Mál nr. 5/2011.
Úrskurðarnefnd skv. 31. gr. laga nr. 7/1998.

Ár 2011, fimmtudaginn 23. júní, kom úrskurðarnefnd samkvæmt 31. gr. laga um hollustuhætti og mengunarvarnir nr. 7/1998 saman til fundar á skrifstofu formanns nefndarinnar að Lágmúla 7 í Reykjavík. Mætt voru Steinunn Guðbjartsdóttir, Gunnar Eydal og Valgerður Dís Valdimarsdóttir.

Fyrir var tekið mál nr. 5/2011 Íris Helga Valgeirsdóttir, Dalsbrún 25, Hveragerði, gegn sýslumanninum á Selfossi.

Í málinu er kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

I. Aðild kærumáls og kröfur

Með stjórnsýslukæru, dags. 21. mars 2011, kærði Sigurður Jónsson, hrl., f.h. Írisar Helgu Valgeirsdóttur (hér eftir nefnd kærandi) ákvörðun sýslumannsins á Selfossi (hér eftir nefndur kærði) frá 16. mars 2011 þess efnis að aflífa skuli rottweilartíkina Chrystel. Krefst kærandi, sem er eigandi hundsins, þess að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi.

II. Málmeðferð

Kæra málsins er dagsett 21. mars 2011 og byggir hún á kæruheimild í 31. gr. laga um hollustuhætti og mengunarvarnir nr. 7/1998. Kæran barst úrskurðarnefndinni frá kæranda þann 28. mars 2011. Jafnframt því að senda kæru til úrskurðarnefndarinnar kærði kærandi ákvörðun kærða til innanríkisráðuneytisins. Þann 29. mars 2011 framsendi innanríkisráðuneytið málið til úrskurðarnefndarinnar. Þann 7. apríl 2011 var af hálfu kæranda sett fram krafa um frestun réttaráhrifa hinnar kærðu ákvörðunar. Þeirri kröfu var hafnað í úrskurði úrskurðarnefndarinnar uppkveðnum 5. maí 2011. Úrskurðarnefndin kynnti kærða framkomna kæru máls þessa með bréfi, dags. 6. apríl 2011 og óskaði eftir greinargerð hans. Greinargerð, dags. 19. apríl 2011, barst frá kærða og var hún kynnt kæranda með bréfi, dags. 28. apríl 2011. Kærandi gerði athugsemdir, dags. 4. maí 2011, við greinargerð kærða og voru þær kynntar kærða með bréfi, dags. 6. maí 2011. Frekari gögn hafa ekki borist.

III. Málsatvik

Samkvæmt gögnum málsins beit hundur sá sem mál þetta varðar, þann 4. mars 2011, konu til blóðs er hún kom að húsi því er kærandi bjó í í Hveragerði. Þegar atburðurinn gerðist var hundurinn bundinn fyrir utan húsið og lá taumurinn inn í gegnum bréfalúgu á heimili kæranda. Atburðurinn var tilkynntur lögreglu og kom lögregla á vettvang. Er atburðurinn gerðist var dýraeftirlitsmaður Hveragerðisbæjar vant við látinn, svo á vettvangi kynnti lögreglumaður kæranda að fjarlægja þyrfti hundinn og koma honum í vistun þar til annað yrði ákveðið. Ók kærandi, í fylgd lögreglu, með hundinn í vistun að Byggðarhorni. Lögregla tók skýrslur af aðilum málsins og leitaði upplýsinga frá dýraeftirlitsmanni Hveragerðisbæjar. Á grundvelli heimildar í b-lið 10. töluliðs 2. gr. samþykktar um hundahald í Hveragerðisbæ nr. 555/2007 var leitað álits héraðsdýralæknis, auk þess sem fallist var á beiðni kæranda um að hundurinn færi í skapgerðarmat hjá Birni St. Árnasyni hundaatferlisráðgjafa. Eftir að álit héraðsdýralæknis og álitsgerð á grundvelli atferlisskoðunar Björns St. Árnasonar hundaatferlisráðgjafa og Hönnu M. Arnórsdóttur dýralæknis lágu fyrir tók kærði þá ákvörðun að aflífa skyldi hundinn. Þegar kæranda var tilkynnt sú ákvörðun kvaðst hann ætla að leita til æðra setts stjórnvalds og ákvað kærði að fresta aflífun hundsins að sinni. Hundinum, sem þá hafði verið í gæslu Hönnu M. Arnórsdóttur dýralæknis og Björns St. Árnasonar hundaatferlisráðgjafa, var komið fyrir á hundahóteli að Arnarstöðum og sá dýraeftirlitsmaður Hveragerðisbæjar um að flytja hundinn þangað. Þann 3. maí hvarf hundurinn af hundahótelinu á Arnarstöðum og hefur lögreglu ekki tekist að hafa upp á honum.

IV. Málstæður og rök kæranda

Í rökstuðningi kæranda fyrir kröfu um að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi segir að í fyrsta lagi sé ekki sannað að tíkin Chrystel sé hættuleg. Niðurstöður hinnar kærðu ákvörðunar hafi byggst á mati héraðsdýralæknis, sem hafi komist að þeirri niðurstöðu að ekkert hafi komið fram sem útlokaði að hundurinn gæti bitið mann aftur og að það væri álit héraðsdýralæknisins að aflífa skuli hunda í slíkum tilvikum. Heldur kærandi því fram að þetta álit héraðsdýralæknisins sé almennt og sett fram án þess að héraðsdýralæknirinn hafi sjálfur skoðað hundinn. Kærandi telur að kærði geti ekki stuðst við mat héraðsdýralæknisins þar sem fyrir liggi álit annarra sérfræðinga sem allir hafi skoðað eða meðhöndlað hundinn og gangi álit þeirra gegn niðurstöðu héraðsdýralæknisins. Kveður kærandi að með tilgreindum álitum hafi verið sýnt fram á að umræddur hundur sé alls ekki hættulegur þrátt fyrir atburðinn þann 4. mars 2011 er hann beit konu fyrir utan heimili kæranda.

Þá heldur kærandi því fram að fella eigi hina kærðu ákvörðun úr gildi á þeirri forsendu að kærði, sýslumaðurinn á Selfossi, hafi ekki verið bær til að taka ákvörðunina. Vísar kærði í því sambandi til a-liðar 10. töluliðar 2. gr., 4. gr. og 6. gr. samþykktar um hundahald í Hveragerði, svo og 26., 28. og 29. gr. laga um hollustuhætti og mengunarvarnir, og segir að hvergi sé að finna heimild sýslumanns til þess að taka ákvörðun um að aflífa hund. Heldur kærandi því fram að slíka ákvörðun megi ekki taka nema með dómsúrskurði. Vísar kærandi þessu til hliðsjónar til málsmeðferðarreglna í samþykkt um hundahald í Reykjavík nr. 52/2002.

Kærandi heldur því einnig fram að ekki sé réttlátt að hundurinn þurfi að gjalda fyrir mistök eigenda sinna með lífi sínu og að með því sé gengið út fyrir almennt meðalhóf, þar sem vægari aðgerðir hljóti að vera tiltækar. Enn fremur bendir kærandi á að tjónþolinn hafi ekki gert kröfu um að hundurinn verði aflífaður og loks að það muni valda kærandi umtalsverðum fjárhagslegum skaða ef hundurinn yrði aflífaður, þar sem hann hafi verið fluttir til Íslands frá Bandaríkjunum í því skyni að stunda ræktunarstarf og séu umtalsverðir fjármunir á bak við það að kaupa hundinn og flytja hann til Íslands.

V. Málsástæður og rök kærða

Kærði kveður hina kærðu ákvörðun vera grundvallaða á 10. lið 2. gr. samþykktar um hundahald í Hveragerðisbæ, sbr. 29. gr. lögreglusamþykktar Hveragerðisbæjar frá 11. júlí 2009.

Varðandi atburðinn 4. mars 2011, sem málið varðar, kveður kærði að bitið hafi verið fast og djúpt og segir jafnframt að sú hegðun hundsins að reyna, um leið og hann beit, að draga fórnarlambið niður geri það að verkum að málið verði að teljast mjög alvarlegt. Hundurinn hafi ekki eingöngu verið að glefsa í fórnarlambið heldur hafi reynt að draga það niður af eðlislægri hvöt til að yfirbuga það.

Kærði heldur því fram að mat héraðsdýralæknis styðji ákvörðun hans og bendir á að þegar matið hafi verið unnið hafi ekki legið fyrir upplýsingar, sem síðar hafi komið fram, þess efnis að hundurinn hafi áður bitið eða glefsað. Sú staðreynd styðji niðurstöðu héraðsdýralæknis og jafnframt hina kærðu ákvörðun.

