byggingarleyfi Archives - Page 9 of 69 - Úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála

maí 24

159/2021 Leirutangi

Með UUA

Árið 2022, föstudaginn 20. maí, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mættir voru Ómar Stefánsson, starfandi formaður, Unnþór Jónsson, settur varaformaður, og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 159/2021, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúa Mosfellsbæjar frá 22. september 2021 um að samþykkja umsókn um leyfi til að hækka rishæð húss á lóðinni Leirutanga 10 og innrétta þar íbúðarrými.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 19. október 2021, er barst nefndinni sama dag, kæra eigendur Leirutanga 2, 4, 6, 8, 12, 14 og 16, þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Mosfellsbæ frá 22. september 2021 að samþykkja umsókn um leyfi til að hækka rishæð húss á lóðinni Leirutanga 10 og innrétta þar íbúðarrými. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Mosfellsbæ 26. nóvember 2021.

Málavextir: Lóðin Leirutangi 10 er í grónu hverfi og á svæði þar sem ekki er í gildi deiliskipulag. Samkvæmt upplýsingum úr fasteignaskrá Þjóðskrár Íslands er á lóðinni 158,4 m² einbýlishús sem reist var árið 1983 og 39,2 m² bílskúr. Allt frá árinu 2017 hafa eigendur lóðarinnar leitast við að fá leyfi byggingaryfirvalda Mosfellsbæjar til að hækka rishæð hússins og innrétta þar íbúðarrými en eigendur nærliggjandi lóða hafa andmælt þeim áformum.

Úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála hefur áður haft til úrlausnar kærur vegna fyrirhugaðra byggingaráforma á umræddri lóð. Með úrskurði nefndarinnar í máli nr. 14/2019, uppkveðnum 31. október 2019, var felld úr gildi sú ákvörðun byggingarfulltrúa Mosfellsbæjar frá 1. febrúar 2019 að samþykkja byggingarleyfi fyrir stækkun hússins þannig að nýtingarhlutfall lóðarinnar færi úr 0,25 í 0,43. Var niðurstaða nefndarinnar á því reist að með hinu umþrætta leyfi væri svo vikið frá nýtingarhlutfalli því sem almennt gerðist á grannlóðum á svæðinu að óheimilt hefði verið að grenndarkynna umsóknina, enda hefði umdeild hækkun nýtingarhlutfallsins óhjákvæmilega talsverð áhrif á þéttleika byggðar og byggðamynstur. Í framhaldinu var lögð inn ný umsókn um byggingarleyfi fyrir stækkun hússins þar sem tekið var fram að fyrir mistök hefði nýtingarhlutfall verið skráð of hátt í skráningartöflu er fylgt hefði eldri umsókn um byggingarleyfi. Synjaði byggingarfulltrúi umsókninni með vísan til afgreiðslu skipulagsnefndar er taldi að ekki væri kostur á að grenndarkynna umsóknina í samræmi við 44. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 með tilliti til nýtingarhlutfalls. Hlutfallið færi yfir þau mörk er fram kæmu í skipulags- og byggingarskilmálum fyrir Leirutanga frá 19. maí 1981. Skaut eigandi Leirutanga 10 greindri afgreiðslu til úrskurðarnefndarinnar sem með úrskurði í máli nr. 124/2020, uppkveðnum 31. mars 2021, felldi hina kærðu ákvörðun úr gildi. Í úrskurðinum kom fram að skipulagsnefnd hefði ekki verið heimilt að synja grenndarkynningu einvörðungu með vísan til þess að nýtingarhlutfall lóðarinnar færi yfir þau mörk sem fram kæmu í skipulags- og byggingarskilmálum fyrir Leirutanga frá 19. maí 1981 og var sérstaklega tekið fram að niðurstaða nefndarinnar í máli nr. 14/2019 hefði ekki verið leidd af skipulags- og byggingarskilmálum svæðisins heldur af samanburði á nýtingarhlutfalli grannlóða á svæðinu. Þá var og vísað til þess að fram kæmi í greinargerð sveitarfélagsins að ekki yrði séð að skilmálarnir hefðu verið sendir Skipulagsstofnun til samþykktar fyrir 1. janúar 1998 í samræmi við 5. tl. ákvæðis til bráðabirgða í skipulagslögum.

Í kjölfar þessa var á fundi skipulagsnefndar 16. apríl 2021 tekin fyrir að nýju umsókn um hækkun á risi húss að Leirutanga 10 og samþykkti nefndin að grenndarkynna byggingaráformin í samræmi við 44. gr. skipulagslaga þegar fullnægjandi gögn lægju fyrir. Greind afgreiðsla var samþykkt á fundi bæjarstjórnar 21. apríl s.á. Hinn 11. maí s.á. var umsóknin grenndarkynnt fyrir eigendum Leirutanga 2-16 og þeim veittur frestur til 14. júní s.á. til að koma athugasemdum sínum á framfæri. Einnig var birt frétt á vefsíðu Mosfellsbæjar um grenndarkynninguna 12. s.m. Bárust athugasemdir frá kærendum við fyrirhuguð áform innan tilskilins frests og kom leyfishafi að sjónarmiðum sínum um framkomnar athugasemdir með bréfi, dags. 23. júní 2021. Umsóknin var tekin fyrir að nýju á fundi skipulagsnefndar 1. júlí 2021 þar sem framkomnar athugasemdir voru kynntar ásamt bréfi leyfishafa og skipulagsfulltrúa falið að vinna drög að svörum við þeim. Erindið var aftur tekið fyrir á fundi skipulagsnefndar 10. september s.á. og voru drög að svörum við framkomnum athugasemdum lögð fram til kynningar og afgreiðslu. Byggingaráformin voru samþykkt og skipulagsfulltrúa falið að svara athugasemdum í samræmi við drög skv. 2. mgr. 44. gr. skipulagslaga. Jafnframt var byggingarfulltrúa heimilað að gefa út byggingarleyfi þegar umsóknin samræmdist lögum nr. 160/2010 um mannvirki og byggingarreglugerð nr. 112/2012. Hinn 15. september 2021 samþykkti bæjarstjórn afgreiðslu skipulagsnefndar og á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 22. s.m. samþykkti hann framlagða aðaluppdrætti með áritun sinni.

Málsrök kærenda: Af hálfu kærenda er byggt á því að málsmeðferð skipulagsyfirvalda Mosfellsbæjar, grenndarkynning og viðbrögð sveitarfélagsins við athugasemdum kærenda hafi ekki verið í samræmi við forskrift laga. Hæð húsa að Leirutanga 2-16 hafi haldist óbreytt í um 40 ár. Lóðin Leirutangi 10 tilheyri botngötu þar sem séu sex einbýlishúsalóðir og séu húsin svokölluð Hosby-hús, þ.e. dönsk múrsteinshlaðin einingahús. Engin fordæmi séu fyrir hækkun húsa í botngötunni eða á lóðum nærliggjandi Leirutanga 10. Megi því segja að búið sé að festa byggðamynstrið með núverandi hæð bygginga, gerð þeirra og uppröðun. Samkvæmt 44. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 megi eingöngu veita leyfi án deiliskipulagsgerðar sé framkvæmdin í samræmi við landnotkun, byggðamynstur og þéttleika byggðar. Í norðanverðri götunni séu þrjú lágreist einbýlishús í línu, þ.e. Leirutangi 8-12, með íbúðarrými á einni hæð og sé hámarkshæð þeirra öll sú sama, eða 4,87 m. Húsin að sunnanverðu, þ.e. að Leirutanga 2, 4 og 6, séu gerólík en þar séu einbýlishúsin í línu með íbúðarrými á tveimur hæðum. Hækkun á húsi að Leirutanga 10 í 6,58 m sé ekki í samræmi við núverandi byggðamynstur og hafi bæjaryfirvöldum því skv. 44. gr. skipulagslaga ekki verið heimilt að veita umrætt byggingarleyfi. Vísi kærendur máli sínu til stuðnings til úrskurðar úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála frá 17. nóvember 2020 í máli nr. 54/2020.

Grenndarkynning skuli eingöngu notuð þegar um óverulegar breytingar sé að ræða. Í áliti umboðsmanns Alþingis í máli nr. 2907/1999 hafi m.a. komið fram að sveitarstjórn væri eingöngu heimilt að gefa út byggingarleyfi í þegar byggðu hverfi þar sem deiliskipulag lægi ekki fyrir ef breytingar á byggðamynstri hverfisins teldust óverulegar. Það teljist veruleg breyting á byggðamynstri þriggja einbýlishúsa, sem raðist í beina línu, að miðjuhúsið sé hækkað með íbúðarrými á tveimur hæðum á meðan aðliggjandi hús sitt hvoru megin séu lágreist með íbúðarrými á einni hæð. Var sveitarfélaginu því ekki stætt á að grenndarkynna byggingarleyfisumsóknina.

Núverandi nýtingarhlutfall lóðarinnar Leirutanga 10 sé 0,25 en með fyrirhugaðri stækkun húss á lóðinni verði það rúmlega 0,35. Ekkert af húsunum í norðanverðri botngötunni sé með nýtingarhlutfall yfir 0,3 og yrði Leirutangi 10 því með 61% hærra nýtingarhlutfall en núverandi meðaltal. Þegar horft sé til meðalnýtingarhlutfalls næstu lóða, þar sem styttra en 5 m sé á milli lóðamarka, sé meðalnýtingarhlutfall þeirra 0,20 og yrði meðalnýtingarhlutfall Leirutanga 10 því 79% hærra en þeirra. Ekki sé því um að ræða lítilsháttar breytingar á byggingarmagni.

Verði fyrirhuguð breyting á fasteigninni að Leirutanga 10 að veruleika muni hún skerða hagsmuni nágranna, sérstaklega eigenda að Leirutanga 2, 4 og 6, með skertu útsýni. Þá muni hún skerða hagsmuni eigenda að Leirutanga 8 og 12 vegna skuggavarps og hagsmuni eigenda Leirutanga 8, 12, 14 og 16 með aukinni innsýn í hús þeirra og garða. Þá virðist sveitarfélagið skauta framhjá þeirri staðreynd að hækkunin muni skerða hagsmuni eigenda að Leirutanga 12 sem muni einnig verða fyrir birtuskerðingu. Sveitarfélagið hefði því með réttu átt að útbúa teikningar sem sýndu áhrif fyrirhugaðrar framkvæmdar á skuggavarp fyrir alla nágranna. Megininntak athugasemda eigenda að Leirutanga 8 hafi verið að fyrirhuguð hækkun á Leirutanga 10 myndi varpa skugga á megin útisvæði íbúanna í Leirutanga 8, þ.e. suðvestur- og vesturhluta lóðar þeirra. Eigendurnir hafi lagt í umtalsverða vinnu og lagt út fjármuni til þess að gera útisvæðið að sælureit fjölskyldunnar. Verði fyrirhugaðar framkvæmdir að veruleika muni sólarstundum fækka um u.þ.b. 30-45 mínútur síðdegis á vorin og 45-60 mínútur síðdegis á sumrin, en það skerði lífsgæði íbúanna í Leirutanga 8 og óttist þeir að framkvæmdin muni draga úr verðmæti eignarinnar. Fordæmi séu fyrir því að bæjaryfirvöld hafi hafnað leyfisumsóknum eigenda að Leirutanga 8 og 16 um hækkun á risi til að unnt væri að gera þar íbúðarrými. Synjun þeirra umsókna hafi verið rökstudd með þeim hætti að húsin við hlið Leirutanga 16 séu ekki með íbúðarrisi. Kærendur telji því núverandi leyfisveitingu brjóta gegn fyrri framkvæmd og sé um að ræða brot á jafnræðisreglu stjórnsýsluréttar, sbr. 11. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Þrátt fyrir ítrekanir hafi bæjaryfirvöld ekki sinnt upplýsingaskyldu sinni og útvegað gögn um eldri afgreiðslur frá því upp úr árinu 1980, hvort sem þeim hafi verið synjað, líkt og um Leirutanga 8 og 16, eða þær samþykktar.

Samkvæmt 2. mgr. 37. gr. skipulagslaga gildi sú meginregla að gera skuli deiliskipulag fyrir einstök svæði eða reiti þar sem framkvæmdir séu fyrirhugaðar og hafi það verið sérstaklega nefnt í fyrri úrskurði nefndarinnar frá 31. október 2019 í máli nr. 14/2019. Sú skylda hvíli augljóslega á sveitarfélögum að deiliskipuleggja svæði séu framkvæmdir fyrirhugaðar þar. Í svörum bæjaryfirvalda við þeirri athugasemd kærenda hafi komið fram að deiliskipulag sé unnið þegar áform séu um frekari uppbyggingu svæða en í þessu tilfelli sé hverfið fullbyggt. Að mati kærenda séu þau svör í ósamræmi við framangreint lagaákvæði og virðist sveitarfélagið ekki vilja ráðast í gerð deiliskipulags fyrir svæðið.

Fyrir liggi að þær teikningar sem skipulagsnefnd hafi samþykkt að grenndarkynna 16. apríl 2021 hafi ekki verið þær sömu og hafi verið grenndarkynntar. Bæjarfulltrúar hafi ekki fengið í hendur réttar teikningar þegar drög að svörum við athugasemdum hafi verið lögð fram til kynningar hjá nefndinni. Því hafi þeir ekki verið upplýstir um að búið væri að draga verulega úr umfangi íbúðar á rishæð á milli útgáfu teikninga, líklega til að minnka nýtingarhlutfall, en hæð hússins hafi enn verið 6,58 m og því um sömu hagsmunaskerðingu að ræða fyrir nágranna. Nýjar teikningar hafi verið kynntar fyrir nefndarmönnum á fundi skipulagsnefndar 10. september 2021 og sé það enn eitt dæmið um óeðlilega málsmeðferð skipulagsyfirvalda bæjarins í máli þessu. Þá hefðu kærendur gert athugasemdir vegna ófullnægjandi kynningargagna, m.a. að þau hefðu ekki sýnt fyrirhugaða framkvæmd á fullnægjandi hátt. Bæjaryfirvöld hefðu svarað því til að aðeins væri um leiðbeiningablað að ræða. Kærendur árétti að samkvæmt gr. 5.9.7. í skipulagsreglugerð nr. 90/2013 séu gerðar ákveðnar kröfur til þeirra gagna sem skuli fylgja með grenndarkynningu en teikningarnar hafi hvorki sýnt þau mannvirki sem fyrir séu á svæðinu eða hæðarlínur né hafi verið gerð grein fyrir landmótun eða götumyndun.

Frestur til að skila athugasemdum vegna grenndarkynningarinnar hafi verið til 14. júní 2021. Á fundi skipulagsnefndar 1. júlí s.á. hafi m.a. verið kynntar athugasemdir frá lögmanni eigenda að Leirutanga 10 frá 23.júní s.á. þar sem athugasemdum kærenda hafi verið svarað. Athugasemdir leyfishafa hafi þar með verið orðnar hluti af gögnum málsins þrátt fyrir að frestur til að skila inn athugasemdum hafi þá verið liðinn. Slíkt geti ekki talist eðlileg stjórnsýsla.

Málsrök Mosfellsbæjar: Af hálfu bæjaryfirvalda er þess krafist að kröfum kærenda sé hafnað enda hafi afgreiðsla áðurgreindrar umsóknar um byggingarleyfi verið lögmæt og uppfyllt skilyrði skipulagslaga nr. 123/2010, skipulagsreglugerðar nr. 90/2013, laga nr. 160/2010 um mannvirki og byggingarreglugerðar nr. 112/2012. Sú ákvörðun skipulagsnefndar að grenndarkynna umsókn leyfishafa sé í samræmi við upphaflega afstöðu skipulagsnefndar frá því í janúar 2018 og hafi grenndarkynningin farið fram í samræmi við ákvæði laga og reglugerða. Umsóknin hafi verið til umfjöllunar hjá skipulagsnefnd sem lagt hafi mat á það hvort hún samræmdist landnotkun, byggðamynstri og þéttleika byggðar og tekin hafi verið ákvörðun um grenndarkynningu þar sem skilyrðin hafi verið talin uppfyllt.

Leyfishafi hafi lagt fram umsókn um útlitsbreytingu og hækkun á þaki húss í þegar byggðu hverfi þar sem ekki sé í gildi deiliskipulag sökum aldurs svæðisins. Ákvæði 44. gr. skipulagslaga sé nokkuð skýrt um afgreiðslu og málsmeðferð umsókna um útlitsbreytingu og beri sveitarstjórn ábyrgð á því að taka tillöguna til afgreiðslu og meta hvort hún sé í samræmi við landnotkun, byggðamynstur og þéttleika byggðarinnar. Umsóknin hafi að fullu samræmst byggðarmynstri hverfisins og líti bæjaryfirvöld svo á að skoða beri byggð í Leirutanga sem heild, en hún einkennist af lágreistri byggð sérbýla á stökum stórum íbúðarhúsalóðum. Einkennist byggðin af einbýlis- og parhúsum á einni til tveimur hæðum þar sem manngengt sé víða í risi. Húsum í hverfinu hafi verið breytt og sum þeirra stækkuð. Hús snúi að rólegri húsagötu í botngötum þar sem innkeyrsla sé að sambyggðum eða stakstæðum bílskúrum. Þakgerð sé heldur frjálsleg en flest hús skarti tvíhalla- eða valmaþaki. Þrjú stök hús myndi ekki sitt eigið byggðarmynstur í götu eða hverfi sem telji samtals 51 íbúðareiningu í ein- eða tvíbýlum. Þó svo að þrjú hús í einni botngötu séu svokölluð Hosby-hús séu þau ekki einkenni byggðarmynsturs í Leirutanga. Að hækka hús í þá hæð sem m.a. þekkist í hverfinu teljist ekki umfangsmikil breyting byggðarmynsturs. Breytingar eða viðbætur hafi verið unnar bæði á húsum í kring sem og víða í sveitarfélaginu og sé matið og afgreiðslan því í samræmi við fordæmi. Um sé að ræða breytingu á húsi innan íbúðarsvæðis í Leirutanga og verði það áfram einbýlishús. Breytingin miði að því að auka umfang þess lítillega með hækkun á þaki sem leiði til betri nýtingar.

Við mat á því hvort umsókn falli að markmiðum grenndarkynningar séu bæjaryfirvöld óbeint að taka afstöðu til þess hvort gera þurfi deiliskipulag á svæðinu og hafi það í þessu tilviki verið talið óþarft. Bæjaryfirvöld séu ósammála þeirri túlkun kærenda á skipulagslögum að nauðsynlegt hefði verið að gera nýtt deiliskipulag. Í kæru sé í flestum tilvikum vísað til ákvæða sem jafnan eigi við um gerð deiliskipulags á nýjum svæðum þar sem uppbygging sé ekki hafin eða þar sem frekari uppbygging sé fyrirhuguð næstu ár. Á umræddu svæði í Leirutanga sé frekari uppbygging ekki fyrirhuguð þar sem allar skilgreindar lóðir séu fullbyggðar. Með vísan til úrskurðar í máli nr. 124/2020 sé ljóst að ekki sé í gildi ákvæði um fast nýtingarhlutfall hverfisins og að óheimilt hafi verið að byggja afstöðu í málinu á nýtingarhlutfalli eldri skilmála. Þvert á móti hafi bæjaryfirvöldum borið að leggja mat á öll atriði málsins, þ. á m. nýtingarhlutfall Leirutanga 10 í samanburði við nýtingarhlutfall grannlóða á svæðinu. Þá hafi reikniaðferðir um stærðir húsa breyst frá því að hverfið hafi byggst upp. Prósentuútreikningar á nýtingarhlutfalli geti því ekki einir og sér legið til grundvallar við mat skipulagsnefndar á byggingaráformum eins og fyrri úrskurðir sama máls meðal annars sýni. Við hækkun á þaki í manngengna rishæð stækki hlutfallslegt heildarumfang hússins, bæði í innra og ytra rúmmáli, lítillega frá því sem áður hafi verið. Leirutangi 10 verði þannig einnar hæðar hús með risi í samræmi við helming húsa í botngötunni.

Rétt sé að grenndarkynningu hafi ekki fylgt afstöðumynd hnitsett í mælikvarða 1:500–1:2.000, en í leiðbeiningablaði Skipulagsstofnunar komi m.a. fram að í kynningargögnum skuli vera „Aðalteikningar eða sambærileg hönnunargögn. Götumyndir eða önnur skýringargögn sem lýsa umræddri framkvæmd á þann hátt að hagsmunaaðilar geti tekið afstöðu til hennar.“ Markmið þeirra krafna sé að þeir sem eigi hagsmuni að gæta geti á grundvelli gagnanna myndað sér afstöðu til þeirra breytinga sem séu til kynningar. Nær fullunnar byggingarnefndarteikningar og útlitsmyndir hússins séu fullnægjandi til þess að lýsa umfangi framkvæmdarinnar. Þá verði ekki ráðið af athugasemdum kærenda við grenndarkynninguna að óljóst hafi verið hvert eðli eða umfang breytingarinnar væri. Hvað varði tilvísun kærenda til álits umboðsmanns Alþingis nr. 2907/1999 sé bent á að umrædd grenndarkynning varði ekki deiliskipulag eða breytingu á því heldur umsókn um byggingarleyfi sem afgreidd hafi verið á grundvelli skýrra heimilda í skipulagslögum. Þá sé inntak og orðalag ákvæðis um grenndarkynningar ekki með sama hætti nú og hafi verið í eldri skipulags- og byggingarlögum. Skipulagsnefnd hafi lagt mat á athugasemdir og tilkynnt um niðurstöðu sína í samræmi við 2. mgr. 44. gr. skipulagslaga. Þá hafi hin kærða afgreiðsla byggingarfulltrúa hlotið meðferð og afgreiðslu í samræmi við lög um mannvirki og gr. 2.4.2. í byggingarreglugerð.

Líkt og fram komi í úrskurði úrskurðarnefndarinnar í máli nr. 20/2021 séu ákvæði um skuggavarp heldur óljós þegar litið sé til skipulagsreglugerðar og því verði að telja að skipulagsyfirvöld hafi nokkuð svigrúm til þess að meta hvert sé ásættanlegt skuggavarp framkvæmda. Við hönnun húsa og skipulags hafi skapast sú hefð og venja að kanna skuggavarp og birtuskilyrði yfir þann tíma dags þegar sólar njóti helst við á sex mánaða tímabili. Algengt viðmið sé frá því klukkan níu um morgun, klukkan hálf tvö að hádegi og klukkan fimm seinnipart dags en það séu sólríkustu tímar dags. Að jafnaði séu skoðaðar sumarsólstöður og jafndægur. Við mat á því hvort skuggavarp skerði birtuskilyrði fasteigna eða íverurýma íbúða sé almennt ekki litið til afmarkaðs tíma seint að degi til á völdum dögum ársins. Sjá megi að bæði bílskúr á lóð Leirutanga 10 og norðurhluti húss Leirutanga 8 varpi skugga á svæði á lóð Leirutanga 8, hvort sem húsið verði hækkað eður ei. Óbreyttur réttur til útsýnis sé ekki bundinn í lög og geti íbúar í þéttbýli átt von á því að nánasta umhverfi þeirra taki einhverjum breytingum.

