Skip to main content
Úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála
maí 19
Love0

11/2021 Lindarbraut

Með

Árið 2021, þriðjudaginn 18. maí, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar í Borgartúni 21, Reykjavík. Mættir voru Ómar Stefánsson varaformaður, Ásgeir Magnússon dómstjóri og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverk-fræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 11/2021, kæra á ákvörðun Þjóðskrár Íslands frá 11. desember 2020 um að leggja á skipulagsgjald vegna fasteignarinnar að Lindarbraut 13, Seltjarnarnesi.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með ódagsettu bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, er barst nefndinni 22. janúar 2021, kæra eigendur Lindarbrautar 13, Seltjarnarnesi, þá ákvörðun Þjóðskrár Íslands frá 11. desember 2020 að leggja skipulagsgjald á fasteignina Lindarbraut 13. Gera kærendur þá kröfu að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Þjóðskrá Íslands 26. febrúar 2021.

Málavextir: Þjóðskrá Íslands fékk tilkynningu frá byggingarfulltrúa Seltjarnarnesbæjar hinn 23. september 2020 um að Lindarbraut 13 væri skráð á byggingarstigi 7 skv. lokaúttekt sem fram hefði farið í nóvember 2007. Þjóðskrá Íslands sendi öðrum kæranda sama dag bréf þar sem fram kom að öllum húseigendum væri skylt að brunatryggja húseignir sínar og ef ekkert svar bærist innan fjögurra vikna frá dagsetningu bréfsins myndi Þjóðskrá reikna brunabótamat húss kærenda án skoðunar á grundvelli fyrirliggjandi upplýsinga. Þá yrði skipulagsgjald, 0,3% af brunabótamatsfjárhæð, innheimt af embætti tollstjóra í samræmi við 17. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Skipulagsgjald var síðan lagt á kærendur 11. desember 2020.

Málsrök kærenda: Af hálfu kærenda er bent á að húsið Þórshamar hafi staðið á lóðinni Lindarbraut 13 frá árinu 1947 og komi það m.a. fram á örnefnakorti af Seltjarnarnesi. Það hús hafi verið rifið 2005 og nýtt hús byggt í þess stað. Fyrstu stimpluðu teikningar að nýja húsinu séu frá árinu 2005 og öll gjöld hafi þá verið greidd, þ.m.t. viðbótar­gatna­gerðar­gjald. Fasteignagjöld hafi verið greidd til Seltjarnarnesbæjar frá a.m.k. árinu 2007.

Málsrök Þjóðskrár Íslands: Samkvæmt 1. gr. laga um brunatryggingar nr. 48/1994 sé hús­eiganda skylt að brunatryggja allar húseignir. Húseign skuli metin brunabótamati ekki síðar en fjórum vikum eftir að byggingu hennar lauk eða eftir að hún hafi verið tekin í notkun og beri eigandi ábyrgð á að óska eftir brunabótamati. Samkvæmt 2. gr. sömu laga annist Þjóðskrá Íslands virðingu húseignar samkvæmt matskerfi og verklagsreglum stofnunarinnar og sé heiti þeirrar gerðar brunabótamat. Markmið brunabótamatsins sé að finna vátryggingarverðmæti húseignarinnar á þeim tíma sem virðing hafi farið fram. Skuli matið taka til þeirra efnislegu verðmæta húseignarinnar sem eyðilagst geti af eldi og miðist við byggingarkostnað að teknu tilliti til aldurs, slits, viðhalds og ástands eignar að öðru leyti. Nánar sé kveðið á um tilhögun brunabótamats í reglugerð um lögboðna brunatryggingu nr. 809/2000 og vísist til hennar.

Álagning skipulagsgjalds fari fram á grundvelli brunabótamats skv. 2. mgr. 17. gr. skipulags­laga nr. 123/2010 þar sem segi að greiða skuli skipulagsgjald af nýbyggingum í eitt skipti sem nemi 0,3% af brunabótamati hverrar húseignar. Nýbygging teljist hvert nýreist hús sem virt sé til brunabóta, svo og viðbyggingar við eldra hús, ef virðingarverð hinnar nýju viðbyggingar nemi a.m.k. 1/5 verðs eldra hússins. Umrætt skipulagsgjald verði fyrst lagt á þegar brunabóta­mat liggi fyrir.

Í 2. mgr. 6. gr. reglugerðar um lögboðna brunatryggingu húseigna segi að húseigandi skuli óska eftir brunabótamati eigi síðar en fjórum vikum eftir að nýtt hús sé tekið í notkun og ef húseign uppfylli ekki vátryggingarskyldu þá skuli byggingarfulltrúi synja um lokaúttekt. Byggingarfulltrúi sveitarfélags hafi eftirlit með mannvirkjagerð og beri ábyrgð á því að Þjóðskrá Íslands berist upplýsingar um lönd og lóðir og breytingar á þeim svo og um öll mannvirki, sbr. 1. mgr. 19. gr. laga um skráningu og mat fasteigna nr. 6/2001. Í kerfum Þjóðskrár Íslands hafi byggingarstig eignar kærenda ekki verið uppfært af byggingarfulltrúa í stig 7 (fullgerð) fyrr en 23. september 2020. Þegar stofnuninni hafi borist fyrrgreind tilkynning frá byggingarfulltrúa hafi áskorun um brunabótamat verið send samdægurs til eigenda.

Samkvæmt 6. gr. reglugerðar um skipulagsgjald nr. 737/1997 skuli Fasteignamat ríkisins (Þjóðskrá Íslands) tilkynna innheimtumanni fjárhæð brunabótavirðingar húseignar, eða stofn­verðs þar sem það eigi við, þegar virðing hafi farið fram eða tilkynnt hafi verið um stofnverð og veita honum þær upplýsingar sem nauðsynlegar séu vegna innheimtu gjaldsins. Samkvæmt 4. gr. falli skipulagsgjald í gjalddaga þegar brunabótavirðing hafi farið fram eða stofnverð tilkynnt og Fasteignamat ríkisins (Þjóðskrá Íslands) hafi tilkynnt innheimtumanni ríkissjóðs þær fjárhæðir. Sé þetta m.a. staðfest í álitsgerð lögmanns, dags. 12. febrúar 1996, sem Fasteignamat ríkisins hafi falast eftir vegna skipulagsgjalda. Þar segi orðrétt: „Um byggingar sem aldrei hafa verið metnar brunabótavirðingu, en hafa þó staðið um nokkurn tíma, ætti samkvæmt því að gilda sú regla að skipulagsgjald sé á fallið en ekki fallið í gjalddaga fyrr en brunabótavirðingin fer fram. Því ber að heimta skipulagsgjald af þeim byggingum þegar þær eru fyrst metnar til brunabóta.“

Þá segi einnig að „hafi brunabótavirðing byggingar aldrei farið fram hefur skipulagsgjaldið aldrei fallið í gjalddaga og krafa til þess er því ófyrnd án tillits til þess hversu langt er síðan viðkomandi bygging var reist.“ Skipulagsgjald byggingar kærenda hafi því ekki fallið í gjalddaga fyrr en við brunabótavirðingu hinn 11. desember 2020.

Niðurstaða: Samkvæmt 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála er kærufrestur til nefndarinnar einn mánuður frá því að kæranda varð kunnugt eða mátti vera kunnugt um þá ákvörðun sem kæra lýtur að. Í 28. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 er fjallað um áhrif þess að kæra berist að liðnum kærufresti. Ber þá samkvæmt 1. mgr. ákvæðisins að vísa kæru frá nema afsakanlegt verði talið að kæran hafi ekki borist fyrr eða veigamiklar ástæður mæli með því að kæran verði tekin til efnismeðferðar.

Hin umdeilda ákvörðun var tekin 11. desember 2020 en kæra barst nefndinn 22. janúar 2021. Í ljósi þess að engar leiðbeiningar fylgdu með hinni kærðu ákvörðun um kæruleið og kærufrest í samræmi við 2. mgr. 20. gr. stjórnsýslulaga verður að teljast afsakanlegt að kæra þessi hafi borist nefndinni að liðnum kærufresti og verður málið því tekið til efnismeðferðar.

Samkvæmt 2. mgr. 17. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 skal greiða skipulagsgjald af ný­byggingum sem virtar eru til brunabóta. Telst nýbygging hvert nýreist hús sem virt er til brunabóta svo og viðbyggingar við eldri hús ef virðingarverð hinnar nýju viðbyggingar nemur a.m.k. 1/5 hluta verðs eldra húss. Í 3. mgr. sömu greinar segir að skipulagsgjald falli í gjalddaga þegar virðingargjörð hafi farið fram og Fasteignamat ríkisins, nú Þjóðskrá Íslands, hafi tilkynnt hana innheimtumanni ríkissjóðs.

Samkvæmt upplýsingum úr fasteignaskrá Þjóðskrár Íslands var umrætt hús að Lindarbraut 13 skráð á byggingarstigi 6 hinn 30. maí 2008 og mun húsið þá þegar hafa verið tekið í notkun. Í  gr. 3.9 í þágildandi byggingarreglugerð nr. 440/1998 var tekið fram að um byggingarstig færi eftir ákvæðum ÍST 51, en þar er byggingarstig 6 skilgreint sem fullgerð bygging án lóðarfrágangs. Var því á þeim tíma unnt að meta húsið til brunabóta, en skipulagsgjald er 0,3% af brunabótamati húss skv. 2. mgr. 17. gr. skipulagslaga.

Eins og háttað er reglum um álagningu skipulagsgjalds má við því búast að hún geti farið fram nokkru eftir að viðkomandi bygging hefur verið tekin í notkun og hefur úrskurðarnefndin í fyrri úrskurðum fallist á að réttlætanlegt kunni að vera að leggja gjaldið á nokkru eftir að byggingu mannvirkis hafi lokið. Á hitt ber að líta að miðað er við að gjaldið sé lagt á nýreist hús og nýjar viðbyggingar við eldri hús samkvæmt 17. gr. skipulagslaga. Verður ekki á það fallist að umrædd bygging, sem leggja verður til grundvallar að hafi verið fullgerð ekki síðar en árið 2008, þ.e. fyrir um 13 árum, verði talin „nýreist hús“ í skilningi 17. gr. skipulagslaga þegar umdeild álagning fór fram. Engin rök leiða til þess að beitt verði svo rúmri lögskýringu við túlkun hugtaksins „nýreist hús“ í nefndu laga­ákvæði að hús sem skráð hafi verið fullgert af byggingarfulltrúa árið 2008 geti rúmast innan hugtaksins.

Samkvæmt því sem að framan er rakið ber að fella úr gildi hina kærðu álagningu skipulags­gjalds vegna umræddrar fasteignar kærenda.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi hin kærða álagning skipulagsgjalds vegna húseignarinnar að Lindarbraut 13, Seltjarnarnesi.

maí 10
Love0

134/2020 Tangabryggja

Með

Vinsamlegast athugið að mál þetta var endurupptekið og úrskurður kveðinn upp að nýju 4. maí 2022, sjá hér.

Árið 2021, fimmtudaginn 6. maí, fundaði úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála í gegnum fjarfundabúnað. Þátt tóku Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Ásgeir Magnússon dómstjóri og Þorsteinn Þorsteinsson byggingar­verkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 134/2020, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 21. október 2020 um að gefa út vottorð um lokaúttekt vegna Tangabryggju 13-15.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 14. desember 2020, er barst nefndinni sama dag, kærir húsfélag Tangabryggju 13-15 þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 21. október 2020 að gefa út vottorð um lokaúttekt vegna Tangabryggju 13-15. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi. Jafnframt er þess krafist að byggingarfulltrúa verði gert að endurtaka lokaúttekt samkvæmt skoðunarlista, sbr. gr. 3.5.1. í byggingarreglugerð nr. 112/2012, eftir að verktaki ljúki við bygginguna að fullu.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Reykjavíkurborg 24. febrúar 2021.

Málavextir: Á árinu 2016 var sótt um byggingarleyfi til þess að byggja fimm hæða fjölbýlishús með 63 íbúðum á lóðinni nr. 18-24 við Tangabryggju, sem síðar var breytt í Tangabryggju 13-15. Hinn 23. apríl 2019 sendi kærandi tölvupóst til byggingarfulltrúans í Reykjavík og óskaði eftir því að fá að koma að athugasemdum áður en lokaúttekt færi fram, sem hann og gerði. Með tölvupóstum 27. s.m. og 31. maí s.á. kom kærandi að frekari athugasemdum vegna lokaúttektar. Lutu athugasemdir hans m.a. að því hvernig aðgengi og loftræsingu væri háttað. Byggingar­fulltrúi gaf út vottorð um lokaúttekt 21. júní 2019 en sú ákvörðun var kærð til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála. Með úrskurði uppkveðnum 28. maí 2020 í máli nr. 54/2019 var ákvörðun byggingarfulltrúa felld úr gildi með vísan til þess að þáttum sem vörðuðu aðgengi skyldi ávallt vera lokið við gerð lokaúttektar, sbr. 4. mgr. 36. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki, en að mati nefndarinnar voru tiltekin skilyrði byggingarreglugerðar nr. 112/2010 um bílastæði hreyfihamlaðra ekki uppfyllt. Var í úrskurðinum jafnframt vísað til þess að færi lokaúttekt fram að nýju kynni byggingarfulltrúa að vera rétt að bregðast við þeim athuga­semdum sem kærandi hefði gert við meðferð málsins.

Með tölvupóstum 9. og 26. júní 2020 komu kærendur að athugasemdum vegna fyrirhugaðrar lokaúttektar byggingarfulltrúa og 9. júlí s.á. óskaði kærandi eftir því við byggingarfulltrúa að verða upplýstur um það þegar boðað yrði til skoðunar vegna lokaúttektar. Með umsókn, dags. 18. september 2020, sótti leyfishafi um leyfi til að koma fyrir bílastæði fyrir hreyfihamlaða við hús nr. 15 á lóð Tangabryggju 13-15. Samþykkti byggingarfulltrúi umsóknina á afgreiðslufundi sínum 20. október s.á. og áritaði breytta aðaluppdrætti sama dag. Skoðun á mannvirkinu vegna lokaúttektar fór fram 21. s.m. og sama dag gaf byggingarfulltrúi út vottorð um lokaúttekt. Kærandi mun hafa verið upplýstur um það í síma 7. desember s.á. að vottorð um lokaúttekt hefði verið gefið út. Hinn 8. desember s.á. sendi byggingarfulltrúi tölvupóst til kæranda þar sem staðfest var að gefið hefði verið út vottorð um lokaúttekt og jafnframt beðist velvirðingar á að láðst hefði að boða fulltrúa kæranda í lokaúttektina.

Málsrök kæranda: Kærandi bendir á að hann hafi hvorki verið upplýstur um skoðun Tangabryggju 13-15 vegna lokaúttektar né um að lokaúttekt hefði farið fram. Hafi honum því ekki verið kunnugt um ákvörðunina fyrr en 7. desember 2020.

Í gr. 1.1.1. í byggingarreglugerð nr. 112/2012 komi fram að meðal markmiða hennar sé að tryggja aðgengi fyrir alla. Samkvæmt gr. 6.4.2. í reglugerðinni skuli gera ráð fyrir sjálfvirkum opnunarbúnaði fyrir inngangsdyr í aðalumferðarleiðum. Slíkan búnað sé ekki að finna á þeim fimm dyrum sem marki aðalumferðarleið frá bílgeymslu að lyftum í Tangabryggju 15, en öll stæði fyrir hreyfihamlaða í eigninni tilheyri íbúðum að Tangabryggju 15. Þá sé kveðið á um það í gr. 6.4.11. að skábrautir skuli „að jafnaði ekki vera brattari en 1:20. Ef umferðarleið er styttri en 3 m er þó heimilt að halli skábrautar sé mest 1:12.“ Halli skábrautar að bílgeymslu sé meiri en 1:12 þrátt fyrir að um lengri skábraut en 3 m sé að ræða. Sú leið sé af þeim sökum ekki fær hjólastólum og því nauðsynlegt að aðalumferðarleið sé greiðfær þeim sem þar fari um. Aðgengi hreyfihamlaðra íbúa sé þar af leiðandi skert en slíkt brjóti í bága við reglur um aðgengi fyrir alla.

Ekki sé til staðar útsog úr eldhúsum íbúða, af gangi eða stigahúsum. Þar af leiðandi séu ekki eðlileg loftskipti á þessum stöðum í samræmi við gr. 10.2.5. í byggingarreglugerð. Á uppdráttum komi fram að öll gluggalaus eða lokuð rými verði loftræst. Matarlykt leiði nú um íbúðir og fram á ganga. Loftræsing í stigahúsum, sem aðskilin séu frá stigapöllum með eldvarnarhurðum, hafi verið sett upp eftir að fyrra vottorð um lokaúttekt hafi verið fellt úr gildi. Önnur loftræsing hafi ekki verið lagfærð. Sorpgeymsla sé án læstrar hurðar og gólf þar ómeðhöndlað. Það leiði til þess að erfitt sé að þrífa gólfið, en skv. gr. 6.12.7. skuli sorpgeymslur þannig frágengnar að auðvelt sé að þrífa þær. Einnig segi í gr. 6.12.8. að gólf í sorpgerði/sorpskýli skuli vera úr efni sem auðvelt sé að þrífa. Þá vanti loftræsingu í sorpgeymslu svo hægt sé að læsa henni, sbr. gr. 6.12.7. Samkvæmt gr. 6.12.1. skuli ganga þannig frá tæknirýmum að þau „séu ávallt læst ef í þeim eru tæki, búnaður eða efni sem eru viðkvæm, geta valdið slysum eða verið hættuleg börnum eða fullorðnum.“ Rafmagnstöflur séu ólæstar í sameiginlegu rými, sem sé skilgreint sem hjóla- og vagnageymsla/tæknirými. Þar sé óhindrað aðgengi fyrir börn og fullorðna sem geti valdið slysum og tjóni fyrir íbúa hússins. Samkvæmt gr. 6.2.2. skuli lýsing og merkingar við alla gangstíga, hjólastíga, akbrautir og bílastæði henta þeirri umferð sem gert sé ráð fyrir á svæðinu. Bílastæði séu óupplýst ásamt hluta gangstígs, sem skapi hættu fyrir íbúa sem eigi þar leið um í skammdeginu.

Svo virðist sem húsið hafi ekki verið tekið út samkvæmt ákvæðum skoðunarhandbókar og skoðunarlista, sbr. gr. 3.5.1. í byggingarreglugerð. Hefði skoðunarhandbók og skoðunarlistum verið fylgt við áfanga- og lokaúttektir á byggingunni hefði komið fyrr til úrbóta. Ekki sé hægt að gefa út lokaúttektarvottorð þegar ekki séu uppfyllt skilyrði varðandi aðgengi, hollustuhætti og öryggismál.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Af hálfu borgaryfirvalda er bent á að ekki verði séð að kærandi hafi lögvarða hagsmuni af úrlausn þeirra málsástæðna sem hann hafi byggt á í máli nr. 54/2019 hjá úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála í ljósi þess að nefndin hafi áður tekið afstöðu til þeirra. Í úrskurðinum hafi ekki verið fjallað efnislega um þær málsástæður og verði því sú ályktun dregin að nefndin hafi ekki séð ástæðu til þess. Því verði einungis fjallað um aðrar málsástæður kæranda.

Leyfishafi hafi sótt um byggingarleyfi til breytinga á útgefnu byggingarleyfi til að lagfæra þau atriði sem úrskurðarnefndin hafi gert athugasemdir við í fyrra máli. Hafi byggingarfulltrúi samþykkt umsókn um bílastæði fyrir hreyfihamlaða fyrir framan húsið, en með því hafi krafa byggingarreglugerðar nr. 112/2012 um bílastæði fyrir hreyfihamlaða verið uppfyllt. Skýrsla vegna stillinga á hurðarpumpum í sameign og átaksmælingar opnunar þeirra hafi verið send byggingarfulltrúa með niðurstöðum um lagfæringar á stillingum. Einnig liggi fyrir minnisblað loftræsihönnuðar þar sem gerð sé grein fyrir hönnunarforsendum og loftun stigahúsa. Þá sé bent á að aðrar málsástæður sem hafi áður komið til umfjöllunar úrskurðarnefndarinnar, s.s. vélrænt útsog í eldhúsum og aðgerðir í sorpgerði, séu ekki réttmætar. Frágangur hafi verið í samræmi við ákvæði byggingarreglugerðar, eins og hún hafi verið við samþykkt upprunalegrar byggingarleyfisumsóknar 14. mars 2017. Hvað lýsingu á lóðinni varði þá hafi athugun byggingarfulltrúa leitt í ljós að lýsing aðkomu hússins væri í samræmi við lóðaruppdrátt frá 7. janúar 2019.

Athugasemdir leyfishafa: Af hálfu leyfishafa er þess krafist að kröfum kæranda í málinu verði hafnað. Bent sé á að í úrskurði úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála í máli nr. 54/2019 hafi nefndin fellt úr gildi ákvörðun byggingarfulltrúa um að gefa út vottorð um lokaúttekt vegna Tangabryggju 13-15 með vísan til þess að bílastæði hreyfihamlaðra uppfylltu ekki nánar tilgreindar kröfur í gr. 6.2.4. í byggingarreglugerð nr. 112/2012. Leyfishafi hafi bætt úr því með því að bæta við bílastæði fyrir hreyfihamlaða beint fyrir utan aðalinngang Tangabryggju 15. Hvað aðrar athugasemdir varði hafi nefndin tekið fram að byggingarfulltrúa kynni að vera rétt að bregðast við þeim. Að mati leyfishafa skuli afmarka ágreining málsins við það hvort  fullnægjandi úrbætur hafi verið framkvæmdar í samræmi við úrskurð nefndarinnar í fyrra máli.

