Skip to main content
Úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála

47/2013 Bugavirkjun

Með
Árið 2014, föstudaginn 12. desember, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Ásgeir Magnússon héraðsdómari og Kristín Svavarsdóttir vistfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 47/2013, kæra á ákvörðun Orkustofnunar frá 19. apríl 2013 um að veita leyfi til vatnsmiðlunar vegna fyrirhugaðrar virkjunar Bugalækjar í landi Eystri-Leirárgarða í Hvalfjarðarsveit.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 14. maí 2013, er barst nefndinni sama dag, kærir B hrl., f.h. Leirárskóga ehf., þá ákvörðun Orkustofnunar frá 19. apríl 2013 að veita leyfi til vatnsmiðlunar vegna fyrirhugaðrar virkjunar Bugalækjar í landi Eystri-Leirárgarða í Hvalfjarðarsveit. Gerir kærandi þá kröfu að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi en að öðrum kosti að sá hluti ákvörðunarinnar er lýtur að heimild til að veita vatni úr farvegi Bugalækjar verði felldur úr gildi.

Með bréfum, dags. 15. maí og 24. maí 2013, sem bárust úrskurðarnefndinni 15. og 24. s.m., kærir B hrl., f.h. kæranda máls þessa, jafnframt samþykki sveitarstjórnar Hvalfjarðarsveitar frá 14. maí 2013 fyrir veitingu framkvæmdaleyfis fyrir stíflugerð og ákvörðun byggingarfulltrúa sveitarfélagsins frá 3. maí 2013 um að veita byggingarleyfi fyrir stöðvarhúsi vegna virkjunar Bugalækjar í landi Eystri-Leirárgarða. Gerir kærandi þá kröfu að greindar ákvarðanir verði felldar úr gildi og að framkvæmdir verði stöðvaðar á meðan málin séu til meðferðar hjá úrskurðarnefndinni. Verða nefnd kærumál, sem eru nr. 48/2013 og 50/2013, sameinuð máli þessu enda málin samofin og lúta að sömu virkjunarframkvæmdum. Verður málið nú tekið til endanlegs úrskurðar og verður því ekki tekin afstaða til kröfunnar um stöðvun framkvæmda.

Úrskurðarnefndinni bárust gögn málsins frá Orkustofnun vegna hins kærða leyfis til vatnsmiðlunar hinn 5. júní 2013 og umbeðin gögn frá Hvalfjarðarsveit vegna hins kærða framkvæmdaleyfis og byggingarleyfis hinn 31. maí s.á.

Málavextir: Kærandi á land að eystri bakka Leirár, gegnt þeim stað þar sem Bugalækur rennur í ána. Leyfishafi hefur umráð lands sem nefndur lækur rennur um að bökkum Leirár.

Mál þetta á sér nokkurn aðdraganda en hinn 24. september 2012 tók gildi breyting á deiliskipulagi Eystri-Leirárgarða er gerði m.a. ráð fyrir gerð vatnsaflsstíflu í Bugalæk, vegna virkjun lækjarins. Kærandi í máli þessu skaut þeirri ákvörðun til úrskurðarnefndarinnar. Jafnframt var ákvörðun Hvalfjarðarsveitar um byggingarleyfi og framkvæmdaleyfi vegna fyrirhugaðra virkjunarframkvæmda skotið til nefndarinnar og þess krafist að framkvæmdir yrðu stöðvaðar meðan málið væri til meðferðar hjá úrskurðarnefndinni. Með úrskurði uppkveðnum 16. nóvember 2012 var fallist á þá stöðvunarkröfu, með vísan til þess að ekki lægi fyrir leyfi Orkustofnunar til vatnsmiðlunar Bugavirkjunar og léki því vafi á því hvort fullnægt hefði verið lagaskilyrðum til að veita mætti leyfi til mannvirkjagerðar, sem m.a. fæli í sér gerð miðlunarlóns.
 
Virkjunaraðili sótti í framhaldi af því með bréfi, dags. 21. nóvember 2012, um leyfi Orkustofnunar fyrir gerð miðlunarlóns samkvæmt 68. gr. vatnalaga nr. 15/1923 vegna fyrirhugaðrar virkjunar Bugalæks. Var með bréfi Orkustofnunar, dags. 22. nóvember s.á., veitt leyfi til vatnsmiðlunar við Bugavirkjun. Tók leyfið til gerðar miðlunar- og inntakslóns, allt að 15.000 m2 að flatarmáli, í landi Eystri-Leirárgarða. Kærandi máls þessa skaut þeirri ákvörðun einnig til úrskurðarnefndarinnar, með kröfu um ógildingu.

Með úrskurði í máli nr. 112/2012, uppkveðnum hinn 28. febrúar 2013, hafnaði úrskurðarnefndin kröfu um ógildingu fyrrgreindrar deiliskipulagsbreytingar. Sama dag var kveðinn upp úrskurður í málum nr. 115 og 121/2012, þar sem ákvarðanir um veitingu framkvæmdaleyfis og byggingarleyfis vegna virkjunar Bugalækjar voru felldar úr gildi þar sem á skorti að leyfi Orkustofnunar til vatnsmiðlunar Bugalækjar hefði legið fyrir við veitingu framkvæmda- og byggingarleyfisins. Þá var hið kærða leyfi Orkustofnunar til vatnsmiðlunar fellt úr gildi með úrskurði nefndarinnar í máli nr. 128/2012, uppkveðnum 6. mars 2013.

Orkustofnun tók umsóknina um fyrrgreint leyfi til vatnsmiðlunar að nýju til meðferðar eftir uppkvaðningu úrskurðarins um ógildingu fyrra leyfis. Var kæranda þá gefinn kostur á að tjá sig um fyrirhugaða vatnsmiðlun Bugalækjar ásamt öðrum aðilum sem þóttu eiga hagsmuna að gæta vegna málsins. Þá leitaði stofnunin umsagnar Fiskistofu og kynntu fulltrúar Orkustofnunar sér staðhætti á vettvangi. Var hið kærða leyfi til vatnsmiðlunar síðan veitt hinn 19. apríl 2013. Í kjölfar þess samþykkti byggingarfulltrúi Hvalfjarðarsveitar umsókn um byggingarleyfi hinn 3. maí 2013 og sveitarstjórn samþykkti umsókn um framkvæmdaleyfi 14. s.m. vegna fyrirhugaðra virkjunarframkvæmda í landi Eystri-Leirárgarða. Voru framkvæmdaleyfið og byggingarleyfið gefin út hinn 17. maí 2013. Hin kærðu leyfi heimila gerð stíflu fyrir 40 kW virkjun með um 1,5 ha uppistöðulóni auk um 1.750 m niðurgrafinnar fallpípu að stöðvarhúsi við bakka Leirár og rafstreng að spennistöð RARIK.

Málsrök kæranda: Af hálfu kæranda er á því byggt að Orkustofnun hafi með ákvörðun sinni brotið gegn málsmeðferðarreglum stjórnsýslulaga nr. 37/1993 og 7. gr. vatnalaga nr. 15/1923.

Samkvæmt 11. gr. stjórnsýslulaga sé kveðið á um að við úrlausn máls skuli gæta samræmis og jafnræðis í lagalegu tilliti. Orkustofnun hafi kannað aðstæður á vettvangi ásamt talsmanni virkjunaraðila og sé það gróft brot á jafnræðisreglunni að kæranda hafi ekki verið boðið að taka þátt og túlka sín sjónarmið. Þá hafi fulltrúar stofnunarinnar eingöngu farið að fyrirhuguðu miðlunarlóni og að mótum Bugalækjar og Leirár en hvorki virðist hafa verið farið að mótum Skarðsár og Leirár né kannað annað rennsli annarra lækja í ánni. Þessi framganga hafi orðið til þess að mjög sé hér hallað réttu máli.

Orkustofnun hafi ekki rannsakað sjálfstætt áhrif fyrirhugaðrar mannvirkjagerðar á vötn og vatnsréttindi annarra, skerta nýtingarhagsmuni og almannahag, eins og henni hafi borið samkvæmt úrskurði úrskurðarnefndarinnar frá 6. mars 2013. Stofnunin hafi ekki kannað rennsli Leirár eða borið saman með réttum hætti rennsli hennar og Bugalækjar. Þá hafi ekki verið skoðuð þau svæði er máli skipti, svo sem rennsli annarra áa og lækja sem renni í Leirá fyrir ofan mælingarstað í ánni og allt upp að Bugalæk. Þá hafi ekki verið rannsakað hverjir aðrir eigi vatns-, land- eða eignaréttindi að Leirá og viðhorf þeirra könnuð. Sé þetta skýlaust brot á rannsóknarreglu 10. gr. stjórnsýslulaga. Eina sjálfstæða rannsókn stofnunarinnar hafi verið að senda lögfræðing og byggingarverkfræðing til að skoða hluta vettvangs undir leiðsögn annars málsaðila. Að mati kæranda sé rannsóknarskyldu ekki fullnægt án aðkomu líffræðings að vettvangsrannsókninni, sem kanni áhrif mannvirkjagerðar á lífríki árinnar.

Þá hafi verið nauðsynlegt á grundvelli fyrrgreinds úrskurðar að afla nýrra umsagna frá Skipulagsstofnun og Veiðimálastofnun um áhrif umdeildrar virkjunar. Í skýrslu Veiðimálastofnunar, sem hafi fylgt deiliskipulagstillögu fyrir svæðið, komi fram að töluverður fjöldi fiskiseiða finnist í Bugalæk og að vatnsrennsli lækjarins nemi umtalsverðum hluta vatnsrennslis í Leirá, sérstaklega á þurrkatímum. Þurrviðri hafi aukist á undanförnum árum á Vesturlandi og skipti því vatnsrennslið frá Bugalæk vaxandi máli á næstu árum fyrir vatnsbúskap Leirár. Góðir veiðistaðir séu í ánni á því svæði sem verði af vatnsrennsli úr Bugalæk og framkvæmdir muni hafa veruleg áhrif á þá. Jafnframt komi fram í áðurgreindri skýrslu að farvegur Bugalækjar hafi gildi sem uppeldisstöð fyrir silunga- og laxaseiði. Þurft hefði að rannsaka gildi Bugalækjar sem hrygningarsvæðis, enda sé rennsli og hitastig þar trúlega stöðugra en í Leirá og gott skjólsvæði fyrir seiði, sérstaklega að vetri til.

Augljóst sé að mælingar á vatnsmagni sem fram komi í fyrirliggjandi umhverfisskýrslu séu langt frá því að vera vísindalegar og vart marktækar, a.m.k. ekki til samanburðar, þar sem tímabil séu ekki þau sömu. Líklegt sé að vatnsrennsli Bugalækjar skipti mestu fyrir lífríki Leirár á þurrkatímum og köldum vetrarmánuðum. Þegar lagt sé mat á rennsli verði að miða við lægstu þolmörk, því þau geti skilið milli lífs og dauða fyrir lífríki árinnar. Gera þurfi mælingar á rennsli og lífríki í allmörg ár til að meta náttúrulegar sveiflur, sem geti verið verulegar á milli ára. Þá hefði verið réttara að mæla vatnsrennsli í Leirá rétt neðan við ármót Bugalækjar og Leirár. Mælingar hafi farið fram á stað þar sem margir lækir og ár hafi sameinast Leirá en með því verði mælt hlutfall Bugalækjar í vatnsrennsli Leirár mun minna en ella væri.

Hvorki sé kunnugt um að lagaleyfi sé fyrir því að gerstífla Bugalæk, eða breyta vatnsmagni hans og Leirár, né hafi verið leitað heimildar eða samþykkis kæranda, eins og kveðið sé á um í 7. gr. vatnalaga. Auk þess sé ekki kunnugt um að leitað hafi verið samþykkis nema fárra eigenda að Leirá sem verði fyrir skerðingu á vatni. Vatnsréttindi í Leirá séu í sameign þeirra landeigenda sem eigi land að ánni. Þeirri skipan eða skerðingu á vatnsmagni árinnar verði ekki breytt nema með eignarnámi eða samkomulagi eigenda, þar sem vatnsréttindi njóti verndar 72. gr. stjórnarskrárinnar. Í ákvörðun Orkustofnunar sé sett það skilyrði að veita skuli vatni Bugalækjar í fornan farveg Leirár þegar landareigninni sleppi. Fráleitt sé að fullnægt sé fyrrgreindu ákvæði vatnalaga um að vötn skuli renna sem að fornu hafi runnið með því að Bugalækur fari síðar í fornan farveg annarrar ár. Með orðunum „sérstök heimild“ í fyrrnefndri 7. gr. sé einkum átt við heimildir þeirra sem eigi þau réttindi sem raskað sé við gerstíflun eða með breyttu vatnsmagni til að gera samning þar um. Í orðunum felist ekki að almennt lagaákvæði heimili stjórnvaldi að taka stjórnarskrárvarin réttindi af eiganda þeirra og afhenda þau þriðja aðila.

Þótt stjórnvald hafi heimild til tiltekinna leyfisveitinga verði það ætíð að gæta að lögmætisreglu stjórnsýsluréttar. Ákvarðanir þurfi að samræmast öðrum ákvæðum laga og þá ekki síst þeirra sem ákvörðunin byggist öðrum þræði á, sbr. úrskurð úrskurðarnefndarinnar frá 6. mars 2013. Væntanleg virkjun sé eingöngu í þágu þeirra aðila sem hana hyggist reisa en það sé grundvallarregla að ef skerða þurfi stjórnarskrárvarin eignaréttindi sé það bundið við að það sé í almannaþágu. Vatnalög eða önnur almenn lög geti ekki upphafið ákvæði stjórnarskrárinnar um vernd eignaréttinda.

Áðurnefndur úrskurður úrskurðarnefndarinnar frá 6. mars 2013 hafi byggt á því að form- og efnislegur annmarki hafi verið á fyrri ákvörðun Orkustofnunar um heimild fyrir virkjuninni. Meginregla stjórnsýsluréttarins sé sú að ógilding stjórnvaldsákvörðunar vegna efnisannmarka sé endanleg í þeim skilningi að stjórnvald geti yfirleitt ekki tekið aðra ákvörðun með sama efnislega innihaldi. Samkvæmt fyrirliggjandi gögnum málsins virðist sem Orkustofnun hafi að þessu sinni tekið málið upp af sjálfsdáðum en heimild til endurupptöku sé bundin við að aðili máls fari fram á hana auk þess að fyrir hendi þurfi að vera forsendur sem tilgreindar séu í 24. gr. stjórnsýslulaga.

Ekki verði af úrskurði nefndarinnar ráðið að Orkustofnun hafi átt að taka afstöðu til breytinga á rennsli Bugalækjar eða vísa til lax- og silungsveiðilaga, eins og Orkustofnun hafi haldið fram við meðferð málsins. Orkustofnun rugli saman hugtökunum „sjálfstæð rannsókn“ og „sjálfstæð afstaða“. Stofnunin hafi átt að rannsaka tiltekna þætti sjálfstætt en ekki að beita fyrir sig rannsóknum annarra og taka afstöðu á grundvelli slíkra rannsókna. Það sé hluti af rannsóknarskyldu Orkustofnunar að rannsaka rennslið og geti hún hvorki vísað til þess að hún sé ekki fær um að draga í efa faglegar vatnamælingar né að kærandi hafi ekki bent á aðrar mælingar sem dragi í efa fyrirliggjandi gögn. Þá bendi kærandi á úrskurð úrskurðarnefndarinnar frá 28. febrúar 2013 varðandi deiliskipulagið þar sem sérstaklega sé fundið að því hvernig mælingum á rennsli Bugalækjar og Leirár hafi verið háttað þótt það hafi ekki valdið ógildingu deiliskipulagsins.

