Skip to main content
Úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála
des 22
Love0

73/2012 Laxeldi Arnarfjörður

Með

Árið 2015, fimmtudaginn 29. október, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Ásgeir Magnússon dómstjóri og Geir Oddsson auðlindafræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 73/2012, kæra á ákvörðun Fiskistofu um útgáfu rekstrarleyfis til fiskeldis til handa Arnarlaxi ehf. vegna framleiðslu á 3.000 tonnum af laxi árlega.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 20. júlí 2012, er barst nefndinni sama dag, kærir Arnór Halldórsson hdl., f.h. Fjarðalax ehf., Grandagarði 14, Reykjavík, þá ákvörðun Fiskistofu frá 21. júní 2012 að gefa út rekstrarleyfi til handa Arnarlaxi ehf. til framleiðslu á 3.000 tonnum af laxi árlega. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi. Með bréfi, dags. 6. febrúar 2014, gerir kærandi þá kröfu að framkvæmdir á grundvelli rekstrarleyfis verði stöðvaðar þar sem leyfishafi hyggist hefja framkvæmdir við Haganes í Arnarfirði samkvæmt hinni kærðu ákvörðun um veitingu rekstrarleyfis til starfrækslu fiskeldisstöðvar þar. Þar sem rekstrarleyfi veitir ekki heimild til framkvæmda heldur til reksturs fiskeldisstöðvar þótti ekki tilefni til að taka afstöðu til kröfu um stöðvun framkvæmda. Verður málið nú tekið til endanlegs úrskurðar.

Gögn málsins bárust frá Fiskistofu 28. ágúst 2012 og 18. mars 2014.

Málavextir: Hinn 9. september 2011 sótti Arnarlax ehf. um rekstrarleyfi til fiskeldis til Fiskistofu. Fram kom í umsókninni að um væri að ræða 3.000 tonna eldi í Arnarfirði og að beðið væri afgreiðslu Umhverfisstofnunar á starfsleyfi vegna eldisins. Fiskistofa frestaði afgreiðslu erindisins þar til starfsleyfi og fleiri fylgigögn bærust. Umhverfisstofnun gaf út starfsleyfi vegna eldisins 29. febrúar 2012, sem síðar var endurupptekið og starfsleyfi gefið út að nýju 30. apríl s.á.

Kærandi í máli þessu sendi bréf til Fiskistofu, dags. 26. apríl 2012, þar sem fram kom að ágreiningur væri um staðsetningu umsóttra kvíastöðva. Fiskistofa leitaði álits Matvælastofnunar af þessu tilefni og var þess m.a. óskað að fjallað yrði um sýkingarhættu vegna laxalúsar og afleiðingar hennar og um líkur á að laxalús dreifðist með hafstraumum á milli rekstaraðila í Arnarfirði. Í áliti dýralæknis fisksjúkdóma hjá Matvælastofnun, dags. 30. apríl 2012, kom fram að laxalús væri ein helsta ógn kvíaeldis í Arnarfirði en þeirri áhættu væri hægt að halda í algjöru lágmarki miðað við umhverfisaðstæður í dag ef farið yrði að gildandi leikreglum um fjarlægðarmörk, kynslóðaskipt eldi og hvíldartíma kvíastæða. Bent var á að niðurstöður eldri rannsókna sýndu að þar sem lús væri á annað borð til staðar væri fiskilúsin nánast allsráðandi, en laxalús hefði einungis greinst í undantekningartilfellum í kvíafiski. Nýrri athuganir féllu á sama veg, þ.e. fiskilúsin væri yfirgnæfandi, en ein og ein laxalús hefði þó sést. Þegar lúsin væri á sviflægt þroskastig gæti hún hæglega dreifst um allan fjörðinn en tilraunir sýndu að 180° dagar, þ.e. einn mánuður við 6°C, væri algjör lágmarkshvíld eldissvæði.

Með tölvupósti umsækjanda til Fiskistofu 2. maí 2012 var tekið fram vegna umsóknarinnar að óskað væri eftir að rekstrarleyfi yrði gefið út vegna tveggja þeirra staðsetninga sem tilgreindar væru í starfsleyfinu, þ.e. svæðis merkt A, utan við Hrafnseyri við norðanverðan Arnarfjörð, og svæðis merkt B, sem væri við Haganes. Umsókn um svæði merkt C, sem væri við utanverðan Fossfjörð, myndi umsækjandi afturkalla. Með bréfi, dags. 3. s.m., leitaði Fiskistofa skýringa frá Umhverfisstofnun varðandi heimilt framleiðslumagn á hverju svæði, sem tilgreint væri í starfsleyfinu. Skýringar stofnunarinnar bárust Fiskistofu með bréfi, dags. 10. s.m., og var þar tekið fram að starfsleyfið tilgreindi ekki eða afmarkaði framleiðslumagn á hverju svæði fyrir sig.

Með bréfum, dags. 21. maí 2012, óskaði Fiskistofa eftir umsögnum frá Matvælastofnun, Hafrannsóknastofnun, Veiðimálastofnun, Siglingastofnun, Landhelgisgæslunni, Vesturbyggð og Ísafjarðarbæ, sem og frá tilgreindum hagsmunaaðilum, m.a. kæranda. Umsagnarbeiðninni fylgdi umsókn um rekstrarleyfið, afrit af starfsleyfi vegna eldisins og öðrum fylgigögnum, sem og afstöðumynd af fyrirhuguðum eldisstöðum. Kom fram í umsögn Hafrannsóknastofnunar að hún gerði ekki athugasemdir við framleiðslumagn eða tvö eldisvæðanna, svæði A og svæði B, en að þriðja svæðið merkt C væri of nálægt laxeldisstöð kæranda í Fossfirði samkvæmt nýlegri reglugerð um fiskeldi og kæmi því ekki til greina að mati stofnunarinnar. Veiðimálastofnun benti á að fiskeldi gæti haft neikvæð áhrif á stofna ferskvatnsfiska og lagði til að áður en eldismagn yrði aukið yrði farið í að meta burðargetu svæðisins, gera áætlun um svæðaskiptingu og samhæfingu og tryggja að hægt væri að rekja þá fiska sem slyppu úr kvíum til uppruna og sleppistaðar. Í umsögn dýralæknis fisksjúkdóma hjá Matvælastofnun frá 11. júní 2012 kom fram það álit að út frá vistfræðilegum og sjúkdómstengdum sjónarmiðum teldi álitsgjafi fullvíst að burðargeta fjarðarins til fiskelds gæti með góðu móti rúmað tvö öflug fyrirtæki og að mjög mikilvægt væri að staðsetningar kvíaþyrpinga væru ígrundaðar. Álitsgjafi benti á að staðsetningu eldisins við Haganes þyrfti að skoða nánar með tilliti til hafstrauma, en hún væri á mörkum þess að uppfylla tilskilin fjarlægðarmörk. Lagðist álitsgjafi ekki gegn leyfisveitingunni svo fremi að Fiskistofa setti m.a. kröfur um fjarlægðarmörk.

Fiskistofa gaf út rekstrarleyfi 21. júní 2012, og er leyfilegt framleiðslumagn samkvæmt því allt að 3.000 tonn af laxi á ári, með starfsemi á tveimur tilteknum svæðum í Arnarfirði, Tjaldaneseyrum, sem mun vera svæði merkt A, og Haganesi, sem mun vera svæði merkt B.  Er það sú ákvörðun sem kærð er í máli þessu.

Við málsmeðferð og ákvarðanatöku Fiskistofu lá fyrir ákvörðun Skipulagsstofnunar frá 20. apríl 2011 þess efnis að eldi það sem hér um ræðir skyldi ekki háð mati á umhverfisáhrifum. Umhverfisráðherra kvað upp úrskurð 4. júlí 2012 vegna þeirrar ákvörðunar, felldi hana úr gildi og kvað á um að eldið skyldi háð mati á umhverfisáhrifum. Kærandi fór fram á með bréfi til Fiskistofu 20. s.m. að ákvörðun um útgáfu rekstrarleyfisins yrði afturkölluð. Með úrskurði uppkveðnum 30. nóvember s.á. féllst umhverfisráðherra á að endurupptaka úrskurð sinn frá 4. júlí s.á., felldi hann úr gildi og staðfesti jafnframt ákvörðun Skipulagsstofnunar frá 20. apríl 2011 um að eldið skyldi ekki háð mati á umhverfisáhrifum.

Málsrök kæranda: Kærandi bendir á að forsendur hafi brostið fyrir útgáfu rekstrarleyfisins þar sem ákvörðun Skipulagsstofnunar 20. apríl 2011, þess efnis að fyrirhugað eldi skyldi ekki háð mati á umhverfisáhrifum, hafi verið felld úr gildi með úrskurði umhverfisráðherra 4. júlí 2012. Í leyfinu séu aðeins sett almenn skilyrði vegna vöktunar, búnaðar og ytra og innra eftirlits. Engar kröfur eða skilyrði séu sett vegna umhverfisþátta eða krafna sem lúti að verndun umhverfisins. Þá dragi kærandi í efa að leyfishafi muni hefja starfsemi innan 24 mánaða frá útgáfu leyfisins, en Fiskistofu sé þá heimilt að fella rekstrarleyfið niður, sbr. gr. 7.1. í leyfinu.

Hið umdeilda rekstrarleyfi taki til svæðis sem sé mjög nálægt eldissvæði kæranda. Nálægð á milli eldissvæða skipti miklu varðandi smit og sjúkdóma sem herja kunni á fiski. Sá fiskur sem kærandi framleiði sé sérstaklega vottaður til sölu hjá verslunarkeðjunni Whole Foods Market sem lífrænt ræktaður. Þess vegna sé verðmæti hans mun meira en annars fisks sem ekki hafi slíka vottun. Viðskiptahugmynd, fjárfestingar og fjárhagsáætlun kæranda geri ráð fyrir því að sá fiskur sem félagið framleiði sé allur vottaður sem lífrænn fiskur. Ef meðhöndla þurfi eldisfisk á svæðinu, þ.e. í Arnarfirði, með utanaðkomandi efnum, s.s. með efnaböðum, verði vottunin ekki framlengd. Það hafi þær afleiðingar að það verð sem fáist fyrir fiskinn lækki mjög sem aftur hafi þær afleiðingar að grundvellinum verði kippt undan starfsemi og rekstri kæranda. Það eldi sem sé fyrirhugað sé hefðbundið, en ekki lífrænt, eldi. Fjárhagslegir hagsmunir kæranda af því að geta stundað lífrænt fiskeldi séu miklir. Leiði af meðalhófsreglu 12. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 að fella beri hið umdeilda rekstarleyfi niður án tafar, en annars þyrfti kærandi að sæta lengri bið eftir niðurstöðu um hvort leyfið héldi gildi sínu eða ekki. Yrði niðurstaðan sú að leyfið héldi gildi sínu hefði kærandi lagt fram mikið fé í starfsemi sem kollvarpað væri þar sem nálægð væri of mikil á milli eldissvæða. Eldi kæranda yrði ekki lengur lífrænt sem myndi hafa í för með sér lækkun á afurðarverði.