Byggingarfulltrúi hafi að öllu leyti verið meðvitaður um þau atriði sem kærandi hafi talið vera ábótavant þegar gefið hafi verið út nýtt vottorð um lokaúttekt. Athugasemdir kæranda séu að langstærstum hluta þær sömu og hafi verið settar fram í máli nr. 54/2019. Áður en lokaúttekt hafi farið fram að nýju hafi kærandi sent skjal til byggingarfulltrúa með sambærilegum athugasemdum. Embættið hafi ekki talið tilefni til að bregðast við þeim, eftir atvikum með synjun um útgáfu vottorðsins eða með útgáfu þess með athugasemdum. Hin kærða ákvörðun feli þvert á móti í sér staðfestingu á að bílastæði mannvirkisins hafi uppfyllt kröfur byggingar­reglugerðar um aðgengi hreyfihamlaðra og tilskilda stærð, að mannvirkið uppfylli að öðru leyti viðeigandi kröfur laga nr. 160/2010 um mannvirki og byggingarreglugerðar og að byggt hafi verið í samræmi við samþykkt hönnunargögn, sbr. 1. mgr. 36. gr. laganna. Fullnægjandi úrbætur hafi verið gerðar og þegar af þeirri ástæðu beri að hafna kröfum kæranda.

Stór hluti athugasemda kæranda, s.s. varðandi sorpgeymslu, tæknirými og lýsingar á bíla­stæðum og göngustígum, beinist að atriðum sem myndu teljast minniháttar frávik ef fallist yrði á þær. Athugasemdirnar hefðu í mesta lagi getað orðið til þess að byggingarfulltrúi hefði gefið út vottorð um lokaúttektina með athugasemdum skv. 4. mgr. 36. gr. laga nr. 160/2010. Slík minniháttar frávik geti undir engum kringumstæðum valdið ógildingu lokaúttektarinnar í heild sinni með tilheyrandi íþyngjandi réttaráhrifum fyrir leyfishafa og aðra hlutaðeigandi aðila.

Kærandi nefni þrjú atriði sem tengist aðgengi. Fyrsta atriðið varði bílastæði fyrir hreyfihamlaða, en um það sé vísað til fyrri umfjöllunar. Annað atriði varði sjálfvirkan opnunarbúnað fyrir inngangsdyr/útidyr í aðalumferðarleiðum sem skuli gera ráð fyrir, sbr. b-lið 5. mgr. gr. 6.4.2. í byggingar­reglugerð. Inngangur úr bílageymslu inn í húsið liggi ekki um inngangsdyr/útidyr í aðal­umferðarleið í skilningi framangreinds ákvæðis. Fjallað sé um dyr innanhúss í gr. 6.4.3., en samkvæmt 3. mgr. ákvæðisins skuli dyr í byggingum þannig frágengnar að allir, þ.m.t. fólk í hjólastól, geti opnað þær og sé í ákvæðinu mælt fyrir um ákveðið hámarksátak við að opna hurðir. Leyfishafi hafi framkvæmt átaksmælingar á opnun hurða í kjallaranum til þess að ganga úr skugga um og sýna fram á að þær væru innan leyfilegra marka með hliðsjón af kröfum ákvæðisins. Átaksmælingar hafi staðfest að allar eldvarnarhurðir úr bifreiðakjallara, inn að stigagöngum og að lyftu, sem og aðrar hurðir í kjallaranum, séu í samræmi við nefndar kröfur. Allar gönguleiðir séu samkvæmt gildandi reglum um aðgengi fyrir alla og öll atriði sem varða aðgengi innanhúss séu einnig í samræmi við gildandi reglur. Þriðja atriðið hafi varðað skábrautir en í gr. 6.4.11. í byggingarreglugerð sé fjallað um hönnun skábrauta fyrir hjólastóla og settar fram viðmiðunarreglur, m.a. um hámarkshalla. Leyfishafi geri ráð fyrir að umfjöllun kæranda beinist að halla umferðarleiðar fyrir bifreiðar inn í bílgeymslu kjallarans. Umferðarleið fyrir bifreiðar inn í bílgeymslu kjallara teljist ekki skábraut fyrir hjólastóla. Af þessari ástæðu nái kröfur um hönnun skábrauta fyrir hjólastóla ekki til þessa hluta mannvirkisins og sé ekki um brot á byggingarreglugerð að ræða.

Í skilalýsingu Tangabryggju 13-15 sé kveðið á um að vélræn loftræsing (útsog) verði í rýmum samkvæmt hönnunargögnum þar sem við eigi, auk opnanlegra faga og eldhúsháfs. Vottorð um lokaúttekt staðfesti að mannvirkið, þ.m.t. loftræsing, hafi verið byggt í samræmi við samþykkt hönnunargögn og uppfylli viðeigandi kröfur byggingarreglugerðar. Á grunnmynd af loft­ræsingu sé leitast við að varpa skýrara ljósi á þennan þátt málsins. Í því samhengi sé rétt að nefna að við lokaúttekt hafi legið fyrir yfirlýsing blikksmíða-, pípulagningar- og rafvirkja­meistara um að loftræsikerfi hafi verið stillt, samvirkni tækja prófuð og að afköst þeirra séu í samræmi við hönnunargögn. Einnig hafi legið fyrir niðurstöður loftmagnsmælinga ásamt samanburði við kröfur um loftmagn í hönnunargögnum. Að mati leyfishafa uppfylli lofræsing allar viðeigandi kröfur byggingarreglugerðar.

Hvað sorpgeymslu varði sé bent á að gr. 6.12.7. í byggingarreglugerð eigi við um innbyggðar sorpgeymslur og sorpgeymslur sem séu byggðar í tengslum við byggingar. Hin umdeilda sorpgeymsla falli ekki undir það gildissvið þar sem um sé að ræða sorpskýli. Um sorpskýli sé fjallað í gr. 6.12.18., en hvorki sé mælt fyrir um að þau skuli vera með læsanlegri hurð né að þau skuli loftræst með ólokanlegri loftrist að útilofti. Gólf sorpskýla skuli hins vegar vera úr efni sem sé auðvelt að þrífa. Gólfflötur sorpskýlisins sé steyptur og vélslípaður og í samræmi við gr. 6.12.18.

Að mati kæranda sé ekki forsvaranlegt að rafmagnstöflur séu ólæstar í sameiginlegu rými sem skilgreint sé sem hjóla- og vagnageymsla, sbr. 4. mgr. gr. 6.12.1. í byggingarreglugerð. Leyfishafi hafi haft samband við sérfræðing hjá rafmagnsöryggissviði Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar og hafi niðurstaða hans verið sú að ekkert væri því til fyrirstöðu að staðsetja rafmagnstöflur í hjóla- og vagnageymslum. Í byggingarreglugerð séu engar kröfur um að rafmagnstöflur séu læstar og ekki verði séð af öðrum réttarheimildum að slíkar kröfur séu gerðar. Til hliðsjónar megi benda á 13. mgr. gr. 11.2. í reglugerð nr. 678/2009 um raforkuvirki, með síðari breytingum, en þar sé tiltekið að rafmagnstöflum skuli þannig komið fyrir að aðgengi að þeim sé auðvelt og óski eigandi eða umráðamaður þess, t.d. til að koma í veg fyrir óæskilega umgengni, megi staðsetja rafmagnstöflur í læstu rými eða skáp. Af þessu ákvæði virðist mega ráða að meginreglan sé að þær skuli vera aðgengilegar og almennt í ólæstum rýmum en heimilt sé að staðsetja þær í læstu rými eða skáp.

Að lokum telji leyfishafi lýsingu bílastæða og gangstíga vera í samræmi við kröfur 5. mgr. gr. 6.2.2. í byggingarreglugerð. Einnig sé bent á að bæði skoðunarhandbók og skoðunarlistar byggist á byggingarreglugerð og hafi lokaúttekt verið gerð með vísan til ákvæða í 36. gr. laga nr. 160/2010, sbr. einnig gr. 3.9.1., 3.9.2. og 3.9.3. í fyrrgreindri byggingarreglugerð. Mannvirkið uppfylli allar viðeigandi kröfur mannvirkjalaga og byggingarreglugerðar og hafi verið byggt í samræmi við samþykkt hönnunargögn. Engir annmarkar séu fyrir hendi á hinni kærðu ákvörðun sem geti leitt til ógildingar hennar og skuli því hafna kröfum kæranda í málinu.

Viðbótarathugasemdir kæranda: Kærandi vísar til þess að þó úrskurðarnefndin hafi ekki í fyrri úrskurði tilgreint að þörf sé á að uppfylla ákveðin ákvæði byggingarreglugerðar nr. 112/2012 jafngildi það ekki samþykki fyrir því að þau standi óuppfyllt. Í úrskurði nefndarinnar hafi komið fram að byggingarfulltrúa kunni „að vera rétt að bregðast við þeim athugasemdum sem kærandi hefur gert við meðferð máls þessa, s.s. um að gr. 10.2.5. í byggingarreglugerð sé ekki fullnægt þar sem útsog sé ekki til staðar í eldhúsum íbúða.“ Vakin sé athygli á að í gr. 6.2.4. komi fram að „bílastæði hreyfihamlaðra og umferðarleiðir frá þeim að aðalinngangi byggingar skulu vera upphituð þar sem því verður við komið.“ Bílastæðið sem bætt hafi verið við fyrir framan Tangabryggju 15 sé staðsett á stétt utan snjóbræðslu og því ekki upphitað. Sannarlega sé hægt að hafa bílastæðið upphitað þar sem nálæg stétt sé upphituð og ekkert því til fyrirstöðu að upphitun nái einnig yfir stæðið.

Samkvæmt byggingarreglugerð skuli fjölbýlið að Tangabryggju 13-15 hafa fjögur bílastæði fyrir hreyfihamlaða. Þau séu nú alls fimm talsins en fjögur þeirra séu staðsett í læstri bílgeymslu og séu þinglýst eign eigenda fjögurra íbúða. Þá komi fram í 9. mgr. gr. 6.24. að fækka megi bílastæðum á lóð mannvirkis sem nemi fjölda sérmerktra stæða fyrir hreyfihamlaða í sameiginlegri bílgeymslu, enda sé tryggt að gestkomandi hafi ávallt aðgang að hluta stæðanna. Þar sem bílgeymsla sé læst og takmarkist við aðgengi íbúa hafi gestkomandi ekki aðgang að stæðum sem þar séu staðsett. Kærandi fái því ekki séð að hægt sé að fækka bílastæðum á lóð sem nemi fjölda sérmerktra stæða í sameiginlegri bílgeymslu, eins og reglugerð kveði á um. Þannig sé eitt bílastæði fyrir hreyfihamlaða íbúa og gesti of lítið.

Bent sé á að stilling hurðapumpa hafi ekki verið umfjöllunarefni kærunnar. Kjósi íbúi að nýta bílastæði sitt í bílgeymslu, þar sem nú þegar séu staðsett bílastæði fyrir hreyfihamlaða, komist sá hinn sami ekki úr bílgeymslunni nema í gegnum dyr í sameign. Að mati kæranda sé það aðalumferðarleið og því óásættanlegt að hreyfihömluðum íbúum sé gert ókleift að nýta stæði sín.

Í kæru hafi komið fram að lofræsingu hafi verið komið fyrir í stigahúsum áður en seinni lokaúttekt hafi farið fram. Ekki hafi fengist staðfesting á að sú loftræsing uppfylli lág­markskröfu gr. 10.2.5. í byggingarreglugerð um 17 l/s loftskipti í stigahúsum. Þá sé bent á að stigagangar séu gluggalaus lokuð rými sem séu aðskilin stigahúsum með eldvarnarhurðum. Þar hafi ekki verið bætt úr loftræsingu. Í 1. mgr. gr. 10.2.5. komi fram að öll rými íbúða og íbúðarhúsa skuli loftræst. Sú loftræsing sem bætt hafi verið úr veiti ekki fersklofti inn á stigaganga sem séu lokaðir af og því enga loftræsingu þar að finna.

Sorpgeymslan á lóð fjölbýlishússins falli undir skilgreiningu byggingarreglugerðar um sorp­geymslu en ekki sorpgerði, enda hafi hún fjóra veggi og þak. Í gr. 6.12.7. komi fram að inngangur í sorpgeymslu sem byggð sé í tengslum við byggingar skuli vera utan frá um læsanlegar dyr sem opnist út. Umrædd sorpgeymsla sé sannanlega byggð í tengslum við bygginguna að Tanga­bryggju 13-15. Því eigi læsanlegar dyr að vera á henni. Einnig sé gólfflötur sorpgeymslu steyptur en ekki vélslípaður, líkt og leyfishafi haldi fram. Gólfflötur sé því grófur og erfiður til þrifa.

Reykjavíkurborg hafi greint frá því að athugun byggingarfulltrúa á lýsingu aðkomu hússins hafi leitt í ljós að hún væri í samræmi við lóðarblað hönnuða. Hönnunargögnin sjálf séu ekki til umfjöllunar en þau hefðu átt að uppfylla ákvæði reglugerðar til að vera samþykkt. Eins og sjá megi á myndum sé engin lýsing á gönguleið frá bílastæðum íbúa, sem staðsett séu á þaki bílgeymslu, og í myrkri sjáist gönguleiðin meðfram húsveggnum illa. Götulýsing dugi ekki til að lýsa upp gönguleiðina þar sem sorp- og hjólageymsla Tangabryggju 18 standi á milli ljósastaura og gönguleiðar.

Það sé rangt hjá leyfishafa að athugasemdir kæranda varði minniháttar frávik og að slíkt hefði leitt til þess að lokaúttektarvottorð hefði verið gefið út með athugasemdum. Samkvæmt 2. mgr. gr. 3.9.4. í byggingarreglugerð megi hvorki vera ófullgerðir verkþættir sem varði öryggis- og hollustukröfur né verkþættir sem séu háðir áfangaúttekt. Við lokaúttekt sé húsnæðið metið samkvæmt skoðunarhandbók og skoðunarlista Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar skv. gr. 3.5.1. Það sé forsenda úttektarinnar. Skortur á lofræsingu lokaðra rýma og það að umferðarleið að og frá bílgeymslu sé ekki hönnuð á grundvelli algildrar hönnunar leiði til athugasemda í flokki 2 samkvæmt skoðunarlista um yfirferð hönnunargagna. Athugasemdir í flokki 2 leiði til höfnunar á samþykkt og kröfu um endurtekningu skoðunar skv. gr. 2.3.1. í viðauka II við byggingarreglugerð. Byggingarfulltrúi vanræki hlutverk sitt því mannvirkið hafi verið byggt samkvæmt hönnunargögnum sem ekki hafi uppfyllt ákvæði byggingarreglugerðar að fullu.

Gerð sé athugasemd við að á aðaluppdráttum sé hvergi skilgreint tæknirými í fjölbýlinu. Í rýminu, sem sé skilgreint sem hjóla- og vagnageymsla, sé nú búið að setja upp rafmagnstöflur, loftræsiblásara og annan tæknibúnað. Þessi geymsla sé jafnframt aðalgönguleið frá lyftu í Tangabryggju 15 að bílgeymslu. Því sé ekki heimilt að staðsetja tæknibúnað í hjóla- og vagnageymslu og losna með þeim hætti undan þeirri kröfu gr. 6.12.1. í byggingarreglugerð að gengið skuli frá tæknirýmum þannig að þau séu ávallt læst ef í þeim séu tæki, búnaður eða efni sem séu viðkvæm, geti valdið slysum eða verið hættuleg börnum eða fullorðnum. Byggingarfulltrúa og leyfishafa hafi mátt vera ljóst að til að uppfylla ákvæði um aðgengi að rafmagnstöflum, óheft aðgengi að björgunaropum/neyðarútgöngum og gönguleið að bílgeymslu í þessu rými stæði lítið sem ekkert rými eftir fyrir þá hjóla- og vagnageymslu sem tilgreind sé í hönnunargögnum.

Niðurstaða: Framkvæmd lokaúttektar og útgáfa vottorðs þess efnis er hluti af lögbundnu eftirliti byggingarfulltrúa með mannvirkjagerð, sbr. 2. og 3. mgr. 16. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki. Samkvæmt 3. mgr. 36. gr. laganna skal við lokaúttekt gera úttekt á því hvort mannvirkið uppfylli ákvæði laganna og reglugerða sem settar hafa verið samkvæmt þeim og hvort byggt hafi verið í samræmi við samþykkt hönnunargögn. Þá er mælt fyrir um í 4. mgr. ákvæðisins að ef mannvirkið uppfylli ekki að öllu leyti ákvæði laganna og reglugerða sem settar hafi verið samkvæmt þeim þá geti útgefandi byggingarleyfis gefið út vottorð um lokaúttektina með athugasemdum. Þáttum sem varði aðgengi skuli þó ávallt hafa verið lokið við gerð lokaúttektar.

Í kjölfar úrskurðar úrskurðarnefndarinnar í máli nr. 54/2019 sótti leyfishafi um og fékk samþykkta breytingu á byggingarleyfi mannvirkis í því skyni að koma fyrir bílastæði fyrir hreyfihamlaða fyrir utan húsið nr. 15 á lóðinni Tangabryggju 13-15, sem hann og gerði. Í gr. 6.2.4. í byggingarreglugerð nr. 112/2012 kemur fram að bílastæði hreyfihamlaðra og umferðarleiðir frá þeim að aðalinngangi byggingar skuli vera upphituð þar sem því verði við komið. Fyrir liggur að gangstétt við hlið bílastæðisins er upphituð og hefði því væntanlega verið unnt að koma við upphitun bílastæðisins. Þótt það hafi ekki verið gert verður að líta til þess að ætla má að hreyfihamlaðir noti upphitaða gangstéttina til að komast að og frá bílum sínum. Með hliðsjón af því telur úrskurðarnefndin það ekki varða ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar að umrætt bílastæði sé ekki upphitað.

Kærandi hefur vísað til þess að vegna skorts á lýsingu við bílastæði, sem staðsett séu á þaki bílgeymslu, sjáist gönguleiðin þaðan illa í myrkri. Að mati hans sé það ekki í samræmi við 5. mgr. gr. 6.2.2. í byggingarreglugerð, sem kveður á um að lýsing og merkingar við alla gangstíga, hjólastíga, akbrautir og bílastæði skuli henta þeirri umferð sem gert sé ráð fyrir á svæðinu. Að mati úrskurðarnefndarinnar verður ekki ráðið af hinu almenna orðalagi ákvæðisins að leyfishafa hafi borið skylda til að koma fyrir sérstakri lýsingu á svæðinu.

Fram kemur í b-lið 5. mgr. gr. 6.4.2. í byggingarreglugerð að gera skuli ráð fyrir sjálfvirkum opnunarbúnaði fyrir inngangsdyr/útidyr í aðalumferðarleiðum. Verður það orðalag ákvæðisins að gera skuli ráð fyrir sjálfvirkum opnunarbúnaði ekki túlkað á þá leið að sú krafa sé gerð að inngangsdyr/útidyr í aðalumferðarleiðum séu með sjálfvirkan opnunarbúnað, heldur einungis að vel sé hægt að koma slíkum búnaði fyrir. Af fyrirliggjandi samþykktum teikningum verður ekki annað ráðið en að svo sé við inngangsdyr bílgeymslunnar. Þá liggur einnig fyrir skýrsla leyfishafa um átaksmælingar hurða og verður af henni ráðið að aðrar dyr í kjallara hússins uppfylli skilyrði 4. mgr. sama ákvæðis byggingarreglugerðarinnar um hámarksátak við opnun dyra.

Í gr. 6.4.11. er fjallað um halla skábrauta fyrir hjólastóla og eru settar viðmiðunarreglur um hönnun skábrauta í 2. mgr. ákvæðisins. Segir þar í 1. tölul. að skábrautir skuli að jafnaði ekki vera brattari en 1:20, en ef umferðarleið sé styttri en 3 m sé þó heimilt að halli skábrautar sé mest 1:12. Á samþykktum teikningum má sjá að skábraut í bílgeymslu að inngangsdyrum er styttri en 3 m og að halli er 8,3%, eða 1:12. Verður því að telja að hönnun skábrautarinnar í bílgeymslu sé í samræmi við nefnda viðmiðunarreglu byggingarreglugerðar.

Samkvæmt 4. mgr. gr. 6.12.1. í byggingarreglugerð skal ganga frá tæknirýmum þannig að þau séu ávallt læst ef í þeim eru tæki, búnaður eða efni sem séu viðkvæm, geta valdið slysum eða verið hættuleg börnum eða fullorðnum. Gerir kærandi athugasemd við að rafmagnstöflur séu ólæstar í sameiginlegu rými fyrir hjóla- og vagnageymslu. Að mati úrskurðarnefndarinnar geta rafmagnstöflur ekki flokkast undir tæki, búnað eða efni sem séu viðkvæm eða geti valdið slysum eða verið hættuleg börnum eða fullorðnum. Þá verður ekki séð að önnur ákvæði reglugerðarinnar kveði á um að rafmagnstöflum skuli komið fyrir í læstu rými, en alvanalegt er að svo sé ekki. Að sama skapi verður heldur ekki talið að óheimilt sé að staðsetja rafmagnstöflur í sameiginlegri hjóla- og vagnageymslu.

Fjallað er um innbyggðar sorpgeymslur og sorpgeymslur byggðar í tengslum við byggingar í gr. 6.12.7. og segir þar í 1. mgr. að inngangur skuli vera utan frá um læsanlegar dyr sem opnast út. Þá er í gr. 6.12.8. fjallað um sorpgerði/sorpskýli, en í því ákvæði er ekki gerð krafa um læsanlegar dyr. Fram kemur í ákvæðinu að gólf skuli vera úr efni sem auðvelt sé að þrífa. Úrskurðarnefndin telur ljóst að mannvirki það sem merkt er sem „sorp“ á samþykktum teikningum falli undir sorpgerði/sorpskýli í skilningi byggingarreglugerðar, enda um að ræða stakstætt útihús. Verður því ekki fallist á með kæranda að læsanlegar dyr eigi að vera á mannvirkinu. Þá liggur fyrir að gólfflötur er steyptur sem telja verður  efni sem auðvelt sé að þrífa.

