framvindu skipulagsgerðar. Þá hafi athugasemdum kærenda ekki verið svarað á fullnægjandi hátt og þær að mestu verið virtar að vettugi.

Uppbygging samkvæmt hinu kærða deiliskipulagi muni hafa umtalsverð grenndaráhrif í för með sér fyrir kærendur, sem fari út fyrir það sem þeir þurfi að sæta samkvæmt nábýlisrétti. Sjón- og hljóðmengun sé fyrirsjáanleg sem muni hafa neikvæð áhrif á not kærenda af jörð sinni. Jörð kærenda sé landbúnaðarjörð sem sé m.a. nýtt til beitar. Aukin umferð sé óæskileg þar sem búfé sé á beit. Fyrirhuguð uppbygging að Sólvöllum 1 muni skerða verulega útsýni kærenda til fjalla af heimili sínu. Uppbygging þar sé fyrirhuguð nálægt íbúðarhúsi kærenda og muni sveitafriðsæld sem þeim sé ómetanleg hverfa. Loks hafi ranglega verið staðið að breytingu á skipulagstillögunni í skipulagsferlinu.

Hvað hið kærða byggingarleyfi frá 14. ágúst 2017 varði sé á því byggt að það grundvallist á ólögmætu deiliskipulagi þar sem ekki hafi verið fullnægt skilyrðum 2.-6. tl. 1. mgr. 13. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki. Þannig verði ekki séð að fyrir hafi legið aðal- og séruppdrættir sem áritaðir hafi verið af leyfisveitanda, að tilskilin gjöld hafi verið greidd, að yfirlýsingar byggingarstjóra og iðnmeistara hafi verið afhentar leyfisveitanda eða að skráð hafi verið í gagnakerfi Mannvirkjastofnunar að þeir hafi gæðastjórnunarkerfi í samræmi við ákvæði mannvirkjalaga. Þá liggi ekki fyrir neitt yfirlit um innra eftirlit vegna hönnunarinnar og um ábyrgðarsvið einstakra hönnuða. Feli framangreint í sér brot á rannsóknarreglu 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993, sbr. og ólögfesta rannsóknarreglu stjórnsýsluréttar. Loks hafi hið kærða byggingarleyfi ekki verið tekið fyrir af skipulags- og byggingarnefnd Skaftárhrepps, líkt og áskilið sé í erindisbréfi nefndarinnar. Samþykkt þess og útgáfa sé af þessum sökum ólögmæt.

Málsrök Skaftárhrepps: Af hálfu sveitarfélagsins er tekið fram að ákvarðanataka vegna deiliskipulags íbúðar- og frístundabyggðar í landi Efri-Víkur hafi í hvívetna farið að reglum stjórnsýsluréttarins og skipulagslögum. Skipulagstillögurnar hafi verið kynntar og auglýstar, umfram það sem lögbundið sé, og hafi athugasemdum kærenda verið svarað efnislega þótt þær hafi borist utan athugasemdafrests. Aukning umferðar um svæðið verði hverfandi og muni undir engum kringumstæðum skerða not kærenda af jörð sinni til landbúnaðar.

Umhverfisáhrif verði lítil umfram þau áhrif sem þegar séu af frístundabyggð á svæðinu. Nýjar lóðir séu á gömlum aflögðum túnum og á fyrrum golfvelli. Engar líkur séu á mengun neysluvatns og eftir vettvangsskoðun hafi þótt sýnt að útsýni kærenda skerðist óverulega vegna þeirra bygginga sem heimilaðar séu í skipulaginu. Umferð og grenndaráhrif verði óveruleg umfram það sem fylgi núverandi hótelrekstri og frístundabyggð að Efri-Vík. Telja verði málsmeðferð hinnar kærðu deiliskipulagsákvörðunar lögmæta, bæði hvað varði efni og form.

Hið kærða byggingarleyfi sé í samræmi við lögformlegt skipulag svæðisins, eins og því hafi þá verið breytt. Byggingarleyfið hafi ekki verið tekið sérstaklega til afgreiðslu af skipulagsnefnd og sveitarstjórn þar sem það hafi byggst á skipulagi sem þegar hefði verið afgreitt af sömu stjórnsýslueiningum. Leyfið hafi verið samþykkt með afgreiðslubréfi og hafi fullnægjandi gögn borist til samræmis við kröfur sem gerðar hafi verið í nefndu bréfi. Engin óvissa ríki um lögmæti skipulagsferlisins sem réttlætt geti stöðvun framkvæmda. Óvissa ríki hins vegar um það hvaða hagsmuni kærendur telji sig vera að vernda. Sé rökstuðningi áfátt um það atriði.

Athugasemdir leyfishafa: Leyfishafi bendir á að starfsmannaíbúðir séu í þágu reksturs hans. Fyrirtækið hafi 45 manns í vinnu og sé með þeim stærri í Skaftárhreppi. Mikil nauðsyn væri á að koma upp íbúðum fyrir starfsmenn. Erfitt hafi reynst að fá úthlutað lóðum á Kirkjubæjarklaustri og hafi orðið úr að skipuleggja nokkrar lóðir í landi Efri-Víkur til slíkrar uppbyggingar. Allir hefðu haft tækifæri til að gera athugasemdir við skipulagið innan auglýsts frests. Þá hafi leyfishafi gert sér ferð til kærenda í tvígang vegna þessa, fyrst sumarið 2016 og síðan í mars 2017. Hann hefði lítil viðbrögð fengið. Því sé hafnað að starfsmannahúsin valdi sjónmengun eða hávaða, enda um að ræða lágreist hús fyrir starfsmenn, sem ferðist til vinnustaðar fótgangandi eða á örfáum smábílum. Þá sé íbúðarhús kærenda í um 400 m fjarlægð frá starfsmannaíbúðunum.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um lögmæti deiliskipulags fyrir íbúðar- og frístundabyggð í landi Efri-Víkur í Skaftárhreppi, sem og um lögmæti byggingarleyfis vegna starfsmannaíbúða, samþykktu með stoð í því skipulagi.

Hið kærða deiliskipulag tekur til svæðis þar sem áður var deiliskipulögð frístundabyggð, Álfabyggð, og opið svæði til sérstakra nota, hvort tveggja vestan Landbrotsvegar, þjóðvegar nr. 204. Þá tekur deiliskipulagssvæðið til einnar íbúðarlóðar suðaustan vegarins, þar sem áður var skilgreint landbúnaðarsvæði samkvæmt Aðalskipulagi Skaftárhrepps 2010-2022, en eldra deiliskipulag Álfabyggðar tók ekki til þeirrar lóðar.

Í auglýsingu um gildistöku hinnar kærðu skipulagsákvörðunar í B-deild Stjórnartíðinda kemur fram að eldra deiliskipulag innan svæðisins falli úr gildi með gildistöku hins nýja deiliskipulags. Í gr. 5.8.1. í skipulagsreglugerð nr. 90/2013 er tekið fram að við heildarendurskoðun deiliskipulags, sem fellir eldri áætlanir úr gildi, skuli framsetning og málsmeðferð vera sem um nýtt deiliskipulag sé að ræða. Hið kærða deiliskipulag tók til stærra svæðis en eldra skipulag og fól í sér töluverðar efnislegar breytingar. Bar því að fara að fyrirmælum 40. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 um gerð deiliskipulagsins, kynningu og samráð, 41. gr. um auglýsingu og samþykkt þess, og 42. gr. um afgreiðslu þess.