Heimilaðar framkvæmdir samkvæmt hinu kærða framkvæmdaleyfi og byggingarleyfi, sem hafi nánast í för með sér gerstíflun Bugalækjar, styðjist við hina kærðu ákvörðun  Orkustofnunar um leyfi til vatnsmiðlunar, sem sé haldin slíkum annmörkum að ógildingu varði. Af þeim sökum beri að fella framkvæmdaleyfið og byggingarleyfið úr gildi.

Málsrök Orkustofnunar: Stofnunin vísar til þess að við undirbúning hinnar kærðu leyfisveitingar hafi hagsmunaaðilum, þ.á m. kæranda í máli þessu, verið tilkynnt um meðferð málsins og gefinn kostur á að tjá sig af því tilefni í samræmi við 13. og 14. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Auk þess hafi Fiskistofu verið veitt færi á að koma á framfæri umsögn vegna fyrirhugaðrar vatnsmiðlunar og stíflugerðar Bugalækjar með hliðsjón af V. kafla laga nr. 61/2006 um lax- og silungsveiði og 144. gr. vatnalaga. Þá hafi skoðun á aðstæðum farið fram á vettvangi af hálfu fulltrúa stofnunarinnar. Umræddum framkvæmdum hafi ekki verið mótmælt nema af hálfu kæranda. Stofnunin hafi lagt mat á það á sjálfstæðan hátt við undirbúning hinar kærðu ákvörðunar hvort fyrirhuguð vatnsmiðlun myndi hafa slík áhrif á hagsmuni annarra að rétt hefði verið að synja fyrirliggjandi umsókn. Niðurstaðan hafi orðið sú að veita umrætt leyfi að nýju með tilteknum skilyrðum enda hafi stofnuninni borið að taka umsókn leyfisveitanda fyrir að nýju að hans ósk, og bæta úr, þeim ágöllum sem taldir hefðu verið á fyrri ákvörðun. Orkustofnun sé ætlað að fara með stjórnsýslu og eftirlit samkvæmt vatnalögum, m.a. vegna leyfisskyldra framkvæmda, sbr. 2. mgr. 143. og 1. mgr. 144. gr. laganna. Í því felist m.a. að stofnunin geti sett skilyrði fyrir framkvæmdum og starfsemi í vötnum sé þess talin þörf af tæknilegum ástæðum eða vegna varðveislu nýtingarmöguleika vatns. Því sé ljóst að hin kærða ákvörðun stofnunarinnar sé á lögum reist og í samræmi við lögmætisreglu stjórnsýsluréttarins.
Ýmsar sérreglur gildi um heimild landeiganda til hagnýtingar á vatni sem á landi hans sé eða um það renni án þess að það tengist almannahagsmunum eða það þurfi að nýta í þágu þeirra hagsmuna. Um vatn það sem 9. og 10. gr. vatnalaga taki til gildi sú regla að landeigandi hafi hvers konar ráð og not slíks vatns nema á annan veg sé mælt í lögum. Þessi réttindi hafi því samstöðu með öðrum heimildum eignaréttar auk sérstakra heimilda annarra samkvæmt t.d. 17. gr. laganna, sem taki til nýtingar til heimilis- og búsþarfa, iðnaðar og iðju, en orkuframleiðsla til nútíma búrekstrar megi eðli máls samkvæmt flokka undir slíka iðju. Styðjist sú ályktun einnig við ákvæði 5. tl. 10. gr. vatnalaga um aðgangsröðun að vatni á landareign vegna orkuþarfar, en lögin setji þó nýtingu landeiganda skorður með tilliti til hagsmuna annarra sem hafi not af sama vatni. Reynt sé að fara þann meðalveg að heimila landeiganda hin nauðsynlegustu vatnsnot án þess að öðrum sé gerður óhóflegur bagi.

Óumdeilt sé að áin Leirá sé í óskiptri sameign þeirra landeigenda sem land eigi að ánni. Samkvæmt grundvallarreglum eignaréttarins sé hverjum landeigenda heimilt að nýta eign sína og gera vissar ráðstafanir sem séu öðrum eigendum bagalausar. Í 49. gr. vatnalaga sé þessi regla orðuð svo hvað varði orkunýtingarrétt landeiganda: „Eiganda landareignar, sem vatnsréttindi fylgja, svo og öðrum, sem heimildir hafa á þeim tekið, er rétt að nota það vatn, sem um hana rennur, til að vinna úr því orku, enda sé enginn fyrir það sviptur því vatni, sem hann þarf að nota samkvæmt III. og IV. kafla, né neinum bakaðir óhæfilegir örðugleikar um slíka notkun, né vatni, er nota þarf með þeim hætti, spillt fyrir neinum, svo að til verulegra óþæginda horfi.“

Samkvæmt fyrirliggjandi rennslismælingum í Leirá, sem gerðar hafi verið um einum km ofan brúar á þjóðvegi, í mars 2008 til maí 2009, hafi meðalrennsli árinnar verið á bilinu 1.000 til 1.500 l/sek en minnsta rennsli 300 l/sek. Mælingar í Bugalæk á sama tíma sýni að hlutfall rennslis Bugalækjar hafi verið frá 3,7% til 12,2% af rennsli árinnar. Þá sýni niðurstöður rennslismælinga í Bugalæk frá júlí 2007 til ágúst 2010, sem vitnað sé til í umhverfisskýrslu deiliskipulags svæðisins, að meðalrennsli lækjarins hafi verið um 150 l/sek. Lægst hafi rennslið verið 50 l/sek en hæst 300 l/sek. Umrædd virkjun Bugalækjar sé talin hafa óveruleg áhrif á rennsli Leirár á um 1.800 m kafla og leiði að hámarki til um 15% minnkunar rennslis miðað við mælt lágrennsli í ágústmánuði. Í nefndri umhverfisskýrslu komi og fram að grípa þurfi til mótvægisaðgerða til að hindra að jarðrask samfara virkjunarframkvæmdum geti valdið gruggi í ánni og að eiturefni, svo sem olíur, berist í vatnið. Áhrif skipulagsins á rennsli Bugalækjar verði talsvert neikvæð en óveruleg á rennsli Leirár, veiði og fiskistofna. Í umsögn Fiskistofu, dags. 18. mars 2013, sé vísað til fyrri umsagnar stofnunarinnar um málið frá árinu 2011 um að eðlilegast væri að fallast á fyrirhugaða framkvæmd og þess getið að framkvæmdaaðilar hafi síðar leitað til Veiðimálastofnunar um nýja umsögn. Sú stofnun hafi framkvæmt nýjar seiðamælingar í júní 2012. Hafi niðurstaðan orðið sú að lítil áhrif yrðu af virkjuninni á stofna laxfiska og veiði í Leirá. Þá liggi fyrir að landeigendur og hagsmunaaðilar í Veiðifélagi Leirár, að kæranda undanskildum, hafi ekki lagst gegn umræddri framkvæmd. Enn fremur hafi leyfishafi samþykkt að hleypa úr miðlunarstíflu í farveg Bugalækjar fari rennsli Leirár niður fyrir 180 l/sek, þannig að rennsli árinnar verði að lágmarki 180 l/sek hjá Leirárlaug. Í ljósi alls þessa hafi það verið mat Orkustofnunar að heimiluð vatnsmiðlun raskaði ekki vatnsréttindum annarra svo færi í bága við vatnalög.

Með hinni kærðu ákvörðun Orkustofnunar hafi verið stefnt að því lögmæta markmiði að tryggja öryggi við stíflugerð í Bugalæk og virða eðlilegan nýtingarrétt landeigenda. Tekin hafi verið afstaða til annarra atriða vatnalaga, m.a. á grundvelli réttmætisreglu stjórnsýsluréttarins, sem af nýtingu vatnsmiðlunar leiði og skert gæti vatnsréttindi annarra í Leirá þ.m.t. kæranda.

Málsrök Hvalfjarðarsveitar: Hvalfjarðarsveit tekur fram að ákvörðun sveitarstjórnar um að samþykkja hið umþrætta framkvæmdaleyfi hafi verið lögmæt enda samræmist hún gildandi deiliskipulagi. Ákvörðunin hafi komið til vegna umsóknar virkjunaraðila og hafi öll tilskilin leyfi verið fyrir hendi þ. á m. leyfisbréf Orkustofnunar ásamt öðrum lögboðnum gögnum og upplýsingum. Tilvitnað leyfi Orkustofnunar, sem hafi að mati Hvalfjarðarsveitar verið gefið út að undangenginni vandaðri málsmeðferð og með rökstuddum hætti, hafi legið fyrir þegar framkvæmdaleyfi hafi verið veitt og því hafi skilyrði reglugerðar nr. 772/2012 varðandi útgáfu framkvæmdarleyfis verið uppfyllt. Hafi því skipulags- og byggingarfulltrúa verið rétt að gefa út umrætt byggingarleyfi.

Andmæli handhafa hinna kærðu leyfa: Leyfishafi mótmælir kröfum kæranda um ógildingu umræddra leyfa. Öll lögmælt leyfi liggi fyrir sem heimili umdeildar virkjunarframkvæmdir og sé vísað til þeirra gagna sem þegar liggi fyrir vegna kærumála sem varði nefnda virkjun.

———-

Aðilar hafa fært fram ítarlegri rök fyrir máli sínu sem ekki verða rakin nánar hér en úrskurðarnefndin hefur haft þau til hliðsjónar við úrlausn málsins.

Niðurstaða: Í máli þessu er fyrst og fremst deilt um umhverfisáhrif miðlunar vatns úr Bugalæk vegna virkjunarframkvæmda í Leirá og þar með hagsmuni kæranda sem landeiganda að bakka árinnar gegnt þeim stað sem lækurinn rennur nú í ána.

Eins og rakið hefur verið telur kærandi ýmsa ágalla hafa verið á málsmeðferð hinnar kærðu ákvörðunar Orkustofnunar um að veita leyfi til vatnsmiðlunar vegna virkjunar Bugalækjar.

Í kjölfar úrskurðar úrskurðarnefndarinnar frá 6. mars 2013, um ógildingu fyrri afgreiðslu Orkustofnunar á umsókn leyfishafa um greinda vatnsmiðlun, tók stofnunin umsóknina að nýju til meðferðar. Hefur kærandi andmælt þeirri málsmeðferð. Þegar annmarkar á meðferð máls hjá stjórnvaldi leiða til ógildingar á afgreiðslu þess ber því að taka málið til meðferðar að nýju og bæta eftir atvikum úr þeim annmörkum sem taldir hafa verið á fyrri afgreiðslu þess. Verður því ekki fallist á að nauðsyn beri til að nýtt erindi eða umsókn þurfi að koma til svo mál verði til lykta leitt, enda liggur þá fyrir erindi sem ber að afgreiða með lögmætum hætti nema það hafi verið afturkallað af hálfu málshefjanda.

Við hina nýju málsmeðferð umsóknar leyfishafa var kæranda og öðrum hagsmunaaðilum vegna vatns- og veiðiréttinda í Leirá gefinn kostur á að tjá sig um fyrirliggjandi umsókn. Tók Orkustofnun afstöðu til fram kominna athugasemda kæranda í bréfi, dags. 19. apríl 2013, er fylgdi leyfisbréfi til leyfishafa, og fékk kærandi afrit þess bréfs. Jafnframt var að nýju leitað umsagnar Fiskistofu vegna málsins í bréfi, dags. 11. mars 2013, sem í svari sínu, dags. 18. s.m., vísaði til bréfs síns, dags. 19. janúar 2012, þar sem fallist var á fyrirhugaðar framkvæmdir við Bugavirkjun. Sú ábending var þó ítrekuð að vatni yrði veitt fram hjá virkjuninni á þurrasta tíma yfir sumarið til að tryggja göngu fisks í efsta hluta Leirár. Fulltrúar Orkustofnunar kynntu sér staðhætti á vettvangi og getur það ekki talist ógildingarannmarki á málsmeðferð þótt kærandi hafi ekki verið kvaddur til af því tilefni. Slík skoðun vettvangs er ekki til þess ætluð að málsaðilar reifi þar sjónarmið sín og málsástæður enda liggja þau að jafnaði fyrir í gögnum máls. Ítarlegt mat á umhverfisáhrifum fyrirhugaðrar virkjunar lá fyrir, m.a. í umhverfisskýrslu vegna breytingar á deiliskipulagi Eystri-Leirárgarða er tók gildi 24. september 2012, sem byggir á umsögnum opinberra aðila og verkfræðistofu á áhrifum umræddra virkjunarframkvæmda. Ekki verður sú krafa gerð að stjórnvald þurfi sjálft við meðferð máls að annast rannsóknir sem nauðsynlegar þykja heldur sé því rétt að leita umsagna og skýrslna annarra stofnana eða fagaðila á viðkomandi sérfræðisviði. Við töku ákvörðunar getur stjórnvald stuðst við slík sérfræðiálit, enda einatt um að ræða álit og umsagnir á sérsviðum sem viðkomandi stjórnvald hefur ekki sérþekkingu á.

Með hliðsjón af því sem að framan er rakið verður talið að gætt hafi verið rannsóknarreglu og jafnræðisreglu stjórnsýsluréttar við undirbúning hinnar kærðu ákvörðunar Orkustofnunar og andmælaréttur kæranda verið virtur.

Í fyrrgreindri umhverfisskýrslu eru rakin helstu umhverfisáhrif á Leirá sem talin eru fylgja umdeildri virkjun og er þar m.a. stuðst við rennslismælingar í Leirá og Bugalæk ásamt úttekt og umsögn Veiðimálastofnunar um áhrif virkjunarinnar á fiskistofna í Bugalæk og Leirá. Þar koma fram þær niðurstöður að virkjunin muni hafa óveruleg áhrif á rennsli, veiði og fiskistofna í Leirá. Álit Fiskistofu frá 19. janúar 2012, þar sem fallist er á fyrirhugaðar framkvæmdir við Bugavirkjun, er á sömu lund en þó með þeirri ábendingu að unnt væri að veita vatni fram hjá virkjuninni í þurrkatíð á sumrin eins og fyrr getur.  Í hinu kærða leyfi Orkustofnunar er sett það skilyrði í 3. gr. leyfisins að þess skuli gætt að hleypt verði úr miðlunarlóni virkjunarinnar svo að rennsli Leirár verði að lágmarki 180 l/sek hjá Leirárlaug enda anni Bugalækur því rennsli.

Tilgangurinn með umdeildri virkjun, er framleiðsla raforku til notkunar fyrir ábúendur að Eystri- og Vestri-Leirárgörðum. Verður ekki fallist á að hér sé farið gegn lögmætisreglu stjórnsýsluréttar þegar litið er til réttar landeiganda til að nýta með eðlilegum hætti þau réttindi sem við eign hans eru tengd. Vatnalög hafa að geyma heimildir til handa landeiganda eða handhafa vatnsréttinda til nýtingar vatns til orkuöflunar, að gættum rétti annarra, sbr. 1. mgr. 49. gr. vatnalaga nr. 15/1923. Standa ákvæði 7. gr. laganna ekki í vegi fyrir þeirri nýtingu, enda sé gætt ákvæða laga um öflun tilskilinna leyfa, sbr. m.a. 2. mgr. 49. gr. sömu laga. Af fyrirliggjandi gögnum verður ekki ráðið að vatns- eða veiðiréttindum kæranda verði raskað að marki, að kæranda séu bakaðir óhæfilegir örðugleikar um notkun vatns fyrir eigin landi eða að því verði spillt svo að til verulegra óþæginda horfi.