Kærandi gerir ýmsar athugasemdir varðandi útsog og loftræsingu. Vísar hann m.a. til þess að ekki séu eðlileg loftskipti í eldhúsum íbúða, af gangi eða stigahúsum, auk þess sem stigagangar séu gluggalaus lokuð rými og því án loftræsingar. Fjallað er um loftræsingu íbúða og tengdra rýma í gr. 10.2.5. í byggingarreglugerð. Í 1. mgr. ákvæðisins er fjallað um meginreglur og kemur þar fram í 1. tölul. að öll rými íbúða og íbúðarhúsa skuli loftræst. Heimilt sé að beita náttúrulegri loftræsingu, vélrænni loftræsingu eða blöndu af hvoru tveggja. Þá segir jafnframt að útsog skuli vera úr eldhúsi. Þá er í 2. mgr. ákvæðisins fjallað um viðmiðunarreglur um ákvörðun loftmagns í íbúðum og tengdum rýmum. Samkvæmt 1. tölul. skal útsog úr stigahúsum vera að lágmarki 17 l/s. Fyrir liggur í máli þessu minnisblað orkutæknifræðings um loftræsingu Tangabryggju 13-15 og kemur þar m.a. fram að lofræsing íbúða sé blanda af náttúrulegri og vélrænni lofræsingu. Eldhús séu staðsett í alrýmum íbúða við útvegg og séu lofræst um opnanleg gluggafög og ferskloftsventla í útveggjum, en að auki séu til staðar eldhúsháfar með kolasíum „sem hægt er að keyra til lofthreinsunar“ þegar þörf sé á. Upp úr þaki stigahúsa séu ø125 mm lofttúður til að trekkja loft upp og miðað við teikningar séu afköst þeirra á bilinu 18-30 l/s. Á lyftustokkum í stigagöngum séu lofttúður upp úr þaki sem dragi loft frá stigagöngum. Við nokkuð stöðugan umgang um stigagang, bæði um lyftur og stigahús, séu eðlileg loftskipti tryggð. Að virtri fyrrgreindri sérfræðiskýrslu, sem og uppdráttum loftræsibúnaðar, verður ekki talið að fyrirkomulagi lofræsingar mannvirkisins sé þannig háttað að varðað geti ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar.

Að öllu framangreindu virtu liggja ekki fyrir neinir þeir annmarkar á hinni kærðu ákvörðun sem raskað geta gildi hennar. Verður kröfu kæranda þar að lútandi því hafnað.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um ógildingu ákvörðunar byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 21. október 2020 um að gefa út vottorð um lokaúttekt vegna Tangabryggju 13-15.

maí 03
Love0

13/2021 Foss í Grímsnesi

Með

Árið 2021, föstudaginn 30. apríl fundaði úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála í gegnum fjarfundabúnað. Þátt tóku Ómar Stefánsson varaformaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 13/2021, kæra á ákvörðun skipulagsnefndar umhverfis- og tækni­sviðs Uppsveita bs. frá 9. desember 2020 sem samþykkt var í sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps 16. s.m. um að samþykkja erindi kærenda um skiptingu jarðarinnar Foss með fyrirvara um samþykki eigenda aðliggjandi jarða þar sem það eigi við.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 28. janúar 2021, er barst nefndinni 2. febrúar s.á., kæra eigendur jarðarinnar Foss í Grímsnesi þá ákvörðun skipulags­nefndar umhverfis- og tæknisviðs Uppsveita bs. frá 9. desember 2020, sem samþykkt var í sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps 16. s.m., að samþykkja erindi kærenda um skiptingu jarðarinnar Foss með fyrirvara um samþykki eigenda aðliggjandi jarða þar sem það eigi við. Gera kærendur þá kröfu að hinni kærðu ákvörðun verði breytt þannig að fyrirvarar um samþykki eigenda aðliggjandi jarða verði felldir úr ákvörðunum skipulagsnefndar og sveitarstjórnar.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá umhverfis- og tæknisviði Uppsveita bs. 4. febrúar 2021.

Málavextir: Með umsókn, dags. 30. nóvember 2020, sóttu kærendur, sem eru eigendur jarðarinnar Foss, um skiptingu jarðarinnar í þrjá hluta. Umsóknin var tekin fyrir á fundi skipulagsnefndar umhverfis- og tæknisviðs Uppsveita bs., 9. desember s.á., en umhverfis- og tæknisvið Uppsveita er byggðasamlag sveitarfélaganna Grímsnes- og Grafningshrepps, Bláskógabyggðar, Hrunamannahrepps, Skeiða- og Gnúpverjahrepps, Flóahrepps og Ásahrepps og hefur það hlutverk að annast lögbundin verkefni byggingarfulltrúa og skipulagsfulltrúa. Skipulagsnefnd gerði ekki athugasemd við skiptingu jarðarinnar og mæltist til að sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps samþykkti umsóknina með fyrirvara um að samþykki eigenda aðliggjandi jarða lægi fyrir þar sem það eigi við. Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps tók erindið fyrir á fundi 16. desember s.á. og samþykkti umsóknina með sama fyrirvara og skipulagsnefnd. Kærendum var tilkynnt um afgreiðslu umsóknarinnar með bréfi dags. 4. janúar 2021.

Málsrök kærenda: Bent er á að fjórar jarðir eigi land að Fossi, þ.e. Stóra-Borg, Hallkelshólar, Klausturhólar og Hraunkot. Kærendur hafi nú þegar gert sérstakt samkomulag við eigendur allra þessara jarða um landamerki þeirra gagnvart Fossi. Þegar af þeirri ástæðu hafi orðalag hins kærða fyrirvara verið kærendum framandi, sérstaklega að samkomulag þurfi að liggja fyrir „þar sem við eigi“. Að minnsta kosti einn viðsemjenda kærenda, eigandi Hallkelshóla, hafi notið lögfræðiaðstoðar við samningsgerð, líkt og vottun á samkomulagi beri með sér. Samkomulag við eigendur allra aðliggjandi jarða liggi fyrir. Þegar af þeirri ástæðu beri að taka kröfu kærenda til greina.

Til að gefa nánari mynd af samningum þessum þyki kærendum rétt að víkja nokkrum orðum að hverjum þeirra. Sá fyrsti hafi verið gerður í maí 2004 við eigendur Stóru-Borgar. Sá samningur hafi verið gerður að frumkvæði eigenda nefndrar jarðar en hinir þrír að frumkvæði kærenda. Formið hafi verið nokkuð annað en samningurinn hafi einnig náð til grannjarða Stóru-Borgar um merki jarða norðan og austan Biskupstungnabrautar. Áritun eigenda Foss feli í sér samkomulag um merki jarðanna tveggja um miðjan farveg Höskuldslækjar frá brú yfir lækinn á Biskupstungnabraut að mörkum Hraunkots í suðri. Um þetta vísist til meðfylgjandi loftmyndar af landi Stóru-Borgar og Foss og áritun samningsaðila. Um þetta hafi ætlið ríkt fullkomin sátt milli eigenda Foss og Stóru-Borgar.

Næst hafi kærendur gert samning vegna landamerkja 22. júní 2008. Þá hafi verið samið við eiganda Hallkelshóla um landamerki þeirrar jarðar og Foss. Þar með hafi verið leiddur til lykta ágreiningur, sem hafi átt rætur að rekja til 12. maí 1942 þegar Hólakot, eftir það Hallkelshólar, hafi verið selt og orðið samtímis sjálfstæð jörð með nýju nafni. Um leið hafi verið dregin landamerkjalína milli jarðanna sem liggi þar sem stutt sé á milli bæjarhúsa Klausturhóla og Hallkelshóla. Landamerkjalínan skyldi ná til suðurs að landamerkjum Foss. Fyrir mistök hafi markalínan ekki verið dregin frá norðri til suðurs að landamerkjum Foss heldur frá örnefninu Klofsteinum sem sé nokkuð innan landamerkja Foss til norðurs milli bæjarhúsa á Klaustur­hólum og Hallkelshólum. Eignarréttur þeirra jarða skyldi miðast við þá línu allt frá Klofsteinum en með þessu hafi landspildur verið fluttar frá Fossi til áðurnefndra jarða. Ekki hafi verið í ljós leitt að nokkurt samráð hafi verið haft við þáverandi eiganda Foss, hvað þá samþykki hans fengið. Nýr eigandi Foss, frá 1959, hafi leitað eftir samkomulagi við eiganda Hallkelshóla um leiðréttingu á þessum mistökum og börn hans eftir lát hans árið 1973. Viðræður hafi átt sér stað en verið stopular og málinu hafi ekki verið lokið fyrr en árið 2008. Þar séu tekin af öll tvímæli um það að á norður- og vesturmörkum, þar sem lönd Foss og Hallkelshóla komi saman, liggi mörkin í þeirri sjónhendingarlínu milli Arnarhreysis í vestri og Markakeldu í austri, sem samið hafi verið um með landamerkjabréfum fyrir Foss og Klausturhóla árin 1885 og 1890. Í niðurlagi samningsins frá 2008 sé einnig getið um fyrirvara eiganda Hallkelshóla.

Þriðji samningur kærenda við nágranna sé dagsettur 15. nóvember 2010 við Grímsnes- og Grafningshrepp. Hann beri fyrirsögnina „YFIRLÝSING um landamerki Foss og Klausturhóla í Grímsnesi“. Þar sé í upphafi getið áðurnefndra landamerkjabréfa frá 1885 og 1890 fyrir Foss og Klausturhóla en síðan sagt að bæði bréfin séu samþykkt af eigendum aðliggjandi jarða og þinglesin. Eignarréttur að þeim hluta Klausturhóla, sem liggi að Fossi og sé sunnan Biskupstungnabrautar og vestan Hallkelshóla, tilheyri nú Grímsnes- og Grafningshreppi. Aðilarnir lýsi því síðan yfir að þeir séu sammála um að í bréfunum felist að merki mill nefndra jarða mótist af línu sem hugsist dregin frá örnefninu Arnarhreysi í vestri til austurs í sjón­hendingu í Markakeldu á eystri bakka Höskuldslækjar. Vestasti hluti þessarar línu sé samkvæmt því milli Foss og Klausturhóla en framhald sömu línu til austurs að þjóðvegi sé milli Foss og Hallkelshóla samkvæmt yfirlýsingu eigenda þeirra jarða frá 22. júní 2008.

Fjórði og síðasti samningurinn sem kærendur hafi gert við nágranna sé við Sjómannadagsráð sem eiganda Hraunkots í Grímsnesi. Samningurinn sé dagsettur 3. september 2013. Hann mæli fyrir um nákvæmari legu landamerkja milli Foss og Hraunkots en áður hefði verið gert. Þá sé þar einnig fjallað um girðingu á mörkum jarðarinnar Arnarhreysis í vestri og Kiðjabergsvegar í suðaustri. Meðal annars komi fram að hún fylgi ekki nákvæmlega beinni línu sem landamerkin ráðist af og hvernig við því skuli brugðist. Þá hafi verið kveðið á um viðhald girðingarinnar.

Framangreindum athugasemdum sé ætlað að undirstrika að af hálfu kærenda hafi verið kappkostað að forðast misklíð við nágranna og semja þess í stað um ágreiningsefni sem tengist landamörkum. Að gera samning kærenda við þessar aðstæður háðan samþykki „þar sem það á við“ sé í senn illskiljanlegt og óeðlilegt.

Málsrök Grímsnes- og Grafningshrepps: Af hálfu sveitarfélagsins er á það bent að niðurstaða þess sé ekki kærð heldur orðalag bókunar um að erindi sé samþykkt með fyrirvara um að samþykki eigenda aðliggjandi jarða liggi fyrir þar sem við eigi. Engin kvöð felist í bókun skipulagsnefndar og sveitarstjórnar vegna málsins eins og ítrekað komi fram í kæru. Í bókuninni felist sá fyrirvari að, ef við nánari yfirferð framlagðra gagna komi fram að óska þurfi samþykkis eigenda aðliggjandi jarða fyrir sameiginlegum landamerkjum, þá verði slíkt gert. Í fyrir­varanum felist ef því engin kvöð um að það skuli gert gögn og upplýsingar reynist fullnægjandi. Við yfirferð gagnanna af hálfu starfsmanna umhverfis- og tæknisviðs hafi komið upp vafi um hvort öll hnitsett mörk hefðu sannarlega verið samþykkt af eigendum aðliggjandi jarða. Það liggi fyrir að mörk samkvæmt lýsingu hafi verið samþykkt af öllum hlutaðeigandi eins og fram komi í samantekt kærenda. Við fyrirtöku málsins hafi ekki legið fyrir, og geri ekki enn, hvort allir hlutaðeigandi hefðu samþykkt hnitsetta afmörkun landamerkja og hvort hnitsetning væri í takt við lýsingu. Það sé því ekki óeðlilegt af hálfu sveitarfélagsins að setja fyrirvara um að hugsanlega þurfi að leita samþykkis eigenda aðliggjandi jarða ef vafi sé um sameiginlegt samþykki hlutaðeigandi fyrir hnitsetningu jarðamarka enda sé nákvæmni hnitsetningar landamerkja nokkuð meiri en lýsingar.

Einnig sé bent á að úrskurðarnefndin hafi ekki heimild til að fallast á kröfugerð kærenda eins og hún sé sett fram í kæru.

Niðurstaða: Samkvæmt 1. mgr. 48. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 er óheimilt að skipta jörðum, löndum eða lóðum eða breyta landamerkjum og lóðamörkum nema samþykki sveitarstjórnar komi til. Er það því sveitarstjórn sem samþykkir skiptingu lands eða lóða, eftir atvikum að undangenginni málsmeðferð skipulagsnefndar sem getur sent tillögu sína um lyktir máls til sveitarstjórnar. Er það því samþykkt sveitarstjórnar Grímsnes- og Grafnings­hrepps frá 16. desember 2020 sem er hin kæranlega ákvörðun í máli þessu en bókun skipulagsnefndar frá 9. desember s.á er hluti af undirbúningi þeirrar ákvörðunar. Deilt er um um lögmæti þess fyrirvara í ákvörðun sveitarstjórnar Grímsnes- og Grafningshrepps um skipt­ingu jarðarinnar Foss að samþykki eigenda aðliggjandi jarða liggi fyrir þar sem það eigi við.

Það er ekki á valdi sveitarstjórna að leysa með bindandi hætti úr ágreiningi um land- eða lóðamörk og geta ákvarðanir þeirra um slíka skiptingu ekki hróflað við eignaréttindum manna eða lögpersóna. Ef fyrir hendi er ágreiningur um bein eða óbein eignaréttindi að landi verður sá ágreiningur eftir atvikum til lykta leiddur fyrir dómstólum. Í máli þessu liggur ekki fyrir að ágreiningur sé uppi milli kæranda og eigenda aðliggjandi jarða um landamörk. Hafa samningar kæranda og eigenda aðliggjandi jarða sem hann skírskotar til í málsrökum sínum verið þinglýstir.

Umdeildur áskilnaður í bókun hinnar kærðu ákvörðunar er lýtur að samþykki eigenda aðliggjandi jarða felur í sér að þeim er veitt úrslitavald um það hvort að skipting jarðarinnar sem samþykkt var með hinni kærðu ákvörðun nái fram að ganga. Á það skilyrði sér ekki lagastoð og ekki liggur fyrir að efnisleg rök búi að baki því.

Með hliðsjón af því sem að framan er rakið verður að fallast á kröfu kærenda að nefndur áskilnaður verði felldur úr gildi.

Úrskurðarorð:

Það skilyrði sem sett er í hinni kærðu ákvörðun að „samþykki aðliggjandi landeigenda liggi fyrir þar sem það á við“ er fellt úr gildi.

maí 03
Love0

4/2021 Kólumbusarbryggja

Með

Árið 2021, föstudaginn 30. apríl, fundaði úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála í gegnum fjarfundabúnað. Þátt tóku Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 4/2021, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúa Snæfellsbæjar frá 4. janúar 2021 um að gefa út með athugasemdum úttektarvottorð vegna loka niðurrifs mannvirkis á lóðinni Kólumbusarbryggja 1, Snæfellsbæ.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 12. janúar 2021, er barst nefndinni sama dag, kærir Móabyggð ehf., þá ákvörðun byggingarfulltrúa Snæfellsbæjar frá 4. janúar 2021 að gefa út með athugasemdum úttektarvottorð vegna loka niðurrifs mannvirkis á lóðinni Kólumbusarbryggja 1. Er þess krafist að felldar verði niður þær athugasemdir í vottorðinu er lúta að lausafé og frágangi á fótstykkjum. Jafnframt er þess krafist að byggingar­fulltrúa verði gert að sæta ábyrgð skv. 58. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki og að bæta kæranda fjárhagslegt tjón vegna málskostnaðar.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Snæfellsbæ 12. febrúar 2021.

Málavextir: Á árinu 2015 eignaðist kærandi 8.128 m2 hús á lóð Kólumbusarbryggju 1 í Snæfellsbæ. Í kjölfarið á kaupunum sótti kærandi um byggingarleyfi til niðurrifs á húsinu. Mun Snæfellsbær hafa hafnað þeirri umsókn en boðið kæranda að semja um niðurrif hússins. Hinn 30. apríl 2018 skrifuðu kærandi og sveitarfélagið undir samkomulag um kaup á fasteigninni að Kólumbusarbryggju 1. Í 2. gr. samningsins kemur fram að sveitarfélagið veiti kæranda byggingarleyfi til niðurrifs á húsi því sem standi á lóðinni gegn því að kærandi greiði kostnað og fasteignagjöld samkvæmt 6. gr. samningsins. Þá er mælt fyrir um í 3. gr. samningsins að kærandi skuli hafa lokið niðurrifi og brottflutningi „á húsinu og öllu lausu byggingarefni af lóðinni þannig að allt það sem tilheyrir húsinu annað en sökklar þess, gólf og annað sem ekki er mögulegt að fjarlægja, hafi verið fjarlægt.“ Einnig að frágangur skuli vera með þeim hætti að engin slysahætta stafi af þeim mannvirkjum sem eftir standi á lóðinni og taki sveitarfélagið að sér allan frekari frágang á lóðinni. Sama dag og samningurinn var undirritaður sótti kærandi um byggingarleyfi til niðurrifs á umræddu húsi. Hinn 17. maí 2018 veitti byggingarfulltrúi umsótt leyfi með tilteknum fyrirvörum og skilyrðum, m.a. að gengið yrði frá „samningi milli Snæfellsbæjar og húseiganda um framkvæmd niðurrifs og greiðslur til Snæfellsbæjar vegna þess.“

Á árunum 2018, 2019 og 2020 var uppi ágreiningur milli aðila um framkvæmd niðurrifsins og hvort úttekt við lok niðurrifs ætti að fara fram. Hinn 14. apríl 2020 hafnaði byggingarfulltrúi beiðni kæranda um lokaúttekt með vísan til þess að hann fengi ekki séð að öryggis- og hollustukröfur væru uppfylltar á meðan járn og annað hefði ekki verið fjarlægt, auk þess sem lausafé væri látið grotna niður á lóðinni. Ljúka bæri verkinu með því að hreinsa svæðið í samræmi við verkskyldur og verklýsingu. Bæði slysa- og mengunarhætta stafaði af svæðinu og því væri skilyrðum 5. mgr. 36. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki ekki fullnægt. Í kjölfarið munu aðilar hafa sammælst um að hittast á verkstað hinn 22. apríl 2020 og fara yfir það sem byggingar­fulltrúi hafði talið ábótavant. Í tölvupósti byggingarfulltrúa 8. maí s.á. til byggingarstjóra var beiðni um lokaúttekt hafnað að nýju með vísan til þess að öryggis- og hollustukröfur hefðu ekki verið uppfylltar og kærði kærandi þá ákvörðun til úrskurðarnefndarinnar. Með úrskurði, kveðnum upp 4. desember s.á. í máli nr. 47/2020, felldi nefndin ákvörðunina úr gildi með vísan til þess að hvorki hefðu verið rök til að hafna útgáfu vottorðs um lok niðurrifs með vísan til þess lausafjár sem finna mætti á lóðinni né til þess að lögbundnum kröfum væri ekki fullnægt.

Í kjölfar niðurstöðu úrskurðarnefndarinnar óskaði kærandi eftir því 7. desember 2020 að gefið yrði út vottorð um úttekt við lok niðurrifs mannvirkis. Beiðni kæranda var hafnað af byggingar­fulltrúa 9. s.m., en jafnframt var upplýst um að samband yrði haft við byggingarstjóra varðandi „að klára lokaúttekt lögum samkvæmt þar sem þær athugasemdir verði gerðar sem ástæða þykir til að gera.“ Kærandi kærði þá ákvörðun til úrskurðarnefndarinnar 10. s.m. Hinn 22. s.m. sendi byggingarfulltrúi boð til byggingarstjóra um að mæta í lokaúttekt sem færi fram 29. s.m. og fór úttektin fram þann dag. Hinn 4. janúar 2021 gaf byggingarfulltrúi svo út úttektarvottorð vegna niðurrifs mannvirkisins með athugasemdum, m.a. er lutu að lausafé á lóðinni og frágangi á fótstykkjum. Kærandi afturkallaði í kjölfarið kæru sína frá 9. desember 2020 en kom jafnframt að nýrri kæru vegna útgáfu vottorðsins með athugasemdum, svo sem fyrr greinir.