Sveitarstjórn nýtti sér heimild 2. mgr. 40. gr. skipulagslaga til að víkja frá þeirri skyldu að taka saman lýsingu við upphaf deiliskipulagsgerðar ef allar meginforsendur deiliskipulagsins liggja fyrir í aðalskipulagi. Í gr. 5.2.2. í skipulagsreglugerð er tekið fram að með meginforsendum sé átt við stefnu um áherslu og uppbyggingu landnotkunarreita, svo sem varðandi nánari notkun á einstökum reitum, þéttleika og byggðamynstur eða umfang auðlindanýtingar. Jafnframt nýtti sveitarstjórn sér heimild 2. mgr. 41. gr. laganna til að auglýsa og samþykkja breytingar á aðalskipulagi samhliða deiliskipulaginu. Í aðalskipulagsbreytingu þeirri sem gildi tók 30. júní 2017 fólust breytingar á greinargerð og sveitarfélagsuppdrætti gildandi aðalskipulags Skaftárhrepps. Eftir breytingarnar sýnir sveitarfélagsuppdráttur breytta landnotkun á skipulagssvæðinu, þannig að í stað tilgreiningarinnar Ú1, opið svæði til sérstakra nota, og F5, frístundabyggð, er nú að finna á uppdrætti tilgreininguna F5 með annarri afmörkun og ÍB1, íbúðarbyggð. Sést af uppdrættinum að íbúðarbyggðin er beggja vegna frístundabyggðarinnar og teygir hún sig yfir Landbrotsveg í átt að eign kærenda. Hluti íbúðarbyggðarinnar verður á svæði sem auðkennt var sem landbúnaðarsvæði á eldri aðalskipulagsuppdrætti. Þá var greinargerð aðalskipulagsins breytt þannig að við bættust skilmálar í kafla 2.1., Landbúnaðarsvæði neðan 200 m y.s., sem lutu að heimildum til að byggja frístundahús og íbúðarhús sem ekki tengjast búrekstri á landbúnaðarsvæðum bújarða. Einnig var breytt kafla 2.4., svæði fyrir frístundabyggð, og felldur út kafli 2.3., opin svæði til sérstakra nota. Loks var bætt við nýjum kafla 2.18,  íbúðarsvæði, þar sem gert var ráð fyrir nýju íbúðarsvæði í Efri-Vík, ÍB1, og breytt kafla 2.12, skilgreining vatnsgæða og flokkun vatns. Verður af framangreindu ráðið að meginforsendur deiliskipulagsins hafi legið fyrir í aðalskipulagi, svo sem því var breytt, og þar með að heimilt hafi verið að víkja frá þeirri lagaskyldu að gera deiliskipulagslýsingu.

Svo sem áður er vikið að var ekki gerð lýsing vegna hins kærða deiliskipulags. Var deiliskipulagstillagan auglýst og kostur gefinn á að koma á framfæri athugasemdum. Af auglýsingu verður ekki ráðið að sumar þeirra íbúðarlóða sem þar var ráðgert að skipuleggja yrðu staðsettar á áður ódeiliskipulögðu svæði, sem hafði verið til landbúnaðarnota, líkt og sú lóð sem skipulögð er handan Landbrotsvegar, næst bæjarstæði kærenda. Verður þetta ekki heldur ráðið með neinni nákvæmni af auglýsingu um tillögu að aðalskipulagsbreytingu, sem birt var á sama tíma, þótt þar kæmi fram að hluti landbúnaðarsvæðis færi undir íbúðarbyggð. Lýsingu vegna aðalskipulagsbreytingarinnar fylgdi ekki uppdráttur sem sýndi nýja íbúðarbyggð handan Landbrotsvegar, næst landamerkjunum við jörð kærenda, og mátti ekki ráða sérstaklega af lýsingunni að slík byggð væri fyrirhuguð.

Skipulagslög hafa það m.a. að markmiði að tryggja réttaröryggi í meðferð skipulagsmála, þannig að réttur einstaklinga og lögaðila verði ekki fyrir borð borinn þótt hagur heildarinnar sé hafður að leiðarljósi. Sem og að tryggja að samráð sé haft við almenning við gerð skipulagsáætlana, þannig að honum sé gefið tækifæri til að hafa áhrif á ákvörðun stjórnvalda við gerð slíkra áætlana, sbr. c- og d-lið 1. gr. laganna. Sér þess stað í lögunum að á öllum skipulagsstigum er lögð áhersla á samráð við almenning og hagsmunaaðila. Í gr. 5.2. í skipulagsreglugerð er nánar fjallað um kynningu og samráð við gerð deiliskipulags og um samráð og samráðsaðila er sérstaklega fjallað í gr. 5.2.1. Samkvæmt 1. mgr. þeirrar greinar skal eftir föngum leita eftir sjónarmiðum og tillögum íbúa, umsagnaraðila og annarra þeirra sem hagsmuna eiga að gæta og í 3. mgr. er m.a. tekið sérstaklega fram að ef tillaga að deiliskipulagi eða tillaga að breytingu á því tekur til svæðis sem liggur að landamörkum skuli haft samráð við eiganda þess lands áður en tillagan er samþykkt til auglýsingar. Fyrir liggur að umrætt deiliskipulagssvæði liggur að landi kærenda og því hefði borið að kynna þeim fyrirhugaða deiliskipulagbreytingu áður en endanleg tillaga var samþykkt af sveitarstjórn til auglýsingar. Það var ekki gert og er þar um annmarka á málsmeðferðinni að ræða.

Með hliðsjón af þeim breytingum sem urðu í nærumhverfi kærenda, við landamörk þeirra, má fallast á með kærendum að slíkt samráð hefði best þjónað markmiðum ákvæða skipulagslaga. Það verður þó ekki fram hjá því litið að allt að einu komu kærendur að athugasemdum sínum í málinu, þótt utan auglýsts athugasemdafrests væri. Skipulagið var tekið upp að nýju eftir samþykkt þess og athugasemdirnar teknar fyrir á fundi skipulagsnefndar og fundi sveitarstjórnar. Athugasemdunum var þá svarað efnislega og tekið tillit til þeirra, að því marki að vegtenging var felld út innan lands þeirra. Auk þess var tekið til sérstakrar athugunar hvort sjónræn áhrif af byggingum næst bæjarstæði kæranda yrðu ótilhlýðileg. Að því búnu var hið kærða deiliskipulag samþykkt að nýju. Verður að öllu því virtu ekki talið að nefndur annmarki hafi verið svo verulegur að varði ógildingu deiliskipulagsákvörðunarinnar. Í þessu samhengi skal á það bent að það felst ekki í skyldu sveitarfélags til samráðs að fallist verði á allar þær athugasemdir sem í því samráðsferli kunni að koma fram, en sveitarstjórnum er að lögum ætlað víðtækt vald til ákvarðana um skipulag, sem eftir atvikum geta haft í för með sér röskun á einstökum fasteignaréttindum að viðlagðri bótaskyldu.

Málsmeðferð hinnar kærðu deiliskipulagsákvörðunar var að öðru leyti í samræmi við ákvæði 41. og 42. gr. skipulagslaga um auglýsingu, samþykkt og afgreiðslu deiliskipulags og teljast þær breytingar sem gerðar voru á deiliskipulagstillögunni eftir auglýsingu, að teknu tilliti til athugasemda Heilbrigðiseftirlits Suðurlands og Skipulagsstofnunar, ekki hafa breytt áður auglýstri tillögu í grundvallaratriðum, í skilningi 4. mgr. 41. gr. laganna. Var því ekki þörf á að auglýsa tillöguna að nýju.

Með vísan til alls framangreinds verður ekki talið að slíkir annmarkar hafi verið á hinni kærðu deiliskipulagsákvörðun að varði ógildingu hennar. Rétt er þó að benda á að telji kærendur sig verða fyrir grenndaráhrifum af skipulagsákvörðuninni sem verði þeim til tjóns geta þeir leitað til sveitarfélagsins eftir bótum með vísan til 51. gr. skipulagslaga.

Hið kærða byggingarleyfi tekur til byggingar starfsmannahúsa á lóð þeirri er liggur að jörð kærenda. Felur það í sér leyfi til að reisa þrjú raðhús með fimm smáíbúðum hvert og er það í samræmi við skilmála deiliskipulags þess efnis að á lóðinni megi byggja að hámarki þrjú raðhús með mænisþaki, samanlagt að hámarki 600 m², eða hvert um sig ekki stærra en 200 m², og hámarkshæð í mæni 4 m. Hefur úrskurðarnefndin og gengið úr skugga um að þau gögn sem nauðsynleg voru fyrir útgáfu byggingarleyfis skv. 13. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki hafi legið fyrir.