Athugasemdir leyfishafa: Af hálfu leyfishafa er vísað til þess að sú framkvæmd sem sótt hafi verið um leyfi fyrir muni ekki leiða til þess að nýtingarhlutfall hússins að Leirutanga 10 skeri sig úr þegar horft sé til annarra húsa í hverfinu. Nýtingarhlutfall lóða að Leirutanga 2, 4 og 6 sé yfir því 35% nýtingarhlutfalli sem stækkun að Leirutanga 10 myndi fela í sér. Um sé að ræða helming húsa í botngötunni og séu þau öll einbýlishús. Húsin séu vel yfir leyfilegri hæð samkvæmt skipulags- og byggingarskilmálum fyrir Leirutanga frá 19. maí 1981. Raunverulegt nýtingarhlutfall Leirutanga 2 sé 0,38 en ekki 0,37 og nýtingarhlutfall Leirutanga 4 sé 0,40 en ekki 0,36. Bæjaryfirvöld hafi strax í kjölfar nefndra skilmála veitt leyfi fyrir byggingum umfram leyfilegt nýtingarhlutfall og/eða umfram leyfilega hæð. Því hafi svo verið haldið áfram þegar veitt hafi verið leyfi vegna viðbygginga framangreindra húsa. Þá standi framkvæmdir yfir að Leirutanga 2 og að sögn eigenda þess húss eigi að byggja þar sólstofu við húsið. Muni nýtingarhlutfall þess hús þá hækka en það sé þegar langt umfram heimilað nýtingarhlutfall. Að auki séu fjölmörg önnur hús í Leirutanga þar sem nýtingarhlutfall sé langt umfram leyfilegt hlutfall.

Hvergi sé kveðið á um að húsin norðan megin í botngötunni skuli vera á einni hæð og húsin sunnan megin á tveimur hæðum. Í botngötunni á móti, þ.e. Leirutanga 1-9, séu t.a.m. hús bæði á einni og tveimur hæðum á víxl. Ekkert samræmi sé því á ásýnd botngötunnar og fráleitt að halda því fram að hækkun á þaki húss leyfishafa brjóti gegn henni. Í fyrirhugaðri stækkun sé hækkun þaksins um 1,5 m, þ.e. til jafns við hús að Leirutanga 5, sem sé norðan megin í botngötunni á móti, þannig að hæð hússins verði 6,60 m líkt og heimilað sé í nefndum skipulags- og byggingarskilmálum. Hæð hússins verði því minni en húsa að Leirutanga nr. 2, 4 og 6 sem séu 7,4 m að hæð. Þá verði halli á þakinu og engir kvistir. Ekki sé verið að bæta heilli hæð ofan á húsið heldur einungis að nýta þar ris líkt og gert sé að Leirutanga 5. Sú mynd af gróðri á milli lóða að Leirutanga 8 og 10 sem fylgt hafi kæru sé villandi enda skyggi hús leyfishafa lítið á þann blett. Hús að Leirutanga nr. 2, 4 og 6 standi það ofarlega að auðvelt sé að horfa frá annarri hæð húsanna yfir húsið að Leirutanga 10 og yrði engin breyting á því með fyrirhugaðri hækkun. Frá fyrstu hæð húsanna sé hins vegar lítið útsýni í dag vegna trjágróðurs í görðunum og verði því engin breyting þar á útsýni. Þá hafi engin gögn verið lögð fram um að umsóknum eigenda Leirutanga 8 og 16, um hækkun á risi til að útbúa þar íbúðarrými, hafi áður verið hafnað og engin slík gögn fundist hjá Mosfellsbæ.

Þær athugasemdir sem gerðar hafi verið við grenndarkynningu hafi verið sendar leyfishafa og hafi hann í kjölfarið komið á framfæri ábendingum vegna þeirra. Vilji allra hljóti að standa til þess að upplýsa málið að fullu enda skuli stjórnvald sjá til þess að mál sé nægjanlega upplýst áður en ákvörðun sé tekin í því, sbr. rannsóknarreglu 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Þá mótmæli leyfishafi tilvísun kærenda til úrskurðar úrskurðarnefndarinnar í máli nr. 14/2019 enda hafi nefndin ekki á þeim tíma búið yfir upplýsingum um nýtingarhlutfall grannlóða leyfishafa auk þess sem rangar upplýsingar hafi legið fyrir hjá nefndinni um það hvert nýtingarhlutfall lóðar leyfishafa yrði eftir fyrirhugaða stækkun. Ekkert styðji þær fullyrðingar kærenda að fyrirhuguð hækkun á húsi leyfishafa muni hafa áhrif á hagsmuni kærenda og ekkert því komið fram í málinu sem réttlæti að ógilda beri hið kærða byggingarleyfi. Að öðrum kosti yrði staða leyfishafa verri en margra nágranna og væri þannig verið að mismuna aðilum í sömu íbúðargötu.

Viðbótarathugasemdir kærenda: Kærendur vísa til þess að ekki séu önnur hús austan eða vestan megin við Leirutanga 5 sem verði fyrir jafn miklum áhrifum af skuggavarpi og innsýn líkt og hækkun á húsinu að Leirutanga 10 hefði í för með sér. Þá hafi bæjaryfirvöld ekki enn látið útbúa teikningar sem sýni skuggavarp fyrir Leirutanga 12 vegna fyrirhugaðra framkvæmda en búast megi við því að íbúar þess húss verði einnig fyrir verulega skertum hagsmunum vegna færri sólarstunda á lóð sinni. Ekki sé eitt einasta fordæmi fyrir því að bæjaryfirvöld hafi samþykkt hækkun á rishæð húss til að innrétta þar íbúðarrými eftir byggingu þess. Um gróið hverfi sé að ræða sem staðið hafi óbreytt í um 40 ár. Þótt fordæmi finnist fyrir hinum ýmsu undanþágum þýði það ekki að sveitarfélaginu beri að samþykkja allar umsóknir um sömu undanþágu. Megi nefna sem dæmi að bæjaryfirvöld hafi hafnað umsókn eigenda að Bjargartanga 4 og 6 um gerð bílastæðis á norðurhluta lóðar út að Álfatanga, jafnvel þó fordæmi séu fyrir slíkri útfærslu á Bjargartanga 10.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um lögmæti ákvörðunar byggingarfulltrúa Mosfellsbæjar frá 22. september 2021 um að samþykkja umsókn um leyfi til að hækka rishæð húss á lóðinni Leirutanga 10. Fól umsóknin m.a. í sér hækkun þakmænis úr 4,87 m í 6,58 m og fá með því nýtanlega rishæð, innrétta þar íbúðarrými og gera svalir, 16,3 m² að stærð. Þá voru á aðaluppdrætti sem fylgdu umsókninni sýndar tvær svokallaðar franskar svalir, en gert var ráð fyrir dyrum við útvegg sunnan megin og kom fram að við þær væru sett svonefnd frönsk svalahandrið. Af uppdrættinum má ráða að ekki er gert ráð fyrir að unnt sé að stíga út á svalirnar. Umrædd lóð er staðsett í botngötu ásamt Leirutanga 2-12. Standa allir eigendur annarra lóða við botngötuna að kæru í máli þessu ásamt eigendum Leirutanga 14 og 16, en þær lóðir eru við næstu botngötu og er göngustígur á bæjarlandi á milli þeirra lóða og Leirutanga 10.

Í 2. mgr. 37. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 kemur fram sú meginregla að gera skuli deiliskipulag fyrir svæði eða reiti þar sem framkvæmdir séu fyrirhugaðar. Í 1. mgr. 44. gr. skipulagslaga er hins vegar að finna undantekningu frá framangreindri meginreglu um gerð deiliskipulags þegar framkvæmdir eru fyrirhugaðar, en þar segir að þegar sótt sé um byggingar- eða framkvæmdaleyfi fyrir framkvæmd sem sé í samræmi við aðalskipulag og deiliskipulag liggi ekki fyrir geti sveitarstjórn eða sá aðili sem heimild hefur til fullnaðarafgreiðslu mála, sbr. 6. gr., ákveðið að veita megi leyfi án deiliskipulagsgerðar ef framkvæmdin er í samræmi við landnotkun, byggðamynstur og þéttleika byggðar. Skuli skipulagsnefnd þá láta fara fram grenndarkynningu.

Samkvæmt Aðalskipulagi Mosfellsbæjar 2011-2030 tilheyrir lóðin Leirutangi 10 Höfða-, Tanga- og Holtahverfi og er á skilgreindu íbúðarsvæði 115-Íb. Í aðalskipulaginu er umfjöllun um skipulag svæðisins af skornum skammti en því er þó lýst sem fullbyggðu með þéttingamöguleika. Húsið á umræddri lóð er 158,4 m² að stærð samkvæmt upplýsingum úr fasteignaskrá Þjóðskrár Íslands, en með bílskúr sem stendur á lóðinni er heildarflatarmál húsa á lóðinni 197,6 m². Með hinum kærðu byggingaráformum stækkar íbúðarhúsið í 237,4 m² og að meðtöldum bílskúr fer heildarflatarmál bygginga á lóðinni því í 276,6 m². Umrædd lóð er 789 m² að flatarmáli og fer nýtingarhlutfall hennar því úr 0,25 í 0,35 og er um að ræða 40% hækkun á hlutfallinu. Samkvæmt upplýsingum úr fasteignaskrá Þjóðskrár Íslands er stærð lóða í næsta nágrenni, þ.e. að Leirutanga 2-8 og 12-16, á bilinu 711 til 1.198,3 m². Stærðir húsa á lóðunum eru á bilinu 192 til 287,4 m². Nýtingarhlutfall lóðanna er á bilinu 0,18-0,30 að Leirutanga 2 og 4 undanskildum, en þær lóðir hafa hlutföllin 0,33 og 0,36. Í sömu botngötu eru lóðirnar Leirutangi 2-12 og á þremur þeirra má finna hús sem eru yfir 250 m² að stærð, þ.e. Leirutanga 2, 4 og 6. Þá eru hús á meðal nærliggjandi húsa með rishæð, m.a. í sömu botngötu og Leirutangi 10. Þrátt fyrir að þau hús sem standi sitt hvoru megin við Leirutanga 10 séu á einni hæð verður af heildarmati og samanburði við framangreinda staðhætti ekki annað ráðið en að umsókn leyfishafa um hækkun á þaki hafi verið í samræmi við gildandi landnotkun, byggðamynstur og þéttleika byggðar, svo sem áskilið er í 1. mgr. 44. gr. skipulagslaga.

Umsókn um greint byggingarleyfi var grenndarkynnt með lögmæltum fjögurra vikna athugasemdafresti skv. 2. mgr. 44. gr. skipulagslaga fyrir þeim sem hagsmuna áttu að gæta og komu kærendur að athugasemdum sínum við grenndarkynninguna. Í kjölfar þess var umsóknin tekin til umfjöllunar í skipulagsnefnd og hún samþykkt auk þess sem afstaða var tekin til framkominna athugasemda. Þá samþykkti bæjarstjórn framangreinda afgreiðslu skipulagsnefndar á fundi sínum 15. september 2021. Svör skipulagsnefndar bæjarins við athugasemdum kærenda og leyfishafa ásamt niðurstöðu var send kærendum með bréfi, dags. 16. september 2021. Byggingarfulltrúi samþykkti síðan umsóknina á afgreiðslufundi sínum 22. s.m. Meðferð málsins var að þessu leyti í samræmi við 2. mgr. 44. gr. gr. skipulagslaga.

Í gr. 5.9.7. í skipulagsreglugerð nr. 90/2013 er fjallað um hönnunargögn sem fylgja skulu grenndarkynningu á byggingar- eða framkvæmdaleyfisumsókn. Í greininni kemur fram að fylgja skuli afstöðumynd, hnitsett í mælikvarða 1:500 – 1:2000 eða í öðrum læsilegum mælikvarða, sem sýni fyrirhugaða framkvæmd og afstöðu hennar gagnvart aðliggjandi byggð og að landi, þ.e. sýni mannvirki sem fyrir séu á svæðinu, hæðarlínur og annað í landslagi sem skipti máli fyrir útfærslu framkvæmdar. Gera þurfi grein fyrir landmótun, götumyndum og öðru sem nauðsynlegt sé til að hagsmunaaðilar geti tekið afstöðu til framkvæmdarinnar. Hönnunargögn þurfi ekki að vera fullunnin á þessu stigi. Með umræddri grenndarkynningu fylgdu tveir uppdrættir af fyrirhuguðum breytingum sem dagsettir eru 5. maí 2021. Annar uppdrátturinn sýnir grunnmynd fyrstu hæðar og rishæðar Leirutanga 10 en hinn sýnir útlit allra hliða hússins. Uppdrættirnir eru í mælikvarðanum 1:100 og eru þeir því í ósamræmi við þau viðmið sem sett eru fram í gr. 5.9.7. í skipulagsreglugerð. Mælikvarðinn er þó læsilegur en sýnir samt ekki afstöðu fyrirhugaðrar breytingar gagnvart grannlóðum auk þess sem engar hæðarlínur er að finna á honum. Með grenndarkynningunni fylgdu engin gögn sem sýndu skuggavarp.

Eigendur Leirutanga 10 hafa nú í hartnær fimm ár leitast við að fá leyfi frá bæjaryfirvöldum Mosfellsbæjar fyrir því að hækka þakmæni og útbúa nýtanlegt rými á rishæð. Af kæru má ráða að kærendur æski þess að umrætt svæði verði deiliskipulagt. Heimild sveitarstjórna til þess að veita byggingarleyfi að undangenginni grenndarkynningu skv. 1. mgr. 44. gr. skipulagslaga er líkt og áður greinir undantekning frá þeirri meginreglu 2. mgr. 37. gr. sömu laga að þeim sé skylt að gera deiliskipulag fyrir svæði eða reiti þar sem framkvæmdir eru fyrirhugaðar.

Fyrir liggur að frá því að umdeild byggingaráform voru fyrst grenndarkynnt 12. mars 2018 hafa kærendur gagnrýnt og komið á framfæri athugasemdum við bæjaryfirvöld Mosfellsbæjar vegna ófullnægjandi grenndarkynningargagna. Þannig óskuðu eigendur Leirutanga 16 eftir því hinn 15. mars s.á. að fá sendar afstöðumyndir og skuggavarpsmyndir og gerði fyrri eigandi Leirutanga 8 slíkt hið sama 13. febrúar 2019, en af gögnum málsins verður ekki séð að sveitarfélagið hafi orðið við þeim beiðnum. Við meðferð kærumáls nr. 14/2019 létu eigendur Leirutanga 8 gera sínar eigin skuggavarpsmyndir og gerði byggingarfulltrúi í kjölfarið athugasemdir við þær, m.a. að ekki væri ljóst á hvaða forsendum þær byggðu. Með grenndarkynningu hins kærða byggingarleyfis 11. maí 2021 fylgdu engar skuggavarpsmyndir eða nánari skýringar á afstöðu eða áhrifum fyrirhugaðra breytinga á byggðina í kring. Verður það að teljast annmarki á meðferð málsins, sér í lagi í ljósi forsögu þess. Af hálfu bæjaryfirvalda hefur þó verið greint frá því að þau hafi látið vinna þrívítt skuggalíkan við rýni á tillögu leyfishafa auk þess sem bæjaryfirvöld hafa greint frá því að þær myndir sem kærendur sendu með athugasemdum við grenndarkynningu og myndir sem Mosfellsbær hafi unnið til rýni hafi hvorar tveggja verið nýttar við endanlega afgreiðslu málsins. Verður því þrátt fyrir framangreindan annmarka ekki ráðið að hann hafi haft áhrif á efni ákvörðunarinnar þar sem fyrir lágu frekari upplýsingar um skuggavarp og afstöðu fyrirhugaðrar breytingar á byggðina í kring, m.a. frá kærendum. Verður annmarkinn því ekki talinn raska gildi hinnar kærðu ákvörðunar.

Kærendur telja umrædda leyfisveitingu brjóta gegn jafnræðisreglu íslensk stjórnsýsluréttar, sbr. 11. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993, með vísan til þess að bæjaryfirvöld hafi áður synjað um hækkun á risi að Leirutanga 8 og 16. Í gögnum þessa máls eða gögnum fyrri kærumála vegna umdeildra byggingaráforma liggur ekkert fyrir um að slíkum beiðnum hafi verið hafnað, en sveitarfélagið hefur upplýst að það hafi kannað afgreiðslur eldri byggingarleyfisumsókna í hverfinu en ekki fundið sambærileg dæmi um höfnun. Verður því ekki séð að með samþykki umsóknar hins umdeilda byggingarleyfis hafi verið brotið gegn jafnræðisreglunni.

Með vísan til þess sem að framan er rakið verður kröfu kærenda um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar hafnað.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist vegna fjölda kærumála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kærenda um ógildingu ákvörðunar byggingarfulltrúa Mosfellsbæjar frá 22. september 2021 um að samþykkja hækkun rishæðar húss á lóðinni Leirutanga 10 og innrétta þar íbúðarrými.

apr 25

Love0

156/2021 Réttarholtsvegur

Með UUA

Árið 2022, föstudaginn 22. apríl, fundaði úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála í gegnum fjarfundabúnað. Þátt tóku Unnþór Jónsson, settur varaformaður, Ásgeir Magnússon, fyrrverandi dómstjóri, og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 156/2021, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 13. júlí 2021 um að samþykkja byggingarleyfi fyrir færanlegri kennslustofu á lóð nr. 21-25 við Réttarholtsveg í Reykjavík.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 13. október 2021, er barst nefndinni sama dag, kærir eigandi, Langagerði 40, Reykjavík, þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 13. júlí 2021 að samþykkja byggingarleyfi fyrir færanlegri kennslustofu á lóðinni nr. 21-25 við Réttarholtsveg fyrir Réttarholtsskóla. Er þess krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Reykjavíkurborg 27. desember 2021.

Málavextir: Á afgreiðslufundi byggingarfulltrúans í Reykjavík 13. júlí 2021 var samþykkt umsókn eignasjóðs Reykjavíkurborgar um byggingarleyfi fyrir færanlegri kennslustofu K132-J á lóð nr. 21-25 við Réttarholtsveg fyrir Réttarholtsskóla, en byggingin mun hafa verið sett upp um mánaðarmótin júlí/ágúst 2021. Kærandi kom á framfæri athugasemdum vegna byggingarinnar með tölvupósti til Reykjavíkurborgar 8. ágúst s.á. og benti m.a. á að eigendum Langagerðis 40 hefði ekki borist grenndarkynning vegna framkvæmdarinnar. Óskaði kærandi eftir viðbrögðum frá sveitarfélaginu. Með tölvupósti byggingarfulltrúa 14. september s.á. var kærandi upplýstur um fyrrgreinda samþykkt embættisins og honum veittur rökstuðningur fyrir ákvörðuninni.

Málsrök kæranda: Kærandi telur að ekki sé um færanlega kennslustofu að ræða heldur virðist hún varanlega skeytt við landið. Byggingin sé talsvert stór og standi mjög nærri lóðarmörkum fasteignar kæranda. Umrætt hús sé í engu samræmi við aðrar byggingar á vegum Réttarholtsskóla og trufli verulega útsýni frá húsi kæranda. Skýrt sé samkvæmt 1. mgr. 44. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 að grenndarkynning hefði átt að fara fram áður en hið umdeilda leyfi hafi verið veitt. Engar undantekningar sé að finna í nefndum lögum vegna þessarar skyldu sveitarfélagsins og beri því að fella leyfið úr gildi, sbr. úrskurð úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála í máli nr. 88/2020.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Af hálfu borgaryfirvalda er þess krafist að kröfu kæranda verði hafnað og að hin kærða ákvörðun verði staðfest. Komið hafi upp umfangsmiklar rakaskemmdir í C-álmu Réttarholtsskóla og muni álman ekki verða nýtanleg undir kennslu meðan á framkvæmdum við hana standi. Mikilvægt sé að tryggja að skólastarf gangi vel, ekki síst vegna þeirrar röskunar sem orðið hafi síðastliðið eitt og hálft ár vegna óviðráðanlegra ytri aðstæðna. Í ljósi þess hafi verið ákveðið að tónlistarkennsla fari fram í færanlegri kennslustofu, sem komið verði fyrir á norðausturhluta lóðar skólans. Stærð hennar sé óveruleg miðað við stærð lóðarinnar, eða 80,2 m². Hún sé 16,5 m frá mörkum lóðar kæranda og heildarfjarlægð frá útvegg hennar að útvegg húss kæranda sé rúmir 22 m.

Kennslustofan uppfylli öll skilyrði laga nr. 160/2010 um mannvirki er varði öryggi og hollustuhætti kennsluhúsnæðis. Stofan sé sett upp til bráðabirgða vegna aðkallandi viðhalds á skólaálmunni og mikilvægt hafi verið talið að koma kennslustofunni fyrir sem fyrst til að tryggja samfellu í kennslu.

Samkvæmt 3. mgr. 44. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 sé gert ráð fyrir að falla megi frá grenndarkynningu ef leyfisskyld framkvæmd varði ekki hagsmuni annarra en sveitarfélagsins og/eða umsækjanda. Þar sem kennslustofan sé staðsett innarlega á lóðinni og hún valdi hvorki skuggavarpi né rýri með nokkrum hætti lífsgæði íbúa við Langagerði, þ. á m. kæranda, sé það mat borgarinnar að skilyrði ákvæðisins hafi verið uppfyllt. Hefði því ákvæðið átt við þegar byggingarleyfisumsóknin var til meðferðar.

Viðbótarathugasemdir kæranda: Kærandi telur að úrskurðarnefndinni beri að líta fram hjá málsrökum Reykjavíkurborgar þar sem greinargerð borgarinnar hafi borist nefndinni að liðnum fresti til að koma að athugasemdum. Áréttað sé að ekki hafi verið heimilt að lögum að fara gegn afdráttarlausum og fortakslausum áskilnaði 1. mgr. 44. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 um skyldu til grenndarkynningar áður en hin kærða ákvörðun hafi verið tekin.