Málsrök kæranda: Kærandi telur að þær athugasemdir sem gerðar hafi verið í hinni kærðu ákvörðun séu ómálefnalegar, ólögmætar og rangar. Úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlinda­mála hafi í máli nr. 47/2020 kveðið á um að athugasemdir vegna veiðarfæra á lóðinni og áfastra fótstykkja væru ólögmæt skilyrði fyrir synjun á útgáfu vottorðs um lok niðurrifs. Tekið hafi verið fram að fótstykkin teldust ekki hættuleg umfram annað á skipulögðu hafnarsvæði og að byggingarfulltrúi gæti beint því til lóðarhafa að hreinsa lóðina af veiðarfærum, en Snæfellsbær sé lóðarhafi Kólumbusarbryggju 1. Byggingarfulltrúi virði úrskurð frá æðra stjórnvaldi algjörlega að vettugi.

Málsrök Snæfellsbæjar: Af hálfu sveitarfélagsins er bent á að þegar um niðurrif mannvirkis sé að ræða þurfi að gæta þess sérstaklega hvort farið hafi verið eftir byggingarleyfi niðurrifsins, sbr. 9. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki. Í því tilviki sem hér sé til skoðunar hafi heimild til niðurrifs byggst á byggingarleyfi frá 17. maí 2018 og þeim fyrirmælum og skilyrðum sem fram komi í samningi Snæfellsbæjar og kæranda frá 30. apríl s.á. Hafi kæranda því borið að fara eftir þeim skilyrðum sem fram komi í samningnum. Í 4. mgr. 36. gr. laga um mannvirki sé mælt fyrir um þá lagaskyldu byggingarfulltrúa að ef hann gefi út lokaúttektarvottorð án þess að framkvæmdum sé að fullu lokið þá skuli hann geta þess í athugasemdum í vottorðinu um það sem að hans mati vanti upp á að umræddri framkvæmd verði að fullu lokið. Undantekning frá þeirri heimild komi fram í 5. mgr. nefndrar 36. gr. þar sem mælt sé fyrir um að óheimilt sé undir öllum kringumstæðum að gefa út vottorð um lokaúttekt ef mannvirki uppfylli ekki skilyrði um öryggis- eða hollustukröfur. Í niðurstöðu úrskurðarnefndarinnar í máli nr. 47/2020 komi fram að ekki sé hægt að útiloka að nokkur hætta stafi af niðurrifi mannvirkisins en þar sem lóðin sé á hafnarsvæði og ekki í alfaraleið þá verði ekki séð að svo mikil hætta sé til staðar að það geti staðið í vegi fyrir útgáfu vottorðs um lokaúttekt. Með því sé staðfest að af umræddum fótstykkjum stafi hætta enda séu þau flugbeitt og standi óvarin upp úr húsgrunninum.

Í byggingarleyfi til niðurrifs sé vísað til samnings aðila frá 30. apríl 2018 og sé samningurinn þannig hluti af umræddu byggingarleyfi. Þar sé vísað til þess að frágangur eftir niðurrif eigi að vera með þeim hætti að engin slysahætta stafi af þeim mannvirkjum sem eftir standi. Hafi það því verið hluti af niðurrifinu og skylda kæranda og byggingarstjóra að sjá til þess að engin slysahætta yrði eftir niðurrifið. Með sama hætti hafi kæranda og byggingarstjóra borið skylda til að fjarlægja allt það lausafé sem hafi tilheyrt umræddu húsi en húsið hafi áður verið geymslu­húsnæði fyrir bíla, vagna og lausafé. Megi ljóst vera að umræddri framkvæmd á niðurrifi sé ekki lokið fyrr en búið sé að klára þessi verk. Ákvörðun byggingarfulltrúa hafi því verið í samræmi við úrskurð úrskurðarnefndarinnar þar sem nefndin hafi fallist á að hætta væri til staðar á svæðinu. Þá sé bent á að mjög ríkar öryggiskröfur séu gerðar til hafnarsvæða á landinu öllu og fjalli umhverfis- og öryggisnefnd Hafnarsambandsins m.a. um öryggismál hafna landsins. Hafnarstarfsemi fari fram á öllum tíma sólarhringsins, allt árið um kring, og verði að tryggja að ekkert á hafnarsvæðinu geti valdið slysum, eins og t.d. beitt járn. Þess sé rækilega gætt að ekki stafi hætta af bryggjupollum, kanttré, sorpgámum, vatnsslöngum og vatnsbrunnum enda geti það varðað ábyrgð ef slys verði rakin til óforsvaranlegs umbúnaðar hafna eða nær­liggjandi svæða.

Með því að vanefna skyldur sínar sé kærandi að velta þeim kostnaði sem fylgi því að skera burt fótstykkin eða taka úr þeim bit, auk þess kostnaðar sem fylgi því að fjarlægja og farga lausafénu, yfir á Snæfellsbæ en sá kostnaður sé verulegur og hlaupi á milljónum.

Viðbótarathugasemdir kæranda: Kærandi bendir á að þar sem úrskurðarnefndin hafi fellt úr gildi synjun byggingarfulltrúa um útgáfu vottorðs um lok niðurrifs mannvirkis á þeim grundvelli að forsendur synjunarinnar stæðust ekki lög blasi við að byggingarfulltrúi beri að gefa út vottorðið. Ógilding ákvörðunarinnar feli það í sér að gefa beri út vottorðið. Til leiðbeiningar hafi nefndin tekið fram að byggingarfulltrúi geti eftir atvikum gripið til annarra aðgerða gagnvart eiganda eða umráðamanni lóðar til að knýja fram úrbætur og bent á að Snæfellsbær sé þinglýstur eigandi lóðarinnar.

Sveitarfélagið geri tilraun til að tengja útgáfu byggingarleyfis til niðurrifs við útgáfu loka­úttektarvottorðs. Úrskurðarnefndin hafi í úrskurði sínum vísað til þess að ekki séu fyrir hendi lögákveðin skilyrði sem leyfishafi þurfi að uppfylla til að fá útgefið vottorð um lok niðurrifs. Það sé því ólögmætt að tengja útgáfu byggingarleyfis við útgáfu lokaúttektarvottorðs. Þá hafi þau skilyrði sem sveitarfélagið hafi sett fyrir útgáfu byggingarleyfis til niðurrifs verið ólögmæt.

Niðurstaða: Samkvæmt 1. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlinda­mála er hlutverk úrskurðarnefndarinnar að úrskurða í kærumálum vegna stjórnvaldsákvarðana og ágreiningsefna vegna annarra úrlausnaratriða á sviði umhverfis- og auðlindamála eftir því sem mælt er fyrir um í lögum á þessu sviði. Utan þeirra valdheimilda fellur hins vegar að taka afstöðu til þess að kæranda verði bætt fjárhagslegt tjón vegna málskostnaðar og að byggingar­fulltrúa verði gert að sæta ábyrgð skv. 58. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki.

Í máli þessu er deilt um lögmæti þeirrar ákvörðunar byggingarfulltrúa Snæfellsbæjar að gefa út með athugasemdum úttektarvottorð vegna loka niðurrifs mannvirkis á lóðinni Kólumbusar­bryggja 1. Kemur fram í hinni kærðu ákvörðun að skv. 4. mgr. 36. gr. laga um mannvirki geti útgefandi byggingarleyfis gefið út vottorð með athugasemdum. Gerir byggingarfulltrúi athuga­semd við að byggingarstjóri hafi ekki mætt í úttektina, mengunar- og slysahætta sé yfirvofandi vegna lausafjár og að fjarlægja beri sökkulfestingar sé þess kostur þar sem frágangur á þeim sé hættulegur.

Líkt og kom fram í úrskurði úrskurðarnefndarinnar í máli nr. 47/2020 er niðurrif mannvirkis byggingarleyfisskyld framkvæmd skv. 1. mgr. 9. gr. mannvirkjalaga. Slíkt leyfi var veitt með skilyrðum árið 2018 og kom fram í úrskurðinum að þau skilyrði sættu ekki endurskoðun af hálfu nefndarinnar, enda hefði leyfið ekki verið kært til hennar. Telur úrskurðarnefndin rétt að árétta að valdheimildir nefndarinnar ná ekki til þess að leysa úr kærumálum á grundvelli einkaréttarlegra samninga en slíkur ágreiningur heyrir undir dómstóla. Í nefndum úrskurði er einnig rakið það hlutverk byggingarfulltrúa skv. 2. og 3. mgr. 16. gr. laganna að framkvæma öryggisúttekt, lokaúttekt og úttekt við lok niðurrifs mannvirkis og gefa út vottorð um þær úttektir. Nánar er fjallað um öryggisúttekt í 35. gr. laganna og um lokaúttekt í 36. gr., en sambærilegt ákvæði um úttekt við lok niðurrifs mannvirkis er hvorki að finna í lögunum né byggingarreglugerð nr. 112/2012. Þar af leiðandi eru ekki fyrir hendi lögákveðin skilyrði sem leyfishafi þarf að uppfylla til að fá útgefið vottorð um lok niðurrifs, svo sem bent var á í fyrrnefndum úrskurði. Að sama skapi er ekki fyrir hendi heimild byggingarfulltrúa til að gefa út vottorð um lok niðurrifs með vísan til 4. mgr. 36. gr. laganna, enda á það ákvæði við um útgáfu lokaúttektarvottorðs en ekki um útgáfu vottorðs við lok niðurrifs mannvirkis. Verður því tvennu ekki jafnað saman. Umdeildar athugasemdir í úttektarvottorði vegna loka niðurrifs mannvirkisins að Kólumbusarbryggju 1 gætu haft þýðingu fyrir skyldur leyfishafa og byggingarstjóra. Verður því að telja slíkar athugasemdir þurfa að eiga stoð í lögum eða stjórnvaldsreglum sem miða að því að vernda hagsmuni þá er mannvirkjalög fjalla um. Vissulega er stefnt að verndun þeirra hagsmuna með þeim athugasemdum sem um ræðir og lutu m.a. að frágangi á sökkulfestingum, en fyrir þeim er þó ekki lagaheimild. Þar sem umræddar athugasemdir verða ekki taldar eiga sér viðhlítandi stoð í lögum eða settum stjórnvaldsreglum verða þær af þeim sökum felldar úr gildi.

Úrskurðarorð:

Felldar eru úr gildi athugasemdir byggingarfulltrúa Snæfellsbæjar frá 4. janúar 2021 í úttektar­vottorði vegna loka niðurrifs mannvirkis á lóðinni Kólumbusarbryggja 1, Snæfellsbæ.

apr 29
Love0

140/2020 Fákaflöt

Með

Árið 2021, miðvikudaginn 21. apríl, fundaði úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála í gegnum fjarfundabúnað. Mætt voru Ómar Stefánsson varaformaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og­ Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 140/2020, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúa Rangárþings eystra frá 24. nóvember 2020 um að samþykkja umsókn um stöðuleyfi fyrir tveimur gámahúsum á lóðinni Fákaflöt, landnúmer 209731.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 23. desember 2020, er barst nefndinni sama dag, kærir eigandi lóðarinnar Skeggjastaða, landnúmer 194858, þá ákvörðun byggingarfulltrúa Rangárþings eystra frá 24. nóvember 2020 að samþykkja umsókn um stöðuleyfi fyrir tveimur gámahúsum á lóðinni Fákaflöt, landnúmer 209731. Er þess krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og að gámahúsin verði fjarlægð.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Rangárþingi eystra 1. febrúar 2021.

Málavextir: Samkvæmt Aðalskipulagi Rangárþings eystra 2012-2024 er landnotkun Skeggja­staða, svæðisins sem um ræðir, skilgreind sem landbúnaðarsvæði. Stofnaðar hafa verið nokkrar lóðir úr jörðinni Skeggjastöðum, landnúmer 163963, þ. á m. Fákaflöt, landnúmer 209731, sem er lóð leyfishafa, og Skeggjastaðir lóð, landnúmer 194858, sem er í eigu kæranda, og deila þessar lóðir lóðamörkum. Þá á félag í eigu kæranda bæði Skeggjastaði land 9 og jörðina Skeggjastaði.

Með bréfi, dags. 4. desember 2019, til eiganda lóðarinnar Fákaflatar óskaði embætti skipulags- og byggingarfulltrúa Rangárþings eystra eftir skýringum á stöðu mannvirkja (skúrs/smáhýsis og gáms) á nefndri lóð. Með bréfi, dags. 14. apríl 2020, tilkynnti embættið eigendum Fákaflatar að færa þyrfti nefnd mannvirki til þannig að þau stæðu a.m.k. í 3 m fjarlægð frá lóðarmörkum að landi Skeggjastaða. Að auki þyrfti að skila inn hönnunargögnum fyrir fyrrgreind mannvirki sem að mati byggingarfulltrúa virtust flokkast sem tilkynningarskyld framkvæmd skv. i-lið í gr. 2.3.5. í byggingarreglugerð nr. 112/2012. Með bréfi til skipulags- og byggingarfulltrúa, dags. 22. apríl 2020, óskaði eigandi Fákaflatar eftir teikningum og mælingum sem fram­kvæmdar hefðu verið þannig að hægt yrði að taka upplýsta ákvörðun um það hvort ákvörðun skipulags- og byggingarfulltrúa yrði andmælt eða ekki.

Með bréfi, dags. 11. júní 2020, ítrekaði embætti skipulags- og byggingarfulltrúa að skila yrði inn hönnunargögnum vegna nefndra mannvirkja en að öðrum kosti yrði að fjarlægja þau og afmá allt jarðrask. Kom fram að ef ekki yrði brugðist við ítrekuðum óskum embættisins innan fjögurra vikna frá dagsetningu bréfsins myndi það láta fjarlægja mannvirkin á kostnað lóðareiganda.

Með umsókn, dags. 8. júlí 2020, sótti eigandi Fákaflatar um stöðuleyfi fyrir tvö gámahús frá 9. júlí 2020 til 9. júlí 2021. Á fundi skipulagsnefndar Rangárþings eystra 24. júlí 2020 var umsóknin samþykkt með þeim fyrirvara að gámarnir yrðu staðsettir innan lóðarmarka og var sú afgreiðsla staðfest á fundi byggðaráðs Rangársþings eystra 30. júlí 2020. Sú ákvörðun var kærð til úrskurðar­nefndarinnar sem vísaði málinu frá með úrskurði uppkveðnum 11. nóvember 2020 í máli nr. 76/2020. Var vísað til þess að ekki væri fyrir hendi sérstök samþykkt hjá sveitarfélaginu Rangárþingi eystra um að skipulagsnefnd gæfi út slík leyfi. Í kjölfar uppkvaðningar úrskurðarins, eða hinn 24. s.m., gaf byggingarfulltrúi út stöðuleyfi fyrir gámum á lóðinni með þeim fyrirvara að þeir yrðu staðsettir innan lóðarmarka Fákaflatar.

Málsrök kæranda: Af hálfu kæranda er vísað til þess að þrátt fyrir mótmæli gegn staðsetningu umræddra gámahúsa, leyfislausri nýtingu á landi hans til aðkomu og hundarækt á smábletti í miklu nábýli hafi stöðuleyfi verið veitt með valfrelsi um staðsetningu. Það sé full ástæða til að óttast að þessi gámahús muni daga uppi þar sem þau séu á nærliggjandi spildum þegar litið sé til tregðu eigenda við að sækja um leyfi og vegna fjölda annarra leyfislausra en leyfisskyldra lausamuna, gáma og fleira til fjölda ára.

Í stöðuleyfi séu þessi hús eins og áður flokkuð sem „gámar“. Í greinargerð umsækjenda með umsókn um stöðuleyfi komi skýrt fram að þetta séu ekki gámar heldur gámahús sem ætluð séu undir hundaeldi. Á umsóknareyðublaði fyrir stöðuleyfi sé ekki spurt um samþykki nágranna. Í nýja stöðuleyfinu sé ekki gefin upp dagsetning frá því hvaða degi það taki gildi heldur aðeins til hvaða dags.

Hinn 1. nóvember 2020, skömmu fyrir frávísun úrskurðarnefndarinnar á þeim forsendum að stöðuleyfi hafi verið veitt af röngu stjórnvaldi, hafi gámahúsin verið færð af lóð kæranda og að lóðamörkum Fákaflatar og lóðar hans og hafi færslan numið 160 cm. Staðsetningin sé ekki samkvæmt umsókninni en hvorki hafi verið send inn né gerð krafa um nýja umsókn fyrir stöðuleyfisveitingu, en heimild þar til bærs stjórnvalds þeim til handa feli í sér að mannvirkin megi vera hvar sem er innan lóðarmarka. Stöðuleyfi byggingarfulltrúans hafi verið gefið út 24. nóvember 2020 eða einu og hálfu ári eftir að gámahúsin hafi fyrst verið flutt á svæðið.

Umrædd hús séu klædd að utan með timbri, bárujárnsþak hafi verið sett á þau og þau séu með gluggum og þrennum dyrum. Byggð hafi verið verönd ásamt því að rafmagn og vatn hafi verið leitt í húsin sem séu nýtt í atvinnuskyni. Samkvæmt skilgreiningu byggingarreglugerðar nr. 112/2012 séu gámar skilgreindir sem staðlaðir geymar ætlaðir til vöruflutninga á sjó og landi og þurfi stöðuleyfi fyrir þeim sem sækja skuli um áður en þeir séu fluttir á geymslustað. Enginn vafi sé á að þessi hús séu ekki ætluð fyrir vöruflutninga. Samkvæmt leiðbeiningum Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar séu gámahús byggingarleyfisskyld nema þau geti fallið undir undanþáguákvæði g. eða i. liðar í gr. 2.3.5. í byggingarreglugerð nr. 112/2012.

Í skipulagsreglugerð nr. 90/2013 segi í gr. 5.3.2: „Afmarka skal og setja ákvæði um hámarks­flatarmál gámasvæðis á lóð og hámarkshæð gámasamstæðu. Þar sem þörf er á gámasvæðum eða sorpgerðum á lóðum utan hefðbundinna atvinnusvæða skal staðsetja þau á baklóðum eða í aflokuðum rýmum. Gera skal grein fyrir afmörkun þeirra á uppdrætti.“

Málsrök Rangárþings eystra: Sveitarfélagið bendir á að heimild til útgáfu stöðuleyfis sé að finna í byggingarreglugerð nr. 112/2012. Þar segi í gr. 2.6.1. að sækja skuli um stöðuleyfi til leyfisveitanda til að láta eftirfarandi lausafjármuni standa lengur en tvo mánuði utan þeirra svæða sem sérstaklega séu skipulögð og ætluð til geymslu slíkra lausafjármuna: Hjólhýsi, á tímabilinu frá 1. október til 1. maí, gáma, báta, torgsöluhús, frístundahús í smíðum, sem ætlað sé til flutnings, og stór samkomutjöld. Á grundvelli umræddrar heimildar hafi Rangárþing eystra talið sig hafa fulla heimild til útgáfu stöðuleyfis með þeim hætti sem gert hafi verið. Áréttað sé að stöðuleyfi sé í eðli sínu tímabundið leyfi. Hið umþrætta stöðuleyfi falli því samkvæmt efni sínu úr gildi í júlí 2021.

Í fyrirliggjandi stöðuleyfi sé sérstaklega tekið fram að leyfið taki einungis til þess að setja umrædda gáma niður innan þess lands sem tilheyri lóðinni Fákaflöt. Leyfishafar hafi því enga heimild frá sveitarfélaginu til að setja gámana á land sem tilheyri kæranda eða öðrum aðilum. Almennt taki sveitarfélagið ekki afstöðu til ágreinings fasteignareigenda um lóðamörk eða landamerki bújarða. Um sé að ræða einkaréttarlegan ágreining sem aðilar verði að leysa úr sjálfir eftir þeim reglum sem um það gildi. Sama gildi um ágreining um umferðarrétt.

Málsrök leyfishafa: Af hálfu leyfishafa er gerð sú krafa að ákvörðun byggingarfulltrúa verði staðfest enda hafi verið fullkomlega réttilega staðið að henni. Ekki sé um að ræða byggingarleyfisskylda fasteign enda einungis um að ræða gámahús sem ætlað sé að vera tímabundið á lóð leyfishafa. Sambærileg gámahús hafi verið með stöðuleyfi annars staðar en séu ekki byggingarleyfisskyld.

Reynt hafi verið eftir bestu getu að leita eftir sátt við kæranda, meðal annars að bjóða greiðslu fyrir leigu af landi hans áður en gámahúsin hafi verið færð. Þá hafi verið unnið markvisst að því að fegra ásýnd þeirra og hafa þau í fullu samræmi við aðrar byggingar á staðnum, m.a. með því að klæða húsin með timbri þannig að ekki verði af þeim sjónmengun þrátt fyrir að þeim sé einungis ætlað að vera á lóðinni tímabundið á meðan unnið sé að hönnun og byggingu annars húsnæðis.

—–

Aðilar hafa gert ítarlegri grein fyrir máli sínu. Þau sjónarmið verða ekki rakin nánar hér en úrskurðarnefndin hefur farið yfir öll gögn og haft þau til hliðsjónar við úrlausn málsins.

Niðurstaða: Í 9. tl. 1. mgr. 60. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki er tekið fram að í reglugerð skuli setja ákvæði um skilyrði fyrir veitingu stöðuleyfa fyrir gáma, báta, torgsöluhús, stór samkomutjöld og þess háttar sem ætlað sé að standa utan skipulagðra svæða fyrir slíka hluti í lengri tíma en tvo mánuði. Í reglugerð skuli kveða á um atriði sem varði öryggi og hollustuhætti vegna þessara lausafjármuna og um heimildir byggingarfulltrúa til að krefjast þess að þeir séu fjarlægðir ef ekki séu uppfyllt ákvæði reglugerðarinnar.

Í kafla 2.6. í byggingarreglugerð nr. 112/2012 er fjallað um stöðuleyfi. Í gr. 2.6.1. kemur fram að sækja skuli um stöðuleyfi til leyfisveitanda til að láta eftirfarandi lausafjármuni standa lengur en tvo mánuði utan þeirra svæða sem sérstaklega séu skipulögð og ætluð til geymslu slíkra lausafjármuna: a. Hjólhýsi, á tímabilinu frá 1. október til 1. maí. b. Gáma, báta, torgsöluhús, frístundahús í smíðum, sem ætlað sé til flutnings, og stór samkomutjöld.