Samkvæmt 2. mgr. 9. gr. mannvirkjalaga veitir byggingarfulltrúi sveitarfélags byggingarleyfi, eftir atvikum að undangenginni umfjöllun byggingarnefndar sveitarfélags, samkvæmt sérstakri samþykkt. Sé slík samþykkt til staðar í samræmi við 7. gr. mannvirkjalaga er heimilt að gera að skilyrði fyrir útgáfu byggingarleyfis af hálfu byggingarfulltrúa að byggingarnefnd eða sveitarstjórn hafi samþykkt útgáfuna, sbr. 2. mgr. 7. gr. mannvirkjalaga. Skaftárhreppur hefur ekki sett sér slíka samþykkt en í erindisbréfi skipulags- og byggingarnefndar Skaftárhrepps kemur fram að innan verksviðs nefndarinnar sé „að fjalla um umsóknir um leyfi til bygginga og annara verklegra framkvæmda.“ Skipulagsnefnd Skaftárhrepps hafði fjallað um umsókn um byggingarleyfi á umræddri lóð hinn 4. apríl 2017. Afgreiðsla á þeirri umsókn var síðar afturkölluð. Við samþykkt skipulags- og byggingarfulltrúa á hinu kærða byggingarleyfi vegna lóðarinnar var vísað sérstaklega til þess að fyrri afgreiðsla hefði verið felld úr gildi. Má af því ráða að skipulags- og byggingarfulltrúi hafi samþykkt byggingarleyfi er varðaði sömu byggingar á sömu lóð er áður hafði verið fjallað um í skipulagsnefnd. Var hann og til þess bær, sbr. áðurnefnda 2. mgr. 9. gr. mannvirkjalaga.

Að þessu virtu eru ekki heldur efni til að fallast á kröfu kærenda um ógildingu hins kærða byggingarleyfis.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kærenda um ógildingu á ákvörðun sveitarstjórnar Skaftárhrepps frá 13. júlí 2017 um samþykkt deiliskipulags fyrir íbúðar- og frístundabyggð í landi Efri-Víkur.

Hafnað er kröfu kærenda um ógildingu á ákvörðun skipulags- og byggingarfulltrúa Skaftárhrepps frá 14. ágúst 2017 um samþykkt byggingarleyfis fyrir starfsmannahúsum á lóðinni Sólvöllum 1 úr landi Efri-Víkur.

____________________________________
Nanna Magnadóttir

______________________________              _____________________________
Ásgeir Magnússon                                                  Þorsteinn Þorsteinsson
 

des 22
Love0

127/2017 Sindragata Ísafjörður

Með
Árið 2017, mánudaginn 6. nóvember, tók Nanna Magnadóttir, formaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, með heimild í 3. mgr. 3. gr. laga. nr. 130/2010 fyrir:

Mál nr. 127/2017, kæra á ákvörðun bæjarstjórnar Ísafjarðar frá 21. september 2017 um að samþykkja breytt deiliskipulag fyrir Sindragötu 4.

Í málinu er nú kveðinn upp til svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 24. október 2017, er barst nefndinni 26 s.m., kæra eigendur Aðalstrætis 8, Ísafirði, þá ákvörðun bæjarstjórnar Ísafjarðar að samþykkja breytt deiliskipulag fyrir Sindragötu 4, Ísafirði. Verður að skilja kröfu kærenda svo að þess sé krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust frá Ísafirði 31. október 2017.

Málsatvik og rök: Á fundi skipulags- og mannvirkjanefndar 9. nóvember 2016 var tekin fyrir ósk um breytingar á deiliskipulagi vegna Sindragötu 4, Ísafirði. Bókað var að tillaga um að breyta deiliskipulagi fyrir lóðina hefði verið samþykkt 23. nóvember 2006, en deiliskipulagið hefði reynst ógilt vegna formgalla. Í breytingunni hefði falist að lóðinni yrði skipt í tvær lóðir, Sindragötu 4 og 4a. Væri óskað eftir því við nefndina að hún tæki málið upp að nýju og tæki afstöðu til slíkra deiliskipulagsbreytinga. Væntanlegar breytingar snéru að aukalóð sem bætt yrði við og yrði Sindragata 4a, hæð húsa yrði fjórar í stað þriggja og hálfra og yrði nýtingarstuðull lóða mögulega hækkaður væri þess þörf, m.t.t. 2000 fermetra byggingarmagns. Afgreiðslu málsins var frestað og skipulagsfulltrúa falið að vinna málið áfram.

Á fundi skipulags- og mannvirkjanefndar 23. nóvember 2016 var lagt til að bæjarstjórn myndi heimila meðferð málsins skv. 2. mgr. 43. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Var það og samþykkt á fundi bæjarstjórnar 1. desember s.á. Drög að deiliskipulagi fyrir Sindragötu 4 voru lögð fyrir skipulags- og mannvirkjanefnd 24. febrúar 2017 og var lagt til á fundi nefndarinnar 7. júní s.á. að bæjarstjórn myndi heimila auglýsingu deiliskipulagstillögunnar skv. 1. mgr. 43. gr. skipulagslaga. Var það samþykkt á fundi bæjarstjórnar 15. s.m. og tillagan auglýst með fresti til athugasemda frá 29. s.m. til 10. ágúst s.á. Athugasemdir bárust á kynningartíma og var þeim svarað með bréfi skipulags- og byggingarfulltrúa, dags. 6. september s.á. Á fundi bæjarstjórnar 21. september 2017 var tillaga að deiliskipulagi fyrir Sindragötu 4 samþykkt.

Kærendur vísa til þess að þeir hafi gert athugasemdir við tillögu að hinu kærða deiliskipulagi. Um sé að ræða þegar byggt hverfi og gefi nýtt aðalskipulag ástæðu til vandaðra vinnubragða og nýrra sjónarmiða. Vísað sé til aðalskipulagsins m.a. um það að mikilvægt sé að breytingar á eldri byggð falli vel að umhverfi sínu og heildarmynd byggðarinnar. Erfitt hafi verið að nálgast upplýsingar um tillöguna og framsetningu gagna hafi verið áfátt. Þá hafi rökstuðning fyrir bílastæðafjölda verið áfátt og geri kærendur þá kröfu að áfram verði tryggð aðkoma að bílskúr þeirra.
 
Af hálfu sveitarfélagsins er bent á að auglýsing um gildistöku deiliskipulagsbreytingarinnar hafi ekki verið birt, m.a. vegna athugasemda Skipulagsstofnunar við að svo verði gert. Sveitarstjórn eigi eftir að taka athugasemdir stofnunarinnar til umræðu og afgreiðslu. Sé kæra í máli þessu því ekki tímabær.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um lögmæti samþykkis bæjarstjórnar Ísafjarðar frá 21. september 2017 á deiliskipulagstillögu vegna Sindragötu 4, Ísafirði. Samkvæmt 1. mgr. 42. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 skal birta auglýsingu um samþykkt deiliskipulag í B-deild Stjórnartíðinda og samkvæmt 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála telst kærufrestur frá birtingu ákvörðunar sæti hún opinberri birtingu. Hin kærða ákvörðun hefur ekki verið auglýst í B-deild Stjórnartíðinda, en slík auglýsing er skilyrði gildistöku hennar og markar jafnframt upphaf kærufrests til úrskurðarnefndarinnar, sbr. framangreind lagaákvæði. Þar sem lögboðinni meðferð málsins er enn ólokið í skilningi 2. mgr. 26. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 eru skilyrði fyrir því að vísa málinu til úrskurðarnefndarinnar ekki uppfyllt. Verður af þeim sökum að vísa því frá úrskurðarnefndinni.

Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

______________________________
Nanna Magnadóttir
des 22
Love0

45/2016 Oddfellowblettur Gunnarshólmi

Með
Árið 2017, fimmtudaginn 12. október, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 45/2016, kæra á ákvörðun bæjarstjórnar Kópavogsbæjar frá 26. apríl 2016 um að synja beiðni um heimild til að vinna deiliskipulag fyrir Oddfellowblett úr landi jarðarinnar Gunnarshólma.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 12. maí 2016, er barst nefndinni 13. s.m., kærir Miklibær ehf., þá ákvörðun bæjarstjórnar Kópavogsbæjar frá 26. apríl 2016 að synja beiðni um heimild til að vinna deiliskipulag fyrir Oddfellowblett úr landi jarðarinnar Gunnarshólma. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust frá Kópavogsbæ 8. júní 2016.