Þá bendir kærði á að ekki hafi verið leyfi fyrir hundinum þegar atburðurinn 4. mars 2011 átti sér stað, auk þess sem hann hafi ekki verið vátryggður, eins og samþykkt Hveragerðisbæjar kveði á um að gera skuli. Jafnframt kveður kærði að dýralæknir sem haft hafi afskipti af hundinum hafi tjáð að hundurinn gegndi ekki nafni, að hann þekki ekki nafn sitt og að fyllsta ástæða kynni að vera fyrir hendi að hundurinn sýndi endurtekna hegðun í umsjá eiganda síns.

VI. Álit og niðurstaða úrskurðarnefndar

Í 25. gr. laga um hollustuhætti og mengunarvarnir nr. 7/1998 er kveðið á um samþykktir sveitarfélaga. Þar segir m.a. í 1. mgr. að sveitarfélög geti sett sér eigin samþykktir um bann eða takmörkun gæludýrahalds og húsdýrahalds. Á grundvelli þessarar heimildar hefur verið sett samþykkt fyrir hundahald í Hveragerðisbæ nr. 555/2007. Í 29. gr. lögreglusamþykktar fyrir Hveragerði nr. 579/2007 er tekið fram að sérstök samþykkt gildi um hunda- og kattahald í Hveragerði og er vísað til hennar um þau atriði.

Í a- og b-lið 10. töluliðar 2. gr. samþykktar um hundahald í Hveragerðisbæ segir:
?a. Sá sem verður fyrir biti skal strax leita læknis. Ef hundur bítur mann getur eigandi átt von á kæru frá þeim bitna eða aðstandanda hans. Heimilt er að aflífa þegar í stað hættulegan hund og hund sem bítur, sbr. þó ákvæði 8. greinar reglugerðar nr. 1077/2004.
b. Hundaeiganda er þó heimilt að leita álits héraðsdýralæknis áður en ákvörðun um aflífun er tekin sbr. 10.a.?
Tilvísað ákvæði 8. gr. reglugerðar nr. 1077/2004 varðar hver megi annast aflífun dýra.

Í 4. gr. samþykktar um hundahald í Hveragerðisbæ segir að eftirlitsmaður með dýrum í Hveragerðisbæ annist framkvæmd og eftirlit með hundahaldi í Hveragerði í umboði bæjarstjórnar og heilbrigðisnefndar og geti hann leitað aðstoðar heilbrigðiseftirlits og lögregluyfirvalda, þegar þörf krefur.

Af ákvæði a-liðar 10. töluliðar 2. gr. samþykktar um hundahald í Hveragerðisbæ leiðir að stjórnvöldum er heimilt að taka ákvörðun um að aflífa hund sem telst hættulegur eða hefur bitið. Í ákvæðinu er ekki tekið fram hvaða stjórnvald skuli taka ákvörðunina, en samkvæmt 4. gr. samþykktarinnar annast dýraeftirlitsmaður sveitarfélagsins framkvæmd og eftirlit með hundahaldi í Hveragerði og getur hann í því sambandi leitað aðstoðar heilbrigðiseftirlits og lögregluyfirvalda.

Þann 4. mars sl. þegar hundur sá sem mál þetta varðar beit konu fyrir utan heimili kæranda í Hveragerði var lögregla kölluð á staðinn. Dýraeftirlitsmaður bæjarfélagsins var vant við látinn þegar atburðurinn átti sér stað og gekk lögregla því inn í hlutverk hans samkvæmt heimild í 4. gr. samþykktar um hundahald í Hveragerðisbæ og sá m.a. til þess að hundinum yrði komið fyrir í vistun. Lögreglan annaðist síðan málið, hvort tveggja rannsóknarþátt þess og þann þátt sem laut að hundinum og ákvæðum samþykktar um hundahald í Hveragerðisbæ. Við það starf hafði lögreglan m.a. samstarf við dýraeftirlitsmann Hveragerðisbæjar.

Þar sem hvergi er tilgreint berum orðum í samþykkt um hundahald í Hveragerðisbæ hvaða stjórnvald fari með ákvörðunarvald um það hvort aflífa skuli hund á grundvelli a-liðar 10. töluliðar 2. gr. samþykktarinnar og þar sem dýraeftirlitsmanni bæjarfélagsins er þar falið að annast framkvæmd og eftirlit með hundahaldi og honum veitt heimild til þess að leita aðstoðar lögregluyfirvalda í því sambandi, telur úrskurðarnefndin að lögreglustjórinn á Selfossi hafi, eins og mál þetta er vaxið, verið bær til að taka ákvörðun um hvort aflífa skyldi hund þann sem mál þetta varðar. Telur úrskurðarnefndin að ákvæði 26. gr., 28. gr. og 29. gr. laga um hollustuhætti og mengunarvarnir, sem kærandi vísar til og eru í VI. kafla laganna, sem varðar valdsvið og þvingunarúrræði, breyti engu um þá niðurstöðu. Þá telur úrskurðarnefndin að nefndin sé bær aðili til að leysa úr þeim ágreiningi sem uppi er á milli málsaðila á grundvelli 1. mgr. 31. gr. laga um hollustuhætti og mengunarvarnir.

Í fyrirliggjandi áliti héraðsdýrlæknis, sem dagsett er 16. mars 2011, segir m.a.:
,,Álit héraðsdýralæknis
Í skapgerðarmati kemur fram að hundurinn gæti að öðru óbreyttu bitið aftur, en mögulegt væri að þjálfa hundinn þannig upp svo hann sýndi ekki þessa ríku varnaráráttu aftur og þá að því tilskildu að hundurinn væri aldrei í bandi fyrir utan húsið og aldrei eftirlitslaus.

Í skýrslunni kemur einnig fram að hundurinn hafi ekki ?fengið neina formlega þjálfun né uppeldi sem er algjört grundvallaratriði með hunda af þessari tegund, stærð og uppruna? Hanna María dýralæknir tjáði mér munnlega að tíkin þekkti ekki nafnið sitt, þrátt fyrir að vera orðin 16 mánaða gömul.“

Enn fremur segir í álitinu:
,,Héraðsdýralæknir leitaði einnig upplýsinga hjá Hrund Lárusdóttur eftirlitsdýralækni í Reykjavík, en hún annaðist opinbert eftirlit með hundunum í innflutningi. Hún segir að hundarnir hafi greinilega ekki verið mannvanir og t.d. hafi ekki verið hægt að klappa þeim.“

Niðurstaða héraðsdýralæknis er:
,,Að mati héraðsdýralæknis hefur ekkert komið fram sem útilokar að Rottveilertíkin ?Christel? geti bitið mann aftur. Einhver tiltekin framtíðarþjálfun og ríkt framtíðareftirlit breytir engu um þá niðurstöðu að töluverðar líkur eru á að hundurinn bíti aftur. Það er sömuleiðis álit héraðsdýralæknis að aflífa skuli hunda í tilvikum sem þessum.“

Í fyrirliggjandi álitsgerð Björns St. Árnasonar, hundaatferlisráðgjafa og Hönnu M. Arnórsdóttur, dýralæknis, dags. 10. mars 2011, sem aflað var vegna atburðarins þann 4. mars sl. segir m.a.:  ,,Sú aðstaða, sem Christel var í þegar þessi atburður á sér stað, getur að miklu leyti skýrt hegðun hennar, og er það fyrst og fremst eigendur hennar sem bera ábyrgð á því. Árásin sem hún gerir er þó líka úr öllu samhengi við það sem eðlilegt getur talist.
Með það í huga er ekki hægt að horfa framhjá því að hundurinn hefur eingöngu verið þarna í 6 vikur og kemur frá ræktunarbúi í útlöndum í gegnum einangrunarstöð til þeirra. Hann hefur ekki fengið neina formlega þjálfun né uppeldi sem er algjört grundvallar atriði með hunda af þessari tegund, stærð og uppruna (kemur frá ræktunarbúi ca 13 mánaða).
Það er okkar álit að þessi hundur er ekki hættulegur í daglegri umgengni en hann má ekki vera bundinn fyrir utan heimili sitt nokkurn tíma, því að öllu óbreyttu gæti þetta gerst aftur.
Það er skoðun undirritaðra að hægt sé að þjálfa hundinn svo hann sýni ekki þessa ríku varnaráráttu og svona árás er vel hægt að koma í veg fyrir með því að setja hundinn aldrei í þessar aðstæður aftur, í band fyrir utan hús né hafa hann án eftirlits innan girðingar á lóðinni eða utan.
Christel er eingöngu 16 mánaða og verður ekki fullorðinn fyrr en um 36 mánaða. Á þeim tíma væri hægt að þjálfa hana og umhverfisvenja til að sjá hvernig skapgerð hún kemur til með að bera en það þýðir að hún þarf stöðugt að fá rétta þjálfun og uppeldi. Sá er verður umsjónaraðili hundsins verður að gera sér grein fyrir því að árangur næst ekki nema með markvissri þjálfun og viðurkenningu á eðliseiginleikum hans. Þar er átt við að eiginleikinn (ríkulegt varð- og varnareðli tegundarinnar) verður alltaf til staðar en því þarf að stjórna. Einnig er mjög mikilvægt að aðbúnaðurinn og umhverfið sem hún býr við geti sem best stuðlað að eðlilegum þroska. Slíkt er mikilvægt fyrir alla hunda en sérstaklega fyrir hunda með mikið varnareðli.“