Samkvæmt 37. tl. gr. 1.2.1. í byggingarreglugerð er hugtakið gámur skilgreint sem: „Staðlaður geymir fyrir vöruflutninga á sjó og landi.“ Í 54. tl. greinarinnar, þar sem hugtakið mannvirki er skilgreint, er m.a. tekið fram að til mannvirkja teljist tímabundnar og lausar byggingar sem ætlaðar eru til svefns eða daglegrar dvalar manna í fjóra mánuði eða lengur á sama stað, svo sem starfsmannabúðir og húsvagnar.

Umrædd gámahús eru hvort um sig 18 m2 að stærð og í greinargerð með umsókn leyfishafa um stöðuleyfi segir að í þeim sé fullkomin aðstaða og dvalarstaður fyrir hunda leyfishafa sem nýttir séu í smalamennsku og önnur störf tengd búskap. Eru umrædd mannvirki því ætluð til dýrahalds og munu þau vera staðsett í næsta nágrenni við lóð félags kæranda sem á stendur íbúðarhús. Með hliðsjón af framangreindri skilgreiningu í byggingarreglugerð á stöðuleyfisskyldum lausa­fjármunum geta umdeild mannvirki eða gámahús ekki fallið þar undir.

Með hliðsjón af framangreindu verður að fella hina kærðu ákvörðun úr gildi.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi ákvörðun byggingarfulltrúa Rangárþings eystra frá 24. nóvember 2020 um að samþykkja umsókn um stöðuleyfi fyrir tveimur gámahúsum á lóðinni Fákaflöt, landnúmer 209731.

apr 29
Love0

136/2020 Lækjarhjalli

Með

Árið 2021, miðvikudaginn 21. apríl, fundaði úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála í gegnum fjarfundabúnað. Þátt tóku Ómar Stefánsson varaformaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 136/2020, kæra á ákvörðun skipulagsstjóra Kópavogs frá 12. nóvember 2020 um að hafna erindi lóðarhafa Lækjarhjalla 34 þar sem óskað var eftir að koma fyrir aukabílastæði á lóð.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 15. desember 2020, er barst nefndinni 16. s.m., kæra eigendur Lækjarhjalla 34, Kópavogi, þá ákvörðun skipulagsstjóra Kópavogs frá 12. nóvember 2020 að hafna erindi lóðarhafa nefndrar lóðar þar sem óskað var eftir að koma fyrir aukabílastæði á lóðinni. Skilja verður kröfu kæranda svo að þess sé krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Kópavogsbæ 26. janúar 2021.

Málavextir: Með tölvupósti, dags. 23. október 2020, sendu kærendur erindi til Kópavogsbæjar þar sem sótt var um að bæta við bílastæði á lóð þeirra að Lækjarhjalla 34, austan við húsið að lóðarmörkum við Lækjarhjalla 32. Erindi kærenda var tekið fyrir á embættisafgreiðslufundi skipulagsstjóra 12. nóvember s.á. þar sem því var hafnað og var sú niðurstaða tilkynnt um­sækjendum með bréfi, dags. 20. s.m. Kærendur óskuðu í kjölfar synjunarinnar eftir rökstuðningi með tölvupósti, dags. 30. s.m. Rökstuðningur var sendur kærendum með tölvupósti 8. desember s.á. Þar kemur fram að samkvæmt skipulagi sé gert ráð fyrir 1,5 bílastæðum á hverja íbúð. Samkvæmt lóðarblaði sé nú þegar gert ráð fyrir þremur bílastæðum á lóðinni sem samræmist skipulagi. Þá hafi skipulagsstjóri talið að umbeðin staðsetning bílastæðis stefndi umferðar­öryggi í hættu þar sem stæðið yrði staðsett í beygju en jafnframt samræmdist beiðnin ekki götumynd þar sem að með breytingunni yrði meirihluti götunnar undirlagður af bílastæðum á kostnað grænna svæða.

Málsrök kærenda: Kærendur benda á að samkvæmt skipulagi sé gert ráð fyrir þremur bílastæðum við tvíbýlishús þeirra sem uppfylli engan veginn þarfir fjölskyldunnar. Í húsinu séu búsettir fimm einstaklingar á bíl og því þurfi tveir þeirra að leggja bílum sínum á götunni. Næsta hús, sem einnig sé tvíbýlishús, hafi yfir að ráða sex bílastæðum. Kærendur telji það ekki góð rök að grænum svæðum í Kópavogi fækki með breytingunni þar sem íbúar húsa geti hvenær sem er ákveðið að helluleggja eða gera pall á þessu litla svæði án leyfis skipulagsstjóra. Breytingin muni ekki skapa hættu fyrir vegfarendur heldur þvert á móti bæta umferðaröryggi og fegra götumyndina.

Málsrök Kópavogsbæjar: Af hálfu sveitarfélagsins er vísað til þess að í gildandi deiliskipulagi fyrir svæðið sé gert ráð fyrir 1,5 bílastæðum á hverja íbúð. Umrætt hús sé tvíbýli. Samkvæmt lóðarblaði fyrir lóðina Lækjarhjalla 34 sé gert ráð fyrir þremur bílastæðum á lóðinni sem samræmist skipulagi. Hafi það verið mat skipulagsstjóra, sem hafi tekið fullnaðarákvörðun í málinu í samræmi við framsalsheimildir bæjarmálasamþykktar, að framlögð beiðni væri ekki í samræmi við skipulagsáætlanir svo og götumynd þar sem við umbeðna breytingu hefði meiri­hluti dvalarsvæðis framlóðar farið undir bílastæði á kostnað dvalarsvæðis. Þá hafi verið talið að umrætt bílastæði væri óheppilega staðsett á lóðinni m.t.t. umferðaröryggis. Hvað varði bílastæði á aðliggjandi lóð þá séu sex bílastæði ekki í samræmi við gildandi lóðarblöð og hafi skipulagsyfirvöld ekki veitt leyfi fyrir umframbílastæðum.

Ákvörðun um bílastæðakröfur fyrir tiltekin skipulagssvæði sé í höndum skipulagsyfirvalda. Í greindu tilviki hafi ósk um viðbótarbílastæði ekki samrýmst skipulagsáætlunum. Ekki sé hægt að gera ráð fyrir að skipulagsyfirvöld samþykki auknar bílastæðakröfur, sem sé varanleg breyting, vegna tímabundinna þarfa íbúa. Í því felist jafnframt fordæmisgildi fyrir skipulags­svæðið í heild.

Þá hefði kærendum átt að vera ljóst hve mörg bílasæði fylgdu eign þeirra við kaup á fast­eigninni. Hafi þá legið fyrir að gert væri ráð fyrir þremur bílastæðum á lóðinni. Einnig ætti að vera nánari útlistun á eignarhaldi bílastæða á lóðinni í eignaskiptayfirlýsingu fyrir húsið. Verði að ætla að eigendur í fjölbýlishúsi þurfi að leysa það sín á milli ef notkun sé ekki í samræmi við eignaskiptayfirlýsingu.

Viðbótarathugasemdir kærenda: Bent er á að skýrt komi fram í eignaskiptayfirlýsingu að tvö stæði tilheyri eign kærenda og enginn ágreiningur sé um það. Það sem komi kærendum á óvart hafi verið synjunin vegna beiðni um viðbótarbílastæði þar sem kærendur sjái einungis kosti við hana. Kærendur séu ósammála mati sveitarfélagsins sem telji umrætt bílastæði óheppilega staðsett á lóð hvað umferðaröryggi varði. Mun meiri hætta stafi af bíl sem reglulega sé lagt úti á götu og byrgi sýn ökumanna sem og gangandi vegfarenda. Þá sé viðbótarbílastæði ekki tímabundin lausn heldur lausn til frambúðar.

Niðurstaða: Fjallað er um heimildir skipulagsstjóra til fullnaðarafgreiðslu mála í B-lið 52. gr. samþykktar um stjórn Kópavogsbæjar og fundarsköp bæjarstjórnar nr. 1128/2016. Í 4. tölul. nefndrar greinar segir að skipulagsstjóri, eða starfsmenn umhverfissviðs í hans umboði, afgreiði án staðfestingar skipulagsráðs frávísun eða synjun erinda og gerð umsagna um erindi sem beint sé til skipulagsráðs eða bæjarráðs og séu ekki í samræmi við skipulagsáætlanir. Af framansögðu má ráða að heimild skipulagsstjóra til að taka fullnaðarákvörðun í máli þessu veltur á því hvort að hið umdeilda erindi hafi verið í ósamræmi við skipulagsáætlanir á svæðinu.

Á svæðinu er í gildi deiliskipulag Suðurhlíða sem samþykkt var í bæjarstjórn Kópavogs 14. júní 1988. Samkvæmt gr. 2.6 í skipulagsskilmálum fyrir svæði D skal gera að minnsta kosti 1,5 bílastæði fyrir hverja íbúð. Í gr. 2.9 segir að mæliblöð sýni reit þann sem byggja megi á, fjölda bílastæða á lóð, gestabílastæði, gangstíga og kvaðir ef einhverjar eru o.fl. Mæliblað fyrir Lækjarhjalla 22, 24, 26, 28, — 40 og 42 var gefið út af tæknideild Kópavogs 20. janúar 1989. Samkvæmt mæliblaðinu eru þrjú bílastæði á lóð Lækjarhjalla 34.

Líkt og áður segir er heimild skipulagsstjóra til að taka fullnaðarákvörðun í máli þessu bundin við að efni erindis hafi ekki verið í samræmi við skipulagsáætlanir á svæðinu. Samkvæmt gr. 2.6. í skipulagsskilmálum svæðisins skal gera að minnsta kosti 1,5 stæði fyrir hverja íbúð á lóð. Ekki verður talið að efni erindis kærenda hafi verið í ósamræmi við skipulagsáætlanir á svæðinu enda kveður skipulagið á um lágmarksfjölda bílastæða.

Mæliblöð og hæðarblöð eru skilgreind í gr. 1.3. í skipulagsreglugerð nr. 90/2013 sem hönnunar­gögn sem unnin eru í kjölfar deiliskipulags og lýsa með nákvæmum hætti stærðum lóða, hæðarkótum lands og bygginga, staðsetningu lagna, kvöðum og öðru sem þurfa þykir. Mæliblað felur þannig í sér nánari útfærslu gildandi deiliskipulags en mæliblaðið hefur ekki hlotið sömu eða sambærilega meðferð og deiliskipulag skv. skipulagslögum nr. 123/2010.

Byggingarfulltrúi samþykkti byggingarleyfi fyrir Lækjarhjalla 34 með áritun uppdrátta og var sú afgreiðsla samþykkt á fundi byggingarnefndar Kópavogs 29. mars 1990. Á þeim uppdráttum hafa verið samþykkt þrjú bílastæði á lóðinni. Ákvörðun um að breyta efni byggingarleyfisins verður aðeins tekin af byggingarfulltrúa, eftir atvikum eftir að leitað hafi verið umsagnar skipulagsfulltrúa skv. 2. mgr. 10. gr. mannvirkjalaga nr. 160/2010. Skortir því á að um sé að ræða lokaákvörðun í máli þessu í skilningi 2. mgr. 26. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 sem borin verður undir úrskurðarnefndina.

Með vísan til þess sem að framan er rakið verður kærumáli þessu vísað frá úrskurðarnefndinni.

Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

apr 29
Love0

42/2021 Dalsbraut

Með

Árið 2021, miðvikudaginn 21. apríl, tók Nanna Magnadóttir, formaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, með heimild í 3. mgr. 3. gr. laga nr. 130/2011, fyrir:

Mál nr. 42/2021, kæra á ákvörðunum byggingarfulltrúans í Reykjanesbæ frá 30. mars 2020 um að samþykkja umsóknir um byggingarleyfi fyrir þrjú fjölbýlishús með 15 íbúðum á lóðum nr. 32, 34 og 36 við Dalsbraut.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður

um kröfu kærenda um stöðvun framkvæmda:

Með kæru sem barst úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála 6. apríl 2021 kæra eigendur Lerkidals 52-60 þær ákvarðanir byggingarfulltrúans í Reykjanesbæ frá 30. mars 2020 að samþykkja umsóknir um byggingarleyfi fyrir þrjú fjölbýlishús með 15 íbúðum á lóðum nr. 32, 34 og 36 við Dalsbraut. Skilja verður málatilbúnað kæranda svo að gerð sé krafa um að ákvarðanirnar verði felldar úr gildi og að framkvæmdir verði stöðvaðar á meðan málið er til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni. Er málið nú tekið til úrskurðar um kröfu kærenda um stöðvun framkvæmda.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Reykjanesbæ 15. apríl 2021.

Málsatvik og rök: Á fundi umhverfis- og skipulagsráðs Reykjanesbæjar 18. desember 2019 var tekin fyrir umsókn leyfishafa um að heimiluð yrði stækkun mannvirkja á lóðunum Dalsbraut 32-36 sem næmi 106 m2 og að íbúðum í hverju húsi yrði fjölgað úr 11 í 15. Samþykkti ráðið að grenndarkynna umsóknina. Hinn 14. janúar 2020 var umsóknin grenndarkynnt sem breyting á deiliskipulagi Dalshverfis, 2. áfangi og athugasemdafrestur veittur til 15. febrúar s.á. Var m.a. grenndarkynnt fyrir þinglýstum eiganda Lerkidals 52-60 sem hafði á þeim tímapunkti selt fasteignirnar til kærenda. Á fundi umhverfis- og skipulagsráðs 21. s.m. var erindið tekið fyrir aftur og samþykkt, auk þess sem bókað var að engar athugasemdir hefðu borist. Staðfesti bæjarstjórn þá afgreiðslu á fundi sínum 3. mars s.á. Með framlagningu uppdrátta sótti leyfishafi í kjölfarið um byggingarleyfi til að byggja þrjú fjölbýlishús, hvert með 15 íbúðum, á lóðum nr. 32, 34 og 36. Hinn 30. s.m. samþykkti byggingarfulltrúi á afgreiðslufundi sínum umsókn leyfishafa með áritun sinni á uppdrættina. Í desember 2020 var grenndarkynnt fyrir kærendum tillaga að breytingu á deiliskipulagi Dalsbrautar 32-36 vegna bílastæða. Munu kærendur þá hafa orðið varir við að breyting hefði orðið á deiliskipulagi svæðisins vegna nefndra lóða. Í kjölfarið áttu nokkrir kærenda í samskiptum við bæði skipulagsfulltrúa og byggingarfulltrúa Reykjanesbæjar vegna framkvæmdanna. Hinn 15. mars 2021 upplýsti byggingarfulltrúi kærendur um að starfsmenn embættisins hefðu skoðað bygginguna á staðnum og byggt sé í samræmi við aðaluppdrætti. Jafnframt var kærendum bent á að hægt væri að fylgja málinu eftir með kæru til úrskurðarnefndarinnar.

Kærendur benda á að áður en þeir hafi fest kaup á fasteignum sínum hafi þeir kynnt sér skipulag svæðisins. Þeim hafi ekki verið kynnt tillaga að breytingu á deiliskipulagi vegna Dalsbrautar 32-36 sem sveitarstjórn Reykjanesbæjar hafi samþykkt í mars 2020 og því ekki haft tækifæri til að mótmæla umræddum breytingum. Þeir verði fyrir tjóni vegna breytinganna sem felist í skertu útsýni og innsýn í garða frá íbúðum með svölum sem snúi að Lerkidal. Leiði það til lækkunar á verðgildi húsanna.

Af hálfu Reykjanesbæjar er vísað til þess að stöðvun framkvæmda sé íþyngjandi aðgerð gegn byggingarleyfishafa sem hafi gilt byggingarleyfi í höndunum. Með hliðsjón af því meðalhófi sem þurfi að gæta að í skipulags- og byggingarmálum sé ljóst að stöðvun framkvæmda gangi lengra en þörf þyki. Kæran muni hljóta efnislega meðferð hjá úrskurðarnefndinni og verði niðurstaðan sú að fallist sé á kröfur kærenda sé ljóst að þeir kunni að eiga lögvarða bótakröfu vegna þessa tjóns sem þeir kunni að hafa orðið fyrir vegna meðferðar málsins.

Leyfishafi bendir á ekki sé ljóst hvaða framkvæmda sé krafist stöðvunar á. Framkvæmdum við hús og uppsteypu veggja sé þegar lokið og engin ástæða sé því til að stöðva framkvæmdir. Aðrar framkvæmdir, s.s. vinna við hús að innan og lokafrágangur lóðar og veggja, séu minniháttar og afturkræfar og hafi auk þess engin áhrif á hagsmuni kærenda. Stöðvun framkvæmda sé undantekningarheimild sem skýra beri þröngt og beri að beita í takmarkatilvikum þegar sérstakar aðstæður eða hagsmunir séu fyrir hendi og veigamikil rök standi til beitingar úrræðisins. Þá yrði tjón af völdum stöðvunar framkvæmda gríðarlegt fyrir leyfishafa. Sala íbúða sé í fullum gangi og myndi stöðvun hafa áhrif á afhendingu íbúða.

Niðurstaða: Í 1. mgr. 5. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála er tekið fram að kæra til úrskurðarnefndarinnar fresti ekki réttaráhrifum kærðrar ákvörðunar en jafnframt er kæranda þar heimilað að krefjast stöðvunar framkvæmda til bráðabirgða séu þær hafnar eða yfirvofandi. Með sama hætti er kveðið á um það í 29. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 að kæra til æðra stjórnvalds fresti ekki réttaráhrifum ákvörðunar en þó sé heimilt að fresta réttaráhrifum hinnar kærðu ákvörðunar til bráðabirgða meðan málið er til meðferðar hjá kærustjórnvaldi þar sem ástæður mæli með því. Tilvitnuð lagaákvæði bera með sér að meginreglan er sú að kæra til æðra stjórnvalds frestar ekki réttaráhrifum kærðrar ákvörðunar og eru heimildarákvæði fyrir frestun framkvæmda eða réttaráhrifa kærðar ákvörðunar undantekning frá nefndri meginreglu sem skýra ber þröngt. Verða því að vera ríkar ástæður eða veigamikil rök fyrir ákvörðun um stöðvun framkvæmda.

Hin kærðu byggingarleyfi heimila byggingu fjölbýlishúsa á lóðum nr. 32, 34 og 36 við Dalsbraut. Af fyrirliggjandi gögnum má sjá að framkvæmdirnar eru langt á veg komnar og voru það í raun þegar kæra barst úrskurðarnefndinni. Með hliðsjón af því og framangreindum lagaákvæðum verður ekki séð að tilefni sé til að fallast á kröfu kærenda um stöðvun framkvæmda. Ber framkvæmdaaðili enda af þeim alla áhættu verði hin kærða ákvörðun felld úr gildi. Verður kröfu kærenda því hafnað.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kærenda um stöðvun framkvæmda samkvæmt hinu kærða byggingarleyfi til bráðabirgða.

apr 21
Love0

38/2021 Álagrandi

Með

Árið 2021, miðvikudaginn 21. apríl, fundaði úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála í gegnum fjarfundabúnað. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 38/2021, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 8. janúar 2021 um að endurútgefa vegna byggingarstjóraskipta byggingarleyfi um að byggja úr steypu með timburþaki lengju fimm bílskúra á lóð nr. 2-4 við Álagranda og 37B við Grandaveg.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með kæru sem barst úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála 24. mars 2021, kærir eigandi Aflagranda 14, þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 8. janúar 2021 að endurútgefa vegna byggingarstjóraskipta byggingarleyfi um að byggja úr steypu með timburþaki lengju fimm bílskúra á lóð nr. 2-4 við Álagranda og 37B við Grandaveg. Gera kærendur þá kröfu að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og að framkvæmdir verði stöðvaðar á meðan málið er til meðferðar hjá úrskurðarnefndinni. Þykir málið nægilega upplýst til að það verði tekið til endanlegs úrskurðar og verður því ekki tekin afstaða til síðargreindrar kröfu kæranda.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Reykjavíkurborg 31. mars 2021.

Málavextir: Á embættisafgreiðslufundi byggingarfulltrúans í Reykjavík 18. júní 2008 var samþykkt byggingarleyfi BN38480 til byggingar á fimm steyptum bílskúrum með timburþaki á lóðinni nr. 2-4 við Álagranda og 37B við Grandaveg. Byggingarleyfið var ekki gefið út innan tilskilins tímafrests og féll því úr gildi. Á embættisafgreiðslufundi byggingarfulltrúa 15. júní 2010 var samþykkt umsókn um byggingarleyfi BN41665, þar sem sótt var um endurnýjun á byggingarleyfi BN38480. Leyfið var í framhaldi gefið út og framkvæmdir hafnar. Fram­kvæmdir samkvæmt leyfinu stöðvuðust þegar byggingarstjóri sagði sig frá verkinu 29. nóvember 2011. Þá hafði verið lokið við þrjá af fimm bílskúrum sem leyfið heimilaði. Byggingarfulltrúa barst tilkynning um nýjan byggingarstjóra vegna byggingarleyfisins 13. nóvember 2020 og var leyfið endurútgefið 8. janúar 2021.