Að öllu framangreindu virtu verður hin kærða ákvörðun Orkustofnunar ekki talin haldin slíkum form- eða efnisannmörkum að til ógildingar geti leitt að öllu leyti eða hluta.

Að framangreindri niðurstöðu fenginni liggur fyrir að gilt leyfi Orkustofnunar var til staðar við veitingu hinna kærðu ákvarðanna um framkvæmda- og byggingarleyfis sem heimila framkvæmdir og gerð mannvirkja í tilefni af virkjun Bugalækjar. Eru þær virkjunarframkvæmdir í samræmi við gildandi deiliskipulag umrædds svæðis, svo sem því var breytt með ákvörðun sem tók gildi hinn 24. september 2012. Með vísan til þess, og þar sem ekki liggur fyrir að þeir annmarkar hafi verið á málsmeðferð nefndra ákvarðana sem raskað geta gildi þeirra, verður kröfu um ógildingu þeirra hafnað.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Kröfu um ógildingu ákvörðunar Orkustofnunar frá 19. apríl 2013, um að veita leyfi til vatnsmiðlunar vegna fyrirhugaðrar virkjunar Bugalækjar í landi Eystri-Leirárgarða í Hvalfjarðarsveit, er hafnað.

Hafnað er kröfu um ógildingu ákvörðunar sveitarstjórnar Hvalfjarðarsveitar frá 14. maí 2013, um að veita framkvæmdaleyfi fyrir stíflugerð og ákvörðunar byggingarfulltrúa sveitarfélagsins frá 3. maí 2013, um að veita byggingarleyfi fyrir stöðvarhúsi vegna virkjunar Bugalækjar í landi Eystri-Leirárgarða í Hvalfjarðarsveit.

____________________________________
Nanna Magnadóttir

______________________________                _____________________________
Ásgeir Magnússon                                              Kristín Svavarsdóttir

108/2014 Hleinar

Með
Árið 2014, þriðjudaginn 2. desember, tók Nanna Magnadóttir, formaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, með heimild í 3. mgr. 3. gr. l. nr. 130/2010 fyrir:

Mál nr. 108/2014, kæra á ákvörðun bæjarráðs Hafnarfjarðarbæjar frá 10. júlí 2014 um að samþykkja breytingu á deiliskipulagi Hleina að Langeyramölum vegna Herjólfsgötu 30-34.

Í málinu er nú kveðinn upp til bráðabirgða svofelldur

úrskurður

um kröfu kærenda um stöðvun framkvæmda:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 7. október 2014, er barst nefndinni 10 s.m., kæra íbúar við Herjólfsgötu, Drangagötu og Klettagötu, Hafnarfirði þá ákvörðun bæjarráðs Hafnarfjarðar frá 10. júlí 2014 um að samþykkja breytingu á deiliskipulagi Hleina að Langeyrarmölum vegna Herjólfsgötu 30-34. Tók breytingin gildi með auglýsingu í B-deild Stjórnartíðinda 19. september s.á. Er þess krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi en að auki er farið fram á „stöðvun allra framkvæmda þ. á m. stöðvun útgáfu byggingaleyfis…“ til bráðabirgða á meðan málið er til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni.

Málsatvik og rök: Á fundi skipulags- og byggingarráðs Hafnarfjarðarbæjar hinn 11. mars. 2014 og hjá skipulagsnefnd Garðabæjar hinn 10. apríl s.á., var tekin fyrir umsókn um breytingu á sameiginlegu deiliskipulagi Garðabæjar og Hafnarfjarðar fyrir Hleina að Langeyrarmölum vegna lóðanna Herjólfsgötu 30-34. Fólst breytingin í að lóðirnar Herjólfsgata 30, 32 og 34 yrðu sameinaðar í eina lóð þar sem gert væri ráð fyrir tveimur fjögurra hæða byggingum með 32 íbúðum og bílakjallara. Samþykkt var að auglýsa tillöguna og var það gert 6. maí 2014 með athugasemdarfresti til 18. júní s.á. Var afgreiðsla skipulags- og byggingarráðs Hafnarfjarðarbæjar staðfest af bæjarstjórn 19. mars 2014. Bárust athugasemdir við tillöguna sem skipulags- og byggingarráð Hafnarfjarðarbæjar tók til skoðunar. Hinn 8. júlí s.á. var deiliskipulagsbreytingin samþykkt af skipulags- og byggingarráði Hafnarfjarðarbæjar með eftirfarandi bókun „…samþykkir deiliskipulagið með þeim breytingum að bílastæðakvöð verði 1,8 stæði á íbúð, bílastæðum verði fækkað að því marki ofan jarðar, og gerður verði kantur út að götunni…“ Var afgreiðslan staðfest af bæjarráði, í umboði bæjarstjórnar, 10. s.m. Var endanleg deiliskipulagsbreyting síðan samþykkt af skipulagsnefnd Garðabæjar hinn 28. s.m. og staðfest af bæjarráði Garðabæjar 29. s.m. Tók deiliskipulagsbreytingin gildi með auglýsingu þar um í B-deild Stjórnartíðinda 19. september s.á.

Kærendur telja hina kærðu breytingu, að nýta tvær lóðir sem eina lóð með auknum nýtingarrétti undir fjölbýlishús, falla undir verulega breytingu á deiliskipulagi með tilheyrandi kröfum um aðra málsmeðferð en þetta mál hafi hlotið hjá sveitarfélaginu. Sé grenndarréttur nágranna verulega skertur með þessum aðgerðum og geti Hafnarfjarðarbær ekki vikið sér undan 1. mgr. 43. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Að auki séu svör Hafnarfjarðarbæjar við athugasemdum við deiliskipulagið ekki fullnægjandi. Séu svörin byggt á huglægu mati og án nokkurs rökstuðnings eða rannsókna af þeirra hálfu. Ekki hafi verið komið til móts við athugasemdir íbúanna.

Af hálfu sveitarfélagsins er því hafnað að farið hafi verið með breytinguna sem óverulega breytingu enda hafi  breytingin verið auglýst skv. 41. gr. skipulagslaga. Eitt af markmiðum í aðalskipulagi Hafnarfjarðar 2005-2025 hafi verið að þétta núverandi byggð m.a. með endurskipulagningu vannýttra svæða og að lögð yrði áhersla á svæði í göngufjarlægð frá miðbænum. Sé sama markmið að finna í nýsamþykktu aðalskipulagi Hafnarfjarðar 2013-2025. Séu lóðir nr. 30-34 við Herjólfsgötu vannýttar og því kjörið þéttingarsvæði í anda þágildandi og gildandi aðalskipulags.

Af hálfu leyfishafa er rík áhersla lögð á að með stöðvun framkvæmda felist alvarlegt inngrip í umráða- og hagnýtingarrétt hans. Hafi stöðvun framkvæmda í för með sér verulegt óhagræði og aukinn kostnað. Sé því mikilvægt að horft sé til þess hversu líklegt sé að kæra breyti efni ákvörðunar sveitarfélagsins um samþykkt hins breytta deiliskipulags. Séu engin efni sem standi til þess að hinni kærðu ákvörðun sé hnekkt enda sé deiliskipulagið í fullu samræmi við aðalskipulag Hafnarfjarðarbæjar og í samræmi við lög. Að auki hafi ekki verið sýnt fram á að grenndarréttur kærenda sé skertur með ólögmætum eða ómálefnalegum hætti.

Niðurstaða: Í 1. mgr. 5. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála er tekið fram að kæra til úrskurðarnefndarinnar fresti ekki réttaráhrifum kærðrar ákvörðunar en jafnframt er kæranda þar heimilað að krefjast stöðvunar framkvæmda til bráðabirgða séu þær hafnar eða yfirvofandi. Þá getur úrskurðarnefndin að sama skapi frestað réttaráhrifum ákvörðunar sem felur ekki í sér heimild til framkvæmda, komi fram krafa um það af hálfu kæranda, sbr. 3. mgr. nefndrar 5. gr. Með sama hætti er kveðið á um það í 26. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 að kæra til æðra stjórnvalds fresti ekki réttaráhrifum ákvörðunar en þó sé heimilt að fresta réttaráhrifum hinnar kærðu ákvörðunar til bráðabirgða meðan málið er til meðferðar hjá kærustjórnvaldi þar sem ástæður mæli með því. Tilvitnuð lagaákvæði bera með sér að meginreglan er sú að kæra til æðra stjórnvalds frestar ekki réttaráhrifum kærðrar ákvörðunar og eru heimildarákvæði fyrir frestun framkvæmda eða réttaráhrifa kærðar ákvörðunar undantekning frá nefndri meginreglu sem skýra ber þröngt. Verða því að vera ríkar ástæður eða veigamikil rök fyrir ákvörðun um frestun réttaráhrifa og stöðvun framkvæmda.

Mál þetta snýst um gildi deiliskipulagsákvörðunar sem hefur að geyma heimild til nýtingar sameinaðrar lóðar. Gildistaka deiliskipulags felur ekki í sér heimildir til að hefja framkvæmdir heldur þarf til að koma sérstök stjórnvaldsákvörðun, sem kæranleg er til úrskurðarnefndarinnar, og útgáfa byggingar- eða framkvæmdaleyfi í skjóli slíkrar ákvörðunar, sbr. 11. og 13. gr. mannvirkjalaga nr. 160/2010 og 13. 14. og 15. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Greindar ákvarðanir verða ekki stöðvaðar af úrskurðarnefndinni áður en til þeirra kemur, enda takmarkast vald nefndarinnar við eftirfarandi athugun á lögmæti þeirra. Komi hins vegar til kærumáls vegna slíkra stjórnvaldsákvarðana er unnt að gera kröfu um stöðvun framkvæmda til bráðabirgða skv. 5. gr.  laga nr. 130/2011. Af þessu leiðir að jafnaði er ekki tilefni til að beita heimild til stöðvunar framkvæmda eða frestunar réttaráhrifa í kærumálum er varða gildi deiliskipulagsákvarðana.

Þegar litið er til fyrrgreindra lagaákvæða og eðlis deiliskipulagsákvarðana verður ekki séð að knýjandi nauðsyn sé á, með tilliti til hagsmuna kærenda, að fallast á kröfu þeirra um stöðvun réttaráhrifa sem heimilaðar eru með hinni kærðu deiliskipulagsbreytingu.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kærenda um stöðvun framkvæmda til bráðabirgða.

______________________________
Nanna Magnadóttir

67/2012 Ofanflóðavarnir

Með
Árið 2014, föstudaginn 5. desember, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3 í Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Ásgeir Magnússon héraðsdómari og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 67/2012, kæra á ákvörðun bæjarráðs Vesturbyggðar frá 29. maí 2012 um að veita framkvæmdaleyfi fyrir ofanflóðavörnum neðan Klifs á Patreksfirði.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 25. júní 2012, er barst nefndinni sama dag, kærir eigandi lóðarinnar Stekkur 23a, Patreksfirði, þá ákvörðun bæjarráðs Vesturbyggðar frá 29. maí 2012 að veita framkvæmdaleyfi fyrir ofanflóðavörnum neðan Klifs á Patreksfirði. Skilja verður málskot kæranda svo að krafist sé ógildingar hinnar kærðu ákvörðunar.

Úrskurðarnefndinni bárust greinargerð og gögn málsins frá Vesturbyggð 8. ágúst 2012 og í nóvember 2014.

Málavextir: Hinn 4. maí 2012 öðlaðist gildi breyting á Aðalskipulagi Vesturbyggðar 2006-2018 vegna snjóflóðavarna undir Klifi á Patreksfirði og 24. s.m. var birt auglýsing í B-deild Stjórnartíðinda um nýtt deiliskipulag vegna téðra ofanflóðavarna. Á fundi bæjarráðs hinn 29. maí s.á. var tekin fyrir umsókn Vesturbyggðar um framkvæmdaleyfi til gerðar þvergarðs til varnar ofanflóðum og grjóthruni ofan byggðar á svæði á milli Vatneyrar og Geirseyrargils á Patreksfirði. Í umsókn var vísað til framlagðra gagna framkvæmdaaðila þar sem m.a. var tekið fram að varnargarðurinn yrði 10-12 m á hæð og 250 m langur og heildarrúmmál hans yrði um 42.000 m³. Jafnframt var tekið fram að gamlir túngarðar lægju ofan byggðar við Stekka. Þar væri gert ráð fyrir göngustíg og að stígurinn yrði útfærður nánar í verkhönnun í samræmi við Fornleifavernd ríkisins þannig að hann raskaði túngörðum sem minnst. Samþykkti bæjarráð veitingu leyfisins með skilyrðum um framkvæmd, tilhögun framkvæmda, mótvægisaðgerðir og vöktun á verkstað og í nánasta umhverfi. Hefur kærandi skotið þeirri ákvörðun bæjarráðs til úrskurðarnefndarinnar, eins og að framan greinir.

Málsrök kæranda: Af hálfu kæranda er vísað til þess að sveitarfélagið hafi farið út fyrir valdsvið sitt og ekki gætt lögvarinna hagsmuna kæranda með hinu kærða framkvæmdaleyfi. Hafi kærandi, sem sé landeigandi á fyrirhuguðu framkvæmdasvæði, ekki fengið þá kynningu sem honum hafi borið samkvæmt skipulagslögum nr. 123/2010. Sveitarfélagið hafi eingöngu staðið fyrir opnum almennum fundum og hafi ekki að fyrra bragði óskað eftir umsögn kæranda um framkvæmdir. Jafnframt hafi sveitarfélagið ekki upplýst kæranda með hnitsettum mælipunktum um hvar það hyggist fara yfir landareign hans þótt þeirra upplýsinga hafi verið óskað. Þá hafi sveitarfélagið breytt gögnum á þann veg að ekki þyrfti að taka tillit til athugasemda kæranda sem afgreiddar hafi verið á fundi skipulagsnefndar 10. febrúar 2012, en þar hafi verið samþykkt að færa til göngustíg og setja hann ofanvert við hús kæranda. Í framhaldi þess fundar hafi komið fram ný gögn sem breyti lóðinni þannig að göngustígurinn liggi aftur í gegnum hana miðja. Með skriflegri umsókn um framkvæmdaleyfi skuli fylgja heimild landeiganda eða lóðarhafa fyrir framkvæmdunum, sé hann annar en umsækjandi, sem og samþykki meðeiganda sé um sameign að ræða. Jafnframt skuli afstöðuuppdráttur er sýni framkvæmdina fylgja umsókn og skuli hnitsetja hana eða málsetja fjarlægð í fast kennileiti.