Málavextir: Með bréfi, dags. 18. mars 2014, sendi kærandi fyrirspurn um hvort leyft yrði að byggja íbúðarhús ásamt hesthúsi á spildu sinni úr landi jarðarinnar Gunnarshólma, svonefndum Oddfellowbletti, með líku sniði og leyft hefði verið á sínum tíma á lóðum í landi Vatnsenda við Elliðavatn. Hinn 15. apríl s.á. var bréfið lagt fram á fundi skipulagsnefndar sem frestaði afgreiðslu málsins og óskaði eftir umsögn bæjarlögmanns. Með bréfi, dags. 26. mars 2015, var fyrirspurn kæranda ítrekuð og tekið fram að óskað væri eftir allt að 400 m2 íbúðarhúsi ásamt allt að 200 m2 hesthúsi. Með bréfi, dags. 28. maí s.á., voru af hálfu kæranda settar fram frekari röksemdir vegna erindis hans. Kom þar fram að vegna breytinga á skipulagslögum nr. 123/2010 yrði að vinna deiliskipulag að spildunni og væri kærandi reiðubúinn til þess fengi hann til þess heimild skipulagsyfirvalda. Væri ekkert því til fyrirstöðu að deiliskipuleggja umrædda spildu og heimila að því búnu byggingu þeirra mannvirkja sem áður hefði verið beðið um.

Á fundi skipulagsnefndar 24. ágúst 2015 var málið tekið fyrir og lögð fram umsögn bæjarlögmanns, dags. 29. maí s.á. Var það mat bæjarlögmanns að ekki væru þeir annmarkar fyrir hendi að ekki væri unnt að afgreiða umsókn kæranda. Á fundi skipulagsnefndar hinn 11. apríl 2016 var málið tekið fyrir að nýju og bókað að lagt væri fram að nýju erindi kæranda, dags. 18. mars 2014. Óskað væri eftir heimild til að leggja inn tillögu að deiliskipulagi Oddfellowbletts við Hólmsá og fælist í tillögunni að reisa mætti íbúðarhús ásamt hesthúsi á lóðinni. Hafnaði skipulagsnefnd beiðninni og vísaði málinu til bæjarráðs og bæjarstjórnar. Staðfesti bæjarstjórn afgreiðslu skipulagsnefndar á fundi sínum 26. apríl 2016.

Málsrök kæranda: Kærandi bendir á að svæðið sem um ræði sé skilgreint sem landbúnaðarsvæði. Í gr. 4.3.1. í skipulagsreglugerð nr. 90/2013 sé fjallað um viðfangsefni og efnistök aðalskipulags. Segi þar að meginviðfangsefni aðalskipulags sé stefnumörkun sveitarstjórnar um landnotkun og byggðarþróun. Þá segi að í skipulagsgögnum skuli gera grein fyrir og marka stefnu um neðangreind málefni og setja þau fram með ákvörðunum um stakar framkvæmdir. Þar segi: „Hvernig farið skuli með stakar skipulagsskyldar framkvæmdir sem ekki sé talin þörf á að afmarka sérstaka landnotkun fyrir, enda sé um að ræða framkvæmdir sem ekki eru taldar líklegar til að valda verulegum áhrifum á umhverfið. Hér er átt við smávirkjanir, litlar spennistöðvar, minni háttar mannvirki, stök fjarskiptamöstur, stakar vindmyllur o.þ.h. Þetta getur einnig átt við um stök frístundahús, stök íbúðarhús og aðra mannvirkjagerð á landbúnaðarsvæðum án tengsla við búrekstur. Stefna um hvar eða við hvaða aðstæður framangreind mannvirkjagerð er heimil eða óheimil og aðrar skipulagsforsendur fyrir gerð deiliskipulags eða veitingu leyfa til framkvæmda.“ Samkvæmt þessu sé beinlínis gert ráð fyrir því að heimila megi á grundvelli aðalskipulags stök íbúðarhús á landbúnaðarsvæðum án tengsla við búrekstur.

Samkvæmt þessu hefði ekkert átt að vera því til fyrirstöðu að heimila kæranda þá uppbyggingu á umræddri spildu sem hann hafi falast eftir. Nægi að um sé að ræða landbúnaðarland samkvæmt aðalskipulagi og sé umrædd uppbygging hvorki háð lögbýlisrétti né heldur til þess fallin að rýra lögbýlisrétt Gunnarshólma. Einnig megi benda á að fordæmi sé fyrir heimild til íbúðarnota lands í nágrenninu, en í landi Geirlands, sunnan Gunnarshólma, sé skilgreint lítið svæði til íbúðarnota, sem væntanlega helgist af því að Geirland sé að öðru leyti skilgreint sem óbyggt svæði.

Málsrök Kópavogsbæjar: Af hálfu bæjaryfirvalda er bent á að fyrri framkvæmdir á sama svæði hafi ekki fordæmisgildi þar sem þær hafi verið í tengslum við landbúnað og ferðaþjónustu sem til staðar sé á landi sem skilgreint sé sem landbúnaðarsvæði. Um sé að ræða íbúðarhús lögbýlishafa, geymslu fyrir landbúnaðartæki og svo stækkun húss fyrir rekstur bænda/heimagistingar. Með nýju Aðalskipulagi Kópavogsbæjar 2012-2024 hafi verið fallið frá hugmyndum um að Gunnarshólmi og land þar í kring væri hugsanlegt framtíðar byggingarland sveitarfélagsins. Með nýju aðalskipulagi hafi verið hætt við framtíðaráætlun um að byggja út og markmiðið í dag sé að þétta byggð í sveitarfélaginu, en á svæðinu við Lækjarbotna sé víkjandi byggð.

Í gildandi aðalskipulagi sé landnotkun svæðisins skilgreind sem landbúnaðarsvæði og komi þar fram að reiknað sé með því að landnotkun verði óbreytt á skipulagstímabilinu. Það deiliskipulag sem óskað sé eftir sé ekki í neinum tengslum við þann landbúnað sem sé á Gunnarshólma. Markmið gildandi aðalskipulags sé að á þessu svæði sé víkjandi byggð og í stað þess komi útivistarsvæði. Sé það mat sveitarfélagsins að bygging íbúðarhúsnæðis og hesthúss væri í ósamræmi við markmið aðalskipulag sveitarfélagsins, en í 3. mgr. 37. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 segi að við gerð deiliskipulags skuli byggt á stefnu aðalskipulags og hún útfærð fyrir viðkomandi reit eða svæði. Að mati sveitarfélagsins sé erindi kæranda í andstöðu við gildandi aðalskipulag Kópavogs.

Niðurstaða: Í 2. mgr. 38. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 er m.a. gert ráð fyrir því að sveitarstjórn geti veitt landeiganda eða framkvæmdaraðila, samkvæmt hans beiðni, heimild til að vinna sjálfur að gerð deiliskipulags, sbr. 14. gr. breytingalaga nr. 59/2014. Var erindi kæranda beint í þann farveg og er deilt um þá ákvörðun bæjarstjórnar Kópavogs að synja honum um heimild til að láta vinna deiliskipulag fyrir svonefndan Oddfellowblett.

Samkvæmt skipulagslögum er vald til að skipuleggja land innan marka sveitarfélags í höndum sveitarstjórna, sbr. 3. mgr. 3. gr. skipulagslaga. Annast þær jafnframt og bera ábyrgð á gerð aðal og deiliskipulags skv. 29. og 38. gr. sömu laga. Í skipulagsáætlunum er sett fram stefna skipulagsyfirvalda um þróun byggðar og landnotkun og teknar ákvarðanir um samgöngur og mannvirki sem þeim tengjast. Sveitarstjórnum er því gefið víðtækt vald til ákvarðana um skipulag innan marka sveitarfélags en við beitingu þess valds ber þeim þó að fylgja markmiðum skipulagslaga, sem tíunduð eru í 1. gr. þeirra, m.a. að tryggja réttaröryggi í meðferð skipulagsmála þannig að réttur einstaklinga og lögaðila verði ekki fyrir borð borinn þótt hagur heildarinnar sé hafður að leiðarljósi. Sveitarstjórnir eru enn fremur bundnar af lögmætis- og meðalhófsreglu stjórnsýsluréttarins, er felur m.a. í sér að með ákvörðun sé stefnt að lögmætum markmiðum og að ekki sé gengið lengra en nauðsynlegt er til að ná þeim markmiðum. Að gættum þessum grundvallarreglum og markmiðum hafa sveitarstjórnir mat um það hvernig deiliskipulagi skuli háttað. Svo sem áður hefur komið fram er unnt að óska eftir því við sveitarstjórn að deiliskipulagi sé breytt. Einstakir aðilar eiga þó almennt ekki lögvarinn rétt til þess að knýja fram slíka breytingu gegn vilja skipulagsyfirvalda.