Fyrir liggja upplýsingar um að hundur sá, sem mál þetta varðar, hafi þann 4. mars sl. bitið konu, sem kom að heimili kæranda, svo fast og djúpt að sauma þurfti saman sár sem hún hlaut, auk þess sem hann hafi reynt að draga hana niður. Verður því ekki um það deilt að árás hundsins á konuna var mjög alvarleg. Þá liggja einnig fyrir upplýsingar um að hundurinn hafi áður bitið eða glefsað í manneskju. Jafnframt liggur fyrir að kærandi, sem er eigandi nokkurra hunda í Hveragerði, hafði haft hundinn hjá sér í sex vikur án þess að gera reka að því að skrá hann og fá leyfi bæjaryfirvalda til að hafa hann og án þess að kaupa ábyrgðartryggingu vegna hundsins, eins og skylt er samkvæmt samþykkt um hundahald í Hveragerðisbæ. Þá braut kærandinn einnig gegn sömu samþykkt þegar atburðurinn átti sér stað með því að hafa hundinn bundinn utandyra með tauminn inn í gegnum bréfalúguna þannig að ekki var unnt að komast óhindrað að húsi því sem kærandi bjó í. Þegar til alls þessa er litið, en þó einkum framangreindrar niðurstöðu héraðsdýralæknis þess efnis að töluverðar líkur séu á að umræddur hundur bíti aftur og framangreindrar niðurstöðu álits hundaatferlisráðgjafa og dýralæknis þess efnis að að öllu óbreyttu gætu atvik gerst aftur, svo og að teknu tilliti til almennra öryggissjónarmiða, er það niðurstaða úrskurðarnefndarinnar að kærði hafi við ákvörðun sína tengda atburðinum 4. mars sl. ekki haft tilefni til að ganga skemur en að ákveða að aflífa skyldi hundinn, eins og veitt er heimild til í a-lið 10. töluliðar 2. gr. samþykktar um hundahald í Hveragerðisbæ. Því telur úrskurðarnefndin kærða ekki hafa, við töku hinnar kærðu ákvörðunar, brotið gegn meðalhófsreglu 12. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Hugsanlegt fjártjón kæranda breytir í engu þeirri niðurstöðu úrskurðarnefndarinnar. Rétt þykir að taka fram að ákvæði a-liðar 10. töluliðar 2. gr. samþykktar um hundahald í Hveragerðisbæ gerir ekki að skilyrði að tjónþoli krefjist aflífunar hunds sem valdið hefur honum tjóni. Með vísan til alls þess sem að framan er rakið er það niðurstaða úrskurðarnefndarinnar að staðfesta beri ákvörðun kærða um að aflífa skuli rottweilertíkina Chrystel.

Úrskurðarorð:

Staðfest er ákvörðun lögreglustjórans á Selfossi um að aflífa skuli rottweilertíkina Chrystel.

Steinunn Guðbjartsdóttir

Gunnar Eydal                                                        Valgerður Dís Valdimarsdóttir

Date: 7/4/11

Mál nr. 1/2011. Úrskurðarnefnd skv. 31. gr. laga nr. 7/1998.

Ár 2011, fimmtudaginn 23. júní kom úrskurðarnefnd skv. 31. gr. laga um hollustuhætti og mengunarvarnir nr. 7/1998 saman til fundar á skrifstofu formanns nefndarinnar að Lágmúla 7 í Reykjavík. Mætt voru Steinunn Guðbjartsdóttir, Gunnar Eydal og Arndís Soffía Sigurðardóttir.

Fyrir var tekið mál nr. 1/2011 Boðaþing ehf., gegn heilbrigðiseftirliti Hafnarfjarðar- og Kópavogssvæðis. Í málinu er kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

I. Aðild kærumáls og kröfur

Með stjórnsýslukæru, dags. 31. janúar 2011, kærði Helga Loftsdóttir, hdl., f.h. Boðaþings ehf. (hér eftir nefnt kærandi) ákvörðun heilbrigðiseftirlits Hafnarfjarðar- og Kópavogssvæðis (hér eftir nefnt kærði) frá 25. október 2010 um að leita undanþága til umhverfisráðherra frá ákvæðum reglugerðar um hollustuhætti nr. 941/2002 vegna umsóknar Hvamms ehf. um endurnýjun starfsleyfis til reksturs eggja- og kjúklingaframleiðslu við Elliðahvamm í Kópavogi. Kærandi, sem á byggingarlóð í nágrenni Elliðahvamms, gerir þá kröfu að hin kærða ákvörðun verði ógilt. Kærði hefur krafist frávísunar málsins á grundvelli aðildarskorts en því hefur kærandi mótmælt. Þá hefur kærði og krafist þess að kröfu kæranda verði hafnað.

II. Málsmeðferð

Kæra málsins barst úrskurðarnefndinni þann 3. febrúar 2011 og byggir hún á kæruheimild í 31. gr. laga um hollustuhætti og mengunarvarnir nr. 7/1998. Meðfylgjandi kæru voru afrit af bréfi kærða til lögmanns kæranda, dags. 4. nóvember 2010, afrit af auglýsingu um starfsleyfistillögur, afrit af bréfi skipulags- og umhverfissviðs Kópavogs til kærða, dags. 9. júlí 2010, afrit af bréfi lögmanns kæranda til kærða, dags. 18. október 2010 og yfirlitskort yfir Elliðahvamm og nágrenni. Úrskurðarnefndin kynnti kærða framkomna kæru með bréfi, dags. 15. febrúar 2011, og óskaði eftir greinargerð hans í málinu. Kærði gerði grein fyrir sjónarmiðum sínum með greinargerð, dags. 1. mars 2011, sem kynnt var kæranda með bréfi, dags. 15. mars 2011. Kærandi gerði athugasemdir við greinargerð kærða í bréfi til úrskurðarnefndarinnar, dags. 22. mars 2011. Meðfylgjandi þeim athugasemdum voru afrit af starfsleyfi og starfsreglum vegna Hvamms ehf. frá árinu 2001. Athugasemdir kæranda voru kynntar kærða með bréfi, dags. 6. apríl 2011. Viðbótargreinargerð, dags. 19. apríl 2011, barst frá kærða sem úrskurðarnefndin kynnti kæranda með bréfi, dags. 27. apríl 2011. Kærandi kom athugasemdum á framfæri við viðbótargreinargerðina og voru þær sendar kærða til kynningar með bréfi, dags. 10. maí 2011. Frekari gögn hafa ekki borist.

III. Málsatvik

Málsatvik eru þau að á fundi kærða þann 25. október 2010 var til umfjöllunar umsókn um endurnýjun leyfis Hvamms ehf. til reksturs eggja- og kjúklingaframleiðslu við Elliðahvamm í Kópavogi. Var á þeim fundi m.a. tekin sú ákvörðun, sem kæra málsins varðar, að kærði samþykkti að leita undanþágu frá ákvæðum reglugerðar um hollustuhætti nr. 941/2002 varðandi fjarlægð til næstu íbúðarhúsa.