Því sé hafnað að ákvæði 3. mgr. 44. gr. fyrrgreindra laga hafi „átt við undir meðferð umsóknarinnar“, en ekki hafi verið vísað til ákvæðisins þegar hin kærða ákvörðun hafi verið samþykkt. Samkvæmt ákvæðinu sé heimilt að falla frá grenndarkynningu ef „sýnt er fram á að breyting á deiliskipulagi eða leyfisskyld framkvæmd varði ekki hagsmuni annarra en sveitarfélagsins og/eða umsækjanda.“ Reykjavíkurborg hafi því sönnunarbyrði fyrir því að þannig sé ástatt með bygginguna að kærandi hafi ekki hagsmuni af stöðu hennar, en því fari fjarri að það hafi verið leitt í ljós. Engu geti skipt um lögmæti byggingarinnar að stærð hennar sé óveruleg miðað við stærð lóðar skólans og hvergi í lögum sé gert ráð fyrir slíkum samanburði í tengslum við grenndarhagsmuni af byggingum.

Sérstaklega sé því mótmælt að kærandi teljist ekki eiga þá hagsmuni sem almennt séu verndaðir með tilliti til grenndar vegna þess að hús hans standi það fjarri byggingunni. Byggingin blasi við frá húsi kæranda og sé þar mjög áberandi, skerði útsýni og valdi skuggavarpi. Hún nái langt upp fyrir þá skólabyggingu sem fyrir sé og í raun þétt upp að lóð kæranda. Grenndarhagsmunir kæranda séu því augljósir. Þá séu röksemdir Reykjavíkurborgar um röskun á skólastarfi og að byggingin uppfylli skilyrði laga nr. 160/2010 um mannvirki máli þessu óviðkomandi.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um lögmæti ákvörðunar byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 13. júlí 2021 um að samþykkja byggingarleyfi fyrir færanlegri kennslustofu á lóðinni nr. 21-25 við Réttarholtsveg fyrir Réttarholtsskóla.

Umrædd lóð er á svæði þar sem ekki er í gildi deiliskipulag. Í 1. mgr. 44. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 er mælt fyrir um að þegar sótt sé um byggingar- eða framkvæmdaleyfi fyrir framkvæmd sem sé í samræmi við aðalskipulag en deiliskipulag liggi ekki fyrir geti sveitarstjórn, eða sá aðili sem heimild hafi til fullnaðarafgreiðslu mála, ákveðið að veita megi leyfi án deiliskipulagsgerðar ef framkvæmdin er í samræmi við landnotkun, byggðamynstur og þéttleika byggðar. Skal skipulagsnefnd þá láta fara fram grenndarkynningu, sbr. 2. og 3. mgr. 43. gr. sömu laga. Er skipulagsnefnd heimilt skv. 3. mgr. 44. gr. laganna að falla frá grenndarkynningu ef sýnt er fram á að breyting á deiliskipulagi eða leyfisskyld framkvæmd varðar ekki hagsmuni annarra en sveitarfélagsins og/eða umsækjanda.

Lóð Réttarholtsskóla er á skilgreindu svæði fyrir samfélagsþjónustu samkvæmt þágildandi Aðalskipulagi Reykjavíkur 2010-2030. Verður að líta svo á að hin umdeilda kennslustofa fullnægi skilyrðum 1. mgr. 44. gr. skipulagslaga um samræmi við landnotkun, byggðamynstur og þéttleika byggðar, sbr. og skilgreiningu d-liðar 2. mgr. gr. 6.2. í skipulagsreglugerð nr. 90/2013 á landnotkunarflokknum samfélagsþjónusta. Bar samkvæmt því að grenndakynna hina umdeildu byggingu áður en leyfi fyrir henni var veitt. Við mat á því hvort heimilt hafi verið að falla frá þeirri kynningu á grundvelli þess að leyfisveitingin varðaði ekki hagsmuni kæranda, sbr. 3. mgr. 44. gr. skipulagslaga, verður að líta til þess að kennslustofan er einungis í rúmlega 20 m fjarlægð frá húsi kæranda. Er og ljóst að hún hefur grenndaráhrif gagnvart umræddri fasteign kæranda vegna útsýnis og nálægðar. Með hliðsjón af því og með vísan til þess að túlka ber undantekningarákvæði þröngt þykir ekki hafa verið sýnt fram á að framkvæmdin varði aðeins hagsmuni Reykjavíkurborgar. Bar borgaryfirvöldum því að grenndarkynna hina umdeildu byggingu fyrir kæranda. Þar sem það var ekki gert verður ekki hjá því komist að fella hina kærðu ákvörðun úr gildi.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 13. júlí 2021 um að samþykkja byggingarleyfi fyrir færanlegri kennslustofu á lóð Réttarholtsskóla nr. 21-25 við Réttarholtsveg.

mar 28

Love0

160/2021 Tjarnarstígur

Með UUA

Árið 2022, miðvikudaginn 23. mars, tók Ómar Stefánsson, starfandi formaður úrskurðarnefndar umhverfis og auðlindamála, fyrir mál nr. 160/2021 með heimild í 3. mgr. 3. gr. laga nr. 130/2011.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með kæru til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, er barst nefndinni 20. október 2021, kærir þáverandi eigandi, Tjarnarstíg 4, Seltjarnarnesi, þá ákvörðun byggingarfulltrúa Seltjarnarnesbæjar frá 11. október 2021 að veita leyfi til að byggja bílskúr að Tjarnarstíg 10. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi. Þá má ráða af málatilbúnaði kæranda að einnig sé kærð breyting á deiliskipulagi Lambastaðahverfis varðandi Tjarnarstíg 10 sem birt var í B-deild Stjórnartíðinda 8. mars 2021.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Seltjarnarnesbæ 17. nóvember 2021.

Málsatvik og rök: Ákvörðun bæjarstjórnar Seltjarnarnesbæjar um breytingu á deiliskipulagi Lambastaðahverfis vegna Tjarnarstígs 10 tók gildi með auglýsingu í B-deild Stjórnartíðinda 8. mars 2021. Þar kom fram að breytingin fæli í sér heimild fyrir bílskúr á nýjum byggingarreit á lóð Tjarnarstígs 10 og að nýtingarhlutfall lóðar væri hækkað. Á fundi bæjarstjórnar Seltjarnarnesbæjar 23. júní s.á. var umsókn um leyfi til að reisa bílskúr á lóðinni samþykkt og gaf byggingarfulltrúi út byggingarleyfi fyrir framkvæmdunum 11. október 2021.

Kærandi vísar til þess að umrædd breyting á deiliskipulagi hafi ekki verið grenndarkynnt fyrir honum þrátt fyrir að augljóst væri að bílskúrinn myndi hafa áhrif á útsýni hans til sjávar, en lög séu skýr um að hagsmunaaðilar eigi að fá nýtt deiliskipulag kynnt. Kærandi hefði aldrei samþykkt breytingarnar en hefði getað veitt samþykki sitt væri skúrinn niðurgrafinn að hluta.

Af hálfu Seltjarnarnesbæjar er vísað til þess að ekki hafi verið talin þörf á að grenndarkynna breytingu á deiliskipulagi fyrir eiganda Tjarnarstígs 4 þar sem í eldra deiliskipulagi hafi verið heimildir til að skerða verulega útsýni frá umræddri fasteign til sjávar og breytingin falið í sér minni skerðingu á útsýni.

Af hálfu leyfishafa er m.a. bent á að fyrirhugaður bílskúr fari ekki í bága við skilmála gildandi deiliskipulags.

Niðurstaða: Í 3. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála er kveðið á um að þeir einir geti skotið máli til úrskurðarnefndarinnar sem eigi lögvarða hagsmuni tengda hinni kærðu ákvörðun.

Málatilbúnaður kæranda í kærumáli þessu byggir á atvikum er tengjast réttarstöðu hans sem eiganda Tjarnarstígs 4 á Seltjarnarnesi. Samkvæmt fyrirliggjandi upplýsingum úr fasteignaskrá Þjóðskrár Íslands seldi kærandi umrædda fasteign með kaupsamningi, dags. 7. desember 2021, og var afsali fyrir fasteigninni þinglýst 21. mars 2022. Á kærandi því ekki lengur hagsmuni af því að fá skorið úr um lögmæti umdeildra ákvarðana sem tengjast nefndri fasteign. Nýir eigendur Tjarnarstígs 4 hafa lýst því yfir að þeir hyggist ekki taka við aðild í kærumálinu.

Með vísan til þess sem að framan er rakið verður kærumáli þessu vísað frá úrskurðarnefndinni.

Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

mar 21

Love0

154/2021 Bríetartún

Með UUA

Árið 2022, föstudaginn 18. mars, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mætt voru Ómar Stefánsson, starfandi formaður, Unnþór Jónsson, settur varaformaður, og Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor.

Fyrir var tekið mál nr. 154/2021, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 14. september 2021 um að samþykkja umsókn um leyfi til að fjarlægja útigeymslu við austurhlið 1. hæðar hússins Bríetartúns 9-11 á lóð nr. 8-16A við Borgartún og til að innrétta fjögurra deilda leikskóla fyrir 60 börn í rými 0105, 0116 og 0117 í sama húsi.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 11. október 2021, er barst nefndinni sama dag, kæra eigendur íbúða 0206, 0210, 0213, 2012, 0307 að Bríetartúni 11 og eigendur íbúðar 05 0803 að Bríetartúni 9, þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík að samþykkja umsókn um leyfi til að fjarlægja útigeymslu við austurhlið 1. hæðar hússins Bríetartúns 9-11 á lóð nr. 8-16A við Borgartún og til að innrétta fjögurra deilda leikskóla fyrir 60 börn í rými 0105, 0116 og 0117 í sama húsi. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi. Jafnframt var gerð krafa um stöðvun framkvæmda á meðan málið væri til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni en þeirri kröfu var hafnað með úrskurði uppkveðnum 21. október 2021.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Reykjarvíkurborg 21. október 2021.

Málavextir: Með samningi, dags. 12. mars 2021, leigði Íþaka fasteignir ehf. Reykjavíkurborg eignarhluta 05 0105 í Bríetartúni 11 undir starfsemi ungbarnaleikskóla. Þar að auki leigði borgin 520-530 m² af sameiginlegri lóð fyrir framan Bríetartún 11 þar sem útbúa átti afgirt útileiksvæði og 300 m²opið leiksvæði sem þegar var á lóðinni og Íþaka ætlaði að breyta og girða af fyrir leikskólann. Kynningarfundur var haldinn fyrir eigendum Bríetartúns 9-11 hinn 6. maí 2021 um leigusamninginn og fyrirhugaðar breytingar á lóðinni. Í kjölfar fundarins sendu eigendur íbúðar 0307 að Bríetartúni 11 bréf til skóla- og frístundaráðs og Höfðaíbúða ehf., dags. 10. maí 2021, og mótmæltu fyrirhuguðum breytingum á lóðinni.

Hinn 8. júní 2021 var á húsfundi húsfélagsins Bríetartúni 9-11 fjallað um þá ósk Rekstrarfélags um lóð Höfðatorgs að stjórn húsfélagsins myndi undirrita yfirlýsingu um samþykki fyrir því að hluti sameiginlegrar lóðar Borgartúns 8-16A yrði tekinn undir rekstur leikskóla. Eftir atkvæðagreiðslu lá fyrir að eigendur 31 eignarhluta með 41,77% sameiginlega hlutfallstölu voru samþykkir en eigendur 10 eignarhluta með 11,08% sameiginlega hlutfallstölu voru á móti undirritun viljayfirlýsingarinnar. Fundarstjóri taldi, með hliðsjón af fyrirliggjandi áliti lögmanns sem aflað var fyrir fundinn og með vísan til 2. tölul. A-liðar 41. gr. laga nr. 26/1994 um fjöleignarhús, tillöguna hafa fallið þar sem samþykki allra eigenda að Bríetartúni 9-11 væri krafist.

Á aðalfundi Rekstrarfélags um lóð Höfðatorgs hinn 24. júní 2021 var tekin fyrir beiðni um samþykki fundarins á framkvæmdum á lóðinni. Var erindið samþykkt af HTO ehf., Íþöku fasteignum og Höfðatorgi ehf., en hafnað af hálfu húsfélagsins Bríetartúni 9-11. Lögmaður Íþöku fasteigna mótmælti synjun húsfélagsins þar sem framkvæmdirnar hefðu verið samþykktar með auknum meirihluta þeirra sem mættu á fund húsfélagsins 8. s.m. Á félagsfundi Rekstrarfélags um lóð Höfðatorgs, 17. ágúst s.á., voru tekin fyrir drög að leigusamningi um umræddan hluta lóðar Höfðatorgs með vísan til 2. mgr. 19. gr. laga um fjöleignarhús. Samþykktu eigendur eignarhluta með 91,19% sameiginlega hlutfallstölu og fimm af sex miðað við fjölda umræddan leigusamning. Fram kom í fundargerð að í samræmi við samþykktir Rekstrarfélags um lóð Höfðatorgs færi hvert hús með eitt atkvæði en um 6 hús/matshluta væri að ræða sem standi á lóðinni. Formaður stjórnar rekstrarfélagsins undirritaði síðan leigusamninginn fyrir hönd stjórnar 19. ágúst s.á.

Á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 14. september 2021 var samþykkt umsókn Íþöku fasteigna um leyfi til að fjarlægja útigeymslu við austurhlið 1. hæðar hússins Bríetartúns 9-11 á lóð nr. 8-16A við Borgartún og til að innrétta fjögurra deilda leikskóla fyrir 60 börn í rými 0105, 0116 og 0117 í sama húsi. Fyrir fundinum lá m.a. fundargerð Rekstrarfélags um lóð Höfðatorgs, dags. 2. júlí 2021 og 17. ágúst s.á., leigusamningur dags. 19. s.m., og umsögn frá skrifstofu sviðsstjóra umhverfis- og skipulagssviðs, dags. 8. september s.á. Á fundi borgarráðs 30. s.m. var afgreiðsla byggingarfulltrúa staðfest með samþykkt B-hluta fundargerðar skipulags- og samgönguráðs frá 29. s.m. Byggingarleyfi var síðan gefið út 29. september 2021.

Málsrök kærenda: Kærendur vísa til þess að með umdeildu byggingarleyfi hafi verið gefið leyfi til að girða af hluta lóðarinnar Borgartúns 8-16A og útbúa þar útileiksvæði fyrir leikskóla. Lóðin sé sameign eigenda Borgartúns 8-16A, Þórunnartúns 1, Bríetartúns 9-11 og Katrínartúns 2, 4 og 6. Í 1. mgr. 10. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki komi fram að umsókn um byggingarleyfi skuli send hlutaðeigandi byggingarfulltrúa eða eftir atvikum Húsnæðis- og mannvirkjastofnun ásamt hönnunargögnum og öðrum nauðsynlegum gögnum, þ.m.t. tilkynningu um hver verði hönnunarstjóri mannvirkisins og samþykki meðeigenda samkvæmt ákvæðum laga nr. 26/1994 um fjöleignarhús.

Ákvörðun um að samþykkja leigusamning milli leyfishafa og Rekstrarfélags um lóð Höfðatorgs og breytingar á lóðinni á fundi rekstrarfélagsins 17. ágúst 2021 hafi ekki verið í samræmi við ákvæði laga um fjöleignarhús. Lögin kveði á um að allir eigendur eigi óskoraðan rétt á að eiga og taka þátt í öllum ákvörðunum er varði sameignina. Ákvarðanir skuli teknar á húsfundum sem allir eigendur séu boðaðir á. Sama regla eigi við þegar ákvarðanir séu teknar í lóðarfélagi, sbr. 2. mgr. 3. gr. sömu laga. Rekstrarfélagið hefði átt að boða alla eigendur lóðarinnar á fund enda hafi þurft samþykki allra eigenda fyrir samþykki leigusamningsins. Ef litið sé svo á að hver matshluti hafi eitt atkvæði í rekstrarfélaginu þá hefði þurft samþykki allra sex matshlutanna. Um verulegar breytingar á hagnýtingu, afnotum og ráðstöfun lóðarinnar væri að ræða og því hefði þurft samþykki allra eigenda skv. 1. mgr. 19. gr., 1. mgr. 30. gr., 31. gr. og 4. mgr. 35. gr., sbr. 2., 6., 7. og 9. tölul. A-liðar 41. gr. laga um fjöleignarhús. Þegar horft sé til þess hvort um óverulegan eða verulegan hluta sameignarinnar sé að ræða þá yrði að líta til þess að hin kærða ákvörðun taki til verulegs hluta af lóðinni við Bríetartún 11.

Þegar samþykktir Rekstrarfélags um lóð Höfðatorgs hafi verið samþykktar og þeim þinglýst hafi Bríetartún 9-11 ekki verið fjöleignarhús í skilningi fjöleignarhúsalaga þar sem það hafi verið í eigu eins aðila, Höfðaíbúða ehf. Hafi því verið um að ræða samþykktir sem eigendur matshlutanna sex á lóðinni hafi gert sín á milli þar sem hver og einn matshluti hafi verið í eigu eins aðila. Á þeim tíma þegar íbúðirnar í Bríetartúni 9-11 hafi verið seldar og húsið orðið að fjöleignarhúsi hafi ekki verið að finna ákvæði í lögum um fjöleignarhús um að eigendum í blönduðu húsnæði væri heimilt að semja sig frá reglum laganna. Sú röksemd, sem komi fram í minnisblaði lögmanns vegna umsóknar leyfishafa fyrir hinu kærða byggingarleyfi til byggingarfulltrúa hinn 23. ágúst 2021, að rekstrarfélagið fari með rekstur og stjórn lóðarinnar samkvæmt þinglýstum heimildum, en ekki einstakir fasteignaeigendur, sé ekki í samræmi við lög um fjöleignarhús og eignarráð eigenda.

Í 65. gr. laga um fjöleignarhús komi fram að enginn félagsmaður eða umboðsmaður hans megi taka þátt í atkvæðagreiðslu um samninga eða málefni ef hann eigi sérstakra persónulegra eða fjárhagslegra hagsmuna að gæta í málinu. Eigandi leyfishafa sé jafnframt eigandi matshluta 04 og 06 á lóðinni og auk þess eigandi eignarhluta 05 0105. Þá sé hann einnig eigandi Höfðatorgs ehf. sem eigi matshluta 07. Matshlutar 01 og 03 séu í eigu HTO ehf., en þeir matshlutar séu fjær hinu umrædda svæði og snúi ekki að því. Eigendur þeirra matshluta hafi því engra hagsmuna að gæta varðandi not svæðisins. Þar sem ekki hafi legið fyrir samþykki allra meðeigenda lóðarinnar, líkt og lög um fjöleignarhús kveði á um, hafi ákvörðun byggingarfulltrúa ekki verið í samræmi við ákvæði 10. gr. laga um mannvirki. Því beri að ógilda hina kærðu ákvörðun.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Borgaryfirvöld benda á að um sé að ræða tímabundna leigu á hluta af lóð sem kalli á breytingu á nýtingu lóðarinnar að hluta. Rekstrarfélag um lóð Höfðatorgs hafi samþykkt á fundi 17. ágúst 2021 að leigja 550 m² undir útisvæði fyrir ungbarnaleikskóla. Þar af væri 140 m² sérafnotareitur eignarhluta 0105 í Bríetartúni 9-11. Leigðir fermetrar væru því 410 m² í heildina af dvalarsvæði innan lóðar. Heildarlóðarstærð væri 28.698 m² en miða mætti við að dvalarsvæði reiknist rúmlega 7.000 m². Leigusamningurinn hafi verið samþykktur með 5 atkvæðum af 6 miðað við fjölda og 91,19% miðað við eignarhluta. Samþykki einfalds meirihluta nægi nema ákvarðanir eigi undir A-, B- eða C-lið 41. gr. laga nr. 26/1994 um fjöleignarhús, sbr. 10. gr. samþykkta fyrir lóðarfélagið. Samkvæmt 1. tölul. B-liðar 41. gr. laganna þarfnist leiga á óverulegum hluta sameignar samþykki ²/₃ hluta eigenda, bæði miðað við fjölda og eignarhluta. Það hafi því verið mat embættis byggingarfulltrúa að nægjanleg samþykki hafi legið fyrir við afgreiðslu málsins.

Ekki hafi verið um verulega breytingu að ræða eða starfsemi sem myndi valda kærendum óþægindum eða takmörkunum á hagnýtingarrétti þeirra á lóðinni, en í besta falli hafi verið um óverulegar takmarkanir að ræða. Byggingarleyfið varði útileiksvæði fyrir ungbörn þar sem starfsemin fari fram á daginn. Yngstu börnin muni ekki vera úti nema í takmarkaðan tíma á daginn og á öðrum tímum yrði leiksvæðið opið til hagsbóta fyrir alla íbúa. Þá liggi fyrir að heimilt sé að reka atvinnustarfsemi á 1. hæð hússins að Bríetartúni 9-11, en slík starfsemi geti alltaf kallað á óverulegar breytingar á lóð.

Málsrök leyfishafa: Leyfishafi bendir á að framkvæmdir séu í samræmi við deiliskipulag þar sem rými 0105 í Bríetartúni 9-11 skuli vera atvinnustarfsemi. Byggingarfulltrúi hafi framkvæmt sjálfstætt mat á því hvort ákvæðum 10. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki hafi verið fullnægt til þess að gefa mætti út byggingarleyfi, þ.m.t. skilyrði laga um fjöleignarhús nr. 26/1994 um samþykki meðeigenda. Þá sé vafi á því hvort samþykktar framkvæmdir á lóð væri einar og sér háðar byggingarleyfi. Samkvæmt e- og f-liðum gr. 2.3.5. í byggingarreglugerð nr. 112/2012 séu framkvæmdir og skjólveggir á lóð og girðingar undanþegnar byggingarleyfi.