Ógilda beri hina kærðu ákvörðun á grundvelli ómálefnalegra sjónarmiða. Ekki verði séð að Fiskistofa hafi tekið tillit til þeirra afleiðinga sem verði fyrir fiskeldi í Arnarfirði, þ.m.t. starfsemi kæranda. Í þessu sambandi megi vísa í umsögn Matvælastofnunar frá 11. júní 2012 varðandi rekstararleyfi það sem hér sé til umfjöllunar: „Mjög mikilvægt er að staðsetningar kvíaþyrpinga séu ígrundaðar og með tilkomu nýrrar reglugerðar nr. 401/2012 um fiskeldi er tekið sérstaklega á afmörkun og hvíld eldissvæða sem er lykill að sátt og nýtingu svæðisins.“ Þá komi einnig fram að; „Fjarðalax hefur nú þegar helgað sig suðursvæðinu og því þarf að taka tillit til núverandi eldis í Fossfirði þegar kemur að leyfisveitingum og útsetningu seiða á nýjar staðsetningar.“

Miklar líkur séu á að sjúkdómar og laxalús geti borist á milli fyrirhugaðrar sjókvíaeldisstöðvar og sjókvíaeldisstöðvar kæranda. Samkvæmt lögum nr. 11/2008 um fiskeldi og reglugerð nr. 401/2012 um fiskeldi hvíli mjög rík skylda á Fiskistofu að tryggja að málsatvik séu nægjanlega upplýst, almennt og að teknu sérstöku tilliti til markmiða fiskeldislaga og hagsmuna sem í húfi séu, áður en hún taki ákvörðun um veitingu rekstrarleyfis, sbr. og rannsóknarreglu 10. gr. stjórnsýslulaga. Fjarlægð milli fyrirhugaðs eldis og eldis kæranda sé 4,2 km og hafi Fiskistofa því vikið verulega frá því meginviðmiði 1. mgr. 3. gr. greindrar reglugerðar að fjarlægð milli sjókvíaeldisstöðva skuli að lágmarki vera 5 km. Megintilgangur greindrar reglu sé að draga úr líkum á að fisksjúkdómar og sníkjudýr, eins og laxalús, berist milli stöðva og valdi skaða og breiðist út. Við undirbúning ákvörðunar um að víkja frá greindu meginviðmiði um lágmarksfjarlægð verði að rannsaka eins og mögulegt sé hvort fisksjúkdómar og/eða sníkjudýr, s.s. laxalús, séu á svæðinu og hugsanlega dreifingu þeirra milli eldisstöðva og almennt, m.a. með straumlíkönum. Vísi kærandi til greiningar á laxalúsum á laxi sem alinn hafi verið í Fossfirði og sérfræðiskýrslu varðandi hættu á útbreiðslu laxalúsar og fisksjúkdómasmiti í Arnarfirði.

Beri Fiskistofu að taka ekki ákvörðun um að víkja frá fjarlægðarreglunni nema niðurstöður rannsókna sýni með óyggjandi hætti að líkur á dreifingu sjúkdóma og/eða sníkjudýra aukist ekki. Þá sé það skilyrði skv. nefndu reglugerðarákvæði að samráð sé haft um frávikið við Matvælastofnun og Hafrannsóknastofnun, auk þess að leita umsagnar viðkomandi sveitarstjórnar um það. Þegar Fiskistofa hafi leitað umsagna nefndra stofnana hafi hún hvorki upplýst um að staðsetning fyrirhugaðrar eldisstöðvar við Haganes væri nær eldisstöð kæranda en fjarlægðarmörk kvæðu á um né um það hver fjarlægðin væri. Tilgangur samráðsins hljóti að vera sá að fá mat þessarar sérfræðistofnana á því hvort frávik frá lágmarksfjarlægð væri til þess fallið að draga úr líkum á smiti og útbreiðslu fisksjúkdóma og sníkjudýra. Þá hafi komið fram í umsögn Matvælastofnunar að rannsaka þyrfti staðsetningu eldisstöðvar við Haganes betur m.t.t. hafstrauma. Þrátt fyrir þessa umsögn hafi Fiskistofa ákveðið að veita rekstrarleyfi án þess að óska eftir frekari upplýsingum frá stofnuninni eða mats eða rannsóknar hennar. Loks virðist umsögn Hafrannsóknastofnunar bera með sér að stofnunin hafi talið staðsetninguna við Haganes vera í samræmi við fjarlægðarmörk reglugerðarinnar en Fiskistofa virðist ekki hafa talið tilefni til að koma að réttum upplýsingum um fjarlægð. Kröfur um rannsókn máls og undirbúning töku ákvörðunar hafi ekki verið uppfylltar og beri að fellar úr gildi hina kærðu ákvörðun Fiskistofu.

Málsrök Fiskistofu: Fiskistofa bendir á að rekstrarleyfi hafi verið gefið út eftir að mat hafi verið lagt á umsókn og fram komnar umsagnir. Ákvörðun hennar um útgáfu rekstarleyfis geti ekki sætt ógildingu vegna síðar tilkominna atvika. Í kjölfar endurupptöku hafi ákvörðun Skipulagsstofnunar um að framkvæmdin væri ekki háð mati á umhverfisáhrifum verið staðfest með úrskurði 30. nóvember 2012. Það sé sérstakt úrlausnarefni hvort að rekstarleyfi verði afturkallað ef fyrirtæki takist ekki að hefja starfsemi innan 24 mánaða. Getgátur um erfiðleika við að standast tímafresti geti ekki verið ástæða til að ógilda ákvörðun um útgáfu leyfis. Þá verði ekki séð hvernig meðalhófsreglan geti átt við í málinu, en útgáfa leyfis sé ekki íþyngjandi ákvörðun í skilningi 12. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.

Þegar umsókn um rekstrarleyfi hafi borist Fiskistofu hafi gilt reglur um 2 km fjarlægð milli eldissvæða. Í lok málsmeðferðatímans hafi verið birt reglugerð þar sem meginreglan sé 5 km fjarlægð, en heimilt sé að víkja frá þeim fjarlægðarmörkum. Umsagnarbeiðni hafi verið send til allra lögbundinna umsagnaraðila og ennfremur til fleiri aðila sem hagsmuna ættu að gæta eða taldir væru geta komið með mikilvægt innlegg í málið. Umsagnir stofnana sem til hafi verið leitað hafi að mati Fiskistofu verið á þann veg að ekki bæri að að hafna umsóknina. Í umsögnunum komi fram nokkrar  athugasemdir varðandi nálægð eldissvæða, en almennt hafi umsagnaraðilar ekki mælt gegn útgáfu leyfis. Með tilliti til 1. mgr. 10. gr. laga um fiskeldi hafi Fiskistofa talið rétt að gefa út leyfið, en í tilvitnuðu ákvæði segi m.a.; „Telji Fiskistofa að umsókn um rekstarleyfi fullnægi skilyrðum laga þessara skal stofnunin gefa út rekstarleyfi til tíu ára í senn.“ Heimilt sé að víkja frá meginreglunni um 5 km fjarlægð og hafi Fiskistofa leitað til lögbundinna umsagnaraðila í því sambandi. Þá sé umdeilanlegt hvort frávikið sé verulegt þar sem fjarlægð milli umræddra eldissvæða sé um 4,2 km.

Málið hafi verið nægilega rannsakað þegar að útgáfu rekstarleyfis hafi komið. Fiskistofa hafi fengið í hendur öll þau gögn sem séu áskilin í lögum og reglugerð. Ekki hafi verið lögð sérstök skylda á umsækjendur í þessu tilviki um að gera sjálfstæðar rannsóknir. Áhættuþættir í laxeldi séu almennt þekktir og Fiskistofa hafi ekki lagt þá skyldu á aðra umsækjendur um rekstararleyfi að framkvæma sjálfstæðar rannsóknir, jafnvel ekki í tilvikum þar sem lítil fjarlægð sé á milli stöðva. Komi slíkar upplýsingar nægilega fram í umsögnum. Þá sé það ekki úrslitaatriði hversu nákvæm fjarlægðarmæling hafi legið fyrir við afgreiðslu umsóknarinnar. Fjarlægðin sé rúmir 4 km og nákvæmari mælingar breyti litlu varðandi áhættumat.

——-

Leyfishafi fer fram á að málinu verði vísað frá úrskurðarnefndinni ellegar að kröfu kæranda verði hafnað.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um þá ákvörðun Fiskistofu að gefa út rekstrarleyfi sem heimilar að framleiða allt að 3.000 tonn af laxi árlega í sjókvíum á tveimur hnitsettum svæðum í Arnarfirði, annars vegar við Tjaldaneseyrar og hins vegar við Haganes.

Um rekstrarleyfi til fiskeldis fer eftir ákvæðum III. kafla laga nr. 71/2008 um fiskeldi. Til starfrækslu fiskeldisstöðva þarf rekstarleyfi sem Fiskistofa veitir skv. þágildandi 1. mgr. 7. gr. laganna, en áður en slíkt leyfi er veitt skal Fiskistofa afla umsagnar lögbundinna umsagnaraðila, sbr. þágildandi 2. mgr. 7. gr. Í þágildandi 1. mgr. 9. gr. kemur fram að við meðferð umsóknar um rekstrarleyfi til fiskeldis skuli Fiskistofa leggja mat á sjúkdómstengda og vistfræðilega þætti sem kunni að fylgja starfsemi fiskeldisstöðva. Veiti fyrirliggjandi gögn ekki nægilegar upplýsingar til þess að mat verði lagt á framangreinda þætti getur Fiskistofa lagt fyrir umsækjendur að láta í té frekari upplýsingar áður en rekstarleyfi er veitt, sbr. þágildandi 2. mgr. 9. gr. Í samræmi við 4. mgr. 10. gr. laganna skal þess ávallt gætt við útgáfu rekstrarleyfis að fullnægt sé ákvæðum laga um mat á umhverfisáhrifum og laga um hollustuhætti og mengunarvarnir.