Málsrök kæranda: Kærandi byggir á því að illa komi út að hinn umdeildi bílskúr standi einn og sér, en sé ekki tengdur hinum þremur bílskúrunum. Mikil útlitsbreyting verði fyrir hverfið og byrgi skúrinn útsýni kæranda úr fasteign hans, sem missi þar með sjávarsýn. Miðað við hags­muni kæranda hefði átt að fara fram grenndarkynning fyrir endurútgáfu byggingar­leyfisins. Samkvæmt nágrönnum byggingarleyfishafa standi til að leigja bílskúrinn út sem íbúð, sem sé ekki í samræmi við heimild í byggingarleyfi og hefði í för með sér mikið ónæði fyrir nágranna. Kærandi bendir á að kæran berist innan kærufrests. Hann hafi fyrst orðið var við að til stæði að byggja bílskúr í mars og póstur þess efnis hafi verið sendur til byggingarfulltrúa  2. mars 2021.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Af hálfu borgaryfirvalda er gerð sú krafa að kröfum kæranda verði vísað frá úrskurðarnefndinni. Í 14. gr. byggingarreglugerðar nr. 441/1998, sem hafi verið í gildi þegar byggingarleyfi BN38480 og BN41665 hafi verið samþykkt, en núgildandi byggingarreglugerð nr. 112/2012 hafi leyst af hólmi, segi að hafi byggingarframkvæmdir stöðvast í eitt ár eða lengur geti byggingarnefnd fellt byggingarleyfi úr gildi. Sambærileg ákvæði séu í núgildandi byggingarreglugerð.

Byggingarframkvæmdir hafi hafist eftir endurnýjun á byggingarleyfi BN41665 og staðið yfir þar til byggingarstjóri hafi sagt sig frá verkinu. Byggingarleyfið sé því í fullu gildi, enda geri tilvitnuð ákvæði ráð fyrir að byggingarfulltrúi þurfi að taka afstöðu til þess hvort fella eigi byggingar­leyfi úr gildi þegar framkvæmdir stöðvist. Engin slík ákvörðun hafi verið tekin og sé leyfið í fullu gildi. Leiði það ekki til niðurfellingar byggingarleyfis að framkvæmdir stöðvist, heldur þurfi að koma til ákvörðunar leyfisveitanda þar um. Byggingarleyfið sé því í fullu gildi og aldrei verið fellt úr gildi.

Í gr. 4.7.8. byggingarreglugerðar sé fjallað um byggingarstjóraskipti. Fram komi í 2. mgr. ákvæðisins að verði skipti á byggingarstjóra, þá skuli verk stöðvað tafarlaust. Sé byggingar­leyfishafa því óheimilt að halda áfram verki fyrr en nýr byggingarstjóri hafi verið settur á verkið. Engin tímamörk séu á því hvenær nýr byggingarstjóri sé settur á verk, en byggingar­fulltrúi skuli án ástæðulauss dráttar láta fara fram úttekt á stöðu verksins, áður en nýr byggingar­stjóri taki við verkinu.

Af framangreindu megi vera ljóst að byggingarreglugerð geri ráð fyrir að byggingarstjóraskipti geti orðið á verki. Skipti á byggingarstjóra sé ekki stjórnvaldsákvörðun í skilningi stjórnsýslulaga, heldur tilkynning til stjórnvalds um atriði er varði kröfur sem gerðar séu til leyfisveitingar, enda skuli byggingarstjóri vera á verki með tilheyrandi starfsábyrgðartryggingu. Hin eiginlega stjórn­­valds­ákvörðun hafi verið við samþykkt byggingaráforma og útgáfu byggingarleyfis. Sé kærufrestur vegna þeirrar ákvörðunar löngu liðinn.

Í 2. mgr. 4. gr., sbr. 1. mgr. 1. gr., laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis og auðlinda­mála segi að kærufrestur til nefndarinnar sé einn mánuður frá því að kæranda var kunnugt um kærða ákvörðun. Leiði það til þess að einungis stjórnvaldsákvarðanir verði kærðar til úrskurðar­nefndarinnar. Í því samhengi vísist til almennrar skilgreiningar stjórnsýsluréttar á stjórnvalds­ákvörðunum, en eitt skilyrða kæru sé að ákvörðun bindi enda á meðferð stjórnsýslumáls. Endir hafi verið bundinn á málið með útgáfu byggingarleyfis BN41665 árið 2011.

Athugasemdir byggingarleyfishafa: Leyfishafi bendir á að upphaflega hafi byggingarleyfi verið samþykkt og gefið út í ágúst árið 2010. Leyfið sé því rúmlega tíu ára gamalt og hafi verið endurnýjað reglulega svo að hægt sé að ljúka við byggingu bílskúranna fimm. Upphaflega leyfið, ásamt teikningum, hafi enn verið í gildi þegar sótt hafi verið um skipti á byggingarstjóra. Umsóknin hafi verið í samræmi við lög og reglur. Af framangreindu leiði að hin kærða ákvörðun sé endurnýjun á leyfi sem hafi verið samþykkt fyrir meira en tíu árum og kærandi hafi vitað eða átt að vita af leyfinu í langan tíma.

Bílskúrseiningarnar séu númeraðar 0101, 0102, 0103, 0104 og 0105. Einingar 0103, 0104 og 0105 hafi nú þegar verið byggðar. Eining 0101 sé hluti af skráðri fasteign leyfishafa eins og samþykktar teikningar beri með sér. Hin fyrirhugaða framkvæmd sé í samræmi við teikningar, lög og reglur.

Samskipti við nágranna að Álagranda 2, 4 og 6 hafi alltaf verið góð. Þau hafi verið látin vita af framkvæmdum og verið haldið upplýstum á mismunandi stigum framkvæmda. Það hafi alltaf verið forgangsmál leyfishafa að mynda og viðhalda jákvæðum samskiptum við nágranna.

Leyfishafi hafi nýtt byggingarleyfisréttindi sem veitt hafi verið af þar til bærum yfirvöldum á einkalóð sinni. Leyfishafi hafi fylgt öllum reglum og fyrirmælum stjórnvalda og muni halda því áfram.

Niðurstaða: Í 14. gr. þágildandi byggingarreglugerðar nr. 441/1998 er fjallað um gildistíma byggingarleyfis. Í gr. 14.1 er kveðið á um að byggingarleyfi falli úr gildi hafi byggingar­framkvæmdir ekki hafist innan 12 mánaða frá útgáfu þess. Í gr. 14.2 segir að sveitarstjórn geti fellt byggingarleyfi úr gildi ef byggingarframkvæmdir stöðvist í eitt ár eða lengur. Þá er tekið fram í gr. 14.3 að hafi byggingarframkvæmdir stöðvast í tvö ár hið skemmsta geti sveitarstjórn, að tillögu byggingarnefndar með sex mánaða fyrirvara, lagt dagsektir á byggingarleyfishafa eða tekið ófullgerðar byggingarframkvæmdir eignarnámi samkvæmt lögum um framkvæmd eignar­náms. Sambærileg ákvæði er nú að finna í gr. 2.4.5. í gildandi byggingarreglugerð nr. 112/2012.

Af framangreindum ákvæðum má sjá að byggingarleyfi fellur sjálfkrafa úr gildi ef fram­kvæmdir hefjast ekki innan 12 mánaða frá útgáfu þess skv. gr. 14.1. Óumdeilt er að fram­kvæmdir hófust á sínum tíma í kjölfar endurnýjunar byggingarleyfis, enda er búið að byggja þrjá bílskúra af þeim fimm sem leyfið heimilar. Þegar framkvæmdir eru hafnar og stöðvast síðar fellur byggingarleyfi ekki sjálfkrafa úr gildi, heldur þarf sveitarstjórn að fella leyfið úr gildi skv. áðurgreindri gr. 14.2 þágildandi byggingarreglugerðar eða taka framkvæmdirnar eignarnámi skv. gr. 14.3. Hvorugt hefur verið gert í máli þessu. Byggingarleyfi BN41665 er því í gildi og hefur verið frá samþykkt þess 15. júní 2010, en sú ákvörðun var ekki kærð á þeim tíma.

Samkvæmt 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála er kærufrestur einn mánuður frá því að kæranda varð kunnugt eða mátti vera kunnugt um ákvörðunina. Hið kærða byggingarleyfi var gefið út 8. janúar 2021, en samþykkt 15. júní 2010. Útgáfa byggingarleyfis veitir leyfishafa heimild til að hefja framkvæmdir í samræmi við þegar samþykkta byggingarleyfisumsókn þegar viðbótarskilyrði 13. gr. mannvirkjalaga nr. 160/2010 eru uppfyllt, s.s. um frekari hönnunargögn og greiðslu gjalda. Útgáfa byggingarleyfis ein og sér felur hins vegar ekki í sér kæranlega stjórn­valdsákvörðun, enda hefur efnisinnihald leyfanna þá þegar verið samþykkt af byggingarfulltrúa í samræmi við 11. gr. laganna og fer útgáfa leyfis fram í skjóli þeirrar samþykktar sem er kæranleg. Verður því að miða við að kærufrestur vegna byggingarleyfisins hafi byrjað að líða þegar kæranda mátti vera kunnugt um samþykkt leyfi, í síðasta lagi þegar framkvæmdir hófust við gerð fyrstu þriggja bílskúranna samkvæmt því.  Byggingarár nefndra skúra er skráð 2010 í fasteignaskrá Þjóðskrár Íslands og því ljóst að fjölmörg ár eru síðan kæranda mátti vera kunnugt um samþykkt leyfisins.

Berist kæra að liðnum kærufresti skal vísa henni frá samkvæmt 1. mgr. 28. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993, nema afsakanlegt verði talið að kæra hafi ekki borist fyrr eða veigamiklar ástæður mæli með því að kæra verði tekin til meðferðar. Tiltekið er í athugasemdum með 28. gr. í frumvarpi því sem varð að stjórnsýslulögum að við mat á því hvort skilyrði séu til að taka mál til meðferðar að loknum kærufresti þurfi að líta til þess hvort aðilar að málinu séu fleiri en einn og með andstæða hagsmuni. Sé svo sé rétt að taka mál einungis til kærumeðferðar að liðnum kærufresti í algjörum undantekningartilvikum. Skal og á það bent að í frumvarpi því sem varð að lögum nr. 130/2011 er tekið fram í athugasemdum með 2. mgr. 4. gr. að kærufrestur til úrskurðarnefndarinnar sé styttri en almennur kærufrestur stjórnsýslulaga. Segir nánar að brýnt sé að ágreiningur um form eða efni ákvörðunar verði staðreyndur sem fyrst og áréttað í því samhengi að eftir því sem framkvæmdir séu komnar lengra áður en ágreiningur um þær verði ljós skapist meiri hætta á óafturkræfu tjóni af bæði umhverfislegum og fjárhagslegum toga. Sjónarmið um réttaröryggi og tillit til hagsmuna leyfishafa liggja því þarna að baki og hefur byggingarleyfishafi eðli máls samkvæmt ríkra hagsmuna að gæta í málinu.

Með hliðsjón af þeim sjónarmiðum sem að framan hafa verið rakin, verður samþykkt hins umdeilda byggingarleyfis frá 15. júní 2010 ekki tekin til efnismeðferðar að liðnum kærufresti á grundvelli undantekningarákvæða 28. gr. stjórnsýslulaga. Þá felur útgáfa byggingarleyfis ein og sér ekki í sér kæranlega ákvörðun, eins og áður segir. Er því við að bæta að fjallað er um byggingarstjóraskipti í gr. 4.7.8. í byggingarreglugerð nr. 112/2012. Í 2. mgr. þeirrar greinar kemur fram að framkvæmdir skuli stöðvaðar þar til nýr byggingarstjóri hafi undirritað ábyrgðaryfirlýsingu, leyfisveitandi hafi staðfest að hann uppfylli skilyrði laga um mannvirki og úttekt á stöðu framkvæmda hafi farið fram. Verður ekki heldur talið að byggingarstjóraskipti sé kæranleg stjórnvaldsákvörðun, enda bindur slík ákvörðun ekki enda á stjórnsýslumál í skilningi 26. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.

Með vísan til alls framangreinds verður kærumáli þessu vísað frá úrskurðarnefndinni.

Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

apr 19
Love0

137/2020 Byggingarstjóri

Með

Árið 2021, föstudaginn 16. apríl fundaði úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála í gegnum fjarfundabúnað. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 137/2020, kæra á ákvörðun Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar frá 16. nóvember 2020 um að synja umsókn um starfsleyfi byggingarstjóra.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 16. desember 2020, er barst nefndinni 17. s.m., kærir A, þá ákvörðun Húsnæðis- og mannvirkja-stofnunar frá 16. nóvember s.á. að synja umsókn hans um starfsleyfi byggingarstjóra. Er þess krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og að stofnuninni verði gert að veita kæranda starfsleyfi.

Gögn málsins bárust frá Húsnæðis- og mannvirkjastofnun 18. janúar 2020.

Málavextir: Kærandi er húsasmíðameistari og byggingariðnfræðingur. Með umsókn 6. ágúst 2020 sótti hann um starfsleyfi til Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar sem byggingarstjóri 1 fyrir iðnmeistara og byggingariðnfræðinga samkvæmt lögum nr. 160/2010 um mannvirki. Með bréfi stofnunarinnar til kæranda, dags. 14. s.m., kom fram að gögn málsins bæru ekki með sér að hann uppfyllti skilyrði laganna til að fá útgefið starfsleyfi. Var kæranda gefinn kostur á að koma að athugasemdum og frekari gögnum en svör munu ekki hafa borist stofnuninni. Með ákvörðun Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar, dags. 16. nóvember 2020, var umsókn kæranda synjað með vísan til þess að skilyrði 28. gr. laga nr. 160/2010 teldust ekki uppfyllt. Taldi stofnunin að það væri ófrávíkjanlegt skilyrði fyrir veitingu starfsleyfis byggingarstjóra að fyrir lægi löggilding Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar eða sambærileg löggilding samkvæmt eldri löggjöf. Væru byggingariðnfræðingar ekki undanþegnir því skilyrði. Einnig hefði kærandi ekki tilskilda starfsreynslu.

Málsrök kæranda: Kærandi telur túlkun Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar á 2. mgr. 28. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki vera of þrönga og ganga þvert á þær skýringar sem fram komi í athugasemdum við ákvæðið og tilgang þess. Í athugasemdunum komi fram að þar sé kveðið á um þær menntunar- og starfsreynslukröfur sem gerðar séu til þeirra aðila sem taka megi að sér byggingarstjórn þeirra mannvirkja sem falli undir 1. tl. 4. mgr. 27. gr. laganna. Í ákvæðinu sé gert ráð fyrir því að löggiltir byggingariðnfræðingar sem hafi unnið sem slíkir í tvö ár geti öðlast réttindi sem byggingarstjórar og að þeir þurfi löggildingu Húsnæðis- og mannvirkja­stofnunar, eða forvera hennar Byggingarstofnunar. Í raun sjái hins vegar annað opinbert stjórnvald um löggildingu iðnfræðinga, þ.e. atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneytið, sbr. lög nr. 8/1996 um löggildingu nokkurra starfsheita sérfræðinga í tækni- og hönnunar­greinum og reglur nr. 453/2013 um mat á umsóknum um leyfi til að kalla sig iðnfræðing. Fái túlkun Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar að standa sé niðurstaðan sú að þrátt fyrir að kærandi hafi lokið háskólanámi sem veiti diplómu í byggingariðnfræði og fengið löggildingu ráðuneytis um að honum sé heimilt að kalla sig byggingariðnfræðing samkvæmt lögum nr. 8/1996 og reglum nr. 453/2013, auk þess að stunda tveggja ára vinnu sem tæknimaður og staðar­stjóri sem sé með ábyrgð á gæðakerfi og byggingareftirlit á höndum, hefði kærandi verið betur settur ef hann hefði óskað eftir því að verða löggiltur húsasmíðameistari og unnið sem slíkur í tvö ár. Jafnvel þótt nám í byggingariðnfræði sé yfirgripsmeira en nám til húsa­smíða­­meistara og kærandi uppfylli þær kröfur sem gerðar séu til löggildingar byggingar­iðnfræðings. Þá liggi fyrir undirritað skjal frá vinnuveitanda um að kærandi  hafi unnið við byggingar­eftirlit síðustu tvö ár. Ætti ekki að skipta máli hvort löggilding komi frá stjórnvaldi A eða B.

Megintilgangur 2. mgr. 28. gr. laga nr. 160/2010 sé að tryggja að þeir sem fái leyfi til að vera byggingar­stjórar og taka á sig þá ábyrgð sem starfinu fylgi skuli hafa hlotið viðhlítandi menntun og starfsreynslu. Í því tilliti sé gerð krafa um löggildingu iðnmeistara í iðngrein sem sé tengd byggingariðnaði eða sem byggingariðnfræðingur sbr. 2. mgr. 28. gr. laganna. Það sé mjög óréttlát túlkun að líta svo á að einungis þeir aðilar sem taldir séu upp í ákvæðinu þurfi að hafa hlotið löggildingu frá Húsnæðis- og mannvirkjastofnun, einkum þegar það sé ekki það stjór­nvald sem veiti löggildingu fyrir byggðingariðnfræðing.

Málsrök Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar: Af hálfu stofnunarinnar er vísað til þess að það sé ófrávíkjanlegt skilyrði fyrir veitingu starfsleyfis skv. 1., sbr. 2. gr. 28. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki að hafa löggildingu Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar eða sambærilega löggildingu samkvæmt eldri löggjöf. Samkvæmt orðalagi 2. mgr. tilvitnaðs ákvæðis séu byggingariðnfræðingar ekki undanþegnir því skilyrði. Verði því að túlka ákvæðið á þann veg að gerð sé krafa um að byggingariðnfræðingar hafi löggildingu sem viðurkennd sé af Húsnæðis- og mannvirkjastofnun og a.m.k. tveggja ára starfsreynslu af störfum við byggingar­framkvæmdir eða byggingareftirlit eftir að þeir hafi hlotið löggildingu. Byggingar­iðnfræðingar séu ekki meðal þeirra starfsstétta sem taldar séu upp í 25., 26. og 32. gr. laga nr. 160/2010 sem fjalli um löggildingar hönnuða og iðnmeistara. Megi þeir því ekki sem slíkir bera ábyrgð á verkþáttum framkvæmda eða annast hönnun mannvirkja sem löggilding sam­kvæmt lögunum veiti heimild til. Einstaklingur sem lokið hafi byggingariðnfræði geti aðeins fengið löggildingu sem iðnmeistari uppfylli hann þau skilyrði sem talin séu upp í 3. mgr. 32. gr. og eftir atvikum sem hönnuður, sbr. 25. og 26. gr. ef námi sé fram haldið. Varðandi frekari lagagrundvöll og forsendur ákvörðunarinnar sé vísað til bréfs, dags. 16. nóvember 2020.

Niðurstaða: Samkvæmt 1. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlinda-mála er það hlutverk nefndarinnar að úrskurða í kærumálum vegna stjórnvaldsákvarðana og í ágreinings­málum vegna annarra úrlausnaratriða á sviði umhverfis- og auðlindamála eftir því sem mælt er fyrir um í lögum á því sviði. Í samræmi við þetta tekur úrskurðarnefndin lögmæti kærðrar ákvörðunar til endurskoðunar en tekur ekki nýja ákvörðun í málinu eða breytir efni ákvörðunar. Verður því einvörðungu tekin afstaða til þeirrar kröfu kæranda að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi.

Synjun Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar á umsókn kæranda um starfsleyfi byggingarstjóra var á því byggð að kærandi uppfyllti ekki skilyrði þar um í 28. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki. Í 1. mgr. nefndrar lagagreinar er mælt fyrir um að byggingarstjóri skuli hafa starfsleyfi Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar. Skilyrði fyrir útgáfu þess er að umsækjandi uppfylli viðeigandi hæfniskröfur 2.-4. mgr. 28. gr. laganna, hafi sótt sérstakt námskeið sem stofnunin stendur fyrir og hafi gæðastjórnunarkerfi samkvæmt nánari fyrirmælum í byggingarreglugerð nr. 112/2012. Heimildir byggingarstjóra takmarkast af gerð mannvirkis og umfangi framkvæmda og í samræmi við 2. mgr. nefndrar 28. gr. mannvirkjalaga sótti kær­andi um starfsleyfi fyrir byggingarstjórn þeirra umfangsminnstu, þ.e. sem byggingarstjóri 1.

Samkvæmt greindri 2. mgr. 28. gr. mannvirkjalaga geta húsasmíðameistarar, múrarameistarar, pípulagningameistarar, blikksmíðameistarar, rafvirkjameistarar og byggingariðnfræðingar öðlast starfsleyfi til að hafa umsjón með framkvæmdum sem falla undir 1. tl. 4. mgr. 27. gr. laganna, þ.e. nýbyggingu einfalds atvinnuhúsnæðis, íbúðarhúsa, frístundahúsa og minni háttar mannvirkja auk breytinga, endurbyggingar eða niðurrifs á slíkum mannvirkjum. Skulu þeir samkvæmt 2. málsl. 2. mgr. 28. gr. hafa hlotið löggildingu Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar og hafa a.m.k. tveggja ára reynslu sem slíkir af störfum við byggingarframkvæmdir eða byggingareftirlit sem viðurkennt er af stofnuninni.

Fram kemur í athugasemdum við 28. gr. í frumvarpi því sem varð að lögum nr. 160/2010 að í 2. mgr. sé kveðið á um þær menntunar- og starfsreynslukröfur sem gerðar séu til þeirra aðila sem taka megi að sér byggingarstjórn þeirra mannvirkja sem falli undir 1. tl. 4. mgr. 27. gr. laganna. Sé um að ræða sömu iðnmeistara og megi vera byggingarstjórar samkvæmt gildandi lögum, þ.e. skipulags- og byggingarlögum nr. 73/1997, að öðru leyti en því að blikksmíða-meisturum sé bætt við en felld út heimild til handa vélvirkjameisturum til að annast byggingarstjórn. Nýmæli sé að gerð sé sú krafa að byggingarstjórar hafi auk framangreindrar grunnmenntunar og löggildingar, reynslu af störfum við byggingarframkvæmdir. Sé gerð krafa um tveggja ára reynslu sem löggiltir iðnmeistarar eða byggingariðnfræðingar af störfum við byggingarframkvæmdir eða byggingareftirlit sem viðurkennd sé af Byggingarstofnun, nú Húsnæðis- og mannvirkjastofnun.