Landbúnaðarsvæði er skilgreint svo í q-lið gr. 6.2. í skipulagsreglugerð nr. 90/2013 að það sé svæði fyrir landbúnað og mannvirki sem tengjast búrekstrinum, með áherslu á búfénað, matvæla- og fóðurframleiðslu. Í gr. 4.3.1. í reglugerðinni er fjallað um viðfangsefni og efnistök aðalskipulags og er tekið fram að þar skuli, eftir því sem við eigi, gera grein fyrir og marka stefnu og setja fram með ákvörðunum um landnotkun, m.a. um landbúnað, sbr. e-lið, og þá m.a. um helstu atriði sem varða mannvirkjagerð. Fjallað er um stakar framkvæmdir í k-lið sömu greinar, þ.e. að eftir því sem við eigi skuli gera grein fyrir og marka stefnu um hvernig farið skuli með stakar skipulagsskyldar framkvæmdir, sem ekki sé talin þörf á að afmarka sérstaka landnotkun fyrir, enda sé um að ræða framkvæmdir sem ekki séu taldar líklegar til að valda verulegum áhrifum á umhverfið. Gefin eru dæmi og tekið fram að þetta geti einnig átt við um stök frístundahús, stök íbúðarhús og aðra mannvirkjagerð á landbúnaðarsvæðum án tengsla við búrekstur.

Svæðið sem um ræðir er skilgreint sem landbúnaðarsvæði í Aðalskipulagi Kópavogsbæjar 2012-2024 og er reiknað með því að landnotkun þess verði óbreytt, sbr. kafla 2.1.3. Frekari fyrirmæli er ekki að finna um mannvirkjagerð á landbúnaðarsvæðum, hvort sem er með eða án tengsla við búrekstur. Hins vegar er í kafla 2. fjallað um byggð og segir nánar í kafla 2.2. að stefna aðalskipulags um byggð miði að því að takmarka útþenslu íbúðarbyggðar og horfa frekar til þess að þétta byggð sem mest innan skipulagðra svæða. Að teknu tilliti til þessa verður að telja að í skjóli skipulagsvalds síns hafi verið lögmætt af hálfu sveitarstjórnar að synja kæranda um heimild til að vinna deiliskipulag.

Kærandi hefur vísað til þess að jafnræðis hafi ekki verið gætt og að finna megi á svæðinu dæmi þess að mannvirki til íbúðarnota hafi verið heimiluð. Í næsta nágrenni við spildu kæranda er innan sveitarfélagsins að finna mannvirki sem ýmist eru tengd búrekstri eða frístundahús. Þá er að finna skilgreint íbúðarsvæði innan svæðis sem annars er skilgreint sem óbyggt svæði og voru mannvirki byggð þar á árunum 2001 og 2002 samkvæmt upplýsingum úr fasteignaskrá Þjóðskrár Íslands, eða í tíð eldra aðalskipulags. Verður tilvikum þessum því ekki jafnað saman og gáfu nefndar framkvæmdir kæranda ekki réttmætar væntingar til jákvæðrar afgreiðslu erindis síns.

Með vísan til alls þess sem að framan er rakið verður kröfu kæranda um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar hafnað.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist verulega vegna mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um ógildingu á ákvörðun bæjarstjórnar Kópavogsbæjar frá 26. apríl 2016 um að synja beiðni um heimild til að vinna deiliskipulag fyrir Oddfellowblett úr landi jarðarinnar Gunnarshólma.

____________________________________
Nanna Magnadóttir

______________________________              _____________________________
Aðalheiður Jóhannsdóttir                                       Þorsteinn Þorsteinsson

des 22
Love0

93/2015 Kiðjaberg

Með
Árið 2017, föstudaginn 29. september, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Ómar Stefánsson varaformaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 93/2015, kæra á samþykkt Grímsnes- og Grafningshrepps á breyttu deiliskipulagi Kiðjabergs.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 24. október 2015, er barst nefndinni sama dag, kærir A, þá ákvörðun sveitarstjórnar Grímsnes- og Grafningshrepps frá 2. september s.á. að samþykkja breytt deiliskipulag Kiðjabergs í nefndum hreppi. Tók sú ákvörðun gildi með auglýsingu í B-deild Stjórnartíðinda 25. september s.á. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust frá Grímsnes- og Grafningshreppi 15. desember 2015.

Málavextir: Á fundi sveitarstjórnar Grímsnes- og Grafningshrepps 2. júlí 2014 var tekin fyrir afgreiðsla á tillögu skipulags- og byggingarnefndar Uppsveita BS frá 30. júní s.á. að endurskoða gildandi deiliskipulagi Kiðjabergs frá árinu 1990. Var sú afgreiðsla staðfest og samþykkt að auglýsa deiliskipulagstillöguna til kynningar með vísan til 1. mgr. 41. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Var tillagan auglýst 21. ágúst 2014 með athugasemdafresti til 3. október s.á. og bárust athugasemdir frá kæranda á kynningartíma.

Að kynningu lokinni tók sveitastjórn tillöguna fyrir að nýju á fundi sínum 6. maí 2015 og samþykkti hana samhljóða með eftirfarandi bókun: „Lögð fram að nýju að lokinni auglýsingu tillaga að endurskoðun deiliskipulags fyrir jörðina Kiðjaberg í Grímsnes- og Grafningshreppi. Tillagan var auglýst 21. ágúst 2014 með athugasemdafresti til 3.október. Tvö athugasemdabréf bárust á kynningartíma auk þess sem fyrir liggja nýjar umsagnir frá Heilbrigðiseftirliti Suðurlands og Minjastofnun Íslands. Deiliskipulagsgögnin er lögð fram með minniháttar breytingum varðandi neysluvatn og fráveitu til að koma til móts við ábendingar Heilbrigðiseftirlits Suðurlands. Þá liggja fyrir drög að umsögn um inn komnar athugasemdir. Sveitarstjórn samþykkir samhljóða ofangreinda tillögu að deiliskipulagi með breytingum sem gerðar hafa verið í tengslum við ábendingar Heilbrigðiseftirlits Suðurlands og einnig með breytingu á byggingarreit lóðar nr. 78 sbr. samþykkt sveitarstjórnar frá 4. mars 2015. Ekki er gerð athugasemd við drög að umsögn um athugasemd og er skipulagsfulltrúa falið að klára hana í samvinnu við lögfræðing sveitarfélagsins.“

Með bréfi, dags. 26. júní 2015, var skipulagstillagan send Skipulagsstofnun til yfirferðar lögum samkvæmt. Tilkynnti stofnunin með bréfi, dags. 4. ágúst s.á., að hún gerði athugasemd við að birt yrði auglýsing um samþykkt deiliskipulagsins í B-deild Stjórnartíðinda þar sem skilmálum og framsetningu gagna væri ábótavant í nokkrum atriðum. Sveitastjórn tók deiliskipulagið fyrir á fundi sínum 2. september 2015 og samþykkti það að nýju með nokkrum breytingum sem ætlað var að koma til móts við athugasemdir Skipulagsstofnunar. Skipulagsstofnun gerði kunnugt með bréfi, dags. 10. september, s.á. að ekki væru lengur gerðar athugasemdir við að sveitarstjórn birti auglýsingu um samþykkt skipulagsins í B-deild Stjórnartíðinda.