Við útgáfu hins umdeilda rekstrarleyfis lá fyrir ákvörðun Skipulagsstofnunar um að fyrirhugað eldi væri ekki háð mati umhverfisáhrifum og var Fiskistofu rétt að miða við það við útgáfu leyfisins. Þá standa engin rök til þess að gildi leyfisins verði raskað fyrir fram vegna mögulegra síðar til kominna atvika, s.s. þess að líkur séu fyrir því að starfsemi samkvæmt leyfinu hefjist ekki innan tilskilins tíma, en kæmi til þess hefur Fiskistofa sjálfstæða heimild í ákvæði 7.1 í leyfinu til að fella það úr gildi. Að sama skapi verður ekki séð að meðalhófsregla 12. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 leiði til ógildingar á leyfinu með vísan til þess að ágreiningur sé um réttmæti ákvörðunarinnar eða að bið verði eftir niðurstöðu í kærumáli vegna hans.

Þegar málsmeðferð hófst fyrir Fiskistofu var í gildi reglugerð nr. 238/2003 um eldi nytjastofna sjávar, með síðari breytingum, þar sem mælt var fyrir um í 1. mgr. 14. gr. að fjarlægð á milli sjókvíaeldisstöðva skyldi vera að lágmarki 2 km. Undir lok málsmeðferðarinnar tók hins vegar gildi reglugerð nr. 401/2012 um fiskeldi og féll þá reglugerð nr. 238/2003 úr gildi. Í 1. mgr. 3. gr. reglugerðar um fiskeldi er kveðið á um að lágmarksfjarlægð á milli sjókvíaeldisstöðva samkvæmt meginviðmiði skuli vera 5 km miðað við útmörk hvers eldissvæðis sem rekstrarleyfishafa hafi verið úthlutað. Fiskistofa geti að höfðu samráði við Matvælastofnun og Hafrannsóknastofnun að fenginni umsögn sveitarstjórnar heimilað styttri eða lengri fjarlægðir milli eldisstöðva.

Við meðferð málsins leitaði Fiskistofa eftir áliti og umsögnum frá Matvælastofnun, Hafrannsóknastofnun, Veiðimálastofnun, Siglingastofnun, Landhelgisgæslunni, Vesturbyggð og Ísafjarðarbæ, sem og frá tilgreindum hagsmunaaðilum, eins og nánar er lýst í málavöxtum. Þegar umsagna var leitað hafði reglugerð nr. 401/2012 þegar tekið gildi. Þá kröfu verður að gera til stjórnvalda almennt að þau þekki lög og reglugerðir á því sviði sem þau starfa og veita umsagnir á. Verður því ekki séð að Fiskistofu hafi borið sérstaklega að benda á skil reglugerða í umsagnarbeiðni sinni. Eins skal á það bent að beiðninni fylgdu gögn sem glögglega sýndu staðsetningu fyrirhugaðs eldis og gátu álitsgjafar fjallað um fjarlægðir á milli eldissvæða, sem þeir álitsgjafar, sem tilgreindir eru sem samráðsaðilar í 1. mgr. 3. gr. reglugerðar um fiskeldi, og gerðu. Þannig bera umsagnir bæði Matvælastofnunar og Hafrannsóknastofnunar þess merki að afstaða var tekin til fjarlægðar milli eldisstöðva. Tekur rekstrarleyfið ekki til þess eldissvæðis sem samkvæmt umsókn var fyrirhugað í um 900 m fjarlægð frá eldi kæranda í Fossfirði, en Hafrannsóknastofnun taldi það of nálægt eldi hans. Fór þannig fram fullnægjandi samráð í skilningi nefnds reglugerðarákvæðis.

Nýtti Fiskistofa sér heimild í áðurnefndu reglugerðarákvæði til að víkja frá því fjarlægðarviðmiði sem þar er sett og heimilaði 4,2 km fjarlægð í stað þeirra 5 km sem miðað er við í ákvæðinu. Líkt og áður greinir ber Fiskistofu að afla lögbundinna umsagna og hafa ákveðið samráð við veitingu rekstrarleyfis, m.a. í þeim tilgangi að geta lagt mat á sjúkdómstengda og vistfræðilega þætti fyrirhugaðs reksturs. Á það ekki síst við þegar Fiskistofa ákveður að víkja frá tilgreindum fjarlægðarmörkum. Fiskistofa er hins vegar ekki bundin af þeim umsögnum sem aflað er sem hluta af rannsókn máls samkvæmt fyrirmælum í lögum og reglugerðum heldur leggur hún sjálfstætt mat á þá þætti rekstursins sem áður eru nefndir. Í þessu sambandi er rétt að benda á að með umsókn um rekstrarleyfi fylgdi þegar útgefið starfsleyfi Umhverfisstofnunar ásamt greinargerð, auk þess sem matsskylduákvörðun Skipulagsstofnunar lá fyrir. Í nefndum gögnum kemur fram að matsskylduákvörðun hafi m.a. byggst á niðurstöðum straummælinga sem gerðar hafi verið árin 2001 og 2011 í nálægð við eldissvæðin sem þá hafi verið fyrirhuguð og að Skipulagsstofnun teldi ekki að endurupptaka starfsleyfis og breyting á staðsetningu eldisins breytti þeim forsendum. Þá leitaði Fiskistofa sérstaklega eftir áliti Matvælastofnunar vegna ágreinings um staðsetningu og er í því umfjöllun um sýkingarhættu og dreifingu laxalúsar, sem og um lágmarkshvíld eldissvæða út frá smiti af völdum hennar. Verður því ekki annað séð en að fyrir Fiskistofu hafi legið nægilegar upplýsingar til að leggja mat á sjúkdómstengda og vistfræðilega þætti tengda hinu umdeilda rekstrarleyfi, eins og henni bar að gera skv. þágildandi 9. gr. laga um fiskeldi, og að það mat hafi farið fram með sjálfstæðum og málefnalegum hætti.

Með vísan til alls þess sem að framan er rakið verður kröfu kæranda um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar hafnað.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um ógildingu á ákvörðun Fiskistofu um útgáfu rekstrarleyfis til fiskeldis til handa Arnarlaxi ehf. vegna framleiðslu á 3.000 tonnum af laxi árlega.

 

____________________________________
Nanna Magnadóttir

______________________________              _____________________________
Ásgeir Magnússon                                            Geir Oddsson

des 22
Love0

99/2011 Vatnsendi

Með
Árið 2015, fimmtudaginn 29. október, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mættir voru Ómar Stefánsson varaformaður, Ásgeir Magnússon dómstjóri og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 99/2011, kæra á ákvörðun skipulagsnefndar Kópavogs frá 15. nóvember 2011 um að synja umsókn um að stofnuð verði ný byggingarlóð nr. 25a við Vatnsendablett úr landi Vatnsenda. Afgreiðsla skipulagsnefndar var samþykkt á fundi bæjarstjórnar Kópavogs 22. nóvember 2011.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar skipulags- og byggingarmála, dags. 1. desember 2011, er barst nefndinni 6. s.m., kærir Sigurbjörn Þorbergsson hrl., f.h. Þ, Vatnsenda í Kópavogi, þá ákvörðun skipulagsnefndar Kópavogs frá 15. nóvember 2011 að synja umsókn um að stofnuð verði ný byggingarlóð nr. 25a við Vatnsendablett úr landi Vatnsenda. Er þess krafist að ákvörðun skipulagsnefndar um að hafna að færa spildu við Vatnsendablett 25a inn á skipulag verði felld úr gildi.

Tekur úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála málið til úrskurðar á grundvelli ákvæðis til bráðabirgða II í lögum nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála, sbr. breytingu á þeim lögum nr. 139/2014.

Málavextir: Forsaga málsins er sú að með bréfi til Kópavogsbæjar, dags. 28. mars 2008, er þar farið fram á það ,,að setja spilduna inn á skipulag svo unnt sé að fá landnúmer á hana og stofna hana í þinglýsingabókum“. Með úrskurði í máli nr. 42/2008, uppkveðnum 6. júlí 2010, vísaði úrskurðarnefnd skipulags- og byggingarmála frá kærumáli vegna synjunar skipulagsnefndar Kópavogs á fyrrgreindu erindi, þar sem það væri eingöngu á færi sveitarstjórnar að taka slíka ákvörðun.

Samkvæmt deiliskipulagi Vatnsenda, svæðis milli vatns og vegar, sem tók gildi með birtingu í B-deild Stjórnartíðinda 27. júní 2001, liggur umrædd spilda á milli lóðanna Vatnsendabletts 23 og Vatnsendabletts 27. Samkvæmt upplýsingum úr fasteignaskrá Þjóðskrár Íslands eru nefndar lóðir nú merktar nr. 4 og 6 við Fornahvarf.

Á fundi skipulagsnefndar hinn 15. nóvember 2011 var lagður fram fyrrgreindur úrskurður úrskurðarnefndar skipulags- og byggingarmála. Ítrekaði nefndin fyrri afgreiðslu sína frá árinu 2008, þar sem hafnað hefði verið að færa spildu milli Fornahvarfs 4 og 6 inn á deiliskipulag Vatnsenda, svæðis milli vatns og vegar, frá árinu 2001. Staðfesti bæjarstjórn þá afgreiðslu skipulagsnefndar, eins og fyrr greinir.

Málsrök kæranda: Kærandi vísar til þess að á fundi skipulagsnefndar 23. ágúst 2011 hafi verið samþykkt að auglýsa tillögu að breytingu á deiliskipulagi vegna Vatnsendabletts 134 í samræmi við 43. gr. skipulagslaga 123/2010. Af því tilefni hafi meirihluti nefndarinnar látið bóka að tillagan væri lögð fram til að efna eignarnámssátt við kæranda frá árinu 2007 sem fyrri meirihluti hefði gert. Jafnframt hafi verið tekið fram að tillagan væri í mikilli andstöðu við stefnu núverandi meirihluta og með óbragð í munni vísuðu þeir allri ábyrgð þess gjörnings á fyrri meirihluta og vildu leggja áherslu á að tryggt yrði aðgengi að opnu svæði fyrir almenning eins og getið væri um í aðalskipulagi. Vegna nefndrar bókunar megi kærandi með réttu draga óhlutdrægni núverandi meirihluta skipulagsnefndar í efa þar sem framangreint orðfæri gefi til kynna neikvætt viðhorf í hans garð. Greindur meirihluti hafi því verið vanhæfur til að taka hina kærðu ákvörðun í máli þessu af ástæðum sem falli undir 6. tl. 3. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Þá hvíli ekki skylda á kæranda til að kosta útivistarsvæði fyrir almenning á bújörð sinni.