Viðbótarathugasemdir kærenda: Bent sé á að í umsögn skrifstofu sviðsstjóra Umhverfis- og skipulagssviðs frá 8. september 2021 hafi verið byggt á minnisblaði lögmanns vegna umsóknar leyfishafa um hið kærða byggingarleyfi frá 23. ágúst 2021. Í umræddu minnisblaði sé þess ekki getið að eigendur að Bríetartúni 9-11 hafi ekki verið boðaðir á fund þann sem ákvörðunin um leigu lóðarinnar hafi verið tekin 17. ágúst 2021. Því sé haldið fram að ²/₃ hlutar í húsfélaginu hafi samþykkt breytingar á lóðinni á fundi 8. júní s.á., sem ekki sé rétt. Í umræddu minnisblaði hafi ekki verið upplýst um hagsmunatengsl og vanhæfissjónarmið leyfishafa en samkvæmt 65. gr. laga um nr. 26/1994 um fjöleignarhús megi enginn félagsmaður eða umboðsmaður hans taka þátt í atkvæðagreiðslu um samninga eða málefni eigi hann sérstakra persónulegra eða fjárhagslegra hagsmuna að gæta í málinu. Þrír af þeim fimm eigendum matshluta sem hafi samþykkt tillögurnar 17. ágúst 2021 um útleigu á lóðinni og breytingar á henni hafi haft verulegra hagsmuna að gæta. Tveir matshlutar séu í eigu leyfishafa og einn í eigu Höfðatorgs ehf. en bæði félögin séu í eigu sama eiganda. Á þeim tíma sem íbúðir í Bríetartúni 9-11 hafi verið seldar og húsið orðið að fjöleignarhúsi hafi ekki verið ákvæði í lögum um fjöleignarhús þess efnis að eigendur í blönduðu húsnæði gætu samið sig frá reglum laganna varðandi töku ákvarðana vegna hagnýtingar eða breytingar á sameign eða ráðstöfun hennar. Séu því allir eigendur umræddrar lóðar félagsmenn í lóðarfélaginu og hefðu átt að vera boðaðir á fund þess og hafa þar atkvæðisrétt. Það að rekstrarfélagið fari með rekstur og stjórn lóðarinnar samkvæmt þinglýstum heimildum, en ekki einstakir fasteignaeigendur, standist ekki lög. Þá sé umrætt svæði verulegur hluti af lóðinni næst húsinu og því eigi 2. mgr. 19. gr. laga um fjöleignarhús ekki við í málinu.

—–

Aðilar hafa gert ítarlegri grein fyrir máli sínu sem ekki verður rakið nánar hér en úrskurðarnefndin hefur haft þann rökstuðning til hliðsjónar við úrlausn málsins.

Niðurstaða: Í 10. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki er gerð krafa um að með byggingarleyfisumsókn fylgi nauðsynleg gögn, þ.m.t. eftir atvikum samþykki meðeigenda samkvæmt ákvæðum laga nr. 26/1994 um fjöleignarhús. Í 19. gr. síðarnefndu laganna er fjallað um ráðstöfunarrétt yfir sameign. Þar kemur fram í 1. mgr. að sameign fjöleignarhúss verði ekki ráðstafað af húsfélagi með samningi nema allir eigendur séu því samþykkir. Sama gildi um verulegar breytingar á sameign eða hagnýtingu hennar. Í 2. mgr. segir svo að þó sé heimilt að selja eða leigja óverulegan hluta sameignar ef öllum eigendum er gefinn kostur á að eiga hlut að ákvörðun um það á löglegum húsfundi og a.m.k. ²/₃ hlutar eigenda, bæði miðað við fjölda og eignarhluta, séu því meðmæltir.

Lóðin Borgartún 8-16A er 28.698 m² að stærð, en svæðið sem deilt er 550 m² að stærð og liggur næst Bríetartúni 9-11. Fyrirhugað er að girða svæðið af og nota sem leiksvæði fyrir ungbarnaleikskóla. Er því hið umþrætta svæði um 2% af hinni sameiginlegri lóð sem verður að teljast óverulegur hluti hennar í skilningi 2. mgr. 19. gr. laga um fjöleignarhús.

Þegar byggingarfulltrúi tók hina kærðu ákvörðun um byggingarleyfi lá fyrir samningur Rekstrarfélags um lóð Höfðatorgs og leyfishafa um leigu afmarkaðs svæðis á lóðinni Borgartún 8-16A. Ákvörðun um leigu svæðisins var tekin á grundvelli samþykkta félagsins þar sem fram kemur að hver matshluti á lóðinni hefði eitt atkvæði og voru 5 af 6 atkvæðum samþykk greindri ráðstöfun. Í 2. gr. samþykkta Rekstrarfélags um lóð Höfðatorgs kemur fram að tilgangur félagsins sé að gæta sameiginlegra hagsmuna eigenda með því að annast stjórn og rekstur sameignarlóðarinnar og bílastæða á lóð. Verkefni félagsins feli meðal annars í sér að skipuleggja og framkvæma varðveislu, viðhald, endurbætur og rekstur á sameign og hafa umsjón með öllum öðrum daglegum rekstri og sameiginlegum málefnum félagsins í samræmi við samþykktir þess og ákvarðanir félagsfunda. Þá beri félaginu að innheimta rekstrargjöld, upplýsa félagsmenn um málefni félagsins og hafa umsjón með því að þeim kvöðum sem hvíli á lóðinni sé framfylgt. Ekki kemur fram í samþykktum félagsins að það hafi heimild til að ráðstafa hluta sameignar með leigu eða sölu eða heimild til að veita tilteknum eigendum aukinn hagnýtingarrétt af sameiginlegri lóð umfram aðra. Verður að gera þá kröfu að sé rekstrarfélaginu ætlað að hafa slíka ráðstöfunarheimild verði að vera skýrt kveðið á um það í samþykktum þess. Hvorki er hægt að leiða slíka heimild af 2. gr. samþykkta félagsins né öðrum ákvæðum þeirra. Hefði skv. 2. mgr. 19. gr. laga um fjöleignarhús því þurft að gefa öllum eigendum kost á að eiga hlut að ákvörðun um það á löglegum húsfundi og hefðu ²/₃ hlutar eigenda, bæði miðað við fjölda og eignarhluta, þurft að vera meðmæltir leigu hins umdeilda svæðis til leyfishafa.

Sá hluti hins samþykkta byggingarleyfis er varðar framkvæmdir á umdeildu svæði Borgartúns 8-16A byggði á að fyrir lægi samþykki meðeigenda í samræmi við ákvæði laga um fjöleignarhús. Slíkt samþykki lá ekki fyrir við undirritun leigusamnings rekstrarfélagsins við leyfishafa. Að fenginni þeirri niðurstöðu fullnægir hið kærða byggingarleyfi ekki áskilnaði 1. mgr. 10. gr. mannvirkjalaga um samþykki meðeigenda og varðar það ógildingu. Að teknu tilliti til meðalhófsreglu 12. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 verður hið kærða byggingarleyfi þó einungis fellt úr gildi að því er varðar samþykktar framkvæmdir á sameiginlegri lóð Borgartúns 8-16A.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi hin kærða ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 14. september 2021 að því er varðar leyfi til framkvæmda á sameiginlegri lóð nr. 8-16A við Borgartún. Að öðru leyti stendur ákvörðunin óröskuð.

mar 16

Love0

182/2021 Svínabú að Torfum

Með UUA

Árið 2022, föstudaginn 11. mars, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mætt voru Unnþór Jónsson, settur varaformaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 182/2021, kæra á ákvörðun skipulags- og byggingarfulltrúa Eyjafjarðarsveitar frá 19. nóvember 2021 um að samþykkja umsókn til að byggja eldishús fyrir svínabú á lóðinni Sölvastöðum í landi Torfa í Eyjafjarðarsveit.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður

um kröfu kærenda um stöðvun framkvæmda:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 17. desember 2021, er barst nefndinni sama dag, kæra eigendur tveggja jarða sem liggja að jörðinni Torfum í Eyjafjarðarsveit þá ákvörðun skipulags- og byggingarfulltrúa Eyjafjarðarsveitar frá 19. nóvember 2021 að samþykkja umsókn til að byggja eldishús fyrir svínabú á lóðinni Sölvastöðum í landi Torfa. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi. Þess er jafnframt krafist að framkvæmdir verði stöðvaðar á meðan málið er til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni. Verður nú tekin afstaða til stöðvunarkröfu kærenda.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Eyjafjarðarsveit 22. desember 2021.

Málavextir: Hinn 28. mars 2019 samþykkti sveitarstjórn Eyjafjarðarsveitar deiliskipulag fyrir svínabú í landi Torfa. Deiliskipulagið tók gildi með auglýsingu þar um í B-deild Stjórnartíðinda 22. maí s.á. Tiltekið er í auglýsingunni að skipulagssvæðið sé 15 ha spilda sunnan Finnastaðaár sem skilgreint sé sem landbúnaðarsvæði í gildandi aðalskipulagi sveitarfélagsins. Skipulagið taki til byggingar tveggja gripahúsa, samtals u.þ.b. 5.700 m² að flatarmáli, auk tilheyrandi fóðursílóa, hauggeymslu og starfsmannahúss. Kærendur kærðu ákvörðun Eyjafjarðarsveitar um að samþykkja deiliskipulag fyrir svæðið og með úrskurði, uppkveðnum 14. nóvember 2019 í máli nr. 49/2019, komst nefndin m.a. að þeirri niðurstöðu að deiliskipulagið hefði ekki verið samþykkt með réttum hætti í sveitarstjórn og væri því ekki í gildi. Var kröfu um ógildingu skipulagsins því vísað frá þar sem ekki var til staðar gilt deiliskipulag til að kæra. Sveitarstjórn Eyjafjarðarsveitar samþykkti hinn 25. nóvember 2019 nýtt deiliskipulag fyrir svínabú í landi Torfa. Kærendur kærðu þá ákvörðun til úrskurðarnefndarinnar sem hafnaði kröfu kærenda um ógildingu deiliskipulagsins með úrskurði uppkveðnum 7. maí 2020 í máli nr. 133/2019. Hinn 19. nóvember 2021 samþykkti skipulags- og byggingarfulltrúi Eyjafjarðarsveitar byggingarleyfisumsókn vegna svínabús á lóðinni Sölvastöðum í landi Torfa. Er það sú ákvörðun sem kærð er í máli þessu.

Málsrök kærenda: Kærendur benda á að hið umdeilda byggingarleyfi sé byggt á veikum forsendum í eldri matsskylduákvörðun Skipulagsstofnunar. Sé því farið fram á að framkvæmdir verði stöðvaðar þar til dómsúrlausn liggi fyrir hjá héraðsdómi eða þar til Skipulagsstofnun hafi tekið afstöðu til endurupptökubeiðni kærenda.

Málsrök Eyjafjarðarsveitar: Af hálfu Eyjafjarðarsveitar er bent á að engin rök séu til að stöðva framkvæmdir auk þess sem krafa kærenda sé vanreifuð. Hvorki sé vísað til lagaheimildar né séu rök færð fyrir því hvers vegna hagsmunir þeirra krefjist þess að framkvæmdir verði stöðvaðar. Rétt sé að hafa í huga að stöðvun framkvæmda valdi leyfishafa miklu tjóni og erfiðleikum við framkvæmdina. Ákvörðun um stöðvun framkvæmda yrði í hróplegu ósamræmi við hagsmuni aðila máls af framvindu þess. Sú ákvörðun yrði verulega íþyngjandi fyrir leyfishafa en að sama skapi hafi kærendur aðeins haft uppi almennar yfirlýsingar um ætlaða réttindaskerðingu sína af því að reist verði svínabú og að áhrif þess nái u.þ.b. 500 m inn á jarðir þeirra, sem þó séu skipulagðar sem landbúnaðarsvæði. Engin tilraun sé gerð til að afmarka hvenær hið ætlaða tjón kærenda geti orðið. Mögulegt tjón kærenda verði ekki ljóst fyrr en svínabúið hefji rekstur en fyrst þurfi viðeigandi leyfi frá þar til bærum yfirvöldum, þ.e. heilbrigðiseftirliti, Umhverfisstofnun og Matvælastofnun. Byggingarnar einar og sér ættu ekki að trufla kærendur og hafi þeir ekki sýnt fram á tjón eða umfang neikvæðra áhrifa. Matsgerð sem unnin hafi verið að beiðni kærenda sé til að mynda ekki sönnunargagn um tjón þeirra. Að því sögðu blasi við að kærendur hafi enga hagsmuni af því að stöðva fyrirhugaðar byggingarframkvæmdir og beri því að hafna kröfu um stöðvun framkvæmda.

Með sömu rökum sé á því byggt að það hafi engan hagnýtan tilgang að stöðva framkvæmdirnar. Hefjist framkvæmdir áður en málið sé til lykta leitt hjá úrskurðarnefndinni þá færu þær framkvæmdir fram á ábyrgð og áhættu leyfishafa. Verði að ætla honum þá skynsemi að leggja sjálfur mat á það hvort hagsmunum hans sé betur borgið með því að hefja byggingarframkvæmdir eða fresta þeim. Stöðvun framkvæmda sé mjög mikilsverð og íþyngjandi ákvörðun. Þar sem kæran snúi í raun að því hvort gefið verði út starfsleyfi fyrir svínabú að Torfum, en ekki hvort byggingar rísi, sé ótækt að fallast á kröfu um stöðvun framkvæmda við byggingu mannvirkja á skipulagsreitnum.

Meðalhófsregla stjórnsýsluréttar, um að ekki skuli taka meira íþyngjandi ákvarðanir en nauðsynlegt sé til að ná fram lögmætu markmiði, leiði til þeirrar niðurstöðu að ekki skuli stöðva byggingaráform. Í besta falli verði réttaráhrifum ákvörðunar um útgáfu starfsleyfis frestað, en ekki hafi verið sótt um slíkt leyfi og því síður komið að því að gefa það út. Leyfishafi hafi áform um að reisa tvö hús samkvæmt deiliskipulaginu, en nú standi til að reisa aðeins annað þeirra. Að fenginni þeirri niðurstöðu að starfsemi sé ekki meiri að umfangi en svo að hún ekki skuli háð mati á umhverfisáhrifum, þá liggi fyrir að nægjanlegt myndi reynast að stöðva framkvæmdir að hluta þar sem einfalt sé að áfangaskipta framkvæmdinni. Það yrði þá á valdi umsækjanda sjálfs að leggja mat á það hvort hann myndi vilja hefja byggingu annars hússins með það fyrir augum að geta minnkað byggingarmagn og sótt um starfsleyfi fyrir minna búi sem því nemi. Verði að telja öruggt að starfsemin þannig minnkuð væri innan marka matsskyldu og í samræmi við landnotkun aðalskipulags.

Ákvörðun um að stöðva framkvæmdir sé íþyngjandi fyrir leyfishafa og það þurfi að skýra heimildir til stöðvunar með tilliti til þess. Almennt fresti kæra ekki réttaráhrifum og því þurfi mikið til að koma svo vikið verði frá þeirri meginreglu. Íþyngjandi ákvarðanir sem beinast gegn ráðstöfun eiganda á landi hans, sem séu í samræmi við gildandi skipulag á eignarlandi, þurfi skýra lagastoð og takmarkist af meðalhófi og mati á gagnstæðum hagsmunum, enda sé eignarrétturinn stjórnarskrárvarinn. Þá sé ekki úr vegi að tiltaka og minna á atvinnufrelsisákvæði 75. gr. stjórnarskrárinnar, en leyfishafi reki fjölskyldufyrirtæki um búrekstur eigenda félagsins sem hafi helgað búrekstrinum ævistarf sitt og byggi afkomu sína á honum.

Athugasemdir leyfishafa: Af hálfu leyfishafa er vísað til sömu röksemda og koma fram í athugasemdum Eyjafjarðarsveitar vegna höfnunar kröfu kærenda um stöðvun framkvæmda. Jafnframt er bent á að kærendur hafi tvívegis áður gert kröfu um stöðvun framkvæmda vegna fyrirhugaðs svínabús, annars vegar í kærumáli úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála nr. 49/2019 og hins vegar í máli nr. 70/2019. Kröfunni hafi verið hafnað í fyrra málinu en vísað frá í því síðara. Leyfishafi telji skjóta skökku við að unnt sé að fara oft fram á stöðvun vegna sömu framkvæmdar, ekki síst þegar framkvæmdin hafi fengið jafn ítarlega umfjöllun hjá stjórnvöldum, þ. á m. fyrir úrskurðarnefndinni.

Kærendur hafi sýnt af sér verulegt tómlæti við að halda á lofti kröfu sinni um að matsskylduákvörðun Skipulagsstofnunar frá 12. mars 2019 skyldi felld úr gildi. Kæru þeirra til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamáli í máli nr. 49/2019 hafi verið vísað frá með úrskurði nefndarinnar 14. nóvember 2019. Sá úrskurður hafi verið fullnaðarúrskurður á stjórnsýslustigi en dómsmál hafi hins vegar ekki verið höfðað fyrr en í október 2021. Það skjóti því skökku við að aðrir eigi að bíða eftir niðurstöðu dómsmálsins.

Niðurstaða: Í 1. mgr. 5. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála er tekið fram að kæra til úrskurðarnefndarinnar fresti ekki réttaráhrifum kærðrar ákvörðunar en jafnframt er kæranda þar heimilað að krefjast stöðvunar framkvæmda til bráðabirgða séu þær hafnar eða yfirvofandi. Með sama hætti er kveðið á um það í 29. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 að kæra til æðra stjórnvalds fresti ekki réttaráhrifum ákvörðunar, en þó sé heimilt að fresta réttaráhrifum kærðrar ákvörðunar til bráðabirgða meðan málið er til meðferðar hjá kærustjórnvaldi þar sem ástæður mæli með því. Tilvitnuð lagaákvæði bera með sér að meginreglan sé sú að kæra til æðra stjórnvalds fresti ekki réttaráhrifum kærðrar ákvörðunar og eru heimildarákvæði fyrir stöðvun framkvæmda eða frestun réttaráhrifa kærðrar ákvörðunar undantekning frá nefndri meginreglu, sem skýra ber þröngt. Verða því að vera ríkar ástæður eða veigamikil rök fyrir slíkum ákvörðunum.

Tekið er fram í athugasemdum með 5. gr. í frumvarpi því sem varð að lögum nr. 130/2011 að ákvæði greinarinnar byggist á almennum reglum stjórnsýsluréttar um réttaráhrif kæru og heimild úrskurðaraðila til að fresta réttaráhrifum ákvörðunar, sbr. 29. gr. stjórnsýslulaga. Í athugasemdum með þeirri grein í frumvarpi til stjórnsýslulaga er tiltekið að heimild til frestunar réttaráhrifa þyki nauðsynleg þar sem kæruheimild geti ella orðið þýðingarlaus. Þar kemur einnig fram að almennt mæli það á móti því að réttaráhrifum ákvörðunar sé frestað ef fleiri en einn aðili sé að máli og þeir eigi gagnstæðra hagsmuna að gæta. Það mæli hins vegar með því að fresta réttaráhrifum ákvörðunar ef aðili máls sé aðeins einn og ákvörðunin sé íþyngjandi fyrir hann, valdi honum t.d. tjóni. Þetta sjónarmið vegi sérstaklega þungt í þeim tilvikum þar sem erfitt yrði að ráða bót á tjóninu enda þótt ákvörðunin yrði síðar felld úr gildi af hinu æðra stjórnvaldi.

Í máli þessu eru málsaðilar fleiri en einn og eiga þeir andstæðra hagsmuna að gæta. Ekki verður talið að bygging eldishúss fyrir svínabú séu óafturkræfar framkvæmdir. Þá verður ekki hjá því litið að kærendur hafa í engu rökstutt sérstaklega hagsmuni sína af stöðvun framkvæmda.

Í ljósi framangreinds verður ekki talin knýjandi þörf á að stöðva framkvæmdir á meðan málið er til meðferðar hjá úrskurðarnefndinni. Verður kröfu kærenda þess efnis því hafnað en frekari framkvæmdir eru á áhættu leyfishafa um úrslit málsins.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kærenda um að framkvæmdir við byggingu eldishúss fyrir svínabú á lóðinni Sölvastöðum í landi Torfa í Eyjafjarðarsveit verði stöðvaðar á meðan málið er til meðferðar hjá úrskurðarnefndinni.

feb 21

Love0

7/2022 Kirkjubraut

Með UUA

Árið 2022, föstudaginn 18. febrúar, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála til fundar í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mætt voru Ómar Stefánsson, starfandi formaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingar-verkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 7/2022, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúa Seltjarnarnesbæjar frá 16. desember 2021 um að samþykkja byggingarleyfi fyrir sex íbúða sambýli að Kirkjubraut 20.

Í málinu er nú kveðinn upp til svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 14. janúar 2022, er barst nefndinni sama dag, kæra eigandi, Kirkjubraut 18, eigandi, Kirkjubraut 18, eigandi, Kirkjubraut 17, eigandi, Kirkjubraut 16 og eigandi, Kirkjubraut 21, Seltjarnarnesi, framkvæmdir á Kirkjubraut 20, Seltjarnarnesi. Skilja verður málatilbúnað kærenda svo að kærð sé sú ákvörðun byggingarfulltrúa Seltjarnarnesbæjar frá 16. desember 2021 að samþykkja byggingarleyfi fyrir sex íbúða sambýli að Kirkjubraut 20. Þess er jafnframt krafist að framkvæmdir verði stöðvaðar til bráðabirgða. Þykir málið nægilega upplýst til að það verði tekið til endanlegs úrskurðar og verður því ekki tekin afstaða til stöðvunarkröfu kærenda.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Seltjarnarnesbæ 20. janúar 2022.

Málavextir: Á fundi skipulags- og umferðarnefndar Seltjarnarnesbæjar 17. september 2021 var samþykkt breyting á deiliskipulagi Valhúsahæðar og aðliggjandi útivistarsvæðis. Bæjarstjórn staðfesti afgreiðsluna á fundi sínum 22. s.m. Deiliskipulagsbreytingin tók svo gildi 14. október 2021 við birtingu í B-deild Stjórnartíðinda. Í breytingunni fólst skilgreining á nýrri lóð, Kirkjubraut 20, og heimild til að reisa á lóðinni hús að hámarki 560 m² á einni hæð með samtals sex íbúðum. Hinn 7. desember 2021 gaf byggingarfulltrúi út heimild til jarðvegskönnunar á lóðinni og 16. s.m. samþykkti hann byggingaráform og gaf út byggingarleyfi til að byggja sex íbúða sambýli á einni hæð að Kirkjubraut 20.