Málsrök kæranda: Kærandi vísar til þess að samráði og kynningu við undirbúning hinnar kærðu ákvörðunar hafi verið áfátt með tilliti til 4. mgr. 12. gr. skipulagslaga. Hvorki hafi verið haft samráð við hagsmunaaðila á skipulagssvæðinu né verið leitað eftir sjónarmiðum þeirra. Skipulagslýsing hafi ekki verið unnin vegna deiliskipulagsins svo sem mælt sé fyrir um í 1. og 2. mgr. 40. gr. laganna og tillagan hafi ekki verið kynnt með þeim hætti sem 4. mgr. 40. gr. þeirra gerir ráð fyrir. Meginforsendur skipulagsins hafi ekki legið fyrir í aðalskipulagi og því eigi undanþáguheimild vegna slíkrar kynningar ekki við. Þá telur kærandi að borið hefði að auglýsa skipulagstillöguna að nýju eftir að breytingar hafi verið gerðar á henni vegna athugasemda Skipulagsstofnunar. Auk þess hefði átt að gera húsakönnun, sbr. 5. mgr. 37. gr. skipulagslaga. Svör vegna athugasemda kæranda sem borist hafi með bréfi, dags. 26. júní 2015, hafi verið ófullnægjandi. Mörgum athugasemdum sé ekki svarað og snúið út úr öðrum. Lóð kæranda og byggingarreitur á henni hafi ekki verið stækkuð nægilega mikið samanborið við aðrar lóðir á svæðinu og með því sé farið gegn jafnræðisreglu stjórnsýslulaga. Skipti þar engu vilji eigenda landsins, enda sé skipulagsvaldið hjá sveitarfélaginu.

Málsrök Grímsnes- og Grafningshrepps: Af hálfu sveitarfélagsins er á það bent að á svæðinu sé í gildi aðalskipulag frá árinu 2010 þar sem gerðar hafi verið verulegar breytingar á stefnuákvæðum um frístundabyggðir. Í tengslum við gerð aðalskipulagsins hafi verið unnið umhverfismat þar sem niðurstaðan hafi orðið sú að breytt stefna og stækkun einstakra svæða hefði ekki veruleg umhverfisáhrif í för með sér. Þá væri tiltekið í greinargerð aðalskipulagsins að meðalstærð sumarhúsa færi vaxandi sem þyrfti að mæta með hærra nýtingarhlutfalli eða stærri lóðum. Hið breytta deiliskipulag sé í samræmi við stefnu aðalskipulags.

Umrædd deiliskipulagstillaga hafi verið auglýst og kynnt í samræmi við 1. mgr. 41. gr. skipulagslaga. Óþarft hafi verið að taka saman skipulagslýsingu þar sem um breytingu á deiliskipulagi hafi verið að ræða og sama eigi við um framkvæmd húsakönnunar. Þær breytingar sem gerðar hafi verið á deiliskipulagstillögunni að beiðni Skipulagsstofnunar hafi ekki verið svo stórvægilegar að þurft hefði að auglýsa hana að nýju, sbr. 4. mgr. 41. gr. skipulagslaga. Þá hafi athugasemdum kæranda verið svarað með fullnægjandi hætti í bréfi skipulags- og byggingarfulltrúa til kæranda, dags. 26. júní 2015.

Stærð lóðar kæranda sé í samræmi við stærð lóða í nágreninu og töluvert yfir viðmiði aðalskipulags um lágmarksstærð lóða. Lóðin hafi verið stækkuð úr 6.762 m2 í 7.561 m2 með deiliskipulagsbreytingunni. Í tilefni af fullyrðingu kæranda um brot á jafnræðisreglu sé vísað í dóm Hæstaréttar í máli nr. 80/2010. Þar hafi sjónarmiðum kæranda, sem hafi verið annar stefnanda í málinu, verið hafnað. Athugasemd kæranda um byggingarreitinn á lóð hans sé vísað á bug, enda hafi verið tekið tillit til athugasemda hans um það atriði áður en endanleg tillaga hafi verið samþykkt.

Loks verði að telja að kærandi eigi ekki lögvarða hagsmuni af ógildingu deiliskipulagsbreytingarinnar í ljósi þess að hann sé einungis leigutaki á einni lóð á svæði sem taki til þriggja hverfa frístundahúsa. Þá verði ekki séð að gengið sé á grenndarrétt kæranda eða að hagnýtingarmöguleikar hans skerðist með breytingunni.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um lögmæti samþykktar sveitarstjórnar Grímsnes- og Grafningshrepps á breyttu deiliskipulagi Kiðjabergs. Kærandi er handhafi leigulóðarréttinda á svæði því sem hin kærða deiliskipulagsbreyting tekur til. Breytingar á stærðum lóða og byggingarreita á svæðinu, sem m.a. taka til leigulóðar kæranda, geta snert hagsmuni hans með þeim hætti að hann telst eiga kæruaðild í máli þessu samkvæmt 3. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála. Verður málið því tekið til efnismeðferðar.

Lóð kæranda á umræddu svæði er eftir fyrrgreinda deiliskipulagsbreytingu 7.561 m2 og því töluvert umfram 0,5 hektara lágmarksstærð frístundalóða samkvæmt gildandi aðalskipulagi. Tilkall kæranda til stærri lóðar ræðst af samningi hans við landeiganda, en hvorki beinum né óbeinum eignarréttindum verður ráðstafað með deiliskipulagi. Samkvæmt skipulagsuppdrætti hins breytta deiliskipulags er stærð byggingarreits á lóð kæranda svipuð byggingarreitum sumra lóða í nágrenninu en heldur minni en á öðrum, en sveitarstjórn samþykkti stækkun byggingarreitsins til samræmis við samþykkt byggingaráform í tilefni af athugasemdum kæranda. Með hliðsjón af þessu verður ekki talið að jafnræðis hafi ekki verið gætt að þessu leyti við meðferð deiliskipulagsbreytingarinnar.

Fram komnar athugasemdir kæranda voru teknar fyrir á fundi sveitarstjórnar að lokinni kynningu deiliskipulagstillögunnar í samræmi við 3. mgr. 41. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Samkvæmt fyrirliggjandi gögnum voru honum send efnisleg svör við þeim athugasemdum jafnhliða því sem skipulagið var sent til Skipulagsstofnunar, sbr. 1. mgr. 42. gr. laganna. Þær breytingar sem gerðar voru á deiliskipulaginu eftir athugasemdir Skipulagsstofnunar snéru einkum að nákvæmari útfærslu tiltekinna atriða í greinargerð skipulagsins en fólu ekki í sér grundvallarbreytingu á efni tillögunnar í skilningi 4. mgr. 41. gr. laganna. Var því ekki þörf á að auglýsa hana til kynningar að nýju.

Í auglýsingu um gildistöku hinnar kærðu skipulagsákvörðunar í B-deild Stjórnartíðinda kemur fram að um endurskoðun á eldra deiliskipulagi Kiðjabergs frá árinu 1990 sé að ræða en það skipulag falli úr gildi við gildistöku hins nýja deiliskipulags. Í gr. 5.8.1 í skipulagsreglugerð nr. 90/2013 er tekið fram að við heildarendurskoðun deiliskipulags, sem fellir eldri áætlanir úr gildi, skuli framsetning og málsmeðferð vera sem um nýtt deiliskipulag sé að ræða. Hið kærða deiliskipulag fól í sér heildarendurskoðun eldra skipulags sem tók til stórs landsvæðis með nokkrum hverfum frístundabyggðar og með því var eldra skipulag fellt að öllu leyti úr gildi. Við málsmeðferð hinnar kærðu ákvörðunar bar því að fara eins og um nýtt skipulag væri að ræða.

Í 2. mgr. 40. gr. skipulagslaga er veitt heimild til að víkja frá skyldu til að taka saman lýsingu við upphaf deiliskipulagsgerðar ef allar meginforsendur deiliskipulagsins liggja fyrir í aðalskipulagi. Í gr. 5.2.2. í skipulagsreglugerð er tekið fram að með meginforsendum sé átt við stefnu um áherslu og uppbyggingu landnotkunarreita, svo sem varðandi nánari notkun á einstökum reitum, þéttleika og byggðamynstur eða umfang auðlindanýtingar. Í greinargerð Aðalskipulags Grímsnes- og Grafningshrepps 2008-2020 er á bls. 50-51 ítarleg stefnumörkun um frístundabyggðir þar sem m.a. koma fram viðmið um lágmarksstærð og nýtingarhlutfall einstakra lóða. Stór hluti þess deiliskipulagssvæðis sem um ræðir er skilgreindur sem frístundabyggð í aðalskipulaginu, en nokkur hluti þess er skilgreindur sem opið svæði til annarra nota, þ.m.t. svæði sem í deiliskipulaginu og aðalskipulagi er tiltekið sem golfvöllur. Verður af framansögðu ráðið að allar meginforsendur deiliskipulagsins hafi legið fyrir í aðalskipulagi og því hafi sveitarfélaginu verið heimilt að nýta fyrrgreinda undanþáguheimild frá því að gera skuli skipulagslýsingu.