Samkvæmt skilmálum deiliskipulagsins fyrir svæðið frá árinu 2001 skuli að jafnaði vera 50 m breitt belti meðfram Elliðavatni en slíkt stefnumið sé ekki án undantekninga, sem þýði að íbúðarhús geti legið nær vatni en 50 m. Engin lagastoð sé fyrir þeirri ákvörðun að banna lóðir innan 50 m frá bakka vatnsins á deiliskipulögðu svæði, en ákvæði 2. mgr. gr. 4.15.2 í skipulagsreglugerð nr. 400/1998 kveði einungis á um að gætt sé að því að ekki sé byggt nær vötnum utan þéttbýlis en 50 m. Þá vísi kærandi til jafnræðisreglu 11. gr. stjórnsýslulaga þar sem báðum megin lóðar kæranda séu byggingarreitir nær vatni en 50 m. Með greindu deiliskipulagi hafi Vatnsendablettur 27 orðið að byggingarlóð u.þ.b. 10 m frá vatnsbakka á sama tíma og reglan um 50 m hafi verið sett fram. Megi ráða að orðalagið „að jafnaði“ sé sett inn vegna fyrrnefndrar lóðar en hún sé við hlið þeirrar lóðar sem hin kærða synjun taki til. Árið 2004 hafi svo verið veitt leyfi fyrir nýbyggingu á Vatnsendabletti 27. Engin málefnaleg rök séu fyrir því að synja um skipulag á lóð kæranda í ljósi þessa augljósa fordæmis. Þá vísi kærandi til meðalhófsreglu stjórnsýslulaga þar sem áherslu verði að leggja á orðin „að jafnaði“, en ekki liggi annað fyrir en að bygging á fyrirhugaðri lóð nr. 25 við Vatnsendablett geti verið staðsett þannig að gegn fyrrgreindum skilmálum verði ekki brotið. Þá hafi rannsókn málsins verið áfátt og hafi skipulagsnefnd við afgreiðslu málsins látið ómálefnanleg sjónarmið ráða ferð.

————————————-

Bæjaryfirvöldum Kópavogs var gefinn kostur á að koma á framfæri athugasemdum sínum vegna kærumáls þessa en þær hafa ekki borist úrskurðarnefndinni. Í fyrirliggjandi bókun skipulagsnefndar frá 15. nóvember 2011, er bæjarstjórn staðfesti hinn 22. s.m., eru þau rök færð fyrir hinni kærðu ákvörðun að umrædd spila sé skilgreind í aðalskipulagi sem opið óbyggt svæði og sé innan 50 m helgunarsvæðis Elliðavatns. Samkvæmt deiliskipulagi svæðisins sé miðað við að ekki verði heimilaðar nýjar lóðir sem séu að jafnaði nær vatnsbakka Elliðavatns en 50 m.

Niðurstaða: Í hinni kærðu ákvörðun fólst synjun á umsókn kæranda um stofnun lóðar með breytingu á deiliskipulagi umrædds svæðis.

Samkvæmt 1. mgr. 37. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 eru í deiliskipulagi teknar ákvarðanir um lóðir, lóðanotkun, byggingarreiti og byggðamynstur og ber sveitarstjórn ábyrgð á og annast gerð deiliskipulags skv. 3. mgr. 3. gr. og 1. mgr. 38. gr. tilvitnaðra laga. Hið sama á við um breytingar á slíku skipulagi, sbr. 43. gr. laganna. Skipulagsnefndir fara með skipulagsmál undir yfirstjórn sveitarstjórna samkvæmt 2. mgr. 6. gr. skipulagslaga.

Í samræmi við greind ákvæði skipulagslaga staðfesti bæjarstjórn hina kærðu afgreiðslu skipulagsnefndar og getur meint vanhæfi nefndarmanna í skipulagsnefnd vegna bókunar á fundi hinn 23. ágúst 2011 ekki haft áhrif á gildi ákvörðunar bæjarstjórnar, sem var lokaákvörðun í málinu.

Í 7. mgr. 12. gr. skipulagslaga er tekið fram að gildandi skipulagsáætlanir skuli vera í innbyrðis samræmi. Svæðisskipulag sé rétthærra en aðalskipulag og aðalskipulag sé rétthærra en deiliskipulag. Þá segir í 5. mgr. 32. gr. nefndra laga að stefna aðalskipulags sé bindandi við gerð deiliskipulags og útgáfu byggingar- og framkvæmdaleyfa. Kemur fram í 2. mgr. 28. gr. laganna að í aðalskipulagi sé lagður grundvöllur fyrir gerð deiliskipulags varðandi landnotkun, takmarkanir á landnotkun, samgöngu- og þjónustukerfi og byggðamynstur, þ.m.t. þéttleika byggðar. Samkvæmt Aðalskipulagi Kópavogs 2000-2012, sem í gildi var er hin kærða ákvörðun var tekin, er hin umdeilda spilda á skilgreindu óbyggðu svæði en beggja vegna hennar eru lóðir á merktu íbúðarsvæði. Samkvæmt gr. 4.13.1 í þágildandi skipulagsreglugerð nr. 400/1998 er með óbyggðum svæðum átt við opin svæði til almennrar útiveru eða takmarkaðrar umferðar fólks og þar sem ekki sé gert ráð fyrir mannvirkjagerð, þ.m.t. skógræktarsvæði önnur en nytjaskógrækt á bújörðum og landgræðslusvæði. Umrædd beiðni kæranda um stofnun lóðar á greindri spildu fól því í sér ósk um breytingu á landnotkun. Það var því ekki á færi bæjarstjórnar að verða við erindi kæranda án undangenginnar breytingar á aðalskipulagi.

Með vísan til alls þess sem að framan er rakið verður kröfu kæranda um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar hafnað.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist verulega sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um ógildingu ákvörðunar skipulagsnefndar Kópavogs frá 15. nóvember 2011, sem bæjarstjórn staðfesti 22. s.m, um að synja umsókn um að stofnuð verði ný byggingarlóð nr. 25a við Vatnsendablett úr landi Vatnsenda.

____________________________________
Ómar Stefánsson

______________________________              _____________________________
Ásgeir Magnússon                                            Þorsteinn Þorsteinsson

des 22
Love0

76/2015 Hringrás

Með
Árið 2015, fimmtudaginn 29. október, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Ómar Stefánsson varaformaður og Ásgeir Magnússon dómstjóri.

Fyrir var tekið mál nr. 76/2015, kæra á ákvörðunum Umhverfisstofnunar um að veita kæranda áminningu vegna vanskila á magntölum úrgangs og um að hafna beiðni kæranda um að honum sé heimilt að skila inn tveimur skýrslum um magntölur úrgangs, annars vegar ítarlegri skýrslu til tölfræðiútreiknings og hins vegar samandreginni skýrslu til birtingar á heimasíðu stofnunarinnar.

Í málinu er nú kveðinn upp til bráðabirgða svofelldur

úrskurður

um kröfu kæranda um frestun réttaráhrifa:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 14. september 2015, er barst nefndinni sama dag, kærir Hringrás hf., Klettagörðum 9, Reykjavík, ákvörðun Umhverfisstofnunar um að veita kæranda áminningu skv. 66. gr. laga nr. 55/2003 um meðhöndlun úrgangs, þar sem stofnuninni hafi ekki borist magntölur úrgangs frá kæranda. Áminningin var birt kæranda með bréfi, dags. 13. ágúst 2015, og var þar veittur frestur til úrbóta til og með 4. september s.á. Jafnframt er kærð sú ákvörðun Umhverfisstofnunar, sem tilkynnt var kæranda með bréfi stofnunarinnar, dags. 9. september 2015, að hafna því að veita kæranda heimild til að skila inn tveimur skýrslum um magntölur úrgangs, þ.e. annars vegar ítarlegri skýrslu til tölfræðiútreiknings og hins vegar samandreginni skýrslu til birtingar á heimasíðu stofnunarinnar.

Kærandi krefst þess að hinar kærðu ákvarðanir Umhverfisstofnunar verði felldar úr gildi. Þá krefst hann þess að kveðinn verði upp úrskurður til bráðabirgða um frestun réttaráhrifa meðan kæran er til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni. Er málið nú tekið til úrskurðar um kröfu kæranda um frestun réttaráhrifa.

Athugasemdir Umhverfisstofnunar vegna stöðvunarkröfu kæranda bárust nefndinni 22. september sl.

Málsatvik og rök: Kærandi rekur endurvinnslu brotajárns og móttöku spilliefna hérlendis og hefur til þess starfsleyfi frá Umhverfisstofnun á grundvelli laga nr. 55/2003 um meðhöndlun úrgangs. Skv. 1. mgr. 19. gr. laganna skulu rekstraraðilar fyrir 1. maí ár hvert skila til Umhverfisstofnunar skýrslu um þann úrgang sem meðhöndlaður var á undangengnu almanaksári. Skal skýrslan innihalda upplýsingar um tegundir úrgangsins og magn, uppruna og ráðstöfun hverrar tegundar. Skýrslan skal vera á því formi sem Umhverfisstofnun leggur til. Skýrslurnar skulu gerðar aðgengilegar á heimasíðu stofnunarinnar.

Kærandi afhenti ekki umrædda skýrslu á tilsettum tíma og með bréfi, dags. 12. júní 2015, tilkynnti Umhverfisstofnun honum um áform um áminningu vegna vanskila á magntölum úrgangs. Var honum veittur frestur til 26. s.m. til að bæta úr með afhendingu upplýsinganna eða koma sjónarmiðum sínum á framfæri. Kærandi tjáði Umhverfisstofnun með bréfi, dags. 25. júní 2015, að hann teldi að birting umræddra skýrslna myndi raska viðskiptahagsmunum sínum og valda sér tjóni. Eftir frekari samskipti kærða og Umhverfisstofnunar var kæranda veitt áminning vegna vanskila á magntölum úrgangs með bréfi, dags. 13. ágúst 2015. Var veittur frestur til úrbóta til og með 4. september s.á.

Eftir frekari samskipti kæranda og Umhverfisstofnunar óskaði kærandi eftir því með bréfi, dags. 2. september 2015, að skila inn tveimur skýrslum til Umhverfisstofnunar. Önnur skýrslan átti að vera á því formi sem stofnunin hafði þegar lagt til en hin átti að geyma samandregnar upplýsingar um magntölur úrgangs og vera til birtingar á heimasíðu stofnunarinnar. Með bréfi, dags. 9. s.m., var beiðni kæranda hafnað. Kærandi kærði framangreindar ákvarðanir með bréfi til úrskurðarnefndarinnar, dags. 14. s.m., eins og að framan greinir.