Málsrök kærenda: Kærendur gera athugasemd við upphaf framkvæmdar en byggingarleyfi hafi verið gefið út 16. desember 2021 en framkvæmdir hafi byrjað nokkrum dögum fyrr, áður en skilyrði byggingarreglugerðar hefðu verið uppfyllt. Endanlegur gólfkóti nýrrar byggingar sé ekki skilgreindur í samþykktu deiliskipulagi og þar með séu skilyrði fyrir útgáfu byggingarleyfis ekki uppfyllt. Hagsmunir kærenda liggi fyrst og fremst í ákvörðun um gólfkóta byggingarinnar þar sem hæð hennar hafi veruleg áhrif á húsnæði þeirra. Jafnframt hafi það áhrif á líf þeirra hvernig framkvæmdum sé háttað. Ekki hafi farið fram kynning á framkvæmdinni meðal íbúa og því hafi skilyrðum 9. gr. reglugerðar nr. 724/2008 um hávaða ekki verið uppfyllt. Eftir ítrekaðar fyrirspurnir til Heilbrigðiseftirlits Kjósarsvæðis hafi kærendum verið tjáð að það væri á hendi bæjaryfirvalda að fylgja því eftir að skilyrði reglugerðarinnar séu uppfyllt. Kærendur hafi þurft að kalla til lögreglu til að stöðva framkvæmdir með brotvélum á tímum sem ekki sé heimilt að viðhafa slíkar framkvæmdir samkvæmt reglugerðinni. Þá sé umrætt deiliskipulag sem byggt sé á ekki endanlegt. Íbúar í fleiri húsum við götuna hafi sammælst um að styðja kæruna.

Málsrök Seltjarnarnesbæjar: Af hálfu bæjaryfirvalda er bent á að fyrsta skóflustunga að hinum nýja búsetukjarna hafi verið tekin 8. desember 2021. Daginn áður hafi byggingarfulltrúi gefið út heimild til jarðvegskönnunar í samræmi við gr. 2.4.4. í byggingarreglugerð nr. 112/2012. Byggingarleyfi hafi verið gefið út 16. desember 2021 í samræmi við gildandi deiliskipulag og samþykkta aðaluppdrætti. Á skipulagsuppdrætti sé lega nýbyggingar í landi sýnd og leiðbeinandi gólfkóti gefinn. Á aðaluppdráttum komi fram endanlegar hæðir nýbyggingar með hæðarkótum og legu húsnæðisins í landinu gerð skil. Þá hafi framkvæmdirnar og áætlaður framkvæmdatími verið kynntur í Nesfréttum og á heimasíðu Seltjarnarnesbæjar.

Niðurstaða: Fyrir liggur að 7. desember 2021 gaf byggingarfulltrúi út leyfi til jarðvegskönnunar á lóðinni Kirkjubraut 20. Þá var byggingarleyfi gefið út vegna fyrirhugaðra framkvæmda á lóðinni 16. desember 2021. Samkvæmt 4. mgr. 13. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki er heimilt að veita umsækjanda leyfi til að kanna jarðveg á framkvæmdasvæði án þess að byggingarleyfi hafi verið gefið út. Verður ekki annað séð að framkvæmdir þær sem voru hafnar áður en byggingarleyfi var gefið út hafi verið í samræmi við framangreint ákvæði.

Markmið reglugerðar nr. 724/2008 um hávaða er að koma í veg fyrir eða draga úr skaðlegum áhrifum af völdum hávaða, sbr. 1. gr. reglugerðarinnar. Í 9. gr. er fjallað um hávaða vegna framkvæmda og segir m.a. í 2. mgr. ákvæðisins að framkvæmdaraðili skuli kynna fyrir íbúum nærliggjandi svæða með sannarlegum hætti um háværar framkvæmdir, s.s. byggingar, gröft, sprengingar og gatnagerð á íbúðarsvæðum eða nágrenni þeirra, áður en framkvæmd hefst. Fram skuli koma tímalengd framkvæmdar, hvaða þættir hennar séu líklegir til að valda ónæði og hvenær unnið verði að þeim þáttum.

Útgefandi byggingarleyfis hefur eftirlit með því að byggt sé í samræmi við samþykkt hönnunargögn, lög og reglugerðir sem um mannvirkjagerðina gilda, sbr. 16. gr. laga um mannvirki. Þá skulu heilbrigðisnefndir hafa eftirlit með framkvæmd reglugerðar um hávaða undir yfirumsjón Umhverfisstofnunar, sbr. 2. mgr. 11. gr. reglugerðarinnar. Hafi farist fyrir að kynna framkvæmdina samkvæmt 9. gr. reglugerðarinnar um hávaða verður það hins vegar ekki talið hafa áhrif á gildi byggingarleyfisins þótt rétt hefði verið að kynna nærliggjandi íbúum framkvæmdina sérstaklega, sbr. áðurnefnda 2. mgr. 9. gr.

Samkvæmt deiliskipulagsuppdrætti fyrir Valhúsahæð og aðliggjandi útivistarsvæði er byggingarmagn fyrir umrædda lóð að hámarki 560 m² og má þar reisa hús á einni hæð með samtals sex íbúðum. Hámarksmænishæð er 4,5 m og mesta vegghæð 3,5 m. Þá er hámarksnýtingarhlutfall 0,3. Á sniðmynd deiliskipulagsuppdráttar er gólfkóti heimilaðrar nýbyggingar 22,50. Fram kemur að gólfkótinn sé ekki bindandi og gæti breyst við frekari hönnun. Í gr. 5.5.4. í byggingarreglugerð kemur fram að skýringaruppdrætti, svo sem götumyndir, skuggavarpsteikningar og sniðmyndir, líkön og hreyfimyndir sé heimilt að nota til að sýna áhrif af og dæmi um útfærslu deiliskipulags. Skýringargögn samkvæmt framansögðu eru ekki bindandi nema það sé sérstaklega tekið fram. Samkvæmt framangreindu er ekki gerð krafa um að skilgreindur sé bindandi gólfkóti í deiliskipulagi.

Á aðaluppdráttum með hinu kærða byggingarleyfi er gólfkóti fyrirhugaðs húss sýndur 22,50. Hámarksmænishæð er 4,32 m og mesta vegghæð 3,42 m. Verður ekki annað séð en að hið kærða byggingarleyfi hafi verið í samræmi við framangreint deiliskipulag svo sem kveðið er á um í 1. tölul. 1. mgr. 13. gr. laga um mannvirki.

Með vísan til þess sem að framan er rakið verður ekki talið að hið kærða byggingarleyfi sé haldið þeim form- eða efnisannmörkum sem raskað getur gildi þess. Verður kröfu kærenda um ógildingu þess því hafnað.

Rétt þykir að benda á að leiði hin kærða framkvæmd til hávaða umfram leyfileg mörk geta kærendur snúið sér til heilbrigðisnefndar, sem lætur framkvæma eftirlitsmælingar á hávaða eftir þörfum samkvæmt 2. mgr. 11. gr. reglugerðar um hávaða og getur eftir atvikum beitt þvingunarúrræðum samkvæmt 12. gr. sömu reglugerðar.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kærenda um ógildingu ákvörðunar byggingarfulltrúa Seltjarnarnesbæjar frá 16. desember 2021 um að samþykkja byggingarleyfi fyrir sex íbúða sambýli að Kirkjubraut 20.

feb 14

Love0

138/2021 Hafnargata

Með UUA

Árið 2022, föstudaginn 11. febrúar, fundaði úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála í gegnum fjarfundabúnað. Þátt tóku Ómar Stefánsson varaformaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 138/2021, kæra á ákvörðun bæjarráðs Fjarðabyggðar frá 23. júlí 2021 um að samþykkja afgreiðslu eigna-, skipulags- og umhverfisnefndar á grenndarkynningu byggingarleyfisumsóknar og samþykkja jafnframt umsókn Loðnuvinnslunnar hf. um byggingarleyfi vegna viðbyggingar og breytinga innan húss að Hafnargötu 32, Fáskrúðsfirði.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 23. ágúst 2021, er barst nefndinni sama dag, kæra eigendur fasteignarinnar að Búðavegi 24, Fáskrúðsfirði, þá ákvörðun bæjarráðs Fjarðabyggðar frá 23. júlí 2021 að samþykkja afgreiðslu eigna-, skipulags- og umhverfisnefndar á grenndarkynningu byggingarleyfisumsóknar og samþykkja jafnframt umsókn Loðnuvinnslunnar hf. um byggingarleyfi vegna viðbyggingar og breytinga innanhúss að Hafnargötu 32. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi. Þess var jafnframt krafist að framkvæmdir yrðu stöðvaðar á meðan málið væri til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni. Með bráðabirgðaúrskurði 22. september 2021 var stöðvunarkröfu kærenda hafnað.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Fjarðabyggð 30. ágúst 2021.

Málavextir: Á fundi eigna-, skipulags- og umhverfisnefndar Fjarðabyggðar 7. júní 2021 var umsókn leyfishafa lögð fram þar sem sótt var um leyfi til að byggja tvær viðbyggingar, 147,5 m² og 652,7 m² að flatarmáli, í kverk austan frystitækjasalar og norðan við núverandi pökkunarsal og starfsmannaaðstöðu í húsnæði fyrirtækisins að Hafnargötu 32, Fáskrúðsfirði. Kemur fram í umsókninni að bæta eigi við eimsvala norðan við vélasal til að minnka hávaða og lækka hljóðstig frá núverandi kælibúnaði í því skyni að uppfylla viðmiðunarmörk fyrir hávaða frá atvinnustarfsemi í samræmi við reglugerð um hávaða nr. 724/2008. Nefndin samþykkti að grenndarkynna umsóknina. Bæjarstjórn tók málið fyrir á fundi 24. júní s.á. og samþykkti afgreiðslu nefndarinnar. Að lokinni grenndarkynningu var byggingarleyfisumsóknin samþykkt á fundi eigna-, skipulags- og umhverfisnefndar 22. júlí 2021 og var sú afgreiðsla staðfest í bæjarráði 23. s.m. Þar kom fram að hljóðvist við fasteign kærenda yrði mæld að framkvæmdum loknum til að sannreyna að útreikningar um að hljóðstig yrði innan tilskilinna marka væru réttir.

Málsrök kærenda: Af hálfu kærenda er bent á að hús þeirra sé einbýlishús sem standi á ódeiliskipulögðu svæði innan reitar M1, miðsvæðis, samkvæmt aðalskipulagi Fjarðabyggðar. Til suðausturs við fasteign kærenda standi vinnslustöð leyfishafa við Hafnargötu, einnig á ódeiliskipulögðu svæði en innan reitar H3/I1, sem sé hafnar- og iðnaðarsvæði samkvæmt aðalskipulagi. Frá suðausturhorni húss kærenda að norðvesturhorni fasteignar leyfishafa séu um 23 m. Hávaði frá vinnslustöðinni hafi veruleg áhrif á nýtingarmöguleika og verðgildi fasteignar kærenda sem hafi allt frá því að þau hafi keypt fasteignina árið 2017 gert athugasemdir við hávaða frá starfsemi leyfishafa, án þess að gripið hafi verið til viðeigandi úrræða. Þau hafi því verulegra og einstaklegra hagsmuna að gæta í tengslum við ákvörðun um veitingu byggingarleyfis sem hafi áhrif á umfang starfsemi leyfihafa.

Óumdeilt sé að hávaði frá núverandi starfsemi leyfishafa sé meiri en heimilt sé samkvæmt reglugerð um hávaða nr. 724/2008. Mestur hávaði berist frá eimsvölum sem staðsettir séu við norðvesturhorn fasteignar leyfishafa gegnt fasteign kærenda. Einnig berist hljóð frá öðrum þáttum starfseminnar, svo sem þegar slegið sé úr frystipönnum, frá öðrum tækjum og umgangi starfsfólks. Samkvæmt mælingum verkfræðistofu sem framkvæmdar hafi verið að beiðni leyfishafa 8. september 2020 hafi jafngildishljóðstig 0,5 m frá húsveggjum kærenda verið á bilinu 57,8-61,9 dB og hámarkshljóðstig farið allt upp í 74,1 dB. Samkvæmt reglugerð um hávaða skuli hávaði frá atvinnustarfsemi ekki vera yfir 50 dB við húsveggi nærliggjandi íbúðarhúsa yfir daginn, 45 dB að kvöldi og 40 dB að nóttu. Umrædd mæling hafi verið gerð að degi til en eimsvalarnir séu í gangi allan sólarhringinn.

Kærendur byggi á því að leyfishafi hafi ekki sýnt fram á að með hinum umdeildu framkvæmdum verði ráðin slík bót á þeim hávaða sem frá starfseminni berist að hún verði innan leyfilegra marka samkvæmt framangreindri reglugerð um hávaða. Þá telji kærendur að bæjarráð og eigna-, skipulags- og umhverfisnefnd Fjarðarbyggðar hafi vanrækt rannsóknarskyldu sína skv. 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 við meðferð málsins. Sé ákvörðun um veitingu byggingarleyfis þegar af þeirri ástæðu ógildanleg.

Hávaði sem berist frá núverandi starfsemi vinnslustöðvarinnar að Hafnargötu 32-36 sé yfir leyfilegum mörkum. Á meðan svo sé ástatt sé brýnt að leyfishafi sýni fram á með óyggjandi hætti að fyrirhugaðar breytingar muni tryggja að hávaði verði án undantekninga innan þessara marka áður en leyfi sé veitt fyrir framkvæmdum sem hafi í för með sér stækkun húsnæðis vinnslustöðvarinnar um 147,5 m² og auki umsvif starfseminnar. Eftir að ákvörðun hafi verið tekin um að grenndarkynna byggingarleyfisumsóknina hafi leyfishafi lagt fram minnisblað frá verkfræðistofu þar sem segi m.a.: „Frá fyrirhuguðum breytingum má búast við að hávaði verði að mestu frá eimsvala/kæliviftum. […] Í eftirfarandi útreikningum er gert ráð fyrir að jafngildishljóðstig yfir sólarhringinn frá eimsvala sé 43 dB við 70% afköst skv. framleiðanda. […] Á lóðamörkum í um 10 m fjarlægð frá eimsvala má búast við að hljóðstigið sé um L_aeq 46 dB. Jafngildishljóðstigið utan við húsvegg Búðavegar 24 er áætlað um L_aeq 39,5 dB.“ Í umsögn eigna,- skipulags- og umhverfisnefndar, dags. 20. júlí 2021, sé á því byggt að með þessu minnisblaði sé nægilega sýnt fram á að tryggt verði að hávaði frá starfseminni verði innan marka reglugerðar nr. 724/2008.

Kærendur telji hins vegar skorta verulega á að fyrir liggi fullnægjandi gögn um hver raunverulegur hávaði verði frá starfseminni eftir breytingar. Umrætt minnisblað sé ýmsum annmörkum háð og þær upplýsingar sem það veiti séu alltof takmarkaðar til að á því verði byggð ákvörðun um veitingu byggingarleyfis. Þeir útreikningar sem settir séu fram í minnisblaðinu horfi aðeins til eins hljóðgjafa, þ.e. nýs eimsvala, sem fyrirhugað sé að koma fyrir við vélasal vinnslustöðvarinnar. Útreikningarnir byggi ekki á raunmælingum á þessum búnaði, heldur aðeins á upplýsingum frá framleiðanda um eiginleika hans. Slíkar grunnupplýsingar, svo sem um gerð búnaðarins, stærð hans og hljóðstig sem hann gefi frá sér við mismunandi vinnslu, komi hins vegar ekki fram í minnisblaðinu og verði heldur ekki séð að þær liggi fyrir í öðrum gögnum málsins. Eins komi ekkert fram um fyrirhugaða staðsetningu eimsvalans né hljóðstyrk við uppsprettu hljóðsins. Það sé því engin leið að sannreyna þessa útreikninga eða heimfæra þá á aðstæður við vinnslustöðina.

Þá séu niðurstöður minnisblaðsins um jafngildishljóðstig frá þessum eina hljóðgjafa, nýjum eimsvala, aðeins 0,5 dB undir þeim mörkum sem sett séu í reglugerð um hávaða. Ekkert tillit sé tekið til þess að aðrar hljóðuppsprettur hafi áhrif á heildarhávaða frá starfseminni. Jafnvel þó gengið sé út frá því að hávaði berist „að mestu frá eimsvala/kæliviftum“ eins og lagt sé upp með í umræddu minnisblaði, sé ljóst að afar lítið þurfi að bætast við svo samanlagður hljóðstyrkur fari yfir leyfileg mörk. Með hliðsjón af þessu telji kærendur minnisblaðið engan veginn sýna fram á með fullnægjandi hætti að fyrirhugaðar breytingar tryggi ásættanlega hljóðvist við fasteign þeirra. Með því að byggja ákvörðun sína alfarið á þessu minnisblaði hafi Fjarðarbyggð brugðist rannsóknarskyldu sinni skv. 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.

Kærendur telji það eðlilega kröfu að hljóðvist verði bætt og tryggt verði að hávaði sem frá starfseminni berist sé innan leyfilegra marka áður en leyfi verði veitt fyrir frekari framkvæmdum sem komi til með auka umfang starfseminnar. Uppsetning nýs eimsvala sé óháð öðrum byggingaráformum og ekkert sem standi því í vegi að setja þann búnað upp áður en ráðist sé í aðrar framkvæmdir. Nauðsynlegt sé að sannreyna með nýjum hljóðmælingum, framkvæmdum af óháðum aðila, að hávaði frá starfseminni haldist innan leyfilegra marka áður en leyfi verði veitt fyrir framkvæmdum sem óhjákvæmilega muni auka umfang hans.

Lítið hald sé í þeim almennt orðaða fyrirvara sem settur hafi verið við veitingu byggingarleyfisins „að tryggt verði í hönnunar- og framkvæmdaferli að hljóðvist verði innan tilskilinna marka“. Fyrir liggi að framkvæmdir séu hafnar án þess að gerðar hafi verið mælingar eða lögð fram ítarlegri hönnunargögn sem staðfesti að hljóðvist verði innan leyfilegra marka. Þá hafi ekki verið sett nein skýr skilyrði um eftirlit óháðra aðila eða úttekt að þessu leyti, hvorki fyrir framkvæmdir, meðan á þeim standi né að þeim loknum. Leyfishafa virðist þannig alfarið í sjálfsvald sett hvort og að hvaða leyti þessum óljósa fyrirvara verði fylgt eftir.

Málsrök Fjarðabyggðar: Af hálfu Fjarðabyggðar er bent á að málsmeðferð við veitingu umdeilds byggingarleyfis hafi verið fullnægjandi og fyrirliggjandi gögn þess eðlis að forsendur hafi verið til að samþykkja framkvæmdirnar. Áréttað sé að meginreglur ógildingarfræða stjórnsýsluréttar feli í sér að ógilding stjórnvaldsákvörðunar komi ekki til greina nema að ákvörðun sé háð efnisannmarka eða að réttum málsmeðferðarreglum hafi ekki verið fylgt og að sá annmarki geti hafa haft áhrif á efni ákvörðunar. Þessi skilyrði ógildingar séu ekki uppfyllt. Þá sé bent á að meðalhófs hafi verið gætt sem birtist m.a. í því að byggingarleyfi hafi verið samþykkt með skilyrðum sem varði hagsmuni kærenda.

Mikilvægt sé að huga að hlutverki stjórnvalda á grundvelli reglugerðar um hávaða nr. 724/2008. Reglugerðin sé sett með stoð í lögum um hollustuhætti og mengunarvarnir nr. 7/1998. Eftirlit og þvingunaraðgerðir varðandi hljóðmengun frá atvinnurekstri sé í grunninn hjá eftirlitsstjórnvöldum sem fari með starfsleyfi viðkomandi rekstrar eða heilbrigðisnefndum sveitarfélaga almennt. Það virðist því vera á valdsviði starfsleyfisveitanda að gera kröfur á starfsemi leyfishafa svo hljóðvist verði bætt.

Hins vegar sé ljóst að við útgáfu byggingarleyfa beri að líta til þýðingar framkvæmda varðandi hljóðvist, sbr. m.a. ákvæði byggingarreglugerðar nr. 112/2012, einkum ákvæði 11. kafla og gr. 14.2.10. um hljóðvistarkröfur hita- og kælikerfa. Í gr. 14.2.10. komi m.a. fram að við ákvörðun á staðsetningu á pípum, tækjum og stjórnbúnaði skuli tryggt að hávaði frá þeim valdi ekki óþægindum í byggingu eða umhverfi hennar og að uppfylltar séu kröfur um hljóðvist, sbr. 11. kafla reglugerðarinnar. Reyndar sé tekið fram að umdeilanlegt geti verið hvort ákvæði gr. 14.2.10. eigi við um framkvæmdir vegna uppsetningar nýs eimsvala. Líta megi svo á að þegar byggingarreglugerð vísi til hita- og kælikerfis sé átt við kerfi sem þjóni viðkomandi byggingu. Því eigi möguleg kæli- eða hitakerfi sem séu fremur hluti af þeirri verksmiðjustarfsemi eða iðnaði sem fram fari í byggingu ekki beinlínis undir gr. 14.2. Meginreglur 11. kafla reglugerðarinnar gildi þó í öllu falli. Markmið 11. kafla séu m.a. að byggingar og önnur mannvirki skuli þannig hönnuð og byggð að heilsu og innra umhverfi sé ekki spillt af völdum hávaða og óþægindum af hans völdum sé haldið í lágmarki. Hávaði sem fólk í mannvirki eða næsta nágrenni skynji skuli vera viðunandi og ekki hærri en svo að það geti sofið, hvílst og starfað við eðlileg skilyrði.

Það verði eðli máls samkvæmt að gera greinarmun á því hvort um sé að ræða hönnun bygginga varðandi hljóðvist eða áhrif tækjabúnaðar og almennrar starfsemi á hljóðvist. Áhersla byggingarreglugerðar sé á hönnun mannvirkja varðandi hljóðvist en ekki eftirlit með þeirri starfsemi sem fari fram eða muni fara fram. Þetta birtist t.d. í c-lið gr. 11.1.3 byggingarreglugerðar þar sem segi: „Sé byggt við hús eða annað mannvirki eða hluti þess eða heild er endurnýjuð ber hönnuði að staðfesta að hljóðvist hins nýja, breytta eða endurnýjaða mannvirkis fullnægi þeim kröfum sem gerðar eru til hljóðvistar vegna þeirrar starfsemi sem fyrirhuguð er í mannvirkinu skv. ákvæðum laga um mannvirki, þessarar reglugerðar og þeirra staðla sem hún vísar til.“

Það sé hins vegar ljóst að huga beri að staðsetningu tækjabúnaðar utanhúss, þ.m.t. kælikerfa, en eftirlit með tækjabúnaði eða virkni verksmiðjutækja, m.a. varðandi hljóðmengun, liggi hjá starfsleyfisveitanda. Hvað sem þessu líði sé sýnt að leyfisveitandi hafi í þessu máli byggt ákvörðun sína á tilliti til áhrifa eimsvala á hljóðvist í umhverfinu. Í umsögn byggingarfulltrúa, dags. 20. júlí 2021, sé fjallað um skipulagslega stöðu svæða sem málið varði. Í fasteign leyfishafa hafi um langa hríð verið starfrækt fiskvinnsla. Fasteign kæranda sé á skilgreindu miðsvæði en um Búðaveg séu mörk svæðanna. Ekki sé verið að breyta notkun fasteignar leyfishafa.