IV. Málsástæður og rök kæranda

Í kæru er gerð grein fyrir að í bréfi kærða til lögmanns kæranda komi fram að kærði hafi komist að þeirri niðurstöðu að endurnýja bæri starfsleyfi Hvamms ehf. til eggja- og kjúklingaframleiðslu. Þar segir jafnframt að kærði hafi þann fyrirvara á endurnýjun starfsleyfis að leita verði undanþágu umhverfisráðherra á ákvæðum 4. mgr. 24. gr. reglugerðar um hollustuhætti nr. 941/2002 er varði nánd alifuglabúa við mannabústaði. Ákvörðun um að leita eftir undanþágu liggi fyrir og muni kærði senda umhverfisráðherra erindi þess efnis. Í kæru kveðst kærandi telja að það sé ekki hlutverk kærða að sækja um undanþágur, fyrir hönd umsækjanda starfsleyfis, frá þeim lögum og reglugerðum sem kærða beri að vinna eftir. Þá segir kærandi að það sé hlutverk kærða að gefa út starfsleyfi, svo fremi sem rekstraraðili uppfylli viðeigandi ákvæði laga, reglugerða og starfsleyfis, en ekki leita undanþága frá ákvæðum laga og reglugerða. Vísar kærandi í þessu sambandi til þess að í 4. og 5. gr. laga um hollustuhætti og mengunarvarnir og 74. gr. reglugerðar nr. 941/2002 sé gert ráð fyrir að kærði veiti ráðherra umsögn þegar sótt sé um undanþágu og að með því að kærði sjálfur leiti undanþágu til ráðherra sé hann orðinn vanhæfur til að veita umsögn til ráðherra vegna erindis sem undanþágan varði. Kærandi heldur því fram að kærði hefði með réttu átt að synja Hvammi ehf. um endurnýjun starfsleyfis með vísan til ákvæðis 4. mgr. 24. gr. reglugerðar nr. 941/2002. Hefði hann á hinn bóginn samhliða synjuninni getað bent umsækjandanum á heimild ráðherra til að veita tímabundna undanþágu og væri það þá í hendi umsækjandans hvort hann leitaði til ráðherra um undanþágu eða ekki. Í athugasemdum kæranda við greinargerð kærða rökstyður hann afstöðu sína með því að segja að telja verði það óeðlilegt og ekki í samræmi við ákvæði laga um hollustuvernd að kærði, sem hafi með starfsleyfisumsókn Hvamms ehf. að gera, sæki um undanþágu frá ákvæðum reglugerðar nr. 941/2002. Kærði hafi ekki neinna hagsmuna að gæta af rekstri alifuglabúsins og að skylda hans sé að framfylgja lögum um hollustuhætti og mengunarvarnir og reglugerðum settum með stoð í þeim. Í því skyni eigi kærði að gæta hlutleysis í störfum sínum, en hætt sé við að vikið verði frá faglegum sjónarmiðum ef eftirlitsaðili taki að sér hlutverk málsaðila, líkt og gert hafi verið af hálfu kærða í máli Hvamms ehf. Þá er í athugasemdum kæranda ítrekað að eðli málsins samkvæmt sé það umsækjanda leyfis að meta hvort rétt sé að sækja um undanþágu til ráðherra samkvæmt 74. gr. reglugerðar nr. 941/2002, en kærða að synja um veitingu leyfis hafi umsækjandi ekki sótt um undanþágu. Þá sé það hlutverk kærða að gæta þess að lög og reglur séu uppfyllt áður en starfsleyfi sé gefið út og beri honum að gæta hlutleysis í störfum sínum. Hlutverk kærða sé að taka ákvörðun um rétt eða skyldu aðila er varði starfsvið kærða og verði ákvörðun kærða að vera í samræmi við sett lög. Jafnframt er því haldið fram í athugasemdum kæranda að leiðbeiningarskylda stjórnvalds, samkvæmt 7. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993, lúti að því að veita aðila þær upplýsingar sem nauðsynlegar séu til þess að aðili geti gætt hagsmuna sinna, m.a. leiðbeina aðilanum um þær réttarreglur sem á reyni á starfssviði viðkomandi stjórnvalds. Leiðbeiningarskylda kærða væri því í mál þessu að upplýsa umsækjanda leyfis um framangreind ákvæði 4. mgr. 24. gr. og 74. gr. reglugerðar nr. 941/2002. Í athugasemdum kæranda við viðbótargreinargerð kærða kemur fram að krafa kæranda er að hin kærða ákvörðun verði ógilt. Kveðst kærandi byggja á því að kærði hafi farið út fyrir valdsvið sitt og að það sé ekki á forræði kærða að sækja, fyrir hönd umsækjanda starfsleyfis, um undanþágu frá þeim lögum og reglum sem kærða beri að fara eftir í störfum sínum. Þá er því mótmælt að kærandi hafi ekki lögvarða hagmuni af niðurstöðu úrskurðarnefndarinnar um hvort lögmætt hafi verið af hálfu kærða að sækja um undanþágu f.h. Hvamms ehf. Segir í athugasemdunum að hin kærða ákvörðun varði ekki einungis hagmuni umsækjanda leyfisins heldur alla þá aðila sem hafi lögvarinna hagsmuna að gæta vegna ákvörðunarinnar. Í stjórnsýslurétti hafi hugtakið aðili máls jafnan verið túlkað rúmt og að með aðila máls sé ekki einungis átt við þá sem eigi beina aðild að máli, eins og t.d. umsækjendur, heldur falli undir hugtakið einnig þeir aðilar sem hafi óbeinna hagsmuna að gæta, t.d. nágrannar. Aðili máls geti þannig verið hver sá sem hafi einstaklegra og verulegra hagsmuna að gæta sem beinlínis reyni á við úrlausn málsins. Eigi aðili aðild að hluta máls, þá eigi hann aðild að málinu í heild sinni. Þá segir að kærandi málsins hafi lögvarða hagsmuni af því að aðdragandi og undirbúningur endanlegrar stjórnsýsluákvörðunar sé í lögmætu formi. Hann eigi byggingarlóðir sem liggi fast að eggja- og kjúklingabúi Hvamms ehf. og hafi því bersýnilega hagsmuni af því að stjórnsýsluákvörðun kærða sé á lögmætu formi og að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi.

V. Málsástæður og rök kærða

Í greinargerð kærða er gerð grein fyrir hlutverki kærða samkvæmt ákvæðum laga um hollustuhætti og mengunarvarnir og matskenndum stjórnvaldsákvörðunum hans. Síðan er alfarið hafnað rökstuðningi kæranda um að kærði hafi með því að beina beiðni til ráðherra um undanþágu frá ákvæði 4. mgr. 24. gr. reglugerðar nr. 941/2002 brotið í bága við ákvæði laga um hollustuhætti og mengunarvarnir. Vekur kærði athygli á orðalagi ákvæðis 74. gr. reglugerðar nr. 941/2002 og bendir á að í ákvæðinu sé ekki gerður áskilnaður um að umsækjandi um starfsleyfi sæki sjálfur um undanþágu frá ákvæðum reglugerðarinnar. Raunar sé heldur ekki sett skilyrði um að sótt sé sérstaklega um undanþágu frá ráðherra, heldur virðist samkvæmt orðalagi ákvæðisins ráðherra það í sjálfsvald sett hvort hann veiti undanþágu frá ákvæðum reglugerðarinnar, eða ekki, að eigin frumkvæði og án sérstakrar umsóknar þar um. Hvorki heilbrigðisnefnd né umsækjanda um starfsleyfi sé falið sérstaklega slíkt hlutverk. Sérstök beiðni heilbrigðisnefndar geti því ekki hafa bortið í bága við ákvæði 74. gr. reglugerðar nr. 941/2002. Þá er því haldið fram af hálfu kærða að engu breyti í þessu sambandi að kærði skuli veita ráðherra umsögn um veitingu undanþágu frá ákvæðum reglugerðarinnar. Jafnframt segir að í því tilfelli sem málið varði hafi kærði veitt ráðherra umsögn samhliða því að senda honum undanþágubeiðnina. Sú framkvæmd sé í samræmi við orðalag 74. gr. reglugerðarinnar, enda segi þar aðeins að heilbrigðisnefnd skuli veita umsögn en ekki að heilbrigðisnefndin megi ekki hafa frumkvæði að því að veita ráðherra slíka umsögn. Kærði gerir grein fyrir því að við ákvörðun um endurnýjun starfsleyfis fyrir Hvamm ehf. hafi kærði metið það svo að endurnýjun starfsleyfisins væri í samræmi við ákvæði laga um hollustuhætti og mengunarvarnir og reglugerða, sem settar hefðu verið á grundvelli laganna, svo og yfirlýstan tilgang og markmið laganna, enda yrði undanþága frá ákvæði 4. mgr. 24. gr. reglugerðar nr. 941/2002 veitt af hálfu ráðherra. Kærði kveður að beiðni hans til ráðherra hafi ekki brotið gegn lögmætisreglu stjórnsýsluréttarins, enda hafi kærði með sendingu beiðninnar unnið að markmiðum laganna og að öllu leyti í samræmi við ákvæði þeirra. Jafnframt heldur kærði því fram að telja verði það fráleitt að málefnaleg sjónarmið hafi ekki búið að baki ákvörðun hans. Kveðst kærði telja að sending undanþágubeiðni til ráðherra, þegar jákvæð umsögn kærða leggi fyrir, falli undir leiðbeiningarskyldu stjórnvalds, sbr. 7. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 og getur þess að þessi háttur hafi verið hafður á margsinnis vegna annarra erinda og framkvæmdin verið með þessu móti í fjölda ára. Í viðbótargreinargerð kærða segir að hefðbundinn skilningur á því hvað teljist stjórnvaldsákvörðun sé það þegar sjórnvald kveði einhliða á um rétt og/eða skyldu tiltekins aðila í ákveðnu máli í skjóli stjórnsýsluvalds síns. Þeir njóti aðildar að stjórnsýslumálum sem hafi af niðurstöðu þeirra einstaka og lögvarða hagsmuni. Þá segir að í þeirri ákvörðun kærða að vísa erindi Hvamms ehf. til ráðherra með beiðni um undanþágu frá ákvæðum reglna hafi ekki á nokkurn hátt verið tekin ákvörðun um rétt eða skyldu Hvamms ehf. hvað varði starfsleyfi félagsins. Aðeins hafi verið tekin ákvörðun um að beina beiðni til ráðherra um undanþágu frá ákvæði 4. mgr. 24. gr. reglugerðar nr. 941/2002. Með ákvörðun kærða um sendingu beiðninnar hafi kærði ekki veitt Hvammi ehf. rétt til að starfrækja kjúklingabú sitt. Því hafi nágrannar kjúklingabúsins, þ.m.t. kærandi, ekki lögvarða hagsmuni af niðurstöðu úrskurðarnefndarinnar um það einstaka deiluatriði hvort lögmætt hafi verið af kærða að beina beiðni um undanþágu frá reglum til ráðherra. Kærandi geti ekki átt aðild að málinu, enda eigi hann ekki einstakra lögvarinna hagsmuna að gæta af því hvort sending beiðninnar sem slík hafi verið lögmæt eða ekki og þar sem eini aðilinn sem njóti aðildar að hinni kærðu ákvörðun, þ.e. Hvammur ehf., hafi ekki kært ákvörðun kærða beri að vísa kæru málsins frá úrskurðarnefndinni. Þá er í viðbótargreinargerðinni enn fremur ítrekað að kærði mótmæli þeim skilningi kæranda að kærði hafi tekið að sér hlutverk málsaðila með sendingu undanþágubeiðninnar. Kærði hafi aðeins framfylgt lögbundnu hlutverki sínu og sýnt vandaða stjórnsýsluhætti umfram það sem krefjast mátti af honum. Þá er því hafnað að með sendingu slíkrar umsóknar hafi kærði ekki gætt hlutleysis, enda hvíli ákvörðunarvald um veitingu undanþágu hjá ráðherra en ekki kærða. Sending undanþágubeiðninnar sé á allan hátt í samræmi við lögmætisreglu stjórnsýsluréttarins enda sé heimild til sendingar slíkrar beiðni ekki bundin við umsækjanda um starfsleyfi.