Í 5. mgr. 37. gr. skipulagslaga er kveðið á um að við gerð deiliskipulags í þegar byggðu hverfi skuli framkvæma húsakönnun til að meta varðveislugildi einstakra húsa og svipmót byggðar. Á umræddu deiliskipulagssvæði var þegar allnokkur byggð frístundarhúsa og annarra bygginga sem hefði borið að leggja mat á með tilliti til varðveislugildis óháð því hvort málsmeðferðin fór eftir reglum um gerð nýs eða breytts deiliskipulags. Ekki verður séð að slíkt mat hafi farið fram og telst það annmarki á málsmeðferð deiliskipulagsins. Uppbygging frístundabyggðarinnar hófst upp úr 1990 og var því elsti hluti hennar yngri en 25 ára þegar deiliskipulagið var samþykkt. Deiliskipulagið gerir ekki ráð fyrir að mannvirki á svæðinu víki og að teknu tilliti til aldurs og eðlis byggðarinnar telst ólíklegt að hún hafi að svo stöddu á sér svipmót sem hafi byggingar- eða menningarsöguleg gildi. Að þessu virtu er nefndur ágalli ekki þess eðlis að hann geti haft áhrif á gildi hinnar kærðu ákvörðunar.

Með vísan til alls þess sem að framan er rakið er hin kærða ákvörðun ekki haldin þeim form- eða efnisannmörkum sem raskað geta gildi hennar. Verður ógildingarkröfu kæranda því hafnað.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist verulega sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um ógildingu á ákvörðun sveitarstjórnar Grímsnes- og Grafningshrepps frá 2. september 2015 um að samþykkja endurskoðað deiliskipulag Kiðjabergs í nefndum hreppi.

____________________________________
Ómar Stefánsson

______________________________              _____________________________
Aðalheiður Jóhannsdóttir                                      Þorsteinn Þorsteinsson

des 22
Love0

87/2015 Selsund í landi Svínhaga

Með
Árið 2017, föstudaginn 29. september, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Ómar Stefánsson varaformaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 87/2015, kæra á ákvörðun byggðarráðs Rangárþings ytra frá 19. ágúst 2015 um að samþykkja breytingu á deiliskipulagi fyrir lóðina SH-17 í landi Svínhaga.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 7. október 2015, er barst nefndinni 9. s.m., kæra eigendur jarðarinnar Selsunds, Rangárþingi ytra, þá ákvörðun byggðarráðs Rangárþings ytra frá 19. ágúst 2015 að samþykkja breytingu á deiliskipulagi fyrir lóðina SH-17 í landi Svínhaga. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi en að auki var farið fram á að framkvæmdir sem þegar væru hafnar yrðu stöðvaðar. Var þeirri kröfu hafnað með úrskurði úrskurðarnefndarinnar uppkveðnum 3. nóvember 2015.

Gögn málsins bárust frá sveitarfélaginu í maí og júlí 2017.

Málavextir: Í maí 2014 var auglýst tillaga að deiliskipulagi lóða úr landi Svínhaga, SH-17 og SH-21. Að loknum kynningartíma var málið tekið fyrir á fundi skipulagsnefndar Rangárþings ytra 7. júlí 2014 og hafði þá borist athugasemd frá landeigendum Selsunds þar sem lýst var ágreiningi um eignarhald á tilteknum landspildum. Samþykkti skipulagsnefnd tillöguna og færði til bókar að hún teldi sig ekki hafa forsendur til að vefengja eignarhald umsækjanda og rétt hans til að deiliskipuleggja land sitt þrátt fyrir framkomnar athugasemdir. Tók deiliskipulagið gildi hinn 14. október s.á. Fól það í sér heimild fyrir allt að 200 m² íbúðarhúsi og þremur gestahúsum á hvorri lóð. Aðkoma að lóðunum yrði af Þingskálavegi nr. 268 og um nýjan aðkomuveg.

Með bréfi umhverfis- og auðlindaráðuneytisins til Rangárþings ytra, dags. 8. maí 2015, veitti ráðuneytið undanþágu frá gr. 5.3.2.14. í skipulagsreglugerð nr. 90/2013 um 50 m fjarlægðar-mörk mannvirkja frá vötnum, ám eða sjó vegna byggingar íbúðarhúss á lóðinni SH-17. Í bréfi ráðuneytisins var m.a. vísað til þess að í bréfi sveitarfélagsins til ráðuneytisins, dags. 12. mars 2015, kæmi fram að búið væri að steypa hluta hússins, um 92 m² kjallara/geymslu í 36 m fjarlægð frá Selsundslæk sem ekki væri innan afmarkaðs byggingarreits samkvæmt gildandi deiliskipulagi. Byggðist niðurstaða ráðuneytisins m.a. á því að bygging hússins væri þegar hafin og að verið væri að leggja fram tillögu að breytingu á deiliskipulagi svæðisins í samræmi við staðsetningu byggingarinnar.

Eigendur jarðarinnar Selsunds komu á framfæri athugasemdum við byggingarfulltrúa Rangárþings ytra með bréfi, dags. 15. maí 2015, vegna afgreiðslu sveitarfélagsins á erindum sem vörðuðu skipulags- og byggingarmál á jörðunum Svínhaga og Selsundi. Vakin var athygli á því að þeir hefðu mótmælt á öllum stigum skipulagningar lands Svínhaga og tilkynnt sveitarfélaginu að verið væri að ganga á land þeirra. Jafnframt var í bréfinu bent á að samkvæmt fyrri bókunum sveitarstjórnar ætti að fá samþykki eigenda Selsunds fyrir ákveðinni deiliskipulagsvinnu er m.a. hafi tekið til lóðarinnar SH-17. Var skorað á sveitarfélagið að afgreiða ekki fleiri erindi á hinu umdeilda svæði og afturkalla þær ákvarðanir sem þegar hefðu verið teknar.

Á fundi skipulagsnefndar Rangárþings ytra 8. júní 2015 var lagt til að auglýsa til kynningar tillögu að breytingu á umræddu deiliskipulagi vegna lóðarinnar SH-17. Fól tillagan í sér að aðkomuvegi innan lóðarinnar yrði breytt sem og bílastæðum og byggingarreitum fjölgað í tvo. Á byggingarreit B1 var gert ráð fyrir íbúðarhúsi sem umhverfis- og auðlindaráðuneytið hafði veitt undanþágu fyrir vegna fjarlægðar þess frá Selsundslæk. Á byggingareit B2 var gert ráð fyrir þremur smáhýsum og yrði fjarlægð byggingarreits 50 m frá Selsundslæk. Var greind afgreiðsla staðfest af sveitarstjórn Rangárþings ytra 10. s.m.

Kærendur komu á framfæri athugasemdum á kynningartíma tillögunnar og bentu m.a. á að nú lægju fyrir opinber gögn um sölu Svínhaga og kort og hefði skipulagsnefnd því forsendur til að meta hvort rétt væri að halda áfram með skipulagsvinnu á svæðinu gegn mótmælum eigenda Selsunds. Væri sveitarfélaginu skylt að stöðva skipulagsferlið. Skipulagsnefnd tók málið fyrir 17. ágúst 2015 og var eftirfarandi m.a. fært til bókar: „Áréttað er að deiliskipulags-breytingin tekur til lóðarinnar Svínhagi SH-17, landnr. 218364 eins og hún er afmörkuð í fasteignaskrá Þjóðskrár Íslands og í þinglýstum gögnum. Eðli málsins samkvæmt verður skipulagsnefnd að leggja hina opinberu skráningu til grundvallar við meðferð skipulags-tillögunnar. Þá er rétt að líta til þess að fyrir liggur óáfrýjaður dómur Héraðsdóms Suðurlands frá 18. október 2010 í máli nr. E-189/2010 um landamerki milli Selsunds og Svínhaga. Í málinu voru eigendur landspildna úr jörðinni Svínhaga sýknaðir af dómkröfum eigenda Selsunds. Skipulagsnefnd tekur að öðru leyti enga afstöðu til þess ágreinings sem er uppi meðal landeigenda á svæðinu.“ Staðfesti byggðarráð afgreiðslu skipulagsnefndar 19. ágúst 2015 Í kjölfar þess var tillagan send Skipulagsstofnun til lögboðinnar afgreiðslu og gerði stofnunin ekki athugasemd við að birt yrði auglýsing um samþykkt tillögunnar. Öðlaðist deiliskipulagsbreytingin gildi með birtingu auglýsingar þar um í B-deild Stjórnartíðinda 5. október 2015.