Málsrök Vesturbyggðar: Skipulagsyfirvöld Vesturbyggðar skírskota til þess að heimilt hafi verið að falla frá skipulagslýsingu við gerð deiliskipulags ofanflóðavarna þar sem allar helstu forsendur fyrir snjóflóðavörnum og megin ástæður fyrir framkvæmdunum hafi verið kynntar í skipulagslýsingu á breytingu aðalskipulags. Tillagan hafi verið kynnt á opnum fundi en ekki hafi verið haldinn íbúafundur vegna nefnds deiliskipulags þar sem sveitar-stjórn sé heimilt lögum samkvæmt að falla frá kynningu á deiliskipulagi fyrir auglýsingu þar sem allar meginforsendur liggi fyrir í aðalskipulagi. Engar athugasemdir hafi borist á kynningartíma aðalskipulagstillögunnar, en athugasemdir sem borist hafi á kynningartíma deiliskipulagsins hafi verið teknar fyrir á fundi skipulags- og byggingarnefndar hinn 10. febrúar 2012. Hafi athugasemd kæranda verið afgreidd á eftirfarandi hátt: „Minniháttar breytingar verða gerðar á fyrirhuguðum göngustíg sem nær í gegnum eignarlóð [kæranda]. Með breytingunum nær göngustígurinn ekki inn á lóðina og kemur þá ekki til framkvæmda inná lóð 140191.“

Gerð hafi verið breyting á deiliskipulaginu þar sem stígur hafi verið færður norðar en auglýst tillaga hafi gert ráð fyrir og út fyrir lóðarmörk Stekka 23a miðað við fyrirliggjandi gögn. Einnig hafi komið fram í greinargerð deiliskipulagsins að lega stígsins væri leiðbeinandi og nánari útfærsla háð hönnun. Bæjarstjórn hafi tekið fundargerð nefndarinnar fyrir á fundi 22. febrúar 2012 og vísað athugasemd kæranda til bæjarráðs, sem hafi falið bæjarstjórn að vinna að málinu áfram. Samþykkt deiliskipulagsins hafi verið birt í B-deild Stjórnartíðinda í maí 2012. Í júní s.á. hafi síðan verið gerð óveruleg breyting á deiliskipulaginu og stígurinn færður enn norðar, til að hlífa enn frekar minjum á svæðinu, og út fyrir lóðarmörk Stekka 23a, eins og útfærsla og hönnun hafi gefið tilefni til.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um gildi framkvæmdaleyfis vegna gerðar þvergarðs til varnar ofanflóðum og grjóthruni við Klif ofan byggðar á svæði milli Vatneyrar og Geirseyrargils á Patreksfirði. 

Fram er komið að breyting á aðalskipulagi Vesturbyggðar var samþykkt í sveitarstjórn áður en hið kærða framkvæmdaleyfi var veitt. Var landnotkun breytt á nánar afmörkuðu svæði, þ.e. ofan byggðar milli Vatneyrar og Geirseyrar. Samhliða breytingu á aðalskipulagi var unnið að gerð deiliskipulags vegna ofanflóðavarna neðan Klifs. Birtist auglýsing um samþykkt sveitarstjórnar og gildistöku deiliskipulagsins í B-deild Stjórnartíðinda 24. maí 2012 og ákvað bæjarráð hinn 29. s.m. að veita hið kærða framkvæmdaleyfi.

Samkvæmt 4. mgr. 13. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 skal sveitarstjórn við útgáfu fram-kvæmdaleyfis fjalla um og taka afstöðu til þess hvort framkvæmd er í samræmi við skipulagsáætlanir. Nýtt deiliskipulag vegna ofanflóðavarna neðan Klifs á Patreksfirði tók gildi með auglýsingu þar um í B-deild Stjórnartíðinda 15. febrúar 2013. Var eftirfarandi tekið fram í auglýsingunni: „Vegna formgalla er eldra deiliskipulag af svæðinu sem auglýst var í B-deild Stjórnartíðinda þann 24. maí 2012 nr. 451/2012 ógilt.“ Verður og ráðið af auglýsingunni að auglýsing sú sem birtist 24. maí 2012 um gildistöku eldra deiliskipulags hafi ekki verið birt innan lögboðins frests skv. þágildandi 2. mgr. 42. gr. skipulagslaga og var deiliskipulagstillagan því ógild skv. nefndri lagagrein. Er því ljóst að hin kærða ákvörðun studdist við ógilt deiliskipulag.

Í 5. mgr. nefndrar 13. gr. skipulagslaga kemur fram að þar sem framkvæmdir séu fyrirhugaðar og deiliskipulag liggi ekki fyrir geti sveitarstjórn veitt framkvæmdaleyfi að undangenginni grenndarkynningu sé um að ræða framkvæmd sem sé í samræmi við aðalskipulag varðandi landnotkun, byggðamynstur og þéttleika byggðar. Hins vegar kemur fram í gr. 4.18.2 í þágildandi skipulagsreglugerð nr. 400/1998 að í deiliskipulagi skuli gera grein fyrir varnarvirkjum þar sem þau séu fyrir eða fyrirhuguð, en í umræddri grein var fjallað um svæði undir náttúruvá í skipulagsáætlunum. Þá var kveðið á um í gr. 4.16.2 reglugerðarinnar að á sveitarfélagsuppdrætti aðalskipulags skyldi gera grein fyrir göngustígum, þegar til staðar eða fyrirhuguðum, og að við deiliskipulag svæða í þéttbýli skyldi gera grein fyrir fyrirkomulagi göngustíga eftir því sem við ætti. Er því ekki hægt að líta svo á að hið kærða framkvæmdaleyfi hafi átt sér stoð í aðalskipulagi Vesturbyggðar þrátt fyrir þær breytingar sem á því voru gerðar.

Samkvæmt framangreindu var hin kærða ákvörðun ekki í samræmi við skipulagsáætlanir svo sem nauðsyn bar til, sbr. 4. mgr. 13. skipulagslaga. Verður því ekki hjá því komist að fella hana úr gildi.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi ákvörðun bæjarráðs Vesturbyggðar frá 29. maí 2012 um að veita fram-kvæmdaleyfi fyrir ofanflóðavörnum neðan Klifs á Patreksfirði.

_____________________________
Nanna Magnadóttir

_____________________________                  ____________________________
Ásgeir Magnússon                                              Þorsteinn Þorsteinsson

109/2013 Austurgata

Með
Árið 2014, fimmtudaginn 27. nóvember, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Ásgeir Magnússon héraðsdómari og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 109/2013, kæra á ákvörðun bæjarstjórnar Hafnarfjarðarbæjar frá 2. október 2013 um að samþykkja breytingar á deiliskipulaginu Hafnarfjörður, miðbær 2000, vegna lóða nr. 22 og 22b við Austurgötu og nr. 19 við Strandgötu.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 7. nóvember 2013, sem barst nefndinni 14. s.m., kæra eigendur að Austurgötu 24, Hafnarfirði, þá ákvörðun bæjarstjórnar Hafnarfjarðarbæjar frá 2. október 2013 að samþykkja breytingu á deiliskipulaginu Hafnarfjörður, miðbær 2000, vegna lóða nr. 22 og 22b við Austurgötu og nr. 19 við Strandgötu. Er þess krafist „að nýbyggingar á lóðunum nr. 22 og 22b við Austurgötu falli betur [að] núverandi skipulagi, skeri sig ekki úr núverandi götumynd Austurgötunnar og séu með nægjanlegum fjölda bílastæða“.

Verður að skilja málskot kærenda svo að þess sé krafist að hin kærða deiliskipulagsbreyting verði felld úr gildi er varðar breytingar á lóðum nr. 22 og 22b við Austurgötu.

Gögn málsins bárust frá Hafnarfjarðarbæ 28. nóvember 2013.

Málavextir: Á fundi skipulags- og byggingarráðs Hafnarfjarðar hinn 28. maí 2013 var tekin fyrir umsókn um breytingu á deiliskipulaginu Hafnarfjörður, miðbær 2000, vegna Austurgötu 22 og 22b og Strandgötu 19. Í henni fólst að lóðirnar Austurgata 22 og 22b yrðu sameinaðar í eina lóð og gert væri ráð fyrir sex íbúðum á lóðinni ásamt sex bílastæðum, þar af einu fyrir hreyfihamlaða. Að auki var gert ráð fyrir tveggja hæða nýbyggingu á baklóð Strandgötu 19 með fjórum íbúðum. Samþykkt var að auglýsa tillöguna og var það gert 6. júní s.á., með athugasemdarfresti til 19. júlí s.á. Bárust athugasemdir við tillöguna, þ. á m. frá kærendum. Hinn 27. september s.á. var breytingin samþykkt af skipulags- og byggingarráði með svohljóðandi bókun: „Skipulags- og byggingarráð samþykkir deiliskipulagið þar sem brugðist hefur verið við athugasemdum, og að málinu verði lokið skv. 43. gr. skipulagslaga 123/2010. Skipulags- og byggingarráð tekur undir svör skipulags- og byggingarsviðs með áorðnum breytingum og gerir þau að sínum.“ Var athugasemdum kærenda svarað með bréfi sama dag og þar tekið fram hverjar breytingar hefðu verið gerðar að teknu tilliti til athugasemdanna. Var breyting á deiliskipulaginu samþykkt af bæjarstjórn 2. október 2013 og tók hún gildi með auglýsingu þar um í B-deild Stjórnartíðinda 6. nóvember s.á.

Málsrök kærenda: Kærendur skírskota til þess að fyrirhuguð bygging við Austurgötu 22 standi við hlið húss kærenda að Austurgötu 24 og tilheyri því Austurgötu en ekki Linnetsstíg. Því ætti að taka mið af húsum við Austurgötu en ekki aðeins húsi eða húsum við Linnetstíg. Sé stærð og ásýnd fyrirhugaðra bygginga að Austurgötu 22 ekki í neinu samræmi við núverandi götumynd. Að auki sé aðeins gert ráð fyrir sex bílastæðum á fyrirliggjandi teikningu og þar af einu stæði fyrir fatlaða, en kærendur telji það of lítið. Nú þegar séu vandræði með bílastæði við götuna. Í svari Hafnarfjarðarbæjar sé bent á að bílastæði í miðbæ Hafnarfjarðar geti nýst allri umferð um götur með aðkomu frá Strandgötu. Hins vegar hafi Austurgata ekki aðkomu frá Strandgötu heldur Linnetstíg og sé ekki hægt að ætla íbúum Austurgötu að nýta bílastæði í miðbæ Hafnarfjarðar. Loks líti kærendur svo á að athugasemdum þeirra hafi ekki verið svarað þar sem í svarbréfi sveitarfélagsins hafi einungis verið tekið tillit til tveggja þeirra athugasemda sem kærendur hafi haft í frammi, auk þess sem í svarbréfinu sé eingöngu fjallað um aðra þeirra tveggja lóða sem um ræðir.

Málsrök Hafnarfjarðarbæjar: Af hálfu sveitarfélagsins er vísað til þess að lóðirnar Austurgata 22 og 22b hafi samkvæmt skipulagsbreytingunni verið sameinaðar í eina lóð. Hafi ekki borist neinar athugasemdir vegna þeirrar sameiningar. Fyrirhugaðar nýbyggingar á lóð Austurgötu 22 muni ekki hafa áhrif á götumynd Austurgötu þar sem þær muni standa innarlega á lóðinni en ekki út við götu. Að auki haldist klettur við götu óbreyttur. Séu nýbyggingarnar lægri en hús á horni Austurgötu og Linnetsstígs. Hvað varði bílastæði sé í gildandi deiliskipulagi Hafnarfjörður, miðbær 2000, gert ráð fyrir einu bílastæði á hverja íbúð en fyrirhugað sé að reisa þar sex íbúðir. Að auki muni bílastæði fyrir fatlaða tilheyra einni íbúðinni. Þá sé tekið fram að við meðferð deiliskipulagsbreytinganna hafi verið komið til móts við athugasemdir kærenda.

Athugasemdir leyfishafa: Af hálfu leyfishafa er skírskotað til þess að fyrirhugaðar nýbyggingar séu ekki hærri en nærliggjandi hús við Austurgötu sem séu tveggja hæða. Þetta sé svipað fyrirkomulag og á húsi sem áður hafi staðið á lóðinni Austurgötu 22b en verið rifið árið 2006. Sé gert ráð fyrir sex 80 m2 íbúðum í fyrirhuguðum húsum á lóðinni. Samkvæmt skipulagi sé bílastæðaþörf fyrir þessa stærð íbúða eitt stæði á hverja íbúð og sé af þeim sökum gert ráð fyrir sex bílastæðum fyrir lóðina, þar af einu fyrir hreyfihamlaða. Geti það ekki talist óeðlilegt að litlum íbúðum í miðbæ fylgi eitt stæði og varla sé hægt að ætlast til þess að eigendur lóðarinnar útvegi stæði fyrir nærliggjandi þjónustu eða íbúðir. Sé ekki sanngjarnt að reikna með því að meint bílastæðavandræði verði leyst á kostnað lóðareiganda Austurgötu 22. Sú lóð sé að nokkru leyti skorin frá götumyndinni þar sem stór klettur sé á milli Austurgötu 22 og 24. Fyrirhuguð hús muni standa aðeins innar í lóðinni en flest hús við Austurgötu til að hægt sé að nýta hluta lóðarinnar fyrir bílastæði. Að öðru leyti muni húsin falla vel að götumynd Austurgötu. Hafi deiliskipulagið verið lengi í vinnslu og unnið í góðri samvinnu við bæjaryfirvöld. Hafi verið tekið tillit til þeirra athugasemda sem borist hafi og tillögunni breytt með hliðsjón af þeim. Byggingarmagn hafi verið minnkað og lögun bygginga breytt, m.a. til að sjónlínur myndu haldast frá Strandgötu að Fríkirkjunni við Austurgötu.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um gildi samþykktar bæjarstjórnar Hafnarfjarðarbæjar á breytingu á deiliskipulaginu Hafnarfjörður, miðbær 2000, vegna lóðanna Austurgötu 22 og Strandgötu 19.

Sveitarstjórnir fara með skipulagsvaldið og bera ábyrgð á og annast gerð deiliskipulags skv. 3. mgr. 3. gr. og 1. mgr. 38. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Í því felst tæki sveitarstjórnar til að hafa áhrif á og þróa byggð og umhverfi með bindandi hætti, þ.m.t. götumynd. Með hliðsjón að framangreindu verður að líta svo á að ákvörðun um götumynd lúti fyrst og fremst skipulagslegum markmiðum sem eru á forræði sveitarfélaga fremur en lögvörðum hagsmunum einstaklinga.
Hin umdeilda tillaga var auglýst til kynningar og áttu kærendur þess kost að koma á framfæri athugasemdum sínum vegna hennar. Afstaða var tekin til athugasemda kærenda og þeim svarað auk þess sem nokkuð tillit var tekið til þeirra við endanlega afgreiðslu breytingartillögunnar. Samþykkt tillaga var send Skipulagsstofnun til lögboðinnar afgreiðslu og auglýsing um gildistöku hennar birt í B-deild Stjórnartíðinda. Var málsmeðferð því lögum samkvæmt.
   
Loks er hvorki að finna í lögum eða reglugerðum kröfu um lágmarksfjölda almennra bílastæða. Á uppdrætti deiliskipulagsins Hafnafjörður, miðbær 2000, var ekki gert ráð fyrir bílastæðum á greindum lóðum en í greinargerð með deiliskipulaginu segir varðandi umrætt skipulagssvæði að fyrir nýjar íbúðir sé gerð krafa um eitt bílastæði fyrir hverja íbúð en að öðru leyti sé ekki gert ráð fyrir breytingum á bílastæðakröfum. Hin umþrætta deiliskipulagsbreyting gerir ráð fyrir einu bílastæði á hverja íbúð og fer því ekki í bága við almenna skilmála gildandi deiliskipulags á svæðinu.