VI. Álit og niðurstaða úrskurðarnefndar

Kærði heldur því fram að kærandi geti ekki átt aðild að málinu og því beri að vísa því frá úrskurðarnefndinni. Kærandi hefur mótmælt þeirri afstöðu kærða og heldur því fram að hann hafi lögvarðra hagsmuna að gæta í málinu. Hvorki í lögum um hollustuhætti og mengunarvarnir nr. 7/1998 né stjórnsýslulögum nr. 37/1993 er mælt fyrir um hverjir eigi kæruaðild. Verður því að líta til almennra sjónarmiða um aðila máls þegar til athugunar kemur hver geti átt aðild að kærumáli. Hugtakið aðili máls er ekki skilgreint í stjórnsýslulögunum en í 2. gr. frumvarps til stjórnsýslulaganna er svohljóðandi skilgreiningu að finna: ,,Sá sem hefur lögmætra hagsmuna að gæta varðandi stjórnvaldsákvörðun?. Varðandi málsaðild verður því að líta til þess hvort hlutaðeigandi eigi einstaklegra og verulegra hagsmuna að gæta við úrlausn málsins og meta heildstætt hversu verulegir hagsmunirnir eru og hversu náið þeir tengjast úrlausn málsins. Um kæruaðild segir m.a. á bls. 254 í skýringarriti Páls Hreinssonar með stjórnsýslulögum, útg. 1994,: ?Aðili á lægra stjórnsýslustigi á almennt kæruaðild að sama máli. Enn fremur geta hugsanlega fleiri átt kæruaðild. Á heildina litið virðist tilhneiging til þess að setja ekki kæruaðild þröngar skorður?. Svo virðist sem óumdeilt sé í málinu að þegar kærði tók hina kærðu ákvörðun um að leita undanþágu frá ráðherra í tengslum við umsókn Hvamms ehf. um endurnýjun starfsleyfis fyrir eggja- og kjúklingabú við Elliðahvamm, hafi kærandi átt aðild að því máli sem varðaði endurnýjun starfsleyfisins og var honum veittur kostur á að tjá sig um það. Úrskurðarnefndin telur að kærandi eigi ótvíræðra hagsmuna að gæta varðandi hvort starfsleyfi Hvamms ehf. verði endurnýjað og kunni þar með jafnframt að eiga hugsmuna að gæta varðandi hina kærðu ákvörðun. Með vísan til þessa og þeirrar tilhneigingar sem samkvæmt framangreindu hefur verið ríkjandi að setja kæruaðild ekki þröngar skorður telur úrskurðarnefndin rétt að fallast á að kærandi geti átt aðild að máli því sem hér er til úrlausnar og er af þeim sökum synjað að vísa málinu frá úrskurðarnefndinni á grundvelli aðildarskorts. Samkvæmt heimild í 4. gr. laga um hollustuhætti og mengunarvarnir nr. 7/1998 hefur verið sett reglugerð um hollustuhætti nr. 941/2002. Ákvæði 24. gr. þeirrar reglugerðar varðar íbúðarhúsnæði. Þar segir í 1. málslið 4. mgr.: ?Óheimilt er að hafa loðdýrabú, alifuglabú og svínabú nær mannabústöðum, matvælafyrirtækjum eða vinnustöðum annarra en sjálfs búsins en sem nemur 500 metrum.“ Í 74. gr. sömu reglugerðar er hins vegar kveðið á um að ráðherra sé heimilt að fenginni umsögn heilbrigðisnefndar og Umhverfisstofnunar að veita undanþágu frá einstökum ákvæðum reglugerðarinnar. Ágreiningur máls þessa snýst um hvort kærða, Heilbrigðiseftirliti Hafnarfjarðar- og Kópavogssvæðis, hafi verið heimilt að senda umsókn um undanþágu frá ákvæði 4. mgr. 24. gr. reglugerðarinnar til ráðherra á grundvelli 74. gr. vegna umsóknar sem eftirlitið hafði til afgreiðslu frá Hvammi ehf. um endurnýjun starfsleyfis fyrir eggja- og kjúklingabú við Elliðahvamm, sem óumdeilanlega virðist ekki hafa uppfyllt skilyrði framangreindar 4. mgr. 24. gr. reglugerðar nr. 942/2002 um 500 metra fjarlægð frá mannabústöðum. Kærandi heldur því fram að kærði hafi með því að senda beiðni um undanþágu til ráðherra gengið út fyrir valdsvið sitt og tekið að sér hlutverk sem aðeins umsækjandi um starfsleyfi, sem undanþágan varðar, geti haft með að gera. Kærði heldur því hins vegar fram að hann hafi verið að sinna leiðbeiningarskyldu sinni gagnvart umsækjandanum með því að hafa frumkvæði að því að sækja um undanþáguna. Kveðið er á um leiðbeiningarskyldu stjórnvalda í 7. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Þar segir: ?Stjórnvald skal veita þeim sem til þess leita nauðsynlega aðstoð og leiðbeiningar varðandi þau mál sem snerta starfssvið þess. Berist stjórnvaldi skriflegt erindi, sem ekki snertir starfssvið þess, ber því að framsenda erindið á réttan stað svo fljótt sem unnt er.? Leiðbeiningarskylda stjórnvalda felur þannig í sér að stjórnvaldi ber að veita aðila, t.d. umsækjanda starfsleyfis, þær leiðbeiningar sem honum eru nauðsynlegar til að hann geti gætt hagsmuna sinna á sem bestan hátt. Með vísan til ákvæðis 7. gr. stjórnsýslulaga telur úrskurðarnefndin kærða hafa gengið lengra en leiðbeiningarskylda hans gagnvart Hvammi ehf. nær, með því að óska eftir undanþágu ráðherra til að gera mögulegt að kærði gæti í framhaldinu afgreitt umsókn Hvamms ehf. með samþykki. Tekið skal fram að ekkert hefur komið fram í málinu sem gefur tilefni til að ætla að kærði hafi, með því að senda umrædda beiðni um undanþágu til ráðherra, verið að framsenda ráðherra erindi Hvamms ehf. í samræmi við 2. mgr. 7. gr. stjórnsýslulaga. Það er því niðurstaða úrskurðarnefndarinnar að fella skuli úr gildi ákvörðun kærða um að senda til umhverfisráðherra beiðni um undanþágu á grundvelli 74. gr. reglugerðar um hollustuhætti nr. 941/2002 vegna umsóknar Hvamms ehf. um endurnýjun starfsleyfis til reksturs eggja- og kjúklingaframleiðslu við Elliðahvamm í Kópvogi.

Úrskurðarorð:

Hin kærða ákvörðun er felld er úr gildi. Steinunn Guðbjartsdóttir Gunnar Eydal Arndís Soffía Sigurðardóttir

Date: 7/4/11

Mál nr. 4/2011.
Úrskurðarnefnd skv. 31. gr. laga nr. 7/1998.