Ákvæði mannvirkjalaga um byggingarstjóra eiga sér ákveðna forsögu sem máli skiptir í kærumáli þessu. Fyrstu heildarlögin um byggingarmálefni voru byggingarlög nr. 54/1978, og komu þau í stað byggingarsamþykkta. Í V. kafla þeirra laga, 16.-19. gr., var fjallað um byggingarstjóra. Er tekið fram í frumvarpi því sem varð að nefndum lögum að ákvæðin séu nýmæli, en í flestum byggingarsamþykktum á skipulagsskyldum þéttbýlisstöðum veiti byggingarnefndir húsasmíðameisturum og múrarameisturum löggildingu til að hafa umsjón með og bera á byrgð á byggingarframkvæmdum. Í flestum nágrannalöndum okkar hafi verið sett hliðstæð ákvæði um byggingarstjóra, þ.e. einn aðila sem falin væri framkvæmdastjórn byggingarframkvæmdar. Hann væri ábyrgur gagnvart húsbyggjanda og byggingaryfirvöldum og yrði tengiliður allra iðnmeistara sem störfuðu að framkvæmdum. Af ákvæðum iðnlöggjafarinnar leiddi, að væri byggingarstjóri ekki sjálfur húsasmíða- eða múrarameistari, yrði hann að hafa menn með slík réttindi í þjónustu sinni auk meistara í öðrum iðngreinum. Í nefndaráliti á þingskjali 798, dags. 28. apríl 1978, um frumvarp það sem varð að byggingar-lögum nr. 54/1978 var vísað til nefndarálits á þingskjali 509, dags. 21. apríl 1977, um frumvarpið eins og það hafði verið lagt fyrir á eldra þingi. Í frumvarpinu eins og það hafði þá verið lagt fyrir þingið var gert ráð fyrir að viðurkenningu sem byggingarstjóri gætu hlotið húsasmíða- og múrarameistarar með frekari skilyrðum eða arkitektar, byggingarfræðingar, tæknifræðingar og verkfræðingar, svo og búfræðikandidatar að því er varðaði landbúnaðar-byggingar. Í tilvitnuðu nefndaráliti á þingskjali 509 kom hins vegar fram að breytt væri ákvæðum um byggingarstjóra frá framlögðum frumvarpsdrögum þannig að byggingarstjórar gætu orðið aðrir en þeir sem sérmenntaðir væru í byggingarmálefnum og var slík krafa ekki gerð í samþykktum byggingarlögum nr. 54/1978.

Skipulags- og byggingarlög nr. 73/1997 leystu m.a. byggingarlög nr. 54/1978 af hólmi. Þegar þau fyrrnefndu tóku gildi var í 51. gr. þeirra laga kveðið á um að við stjórn framkvæmda hvers mannvirkis skyldi vera byggingarstjóri og að þeir gætu annars vegar verið húsasmíða-meistarar, múrarameistarar, pípulagningarmeistarar, vélvirkjameistarar, rafvirkjameistarar og byggingariðnfræðingar sem hlotið hefðu viðurkenningu skv. 52. gr. og tilskilið starfsleyfi, sbr. 1. tl. 2. mgr. 51. gr., en hins vegar arkitektar, verkfræðingar, tæknifræðingar og byggingar-fræðingar með þriggja ára reynslu af verk- og byggingarstjórn eða byggingareftirliti, sbr. 2. tl. 2. mgr. 51. gr. Skipulags- og byggingarlögum var breytt með lögum nr. 170/2000. Í frumvarpi því sem varð að þeim lögum var gert ráð fyrir því í 15. gr. að í stað 1. og 2. tl. 2. mgr. 51. gr. laganna kæmu þrír nýir töluliðir, og yrði sá fyrsti þeirra svohljóðandi: „Húsasmíðameistarar, múrarameistarar, pípulagningarmeistarar, vélvirkjameistarar, stálvirkjameistarar, rafvirkja-meistarar, blikksmíðameistarar, málarameistarar og veggfóðrarameistarar sem hlotið hafa löggildingu samkvæmt lögum þessum og byggingariðnfræðingar.“ Í athugasemdum með frumvarpinu segir um nefnda grein að í 1. tl. sé lögð til lagfæring á 1. tl. 2. mgr. 51. gr. en af honum mætti ráða að byggingariðnfræðingar þyrftu að hafa hlotið löggildingu skv. 2. mgr. 52. gr., en svo sé ekki. Einnig að lagt sé til samkvæmt eindreginni beiðni Samtaka iðnaðarins að blikksmíðameisturum, málarameisturum, stálvirkjameisturum og veggfóðrarameisturum verði einnig heimilt að vera byggingarstjórar. Með þessari tillögu sé öllum iðnmeisturum sem hafi heimild til að bera ábyrgð á verkþáttum iðnmeistara fyrir byggingarnefnd og hlotið hafi löggildingu ráðherra heimilt að starfa sem byggingarstjórar. Í nefndaráliti meirihluta umhverfisnefndar sem fram kemur í þingskjali 505, dags. 12. desember 2000, er tekið fram að meirihlutinn leggi til að frumvarpið verði samþykkt með breytingum, m.a. verði 1. tl. 15. gr. frumvarpsins felldur á brott og bíði heildarendurskoðunar laganna sem hefjast muni á næsta ári. Var það og gert og lögð fram breytingartillaga, sbr. þingskjal 506, þar sem ekki var gert ráð fyrir breytingum á 1. tl. 2. mgr. 51. gr. laganna. Er ekki fjallað sérstaklega um það af hvaða sökum sú breyting ætti að bíða heildarendurskoðunar laganna en þó verður ráðið af framsögu við aðra umræðu þingsins að löggildingarmál hönnuða hafi verið nokkuð til umræðu og að um svo mikla breytingu væri að ræða að nauðsynlegt þætti að kanna við heildarendurskoðun laganna sem síðan var einnig vísað til vegna títtnefnds 1. tl. Má leiða að því líkur að þar hafi sömu sjónarmið ráðið för, enda var í þeim tölulið, líkt og rakið hefur verið, gert ráð fyrir að meisturum í fjórum iðngreinum væri bætt við þann hóp sem fengið gæti starfsleyfi sem byggingarstjóri.

Kærandi er byggingariðnfræðingur og löggiltur húsasmíðameistari. Var synjun Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar á umsókn hans á því reist að hún teldi það ófrávíkjanlegt skilyrði fyrir veitingu starfsleyfis skv. 1. mgr., sbr. 2. mgr., 28. gr. laga nr. 160/2010 að viðkomandi hefði löggildingu stofnunarinnar, eða sambærilega löggildingu samkvæmt eldri löggjöf. Samkvæmt orðalagi 2. mgr. væru byggingariðnfræðingar ekki undanþegnir því skilyrði. Að mati Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar yrði að túlka ákvæðið þannig að gerð væri krafa um að byggingariðnfræðingar hefðu löggildingu sem iðnmeistarar og a.m.k. tveggja ára starfsreynslu sem löggiltir iðnmeistarar af störfum við byggingarframkvæmdir eða byggingareftirlit. Einnig að kærandi uppfyllti ekki það skilyrði að hafa starfað í a.m.k. tvö ár sem löggiltur húsasmíðameistari. Það síðarnefnda er óumdeilt en kærandi hefur fyrir úrskurðarnefndinni lagt áherslu á að hann hafi leyfi sem byggingariðnfræðingur og hafi starfað sem slíkur í tilskyldan tíma.

Verkefni Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar eru tíunduð í 5. gr. mannvirkjalaga og er eitt þeirra að standa fyrir námskeiðum til réttinda fyrir hönnuði og byggingarstjóra og veita hönnuðum, iðnmeisturum og slökkviliðsmönnum löggildingu. Fjallað er um löggildingu iðnmeistara í 3. mgr. 32. gr. laga nr. 160/2010, en þar segir að þeir iðnmeistarar einir geti borið ábyrgð á einstökum verkþáttum við mannvirkjagerð sem hlotið hafi til þess löggildingu Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar. Ákvæði um löggildingu hönnuða er síðan að finna í 25. og 26. gr. laganna en meðal skilyrða fyrir löggildingu þeirra er að umsækjandi hafi hlotið heimild hlutaðeigandi ráðherra til starfsheitisins samkvæmt lögum nr. 8/1996 um löggildingu nokkurra starfsheita sérfræðinga í tækni- og hönnunargreinum. Ekkert er hins vegar vikið í mannvirkjalögum að byggingariðnfræðingum í þessu sambandi og verður ekki séð að áður hafi verið gert ráð fyrir löggildingu þeirra af hálfu annarra stjórnvalda umfram löggildingu starfsheitisins, en kærandi hefur fengið leyfi atvinnuvega- og nýsköpunarráðherra til að nota starfsheitið byggingariðnfræðingur.

Ákvæði 2. mgr. 28. gr. laga nr. 160/2010 er orðað á þann veg að nærtækt er að skilja það sem svo að þeir sem þar eru taldir upp þurfi allir að hafa hlotið aðra löggildingu Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar en þá sem felst í leyfi til að vera byggingarstjóri. Forsaga ákvæða um byggingarstjóra og lögskýringargögn þau sem áður hafa verið rakin benda hins vegar til þess að sú hafi ekki verið ætlun löggjafans. Orðalag 2. mgr. 28. gr. er að stofni til úr lögum nr. 73/1997 og var gerð tillaga til lagfæringar ákvæðisins í frumvarpi til breytingalaga nr. 170/2000 sökum þess að orðalagið byði upp á þann misskilning að byggingariðnfræðingur þyrfti löggildingu  og var einnig tekið fram í frumvarpinu að svo væri ekki. Þykir forsaga sú sem áður er rakin styðja að um óheppilega orðaröðun hafi verið að ræða enda ljóst af lögskýringargögnum að löggjafinn féll frá þeirri kröfu í upphafi að eingöngu iðnmenntaðir húsasmiðir eða múrarameistarar eða tilgreindir hönnuðir gætu orðið byggingarstjórar. Þá gera mannvirkjalög almennt ekki ráð fyrir að byggingariðnfræðingar þurfi löggildingu Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar. Segir og í lögskýringargögnum, um það nýmæli að byggingarstjórar skuli hafa reynslu af störfum við byggingarframkvæmdir eða byggingareftirlit, að gerð sé krafa um tveggja ára starfsreynslu sem löggiltir iðnmeistarar eða byggingariðnfræðingar. Er því gerður greinarmunur þar á milli, enda teljast byggingariðnfræðingar ekki til iðnmeistara. Túlkun stofnunarinnar um að önnur löggilding hennar sé ófrávíkjanlegt skilyrði fyrir veitingu starfsleyfis sem byggingarstjóri veldur því að sá hluti ákvæðis 2. mgr. 28. gr. sem gefur byggingariðnfræðingum þess kost að lögum að öðlast starfsréttindi sem byggingarstjórar við gerð tiltekinna gerða mannvirkja verður þýðingarlaus. Að mati úrskurðarnefndarinnar er sú túlkun of fortakslaus að teknu tilliti til þess sem að framan er rakið, en stofnunin færði þau rök ein fyrir niðurstöðu sinni að skilja yrði ákvæði laganna á þann hátt sem hún gerði. Með hliðsjón af öllu því sem að framan er rakið verður sá skilningur hins vegar ekki lagður í 2. mgr. 28. gr. mannvirkjalaga. Þykir skorta á að Húsnæðis- og mannvirkjastofnun hafi lagt fullnægjandi mat á hvort heimfæra mætti aðstæður kæranda til nefnds lagaákvæðis. Hefði stofnuninni því verið rétt að taka til frekari rannsóknar og taka afstöðu til þess hvort menntun hans sem byggingariðnfræðingur og störf hans sem slíkur gætu talist fullnægjandi, auk lög­gildingar sem húsasmíðameistari. Af þeim sökum þykir verða að ógilda hina kærðu ákvörðun.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi ákvörðun Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar frá 16. nóvember 2020 um að synja umsókn A um starfsleyfi byggingarstjóra.

apr 19
Love0

103/2020 Reynilundur

Með

Árið 2021, föstudaginn 16. apríl, fundaði úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála í gegnum fjarfundabúnað. Þátt tóku Ómar Stefánsson varaformaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 103/2020, kæra á ákvörðun bæjarráðs Garðabæjar frá 22. september 2020 um að samþykkja afgreiðslu byggingarfulltrúa á tilkynntri stækkun bílskúrs að Reynilundi 11.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 15. október 2020, er barst nefndinni sama dag, kærir eigandi, Reynilundi 17, þá ákvörðun bæjarráðs Garðabæjar frá 22. september 2020 að samþykkja afgreiðslu byggingarfulltrúa á tilkynntri stækkun bílskúrs að Reynilundi 11. Er þess krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Garðabæ 19. janúar 2021.

Málavextir: Mál þetta á sér nokkra forsögu en með umsókn, dags. 27. september 2017, sóttu eigendur Reynilundar 11 um byggingarleyfi fyrir stækkun bílskúrs þeirra auk þess að settar yrðu dyr og gluggi á suðurhlið bílskúrsins. Á fundi bæjarstjórnar Garðabæjar 17. október 2019 var umsókninni hafnað. Sú ákvörðun var kærð til úrskurðarnefndarinnar af eigendum Reynilundar 11 og með úrskurði, uppkveðnum 29. október 2020, var því máli sem er nr. 121/2020, vísað frá nefndinni sökum skorts á lögvörðum hagsmunum.

Með auglýsingu í B-deild Stjórnartíðinda 6. maí 2020 tók gildi nýtt deiliskipulag fyrir Lundahverfi í Garðabæ þar sem raðhúsið Reynilundur 11-17 stendur. Sú ákvörðun var kærð til úrskurðarnefndarinnar af eiganda Reynilundar 17 sem jafnframt er arkitekt raðhúsa­lengjunnar og kærandi þessa máls. Með úrskurði, uppkveðnum 16. október 2020 í því máli, sem er nr. 46/2020, var kröfu um ógildingu deiliskipulagsins hafnað.

Í kjölfar þess að deiliskipulagið tók gildi tilkynntu eigendur Reynilundar 11 byggingarfulltrúa Garðabæjar um fyrirhugaða framkvæmd sína við stækkun bílskúrs, sbr. gr. 2.3.6. í byggingar­reglugerð nr. 112/2012. Á fundi bæjarráðs Garðabæjar 22. september 2020 var staðfest sú afgreiðsla byggingarfulltrúa að tilkynnt framkvæmd vegna stækkunar bílskúrs að Reynilundi 11 væri undanþegin byggingarleyfi, sbr. h-lið gr. 2.3.5. í byggingarreglugerð.

Málsrök kæranda: Kærandi bendir á að framkvæmdir að Reynilundi 11 hafi hafist í gildistíð eldra deiliskipulags Lundahverfis en samkvæmt því hafi umrædd viðbygging verið utan byggingarreits og því ekki fallið undir undanþáguheimild h-liðar gr. 2.3.5. í byggingar­reglugerð nr. 112/2012, þar sem gerður sé áskilnaður um að framkvæmdir séu í samræmi við deiliskipulag. Ekki sé heimilt að undanþiggja framkvæmd byggingarleyfi með afturvirkum hætti með vísan til deiliskipulags sem samþykkt hafi verið þegar framkvæmdum hafi nánast verið lokið. Þá fari það í bága við bæði nýtt og eldra skipulag Lundahverfis að útbúa nýja íbúð í bílskúrnum að Reynilundi 11 eins og augljóslega sé nú langt komið. Engin hönnunar-gögn liggi fyrir í málinu og því geti byggingarfulltrúi og bæjarráð ekki komist að þeirri niðurstöðu að framkvæmdin samræmist skipulagi. Þá virðist ekki hafa verið leitað umsagnar skipulagsfulltrúa hvað það varði, sem þó sé skylt sbr. 5. mgr. gr. 2.4.2. í byggingarreglugerð og leiðbeiningar Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar við gr. 2.3.6. í reglugerðinni. Þá liggi fyrir að breytt notkun rýmis úr bílskúr í íbúð sé ávallt byggingarleyfisskyld skv. 1. mgr. 9. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki.

Ekki sé um óverulega breytingu að ræða og muni hún hafa áhrif á götumynd og hagsmuni nágranna. Verið sé að bæta fimmta raðhúsinu við fjögurra húsa lengju. Ef eigendur Reyni­lundar 13 og 15 fari að dæmi eigenda Reynilundar 11 verði um sjö íbúða raðhúsalengju að ræða í stað fjögurra íbúða raðhúss. Það sé um 20% aukning íbúða í götunni. Ljóst sé að framkvæmdin að Reynilundi 11 sé þess eðlis að hún geti ekki fallið undir undanþáguheimild gr. 2.3.5. í byggingarreglugerð.

Í gildi séu skýrar reglur um málsmeðferð vegna tilkynntra framkvæmda, sbr. gr. 2.3.6. í byggingarreglugerð. Þar komi m.a. fram að tilkynningum samkvæmt gr. 2.3.5. skuli fylgja greinargerð hönnuðar um að breytingin sé innan þeirra marka sem tilgreind séu í nefndri grein og rökstuðningur fyrir því að breytingin uppfylli kröfur byggingarreglugerðar og samræmist skipulagsáætlunum auk viðeigandi hönnunargagna þar sem gerð sé grein fyrir breytingunni. Með tilkynningu eigenda Reynilundar 11 hafi einungis fylgt greinargerð hönnunar sem hafi verið full af rangfærslum og heimatilbúnum lögskýringum. Engin hönnunargögn af umræddum framkvæmdum hafi fylgt með tilkynningunni þrátt fyrir skýran áskilnað þar um í b-lið 1. mgr. í gr. 2.3.6. í byggingreglugerð. Hafi tilkynningin þegar af þeirri ástæðu ekki verið tæk til afgreiðslu. Um gróft brot gegn ákvæðum byggingarreglugerðar sé að ræða og alvarlega vanrækslu á eftirlitshlutverki byggingarfulltrúa. Sé ótvírætt að slík brot valdi ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar.

Íbúðir raðhússins að Reynilundi 11-17 séu tengd á göflum þeirra og mjög hefðbundin raðhús að því leyti. Raðhús falli undir lög nr. 26/1994 um fjöleignarhús, sbr. 4. tl. 1. gr. laganna. Liggi fyrir fjölmörg álit kærunefndar húsamála og dómar sem staðfesti það, sbr. m.a. álit kærunefndar í máli nr. 8/2016 og dóm Hæstaréttar í máli nr. 519/20108. Í máli kærunefndar húsamála nr. 8/2016 höfðu verið gerðir sjálfstæðir lóðarleigusamningar um hvert húsnúmer raðhúsalengjunnar eins og gildi um raðhúsin að Reynilundi 11-17. Að mati kærunefndarinnar breytti það engu um þá almennu reglu að raðhús teldust fjöleignarhús samkvæmt ákvæðum fjöleignarhúsalaga. Ekkert í lóðarleigusamningnum styðji þá fullyrðingu í greinargerð með tilkynningu að húsið og ytra byrði þess sé séreign.

Fyrir liggi að breyting á ytra byrði hússins verði ekki gerð nema með samþykki allra eigenda raðhúsalengjunnar. Samkvæmt 1. tl. 1. mgr. 8. gr. fjöleignarhúsalaga teljist allt ytra byrði fjöleignarhúss, útveggir, þak og gaflar til sameignar þess. Þá segi í 1. mgr. 30. gr. sömu laga að sé um byggingu, endurbætur eða framkvæmdir að ræða sem ekki hafi verið gert ráð fyrir í upphafi og á samþykktri teikningu þá verði ekki í hana ráðist nema allir eigendur samþykki ef um sé að ræða verulega breytingu á sameign, þar á meðal útliti hússins. Enginn vafi leiki á því að umræddar framkvæmdir teljist verulegar breytingar á sameign enda breyti þær ytri ásýnd hússins, útliti þess og notkun. Með breytingunum sé verið að útbúa 50 m2 íbúð í bílskúrnum og útbúin sé 15 m2 geymsla. Engin bílageymsla verði þá í húsinu þrátt fyrir að slíkt sé skilyrði samkvæmt deiliskipulagi. Ekki sé gert ráð fyrir þessum breytingum á upprunalegum teikningum að húsinu. Ótvírætt sé að breyting á útliti húss með varðveislugildi, sbr. umfjöllun um það í deiliskipulagi Lundahverfis sem samþykkt hafi verið 20. febrúar 2020, sé veruleg breyting í skilningi ákvæðisins sem þurfi samþykki allra sameigenda. Samkvæmt 27. gr. fjöleignarhúsalaga séu breytingar á hagnýtingu séreignar frá því sem verið hafi eða ráð hafi verið gert fyrir í upphafi, sem hafi í för með sér verulega meira ónæði, röskun eða óþægindi fyrir aðra eigendur eða afnotahafa en áður hafi verið og gangi og gerist í sambærilegum húsum, háðar samþykki allra eigenda hússins. Skýrt sé að bílskúr í raðhúsalengjunni verði ekki breytt í sjálfstæða íbúð án samþykkis allra í lengjunni auk þess sem slík breyting fari í bága við skipulagsskilmála hverfisins.

Í álitum kærunefndar húsamála hafi sambærilegar breytingar verið taldar verulegar og verið hafnað, hafi ekki verið gert ráð fyrir þeim á upprunalegum teikningum. Þar að auki hafi úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála staðfest framangreint með úrskurði sínum í máli nr. 99/2018, uppkveðnum 13. febrúar 2020. Í því máli hafi verið deilt um byggingarleyfi fyrir bílskúr á lóð að Drápuhlíð í Reykjavík. Gert hafi verið ráð fyrir bílskúr á samþykktum teikningum frá árinu 1946, en hæð þeirrar bílskúrsteikningar sem óskað hafi verið byggingar­leyfis fyrir rúmaðist ekki innan hinna gömlu teikninga og var leyfið því fellt úr gildi.