Að öllu framangreindu virtu er kröfu kærenda um ógildingu hafnað.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kærenda um ógildingu á ákvörðun bæjarstjórnar Hafnarfjarðarbæjar frá 2. október 2013 um að samþykkja breytingu á deiliskipulaginu Hafnarfjörður, miðbær 2000, vegna lóða nr. 22 og 22b við Austurgötu og nr. 19 við Strandgötu.

____________________________________
Nanna Magnadóttir

______________________________              _____________________________
Ásgeir Magnússon                                            Þorsteinn Þorsteinsson
 

64/2012 Breiðadalsvirkjun

Með
Árið 2014, fimmtudaginn 20. nóvember, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Ásgeir Magnússon héraðsdómari og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 64/2012, kæra á ákvörðun bæjarstjórnar Ísafjarðarbæjar frá 7. júní 2012 um að veita framkvæmdaleyfi fyrir lagningu 1.200 m þrýstivatnslagnar frá stöðvarhúsi að inntaki í Heiðarvatnslæk og Langá og fyrir inntaksþró vegna stækkunar Breiðadalsvirkjunar í Önundarfirði.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 18. júní 2012, er barst nefndinni sama dag, kærir Björn Jóhannesson hrl., f.h. fjögurra eigenda að hluta Neðri-Breiðadals, Önundarfirði, þá ákvörðun bæjarstjórnar Ísafjarðarbæjar frá 7. júní 2012 að samþykkja framkvæmdaleyfi fyrir lagningu þrýstivatnslagnar frá stöðvarhúsi að inntaki í Heiðarvatnslæk og Langá, ásamt steyptri inntaksþró, til stækkunar á Breiðadalsvirkjun. Gera kærendur þá kröfu að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og að kveðinn verði upp úrskurður um stöðvun framkvæmda meðan málið sé til meðferðar hjá úrskurðarnefndinni. Verður málið nú tekið til endanlegs úrskurðar en með bréfi sviðsstjóra umhverfis- og eignasviðs Ísafjarðarbæjar til framkvæmdaleyfishafa, dags. 12. júlí 2012, voru framkvæmdir í landi Langár stöðvaðar.

Úrskurðarnefndinni bárust gögn og greinargerðir frá Ísafjarðarbæ 10. og 16. júlí og 13. ágúst 2012. Einnig bárust nefndinni gögn í málinu í nóvember 2014.
Málavextir: Árið 2010 tók gildi deiliskipulag í landi Veðrarár 2, sunnan Breiðadalsár í landi Breiðadals, fyrir byggingu Breiðadalsvirkjunar. Kom fram í greinargerð skipulagsins að um væri að ræða 150 kW rennslisvirkjun og að vatnsöflun virkjunarinnar byggðist á nýtingu lindarvatns og yfirborðsvatns úr Nautaskál. Var leyfi til framkvæmda vegna virkjunarinnar samþykkt sama ár en byggingarleyfi mun hafa verið samþykkt á árinu 2011. Hinn 21. nóvember 2011 samþykkti byggingarfulltrúi Ísafjarðarbæjar umsókn um stofnun fasteignarinnar Langár úr jörðinni Neðri-Breiðadal. Komu kærendur á framfæri athugasemdum vegna þessarar afgreiðslu með bréfi, dags. 2. mars 2012. Vísuðu þeir til þess að óræktað land umræddrar jarðar væri í óskiptri sameign allra eigenda hennar og að kærendur sem ættu fjögur hundruð úr fornu mati jarðarinnar hefðu ekki komið að fyrrgreindri umsókn, svo sem áskilið væri að lögum. Fóru þeir fram á að byggingarfulltrúi veitti nánari skýringar og endurskoðaði skráningu fasteignarinnar. Hafnaði byggingarfulltrúi þeirri beiðni með bréfi, dags. 9. mars s.á. Var þar jafnframt tekið fram að gögn sem legið hefðu til grundvallar stofnun fasteignarinnar væru frá landeiganda Neðri-Breiðadals 1 og að byggingarfulltrúi hefði ekki gögn er sýndu að jörðinni Neðri-Breiðadal hefði verið skipt upp.

Á fundi bæjarráðs 12. mars 2012 var lagt fram til kynningar erindi, dags. 5. febrúar s.á., þar sem óskað var eftir framkvæmdaleyfi fyrir stækkun Breiðadalsvirkjunar. Í bréfinu var vikið að því að árið 2010 hefði verið sótt um leyfi til stækkunar á Breiðadalsvirkjun sem fólst í því að veita viðbótarvatni í stöðina frá Heiðarvatnslæk og Langá. Ekki hefði náðst samkomulag við landeiganda Neðri-Breiðadals vegna vatnsréttinda en nú hefði umsækjandi tryggt sér öll vatnsréttindi með kaupum á lóð úr landi þeirrar jarðar. Jafnframt kom eftirfarandi fram: „Ljóst er að breytingarnar fela í sér frávik frá gildandi deiliskipulagi virkjunarinnar hvað varðar legu vatnslagna og inntaka. Breytingarnar eru hins vegar þess eðlis að þær geta ekki á nokkurn hátt haft áhrif á aðra en framkvæmdaraðila sem umráðaaðila alls lands og vatnsréttinda tengdum framkvæmdunum. Breytingarnar fela ekki í sér breytingar á byggingarreit eða byggingum. Breytingarnar felast aðallega í lögnum sem lagðar verða neðanjarðar og að mestu leyti í vegkanti, slíkar framkvæmdir eru að öllu jöfnu ekki háðar deiliskipulagi. Það er því álit framkvæmdaraðila að breytingarnar séu ekki þess eðlis að þær kalli á nýtt deiliskipulag eða grenndarkynningu.“ Umsókninni fylgdi greinargerð um virkjunina og afrit af kaupsamningi vegna lóðarinnar Langár.

Málinu var vísað til umhverfisnefndar sem tók það fyrir á fundi hinn 27. mars s.á. Lá fyrir fundinum erindi frá Skipulagsstofnun þar sem óskað var umsagnar Ísafjarðarbæjar á því hvort og á hvaða forsendum framkvæmdir við Breiðadalsvirkjun skyldu háðar mati á umhverfisáhrifum. Var eftirfarandi fært til bókar: „Með vísan í 3. viðauka laga nr. 106/2000 telur umhverfisnefnd ekki þörf á mati á umhverfisáhrifum fyrir framkvæmd af þessari stærðargráðu. Þá telur nefndin ekki þörf á breytingu á deiliskipulagi þar sem leyfisskylda framkvæmdin varði ekki hagsmuni annarra en sveitarfélagsins og umsækjanda.“ Hinn 18. apríl s.á. lá álit Skipulagsstofnunar fyrir og var það niðurstaða stofnunarinnar að 500 kW Breiðadalsvirkjun skyldi ekki háð mati á umhverfisáhrifum. Jafnframt var bent á að breytt tilhögun við virkjunina væri ekki í samræmi við gildandi deiliskipulag svæðisins og að breyta þyrfti deiliskipulagi áður en framkvæmdaleyfi og virkjunarleyfi væri gefið út.

Með bréfi til Sýslumannsins á Ísafirði, dags. 27. apríl s.á., fóru kærendur fram á að þinglýst yrði kröfu þeirra um leiðréttingu í þinglýsingarbók vegna stofnunar fasteignarinnar Langár úr óskiptu landi jarðarinnar Neðri-Breiðadals. Sama dag kröfðust kærendur þess með bréfi til byggingarfulltrúa að ákvörðun hans um stofnun fasteignarinnar yrði afturkölluð. Hafnaði byggingarfulltrúi fram kominni kröfu kærenda með bréfi, dags. 8. maí s.á., með vísan til þess að engin gögn hefðu verið lögð fram er sýndu að ranglega hefði verið staðið að stofnun fasteignarinnar.

Umsóknin var lögð fram að nýju á fundi umhverfisnefndar hinn 18. maí s.á. og afgreiðslu frestað þar til niðurstaða um landskipti lægi fyrir. Málið var tekið fyrir á ný á fundi nefndarinnar hinn 21. s.m. og svohljóðandi fært til bókar: „Umhverfisnefnd leggur til við bæjarstjórn að framkvæmdaleyfi verði veitt fyrir lagningu 1.200 m þrýstivatnslagnar frá stöðvarhúsi að inntaki í Heiðarvatnslæk og Langá, ásamt steyptri inntaksþró, enda er framkvæmdaaðili þinglýstur eigandi af landinu samkvæmt gögnum frá Sýslumanni.“ Var málið tekið fyrir á fundi bæjarstjórnar hinn 24. s.m. en afgreiðslu þess frestað. Með bréfi sýslumanns til lögmanns kærenda, dags. 24. maí 2012, var kröfu um leiðréttingu synjað að svo stöddu með vísan til þess að ekki hefðu verið færð fram veigamikil rök fyrir efnislega rangri færslu. Í framhaldi af því fór lögmaður kærenda fram á, með bréfi til sýslumannsins, dags. 31. s.m., að sú afstaða yrði endurskoðuð.

Hinn 7. júní 2012 var umsóknin „… er varðar stækkun Breiðadalsvirkjunar með því að veita viðbótarvatni í stöðina frá Heiðarvatnslæk og Langá …“ tekin fyrir á ný á fundi bæjarstjórnar. Fyrir fundinum lá minnisblað byggingarfulltrúa um málið og var tillaga umhverfisnefndar um að samþykkja téð framkvæmdaleyfi samþykkt samhljóða.

Sýslumaður tók mál kærenda fyrir að nýju 12. júní 2012 og var fyrrgreind krafa þeirra um leiðréttingu í þinglýsingarbók nú tekin til greina. Hinn 12. júlí s.á. tilkynnti Ísafjarðarbær framkvæmdaleyfishafa bréflega að allar framkvæmdir í landi Langár væru stöðvaðar þar til skorið hefði verið úr um eignarrétt að landinu.

Fékk Breiðadalsvirkjun virkjunarleyfi frá Orkustofnun fyrir 570 kW virkjun 13. ágúst 2012.

Málsrök kærenda: Kærendur skírskota til þess að þeir eigi 4 hundruð að fornu mati jarðarinnar Neðri-Breiðadals, en jörðin sé samtals 24 hundruð að fornu mati. Árið 1926 hafi þáverandi eigendur skipt upp heimatúni jarðarinnar og árið 1932 hafi öllu ræktunarlandi jarðarinnar verið skipt upp milli eigenda. Úthagi og hlunnindi, s.s. vatnsréttindi, hafi hins vegar verið áfram í óskiptri sameign eigenda jarðarinnar í réttu hlutfalli við eignarhluta hvers og eins í jörðinni. Eftir skiptin sé talað um Neðri-Breiðadal 1-4 til aðgreiningar á eignarhluta hvers eiganda en eignarhluti kærenda sé nefndur Neðri-Breiðadalur 2. Þá vísi kærendur til afsals, dags. 23. janúar 1935.

Hafi byggingarfulltrúi fallist á umsókn um stofnun lóðar úr jörðinni Neðri-Breiðadal án þess að leita eftir afstöðu sameigenda að jörðinni. Uppdráttur sem fylgt hafi umsókn gefi ótvírætt til kynna að hin nýja lóð sé úr óskiptu landi jarðarinnar Neðri-Breiðadals og að stofnun lóðarinnar sé liður í virkjun árinnar Langár. Staðfesti gögn úr þinglýsingarbók að svo sé og hafi sameigendur jarðarinnar í raun aldrei um það deilt að úthagi og hlunnindi hennar væru í óskiptri sameign. Geti hluti sameigenda að landi ekki stofnað til nýrrar fasteignar úr óskiptu landi án samþykkis meðeigenda sinna, sbr. 14. gr. laga nr. 6/2001. Hafi Ísafjarðarbær þegar af þeirri ástæðu einni ekki getað samþykkt framkvæmdir á lóðinni nema fyrir hendi væri samþykki allra eigenda viðkomandi eignar. Sé bent á að Sýslumaðurinn á Ísafirði hafi samþykkt að þinglýsa kröfu um leiðréttingu í fasteignabók þar sem hann hafi talið að veigamikil rök hefðu verið færð fram fyrir því að færslan væri efnislega röng og kærendum til réttarspjalla. Renni afstaða sýslumanns enn frekari stoðum undir þetta sjónarmið kærenda.

Grundvallarforsenda þess að framkvæmdarleyfi/byggingarleyfi sé samþykkt samkvæmt lögum um mannvirki nr. 160/2010 hljóti að vera sú að réttir eigendur, og eftir atvikum allir eigendur, ef um sameign sé að ræða, standi að umsókn um slíkrar framkvæmdir. Í ljósi þess að ekki hafi verið rétt staðið að stofnun fasteignarinnar Langár sé einsýnt að fella beri hið kærða framkvæmdaleyfi úr gildi.

Þá verði ekki séð að bæjarstjórn hafi fjallað um og tekið afstöðu til þess hvort framkvæmdin væri í samræmi við skipulagsáætlanir sveitarfélagsins, svo sem beri að gera skv. 4. mgr. 13. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Kærendum sé ekki kunnugt um hvort umrædd fasteign sé á svæði sem hafi verið deiliskipulagt. Sé ekki svo geti sveitarstjórn aðeins veitt framkvæmdaleyfi að undangenginni grenndarkynningu skv. 5. mgr. 13. gr. skipulagslaga sé um að ræða framkvæmd sem sé í samræmi við aðalskipulag varðandi landnotkun, byggðamynstur og þéttleika byggðar. Að auki skuli sveitarstjórn leita umsagnar viðeigandi umsagnaraðila áður en tekin sé afstaða til útgáfu leyfisins. Það hafi ekki verið gert og sé sú málsmeðferð með miklum ólíkindum, ekki síst í ljósi fram kominna athugasemda kærenda, m.a. varðandi eignarhald á fasteigninni.

Loks sé tekið fram að bæði umhverfisnefnd og bæjarstjórn hafi brotið gegn 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 þar sem segi að mál skuli vera nægilega upplýst áður en tekin sé ákvörðun í því. Af fyrirliggjandi gögnum megi ljóst vera að engin skoðun hafi farið fram hjá nefndum aðilum áður en ákvörðun hafi verið tekin um útgáfu leyfisins þrátt fyrir athugasemdir kærenda. Mikilvægt sé hins vegar að hafa í huga í þessu sambandi að sýslumaður hafi séð ástæðu til að endurskoða afstöðu sína til málsins eftir að hafa farið yfir gögn þess.

Málsrök Ísafjarðarbæjar: Af hálfu bæjaryfirvalda er tekið fram að ákvörðun byggingarfulltrúa um stofnun og skráningu lóðarinnar Langár hafi verið byggð á þeirri forsendu að um væri að ræða lóð sem umsækjandi um skiptingu lóðarinnar væri einn eigandi að. Hafi umrædd lóð síðar verið seld til X., sem hafi fengið framkvæmdaleyfi sem þinglýstur eigandi hennar.