Það sé í verkahring þess stjórnvalds sem starfsleyfi leyfishafa heyri undir að fylgja því eftir að hávaði frá starfsemi uppfylli kröfur reglugerðar um hávaða. Leyfisveitandi þurfi hins vegar að taka til umfjöllunar byggingarleyfisumsóknir og leggja mat á þær varðandi kröfur byggingarreglugerðar. Þær kröfur varði einkum hönnun mannvirkja varðandi hljóðvist og staðsetningu lagna og tæknibúnaðar með tilliti til hljóðvistar. Í þessu tilviki megi líta svo á að leyfisveitandi hafi gengið lengra en kröfur byggingarreglugerðar gangi um hvernig líta skuli til sjónarmiða um bætta hljóðvist þegar hávaða sé að rekja til starfsleyfisskyldrar starfsemi og tækjabúnaðar sem ekki séu hluti af þjónustukerfi viðkomandi byggingar. Leyfisveitanda hafi þó verið heimilt að líta til slíkra þátta og í raun tekið tillit til áhrifa framkvæmda samkvæmt byggingarleyfisumsókn á hljóðvist, bæði vegna framkvæmdarinnar sjálfrar og varðandi heildaráhrif fyrir starfsemi á fasteign leyfishafa.

Í byggingarleyfisumsókn komi fram: „Bæta á við hljóðlátum eimsvala ofan við vélasal til að minnka hávaða og lækka hljóðstig frá núverandi kælibúnaði ofan vélasalar til að uppfylla viðmiðunar mörkin L_aeq07-19 50 dB fyrir hávaða frá atvinnustarfsemi í reglugerð um hávaða nr. 724/2008.“ Í minnisblaði verkfræðistofu, dags, 8. júní 2021, sé gerð grein fyrir áhrifum eimsvala á hljóðvist á grunni upplýsinga um hljóðstig tækisins frá framleiðanda. Þar komi fram eftirfarandi niðurstaða: „Miðað við framangreindar forsendur og útreikninga er talið að í öllum tilfellum mun hljóðstig frá eimsvala vera innan marka reglugerðar um hávaða nr. 724/2008.“

Í afgreiðslu byggingarleyfisumsóknarinnar hafi svo komið fram að hljóðvist yrði mæld þegar framkvæmdum væri lokið og búnaður kominn í fulla virkni til að sannreyna útreikninga um að hljóðstig verði innan tilskilinna marka. Í bréfi byggingarfulltrúa, dags. 26. júlí 2021, komi fram bein skilyrði byggingarleyfis samkvæmt bókunum eigna,- skipulags- og umhverfisnefndar og bæjarráðs. Í því felist að eftirliti yrði fylgt eftir af hálfu leyfisveitanda og að ráðin yrði bót á hávaða frá starfsemi leyfishafa svo að hún yrði innan leyfilegra marka skv. reglugerð um hávaða. Það verði áfram hlutverk eftirlitsstjórnvalda með starfsleyfisskyldum rekstri leyfishafa að gæta að því að vélbúnaður og skipulag starfsemi í heild verði með þeim hætti að kröfur reglugerðar um hávaða verði uppfylltar. Ef ástæða sé til frekari úrbóta megi gera ráð fyrir að leyfishafi þurfi þá samkvæmt athugasemdum viðkomandi eftirlitsstjórnvalds með starfsleyfi að leggja til frekari úrbætur sem mögulega geti verið byggingarleyfisskyldar þegar þar að kæmi.

Rannsókn leyfisveitanda hafi verið fullnægjandi og tekið mið af hlutverki hans samkvæmt byggingarreglugerð og þeim framkvæmdum sem sótt hafi verið um byggingarleyfi fyrir en gæta þurfi að hlutverki og valdsviði eftirlitsstjórnvalda með starfsleyfi varðandi heildaráhrif vélbúnaðar og skipulags starfseminnar á hljóðvist. Þar fyrir utan liggi fyrir að leyfisveitandi byggi á því með vísan til gagna að framkvæmdir séu til þess fallnar að bæta hljóðvist fyrir starfsemina í heild og setja skilyrði um að það verði kannað og brugðist við ef á þurfi að halda.

Eðlilegt sé að leyfisveitandi leggi til grundvallar upplýsingar sem umsækjandi byggingarleyfis kynni vegna umsóknar sinnar. Það sé þó matsatriði hvort og að hve miklu leyti leyfisveitandi ráðist í heildarendurskoðun slíkra upplýsinga. Löggjöf um mannvirkjagerð á Íslandi byggi með almennum hætti á því að sá sem byggi mannvirki, þ.m.t. byggingarstjóri í hans umboði, og þeir fagaðilar sem komi að hönnun og byggingu mannvirkja beri ábyrgð á þeim. Gögn og útreikningar sem séu settir fram með forsvaranlegum hætti verði því lagðir til grundvallar við leyfisveitingar nema sérstakt tilefni sé til að véfengja þau. Minnisblöðin tvö sem unnin hafi verið af verkfræðistofu séu rökstudd og feli í sér greinilegar niðurstöður sem ekki hafi verið tilefni til að endurmeta. Þá sé einnig óraunhæft að framkvæma raunmælingar á hljóðstigi frá væntanlegum eimsvala áður en hann verði tekinn í notkun. Hins vegar sé gert ráð fyrir raunmælingum eftir að búnaðurinn verði tekinn í notkun.

Athugasemdir leyfishafa: Af hálfu leyfishafa er því mótmælt að hávaði hafi veruleg áhrif á nýtingarmöguleika og verðgildi fasteignar kærenda. Þeim hafi verið fullkunnugt um að starfsemi færi fram að Hafnargötu 32 sem myndi framkalla hávaða þegar þau hafi keypt húsið. Bent sé á að ásett verð fasteignar kærenda hafi numið 14,5 m. kr. þegar hún hafi verið sett á sölu í október 2014. Kærendur hafi hins vegar keypt fasteignina á 24 m. kr. þann 24. júní 2017. Fæst því ekki staðist að hávaði hafi haft áhrif á verðgildi fasteignarinnar. Þá taki leyfisveitandi fram að aldrei hafi komið fram í svörum leyfishafa til kærenda að til standi að byggja nýtt hús og vinnslu á öðrum stað. Slík fjárfesting gæti numið á bilinu 5-6 ma. kr.

Eftir að kærendur hafi keypt fasteign sína hafi leyfishafi fundað með þeim og ákveðið að setja hljóðdeyfi á seinni eimsvalann strax í kjölfarið. Áður hefði verið settur hljóðdeyfir á hinn eimsvalann. Einnig sé rétt að benda á að leyfishafa sé ekki kunnugt um að kvartanir vegna hávaða hafi borist til Heilbrigðiseftirlits Austurlands vegna starfseminnar. Hávaði vegna álpanna vinnslunnar muni verða að engu með plastpönnum í nýju vinnslukerfi. Með sjálfvirkni hinnar nýju vinnslu muni hávaði frá öðrum tækjum og umgangi starfsfólks einnig minnka til mikilla muna.

Hinn nýi eimsvali, svokallaður „low noice“ eimsvali, sé sérstaklega hannaður til að vera hljóðlátur. Auk þess afkasti hann um 77% af heildarþörf frystibúnaðar. Samanlagt sé því nýi eimsvalinn og hinir eldri tveir í yfirstærð, þ.e. 38% yfir þörfinni og þurfi því ekki að keyra eldri eimsvala á eins miklu álagi og þeir séu keyrðir í dag. Hinar nýju frystivélar, eimsvali og annar búnaður sé keyptur í einu lagi og afgreiddur frá sama framleiðanda sem hluti af nýju kerfi. Fullyrðingar kærenda um að uppsetning nýs eimsvala sé óháð öðrum byggingaráformum samkvæmt umsókninni eigi því ekki við rök að styðjast.

Minnisblað frá verkfræðistofu liggi fyrir þar sem niðurstaða mælinga tilgreini að í öllum tilvikum muni hljóðstig vera innan marka reglugerðar um hávaða nr. 724/2008. Hafi kærendur ekki sýnt fram á að fyrirliggjandi útreikningar séu rangir. Afstaða kærenda virðist frekar byggja á tilfinningu þeirra án þess að nokkur gögn eða útreikningar styðji fullyrðingar þeirra um að útreikningarnir séu rangir. Að lokum sé því mótmælt að fyrirvari byggingarleyfisins hafi ekkert vægi enda muni umræddar framkvæmdir leiða til þess að hljóðvist verði innan tilskilinna marka. Leyfisveitandi hafi fullar heimildir til að knýja á um að skilyrðum í byggingarleyfi verði framfylgt í hvívetna.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um byggingarleyfi vegna viðbyggingar og breytinga innanhúss að Hafnargötu 32, en í húsinu er rekin fiskvinnsla. Kærendur byggja málatilbúnað sinn helst á því að hávaði frá starfsemi á fasteigninni verði yfir þeim mörkum sem getið er um í reglugerð um hávaða nr. 724/2008.

Í 4. gr. reglugerðar um hávaða kemur fram að í viðauka, töflum I-III, séu tilgreind viðmiðunarmörk fyrir leyfilegan hávaða frá umferð ökutækja, flugumferð og hvers konar atvinnustarfsemi. Þar sem dvalarsvæði á lóð sé skilgreint skuli þess jafnframt gætt að hljóðstig sé undir L_Aeq 55 dB(A). Á kyrrlátu svæði skal hljóðstig í þéttbýli ekki fara yfir L_den 50 dB(A). Í 2. mgr. 6. gr. reglugerðarinnar kemur fram að rekstraraðilar atvinnustarfsemi skuli miða rekstur sinn við að hljóðstig í byggð, sem verði fyrir áhrifum af starfseminni, verði ekki yfir mörkum í töflu III í viðauka. Í töflu III er fjallað um mörk fyrir hávaða frá atvinnustarfsemi. Samkvæmt töflunni eru mörk fyrir atvinnustarfsemi gagnvart íbúðarhúsnæði á verslunar-, þjónustu- og miðsvæðum L_Aeq 55 dB(A).

Samkvæmt þéttbýlisuppdrætti fyrir Fáskrúðsfjörð í Aðalskipulagi Fjarðabyggðar 2007-2027 er Hafnargata 32 á hafnar- og iðnaðarsvæði, H3/I1, en fasteign kærenda er á miðsvæði M1. Í framkvæmdalýsingu hinnar samþykktu byggingarleyfisumsóknar kemur fram að bæta eigi við hljóðlátum eimsvala ofan við vélasal til að minnka hávaða og lækka hljóðstig frá núverandi kælibúnaði ofan vélasalar til að uppfylla viðmiðunarmörkin L_{Aeq, (07-19)}50 dB(A) fyrir hávaða frá atvinnustarfsemi í reglugerð um hávaða. Jafnframt var tekið fram við afgreiðslu umsóknarinnar að hljóðvist við fasteign kærenda yrði mæld að framkvæmdum loknum til að sannreyna að útreikningar um að hljóðstig verði innan tilskilinna marka séu réttir.

Eðli máls samkvæmt er ekki mögulegt að mæla mun á hávaða frá starfseminni fyrir og eftir framkvæmdir fyrr en af þeim afstöðnum. Verður því að telja að með útreikningum á hávaða hafi málið að því leyti verið nægjanlega upplýst áður en hið kærða byggingarleyfi var samþykkt, sbr. rannsóknarreglu 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Mörk samkvæmt útreikningum eru undir þeim mörkum sem tilgreind eru í töflu III sem fylgir reglugerð um hávaða.

Með vísan til alls þess sem að framan er rakið og að ekki liggur fyrir að hið kærða byggingarleyfi sé haldið form- eða efnisannmörkum verður kröfu kærenda um ógildingu þess því hafnað.

Rétt þykir að benda á að leiði hin kærða framkvæmd til hávaða umfram leyfileg mörk geta kærendur snúið sér til heilbrigðisnefndar, sem lætur framkvæma eftirlitsmælingar á hávaða eftir þörfum skv. 2. mgr. 11. gr. reglugerðar um hávaða og getur eftir atvikum beitt þvingunarúrræðum skv. 12. gr. sömu reglugerðar.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kærenda um ógildingu ákvörðunar bæjarráðs Fjarðabyggðar frá 23. júlí 2021 um að samþykkja umsókn Loðnuvinnslunnar hf. um byggingarleyfi vegna viðbyggingar og breytinga innanhúss að Hafnargötu 32.

jan 24

Love0

144/2021 Flekkudalsvegur

Með UUA

Árið 2022, fimmtudaginn 20. janúar, fundaði úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála í gegnum fjarfundabúnað. Þátt tóku Ómar Stefánsson varaformaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 144/2021, kæra á ákvörðun skipulags- og byggingarnefndar Kjósarhrepps frá 26. ágúst 2021 um að samþykkja byggingaráform fyrir byggingu frístundahúss á lóðinni Flekkudalsvegi 21A.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 13. september 2021, er barst nefndinni sama dag, kærir eigandi Flekkudals 1, þá ákvörðun skipulags- og byggingarnefndar Kjósarhrepps frá 26. ágúst 2021 að samþykkja byggingaráform fyrir byggingu frístundahúss á lóðinni Flekkudalsvegi 21A. Verður að skilja málskot kæranda svo að þess sé krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Kjósarhreppi 12. október 2021.

Málavextir: Á fundi skipulags- og byggingarnefndar Kjósarhrepps 27. júní 2019 var tekin fyrir umsókn eiganda lóðar Flekkudalsvegar 21A um byggingarleyfi fyrir byggingu 36,1 m² frístundahúss. Var umsóknin samþykkt með fyrirvara um grenndarkynningu án athugasemda. Á fundi nefndarinnar 29. ágúst s.á. var umsóknin tekin fyrir að nýju og bókað að athugasemdir hefðu borist á grenndarkynningartíma. Taldi nefndin framkomnar athugasemdir ekki veita ástæðu til synjunar og samþykkti því byggingaráformin með þeim kvöðum að skýra yrði lóðarmörk við lóðina Sand í samráði við landeigendur.

Með umsókn 3. maí 2021 sótti eigandi lóðarinnar að Flekkudalsvegi 21A að nýju um leyfi til að byggja 70 m² frístundahús á lóðinni. Með bréfi skipulags- og byggingarfulltrúa Kjósarhrepps, dags. 2. júní s.á., var umsóknin grenndarkynnt fyrir eigendum Eyja 1, Flekkudalsvegi 20A og Flekkudal 1. Athugasemdir bárust á kynningartíma frá kæranda. Á fundi skipulags- og byggingarnefndar 1. júlí 2021 var umsóknin tekin fyrir og bókað að nefndin óski eftir umsögnum frá opinberum aðilum, s.s. heilbrigðiseftirliti, Vegagerðinni, Náttúrufræðistofnun Íslands og Umhverfisstofnun. Hinn 13. júlí 2021 óskað skipulags- og byggingarfulltrúi eftir umsögnum nefndra stofnana auk Minjastofnunar. Á fundi skipulags- og byggingarnefndar 26. ágúst 2021 var fært til bókar að nefndin hafi farið yfir framkomnar athugasemdir og umsagnir og gæfu þær ekki tilefni til synjunar og voru byggingaráformin því samþykkt.

Málsrök kæranda: Kærandi telur hina kærða ákvörðun ekki standast lög. Byggingarreitur sé staðsettur innan við 50 m frá vatni og vatnasvæði Meðalfellsvatns, sbr. gr. 5.3.2.14. í skipulagsreglugerð nr. 90/2013. Undanþágu frá ráðherra þurfi svo að bygging gæti risið svo nálægt vatni og vatnasvæði, sbr. 12. mgr. 45. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Fáist undanþága frá ráðherra sé farið fram á að lóðin verði deiliskipulögð áður en byggingarleyfi verði veitt. Mengunarhætta geti stafað frá rotþró tengdri fyrirhugaðri byggingu þar sem reglulega myndi flæði yfir lóðina. Um mengunarhættu sé vísað til gr. 5.3.2.18. í skipulagsreglugerð. Með tilliti til nálægðar við Meðalfellsvatn og mögulegra áhrifa á lífríki vatnsins ætti að fara fram mat á umhverfisáhrifum. Lóðamörk séu dregin alveg upp að þjóðvegi en slíkt standist ekki skipulagslög nr. 123/2010. Þá geti skapast eldhætta fyrir nærliggjandi byggingar komi upp eldur í fyrirhugaðri byggingu. Að lokum sé því veitt athygli að upphaflegt samþykki skipulags- og byggingarnefndar hafi lotið að 34 m² húsi en nú sé það orðið að 70 m² húsi.

Málsrök Kjósarhrepps: Af hálfu sveitarfélagsins er bent á að fyrirhuguð bygging sé í samræmi við byggingar á nærliggjandi lóðum og ekki nær vatni en þær byggingar. Byggingin verði staðsett meira en 50 m frá fjöruborði Meðalfellsvatns en til að gæta jafnræðis hafi þó verið hefð fyrir því að á óbyggðum lóðum sé ekki byggt nær vatni en byggingar á næstu nágrannalóðum. Fyrirhuguð framkvæmd samræmist aðalskipulagi en deiliskipulag sé ekki fyrir hendi. Í samræmi við skipulagslög nr. 123/2010 hafi byggingarleyfisumsóknin verið grenndarkynnt. Þá hafi verið leitað umsagna Umhverfisstofnunar, Minjastofnunar, Heilbrigðiseftirliti Kjósarsvæðis, Náttúrufræðistofnunar Íslands og Vegagerðinni, en ekkert í umsögnunum hafi gefið tilefni til að synja umsókninni. Búið verði svo um framkvæmdina að ekki verði mengun enda verði farið að tilmælum Heilbrigðiseftirlits Kjósarsvæðis.

Málsrök eiganda Flekkudalsvegar 21A: Vísað er til þess að byggingaráform hafi verið samþykkt með því skilyrði að haft yrði samráð og leitað leiðbeiningar heilbrigðiseftirlits um frágang fráveitu. Vegna nálægðar við Flekkudalsveg 20A sé gert ráð fyrir að settur verði eldvarnarveggur á þeirri hlið fyrirhugaðrar byggingu sem snúi að bústað á lóð Flekkudalsvegar 20A. Bent sé að 37 m² húsið hafi ekki breyst í 70 m² heldur hafi verið lögð inn ný umsókn.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um lögmæti þeirrar ákvörðunar skipulags- og byggingarnefndar Kjósarhrepps að samþykkja byggingaráform fyrir frístundahús á lóðinni Flekkudalsvegi 21A. Útgáfa byggingarleyfis af hálfu byggingarfulltrúa er háð samþykki nefndarinnar, sbr. 2. gr. samþykktar nr. 429/2013 um afgreiðslur skipulags- og byggingarnefndar Kjósarhrepps, en samþykktin er sett með stoð í 7. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki. Því verður litið svo á að fyrir liggi lokaákvörðun í málinu sem borin verður undir úrskurðarnefndina.

Lóðin Flekkudalsvegur 21A er á svæði sem ekki hefur verið deiliskipulagt. Í slíkum tilvikum er heimilt skv. 1. mgr. 44. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 að samþykkja umsókn um byggingarleyfi ef framkvæmd er í samræmi við landnotkun aðalskipulags, byggðamynstur og þéttleika byggðar og skal skipulagsnefnd þá láta fara fram grenndarkynningu. Í gildandi Aðalskipulagi Kjósarhrepps 2017-2029 er lóðin á skilgreindu svæði fyrir landbúnað en samkvæmt skilmálum skipulagsins er heimilt að reisa stök mannvirki, t.d. íbúðar- og frístundahús, á slíkum svæðum. Þá eru skipulagðar frístundabyggðir í grennd við lóðina með sambærilegum byggingum. Eru því skilyrði 1. mgr. 44. gr. um samræmi við landnotkun aðalskipulags, byggðamynstur og þéttleika byggðar uppfyllt í málinu. Hins vegar var sá ágalli á málsmeðferð byggingarleyfisumsóknarinnar að umsóknin var grenndarkynnt án aðkomu skipulags- og byggingarnefndar líkt og nefnd 1. mgr. 44. gr. skipulagslaga kveður á um. Með hliðsjón af því að skipulags- og byggingarnefnd tók umsóknina til umfjöllunar að lokinni grenndarkynningu verður sá ágalli þó ekki talinn geta valdið ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar og þar að auki hafði nefndin samþykkt grenndarkynningu sambærilegrar umsóknar á sömu lóð á árinu 2019.

Hin samþykktu byggingaráform gera ráð fyrir byggingu mannvirkis í grennd við bakka Meðalfellsvatns. Hefur kærandi vísað til þess að reglulega flæði yfir bakka vatnsins á lóðina auk þess sem fyrirhuguð bygging verði of nálægt vatninu. Samkvæmt 3. mgr. gr. 5.3.2.18. í skipulagsreglugerð nr. 90/2013 er óheimilt að byggja á þekktum flóðasvæðum við ár, vötn og sjó. Í 1. mgr. sama reglugerðarákvæðis er kveðið á um að gera skuli grein fyrir þekktum flóðasvæðum í aðalskipulagi. Umrætt svæði hefur ekki verið skilgreint sem flóðasvæði í aðalskipulagi og eru byggingaráformin því ekki í andstöðu við gr. 5.3.2.18. Þá verður ekki fallist á með kæranda að fyrirhugað mannvirki uppfylli ekki gr. gr. 5.3.2.14. í skipulagreglugerð um að ekki sé heimilt að reisa mannvirki nær vötnum, ám eða sjó en 50 m utan þéttbýlis, en rétt yfir 50 m verða frá mannvirkinu að Meðalfellsvatni.