Ár 2011, fimmtudaginn 5. maí, kom úrskurðarnefnd samkvæmt 31. gr. laga um hollustuhætti og mengunarvarnir nr. 7/1998 saman til fundar á skrifstofu formanns nefndarinnar að Lágmúla 7 í Reykjavík. Mætt voru Steinunn Guðbjartsdóttir, Gunnar Eydal og Guðrún Helga Brynleifsdóttir.

Fyrir var tekið mál nr. 4/2011 Íris Helga Valgeirsdóttir, Dalsbrún 25, Hveragerði gegn sýslumanninum á Selfossi.

Vegna kröfu í málinu um frestun réttaráhrifa hinnar kærðu ákvörðunar er kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

I. Aðild kærumáls og kröfur

Með stjórnsýslukæru, dags. 21. mars 2011, kærði Sigurður Jónsson, hrl., f.h. Írisar Helgu Valgeirsdóttur (hér eftir nefnd kærandi) ákvörðun sýslumannsins á Selfossi (hér eftir nefndur kærði) frá 16. mars 2011 þess efnis að aflífa skuli rottweilartíkina Chrystel. Þann 7. apríl 2011 setti kærandi fram kröfu um frestun réttaráhrifa hinnar kærðu ákvörðunar.

II. Málmeðferð

Kæra málsins er dagsett 21. mars 2011 og byggir hún á kæruheimild í 31. gr. laga um hollustuhætti og mengunarvarnir nr. 7/1998. Kæran barst úrskurðarnefndinni frá kæranda þann 28. mars 2011. Jafnframt því að senda kæru til úrskurðarnefndarinnar kærði kærandi ákvörðun kærða til innanríkisráðuneytisins. Þann 25. mars 2011 tók innanríkisráðuneytið ákvörðun um að fresta réttaráhrifum hinnar kærðu ákvörðunar á meðan ráðuneytið hefði málið til meðferðar. Þann 29. mars 2011 framsendi innanríkisráðuneytið málið til úrskurðarnefndarinnar og tilkynnti jafnframt að ákvörðun ráðuneytisins um frestun réttaráhrifa hefði ekki lengur gildi. Úrskurðarnefndin kynnti kærða framkomna kæru með bréfi, dags. 6. apríl 2011 og óskaði eftir greinargerð hans í málinu. Þann 8. apríl 2011 kynnti úrskurðarnefndin kærða kröfu kæranda um frestun réttaráhrifa, gaf honum kost á að koma á framfæri sjónarmiðum sínum vegna þeirrar kröfu og veitti frest í því skyni til 13. apríl 2011. Kærði hefur ekki gert úrskurðarnefndinni grein fyrir sjónarmiðum sínum vegna framkominnar kröfu um frestun réttaráhrifa.

III. Málsatvik

Samkvæmt gögnum málsins beit hundur sá sem mál þetta varðar, þann 4. mars 2011, konu til blóðs er hún kom að húsi eiganda hundsins í Hveragerði. Þegar atburðurinn gerðist var hundurinn, sem þá var óskráður og leyfislaus, bundinn fyrir utan húsið og lá taumurinn inn í gegnum bréfalúgu á heimili eigandans. Atburðurinn var tilkynntur lögreglu og tók lögreglustjórinn á Selfossi ákvörðun um að aflífa skyldi hundinn. Áður en ákvörðunin var tekin hafði verið aflað álits héraðsdýralæknis sem taldi að samkvæmt skapgerðarmati kynni hundurinn að bíta aftur. Hundurinn var fluttur í vistun af hálfu yfirvalda þann 4. mars 2011. Samkvæmt upplýsingum sem liggja fyrir úrskurðarnefndinni var hundurinn fjarlægður án leyfis úr þeirri vistun aðfararnótt 3. maí 2011 og mun honum hafa verið komið til eiganda hans, sem nú býr á Akureyri og hefur neitað að afhenda lögreglu hundinn á ný.

IV. Málstæður og rök kærenda

Í erindi því sem úrskurðarnefndinni barst frá kæranda um frestun réttaráhrifa hinnar kærðu ákvörðunar er ekki að finna rökstuðning fyrir kröfunni. Þá verður ekki séð í gögnum málsins að kærandi hafi rökstutt slíka kröfu við innanríkisráðuneytið áður en ráðuneytið tók ákvörðun um að fresta réttaráhrifum hinnar kærðu ákvörðunar.

V. Málsástæður og rök kærða

Kærði hefur ekki nýtt sér það tækifæri sem honum var veitt til að koma á framfæri við úrskurðarnefndina sjónarmiðum sínum vegna kröfu kæranda um frestun réttaráhrifa hinnar kærðu ákvörðunar. Af gögnum málsins verður heldur ekki séð að kærði hafi komið sjónarmiðum sínum á framfæri við innanríkisráðuneytið áður en ráðuneytið tók ákvörðun um frestun réttaráhrifa.

VI. Álit og niðurstaða úrskurðarnefndar

Í 29. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 er kveðið á um réttaráhrif kærðrar ákvörðunar. Þar er í 1. mgr. kveðið á um þá meginreglu að stjórnsýslukæra fresti ekki réttaráhrifum ákvörðunar, en í 2. mgr. er lögfest undantekningarheimild fyrir æðra stjórnvald til að fresta réttaráhrifum kærðrar ákvörðunar meðan mál er til meðferðar í þeim tilvikum þegar ástæður mæla með því.

Í athugasemdum við frumvarp til gildandi stjórnsýslulaga kemur fram varðandi ákvæði 2. mgr. 29. gr. laganna að nauðsynlegt hafi þótt að lögin geymdu heimild til að fresta réttaráhrifum kærðrar ákvörðunar meðan mál væri til meðferðar þar sem kæruheimild gæti í raun orðið þýðingarlaus ef æðra stjórnvald hefði ekki heimild til þess að fresta réttaráhrifum ákvörðunar.

Í athugasemdum við frumvarpið segir jafnframt að ávallt verði að vega og meta í hverju tilviki fyrir sig hvort réttlætanlegt sé að fresta réttaráhrifum kærðrar ákvörðunar og að við slíkt mat beri að líta til réttmætra hagsmuna hjá öllum aðilum málsins. Enn fremur segir að líta beri til þess hversu langt sé um liðið frá því hin kærða ákvörðun var tilkynnt aðilum, en einnig til þess hversu líklegt það sé að ákvörðuninni verði breytt. Þá segir auk þess í athugasemdum við frumvarpið að almennt mæli það á móti því að réttaráhrifum ákvörðunar sé frestað ef fleiri en einn aðili séu að máli og þeir eigi gagnstæðra hagsmuna að gæta eða ef til staðar séu mikilvægir almannahagsmunir, t.d. þar sem ákvörðun hafi að markmiði að koma í veg fyrir hættuástand. Það mæli hins vegar með því að fresta réttaráhrifum ákvörðunar ef aðili máls sé aðeins einn og ákvörðun sé íþyngjandi fyrir hann, valdi honum tjóni. Þá segir að þetta sjónarmið vegi sérstaklega þungt í þeim tilvikum þar sem erfitt yrði að ráða bót á tjóninu, enda þótt ákvörðunin yrði síðar felld úr gildi af hinu æðra stjórnvaldi. Loks megi svo nefna þau tilvik þar sem kæruheimild yrði í raun þýðingarlaus yrði réttaráhrifum hinnar kærðu ákvörðunar ekki frestað.

Fyrir liggur í máli þessu að kærði tók þann 16. mars 2011 ákvörðun um að aflífa skyldi rottweilartíkina Chrystel. Áður en sú ákvörðun var tekin lá fyrir álit héraðsdýralæknis sem taldi að samkvæmt skapgerðarmati kynni hundurinn að bíta aftur. Hundurinn var fluttur í vistun af hálfu yfirvalda þann 4. mars 2011 en fyrir liggur að hundurinn hefur nú verið numinn á brott úr þeirri vistun. Þar með telur úrskurðarnefndin að ekki hafi tekist að fyrirbyggja þá hættu sem kunni að stafa af hundinum og því telur úrskurðarnefndin sér ekki fært að taka ákvörðun um að fresta réttaráhrifum ákvörðunar kærða um að aflífa skuli rottweilertíkina Chrystel og er beiðni kæranda þess efnis því hafnað.

Úrskurðarorð:

Hafnað er beiðni um frestun réttaráhrifa ákvörðunar sýslumannsins á Selfossi um að aflífa skuli rottweilertíkina Chrystel.

Steinunn Guðbjartsdóttir

Gunnar Eydal                        Guðrún Helga Brynleifsdóttir

Date: 5/10/11

Mál nr. 6/2010. Úrskurðarnefnd skv. 31. gr. laga nr. 7/1998.