Umrædd lóð hafi ekki verið skráð í Fasteignabók og hafi því ekki haft landnúmer. Í kjölfar athugasemda frá kærendum hafi sveitarfélagið óskað eftir upplýsingum og gögnum um eignarheimild þáverandi eiganda að lóðinni og þá hvaðan sú eignarheimild væri leidd. Hafi þáverandi eigandi með bréfi, dags. 3. ágúst 2012, tekið fram að hann teldi að eigendur Neðra-Breiðadals 2 hefðu ekki eignast hlutdeild í óskiptri sameign jarðarinnar Neðra-Breiðadals með afsali, dags. 23. janúar 1935, líkt og kærendur telji, þar sem ekkert hefði verið tekið fram í afsalinu um að eigninni fylgdi hlutdeild í óskiptri sameign. Hafi hann lagt fram frekari gögn sem að hans mati styðji þá túlkun. Hins vegar mætti leiða eignarheimild hans af eignarhaldi hans á Neðri-Breiðadal 1, 3 og 4, en þeim eignarhlutum hafi fylgt hlutdeild í umræddri óskiptri sameign. Af því leiddi að hann ætti einn það land sem lóðin Langá hefði verið stofnuð úr. Telji Ísafjarðarbær ljóst að ágreiningur sé um eignarheimild að framangreindri spildu.

Úrskurðarnefndin tilkynnti framkvæmdaleyfishafa um fram komna kæru og veitti honum frest til að koma að greinargerð og gögnum í máli þessu en hvorugt hefur borist.

——–

Málsaðilar hafa fært fram ítarlegri rök fyrir máli sínu, sem ekki verða rakin hér, en úrskurðarnefndin hefur haft þau öll til hliðsjónar við úrlausn málsins.

Niðurstaða: Í máli þessu er tekist á um gildi framkvæmdaleyfis fyrir lagningu 1.200 m þrýstivatnslagnar frá stöðvarhúsi að inntaki í Heiðarvatnslæk og Langá og fyrir inntaksþró vegna stækkunar Breiðadalsvirkjunar í Önundarfirði. Telja kærendur að óheimilt hafi verið að veita framkvæmdaleyfið án þeirra samþykkis sem sameigenda að hluta jarðarinnar Neðri-Breiðadals.

Eignarréttarlegur ágreiningur, sem og ágreiningur um efni þinglýstra réttinda, heyrir undir dómstóla en ekki úrskurðarnefndina. Þinglýsingum fylgir ákveðinn áreiðanleiki að lögum og verður við þær að styðjast við töku stjórnvaldsákvarðana hverju sinni. Fyrir liggur að þegar sveitarstjórn samþykkti hið kærða framkvæmdaleyfi hinn 7. júní 2012 var umsækjandi leyfisins þinglýstur eigandi landspildunnar Langár, sem skipt hafði verið úr landi Neðri-Breiðadals í nóvember 2011.

Fram kemur í umsókn um hið umdeilda framkvæmdaleyfi að í framkvæmdunum felist frávik frá gildandi deiliskipulagi hvað varði legu vatnslagna og inntaka. Í umsókninni er vísað til greinargerðar um virkjunina og er virkjuninni þar lýst með breytingum frá því sem kynnt var í deiliskipulagi. Samkvæmt greinargerðinni felast breytingarnar í stækkun virkjunarinnar og auknu virkjuðu vatnsmagni, sem fáist með veitulögn sem sameini vatn úr þremur lækjum í stað nýtingar úr einum þeirra áður. Þá segir í greinargerðinni um skipulagsmál: „Ekki er gert ráð fyrir virkjuninni í aðalskipulagi Ísafjarðarbæjar en í gildi er deiliskipulag fyrir Breiðadalsvirkjun sem samþykkt var árið 2008.“ Loks er greint frá því að virkjunin verði tengd dreifikerfi Orkubús Vestfjarða.

Á umræddu svæði gildir Aðalskipulag Ísafjarðarbæjar 2008-2020. Í kafla 8.7 í greinargerð þess er gert ráð fyrir „… að landeigendur geti virkjað bæjarlækinn, með smávirkjun, á þeim svæðum sem gert er ráð fyrir einhverri byggð“. Þá séu rennslisvirkjanir heimilar að fengnu framkvæmdaleyfi, allt að 200 kW án uppistöðulóns, án þess að breyta þurfi aðalskipulagi. Jafnframt segir í kafla 11.2 í greinargerð skipulagsins að gera skuli grein fyrir þegar byggðum og fyrirhuguðum stofnkerfum vatnsveitu, hitaveitu, rafveitu, fjarskipta og fráveitu, en með stofnkerfi sé átt við flutningskerfi, frá upptökum að dreifikerfi. Samkvæmt því sem að framan er rakið, og með hliðsjón af því að í umsókn og fylgigögnum sem lágu leyfisveitingunni til grundvallar kemur fram að breytt tilhögun muni leiða til allt að 500 kW virkjunar, verður ekki talið að heimilt hafi verið, að óbreyttu aðalskipulagi, að samþykkja leyfi til umræddra framkvæmda. Þá er ljóst af því sem áður er lýst og gögnum málsins að breytt tilhögun við Breiðadalsvirkjun víkur frá gildandi deiliskipulagi sem fól í sér heimild fyrir gerð 150 kW virkjunar er nýta skyldi lindarvatn og yfirborðsvatn úr Nautaskál. Hin umdeilda þrýstivatnslögn er að hluta til utan deiliskipulagssvæðis en sá hluti hennar sem innan þess liggur er ekki í samræmi við deiliskipulagið. Þá eru inntaksmannvirki þau sem heimiluð eru með hinu kærða leyfi utan deiliskipulagssvæðisins auk þess sem fyrirhugað afl virkjunarinnar er mun meira en deiliskipulagið veitir heimild fyrir.

Samkvæmt því sem að framan greinir var ekki gætt ákv. 4. mgr. 13. gr. skipulagslaga nr. 123/2010, þess efnis að við útgáfu framkvæmdaleyfis skuli sveitarstjórn fjalla um og taka afstöðu til þess hvort framkvæmd sé í samræmi við skipulagsáætlanir, sbr. einnig 8. tl. 2. gr. sömu laga. Er hin kærða ákvörðun því haldin slíkum annmörkum að ekki verður hjá því komist að fella hana úr gildi.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi ákvörðun bæjarstjórnar Ísafjarðarbæjar frá 7. júní 2012 um að veita framkvæmdaleyfi fyrir lagningu 1.200 m þrýstivatnslagnar frá stöðvarhúsi að inntaki í Heiðarvatnslæk og Langá og fyrir inntaksþró vegna stækkunar Breiðadalsvirkjunar í Önundarfirði.

____________________________________
Nanna Magnadóttir

_____________________________              ____________________________
Ásgeir Magnússon                                          Þorsteinn Þorsteinsson

 
 

65/2013 Aflífun hunds

Með
Árið 2014, fimmtudaginn 20. nóvember, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Ásgeir Magnússon héraðsdómari og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 65/2013, kæra á ákvörðun heilbrigðiseftirlits Suðurnesja frá 13. mars 2013 um að aflífa hundinn X.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 5. júlí 2013, er barst nefndinni 12. s.m., kærir M, þá ákvörðun heilbrigðiseftirlits Suðurnesja frá 13. mars 2013 að aflífa þegar í stað hund hennar X. Þess er krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi. Jafnframt krefst kærandi þess að fá afhent hræið af hundinum sem og að honum verði úrskurðaðar bætur.

Úrskurðarnefndinni bárust gögn málsins frá heilbrigðiseftirliti Suðurnesja 24. september 2013.

Málavextir: Hinn 13. mars 2013 barst lögreglunni á Suðurnesjum tilkynning frá leikskóla í Reykjanesbæ þess efnis að þar væri þýskur fjárhundur laus. Hundurinn hefði verið ógnandi og því hefði leikskólabörnum verið haldið innandyra. Lögreglan á Suðurnesjum tilkynnti málið til heilbrigðiseftirlits Suðurnesja. Við árangurslausa tilraun til þess að koma ól á hundinn var eftirlitsmaðurinn bitinn í hendi og hlaut vegna þess aðhlynningu á heilbrigðisstofnun Suðurnesja þann sama dag.

Frekari tilraunir fulltrúa heilbrigðiseftirlitsins til að fanga hundinn mistókust og mun í framhaldi hafa verið ákveðið að stugga við hundinum í þeim tilgangi að koma honum heim til sín. Þar náði kærandi síðan að koma hálsól og múl á hundinn og var hann í kjölfarið tekinn í vörslu heilbrigðiseftirlitsins.

Ekið var með hundinn á hundahótel en þegar þangað var komið ákvað framkvæmdastjóri heilbrigðiseftirlitsins að ekki væri rétt að setja hundinn í geymslu heldur bæri að aflífa dýrið. Var það gert og hræið brennt.

Málsrök kæranda: Kærandi telur að hafi hundurinn bitið fulltrúa heilbrigðiseftirlitsins hafi það verið gert í varnarskyni og af hræðslu við ókunnuga eftir að þeir hefðu stuggað við dýrinu. Sömu ástæður hafi legið að baki hegðun hundarins þegar hann hafi verið færður á hundahótelið til geymslu. Hundurinn hafi almennt verið vinalegur, án skapgerðabresta, og hvorki verið árásargjarn gagnvart fjölskyldumeðlimum né gestum á heimili fjölskyldunnar. Í skapgerðamati dýrasálfræðings, dags. 16. apríl 2010, sem á sínum tíma hafi verið grundvöllur þess að innflutningsleyfi hafi fengist fyrir hundinn, komi fram að hundurinn hafi verið skapgóður. Í niðurlagi matsins komi fram að hundurinn hafi haft jafnaðargeð, verið vinalegur og ekki sýnt einkenni árásargirni.

Ekki hafi verið rétt staðið að aflífuninni. Í samþykkt um hundahald á Suðurnesjum sé ekki kveðið með skýrum hætti á um það hvernig staðið skuli að ákvörðunartöku um aflífun hunda. Slíkt verði aftur á móti ekki gert nema að undangenginni afturköllun á leyfi til hundahalds. Ákvörðun um að afturkalla slíkt leyfi sé í höndum sveitarstjórnar, sbr. 3. og 4. gr. samþykktarinnar. Þá sé á heimasíðu heilbrigðiseftirlits Suðurnesja að finna greinina „Fræðsla fyrir hundaeigendur“ þar sem sérstaklega sé vikið að málum varðandi hundsbit. Þar segi í undirkafla 4.6 að heimilt sé að aflífa þegar í stað hættulegan hund og hund sem bíti. Hins vegar sé hundaeiganda þó heimilt að leita álits héraðsdýralæknis áður en ákvörðun um aflífun sé tekin.

Hvort sem litið sé til samþykktarinnar eða upplýsinga á heimasíðu heilbrigðiseftirlitsins sé það mat kæranda að ekki hafi verið staðið rétt að ákvörðun um aflífun hundsins. Ákvörðunin hafi verið íþyngjandi geðþóttaákvörðun sem tekin hafi verið í skyndi. Hafi ákvæði stjórnsýslulaga nr. 37/1993 verið virt að vettugi, og þá sérstaklega rannsóknarregla 10. gr., meðalhófsregla 12. gr. og regla 13. gr. um andmælarétt.

Málsrök heilbrigðiseftirlits Suðurnesja: Af hálfu heilbrigðiseftirlits Suðurnesja er skírskotað til þess að hundurinn hafi verið óskráður og sé það brot á samþykkt um hundahald í Keflavík, Njarðvík, Grindavík, Miðneshreppi, Gerðahreppi, Vatnsleysustrandarhreppi og Hafnahreppi. Heimilt sé skv. 3. gr. samþykktarinnar að aflífa óskráða hunda. Þó svo að hundurinn hefði verið skráður og um hann hefðu gilt ákvæði samþykktarinnar hefði það engu breytt um afdrif hans.

Bent sé á að hundurinn hafi áður fundist í lausagöngu án taums og verið fangaður af dýraeftirlitsmanni. Við það tækifæri hafi kærandi fengið munnlega áminningu. Hundurinn hafi verið stórhættulegur umhverfi sínu og þegar hann hafi verið færður á hundahótelið hafi hann verið hamslaus. Ekki hafi verið talið forsvaranlegt að setja hundinn í geymslu þar sem starfsfólk yrði í hættu. Þá hafi ekki heldur verið hægt að afhenda hundinn aftur til kæranda, enda hafi kærandi ekki virst geta komið veg fyrir að hundurinn gengi laus. Kæranda hafi verið ljóst hversu hættulegur hundurinn var utan heimilisins. Hundurinn hafi lengi haldið hverfi sínu í gíslingu með lausagöngu og ógnandi atferli, en kærandi hefði lítið gert til að koma í veg fyrir það. Bent sé á að eftirlitsdýralæknar Matvælastofnunar hafi varað við hegðun hundsins í bréfi frá 8. júlí 2010. Sé með ólíkindum að um sama hund sé að ræða og fjallað sé um í skapgerðamati frá 16. apríl 2010.

Heilbrigðiseftirlitið hafni ásökunum um brot á stjórnsýslulögum. Nægar upplýsingar hafi legið að baki stjórnvaldsákvörðuninni. Ákvörðun um aflífun hafi verið tekin með hagsmuni íbúa og þá sérstaklega barna í huga.

Niðurstaða: Í málinu er deilt um lögmæti þeirrar ákvörðunar að aflífa hund kæranda. Hlutverk úrskurðarnefndarinnar er að úrskurða í kærumálum vegna stjórnvaldsákvarðana og í  ágreiningsmálum vegna annarra úrlausnaratriða á sviði umhverfis- og auðlindamála, eftir því sem mælt er fyrir um í lögum á þessu sviði, sbr. 1. gr. laga um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála nr. 130/2011. Í samræmi við þetta tekur úrskurðarnefndin lögmæti kærðrar ákvörðunar til endurskoðunar en tekur ekki nýja ákvörðun í málinu. Verður einungis krafa kæranda um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar því aðeins tekin hér til úrlausnar enda  fellur það utan valdheimilda úrskurðarnefndarinnar að að fjalla um bótakröfu hans. Ljóst er að umræddur hundur hefur nú þegar verið aflífaður og hræi hans eytt. Úrskurðarnefndin telur engu að síður, með hliðsjón af bótakröfu kærenda og eins og atvikum er hér háttað, að kærandi hafi lögvarða hagsmuni af því að fá skorið úr um gildi ákvörðunarinnar.

Í 26. gr. laga nr. 7/1998 um hollustuhætti og mengunarvarnir er mælt fyrir um heimild heilbrigðisnefndar og heilbrigðisfulltrúa til að knýja á um framkvæmdir samkvæmt lögunum, reglugerð og samþykktum sveitarfélaga með ákveðnum þvingunarúrræðum. Hins vegar geymir lagagreinin ekki sjálfstæða heimild til að taka ákvörðun um aflífun dýra. Um hundahald í Keflavík, Njarðvík, Grindavík, Miðneshreppi, Gerðahreppi, Vatnsleysustrandarhreppi og Hafnahreppi gildir samþykkt nr. 428/1987, með síðari breytingum. Samþykktin var sett með stoð í lögum nr. 109/1984 um hollustuhætti og heilbrigðiseftirlit, nú lög sama efnis nr. 7/1998, sbr. lög nr. 7/1953 um hundahald og varnir gegn sullaveiki. Er sveitarstjórnum heimilt að veita undanþágu til hundahalds með ákveðnum skilyrðum, sbr. 2. gr. Eitt þeirra skilyrða er skráning hunds hjá heilbrigðiseftirliti Suðurnesja og skal árlega greiða leyfisgjald. Þá skal hundur aldrei ganga laus á almannafæri heldur vera í taumi í fylgd aðila sem hefur fullt vald yfir honum. Samkvæmt 1. mgr. 3. gr. samþykktarinnar má taka hund úr umferð ef brotið er gegn framangreindum skilyrðum og koma honum fyrir í geymslu sé um minniháttar brot að ræða. Þá er tekið fram að sé um að ræða ítrekað og alvarlegt brot afturkallist viðkomandi undanþága til hundahalds. Í 2. mgr. sömu greinar segir að veitist hundur að fólki, glefsi eða bíti sé það alvarlegt brot og í 3. mgr. segir að heimilt sé að aflífa leyfislausa hunda. Í 4. gr. er svo tekið fram að sveitarstjórnum sé heimilt að afturkalla leyfi og þegar um það sé að ræða vegna vanrækslu eiganda skuli veittur vikufrestur til að ráðstafa hundinum annað, en að öðrum kosti sé heimilt að aflífa hundinn.