Kærandi telur mikla hagsmuni í húfi fyrir sig, verði þær upplýsingar sem Umhverfisstofnun óski eftir gerðar opinberar á því formi sem stofnunin leggi til. Í umræddum skýrslum sé að finna viðkvæmar viðskiptaupplýsingar, sér í lagi hjá kæranda vegna rekstrarforms hans. Umhverfisstofnun beri að meta hagsmuni þá sem í húfi séu við beitingu 19. gr. laga nr. 55/2003 og ganga ekki lengra en þörf krefji. Birting umræddra gagna geti skaðað hagsmuni fyrirtækja á samkeppnismarkaði og fortakslaus beiting ákvæðisins gangi gegn grundvallarreglum íslensks réttar um atvinnufrelsi, jafnræði og meðalhóf. Það þjóni ekki hagsmunum almennings eða umhverfis að birta nákvæmar viðskiptaupplýsingar fyrirtækisins og Umhverfisstofnun geti ákveðið að túlka skyldu skv. 19. gr. með vægari hætti, t.d. með því að fallast á tillögu kæranda um það hvernig upplýsingarnar verði birtar.

Umhverfisstofnun kveðst leggjast gegn frestun á réttaráhrifum hinna kærðu ákvarðana. Stofnunin hafi þá skyldu að safna viðkomandi tölfræðiupplýsingum og senda áfram samkvæmt skyldum Íslands gagnvart samningnum um hið Evrópska efnahagssvæði og loftslagssamningi Sameinuðu þjóðanna. Frekari töf á því en þegar sé orðin myndi leiða til þess að upplýsingarnar yrðu ófullnægjandi.

Niðurstaða: Í 5. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála segir að kæra til nefndarinnar fresti ekki réttaráhrifum ákvörðunar. Kærandi geti þó krafist úrskurðar um stöðvun framkvæmda til bráðabirgða séu þær hafnar eða yfirvofandi og sé um að ræða ákvörðun sem ekki feli í sér heimild til framkvæmda geti úrskurðarnefndin frestað réttaráhrifum hennar komi fram krafa um það af hálfu kæranda, sbr. 3. mgr. 5. gr. laganna. Hefur úrskurðarnefndin á grundvelli þessa ákvæðis sjálfstæða heimild til frestunar réttaráhrifa í tengslum við meðferð kærumáls, en sú heimild er undantekning frá þeirri meginreglu að kæra fresti ekki réttaráhrifum ákvörðunar.

Ákvörðun Umhverfisstofnunar frá 13. ágúst 2015 fólst í því að veita kæranda áminningu og gefa honum tilhlýðilegan frest til úrbóta skv. 2. mgr. 66. gr. laga nr. 55/2003 um meðhöndlun úrgangs. Hafði ákvörðunin þann tvíþætta tilgang að veita formlega viðvörun og gefa færi á úrbótum. Áhrif ákvörðunarinnar eru einkum þau að minna þarf til að beita beinskeyttari þvingunarúrræðum í kjölfar hennar. Þannig er ákvörðunin nauðsynlegur undanfari þess að dagsektum verði beitt skv. 3. mgr. 66. gr. sömu laga.

Ljóst er að um íþyngjandi ákvörðun er að ræða og að kærandi á hagsmuna að gæta. Beiting beinskeyttari þvingunarúrræða er þó ávallt háð því að ný stjórnvaldsákvörðun þess efnis sé tekin og væri slík ákvörðun þá kæranleg til úrskurðarnefndarinnar. Þá gæti kærandi, ef til kæmi, krafist frestunar réttaráhrifa slíkrar ákvörðunar. Í ljósi þess liggur ekki fyrir að nauðsyn knýi á um, með tilliti til hagsmuna kæranda, að fresta réttaráhrifum áminningarinnar. Verður kröfu kæranda um stöðvun réttaráhrifa ákvörðunar Umhverfisstofnunar, um að veita kæranda áminningu, því hafnað.

Kærandi krefst jafnframt frestunar réttaráhrifa þeirrar ákvörðunar Umhverfisstofnunar að hafna beiðni um að honum sé heimilt að skila inn tveimur skýrslum um magntölur úrgangs, þ.e. annars vegar ítarlegri skýrslu til tölfræðiútreiknings og hinsvegar samandreginni skýrslu til birtingar á heimasíðu stofnunarinnar. Með vísan til þess sem rakið var hér að framan, um skilyrði frestunar réttaráhrifa skv. 5. gr. laga nr. 130/2011, verður sú ákvörðun ein og sér að neita að taka við hinum umdeildu upplýsingum á því formi sem kærandi telur ásættanlegt ekki talin hafa þá réttarverkan að tilefni þyki vera til að fallast á kröfu um að fresta réttaráhrifum hennar. Verður kröfu kæranda um stöðvun réttaráhrifa nefndrar ákvörðunar því einnig hafnað.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um að frestað verði réttaráhrifum hinna kærðu ákvarðana Umhverfisstofnunar um að veita kæranda áminningu vegna vanskila á magntölum úrgangs. Jafnframt er hafnað kröfu kæranda um að hafna beiðni kæranda um að honum sé heimilt að skila inn tveimur skýrslum um magntölur úrgangs, annars vegar ítarlegri skýrslu til tölfræðiútreiknings og hins vegar samandreginni skýrslu til birtingar á heimasíðu stofnunarinnar. 

_______________________________
Nanna Magnadóttir

______________________________              _____________________________
Ómar Stefánsson                                             Ásgeir Magnússon

des 22
Love0

85/2009 Austurstræti

Með
Ár 2015, fimmtudaginn 29. október, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mættir voru Ómar Stefánsson varaformaður, Ásgeir Magnússon dómstjóri og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 85/2009, kæra á samþykkt borgarráðs Reykjavíkur frá 10. desember 2009 á tillögu byggingarfulltrúa um að samkomutjald, sem sett hafi verið upp í óleyfi á lóð Hressingarskálans Austurstræti 20, verði fjarlægt á kostnað eiganda, fjarlægi hann það ekki sjálfur innan tilskilins frests.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar skipulags- og byggingarmála, dags. 15. desember 2009, er barst nefndinni sama dag, kærir Björgvin Halldór Björnsson hdl., f.h. fyrirsvarsmanns Hressingarskálans ehf., þá samþykkt borgarráðs Reykjavíkur frá 10. desember 2009 að samkomutjald sem sett hafi verið upp í óleyfi á lóðinni Austurstræti 20 í Reykjavík verði fjarlægt á kostnað eiganda, hafi hann ekki fjarlægt það innan tilskilins frests.

Af hálfu kæranda er þess krafist að hin kærða samþykkt verði felld úr gildi. Jafnframt var gerð krafa um að framkvæmdir yrðu stöðvaðar, en ella að réttaráhrifum hinnar kærðu ákvörðunar yrði frestað á meðan málið væri til meðferðar hjá úrskurðarnefndinni. Þá gerir kærandi kröfu um að úrskurðarnefndin úrskurði um málskostnað honum til handa. Með úrskurði uppkveðnum 18. desember 2009 var kröfu kæranda um stöðvun framkvæmda eða frestun réttaráhrifa hinnar kærðu ákvörðunar hafnað með tilliti til mögulegra almannahagsmuna.

Tekur úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála málið til úrskurðar á grundvelli ákvæðis til bráðabirgða II í lögum nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála, sbr. breytingu á þeim lögum nr. 139/2014.

Málavextir: Kærandi máls þessa reisti, án heimildar skipulags- og byggingaryfirvalda, samkomutjald í bakgarði lóðarinnar Austurstræti 20, þar sem rekinn er veitingastaður. Af því tilefni ritaði byggingarfulltrúi kæranda bréf, dags. 2. nóvember 2009, þar sem honum var veittur fimm daga frestur frá móttöku bréfsins til að fjarlægja tjaldið. Kærandi varð ekki við tilmælunum og með bréfi, dags. 27. sama mánaðar, mótmælti hann framgöngu borgaryfirvalda með vísan til jafnræðis- og meðalhófsreglu stjórnsýsluréttarins. Sama dag ritaði embætti byggingarfulltrúa kæranda bréf þar sem röksemdum hans var hafnað og m.a. vísað til þess að um óleyfisframkvæmdir væri að ræða. Þá sagði einnig að embættið myndi leggja til við skipulagsráð að frestur yrði veittur til 4. desember 2009 til að fjarlægja tjaldið og ef ekki yrði orðið við því myndi embættið fjarlægja það án frekari fyrirvara á kostnað kæranda, með vísan til ákvæða gr. 209 og gr. 210 í byggingarreglugerð nr. 441/1998. Á fundi skipulagsráðs 2. desember 2009 var eftirfarandi fært til bókar: „Lagt fram bréf byggingarfulltrúa, dags. 2. nóv. 2009, vegna samkomutjalds í bakgarði Hressingarskálans á lóð nr. 20 við Austurstræti. Jafnframt er lagt fram bréf lögfræðinga Hressingarskálans, dags. 27. nóv., bréf lögfræði- og stjórnsýslu, dags. 27. nóv., og tölvubréf, dags. 27. og 30. nóv. 2009. Bréf lögfræði- og stjórnsýslu samþykkt.“ Á fundi borgarráðs 10. desember 2009 var af sama tilefni eftirfarandi bókað: „Lagt fram bréf byggingarfulltrúa frá 3. þ.m., sbr. samþykkt skipulagsráðs frá 2. s.m., þar sem lagt er til að samkomutjald, sem sett hefur verið upp í óleyfi á lóð Hressingarskálans að Austurstræti 20, verði fjarlægt á kostnað eiganda, fjarlægi hann það ekki sjálfur innan tilskilins frests. Samþykkt.“

Kæranda var tilkynnt um þessa ákvörðun með bréfi byggingarfulltrúa, dags. 11. desember 2009, og honum veittur frestur til 14. s.m. til þess að fjarlægja umrætt tjald. Var í því bréfi einnig vísað til bréfs byggingarfulltrúa til kæranda, dags. 3. desember 2009, en þar kom fram að auk þess að framkvæmdin hefði verið gerð í óleyfi væri að mati forvarnasviðs Slökkviliðs höfuðborgarsvæðisins „… umtalsverð hætta fyrir hendi á öryggi gesta veitingastaðarins“. Skaut kærandi málinu til úrskurðarnefndarinnar, eins og að framan greinir.