Málsrök kærenda: Kærendur benda á að fyrir liggi að landamerki Svínhaga og Selsunds hafi verið teiknuð upp á kort og samþykkt af kaupanda Svínhaga árið 2002. Leiði núverandi eigendur skipulagssvæðisins rétt sinn til lands úr landi Svínhaga til ofangreindra kaupa. Beri opinber gögn með sér að skipulagssvæðið liggi innan merkja Selsunds að nær öllu leyti. Geti sveitarfélagið ekki hundsað fram komin gögn og skorist undan því að hafa skoðun á málinu. Þurfi sveitarfélagið að taka rökstudda ákvörðun um það hvort halda eigi áfram með skipulags-ferlið á landi sem öll gögn bendi til að tilheyri ekki þeim er óski breytinga á skipulagi þótt viðkomandi hafi þinglýsta eignarheimild.

Skipulagsnefnd hafi áður samþykkt að halda ekki áfram með skipulag á því svæði sem núverandi breytingartillaga taki til nema samþykki landeigenda Selsunds lægi fyrir. Aldrei hafi verið leitað eftir nefndu samþykki.

Í Aðalskipulagi Rangárþings ytra 2010-2022 sé umrætt svæði skipulagt sem landbúnaðar-svæði. Geri breytingartillagan ráð fyrir að reist verði einbýlishús og þrjú smáhýsi á lóðinni án þess að þar komi fram hvernig þær byggingar tengist landbúnaðarstarfsemi. Sé breyting þessi í andstöðu við fyrrnefnt aðalskipulag og samræmist ekki skilgreiningu þess. Hefði þurft að breyta skilgreiningu landsins í aðalskipulagi og afla samþykkis viðkomandi ráðuneytis fyrir lausn þess úr landbúnaðarnotum skv. II. kafla jarðalaga nr. 81/2004 áður en tillagan fengi samþykki.

Umrædd lóð liggi að veiðivatni og framkvæmdir séu hafnar á henni. Samkvæmt 33. gr. lax- og silungsveiðilaga nr. 61/2006 sé áskilið að sérstakt leyfi Fiskistofu þurfi áður en heimilaðar séu framkvæmdir á, í eða við veiðivatn. Hafi sveitarfélaginu borið að kanna hvort umrætt leyfi til framkvæmda hafi legið fyrir, sbr. 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.

Rotþró fyrir umrætt einbýlishús liggi utan byggingarreits. Hún sé í 16 m fjarlægð frá Selsundslæk og siturlögn um 7 m frá læknum. Leiða megi líkur að því að siturlögnin eða affall hennar sé í raun komið undir grunnvatnsstöðu vegna hæðar lagnarinnar miðað við yfirborð lækjar. Ekki liggi fyrir að undanþága sú er veitt hafi verið frá fjarlægð byggingarreits frá vatni heimili slíkt.

Málsrök Rangárþings ytra: Sveitarfélagið tekur fram að Hæstiréttur Íslands hafi í janúar 2017 vísað frá dómi máli kærenda er lotið hafi að landamerkjum milli Svínhaga og Selsunds. Ástæða þess sé sú að Héraðsdómur Suðurlands hafi sýknað eigendur Svínhaga af sömu dómkröfum árið 2010. Verði sá ágreiningur ekki borinn að nýju undir dómstóla. Sé því vart lengur ágreiningur um að umþrættar framkvæmdir séu allar innan merkja Svínhaga og að hið umdeilda deiliskipulag sé utan við merki Selsunds.

———-

Leyfishafa var tilkynnt um framkomna kæru en hann hefur ekki látið málið til sín taka.

Niðurstaða: Fyrir liggur að með dómi í máli E-189/2010, uppkveðnum 18. október 2010, voru eigendur lands jarðarinnar Svínhaga sýknaðir af kröfu kærenda um tiltekin landamerki jarðanna Selsunds og Svínhaga og var þeim dómi ekki áfrýjað. Á árinu 2015 var máli vegna sama landamerkjaágreinings vísað frá Héraðsdómi Suðurlands og var sá úrskurður staðfestur með dómi Hæstaréttar frá 13. janúar 2017 í máli nr. 837/2016. Var ástæða frávísunar málsins sú að um sama sakarefni væri að ræða og dæmt hefði verið í fyrrgreindu dómsmáli frá árinu 2010. Afmörkun skipulagssvæðisins og lóðarmörk samkvæmt hinni kærðu deiliskipulags-breytingu eru óbreytt frá eldra deiliskipulagi svæðisins frá árinu 2014. Af framangreindum ástæðum, auk þess að eignarréttindum verður ekki ráðstafað með deiliskipulagi, verður í máli þessu einungis tekin afstaða til lögmætis þeirra breytinga sem hin kærða ákvörðun fól í sér en ekki tekin afstaða til annarra álitaefna vegna eldra deiliskipulags, svo sem um mörk lóða að landi kærenda og landamerki milli jarðanna Selsunds og Svínhaga.

Hin kærða ákvörðun lýtur einungis að breytingum innan lóðar SH-17 í landi Svínhaga sem fólust í nýjum byggingarreit vegna færslu íbúðarhúss, sem heimilað var að byggja samkvæmt eldra deiliskipulagi, auk breytinga á bílastæðum og aðkomu að húsi af því tilefni. Veitti umhverfis- og auðlindaráðuneytið undanþágu frá gr. 5.3.2.14. í skipulagsreglugerð nr. 90/2013 frá 50 m fjarlægðarmörkum mannvirkja frá vötnum, ám eða sjó vegna nýrrar staðsetningar íbúðarhússins í um 36 m fjarlægð frá Selsundslæk. Var sú undanþága veitt samkvæmt heimild í 12. mgr. 45. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 að fenginni umsögn Skipulagsstofnunar.

Samkvæmt 33. gr. laga um lax- og silungsveiði nr. 61/2006 er sérhver framkvæmd í eða við veiðivatn, allt að 100 m frá bakka, sem áhrif getur haft á fiskigengd þess, afkomu fiskistofna, aðstæður til veiði eða lífríki vatnsins að öðru leyti, háð leyfi Fiskistofu. Í 59. tl. 1. mgr. 3. gr. laganna er hugtakið veiðivatn skýrt með þeim hætti að það sé „Á eða stöðuvatn sem veiði er í eða mætti í vera ef fiskur væri ræktaður þar.“ Fyrirliggjandi gögn og upplýsingar bera ekki með sér að Selsundslækur geti talist veiðivatn í skilningi fyrrgreindra laga og var af þeim sökum ekki þörf á að afla leyfis Fiskistofu fyrir staðsetningu fyrrgreinds íbúðarhúss.

Gert er ráð fyrir að staðsetning rotþróa sé sýnd á lóðaruppdrætti, sbr. gr. 4.4.4. í byggingar-reglugerð nr. 112/2012 sem er hluti byggingarleyfisteikninga. Um frágang og búnað rotþróa gilda lög um hollustuhætti og mengunarvarnir nr. 7/1998 og ákvæði laga um fráveitur nr. 9/2009 ásamt reglugerðum settum samkvæmt þeim. Við veitingu byggingarleyfis ber að ganga úr skugga um að farið sé að þeim reglum um rotþrær og frágang þeirra en ekki við gerð deiliskipulags.

Með vísan til þess sem að framan er rakið liggja ekki fyrir þær ástæður sem raskað geta gildi hinnar kærðu ákvörðunar og verður kröfu þar um því hafnað.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist verulega vegna mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kærenda um ógildingu ákvörðunar byggðarráðs Rangárþings ytra frá 19. ágúst 2015 um að samþykkja breytingu á deiliskipulagi fyrir lóðina SH-17 í landi Svínhaga.

____________________________________
Ómar Stefánsson

____________________________            ____________________________
Aðalheiður Jóhannsdóttir                                Þorsteinn Þorsteinsson