Ákvörðun heilbrigðiseftirlits Suðurnesja byggðist á því að hundurinn hefði verið óskráður. Af fyrirliggjandi gögnum er hins vegar ljóst að hundurinn var örmerktur. Hundaleyfisgjald hafði verið greitt vegna ársins 2012 og þegar hundurinn var aflífaður hafði reikningur fyrir leyfisgjaldi verið sendur eiginmanni kæranda en hvorki var komið að gjalddaga eða eindaga. Verður því ekki annað ráðið en að hundurinn hafi verið skráður hjá heilbrigðiseftirlitinu og hin kærða ákvörðun að því leyti byggst á röngum forsendum. Fyrir liggur að ákvörðunin var tekin með mjög stuttum aðdraganda. Hins vegar verður ekki annað séð en að starfsmanni heilbrigðiseftirlitsins hefði, þrátt fyrir aðstæður, verið í lófa lagið að kanna skráningu hundsins enda stöfuðu þau gögn sem áður er vísað til, s.s. greiðsluseðill vegna leyfisgjalds, frá stjórnvaldinu. Var því einnig brotið gegn rannsóknarreglu 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Þá verður ekki séð, með hliðsjón af því að ól og munngrímu hafði verið komið á hundinn, að svo bráð hætta hafi stafað af honum að hundinn þyrfti að aflífa fyrirvaralaust. Skorti þannig á að meðalhófs væri gætt, sbr. 12. gr. nefndra laga,  og að andmælaréttur væri veittur kæranda áður en ákvörðun var tekin um aflífun, sbr. 13. gr. laganna. 

Eins og áður er rakið nær heimild til aflífunar samkvæmt samþykkt nr. 428/1987 einungis til  hunda án leyfis. Með vísan til þess að lagastoð skorti fyrir fyrirvaralausri aflífun hundsins og að verulegir annmarkar voru á meðferð málsins verður hin kærða ákvörðun felld úr gildi.  

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi ákvörðun heilbrigðiseftirlits Suðurnesja frá 13. mars 2013 um að aflífa skuli hundinn X.

____________________________________
Nanna Magnadóttir

________________________________           _______________________________
Ásgeir Magnússon                                             Þorsteinn Þorsteinsson

69/2013 Ásgarður

Með

Árið 2014, miðvikudaginn 12. nóvember, tók Nanna Magnadóttir, formaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, með heimild í 3. mgr. 3. gr. laga nr. 130/2011 fyrir:

Mál nr. 69/2013, kæra á ákvörðun sveitarstjórnar Grímsnes- og Grafningshrepps frá 16. janúar 2013 um að samþykkja breytingu á deiliskipulagi frístundabyggðar í landi Ásgarðs, Grímsnes- og Grafningshreppi.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður: 

Með ódagsettu bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, mótt. 15. júlí 2013, kærir H, eigandi lóðar nr. 11 við Vesturbrúnir í landi Ásgarðs, samþykkt sveitarstjórnar Grímsnes- og Grafningshrepps um að breyta deiliskipulagi frístundabyggðar í landi Ásgarðs. Gerir kærandi þá kröfu að nefnd ákvörðun verði felld úr gildi.

Úrskurðarnefndinni bárust gögn og greinargerð frá sveitarfélaginu 11. nóvember 2013.

Málsatvik og rök: Á fundi skipulags- og byggingarnefndar hinn 21. júní 2012 var lögð fram tillaga að breytingu á deiliskipulagi frístundabyggðar í landi Ásgarðs er fól í sér fjölgun lóða við Skógarholt og Vesturbrúnir. Samþykkt var að auglýsa tillöguna skv. 41. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 og staðfesti sveitarstjórn þá ákvörðun 4. júlí s.á. Var tillagan auglýst til kynningar, m.a. í Fréttablaðinu og Dagskránni 20. september 2012, og veittur frestur til athugasemda til 2. nóvember s.á. Barst ein athugasemd á kynningartíma. Hinn 7. nóvember 2012 var tillagan samþykkt óbreytt á fundi sveitarstjórnar og í kjölfar þess send Skipulagsstofnun til lögboðinnar afgreiðslu. Taldi Skipulagsstofnun að framkominni athugasemd hefði ekki verið svarað efnislega og var málið tekið fyrir að nýju á fundi skipulags- og byggingarnefndar hinn 20. desember 2012. Mælti nefndin með því að tekið yrði tillit til innkominnar athugasemdar og að deiliskipulagsbreytingin yrði samþykkt að nýju með þeirri breytingu að ekki yrði lengur gert ráð fyrir nýrri lóð við Vesturbrúnir. Staðfesti sveitarstjórn þá afgreiðslu hinn 16. janúar 2013 og birtist auglýsing um gildistöku deiliskipulagsbreytingarinnar í B-deild Stjórnartíðinda 23. maí s.á.

Kærandi tekur fram að lóð hans sé við enda götu með útivistarsvæði á þrjá vegu en í þess stað muni lóðir liggja að lóð hans eftir samþykkta breytingu. Ekki hafi komið fram í afsali fyrir fasteigninni að til stæði að breyta deiliskipulagi svæðisins eða að opið svæði til útivistar ætti að vera til takmarkaðs tíma. Þurfi að gera slíkar breytingar í samráði við lóðareigendur. Hafi ekki verið farið að ákvæðum skipulagslaga þar sem málið hafi hvorki verið grenndarkynnt né kynnt kæranda formlega. Þá sé bent á að skipulagsnefnd hafi oft synjað þess að sameina lóðir á þeirri forsendu að ekki væri vilji til að breyta lóðarfjölda í áður skipulögðum hverfum.

Sveitarfélagið krefst þess að málinu verði vísað frá úrskurðarnefndinni þar sem kæra hafi borist að liðnum kærufresti. Þá hafi deiliskipulagsbreytingin verið kynnt og auglýst í samræmi við ákvæði skipulagslaga nr. 123/2010. Ekki hafi borist athugasemd frá kæranda um tillöguna.

Niðurstaða: Hin kærða ákvörðun var auglýst til kynningar í tveimur dagblöðum og samkvæmt fyrirliggjandi gögnum var hún einnig auglýst í Lögbirtingablaði og á heimasíðu skipulags- og byggingarfulltrúa uppsveita Árnessýslu og Flóahrepps. Tók breyting á deiliskipulagi frístundabyggðar í landi Ásgarðs gildi með birtingu auglýsingar þar um í B-deild Stjórnartíðinda 23. maí 2013. Samkvæmt 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála er kærufrestur til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála einn mánuður, nema á annan veg sé mælt í lögum. Sé um að ræða ákvarðanir sem sæta opinberri birtingu miðast upphaf frestsins við birtingu ákvörðunar. Kæra í máli þessu var móttekin hjá úrskurðarnefndinni 15. júlí 2013, eða tæpum tveimur mánuðum eftir birtingu hinnar kærðu ákvörðunar, og var þá kærufrestur til nefndarinnar liðinn samkvæmt tilvitnuðu ákvæði. Ber af þeim sökum að vísa máli þessu frá úrskurðarnefndinni, sbr. 28. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.
 
Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð: 

Máli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni. 

___________________________________
Nanna Magnadóttir

101/2014 Markavegur

Með

Árið 2014, miðvikudaginn 12. nóvember, tók Nanna Magnadóttir, formaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, með heimild í 3. mgr. 3. gr. l. nr. 130/2010 fyrir:

Mál nr. 101/2014, kæra á ákvörðun bæjarráðs Kópavogsbæjar frá 14. ágúst 2014 um að samþykkja breytingu á deiliskipulagi fyrir Markaveg nr. 2, 3 og 4, Kópavogi.

Í málinu er nú kveðinn upp til bráðabirgða svofelldur

úrskurður

um kröfu kærenda um stöðvun framkvæmda:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 19. september 2014, er barst nefndinni sama dag, kærir Jónas Fr. Jónsson hdl., f.h. lóðarhafa að Markavegi 1, Kópavogi, þá ákvörðun bæjarráðs Kópavogs frá 14. ágúst 2014 að samþykkja breytingu á deiliskipulagi fyrir Markaveg nr. 2, 3 og 4, Kópavogi. Er þess krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi en að auki er farið fram á að fyrirhugaðar framkvæmdir á svæðinu verði stöðvaðar.

Málsatvik og rök: Hinn 10. apríl 2014 óskaði lóðarhafi Markavegar nr. 2, 3 og 4 eftir að deiliskipulagi fyrir greindar lóðir yrði breytt með þeim hætti að lóð nr. 4 yrði stækkuð um 5 m, það yrði tekið af lóðum nr. 2-3, að hæðarkóti á lóð nr. 4 yrði hækkaður um 20 cm og breiddin lengd um 0,25 m. Hinn 15 s.m. var samþykkt af skipulagsnefnd Kópavogs að grenndarkynna tillöguna í samræmi við 43. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Var tillagan tilkynnt lóðarhöfum nærliggjandi lóða með bréfum, dags. 15. maí 2014, og þeim gefinn frestur til 19. júní s.á til þess að gera athugasemdir við tillöguna. Hinn 27. maí s.á samþykkti bæjarstjórn nefnda afgreiðslu skipulagsnefndar. Hinn 28. s.m. voru bréf send á ný til lóðarhafa nærliggjandi lóða þar sem tekið var fram að fyrri grenndarkynning teldist ógild þar sem láðst hefði að vísa málinu til afgreiðslu bæjarstjórnar, færi nú fram ný grenndarkynning og væri lóðarhöfum gefinn kostur til að senda inn athugasemdir til 1. júlí s.á. Bárust athugasemdir frá kærendum 30. júní s.á. þess efnis að deiliskipulagsbreytingartillagan bryti gegn lögvörðum hagsmunum þeirra er varðaði nýtingu á lóð þeirra, hætta væri á að verðmæti fasteignar þeirra myndi lækka og takmarkanir yrðu á nýtingarmöguleika. Hinn 28. júlí s.á var erindi lóðarhafa Markavegar nr. 2, 3 og 4 tekið fyrir að nýju á fundi skipulagsnefndar. Samkvæmt fundargerð lá fyrir nefndinni tillaga skipulags- og byggingardeildar, dags. 25. s.m., ásamt greinargerð og var m.a. bókað að í tillögunni væri fallið frá kynntum breytingum að Markavegi 2 að öðru leyti en því að lóðin væri stækkuð til austurs þ.e. frá Markavegi 1. Var niðurstaða nefndarinnar bókuð svo: „Að fenginni umsögn frá lögfræðideild Kópavogs samþykkir skipulagsnefnd framlagða breytingartillögu dags. 25. júlí 2014 þar sem komið er til móts við athugasemdir er varða hæðarkóta og byggingarreit Markavegar 2 sem bárust á kynningartíma.“ Var málinu vísað til afgreiðslu bæjarráðs og bæjarstjórnar. Staðfesti bæjarráð afgreiðslu skipulagsnefndar hinn 14. ágúst 2014. Var deiliskipulagsbreytingin auglýst í B-deild Stjórnartíðinda 21. s.m.

Vísa kærendur til þess að málsmeðferð vegna hinna kærðu breytinga hafi ekki verið í samræmi við 43. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Samræmis hafi ekki verið gætt við skipulagsbreytingarnar sem samþykktar voru af bæjarráði Kópavogs. Hafi skipulagsfulltrúi ekki heimildir til að breyta samþykktu deiliskipulagi án samþykkis bæjarstjórnar enda beri hún ábyrgð á og annast gerð deiliskipulags, hafi því samþykki skipulagsnefndar, bæjarráðs sem og deiliskipulagið í heild verið ólögmætt. Hafi bærinn ekki tekið nægt tillit til athugasemda kærenda. Hin kærða ákvörðun brjóti gegn lögvörðum hagsmunum kærenda um hagkvæma og hnökralausa nýtingu lóðar sinnar, hætta sé á að verðmæti fasteignar lækki og nýtingarmöguleikar muni takmarkast.

Af hálfu Kópavogsbæjar er skírskotað til þess að ekki fáist séð að hin kærða deiliskipulagsbreyting sé í ósamræmi við samþykkt bæjarráðs. Um sé að ræða hækkun sem nemi 20 cm og breikkun sem nemi 25 cm. Hafi það verið mat skipulagsyfirvalda að framangreind stækkun væri það smávægileg að hún hefði í för með sér óveruleg grenndaráhrif. Sé það því mat bæjarins að hin kærða ákvörðun sé í samræmi við lög nr. 123/2010.

Niðurstaða: Í 1. mgr. 5. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála er tekið fram að kæra til úrskurðarnefndarinnar fresti ekki réttaráhrifum kærðrar ákvörðunar en jafnframt er kæranda þar heimilað að krefjast stöðvunar framkvæmda til bráðabirgða séu þær hafnar eða yfirvofandi. Þá getur úrskurðarnefndin að sama skapi frestað réttaráhrifum ákvörðunar sem felur ekki í sér heimild til framkvæmda, komi fram krafa um það af hálfu kæranda, sbr. 3. mgr. nefndrar 5. gr. Með sama hætti er kveðið á um það í 29. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 að kæra til æðra stjórnvalds fresti ekki réttaráhrifum ákvörðunar en þó sé heimilt að fresta réttaráhrifum hinnar kærðu ákvörðunar til bráðabirgða meðan málið er til meðferðar hjá kærustjórnvaldi þar sem ástæður mæli með því. Tilvitnuð lagaákvæði bera með sér að meginreglan er sú að kæra til æðra stjórnvalds frestar ekki réttaráhrifum kærðrar ákvörðunar. Heimildarákvæði fyrir frestun framkvæmda eða réttaráhrifa kærðar ákvörðunar eru undantekning frá nefndri meginreglu sem skýra ber þröngt. Verða því að vera ríkar ástæður eða veigamikil rök fyrir ákvörðun um frestun réttaráhrifa og stöðvun framkvæmda

Mál þetta snýst um gildi deiliskipulagsákvörðunar sem hefur að geyma heimild til nýtingar tiltekinnar lóðar. Gildistaka deiliskipulags felur ekki í sér heimildir til að hefja framkvæmdir heldur þarf til að koma sérstök stjórnvaldsákvörðun, sem kæranleg er til úrskurðarnefndarinnar, og útgáfa byggingar- eða eftir atvikum framkvæmdaleyfis í skjóli slíkrar ákvörðunar, sbr. 11. og 13. gr. mannvirkjalaga nr. 160/2010 og 13., 14. og 15. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Í kærumáli vegna greindra stjórnvaldsákvarðana er unnt að gera kröfu um stöðvun framkvæmda til bráðabirgða skv. 5. gr.  laga nr. 130/2011. Af þessu leiðir að jafnaði sé ekki tilefni til að beita heimild til stöðvunar framkvæmda eða frestunar réttaráhrifa í kærumálum er varða gildi deiliskipulagsákvarðana.