Ár 2011, mánudaginn 4. apríl, kom úrskurðarnefnd skv. 31. gr. laga um hollustuhætti og mengunarvarnir nr. 7/1998 saman til fundar á skrifstofu formanns nefndarinnar að Lágmúla 7 í Reykjavík. Mætt voru Steinunn Guðbjartsdóttir, Gunnar Eydal og Guðrún Helga Brynleifsdóttir.

Fyrir var tekið mál nr. 6/2010 Róbert Ásgeirsson, Litlakrika 29, Mosfellsbæ gegn Heilbrigðiseftirliti Kjósasvæðis.

Í málinu er kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

I. Aðild kærumáls og kröfur

Með stjórnsýslukæru, sem send var úrskurðarnefnd um hollustuhætti og mengunarvarnir þann 7. október 2010, kærði Róbert Ásgeirsson (hér eftir nefndur kærandi) ákvörðun Heilbrigðiseftirlits Kjósasvæðis (hér eftir nefnt kærði) um að fella niður mál sem Heilbrigðiseftirlitið hafði til meðferðar og varðaði að hundur hefði bitið dóttur kæranda. Kærandi gerir þær kröfur að málið verði tekið upp að nýju hjá kærða og að tryggt verði að viðkomandi hundur geti ekki bitið barn aftur.

II. Málmeðferð

Kæra málsins barst úrskurðarnefndinni þann 7. október 2010 og byggir hún á kæruheimild í 31. gr. laga um hollustuhætti og mengunarvarnir nr. 7/1998. Úrskurðarnefndin kynnti kærða framkomna kæru með bréfi, dags. 25. október 2010, og óskaði eftir greinargerð hans í málinu. Beiðni um greinargerð af hálfu kærða var ítrekuð með bréf, dags. 22. nóvember 2010. Kærði gerði grein fyrir sjónarmiðum sínum í greinargerð, dags. 2. desember 2010, sem kynnt var kæranda með bréfi, dags. 16. desember 2010. Að ósk kæranda voru honum með bréfi, dags. 7. janúar 2011, send afrit af þeim gögnum sem fylgdu greinargerð kærða. Þann 5. janúar 2011 bárust athugasemdir frá kæranda við greinargerð kærða. Athugaemdir kæranda voru kynntar kærða með bréfi, dags. 27. janúar 2011. Kom kærði frekari athugasemdum af sinni hálfu á framfæri með bréfi, dags. 8. febrúar 2011 og voru þær kynntar kæranda með bréfi, dags. 14. febrúar 2011.

III. Málsatvik

Miðvikudaginn 19. ágúst 2010 varð dóttir kæranda fyrir því að vera bitin af hundi. Var hún þá á hjóli á göngustíg en stoppaði til að hleypa krökkum með hunda fram hjá sér, þ. á m. var drengur með hund í taumi. Stúlkan klappaði hundinum sem drengurinn var með, en þegar hún lagði aftur af stað á hjólinu mun hundurinn hafa stokkið á eftir henni, ráðist á hana og bitið ítrekað í lærið áður en drengnum tókst að draga hann burtu. Hundaeftirliti Mosfellsbæjar var tilkynnt um atburðinn en í fyrstu tókst ekki að hafa upp á hundinum sem beit stúlkuna. Föstudagskvöldið 27. ágúst 2010 taldi stúlkan sig bera kennsl hvort tveggja á hundinn sem beit hana og drenginn sem hafði verið með hann. Voru upplýsingar þess efnis veittar Hundaeftirlitinu og í framhaldi af því skrifaði kærði bréf til eiganda hundsins sem stúlkan hafði borið kennsl á og gerði grein fyrir atburðinum. Í bréfinu var enn fremur sett fram krafa kærða um að hundurinn skyldi aldrei ganga laus á almannafæri heldur vera í taumi í fylgd aðila sem hefði fullt vald yfir honum, eins og kveðið er á um í 3. mgr. 4. gr. samþykktar um hundahald í Mosfellsbæ nr. 332/1998, auk þess sem hundurinn skyldi ávallt vera mýldur utan heimilis síns. Um var að ræða hund að nafni Tinni. Eigandi hans dró í efa að kennsl hefðu verið borin á réttan hund og kvað son sinn, 8 ára gamlan, ekki kannast við að hundurinn hefði bitið einhvern þegar hann hefði verið úti með hann. Þá lét eigandi umrædds hunds framkvæma atferlismat á hundinum og segir í niðurstöðu þess að hundurinn sé ekki hættulegur. Af gögnum málsins má ráða að kærði hafi óskað eftir því í símtali við eiganda hundsins að gert yrði atferlismat á hundinum til að kanna hvort hann væri hættulegur. Kærði sendi kæranda bréf, dags. 20. september 2010, þar sem segir að málið sé þannig vaxið að aðeins börn hafi orðið vitni af atburðinum og til frásagnar um hann. Dóttir kæranda telji sig vita hvaða hundur hafi bitið hana en drengurinn sem hafi verið með hundinn kannist ekki við að hafa farið svo langt frá heimili sínu. Þá segir í bréfinu að borist hafi atferlismat vegna hundsins sem stúlkan bar kennsl á og niðurstaða þess sé að umræddur hundur sé ekki hættulegur og ekki líklegur til þess að hafa bitið barn. Síðan segir að komi ekki fram nýjar upplýsingar í málinu muni kærði sjá sig knúinn til að fella úr gildi ákvörðun um að hundurinn skuli ávallt vera mýldur utandyra og aðhafast ekki frekar í málinu. Kærði sendi eiganda umrædds hunds bréf, dags. 30. september 2010, þar sem fram kom að ákvörðun hefði verið tekin um að láta málið falla niður af hálfu kærða.

IV. Málsástæður og rök kæranda

Kærandi kveður dóttur sína hafa gefið góða lýsingu á hundinum sem beit hana, auk þess sem hún hefði heyrt að nafn hans byrjaði á T. Þá hafi stúlkan einnig borið kennsl á hundinn og drenginn sem var með hann nokkrum dögum eftir að hún var bitin. Áður hafi hún verið búin að lýsa smáatriðum sem kærandi telur útiloka að um annan hund hafi verið að ræða. Kærandi bendir á að staðfest hafi verið að drengurinn, sem dóttir hans hafi borið kennsl á, hafi verið með hundinn, sem dóttir hans bar einnig kennsl á, daginn sem hún var bitin af hundi. Hins vegar hafi ekki verið staðfest að umræddur drengur og umræddur hundur hafi verið á þeim stað sem atburðurinn á að hafa átt sér stað. Hann gagnrýnir að ekki hafi verið kölluð til börn sem gætu staðfest frásögn drengsins og að frásögn stúlkunnar væri dregin í efa. Stúlkan hafi lýst hundinum þannig að séreinkenni hundsins Tinna hafi komið fram og hafi borið kennsl á hann og drenginn saman rúmri viku eftir að hún var bitin. Kærandi gagnrýnir atferlismatið sem hundurinn Tinni var settur í og kveður að í stað þess að fara með hundinn í atferlismat til óháðs aðila hafi eigandi hans farið með hann á Dýralæknamiðstöðina Grafaholti til vinar síns og keypt þar atferlismat. Til staðfestingar á tengslum eiganda hundsins og dýralæknisins hefur kærandi lagt fram í fyrsta lagi upplýsingar um hvaða dýralæknar standi að Dýralæknamiðstöðinni Grafarholti, í öðru lagi upplýsingar um æskulýðsnefnd hestamannafélagsins Harðar og í þriðja lagi útprentun af ,,Facebook“ síðu eiganda hundsins Tinna. Samkvæmt framlögðum upplýsingum af heimasíðunni www.dyrin.is eru dýralæknar Dýralæknamiðstöðvarinnar Grafarholti fjórir, þ.e. Steinunn Geirsdóttir, Sif Traustadóttir, Ellen Ruth Ingimundardóttir og Dagmar Vala Hjörleifsdóttir. Það var Sif Traustadóttir sem framkvæmdi atferlismat það á hundinum Tinna sem liggur fyrir í kærumáli þessu. Samkvæmt öðrum framlögðum upplýsingum mun starfsfélagi Sifjar og meðeigandi hennar að Dýralæknamiðstöðinni, Ellen Ruth Ingimundardóttir, hafa ásamt eigandi Tinna verið í sjö manna æskulýðsráði hestamannafélagsins Harðar veturinn 2007 ? 2008, auk þess sem þær eru tilgreindar sem vinir á ,,Facebook“. Kærandi gagnrýnir enn fremur að hundurinn hafi verið prófaður á heimili sínu með eiganda sinn sér við hlið og að ekki sé hægt að lesa út úr skýrslu um atferlismatið hvaða áreiti hundurinn hafi orðið fyrir við matið. Kærandi efast mjög um að atferlismatið sem gert var á hundinum Tinna og sem kærði byggði niðurstöðu sína á og kveðst hann telja afgreiðslu málsins vera Heilbrigðiseftirlitinu til skammar. Aldrei hefði átt að móttaka skýrsluna um atferlismatið sem gagn í málinu, hvað þá að taka afstöðu til málsins út frá henni og fella það niður. Að láta hund njóta vafans fram yfir þúsundir barna og unglinga sem sæki opin svæði Mosfellsbæjar sé hneisa. Í athugasemdum sem úrskurðarnefndinni bárust frá kæranda 5. janúar 2011 ítrekar hann athugasemdir sínar við hvernig staðið var að gerð atferlismatsins sem framkvæmt var á hundinum Tinna. Þá fylgdu athugasemdum hans tölvupóstssamskipti milli hans og hundaeftirlitsmanns Mosfellsbæjar. Í tölvupóstsskeyti hundaeftirlitsmannsins til kæranda, dags. 29. desember 2010, segir m.a.: ,,Jú, ég get staðfest það að dóttir þín sagði að hundurinn sem beit sig væri þrílitur og líka þrílitur í framan. Aðallitur hundsins passaði líka alveg við lýsingu hennar (þó hvíti liturinn í hundinum hafi haft minna vægi í lýsingunni hjá dóttur þinni, en raunin er, þar sem Tinni er með stóran hvítan kraga), – en þess má geta að það er heldur ekki skrítið þar sem höfuð hundsins skyggir á hvítan kragann, þegar horft er framan á hundinn. Hún var ekki viss um tegundina, og þess vegna kom ég til ykkar með hundabókina, til að við gætum farið betur yfir, bæði aðallitinn á hundinum og hvaða tegundir kæmu til greina. Þannig að: Hún gat lýst stærð, aðallitunum og hann sagði líka að hann væri þrílitur á snoppunni. Stærðin passaði líka fyrir íslenskan fjárhund.“