Málsrök kæranda: Af hálfu kæranda er á því byggt að við meðferð hinnar kærðu ákvörðunar hafi ekki verið tekið mið af markmiðum skipulags- og byggingarlaga nr. 73/1997, sem sett séu fram í 1. mgr. 1. gr. laganna, auk þess sem ýmsar meginreglur stjórnsýsluréttarins hafi ekki verið virtar við meðferð málsins.

Lögmætisregla stjórnsýsluréttarins hafi verið brotin í máli þessu. Ekki sé til að dreifa skýrri lagaheimild fyrir hinni íþyngjandi ákvörðun sem um sé deilt og óljóst sé hvort og þá hvers konar leyfi þurfi til að reisa samkomutjald í bakgarði, eins og hér sé um að ræða. Borgaryfirvöld hafi vísað til reglugerðarákvæða, annars vegar til stuðnings því að tjaldið sé byggingarleyfisskylt en hins vegar til stuðnings þeirri ályktun að það sé háð stöðuleyfi. Ákvörðunin snerti atvinnustarfsemi kæranda en atvinnufrelsi manna sé stjórnarskrárvarið og takmarkanir á því verði að styðjast við skýra lagaheimild sem byggi á almannahagsmunum.

Málið hafi ekki verið rannsakað með viðhlítandi hætti. Ekki hafi verið kannað úr hvaða efni tjaldið sé og hafi því ekkert legið fyrir um hvort eldhætta hafi stafað af því. Kærandi hafi ítrekað bent á að vottorð frá framleiðanda lægi fyrir, sem staðfesti að tjaldið uppfyllti kröfur Evrópusambandsins, en borgaryfirvöld hafi aldrei kallað eftir því, og hafi því rannsókn máls skv. 10. gr. stjórnsýslulaga ekki verið fullnægt.

Þá hafi jafnræðis- og meðalhófsreglu ekki verið gætt við meðferð málsins. Ekki hafi verið sýnt fram á að tjaldinu fylgdi eldhætta og látið hjá líða að leita umsagnar Brunamálastofnunar í því sambandi, skv. b-lið 2. mgr. 12. gr. laga nr. 73/2000. Samskonar tjöld og hér um ræði séu notuð um land allt og sé því farið gegn jafnræðisreglu þegar kæranda sé gert að fjarlægja umrætt tjald á meðan aðrir fái óáreittir að nota sín tjöld. Þá hefði verið hægt að ná meintum markmiðum borgaryfirvalda með því að breyta tjaldinu á þann veg að fjarlægja einn eða fleiri veggi þess þannig að eftir stæði þak sem veitti skjól fyrir úrkomu. Að þessu hafi ekki verið hugað í málinu.

Grundvöllur hinnar kærðu ákvörðunar hafi verið óljós og hafi það gert kæranda erfitt um vik að nýta andmælarétt sinn. Mat forvarnasviðs slökkviliðs höfuðborgarsvæðisins um að umræddu tjaldi fylgdi hætta fyrir öryggi gesta hafi kærandi ekki séð eða fengið að tjá sig um. Þá hafi framkvæmd stjórnsýsluvalds í máli þessu verið ómálefnaleg að mati kæranda.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Borgaryfirvöld vísa til þess að umrætt tjald hafi verið reist án nokkurra leyfa, en telja verði það byggingarleyfis- eða stöðuleyfisskylt skv. 11. gr. eða 71. gr. byggingarreglugerðar nr. 440/1998, m.a. þegar litið sé til grenndarsjónarmiða og að það sé reist til ótiltekins tíma. Ekki sé gert ráð fyrir tjaldinu á samþykktum uppdráttum og ætla megi að tilgangur uppsetningar þess sé sá að stækka veitingastaðinn með tilheyrandi auknum fjölda gesta. Fyrir hafi legið það mat forvarnasviðs slökkviliðs höfuðborgarsvæðisins að tjaldið skapaði aðstæður sem haft gætu umtalsverð áhrif á öryggi fólks í eldsvoða á staðnum. Væri því eindregin ósk slökkviliðsstjóra til embættis byggingarfulltrúa að tjaldið yrði fjarlægt af staðnum. Af þessum sökum hafi verið nauðsynlegt að fjarlægja tjaldið án ástæðulauss dráttar.

Að öllu leyti hafi verið farið að málsmeðferðarreglum stjórnsýslulaga við meðferð málsins og heimilt hafi verið á grundvelli 209. gr. byggingarreglugerðar að fara fram á það við kæranda að tjaldið yrði fjarlægt innan tiltekins frests en ella að það yrði fjarlægt á kostnað kæranda, í ljósi þeirrar hættu sem af tjaldinu stafaði samkvæmt mati eldvarnareftirlitsins. Hin kærða ákvörðun sé ekki verulega íþyngjandi gagnvart kæranda þegar litið sé til þess að auðvelt sé að taka umætt tjald niður og reisa það að nýju og hafa verði í huga að með ákvörðuninni hafi hættuástandi verið afstýrt. Því sé andmælt að gengið hafi verið á stjórnarskrárvarið atvinnufrelsi kæranda. Í lögum séu atvinnufrelsi manna settar skorður, m.a. með tilliti til öryggissjónarmiða, og kröfur séu gerðar um að leyfis sé aflað fyrir atvinnustarfsemi, svo sem rekstrar- og starfsleyfis.

———-

Aðilar hafa gert ítarlegri grein fyrir sjónarmiðum sínum sem ekki verða rakin nánar hér en úrskurðarnefndin hefur haft þau öll til hliðsjónar við úrlausn málsins.

Úrskurðarnefndin leitaði umsagnar Mannvirkjastofnunar um þá hættu sem stafa kynni af samkomutjaldi því sem reist hafði verið á lóð Hressingarskálans að Austurstræti 20, en umsögn stofnunarinnar hefur ekki borist.

Niðurstaða: Hin kærða ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík, sem borgarráð staðfesti 10. desember 2009, hafði nokkurn aðdraganda. Samkvæmt fyrirliggjandi gögnum fóru fulltrúar lögreglunnar á höfuðborgarsvæðinu á vettvang 22. og 23. október s.á. vegna umdeilds samkomutjalds. Þá fór skilmálafulltrúi hjá embætti byggingarfulltrúa á staðinn samkvæmt bréfi hans, dags. 28. s.m. Kemur þar fram að samkomutjald hafi verið reist án leyfis. Haft hafi verið samband við eiganda staðarins, sem hafi ekki talið tjaldið leyfisskylt. Er aðstæðum svo lýst að um einn metri sé frá tjaldinu á þrjá vegu að næstu húsum og staðsetning þess hindri neyðarútgöngu frá veitingastaðnum. Hafi eigandi verið beðinn um „að ganga frá sínum málum“. Loks liggur fyrir tölvubréf sviðsstjóra forvarnasviðs slökkviliðs höfuðborgarsvæðisins frá 3. desember 2009 til byggingarfulltrúa þar sem greint er frá því að hann hafi ásamt eldvarnareftirlitsmanni skoðað aðstæður að Austurstræti 20. Þar kemur eftirfarandi fram:

„Þann 22. október sl. fór undirritaður ásamt eldvarnareftirlitsmanni að skoða aðstæður í Austurstræti 20. Umræddu tjaldi var þannig fyrir komið að það liggur alveg upp að vegg á bakhluta Hressingarskálans og u.þ.b. fjóra metra frá vegg þess hluta er liggur að Austurstræti. Við þetta breytast flóttaleiðir frá veitingastaðnum á þann hátt að þar sem áður var farið beint út í garð er nú farið í gegnum tjaldið. Þetta lengir flóttaleið til öruggs staðar undir beru lofti og skerðir öryggi hennar umtalsvert. Þá er leiðin torfarin þar sem frá bakhluta húsnæðisins þarf að fara í gegnum tvöfalda lokun tjalddúks sem haldið er með frönskum rennilásum til að komast út í tjaldið. Einnig liggur flóttaleið úr tjaldinu að stóru tré sem heftir leið og veldur augljósri slysahættu ef hópur fólks þarf að flýja þarna um. Verði eldur laus í húsnæði Hressingarskálans geta flóttamerkingar í tjaldi einnig valdið þeim misskilningi að fólk flýji á öðrum stað aftur inn í húsið sem er að brenna og er það ótækt. Tjaldið sjálft er um 150 fm. að stærð og samkvæmt reiknireglu Brunamálastofnunar má ætla að þar geti verið á þriðja hundrað manns sem er veruleg aukning miðað við samþykktan gestafjölda á staðnum. Þá hefur Brunamálastofnun staðfest að ekki liggi fyrir vottun stofnunarinnar á dúknum. Af þessum sökum er það mat slökkviliðsstjóra að þessar aðstæður geti haft umtalsverð áhrif á öryggi fólks í eldsvoða á staðnum. Þá gerir rekstrarleyfi staðarins ekki ráð fyrir þessu tjaldi og það reist án nokkurra leyfa. Það er því eindregin ósk slökkviliðsstjóra að embætti byggingarfulltrúa hlutist til um að tjaldið verði fjarlægt hið fyrsta.“

Fyrirmæli byggingarfulltrúa til kæranda, um að greint tjald skyldi fjarlægt, voru fyrst sett fram í bréfi hans, dags. 2. nóvember 2009, þar sem veittur var fimm daga frestur til þess að framkvæma verkið, en ella yrði lagt til við skipulagsráð að lagðar yrðu dagsektir á kæranda. Var honum gefinn sjö daga frestur til þess að tjá sig um þá fyrirætlan. Í bréfinu var sérstaklega áréttað að embættið teldi brunahættu stafa af tjaldinu og að það hindraði neyðarútgöngu frá veitingastaðnum. Í málinu liggja fyrir tölvupóstar og bréf embættis byggingarfulltrúa og lögmanns kæranda í kjölfar fyrrgreinds bréfs byggingarfulltrúa þar sem fram koma skoðanaskipti um lögmæti umdeildrar ákvörðunar. Þá tilkynnti byggingarfulltrúi kæranda í bréfi, dags. 3. desember 2009, að skipulagsráð hefði samþykkt tillögu hans um frest til 4. s.m. til að fjarlægja tjaldið, en að öðrum kosti yrði það fjarlægt af borgaryfirvöldum. Loks var kæranda tilkynnt með bréfi byggingarfulltrúa, dags. 11. s.m., að borgarráð hefði staðfest nefnda ákvörðun skipulagsráðs og jafnframt tilkynnt að borgaryfirvöld myndu fjarlægja tjaldið án frekari viðvörunar hefði það ekki verið fjarlægt í dagslok 14. s.m. Samkomutjaldið var síðan tekið niður af starfsmönnum byggingarfulltrúa hinn 18. s.m. í kjölfar bráðabirgðaúrskurðar úrskurðarnefndar skipulags- og byggingarmála þar sem hafnað var kröfu um stöðvun réttaráhrifa hinnar kærðu ákvörðunar.