Þegar litið er til fyrrgreindra lagaákvæða og eðlis deiliskipulagsákvarðana verður ekki séð að knýjandi nauðsyn sé á, með tilliti til hagsmuna kærenda, að fallast á kröfu þeirra um stöðvun framkvæmda sem heimilaðar eru með hinni kærðu deiliskipulagsbreytingu.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kærenda um stöðvun framkvæmda til bráðabirgða.

______________________________
Nanna Magnadóttir

16/2013 Búðavað

Með

Árið 2014, mánudaginn 10. nóvember, tók Nanna Magnadóttir, formaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, með heimild í 3. mgr. 3. gr. 1. nr. 130/2011 fyrir:

Mál nr. 16/2013, kæra á afgreiðslu umhverfis- og skipulagsráðs Reykjavíkur frá 16. janúar 2013 á beiðni um breytingu á deiliskipulagi Norðlingaholts.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður: 

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 14. febrúar 2013, er barst nefndinni sama dag, kæra E, Búðavaði 4, Reykjavík, afgreiðslu umhverfis- og skipulagsráðs Reykjavíkur frá 16. janúar 2013 á beiðni um breytingu á deiliskipulagi Norðlingaholts vegna gestabílastæða við Búðavað 4, 6 og 8 í Reykjavík.  Krefjast kærendur þess að afgreiðslu umhverfis- og skipulagsráðs verði hnekkt.

Úrskurðarnefndinni bárust gögn frá sveitarfélaginu 12. apríl 2013.

Málsatvik: Á embættisafgreiðslufundi skipulagsfulltrúa hinn 26. október 2012 var tekin fyrir beiðni kærenda um að fallið yrði frá áformum í deiliskipulagi fyrir Norðlingaholt um gestabílastæði við Búðavað. Var erindið afgreitt neikvætt með vísan til svohljóðandi umsagnar skipulagsstjóra: „Fyrirspurnin hefur breyst mikið frá upphaflegri fyrirspurn íbúa dags. 8. ágúst 2011. Upphaflega var óskað eftir heildstæðri breytingu með því að fella niður öll gestabílastæði norðanmegin götu en nú er óskað eftir að fella aðeins niður þrjú gestastæði sem liggja að lóðunum nr. 4, 6 og 8 við Búðavað. Á þessum lóðum hefur ekki verið framkvæmt í samræmi við samþykkt deiliskipulag hvað varðar lóðarfrágang og fjölda bílastæða inn á lóð.“ Var niðurstaða skipulagsstjóra eftirfarandi: „Í ljósi þess að lítið er eftir að upphaflegri heildarhugmynd og að einungis náðist samstaða um að fella niður tvö samliggjandi stæði og síðan eitt er ekki fallist á að breyta deiliskipulagi í samræmi við fyrirspurnina.“

Með bréfi kærenda til skipulagsráðs, dags. 6. janúar 2013, var þess krafist að skipulagsstjóri léti vinna tillögu að breytingu á deiliskipulagi sem fæli í sér að gestabílastæði við Búðavað 4, 6 og 8 yrðu felld út af deiliskipulagi. Þá var farið fram á að málið yrði lagt fyrir skipulagsráð til formlegrar afgreiðslu. Erindið var tekið fyrir á fundi umhverfis- og skipulagsráðs hinn 16. janúar 2013. Var fært til bókar að lagt væri fram málskot kærenda og að fyrri afgreiðsla skipulagsstjóra frá 26. október væri staðfest. Hafa kærendur kært þá afgreiðslu til úrskurðarnefndarinnar eins og fyrr greinir.

Málsrök kærenda: Kærendur taka fram að við Búðavað séu 22 íbúðir og við þær séu 44 bílastæði. Sunnan við götuna, framan við Búðavað 2-6, séu jafnframt 14 gestabílastæði og einnig sé gert ráð fyrir 8 gestabílastæðum inn á lóðum við norðanverða götuna. Að hafa svo mörg bílastæði í götunni gangi gegn þeirri áherslu sem fram komi í aðalskipulagi Reykjavíkur um að borgin eigi að vera vistvæn, leggja eigi áherslu á almenningssamgöngur og greiða fyrir hjólreiðum. Þá sé heimilt samkvæmt aðalskipulagi að víkja frá kröfum um fjölda bílastæða í deiliskipulagi. Yrði fallist á umbeðna breytingu yrðu 19 gestabílastæði við götuna og hlutfall bílastæða á íbúð 2,8. Hafi allir eigendur fasteigna við Búðavað samþykkt umrædda breytingu en sveitarfélagið hafi hvorki svarað því hvers vegna vilji íbúa hafi ekki verið virtur né vísað til laga eða reglugerða máli sínu til stuðnings. Hagsmunir íbúa við Búðavað 4, 6 og 8 af því að losna við gestabílastæðin af lóðum sínum séu mikil og beri borginni að vega og meta þá hagsmuni. Geri samþykktar teikningar af húsum við norðanverða götuna ráð fyrir mjög stórum forstofuglugga rétt fyrir framan gestabílastæðin. Muni það fela í sér veruleg óþægindi fyrir íbúa þessara húsa að fá gestabílastæði þremur metrum frá slíkum gluggum.
 
Málsrök Reykjavíkurborgar: Sveitarfélagið krefst þess að málinu verði vísað frá úrskurðarnefndinni. Ætíð hafi verið litið á erindi kærenda sem fyrirspurn en ekki umsókn. Afgreiðsla skipulagsfulltrúa frá 26. október 2012 hafi verið kærð til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála og hafi Reykjavíkurborg óskað eftir frávísun málsins þar sem ekki hafi verið um kæranlega stjórnsýsluákvörðun að ræða. Í framhaldi af því hafi kærendur dregið kæru sína til baka. Hafi skipulagsyfirvöld fundað með kærendum og bent þeim á að hægt væri að skjóta málinu til umhverfis- og skipulagsráðs sem þeir hafi og gert. Enda þótt ráðið hafi staðfest fyrri afgreiðslu embættismanna liggi það eigi að síður fyrir að hér hafi einungis verið um neikvætt svar við fyrirspurn að ræða. Kærendum hafi verið bent á að þeir geti sótt formlega um umrædda breytingu en því hafi þeir hafnað.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um afgreiðslu umhverfis- og skipulagsráðs Reykjavíkurborgar á beiðni um að fallið yrði frá áformum í deiliskipulagi Norðlingaholts um nánar greind gestabílastæði við Búðavað. Samkvæmt 2. mgr. 38. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 getur landeigandi óskað eftir því við sveitarstjórn að gerð sé tillaga að deiliskipulagi eða breytingu á deiliskipulagi á sinn kostnað. Hins vegar var fjallað um erindi kærenda, dags. 6. janúar 2013, í umhverfis- og skipulagsráði hinn 16. janúar 2013, undir D–lið ýmis mál, sem málskot, sbr. bókun ráðsins þess efnis að um málskot væri að ræða og að fyrri afgreiðsla ráðsins frá 26. október væri staðfest. Var fundargerð ráðsins lögð fram á fundi borgarráðs 17. s.m. þar sem bókað var að B-liður væri samþykktur en hvorki var fjallað um D-lið fundargerðarinnar né afgreiðslu umhverfis- og skipulagsráðs á erindi kærenda. Bera bókanir umhverfis- og skipulagsráðs það með sér að erindi kærenda var meðhöndlað af hálfu ráðsins sem fyrirspurn en ekki sem beiðni um breytingu á deiliskipulagi.
 
Samkvæmt 2. mgr. 26. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 verður stjórnvaldsákvörðun ekki skotið til æðra stjórnvalds nema hún feli í sér lokaákvörðun um mál. Erindi sem afgreitt er sem fyrirspurn getur eðli máls samkvæmt ekki talist stjórnvaldsákvörðun með þeirri réttarverkan sem slíkri ákvörðun fylgir. Ljóst er, með hliðsjón af orðalagi erindis kærenda frá 6. janúar 2013, að gerð var krafa um að erindið hlyti formlega afgreiðslu umhverfis- og skipulagsráðs. Erindi kærenda hefur ekki hlotið slíka afgreiðslu eins og áður er rakið. Þar sem málið hefur ekki verið til lykta leitt verður ekki hjá því komist að vísa kæru þessari frá með vísan til framangreinds lagaákvæðis.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist verulega sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð: 

Máli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni. 

___________________________________
Nanna Magnadóttir

50/2014 Stafafellsfjöll

Með

Árið 2014, þriðjudaginn 11. nóvember, tók Nanna Magnadóttir, formaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, með heimild í 3. mgr. 3. gr. l. nr. 130/2010 fyrir:

Mál nr. 50/2014, kæra á ákvörðun bæjarstjórnar Hornafjarðar frá 15. maí 2014 um að samþykkja nýtt deiliskipulag fyrir frístundabyggð í Stafafellsfjöllum.

Í málinu er nú kveðinn upp til svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 12. júní 2014, er barst nefndinni 13 s.m., og með bréfi, dags. 31. október s.á., er barst nefndinni sama dag, kærir Eiríkur S. Svavarsson, hrl., f.h. tilgreindra umbjóðenda sinna sem eru eigendur sumarhúsa í Stafafellsfjöllum í Lóni, Hornafirði, þá ákvörðun bæjarstjórnar Hornafjarðar að samþykkja nýtt deiliskipulag í frístundarbyggð í Stafafellsfjöllum í Lóni, Hornafirði. Er þess krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi. Þá er farið fram á að fyrirhugaðar framkvæmdir á svæðinu verði stöðvaðar.

Gögn málsins bárust frá sveitarfélaginu Hornafirði 27. október 2014.

Málsatvik og rök: Hinn 11. september 2013 samþykkti umhverfis- og skipulagsnefnd Hornafjarðar að fela starfsmanni sveitarfélagsins að auglýsa tillögu að deiliskipulagi fyrir Stafafellsfjöll. Á fundi sömu nefndar 16. október s.á. var samþykkt að fjalla um deiliskipulagstillöguna sem nýtt deiliskipulag. Var tillaga að nýju deiliskipulagi kynnt á fundi nefndarinnar 4. desember s.á. og samþykkt að vísa tillögunni til bæjarstjórnar. Var fundur til kynningar deiliskipulagstillögunnar auglýstur í fjölmiðlum sama dag og 5. s.m., en þann dag var fundurinn haldinn. Hinn 12. s.m. samþykkti bæjarstjórn Hornafjarðar tillöguna sem og að hún færi í lögformlegt ferli. Bárust athugasemdir við tillöguna sem tekin var afstaða til á fundi bæjarstjórnar hinn 15. maí 2014. Á sama fundi samþykkti bæjarstjórnin nýtt deiliskipulag fyrir frístundabyggð í Stafafellsfjöllum og var það sent Skipulagsstofnun til lögboðinnar afgreiðslu. Stofnunin tók deiliskipulagið til nánari skoðunar með vísan til ákvæðis 1. mgr. 42. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 og með bréfi, dags. 25. júní s.á., tilkynnti stofnunin sveitarfélaginu að hún gerði ekki athugasemdir við birtingu auglýsingar um gildistöku deiliskipulagsins þegar brugðist hefði við þeim atriðum sem nánar voru tilgreind í bréfinu og þegar umsögn Minjastofnunar lægi fyrir. Barst umsögn frá Minjastofnun Íslands til sveitarfélagins með bréfi, dags. 23. október s.á.

Kærendur vísa til þess að með hinu nýja deiliskipulagi sé verið að auka byggingarmagn verulega. Að auki sé mikið ósamræmi á milli aðalskipulags og deiliskipulagstillögu um það hver hin eiginlegu mörk séu um heimilaðan fjölda lóða á skipulagssvæðinu. Sýni samanburður á aðalskipulagi og hinu nýja deiliskipulagi að ákvæði 7. mgr. 12. gr. skipulagslaga sé þverbrotið. Bendi kærendur einnig á að ekki hafi verið rétt staðið að kynningu deiliskipulagsins. Hafi kynningin verið auglýst með eins dags fyrirvara og hafi dreifibréfi ekki verið dreift til hagsmunaaðila líkt og haldið sé fram. Að auki sé bent á eftirfarandi atriði sem kærendur telji leiða til ógildingar, þ.e. að lýsing á skipulagsverkefni hafi hvorki verið gerð né birt, ákvæði um fjarlægð lóða frá ám og vötnum hafi verið brotið, að með deiliskipulaginu sé heimiluð uppbygging á svæði þar sem sé þekkt náttúruvá, skilgreind almenningsvæði séu fjarlægð af deiliskipulagi og að neysluvatni sé spillt með skipulagningu á nýjum lóðum á vatnsverndarsvæði. Þá geri kærendur athugasemdir við þær breytingar sem sveitarfélagið hafi gert á hinu kærða deiliskipulagi í kjölfar athugasemda Skipulagsstofnunar. Bendi kærendur á að verulegar breytingar hafa verið gerðar á deiliskipulaginu án þess að þær hafi verið kynntar hagsmunaaðilum.

Af hálfu sveitarfélagsins er vísað til þess að brugðist hafi verið við erindi Skipulagsstofnunar, sbr. greinargerð með nýju deiliskipulagi frístundasvæðis í Stafafellsfjöllum, og að umsögn Minjastofnunar liggi fyrir. Varðandi annan rökstuðning kærenda sé bent á að ekki sé um verulega aukningu á byggingarmagni að ræða frá eldra deiliskipulagi. Fjölgun lóða og aukning á stærð húsa á lóðum sé hæfileg aukning á byggingarmagni og sé verið að skapa möguleika á þróun byggðar í samræmi við nýjar byggingarhefðir. Því sé hafnað að ósamræmi sé á milli aðalskipulags og deiliskipulags enda sé fjallað um tiltekinn fjölda frístundalóða í aðalskipulagi sveitarfélagsins Hornafjarðar 2012-2013, og fjöldi lóða í nýja deiliskipulaginu rúmist innan þeirrar heimildar. Þá sé því hafnað að auglýsing á kynningarfundi hafi verið ófullnægjandi, enda hafi sveitarfélagið auglýst fundinn í Fréttablaðinu hinn 4. desember 2013 og 5. s.m. í Eystrahorni, staðarblaði Hornafjarðar, sem og með dreifibréfi. Loks sé því mótmælt að nýtt deiliskipulag sé tilraun til skerðingar á þeim gæðum sem landið í Stafafellsfjöllum bjóði almenningi upp á.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um lögmæti deiliskipulagstillögu fyrir frístundabyggð í Stafafellsfjöllum sem samþykkt var af bæjarstjórn Hornafjarðar 15. maí 2014. Samkvæmt 1. mgr. 42. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 skal birta auglýsingu um samþykkt deiliskipulag í B-deild Stjórnartíðinda og samkvæmt 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála telst kærufrestur frá birtingu ákvörðunar sæti hún opinberri birtingu. Hin kærða ákvörðun hefur ekki verið auglýst í B-deild Stjórnartíðinda en slík auglýsing er skilyrði gildistöku hennar og markar jafnframt upphaf kærufrests til úrskurðarnefndarinnar, sbr. framangreind lagaákvæði. Þar sem lögboðinni meðferð málsins er enn ólokið í skilningi 2. mgr. 26. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 og skilyrði þess að vísa því til úrskurðarnefndarinnar er ekki uppfyllt verður því vísað frá.

Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

______________________________
Nanna Magnadóttir