Samkvæmt aðalskipulagi Kjósarhrepps er Meðalfellsvatn á hverfisverndarsvæði HV5. Í skilmálum aðalskipulagsins um hverfisvernd vegna náttúruverndar segir að þar sem um sé að ræða vötn eða tjarnir taki verndarsvæðið til þeirra svæða og að lágmarki til 50 m beltis á bökkum þeirra. Halda skuli byggingarframkvæmdum í lágmarki og þess gætt að þær leiði til eins lítillar röskunar og kostur sé. Um hverfisverndarsvæði HV5 segir enn fremur að huga þurfi sérstaklega að frárennslisþáttum, m.a. frá heitum pottum og hreinsivirkjum í samráði við Heilbrigðiseftirlit Kjósarsvæðis. Með hliðsjón af stærð fyrirhugaðs frístundahúss og að álits heilbrigðiseftirlitsins var leitað þykja áformin ekki ganga gegn skilmálum hverfisverndar í aðalskipulagi Kjósarhrepps. Er þá einnig horft til þess að önnur sambærileg frístundahús hafa verið reist í svipaðri og minni fjarlægð frá Meðalfellsvatni.

Kærandi gerir einnig athugasemd við brunavarnir fyrirhugaðs frístundahúss og bendir á að lítið bil sé á milli þess húss og hússins á lóð Flekkudalsvegar 20A. Meira en 8 m verða á milli húsanna og verður fjarlægðin því ekki minni en þær lágmarksfjarlægðir sem gert er ráð fyrir í gr. 9.7.5. í byggingarreglugerð nr. 112/2012. Þá hefur eigandi Flekkudalsvegar 21A upplýst um að eldvarnarveggur verði settur upp á þeirri hlið fyrirhugaðs húss sem snýr að Flekkudalsvegi 20A.

Að öllu framangreindu virtu liggja ekki fyrir þeir form- eða efniságallar á hinni kærðu ákvörðun sem raskað geta gildi hennar og verður kröfu þar um því hafnað.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um ógildingu ákvörðunar skipulags- og byggingarnefndar Kjósarhrepps frá 26. ágúst 2021 um að samþykkja byggingaráform fyrir byggingu frístundahúss á lóðinni Flekkudalsvegi 21A.

des 27

Love0

114/2021 Giljasel

Með UUA

Árið 2021, miðvikudaginn 22. desember, fundaði úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála í gegnum fjarfundabúnað. Þátt tóku Ómar Stefánsson varaformaður, Ásgeir Magnússon, fyrrverandi dómstjóri, og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 114/2021, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 30. júní 2020 um að gefa út byggingarleyfi fyrir skjólgirðingu á lóðinni Giljaseli 8 og ákvörðun hans frá 9. júní 2021 um að synja um beitingu þvingunarúrræða vegna girðingarinnar.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með kæru til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, er barst nefndinni 8. júlí 2021, kæra eigendur, Giljaseli 6, Reykjavík, þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 30. júní 2020 að gefa út byggingarleyfi fyrir skjólgirðingu á lóðinni Giljaseli 8. Er þess krafist að byggingarleyfið verði fellt úr gildi, en byggingaráform voru samþykkt 10. desember 2019. Þá ber málskot kærenda með sér að einnig sé kærð ákvörðun frá 9. júní 2021 um synjun byggingarfulltrúa um beitingu þvingunarúrræða vegna sömu girðingar.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Reykjavíkurborg 10. ágúst 2021.

Málavextir: Kærendur sendu byggingarfulltrúanum í Reykjavík tölvupóst 9. maí 2019 vegna framkvæmda á lóðinni Giljaseli 8. Kom þar fram að settir hefðu verið upp girðingastaurar og að tveir þeirra væru innan við 1,8 m frá mörkum lóðanna Giljasels 6 og 8. Þá fylgdi mynd með í viðhengi. Kærendur töldu líklegt að nýta ætti staurana sem undirstöður fyrir skjólgirðingu og tóku fram að þeir hefðu ekki veitt leyfi fyrir slíkum framkvæmdum.

Eigendur Giljasels 6 og 8 höfðu hinn 9. janúar 2019 gert með sér samkomulag í því skyni að jafna ágreining sem risið hafði árið áður. Varðaði samkomulagið m.a. skjólgirðingu á „aftari/efri hluta garðs“ Giljasels 8. Eigendur síðarnefndu lóðarinnar sóttu hinn 22. október 2019 um leyfi fyrir áður gerðum breytingum á lóð og byggingu sólstofu. Til stuðnings umsókn sinni lögðu þeir fram áðurnefnt samkomulag. Byggingafulltrúi samþykkti byggingaráformin 10. desember s.á. og tók m.a. fram að um væri að ræða samþykki á áður gerðri framkvæmd sem gerð hefði verið án byggingarleyfis. Samkvæmt samþykktum aðaluppdráttum er m.a. um að ræða viðarklædda skjólgirðingu ofan á steyptum stoðvegg á vesturhlið lóðarinnar Giljasels 8, þ.e. á framhlið hennar meðfram Giljaseli, að horni lóðarinnar á mörkum hennar gagnvart lóðinni Giljaseli 6. Skjólgirðingin á umræddri hlið er hæst 1,80 m við mörk áðurgreindra lóða.

Hinn 18. apríl 2021 sendu kærendur byggingarfulltrúa tölvupóst þar sem fram kom að ekkert svar hefði borist við fyrra erindi þeirra frá árinu 2019 og að skjólgirðing hefði verið sett upp á meðan þeir hefðu verið „úti á landi frá s.l. fimmtudegi“. Töldu þeir heildarhæð stoðveggjar og skjólgirðingar vera um 2,5 m. Óskuðu kærendur eftir upplýsingum um það hvort veitt hefði verið leyfi fyrir framkvæmdinni. Degi síðar sendi byggingarfulltrúi kærendum afrit af áðurnefndu samkomulagi eigenda lóðanna. Kærendur svöruðu um hæl að þar væri um aðra framkvæmd að ræða. Í kjölfarið upplýsti byggingarfulltrúi kærendur um að skilmálaeftirlit embættisins myndi taka erindið til skoðunar og bregðast við eftir atvikum. Kærendur höfðu á ný samband 7. og 16. maí s.á. og kom m.a. fram í síðarnefnda tölvupósti kærenda að þeir hefðu ekki veitt leyfi fyrir skjólgirðingu og að ljóst mætti vera að fjarlægja þyrfti þann hluta girðingarinnar sem væri nær lóðamörkum en hæð hennar. Hinn 9. júní 2021 greindu borgaryfirvöld kærendum frá því að byggingarleyfi fyrir framkvæmdunum hefði verið gefið út 30. júní 2020, að á samþykktum aðaluppdrætti frá 10. desember 2019 væri gert ráð fyrir umræddum skjólvegg í suðausturhorni lóðarinnar og að í ljósi þess myndi embætti byggingarfulltrúa ekki aðhafast frekar vegna málsins.

Málsrök kærenda: Kærendur telja girðinguna búa til blint horn sem geri þeim erfiðara að sjá ökutæki og gangandi vegfarendur er þau aki út úr bílastæði sínu. Ekki hafi verið farið eftir gr. 7.2.3. í byggingarreglugerð nr. 112/2012 um girðingar á lóðum. Kærendur hafi gert ítrekaðar tilraunir til að fá Reykjavíkurborg til að hlutast til um málið. Þeir hafi ekki veitt leyfi fyrir skjólgirðingu við lóðamörk og álits þeirra hafi ekki verið leitað. Kærendur hafi sent inn ótal fyrirspurnir, hringt í tugi skipta og gert allt sem í þeirra valdi standi til að fá upplýsingar um stöðu málsins hjá byggingarfulltrúa, en hann hafi ýmist ekki svarað, svarað seint eða tekið ákvarðanir á skjön við reglur.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Af hálfu sveitarfélagsins er gerð krafa um að málinu verði vísað frá úrskurðarnefndinni þar sem kærufrestur skv. 2. mgr. 4. gr. laga um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála nr. 130/2011 sé liðinn en byggingarleyfi hafi verið samþykkt 30. júní 2020. Til vara er gerð krafa um að kröfu kærenda verði hafnað þar sem að á grundvelli samkomulags lóðarhafa lóðanna tveggja og samþykkis Reykjavíkurborgar sé búið að reisa girðingu í kringum nær alla lóðina Giljasel 8. Samkomulag eigenda lóðanna vegna stoðveggjar á lóðamörkum hafi legið fyrir þegar byggingarleyfi hafi verið gefið út. Veggurinn sem kæran snúi að liggi meðfram borgarlandi en við enda veggjarins sé staur, á lóðamörkum Giljasels 6 og 8. Staurinn sé 9 cm breiður, alls 0,0039% af heildarlengd umræddra lóðamarka. Með hliðsjón af meðalhófi verði ekki séð að staurinn hafi slík áhrif að fella skuli byggingarleyfið úr gildi og að skjólveggurinn verði rifinn.

Athugasemdir leyfishafa: Leyfishafar vísa til þess að skjólgirðingin sem um ræði liggi að mörkum lóðar þeirra og lóðar kærenda en ekki á milli lóðanna. Þá sé steypti stoðveggurinn í sömu hæð og veggur sem tilheyri kærendum á lóð þeirra, eða 1,3 m að hæð. Engin breyting sé á hæð í landslagi lóðar. Stoðveggurinn sem snúi að gangstétt á borgarlandi sé 1,7 m frá gangstéttinni. Áður hafi verið trjágróður á milli lóðanna sem hafi náð allt að 2,5 m hæð.

Viðbótarathugasemdir kærenda: Kærendur taka fram að tilgreint samkomulag á milli kærenda og leyfishafa nái ekki til umræddrar skjólgirðingar heldur til girðingar á öðrum stað á mörkum lóðanna. Kærendur hafi kært ákvörðunina til úrskurðarnefndarinnar 29 dögum eftir að þeim hafi verið tilkynnt um ákvörðun um byggingarleyfi og að hún væri kæranleg til nefndarinnar. Í fundargerð byggingarfulltrúa frá 10. desember 2019 komi m.a. fram að skilyrði fyrir samþykki byggingarleyfis séu m.a. að frágangur á lóðamörkum verði gerður í samráði við lóðarhafa aðliggjandi lóða. Þess hafi ekki verið gætt.

Þá hafi kærendur aldrei heyrt að það sé í lagi að brjóta reglur vegna þess að brotið sé bara 0,0039%. Afgreiðsla embættismanna borgarinnar á innsendum erindum þeirra hafi ekki verið í samræmi við góða stjórnsýsluhætti. Frá því að framkvæmdir leyfishafa hófust sumarið 2018 hafi kærendur reynt að fá leiðsögn starfsmanna byggingarfulltrúa en fálæti þeirra verið algert og starfsmenn borgarinnar ítrekað brugðist eftirlitsskyldu sinni gagnvart framkvæmdum leyfishafa. Það sé ósatt að umræddur skjólveggur skyggi jafn mikið á útsýni og limgerði hafi áður gert. Kærendur hafi þegar lent í því að sjá ekki börn á rafskutlum sem komi eftir Giljaseli í suðurátt þrátt fyrir að ekið væri varlega út af bílastæðinu. Til að tryggja öryggi þurfi að taka niður hluta skjólgirðingarinnar.

Niðurstaða: Byggingaráform vegna nýs sólskála við hús á lóðinni Giljaseli 8 ásamt áður gerðum breytingum á lóðinni voru samþykkt með áritun byggingarfulltrúa á aðaluppdrætti 10. desember 2019. Í máli þessu er deilt um lögmæti hluta þeirrar skjólgirðingar sem sýnd er á uppdráttunum, þ.e. þess hluta hennar sem reist var við húsið að framanverðu, meðfram gangstétt götunnar, og nær að lóðamörkum Giljasels 6 og 8. Gera borgaryfirvöld kröfu um frávísun málsins þar sem kærufrestur hafi verið liðinn þegar kæra í máli þessu barst úrskurðarnefndinni.

Samkvæmt 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála er kærufrestur til úrskurðarnefndarinnar einn mánuður frá því að kæranda varð kunnugt eða mátti vera kunnugt um ákvörðun þá sem kæra lýtur að. Fram kemur í athugasemdum með 2. mgr. 4. gr. í frumvarpi því sem varð að nefndum lögum að kærufrestur til úrskurðarnefndarinnar sé styttri en almennur kærufrestur stjórnsýslulaga. Brýnt sé að ágreiningur um form eða efni ákvörðunar verði staðreyndur sem fyrst og áréttað í því samhengi að eftir því sem framkvæmdir séu komnar lengra áður en ágreiningur um þær verði ljós skapist meiri hætta á óafturkræfu tjóni af bæði umhverfislegum og fjárhagslegum toga. Sjónarmið um réttaröryggi og tillit til hagsmuna leyfishafa liggja því þarna að baki og hefur byggingarleyfishafi eðli máls samkvæmt ríkra hagsmuna að gæta.

Kærendur höfðu samband við byggingarfulltrúa 9. maí 2019 með tölvupósti og kom þar fram að búið væri að setja upp girðingarstaura. Vísuðu kærendur til samtals við byggingarfulltrúa frá því um þremur vikum fyrr og greindu frá því að erindi þeirra væri hið sama og áður, „að óska eftir því að byggingarfulltrúi Reykjavíkurborgar hlutist til um framkvæmdir eigenda Giljasels 8“. Þá lýstu kærendur því yfir að framkvæmdirnar væru ekki gerðar með þeirra samþykki og að mikilvægt væri að staurarnir yrðu fjarlægðir. Samkvæmt gögnum málsins var ekki um frekari samskipti að ræða á milli kærenda og byggingarfulltrúa á árunum 2019 eða 2020 og höfðu kærendur ekki samband við byggingarfulltrúa á ný fyrr en með tölvupósti 18. apríl 2021, þar sem þeir greindu frá því að skjólgirðing hefði verið sett upp nokkrum dögum fyrr, þegar þeir hefðu verið úti á landi. Óskuðu þeir jafnframt eftir upplýsingum um það hvort leyfi hefði verið veitt fyrir framkvæmdinni. Í kjölfar ítrekunar á beiðni um upplýsingar, að undangengnum frekari samskiptum við borgaryfirvöld, fengu kærendur hinn 7. maí s.á. upplýsingar um að byggingarleyfi hefði verið gefið út 30. júní 2020.

Við mat á upphafi kærufrests skv. 2. mgr. 4. gr. laga um úrskurðarnefndina er horft til þess að kærendur höfðu frumkvæði að því að hafa samband við byggingarfulltrúa á vormánuðum ársins 2019, þegar þeir kveðast hafa orðið varir við framkvæmdir, án þess að erindi þeirra væri þá svarað, en fyrir liggur að á því tímamarki höfðu umrædd byggingaráform ekki verið samþykkt. Ekki liggur annað fyrir en að kærendur hafi leitað til byggingarfulltrúa um leið og þeim hafi verið ljóst að verið væri að reisa skjólgirðingu á vormánuðum 2021. Að því virtu verður talið að kærendum hafi fyrst orðið kunnugt um hina kærðu ákvörðun 7. maí 2021, en kæra í málinu barst úrskurðarnefndinni 8. júlí s.á. Var kærufrestur þá liðinn samkvæmt fyrrgreindri 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011. Einnig var 8. júlí 2021 kærð ákvörðun byggingarfulltrúa frá 9. júní s.á. um að synja um beitingu þvingunarúrræða og er kæra á þeirri ákvörðun því fram komin innan kærufrests.

Í 28. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 er fjallað um áhrif þess að kæra berst að liðnum kærufresti. Ber þá samkvæmt 1. mgr. ákvæðisins að vísa kæru frá nema afsakanlegt verði talið að kæran hafi ekki borist fyrr eða veigamiklar ástæður mæli með því að kæran verði tekin til efnismeðferðar. Tiltekið er í athugasemdum með 28. gr. í frumvarpi því sem varð að stjórnsýslulögum að við mat á því hvort skilyrði séu til að taka mál til meðferðar að loknum kærufresti þurfi að líta til þess hvort aðilar að málinu séu fleiri en einn og með andstæða hagsmuni. Sé svo sé rétt að taka mál einungis til kærumeðferðar að liðnum kærufresti í algjörum undantekningartilvikum.

Ljóst er að úrlausn kærumáls þessa varðar ekki einungis hagsmuni kærenda heldur einnig eigenda Giljasels 8. Ekki verður þó framhjá því litið hve seint kærendum var leiðbeint um kæruleið og kærufrest í samskiptum sínum við borgaryfirvöld. Fyrir liggur að kærendur upplýstu byggingarfulltrúa þegar á árinu 2019 um að umræddur hluti skjólgirðingar á lóðinni Giljaseli 8 yrði í óþökk þeirra. Þá ítrekuðu þeir þá afstöðu sína 18. apríl 2021 en var ekki leiðbeint um kæruheimild til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála fyrr en 9. júní s.á., en kæra í málinu barst nefndinni 8. júlí 2021. Í ljósi þess að kærendur voru ekki upplýstir um tilurð umdeilds byggingarleyfis fyrr en 7. maí 2021, þeim var ekki leiðbeint um kærurétt og kærufrest skv. 7. gr. og 2. mgr. 20. gr. stjórnsýslulaga fyrr en 9. júní s.á. og að kæra í málinu barst án ástæðulauss dráttar eftir það tímamark verður með hliðsjón af 1. tl. 1. mgr. 28. gr. stjórnsýslulaga að telja afsakanlegt að kæra hafi ekki borist fyrr. Verður sá þáttur málsins sem varðar kæru á umræddu byggingarleyfi því tekinn til efnismeðferðar.

Á umræddu svæði er í gildi deiliskipulag Seljahverfis, skilmálar fyrir keðjuhús við Giljasel, Gljúfrasel og Grjótasel, frá árinu 1974. Þrátt fyrir að í heiti skipulagsins sé vikið að keðjuhúsum við göturnar má ráða að ekki sé aðeins um tvíbýlishús að ræða á skipulagssvæðinu og má á mæliblöðum og uppdrætti með skilmálunum sjá að ekki eru öll húsin keðjuhús. Samkvæmt skilmálunum bar byggingaraðilum að sýna fyllstu aðgát og tillitssemi gagnvart nágrannalóðarhöfum sínum við allar framkvæmdir en ekki er sérstaklega kveðið á um hæðir skjólgirðinga í skilmálum eða skýringabók deiliskipulagsins.

Í gr. 7.2.3. í byggingarreglugerð nr. 112/2012 er kveðið á um að hæð girðinga á lóðum skuli vera í samræmi við skipulagsskilmála og afla skuli byggingarleyfis nema framkvæmdirnar séu undanþegnar slíku leyfi. Þá sé girðing eða skjólveggur á mörkum lóða alltaf háður samþykki beggja lóðarhafa óháð hæð girðingar eða skjólveggjar og leita skuli samþykkis áður en hafist sé handa við smíði girðingar eða skjólveggjar. Í gr. 2.3.5. er mælt fyrir um minniháttar mannvirkjagerð sem undanþegin er byggingarleyfum. Samkvæmt e-lið ákvæðisins á það m.a. við um skjólveggi og girðingar sem eru allt að 1,8 m á hæð og eru ekki nær lóðarmörkum en 1,8 m og girðingar eða skjólveggi sem eru nær lóðarmörkum en 1,8 m og ekki hærri en sem nemi fjarlægðinni að lóðarmörkum.

Samkvæmt ótvíræðu orðalagi 3. mgr. gr. 7.2.3. í byggingarreglugerð eru girðingar eða skjólveggir á mörkum lóða alltaf háðar samþykki beggja lóðarhafa en svo var ekki í tilfelli umræddrar girðingar. Verður af þeim sökum að fella hið kærða byggingarleyfi úr gildi, en að teknu tilliti til meðalhófsreglu 12. gr. stjórnsýslulaga verður það þó eingöngu fellt úr gildi að því leyti sem skjólgirðingin liggur á lóðarmörkum kærenda.

Þá er jafnframt í málinu deilt um þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 9. júní 2021 um að synja um beitingu þvingunarúrræða vegna girðingarinnar.

Það er hlutverk byggingarfulltrúa að hafa eftirlit með mannvirkjagerð í sínu umdæmi, sbr. 2. mgr. 4. gr. og 1. mgr. 8. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki. Í því hlutverki felst eftir atvikum heimild til að beita þvingunarúrræðum þeim sem mælt er fyrir um í 55. og 56. gr. sömu laga. Í 1. mgr. 55. gr. er m.a. tekið fram að byggingarfulltrúi geti gripið til aðgerðar ef ekki sé fylgt ákvæðum laganna eða reglugerða sem settar séu samkvæmt þeim við byggingarframkvæmdina. Þá er kveðið á um það í 2. mgr. 55. gr. laganna að ef byggingarframkvæmd sé hafin án þess að leyfi sé fengið fyrir henni eða hún brjóti í bága við skipulag geti byggingarfulltrúi krafist þess að hið ólöglega mannvirki eða byggingarhluti sé fjarlægt, jarðrask afmáð eða starfsemi hætt. Sinni eigandi ekki þeirri kröfu sé heimilt að beita dagsektum eða vinna slík verk á hans kostnað.

Ákvörðun um beitingu þessara þvingunarúrræða er háð mati stjórnvalds hverju sinni og tekið er fram í athugasemdum við frumvarp það sem varð að mannvirkjalögum að eðlilegt sé að ákvörðun um beitingu úrræðanna sé metin í hverju tilviki, m.a. með tilliti til meðalhófs. Umrædd ákvæði gefa sveitarfélögum kost á að bregðast við sé gengið gegn almannahagsmunum þeim er búa að baki mannvirkjalögum, svo sem skipulags-, öryggis- og heilbrigðishagsmunum. Með hliðsjón af þessu verður ekki talið að einstaklingum sé tryggður lögvarinn réttur til að knýja byggingaryfirvöld til beitingar þvingunarúrræða vegna einstaklingshagsmuna enda eru þeim tryggð önnur réttarúrræði til þess að verja þá hagsmuni sína. Þótt beiting úrræðanna sé háð mati stjórnvalds þarf ákvörðun þess efnis að vera studd efnislegum rökum, m.a. með hliðsjón af þeim hagsmunum sem búa að baki fyrrgreindum lagaheimildum, og fylgja þarf meginreglum stjórnsýsluréttarins, s.s. um rannsókn máls og að málefnaleg sjónarmið búi þar að baki.

Í hinni kærðu ákvörðun kom fram að í ljósi þess að byggingarleyfi hefði verið gefið út og að á samþykktum aðaluppdrætti frá 10. desember 2019 væri gert ráð fyrir umræddum skjólvegg í suðausturhorni lóðarinnar myndi embætti byggingarfulltrúa ekki aðhafast frekar. Þá kom og fram í skýringum borgaryfirvalda að með hliðsjón af meðalhófi fengist ekki séð að staur á mörkum umræddra lóða hefði slík áhrif að fella beri byggingarleyfið úr gildi og ógilda þá ákvörðun byggingarfulltrúa að beita ekki þvingunarúrræðum.