Í ljósi framangreinds verður ekki annað ráðið en að málið hafi verið nægilega rannsakað og að kærandi hafi komið á framfæri viðhorfum sínum og andmælum áður en umdeild ákvörðun byggingarfulltrúa var tekin. Þá lágu að baki ákvörðuninni lögmæt sjónarmið, sem studdust m.a. við álit sérfróðra aðila um eldhættu og hindrun flóttaleiðar ef eldsvoði yrði á viðkomandi veitingastað.

Hvað sem líður álitaefni um leyfisskyldu margnefnds samkomutjalds samkvæmt þágildandi skipulags- og byggingarlögum nr. 73/1997 höfðu borgaryfirvöld ótvíræða heimild í gr. 61.6 í byggingarreglugerð nr. 441/1998 til að taka slíka ákvörðun sem hér um ræðir. Þar er m.a. kveðið á um að sé ásigkomulagi, viðhaldi eða frágangi húss eða annars mannvirkis eða lóðar þannig háttað að hætta geti stafað af og eigandi eða umráðamaður lóðar sinni ekki áskorun byggingarfulltrúa eða slökkviliðsstjóra um úrbætur geti sveitarstjórn ákveðið dagsektir skv. gr. 210.1 í reglugerðinni þar til úr hefur verið bætt eða látið fjarlægja mannvirki eða gera nauðsynlegar úrbætur á lóð skv. gr. 210.2 á kostnað eiganda eða umráðamanns. Gefa skal þó eins mánaðar frest til að sinna fyrirmælum um úrbætur áður en verk verður unnið á kostnað eiganda eða umráðamanns nema um bráða hættu sé að ræða. Rúmur einn og hálfur mánuður leið frá því að fyrirmæli byggingarfulltrúa um niðurrif samkomutjalds kæranda voru tilkynnt þar til borgaryfirvöld fjarlægðu tjaldið og verður því ekki, eins og hér stendur á, tekin afstaða til þess hvort um hafi verið að ræða bráða hættu.

Fallast má á með kæranda að vanda hefði mátt betur undirbúning ákvörðunarinnar, svo sem hvað varðar tilvísun til laga og reglugerðarákvæða, og kanna hefði mátt hvort unnt hefði verið að ná settum markmiðum borgaryfirvalda með öðrum og vægari hætti en raun varð á. Til hins ber þó að líta að borgaryfirvöld höfðu rökstudda ástæðu til að ætla að tilvist samkomutjaldsins á baklóð veitingastaðarins væri hindrun á flóttaleið og skapaði því bráða hættu yrði eldur laus á veitingastaðnum, og að auðvelt væri að reisa tjaldið að nýju eða hluta þess ef til kæmi.

Að öllu framangreindu virtu þykja ekki þeir annmarkar á hinni kærðu ákvörðun að leitt geti til ógildingar hennar.

Í tilefni af kröfu kæranda um málskostnað skal tekið fram að úrskurðarnefndin hefur ekki heimild að lögum til að ákvarða aðilum málskostnað. Verður því ekki fjallað frekar um þá kröfu kæranda.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist verulega sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um ógildingu ákvörðunar borgarráðs Reykjavíkur frá 10. desember 2009 um að samkomutjald, sem sett hafi verið upp í óleyfi á lóðinni Austurstræti 20 í Reykjavík, verði fjarlægt á kostnað eiganda, hafi hann ekki fjarlægt það innan tilskilins frests.

_______________________________
Ómar Stefánsson

_______________________________            ____________________________
Ásgeir Magnússon                                            Þorsteinn Þorsteinsson

des 22
Love0

49/2009 Fljótshamrar

Með
Árið 2015, fimmtudaginn 22. október, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Ómar Stefánsson varaformaður og Hildigunnur Haraldsdóttir arkitekt.

Fyrir var tekið mál nr. 49/2009, kæra á ákvörðun sveitarstjórnar Bláskógabyggðar frá 2. júní 2009 um að samþykkja tillögu að endurskoðuðu deiliskipulagi Reykholts í Bláskógabyggð.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar skipulags- og byggingarmála, dags. 3. júlí 2009, er barst nefndinni 7. s.m., kærir Ívar Pálsson hdl., f.h. eigenda Fljótshamra í Biskupstungum, Bláskógabyggð, þá ákvörðun sveitarstjórnar Bláskógabyggðar frá 2. júní 2009 að samþykkja tillögu að endurskoðuðu deiliskipulagi Reykholts í Bláskógabyggð. Skilja verður málskot kærenda svo að þess sé krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Tekur úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála málið til úrskurðar á grundvelli ákvæðis til bráðabirgða II í lögum nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála, sbr. breytingu á þeim lögum nr. 139/2014.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Bláskógabyggð 16. júní og 30. september 2015.

Málavextir: Hinn 28. nóvember 2006 samþykkti sveitarstjórn Bláskógabyggðar breytingu á deiliskipulagi Reykholts í Biskupstungum frá árinu 1999 sem fól í sér að tvær lóðir voru sameinaðar í eina lóð auk þess sem bætt var við lóðina svæði, þar sem áður hafði verið gert ráð fyrir vegi að lóðinni Fljótshömrum. Gerði deiliskipulagsbreytingin ráð fyrir að sú aðkoma að Fljótshömrum yrði felld niður. Deiliskipulagsbreytingin var hvorki auglýst né grenndarkynnt. Skipulagsstofnun gerði ekki athugasemd við að sveitarstjórn birti auglýsingu um samþykkt deiliskipulagsbreytingarinnar og tók hún gildi með auglýsingu sem birt var í B-deild Stjórnartíðinda 7. maí 2007. Með bréfi, dags. 6. september 2007, fóru kærendur fram á að ákvörðun sveitarstjórnar um að samþykkja umrædda deiliskipulagsbreytingu yrði endurupptekin og afturkölluð en með bréfi skipulagsfulltrúa, dags. 21. nóvember 2008, var þeim tilkynnt að beiðninni væri hafnað. Var sú ákvörðun kærð til úrskurðarnefndar skipulags- og byggingarmála.

Á fundi skipulagsnefndar uppsveita Árnessýslu 30. janúar 2008 var tekin fyrir tillaga um endurskoðun deiliskipulags fyrir austurhluta Reykholts. Samkvæmt fundargerð var um að ræða heildarendurskoðun á deiliskipulagi þess svæðis, en þar væru fyrir í gildi nokkrar deiliskipulagsáætlanir sem hefðu sætt nokkrum breytingum og hefðu sumar þeirra breytinga aldrei hlotið endanlegt gildi. Gert væri ráð fyrir að við gildistöku þessa skipulags féllu eldri deiliskipulagsáætlanir úr gildi. Tillagan væri í samræmi við breytingu á aðalskipulagi svæðisins sem sveitarstjórn hefði samþykkt að auglýsa. Á fundinum var samþykkt að auglýsa deiliskipulagstillöguna skv. 25. gr. skipulags- og byggingarlaga nr. 73/1997 og staðfesti sveitarstjórn þá afgreiðslu 5. febrúar 2008.

Tillagan var auglýst og kynnt frá 26. maí til 23. júní 2008 með athugasemdafresti til 7. júlí s.á. Athugasemdir bárust, m.a. frá kærendum. Áðurnefnd aðalskipulagsbreyting tók gildi 26. maí 2009 og á fundi skipulags- og byggingarnefndar uppsveita Árnessýslu og Flóahrepps 29. s.m. var deiliskipulagstillagan lögð fram á ný með nánar tilgreindum breytingum. Breytingarnar fólu í sér að landnotkun nokkurra lóða var breytt, afmörkun og stærð nokkurra lóða var lagfærð til samræmis við nákvæmari gögn og deiliskipulagssvæðið var stækkað. Var tillagan samþykkt með vísan til 25. gr. skipulags- og byggingarlaga ásamt umsögn um innsendar athugasemdir. Á fundi sveitarstjórnar Bláskógabyggðar 2. júní 2009 var fundargerð skipulags- og byggingarnefndar frá 29. maí s.á. staðfest. Tók endurskoðað deiliskipulag gildi með auglýsingu þar um í B-deild Stjórnartíðinda 17. ágúst 2009. 

Málsrök kærenda: Í kæru er vísað til fyrri kæru sömu kærenda, dags. 22. desember 2008, í máli nr. 117/2008 hjá úrskurðarnefndinni sem og til þeirra sjónarmiða er fram komi í bréfi kærenda frá 7. júlí 2008 til skipulagsfulltrúa uppsveita Árnessýslu og Flóahrepps. Í bréfinu kemur meðal annars fram að kærendur mótmæli þeirri málsmeðferð sem málið í heild hafi fengið. Með ólíkindum sé að Bláskógabyggð skuli hafa ákveðið að auglýsa, gegn vilja kærenda og þrátt fyrir að upplýsingar um málavexti hafi legið fyrir, tillögu að deiliskipulagi sem geri ráð fyrir að aðkoma að lóð kærenda, sem þeir eigi allan rétt á og hafi keypt með lóðinni, verði felld niður. Kærendur mótmæli því og krefjist þess að aðkoman verði sýnd á deiliskipulagsuppdrætti.

Umrædd breyting á deiliskipulagi sé ólögmæt. Í fyrsta lagi sé framsetning tillögunnar ekki í samræmi við ákvæði skipulags- og byggingarlaga nr. 73/1997 eða skipulagsreglugerðar nr. 400/1998. Þannig sé greinargerð skipulagsins óskýr um markmið og tilgang tillögunnar, óljóst sé hverju sé verið að breyta og ekkert komi fram um hvaða skilmálar séu gildandi. Þá sé einnig ólögmætt að breyta svo nýlegu skipulagi með þeim hætti sem hér sé gert, þar sem hagsmunum eins sé hyglað á kostnað annarra. Almenningur verði að geta treyst því að skipulagsáætlunum verði ekki breytt nema almannahagsmunir krefjist þess og lögmæt og málefnaleg sjónarmið liggi að baki. Nauðsynlegt sé að því verði svarað hvaða lögmætu og málefnalegu sjónarmið búi að baki þeirri breytingu að fella niður aðkomu að lóð kærenda og hvaða aðrir hagsmunir búi þar að baki.