Þá hafi kærunefnd húsamála rakið það í álitum sínum að ákvarðanir um breytingar á sameign þurfi að taka á sameiginlegum vettvangi eigenda, þ.e. á húsfundi. Sé um endurbætur eða framkvæmdir að ræða sem ekki hafi verið gert ráð fyrir í upphafi og á samþykktri teikningu. Ekki verði séð að í þær framkvæmdir verði ráðist nema allir eigendur samþykki. , sbr. 1. mgr. 30. gr. og 6. tl. a-liðar 41. gr. fjöleignarhúsalaga, sbr. mál nefndarinnar nr. 47/2007.

Af framangreindu sé ljóst að breytingar sambærilegs eðlis og þær sem um ræði við Reynilund 11 teljist til verulegra breytinga í skilningi 1. mgr. 30. gr. laganna. Samþykki allra húseigenda þurfi fyrir slíkum framkvæmdum og eigendum að Reynilundi 11 hafi mátt vera það ljóst frá upphafi. Óheimilt og ólögmætt hafi því verið af hálfu byggingarfulltrúa og bæjarráðs að heimila umdeildar framkvæmdir.

Ekki liggi fyrir að eigendur Reynilundar 11 hafi uppfyllt skilyrði gr. 2.3.7. í byggingar-reglugerð um að ganga ekki á rétt nágranna og að virða ákvæði laga um fjöleignarhús. Þá hafi ekki verið sýnt fram á með hönnunargögnum að framkvæmdirnar uppfylli öryggiskröfur byggingarreglugerðar og framkvæmdirnar samræmist ekki skipulagi. Byggingarfulltrúa og bæjarráði hafi verið þetta kunnugt og ákvörðun þeirra um að heimila framkvæmdir að Reynilundi 11 því ekki í samræmi við lög, sbr. m.a. lögmætisreglu stjórnsýsluréttarins.

Málsrök bæjaryfirvalda: Af hálfu bæjaryfirvalda er vísað til þess að í framhaldi af samþykkt bæjarstjórnar á nýju deiliskipulagi fyrir Lundahverfi hafi eigendur Reynilundar 11 sótt um leyfi til að stækka bílgeymslu um 1,6 m eða sem nemi um 10 fermetrum innan byggingarreits. Í byggingarlýsingu sé framkvæmdinni lýst með eftirfarandi hætti: „Færsla á á timburvegg í bílskúr sem snýr inn í garð um 1,6 m. Gluggi og hurð sett á vegginn, byggður upp með timburstoðum, klæddur að innan með gifsi einangrað með 150 mm þéttull, að utan klætt með panil. Þak er byggt upp með sperrum klætt með 1×6, einangruð með 220 mm þakull. Á þaki er ásoðið asfalt pappi tvö lög, klætt að innan með gifsi.“

Það hafi verið mat byggingarfulltrúa að um væri að ræða framkvæmdir sem væru svo minniháttar að þær teldust undanþegnar byggingarleyfi samkvæmt gr. 2.3.5. í byggingar­reglugerð eins og henni var breytt með reglugerð nr. 360/2016. Umræddar framkvæmdir uppfylli í einu og öllu skilyrði h-liðar ákvæðisins um viðbyggingar þar sem um sé að ræða byggingu á einni hæð innan byggingarreits og flatarmál byggingar aðeins um 10  m2. Í samræmi gr. 2.3.6. í byggingarreglugerð hafi verið lögð fram greinargerð hönnuðar, dags. 12. ágúst 2020 þar sem framkvæmdinni sé lýst nánar í samræmi við fyrirliggjandi hönnunargögn. Því sé hafnað að ekki liggi fyrir tilskilin hönnunargögn og sé vísað til fylgiskjala í því sambandi.

Augljóst megi vera að samkvæmt framlögðum gögnum sé ekki verið að breyta húsinu í tvíbýlishús þótt verið sé að breyta notkun á hluta bílgeymslu. Telja verði að það leiði að lögvörðum eignarrétti eigenda að þeim sé heimilt að nýta hluta bílgeymslu til þeirra nota sem sé í samræmi við landnotkun íbúðarsvæða. Það geti ekki fengist staðist að meina eigendum önnur not af bílgeymslum en þau ein að geyma þar bifreiðar.

Þá sé því mótmælt að breytingar á innra skipulagi hússins að Reynilundi 11, sem að mati eigenda henti betur þörfum fjölskyldu þeirra, muni hafa í för með sér verulega meira ónæði, röskun og óþægindi fyrir aðra eigendur raðhúslengjunnar, en það sem almennt megi gera ráð fyrir í íbúðarhúsahverfi. Í málinu liggi ekkert fyrir um áform eigenda Reynilundar 11 um að skipta húsinu í tvær sjálfstæðar eignir. Umrætt hús sé óskipt eign og verði að telja að eigendum sé það frjálst að ákveða innan þeirra marka sem deiliskipulag segi til um hvernig innra skipulagi hússins sé háttað óháð skoðunum nágranna. Í þessu samband sé vísað til nýlegrar niðurstöðu Hæstaréttar í máli nr. 25/2020 þar sem fjallað hafi verið um byggingar-leyfi fyrir viðbyggingu.

Umrædd viðbygging, sem rúmist innan byggingarreits, geti aldrei talist annað en minniháttar framkvæmd enda um að ræða óverulega breytingu er varði ekki útlit og form mannvirkisins.  Raðhúsið við Reynilund 11 standi á leigulóð samkvæmt lóðarleigusamningi, dags. 19. nóvember 1968. Lóðarréttindin séu séreign eigenda en ekki sameiginleg með eigendum raðhúsalengjunnar við Reynilund 11-17. Framkvæmdin sé alfarið innan séreignarreits á bak­lóð hússins og ekki sýnileg öðrum lóðarréttarhöfum raðhúsalengjunnar. Þá hafi viðbyggingin engin áhrif á aðra eigendur hennar og geti með engu móti varðað lögvarða hagsmuni þeirra. Framkvæmdir við viðbygginguna hafi engin áhrif á ásýnd eða heildarmynd raðhúslengjunnar og þá sé götumynd húsanna að öllu leyti óbreytt.

Í málinu liggi fyrir að eigendur aðliggjandi raðhúsa nr. 13 og 15 hafi samþykkt framkvæmdir við umrædda viðbyggingu. Ef vísa eigi til laga um fjöleignarhús megi ljóst vera að um sé að ræða framkvæmdir sem ekki geti talist verulegar og sé því fullnægjandi að fyrir liggi samþykki meirihluta eigenda.

Í kæru sé vísað til hagsmuna kæranda sem hönnuðar raðhúslengjunnar að Reynilundi 11-17. Í því sambandi sé vísað til úrskurðar úrskurðarnefndarinnar varðandi staðfestingu á lögmæti deiliskipulags Lundahverfis, en þar komi fram að álitaefni um inntak og vernd höfundarréttar ráðist af ákvæðum höfundalaga nr. 73/1972 og falli utan valdsviðs nefndarinnar. Meginatriði máls þessa sé að staðfesta heimildir eigenda til að vera frjálsir að því að nýta eign sína á þann hátt sem samrýmist landnotkun samkvæmt skipulagskilmálum. Minniháttar viðbygging innan byggingarreits sem á engan hátt geti haft grenndaráhrif falli augljóslega þar undir.

Viðbótarathugasemdir kæranda: Bent er á þess að umsögn sveitarfélagsins hafi fylgt ný gögn, þ.e. samþykki eigenda Reynilundar 13 og 15 og uppdrættir af umræddri breytingu. Kærandi hafi ekki séð þau gögn áður þrátt fyrir að hafa með tölvupósti 22. september 2020 gert kröfu um og fengið afhent gögn málsins frá byggingarfulltrúa. Bendi þetta til þess að gögnin hafi ekki legið fyrir þegar bæjarráð hafi afgreitt málið sem sé skýrt brot á ákvæðum gr. 2.3.6. í byggingarreglugerð nr. 112/2012 og rannsóknarreglu stjórnsýslulaga nr. 37/1993.

Þá uppfylli framangreindir uppdrættir ekki þær kröfur sem gerðar séu til hönnunargagna skv. köflum 4.2-4.5 í byggingarreglugerð. Megi sem dæmi taka að salerni og eldhús séu ekki sýnd, engin grein gerð fyrir brunavörnum og loftræsingu, lagnateikningar vanti og byggingarlýsing sé ófullkomin. Megi í þessu samand t.d. nefna að almennt skuli vera tvær flóttaleiðir út úr öllum íbúðum og notkunareiningum sbr. gr. 9.5.3. í byggingarreglugerð. Heimila megi frávik frá þessu að uppfylltum tilteknum skilyrðum. Engin grein sé gerð fyrir því á uppdráttum eða greinargerð hönnuðar um hvort þessi skilyrði séu uppfyllt. Eftirlit byggingarfulltrúa hafi einkum þann tilgang að tryggja öryggi, heilnæmi og aðgengi húsnæðis. Það að breyta bílskúr í íbúð þar sem fólk dvelji og sofi feli í sér nýjar og auknar kröfur til brunavarna, hollustuhátta og aðgengis umrædds rýmis. Með því að samþykkja hina ófullkomnu uppdrætti og greinargerð og krefjast ekki byggingarleyfis hafi byggingarfulltrúi og sveitarfélagið vanrækt eftirlitshlutverk sitt skv. 2. mgr. 4. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki.

Í þessu samhengi megi einnig benda á að samkvæmt 2. mgr. 14. gr. húsaleigulaga skuli leiguhúsnæði fullnægja kröfum sem settar séu fram í lögum og reglugerðum. Þá segi í 3. mgr. 23. gr. laga nr. 75/2000 um brunavarnir að séu gerðar breytingar á mannvirki, eða starfsemi þess breytt þannig að gerðar séu nýjar eða auknar kröfur um brunavarnir í því, sé eiganda eða forráðamanni skylt að fá til þess samþykki byggingarfulltrúa og jafnframt að gera viðeigandi ráðstafanir til að kröfum um brunavarnir sé fullnægt. Íbúðin í Reynilundi 11 hafi nú verið leigð út. Nýting íbúðarinnar snúi ekki einungis að eigendum hennar eins og látið sé liggja að í umsögn Garðabæjar. Sem lögbundinn eftirlitsaðili á sviði mannvirkjamála beri sveitarfélaginu að hafa eftirlit með að þær breytingar sem gerðar séu á húsnæði uppfylli kröfur byggingarreglugerðar og að sótt sé um tilskilin leyfi vegna þess, en það hafi ekki verið gert í þessu máli.

Í umsögn Garðabæjar sé vísað til dóms Hæstaréttar í máli nr. 25/2020 til stuðnings því að eigendur Reynilundar 11 sé  frjálst að ákveða innan þeirra marka sem deiliskipulag segi til um hvernig innra skipulagi hússins sé háttað óháð skoðunum nágranna. Hins vegar séu aðstæður í umræddu máli ekki sambærilegar aðstæðum í máli þessu og hafi dómurinn því ekki gildi í þessu máli. Megi nefna að umrætt dómsál hafi fjallað um kröfu um ógildingu byggingarleyfis en ekki hvort framkvæmd væri þess eðlis að falla undir undanþáguheimild gr. 2.3.5. í byggingarreglugerð. Þar hafi verið fjallað um einbýlishús en ekki fjöleignarhús eins og hér eigi við.

Þá sé ekki hægt að fallast á að tilkynnt framkvæmd sé minniháttar. Bæði sé um að ræða breytta notkun og verulega útlitsbreytingu. Úrskurðarnefndin hafi þegar tekið afstöðu til þess í úrskurði í máli nr. 98/2019 (Langeyrarvegur) að breyting á útliti bílskúrs geti ekki fallið undir undantekningarákvæði c-liðar gr. 2.3.5. í byggingarreglugerð. Sé nefndin því þegar búin að skera úr því álitaefni sem uppi sé í þessu máli.

Með umsögn Garðabæjar hafi fylgt undirritað samþykki eigenda Reynilundar 13 og 15 fyrir umræddum breytingum. Ekki komi fram í yfirlýsingunni hverskonar breytingu umræddir eigendur séu að samþykkja. Samkvæmt ákvæðum laga um fjöleignarhús beri að taka ákvarðanir um breytingar á sameign á húsfundi. Þá sé bent á að yfirlýsingin sé undirrituð 28. maí 2020 af seljendum Reynilundar 15, þremur dögum áður en sú eign hafi verið afhent nýjum eigendum. Teikningar sem fylgt hafi yfirlýsingu eigenda séu hins vegar ekki dagsettar fyrr en 9. júní. Kaupsamningur hafi verið undirritaður 17. apríl 2020 og hafi það því verið hinir nýju eigendur sem hafi haft forræði á þeirri ákvörðum sem um ræðir, en ekki seljandi.

Bent sé á að „bílskúr“ að Reynilundi 11 samkvæmt uppdrætti sé ekki lengur bílskúr, hann sé 52 m2 íbúð og 11 m2 geymsla. Samkvæmt skilmálum deiliskipulagsins skuli á hverri lóð fyrir einbýlishús, raðhús eða parhús gert ráð fyrir 2 bílastæðum á lóð og bílageymslu fyrir 1-2 bíla. Eins og breytingin komi fram á uppdráttum samræmist hún ekki ofangreindu ákvæði skipulagsins.

Þá geti ákvæði lóðarleigusamnings ekki leitt til þess að framkvæmdirnar séu öðrum eigendum óviðkomandi. Samkvæmt skýrum ákvæðum 3. mgr. 1. gr. laga um fjöleignarhús falli raðhús undir ákvæði þeirra. Lóðarleigusamningur sem gerður hafi verið löngu fyrir gildistöku gildandi laga um fjöleignarhús breyti engu þar um og geti ekki vikið til hliðar skýrum og ófrávíkjanlegum ákvæðum fjöleignarhúsalaga.

———-

Framkvæmdaraðila var gefinn kostur á að koma á framfæri sjónarmiðum sínum í málinu en hann hefur ekki tjáð sig um málatilbúnað kærenda.

Niðurstaða: Með hinni kærðu ákvörðun samþykkti bæjarráð Garðabæjar fyrir sitt leyti fyrir­hugaða viðbyggingu við bílskúr við raðhúsið að Reynilundi 11 í Garðabæ að undangenginni tilkynningu um framkvæmdina. Um er að ræða viðbyggingu við þegar byggðan bílskúr á baklóð. Er lóðin ein af fjórum sem raðhúsið stendur á og er Reynilundur 11 í enda raðhúsa-lengjunnar. Raðhúsið Reynilundur 11, 13, 15 og 17 er teiknað sem ein heild og var lóðunum úthlutað til eins aðila til þess að byggja á þeim raðhús, en lóð hverrar íbúðar er í séreign.

Samkvæmt 1. mgr. 9. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki er óheimilt að grafa grunn fyrir mannvirki, reisa það, rífa eða flytja, breyta því, burðarkerfi þess eða lagnakerfum eða breyta notkun þess, útliti eða formi nema að fengnu leyfi viðkomandi byggingarfulltrúa. Ráðherra getur í reglugerð kveðið á um að minni háttar mannvirkjagerð eða smávægilegar breytingar á mannvirkjum skuli undanþiggja byggingarleyfi eða að slíkar framkvæmdir séu einungis tilkynningarskyldar.

Í gr. 2.3.5. í byggingarreglugerð nr. 112/2012 eru taldar upp framkvæmdir og breytingar sem undanþegnar eru byggingarleyfi enda séu þær í samræmi við deiliskipulag. Í h-lið ákvæðisins kemur fram að ein viðbygging við mannvirki sé undanþegin byggingarleyfi þar sem hún sé innan byggingarreits, að hámarki 40 m2 að flatarmáli og á einni hæð. Tilkynna skuli um slíka framkvæmd til leyfisveitanda. Í gr. 2.3.6. reglugerðarinnar er fjallað um málsmeðferð tilkynningarskyldra framkvæmda. Þar kemur fram að tilkynningum til leyfisveitanda samkvæmt ákvæði 2.3.5. gr. skuli fylgja greinargerð hönnuðar um að breytingin sé innan þeirra marka sem tilgreind séu í ákvæðinu og rökstuðningur fyrir því að breytingin uppfylli kröfur byggingarreglugerðar og samræmist skipulagsáætlunum. Einnig skuli fylgja viðeigandi hönnunargögn þar sem gerð sé grein fyrir breytingunni. Greinargerðir og hönnunargögn skuli gerð af löggiltum hönnuðum á þeim sérsviðum sem breytingin nái til og gildi allar viðeigandi kröfur 4.2. – 4.5. kafla reglugerðarinnar um hönnunargögnin. Um hönnunargögn segir enn-fremur í leiðbeiningum Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar við gr. 2.3.6. byggingarreglugerðar að allar sömu reglur gildi um hönnun tilkynningarskyldra fram­kvæmda og þær sem háðar séu byggingarleyfi. Þannig þurfi t.d. að afhenda leyfisveitanda aðal- og séruppdrætti vegna viðbygginga og lítilla húsa. Ef um sé að ræða breytingu á þegar byggðu mannvirki þurfi einungis að afhenda hönnunargögn sem snúi að breytingunni að mati hönnuðar. Samkvæmt gr. 2.3.7. kemur svo fram að eigandi sem ráðist í framkvæmdir sem falli undir 2.3.5. gr. beri ábyrgð á að ekki skapist hætta fyrir fólk og eignir vegna mann­virkisins og að virt séu öll viðeigandi ákvæði byggingarreglugerðar. Hann skuli einnig gæta þess að fyrirhugaðar framkvæmdir séu í samræmi við gildandi skipulagsáætlanir. Eigandi mannvirkis sem undanþegið sé byggingarleyfi beri ábyrgð á að ekki sé gengið á rétt nágranna og að virt séu ákvæði laga um fjöleignarhús.

Í samræmi við 4. tl. 3. mgr. 1. gr. laga nr. 26/1994 um fjöleignarhús gilda þau um raðhús og önnur sambyggð og samtengd hús, bæði eingöngu til íbúðar og að einhverju leyti eða öllu til annarra nota, allt eftir því sem við getur átt. Í 1. mgr. 3. gr. laganna segir að með húsi í lögunum sé átt við byggingu sem varanlega sé skeytt við land og standi sjálfstæð og aðgreind frá öðrum húsum eða skilur sig þannig frá þeim þótt sambyggð eða samtengd séu að eðlilegt og haganlegt sé að fara með hana samkvæmt lögum þessum sem sjálfstætt hús. Í 2. mgr. 3. gr. er tekið fram  að þótt sambyggð eða samtengt hús teljist tvö sjálfstæð hús eða fleiri skv. 1. mgr. þá gildi ákvæði laganna eftir því sem við geti átt um þau atriði og málefni sem sameiginleg séu, svo sem lóð ef hún sé sameiginleg að öllu leyti eða nokkru og um útlit og heildarsvip ef því sé að skipta. Í 1. mgr. 30. gr. laganna kemur fram að sé um byggingu, endurbætur eða framkvæmdir að ræða sem ekki hafi verið gert ráð fyrir í upphafi og á samþykktri teikningu verði ekki í hana ráðist nema allir eigendur samþykki, ef um sé að ræða verulega breytingu á sameign, þar á meðal útliti hússins. Í 2. mgr. er kveðið á um að sé um að ræða framkvæmdir sem hafi breytingar á sameign, utan húss eða innan, í för með sér sem þó geti ekki talist verulegar þá nægi að 2/3 hlutar eigenda, bæði miðað við fjölda og eignarhluta, séu því meðmæltir.

Umdeild viðbygging, sem er 15 m2 að flatarmáli og á einni hæð, fellur samkvæmt framan­sögðu undir tilkynningarskyldar framkvæmdir sem undanþegnar eru byggingarleyfi en getur eftir atvikum verið háð samþykki sameigenda viðkomandi fjölbýlishúss samkvæmt lögum um fjöleignarhús. Ber framkvæmdaraðili ábyrgð á að slíkt samþykki liggi fyrir sé þess þörf, skv. gr. 2.3.7. í byggingarreglugerð, eins og áður greinir. Hins vegar má benda á önnur réttarúrræði til að fá úr því skorið hvort samþykki sameigenda sé nauðsynlegt fyrir hinni umþrættu viðbyggingu, sbr. kærunefnd húsamála og dómstóla.

Eins og fram kemur í gr. 2.3.6. í byggingarreglugerð og leiðbeiningum Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar við þá grein, gilda allar sömu reglur um hönnunargögn fyrir tilkynntar framkvæmdir og byggingarleyfisskyldar. Með hinni tilkynntu framkvæmd fylgdi greinargerð hönnuðar auk aðaluppdrátta. Ekki verður séð að burðarþolsuppdrættir, eða yfirlýsing hönnuðar með löggildingu til hönnunar burðarvirkis, hafi fylgt með tilkynningu um fram­kvæmdina sem felur í sér tilfærslu á útvegg raðhússins með fyrirhugaðri viðbyggingu við bílskúrinn og verður með dyrum og glugga. Af þeim sökum verður hin kærða ákvörðun bæjarráðs Garðabæjar felld úr gildi.

Á það er bent að hin kærða ákvörðun tekur einungis til hinnar umþrættu 15 m2 viðbyggingar við bílskúr framkvæmdaraðila, en ekki til meintrar breyttar notkunar bílskúrs í íbúðarhúsnæði, sem kærandi vísar til í málatilbúnaði sínum. Telji kærandi að notkun bílskúrsins fari gegn samþykktum uppdráttum og deiliskipulagi getur hann beint erindi þess efnis til byggingarfulltrúa og farið fram á að hann beiti þvingunarúrræðum 55. gr. laga um mannvirki vegna hinnar ólögmætu notkunar. Ákvörðun byggingarfulltrúa um beitingu þvingunarúrræða er eftir atvikum kæranleg til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi hin kærða ákvörðun bæjarráðs Garðabæjar frá 22. september 2020 að samþykkja afgreiðslu byggingarfulltrúa á tilkynntri stækkun bílskúrs að Reynilundi 11.