V. Málsástæður og rök kærða

Í greinargerð kærða er atburðum málsins, eins og þeir birtust kærða, lýst í tímaröð. Í niðurstöðum er frá því greint að framburður dóttur kæranda sé trúverðugur, en hins vegar sé sönnunarbyrðin með þeim hætti að ekki sé annað hægt en að fella málið niður og tekið fram að þar vegi nokkuð þungt atferlismatið sem framkvæmt var á hundinum Tinna. Í athugasemdum frá kærða, sem bárust úrskurðarnefndinni í febrúar 2011, segir að kærði leggi áherslu á að umrætt atferlismat hafi verið unnið af til þess hæfum einstaklingi og á hans ábyrgð. Samkvæmt upplýsingum kærða hafi atferlismatið ekki verið unnið af dýralækni hundsins Tinna, en eigandi hundsins hafi þó skipt við dýralæknastofnuna sem dýralæknirinn vinni á. Þá segir í athugasemdunum að það sé mjög mikilvægt að kærði hafi metið framburð dóttur kærða trúverðugan og að það hafi orðið til þess að kærði hafi sett fram þá kröfu að atferlismat færi fram. Eftir að atferlismatið hafi legið fyrir hafi hundurinn verið metinn hættulaus og segi í umsögn að afar ólíklegt sé að atburðurinn geti endurtekið sig. Þar með sé kærði ekki að taka afstöðu til þess hvort atburðurinn hafi gerst eða ekki, heldur telji kærði sig vera búinn að sinna rannsóknarskyldu sinni og tryggja sem best öryggi íbúa. Þá segir að kærði telji að sérfræðinginn, sem framkvæmdi atferlismatið, hafi sett starfsheiður sinn að veði með skýrslu sinni um matið og telur kærði ekki tilefni til að efast um innihald þeirrar skýrslu.

V. Álit og niðurstaða úrskurðarnefndar

Í samþykkt um hundahald í Mosfellsbæ nr. 332/1998 er að finna ákvæði um hvernig bregðast skuli við ef hundur bítur mann. Þar segir í 2. og 3. málslið 3. mgr. 7. gr.: ,,Hafi hundur bitið mann og/eða er hættulegur getur dýraeftirlitsmaður í samráði við heilbrigðisfulltrúa tekið ákvörðun um að hundur verði aflífaður þegar í stað. Óski hundeigandi þess er heimilt að leita álits héraðsdýralæknis áður en ákvörðun um aflífun er tekin.“ Það virðist óumdeilt í máli þessu að dóttir kæranda hafi verið bitin af hundi í Mosfellsbæ í ágúst á síðasta ári. Stúlkan þekkti hvorki hundinn þegar hann beit hana né dreng sem var með hundinn. Hún taldi sig hins vegar bera kennsl hvort tveggja á hundinn og drenginn nokkrum dögum síðar. Var þar um að ræða hundinn Tinna og son eiganda hans. Af framlögðum gögnum má ætla að lýsingar sem stúlkan hafði gefið áður en hún bar sjálf kennsl á hundinn hafi komið heim og saman við hundinn Tinna. Að sögn eiganda Tinna kannast sonur hennar hins vegar ekki við þá atburði sem stúlkan lýsir. Ekkert kemur fram í gögnum málsins um að rætt hafi verið við son hundeigandans af hálfu starfsmanna kærða, heldur liggur aðeins fyrir frásögn móður hans. Kærði tilkynnti eiganda hundsins Tinna, með bréfi dags. 31. ágúst 2010, að tilkynning hefði borist um að hundur hennar hefði bitið barn. Eins og að framan greinir krafðist kærði þess í bréfinu að hundurinn gengi aldrei laus á almannafæri heldur væri í taumi í fylgd með aðila sem hefði fullt vald yfir honum og jafnframt að hundurinn væri ávallt mýldur utan heimilis síns. Svo virðist sem kærði hafi óskað eftir því í símtali við hundeigandann að atferlismat yrði gert á hundinum. Eigandi hundsins Tinna svaraði bréfi kærða með bréfi, dags. 12. september 2010. Þar kveðst hún m.a. hafa fengið Sif Traustadóttur dýralækni og sérfræðing í atferli dýra til að leggja mat á það hvort Tinni væri líklegur til að bíta. Mat dýralæknisins hafi verið að hundurinn væri ekki líklegur til þess að bíta og hafi ekki sýnt merki um vanlíðan, hræðslu eða annað. Í gögnum málsins liggur fyrir skýrsla Sifjar Traustadóttur dýralæknis sem framkvæmdi atferlismat á hundinum Tinna þann 10. september 2010 á heimili hundsins. Skýrsla hennar um atferlismatið er dags. 15. september 2010 og stíluð á kærða. Í skýrslunni segir að það sé mat dýralæknisins ,,að hundurinn Tinni sé ekki hættulegur og að í raun leiki enn vafi á því að hann sé sá hundur sem beit barn við Varmárskóla þann 19. ágúst sl.“ Á grundvelli þessa mats og þeirrar niðurstöðu að hundurinn Tinni væri ekki hættulegur ákvað kærði að fella niður mál það sem varðaði það er dóttir kæranda var bitin af hundi. Kærandi hefur hins vegar gert margvíslegar athugasemdir við atferlismat það sem kærði byggir ákvörðun sína á, m.a. þær að matið hafi farið fram á heimili hundsins, það hafi verið keypt af eiganda hans og að tengsl séu milli eiganda hundsins og dýralæknisins sem framkvæmdi matið. Í 3. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 er kveðið á um vanhæfisástæður. Ekki er unnt að fella tengsl dýralæknisins og eiganda hundsins Tinna undir ákvæði þeirrar greinar og því verður ekki á því byggt að dýralæknir sá sem framkvæmdi umrætt atferlismat hafi verið vanhæf. Hins vegar telur úrskurðarnefndin rétt með hliðsjón af ákvæði 3. mgr. 7. gr. samþykktar um hundahald í Mosfellsbæ nr. 332/1998, sem veitir heimild til að leita álits héraðsdýralæknis, að heimvísa kærumáli þessu til Heilbrigðiseftirlits Kjósarsvæðis sem skal leita álits hjá héraðsdýralækni áður en ákvörðun er tekin um afgreiðslu erindis kæranda til kærða. Getur úrskurðarnefndin ekki fallist á að kærði byggi ákvörðun sína á atferlismati sem eigandi hundsins leitaði sjálfur eftir frá völdum dýralækni, enda virðist í því mati sem dýralæknirinn hafi horft til efnisþátta þessa máls en ekki eingöngu til þess hvort hundurinn væri hættulegur. Það er því niðurstaða úrskurðarnefndarinnar að rétt sé að heimvísa máli þessu til Heilbrigðiseftirlits Kjósarsvæðis til endurskoðunar vegna ágalla á málinu.

Úrskurðarorð:

Máli þessu er vísað aftur til Heilbrigðiseftirlits Kjósarsvæðis.

Steinunn Guðbjartsdóttir

Gunnar Eydal                  Guðrún Helga Brynleifsdóttir

Date: 4/8/11