Með hliðsjón af framangreindu verður að telja að efnisrök hafi búið að baki þeirri matskenndu ákvörðun að synja kröfu kærenda um beitingu þvingunarúrræða þótt hún kunni að snerta hagsmuni þeirra, enda verður ekki talið að almannahagsmunum hafi verið raskað með hinni umdeildu girðingu. Fyrir liggur að leyfishafar reistu girðinguna í góðri trú að fengnu byggingarleyfi og verður ekki séð að hún fari í bága við gildandi deiliskipulag. Þá eru kærendum önnur úrræði tiltæk til að gæta sinna hagsmuna, svo sem áður er komið fram. Kröfu kærenda um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar um synjun á beitingu þvingunarúrræða vegna umdeildrar skjólgirðingar er því hafnað.

Úrskurðarorð:

Ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 10. desember 2019 um að samþykkja byggingarleyfi fyrir skjólgirðingu á lóðinni Giljaseli 8 er felld úr gildi að því er varðar þann hluta skjólgirðingarinnar sem liggur á lóðamörkum Giljasels 6 og 8.

Hafnað er kröfu kærenda um ógildingu ákvörðunar byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 9. júní 2021 um að synja kröfu þeirra um beitingu þvingunarúrræða vegna skjólgirðingar á lóðinni Giljaseli 8.

des 27

Love0

99/2021 Bakkabraut

Með UUA

Árið 2021, miðvikudaginn 22. desember, fundaði úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála í gegnum fjarfundabúnað. Þátt tóku Ómar Stefánsson varaformaður, Ásgeir Magnússon. fyrrverandi dómstjóri, og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 99/2021, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúa Mýrdalshrepps frá 7. júní 2021 um að synja umsókn um byggingarleyfi fyrir breytingum á fasteigninni Bakkabraut 6A.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 28. júní 2021, er barst nefndinni sama dag, kærir eigandi fasteignarinnar að Bakkabraut 6A, Vík í Mýrdal, þá ákvörðun byggingarfulltrúa Mýrdalshrepps frá 7. júní 2021 að synja umsókn hans um byggingarleyfi fyrir nánar tilgreindum breytingum á fasteigninni Bakkabraut 6A. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Mýrdalshreppi 20. ágúst 2021.

Málavextir: Bakkabraut 6A er hús á tveimur hæðum sem skráð er í fasteignaskrá sem tvær íbúðir. Í júní 2017 leitaði kærandi til byggingarfulltrúa vegna fyrirhugaðra breytinga á efri hæð hússins. Óskaði hann eftir upplýsingum um hvort sækja þyrfti um byggingarleyfi vegna breytinganna. Þáverandi byggingarfulltrúi fór fram á frekari teikningar og upplýsingar um hvernig skráningin á húsinu yrði í kjölfar breytinganna. Upplýsti kærandi byggingarfulltrúa um hvað fælist í hinum fyrirhuguðu breytingum og að margt væri óákveðið um breytingar á neðri hæð hússins. Ljóst væri að auka þyrfti lofthæðina með því að grafa út og „mögulega síkka niður“ útveggina með því að steypa undir þá. Grafa þyrfti meðfram húsinu og athuga með byggingarfulltrúa hvað húsið þyldi mikla lækkun jarðvegs fyrir utan og innan.

Hinn 18. september 2017 sendi kærandi „umsókn um samþykki fyrir breytingu á fyrirkomulagi“ á neðri hæð hússins með tölvupósti til byggingarfulltrúa. Meðfylgjandi voru teikningar og skjal þar sem fyrirhuguðum breytingum var nánar lýst. Byggingarfulltrúi sendi kæranda tölvupóst 18. desember s.á. þar sem fram kom að hann gerði ekki athugasemdir við fyrirhugaðar breytingar á neðri hæð hússins en að hann þyrfti að fá ítarlegri gögn til að geta skráð breytingarnar í fasteignaskrá og að vinna þyrfti eignaskiptayfirlýsingu fyrir húsið ef skipta ætti því upp í nokkrar fasteignir. Kærandi upplýsti með tölvupósti til byggingarfulltrúa 27. ágúst 2018 að til stæði að hefja framkvæmdir á neðri hæð hússins. Fram kom að hann hafi fengið munnlegt samþykki fyrir því að hefja framkvæmdir, en hann teldi sig ekki hafa fengið formlegt samþykki. Óskaði hann eftir því að erindið yrði tekið fyrir í skipulags- og byggingarnefnd. Í kjölfarið svaraði byggingarfulltrúi með eftirfarandi hætti: „Ein ástæða þess að málið hefur ekki verið sérstaklega tekið til afgreiðslu í skipulagsnefnd er að ég er ekki alveg viss um að þessar framkvæmdir séu þess eðlis að skipulagsnefnd þurfi sérstaklega að fjalla um þær.“ Samkvæmt upplýsingum frá kæranda stóðu yfir framkvæmdir á neðri hæð hússins frá september 2018 til apríl 2019. Í september 2019 óskaði núverandi byggingarfulltrúi eftir burðarþols- og lagnateikningum fyrir íbúðina á neðri hæð hússins.

Kærandi sendi byggingarfulltrúa tölvupóst 31. janúar 2020 þar sem fram kom að hann sækti „formlega um að fá samþykki til að láta hanna og teikna breytingar“ á efri hæð hússins og var fyrirhuguðum breytingum nánar lýst. Byggingarfulltrúi upplýsti kæranda 28. febrúar 2020 um að fyrirhugaðar breytingar væru byggingarleyfisskyldar og að hann þyrfti því að sækja um leyfi. Þar sem ekkert deiliskipulag væri í gildi á svæðinu þyrfti að leggja fram umsókn um byggingarleyfi fyrir skipulagsnefnd. Kærandi sendi umsókn um byggingarleyfi, ásamt greinargerð um fyrirhugaðar breytingar á efri hæð hússins, með tölvupósti til byggingarfulltrúa 12. mars 2020. Erindið var tekið fyrir á fundi skipulagsnefndar 16. s.m. og var byggingarfulltrúa falið að framkvæma grenndarkynningu þegar aðaluppdráttur hefði borist. Bókun nefndarinnar var staðfest í sveitarstjórn 19. s.m. Grenndarkynning fór fram 20. maí 2021 og var frestur til að gera athugasemdir til 18. júní s.á. Á fundi skipulagsnefndar 13. ágúst 2021 var ekki fallist á athugasemdir sem bárust á grenndarkynningartíma. Sveitarstjórn staðfesti afgreiðslu nefndarinnar á fundi sínum 20. s.m. og samþykkti „fyrir sitt leyti útgáfu byggingarleyfis“. Byggingarfulltrúi tilkynnti kæranda um þessa afgreiðslu með tölvupósti 22. ágúst 2020 og tók fram að byggingarleyfi yrði gefið út samkvæmt skilyrðum „núverandi byggingarreglugerðar“. Næsta skref væri að senda inn rafræna umsókn um byggingarleyfi og vísaði byggingarfulltrúi til leiðbeininga um ferlið.

Hinn 7. september 2020 sendi kærandi rafræna umsókn um byggingarleyfi. Í henni var fyrirhuguðum breytingum á efri hæð lýst nánar. Byggingarfulltrúi sendi kæranda athugasemdir vegna umsóknarinnar 20. s.m. þar sem m.a. sagði: „Breytingar gerðar á neðri hæð voru gerðar af eiganda án leyfis og verður að meðhöndla og tilkynna þær sem hluta af nýrri framkvæmd.“ Kærandi sendi byggingarfulltrúa uppfærða aðaluppdrætti 12. desember 2020 og svaraði hann erindinu 11. febrúar 2021 þar sem m.a. kom fram: „Lofthæð í íbúð á jarðhæð merkt 0101 er minni en 2,50 m að innanmáli, sjá 6.7.2. gr. byggingarreglugerð nr. 112/2012.“

Hinn 26. febrúar 2021 sendi kærandi inn uppfærðar teikningar og greinargerð með svörum við athugasemdum byggingarfulltrúa. Byggingarfulltrúi gerði frekari athugasemdir með bréfi, dags. 26. mars 2021, sem lutu m.a. að því að undanþága samkvæmt 3. mgr. gr. 6.1.5. í byggingarreglugerð nr. 112/2012 ætti ekki við og því væri gerð krafa um 2,5 m lofthæð í samræmi við gr. 6.7.2. í reglugerðinni. Kærandi skilaði inn greinargerð frá verkfræðingi, dags. 15. apríl 2021, þar sem m.a. var fjallað um lofthæð neðri hæðar hússins. Byggingarfulltrúi sendi kæranda athugasemdir með tölvupósti 7. júní 2021 þar sem ítrekað var að framangreind undanþága ætti ekki við í tilviki kæranda og því væri gerð krafa um 2,5 m lofthæð. Sagði svo eftirfarandi: „Vinsamlegast breyttu hönnuninni í samræmi við gildandi byggingarreglugerð.“ Þá kom einnig fram að þar sem kærandi hefði ekki fengið samþykki frá lóðarhafa aðliggjandi lóðar vegna stoðveggjar á lóðamörkum þyrfti að finna aðra lausn fyrir bílastæði.

Málsrök kæranda: Kærandi bendir á að ráðist hefði verið í endurbætur á fasteigninni sumarið 2017 í samráði við þáverandi byggingarfulltrúa, en ekki hefði tekist að skila inn teikningum af neðri hæð hússins til skipulags- og byggingarnefndar áður en hann hætti störfum haustið 2018. Hugmyndin hefði verið að gera neðri hæðina íbúðarhæfa á ný með því að lækka gólfið í íbúðinni, en lofthæðin hefði aðeins verið um tveir metrar. Ekki hefði komið til greina að hækka hæðarskil þar sem búið hefði verið á efri hæðinni og lofthæð þar rúmir tveir metrar. Haldið hefði verið fyrirkomulagi íbúðar á neðri hæðinni í megindráttum, en því þó breytt til að fullnægja nútímakröfum um hollustu, öryggi og eldvarnir, eins og kveðið sé á um í gr. 9.2.5. og 12.1.12. í byggingarreglugerð nr. 112/2012. Einnig hefði verið stuðst við gr. 6.1.5. í sömu reglugerð og leiðbeiningar Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar við þessa grein. Þá hefði verið litið til gr. 12.8 í byggingarreglugerð nr. 441/1998 vegna aldurs hússins.

Athugasemd um lofthæðina á seinni stigum umsóknar, sem sé í raun það eina sem standi í vegi fyrir því að framkvæmdir fari á næsta stig, sé ekki samkvæmt góðri stjórnsýslu þar sem byggingarfulltrúi hefði vitað af umræddri lofthæð frá upphafi umsóknar. Hálft ár hefði liðið þar til athugasemdin barst. Í greinargerð verkfræðistofu hefði komið fram að ekki væri hægt að verða við kröfum um aukna lofthæð og það rökstutt ítarlega. Einnig hefðu verið færð rök fyrir því að byggingarfulltrúa væri heimilt að falla frá ítrustu kröfum um lofthæð, með vísan til viðeigandi greinar í byggingarreglugerð og leiðbeininga Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar. Þá hefði slökkvilið í Vík ekki gert athugasemdir við brunavarnir við yfirferð á teikningunum, þar með talið vegna íbúðar á neðri hæð. Byggingarfulltrúi virðist ekki meðvitaður um framangreindar leiðbeiningar um breytingar á mannvirkjum byggðum í gildistíð eldri byggingarreglugerða. Tillaga hans um að hafa núverandi gólfbita sýnilega sé ekki raunhæf og skapi önnur vandamál. Að hækka hæðarskil um 20 cm sé stórmál og jafngildi því að rífa þyrfti efri hæð hússins og byggja aftur upp frá grunni. Einnig þyrfti að eyðileggja stóran hluta af nýlegri framkvæmd, þ.e. rífa þyrfti frágang á útveggjum og lofti íbúðar á neðri hæð.

Í 3. mgr. gr. 6.1.5. í byggingarreglugerð og í leiðbeiningum Húsnæðis- og mannvirkja-stofnunar við sömu grein sé fjallað um breytingu á þegar byggðu mannvirki eða breytta notkun þess og segi þar svo: „Ef sérstökum erfiðleikum er bundið að uppfylla ákvæði þessa hluta reglugerðarinnar án þess að breyta að verulegu leyti megin gerð mannvirkis, burðarvirki, útliti, innra skipulagi eða öðrum sérkennum sem vert er að varðveita, getur leyfisveitandi heimilað að vikið sé frá einstökum ákvæðum þessa hluta reglugerðarinnar.“ Þetta sé undirstrikað betur í leiðbeiningum stofnunarinnar en þar segi svo: „Lofthæð þegar byggðra mannvirkja var í eldri byggingarreglugerðum að lágmarki 2,40 m en er í gildandi byggingarreglugerð 112/2012 að lágmarki 2,50 m. Í slíkum tilvikum er ekki ætlast til þess að lofthæðinni sé breytt enda er það oft ógerningur.“ Í gr. 78.4 í byggingarreglugerð frá 1998 segi: „Í þakherbergjum og kvistherbergjum má meðalhæð vera 2,20 m enda sé lofthæðin 2,40 m í að minnsta kosti þriðjungi herbergis í íbúðarhúsnæði. Í öðrum herbergjum nýrra íbúða skal lofthæð vera a.m.k. 2,50 m en við endurgerð eða breytingu eldri húsa má lofthæð fara niður í 2,20 m enda sé meðallofthæð íbúða a.m.k. 2,30 m.“

Málsrök Mýrdalshrepps: Sveitarfélagið bendir á að kærandi hafi ekki getað vísað til neinna skriflegra gagna um samþykki fyrri byggingarfulltrúa fyrir umræddum framkvæmdum. Honum hafi verið leiðbeint um að hann þyrfti að senda skriflega lýsingu á fyrirhuguðum framkvæmdum áður en leyfi yrði gefið út á grundvelli umsóknar um byggingarleyfi. Í október 2019 hefði kærandi lagt fram ófullnægjandi teikningar. Í ágúst 2020 hefði skipulagshlutinn verið afgreiddur og byggingarfulltrúi óskað eftir því að skjöl um byggingarleyfið yrðu lögð fram. Fyrstu hönnunargögn, sem hefðu verið lögð fram í desember 2020, hefðu ekki sýnt hæðarmælingar. Vísað hefði verið til kjallaraíbúðarinnar sem núverandi íbúðar og hefði verið gerð athugasemd við það. Frekari hönnunargögn hefðu verið lögð fram í desember 2020 og þeim síðan breytt í janúar 2021. Þau hefðu sýnt „hæð á milli hæða“ sem ekki hefði áður verið sýnd. Byggingarfulltrúi hefði í kjölfarið sett fram athugasemdir sínar um það tiltekna atriði.

Umræddar breytingar á húsinu hafi án nokkurs vafa átt að vera í samræmi við gildandi mannvirkjalög. Vinnan við að dýpka kjallarann hefði átt sér stað árið 2020. Rökin fyrir því að lofthæð eigi á árinu 2020 að taka mið af byggingarreglum frá árinu 1998 en ekki af núverandi reglum standist ekki. Að auki vísi eigandi hússins til undantekninga frá reglunum frá 1998, þótt húsinu hefði í raun verið breytt árið 2020 til samræmis við reglurnar sem gilt hafi 1998. Fyrir liggi að húsinu verði breytt mjög mikið og tilgangur breytinganna sé augljóslega ekki sá að endurreisa eldri byggingu. Þar sem verkið í kjallaranum hafi verið unnið ólöglega séu engar úttektir eða skýrslur tiltækar og því ómögulegt að sannreyna gæði eða veruleika fullyrðinga eiganda varðandi þá vinnu sem unnin hafi verið. Samkvæmt síðasta bréfi frá verkfræðingi séu bitarnir undir gólfi efri hæðar lagðir óreglulega þótt þeir séu merktir sem hér um bil 700 mm á teikningu. Það veki spurningar um veruleika eldvarna og byggingarheiðarleika. Reglugerð varðandi hljóðeinangrun milli hæða verði að gilda þar sem byggingin verði fjölhæðarhús. Ef undanþága verði gerð í kjallaranum þurfi hún einnig að ná til efri hæðar og verði þá öll byggingin undanþegin núgildandi reglum. Þar sem gólfbitarnir séu úr timbri sé óraunhæft að halda því fram að erfitt sé að breyta eða skipta þeim út.

Viðbótarathugasemdir kæranda: Kærandi tekur fram að Bakkabraut 6A sé ríflega aldargamalt hús. Í maí árið 2020 hefði Minjastofnun samþykkt hönnunargögn vegna fyrirhugaðra breytinga og ekki gert athugasemdir. Breytingar á íbúð neðri hæðar hússins hefðu verið gerðar í embættistíð fyrri byggingarfulltrúa, sem samþykkt hefði breytingar á lofthæð úr 2,0 m í 2,3 m, enda hefði hann verið meðvitaður um undanþágur í byggingarreglugerð vegna aldurs hússins. Tölvupóstsamskipti staðfesti þetta. Húsið hefði verið byggt sem tvílyft tvíbýlishús, báðar hæðir skráðar og þær notaðar sem íbúðarhúsnæði. Neðri hluti hússins hafi alltaf verið skilgreindur og notaður sem íbúðarhúsnæði, þó seinni ára notkun hefði breyst, enda húsið illa einangrað og kaldara niðri en uppi. Tilgangur breytinga hefði því sannarlega verið sá að færa neðri hæðina í það horf að hún uppfyllti nútímakröfur um öryggi og hollustuhætti.

Húsið sé friðað sökum aldurs þess og kærandi hafi því leitað álits Minjastofnunar á kröfu byggingarfulltrúa um 2,5 m lofthæð á neðri hæð. Minjastofnun hafi sent kæranda umsögn, dags. 2. september 2021, þar sem segi að ekki sé fallist á kröfu byggingarfulltrúa um aukna lofthæð þar sem það hefði í för með sér mikið rask á grunngerð og hlutföllum hins friðaða húss. Minjastofnun bendi á að byggingarfulltrúi hafi heimildir í lögum til að falla frá ítrustu kröfu um lofthæð í friðuðu húsi og bendi á fordæmi þar sem slík heimild hafi verið nýtt. Álykta verði sem svo að það sé lögbundið að hlíta fyrirmælum Minjastofnunar, þar sem leita verði samþykkis hennar til að breyta svo gömlu húsi, sbr. 1. mgr. 29. gr. laga nr. 80/2012. Í því felist að óheimilt sé að raska húsinu, spilla því eða breyta, rífa eða flytja úr stað nema með leyfi Minjastofnunar Íslands, sbr. 2. mgr. 29. gr. laganna. Minjastofnun hafi heimilað breytingar á húsinu samkvæmt uppdráttum arkitekts frá apríl 2020. Kærandi vísi til 2. mgr. í fyrrnefndu bréfi Minjastofnunar, en í gr. 2.4.4. í byggingarreglugerð nr. 112/2012 segi m.a.: „Gæta skal að ákvæðum laga um menningarminjar vegna umsóknar um breytingu á þegar byggðu mannvirki sem fellur undir þau lög.“ Þá segi í gr. 6.1.5. og 9.2.5 m.a: „Ef sértökum erfiðleikum er bundið að uppfylla ákvæði þessa hluta reglugerðarinnar án þess að breyta að verulegu leyti megingerð mannvirkis, burðarvirki, útliti, innra skipulagi eða öðrum sérkennum sem vert er að varðveita, getur leyfisveitandi heimilað að vikið sé frá einstökum ákvæðum þessa hluta reglugerðarinnar.“ Minjastofnun álykti eftirfarandi: „Krafa um aukna lofthæð á neðri hæð Bakkabrautar 6A muni hafa í för með sér mikið rask á grunngerð og hlutföllum hins friðaða húss sem Minjastofnun getur að öllu óbreyttu ekki fallist á.“ Minjastofnun hafi vegið og metið og tekið faglega afstöðu til sérstakra erfiðleika við að verða við kröfum byggingarfulltrúa. Niðurstaða Minjastofnunar sé skýr og í henni felist að ákvörðun byggingarfulltrúa teljist brot á minjalögum.

Niðurstaða: Kærandi sótti um byggingarleyfi fyrir breytingum á efri hæð hússins að Bakkabraut 6A en í kjölfar athugasemda byggingarfulltrúa bætti hann við umsóknina þegar gerðum breytingum á neðri hæð þess. Á milli kæranda og byggingarfulltrúa áttu sér stað tölvupóstsamskipti þar sem byggingarfulltrúi gerði athugasemdir við umsóknina og kærandi brást við þeim athugasemdum.

Í hinni kærðu afstöðu byggingarfulltrúa, sem barst kæranda með tölvupósti 7. júní 2021, var vísað til ákvæða byggingarreglugerðar um lofthæð og kom þar fram eftirfarandi: „Vinsamlegast breyttu hönnuninni í samræmi við gildandi byggingarreglugerð.“ Þá sagði enn fremur að kærandi hefði ekki fengið samþykki nágranna fyrir stoðvegg á lóðamörkum og því yrði hann að finna aðra lausn. Ekki kom fram í ákvörðuninni að um synjun á byggingarleyfi væri að ræða og ber hún fremur merki þessi að vera leiðbeiningar byggingarfulltrúa til kæranda, enda var þar ekki leiðbeint um kæruheimild í samræmi við 2. tl. 2. mgr. 20. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Þá liggja ekki fyrir neinar bókanir embættisins um afgreiðslu málsins.

Með hliðsjón af málavöxtum og fyrirliggjandi gögnum verður ekki ráðið að umrædd byggingarleyfisumsókn kæranda hafi fengið lokaafgreiðslu í skilningi 2. mgr. 26. gr. stjórnsýslulaga sem borin verður undir úrskurðarnefndina. Af þeim sökum verður ekki hjá því komist að vísa kærumáli þessu frá úrskurðarnefndinni.

Rétt þykir að benda á að dragist áframhaldandi meðferð málsins úr hófi er unnt að kæra slíkan drátt til úrskurðarnefndarinnar samkvæmt 4. mgr. 9. gr. stjórnsýslulaga.

Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

159/2021 Leirutangi

156/2021 Réttarholtsvegur

160/2021 Tjarnarstígur

154/2021 Bríetartún

182/2021 Svínabú að Torfum

7/2022 Kirkjubraut

138/2021 Hafnargata

144/2021 Flekkudalsvegur

114/2021 Giljasel

99/2021 Bakkabraut

Um okkur

Opnunartími