Deiliskipulagstillagan byggist á ólögmætri deiliskipulagsbreytingu að því er varði aðkomu að lóð kærenda. Þá sé jafnframt bent á að samkvæmt 4. mgr. 56. gr. skipulags- og byggingarlaga sé óheimilt að breyta deiliskipulagi svæðis þar sem framkvæmt hafi verið í ósamræmi við skipulag fyrr en hin ólöglega bygging, eða byggingarhluti, hafi verið fjarlægð, jarðrask afmáð eða starfsemi hætt.

Kærendur árétti að þrátt fyrir að aðkoma að lóð þeirra sé nú um annað land, sem sé jafnframt í þeirra eigu, veiti það Bláskógabyggð ekki rétt til að fella niður umferðarrétt sem kærendur eigi og vilji nýta. Verði umferðarrétturinn felldur niður muni það leiða til tjóns fyrir kærendur á tvennan hátt. Í fyrsta lagi með niðurfellingu réttinda sem þeir eigi og hafi greitt fyrir. Í öðru lagi geti kærendur þá ekki annað en fest land undir aðkomu yfir annað land í þeirra eigu, en það muni draga úr verðmæti þess og hugsanlega koma í veg fyrir að hægt verði að selja það. Þá sé núverandi vegur að lóð kærenda þungfær á vetrum.

Málsrök Bláskógabyggðar: Bláskógabyggð bendir á að vísa beri kærunni frá úrskurðarnefndinni ellegar að hafna beri kröfu kærenda. Kæran sé vanreifuð, en í fyrirsögn hennar sé tilgreint að kærð sé ákvörðun sveitarstjórnar frá 11. nóvember 2008 þrátt fyrir að síðar í kærunni komi fram að kærð sé samþykkt á tillögu að endurskoðuðu deiliskipulagi Reykholts í Bláskógabyggð. Hið endurskoðaða deiliskipulag hafi verið samþykkt í sveitarstjórn 2. júní 2009. Engin leið sé að átta sig á því hvaða ákvörðun sé verið að kæra. Þá sé í kærunni vísað um rökstuðning til annarrar kæru sömu aðila til úrskurðarnefndarinnar, dags. 22. desember 2008, en sú kæra hafi lotið að synjun á beiðni um endurupptöku á deiliskipulagsbreytingu sem tekið hafi gildi 7. maí 2007 og ákvörðun sveitarstjórnar frá 11. nóvember 2008 um að gefa út að nýju byggingarleyfi vegna byggingar húss að Fljótsholti. Rökstuðningur að baki þeirri kæru geti ekki með nokkru móti átt við í máli þessu. Úrskurðarnefndin hafi ekki aflað frekari upplýsinga frá kærendum vegna  þessa, sbr. 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993, auk þess sem kærendur hafi ekki sent inn frekari rökstuðning af sinni hálfu. Þá sé engin kröfugerð sett fram af hálfu kærenda.

Vísað sé til þess að hin kærða ákvörðun sveitarstjórnar frá 11. nóvember 2008 hafi falið í sér samþykki fyrir breytingu á aðalskipulagi Biskupstungnahrepps 2000-2012 fyrir Reykholt. Ekki sé unnt að skjóta slíkri ákvörðun til úrskurðarnefndarinnar, sbr. þágildandi 5. mgr. 8. gr. og 1. mgr. 19. gr. skipulags- og byggingarlaga. Telji úrskurðarnefndin að kæran taki til ákvörðunar sveitarstjórnar frá 2. júní 2009 sé á það bent að sú ákvörðun hafi ekki verið kæranleg fyrr en frá og með birtingu auglýsingar um gildistöku nýs deiliskipulags í Bláskógabyggð 17. ágúst 2009. Kærufrestur þeirrar ákvörðunar hafi liðið án þess að kæra hafi borist innan lögboðins kærufrests. Að lokum sé skírskotað til þess að meðferð málsins hafi dregist úr hömlu. Í því sambandi sé vísað til þágildandi 4. mgr. 8. gr. skipulags- og byggingarlaga sem og 7. mgr. 8. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Ótækt sé að fjalla um efnishlið málsins svo löngu eftir að hin kærða ákvörðun hafi verið tekin.

Telji úrskurðarnefndin að kæran taki til ákvörðunar sveitarstjórnar frá 2. júní 2009, um að samþykkja breytingu á deiliskipulagsáætlunum fyrir austurhluta Reykholts, sé byggt á því að ákvörðunin hafi verið fullkomlega lögmæt og í samræmi við skipulags- og byggingarlög. Kærendur geri ekki nokkra grein fyrir því í kæru sinni með hvaða hætti fyrrgreind ákvörðun sé andstæð lögum. Því sé engin leið fyrir Bláskógabyggð að átta sig á grundvelli kærunnar.

Vegna tilvísunar kærenda til eldri kæru sinnar, dags. 22. desember 2008, og fyrri athugasemda vísi Bláskógabyggð til greinargerðar sinnar til úrskurðarnefndarinnar í því kærumáli, dags. 30. mars 2009.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um þá ákvörðun sveitarstjórnar Bláskógabyggðar að samþykkja tillögu að endurskoðuðu deiliskipulagi Reykholts í Bláskógabyggð.

Ekki verður fallist á kröfu Bláskógabyggðar um frávísun málsins. Málatilbúnaður kærenda í kæru ber með sér hver hin kærða ákvörðun er, auk þess sem ljóst er að kæran lá fyrir hjá kærustjórnvaldi þegar kærufrestur byrjaði að líða. Þá geta tafir á afgreiðslu málsins ekki leitt til frávísunar þess. 

Eins og áður var rakið var gerð breyting á deiliskipulagi Reykholts í Biskupstungum á árinu 2007, en með þeirri breytingu var vegur að lóðinni Fljótshömrum frá Lyngbraut, sem skipulagið hafði áður sýnt, fjarlægður af deiliskipulagsuppdrætti. Hið kærða deiliskipulag er óbreytt að þessu leyti og snúast athugasemdir kærenda í máli þessu fyrst og fremst um það að áformuð aðkoma að lóð þeirra sé ekki á samþykktum deiliskipulagsuppdrætti.

Deiliskipulag Reykholts í Biskupstungum var samþykkt í sveitarstjórn Biskupstungnahrepps 29. júní 1999, en samkvæmt þágildandi 4. mgr. 25. gr. skipulags- og byggingarlaga nr. 73/1997 skyldi birta auglýsingu um samþykkt deiliskipulag í B-deild Stjórnartíðinda. Ekki verður hins vegar séð að auglýsing um samþykkt deiliskipulags Reykholts í Biskupstungum frá 1999 hafi verið birt í samræmi við framangreint lagaákvæði. Tók skipulagið því aldrei gildi. Auglýsing um breytingu á því skipulagi, sem fól í sér umdeilda breytingu á aðkomu að lóð kærenda, var hins vegar birt í B-deild Stjórnartíðinda 7. maí 2007. Kærendur kröfðust endurupptöku og afturköllunar deiliskipulagsbreytingarinnar og kærðu höfnun þeirrar kröfu til úrskurðarnefndar skipulags- og byggingarmála eins og fyrr er rakið. Með úrskurði uppkveðnum fyrr í dag í máli nr. 117/2008 vísaði úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála þeirri kröfu kærenda frá með þeim rökum að ekki lægi fyrir kæranleg ákvörðun í tilefni af greindu erindi kærenda.

Áður en hið kærða deiliskipulag var samþykkt í sveitarstjórn var gerð breyting á Aðalskipulagi Biskupstungnahrepps 2000-2012, sem var staðfest af umhverfisráðherra 8. maí 2009. Tók aðalskipulagsbreytingin gildi með birtingu auglýsingar þar um í B-deild Stjórnartíðinda 26. s.m. Var þar meðal annars gerð sú breyting að landnotkun athafnalóðar við Vegholt 2 var breytt í opið svæði til sérstakra nota, þar sem gert var ráð fyrir reiðhöll í tengslum við hesthúsabyggð á svæðinu. Í hinu umdeilda deiliskipulagi er lóðin þó merkt sem athafnalóð. Þá er jafnframt ósamræmi á milli deiliskipulags og aðalskipulags hvað varðar landnotkun á jaðri suðvestanverðra lóðamarka lóðanna Vegholts 19, Vegholts 21 og Vegholts 23, meðal annars á milli Vegholts 19 og Brautarhóls, en þar gerir deiliskipulagið ráð fyrir opnu svæði sem ekki er sýnt á aðalskipulagsuppdrætti með áorðnum breytingum. Að lokum er á deiliskipulagsuppdrættinum gert ráð fyrir um 12 ha óbreyttu svæði suðvestan við Skólaveg frá „samþykktu deiliskipulagi“. Verður að telja að þar sé átt við deiliskipulag Reykholts í Biskupstungum frá 1999, með síðari breytingum. Svo sem að framan greinir tók það deiliskipulag aldrei gildi. Það að auki verður ekki séð að breytingar sem gerðar voru á því deiliskipulagi geti komið í stað skipulagsins sjálfs hvað varðar umrætt svæði nema að litlu leyti. Þá er tekið fram á staðfestum uppdrætti hins kærða deiliskipulags að gildandi deiliskipulagsáætlanir og breytingar á þeim fyrir svæðið falli úr gildi með hinu endurskoðaða deiliskipulagi. Hvorki forsendur né skipulagsskilmálar eldri skipulagsáætlana fyrir svæðið eru færðir inn á uppdrátt eða í skilmála hins nýja deiliskipulags. Af því leiðir að upplýsingar um svæðið skortir í hið kærða deiliskipulag, sbr. m.a. gr. 5.4 í skipulagsreglugerð nr. 400/1998.

Samkvæmt framansögðu er framsetning deiliskipulagsins ekki í samræmi við skipulagsreglugerð nr. 400/1998. Þá er misræmi milli þess og gildandi aðalskipulags svæðisins og brýtur það í bága við ákvæði 7. mgr. 9. gr. þágildandi skipulags- og byggingarlaga um innbyrðis samræmi skipulagsáætlana.

Að öllu framangreindu virtu er hið kærða deiliskipulag haldið slíkum annmörkum að fallast verður á kröfu um ógildingu þess.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist verulega vegna tafa við gagnaöflun og sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi ákvörðun sveitarstjórnar Bláskógabyggðar frá 2. júní 2009 um að samþykkja tillögu að endurskoðuðu deiliskipulagi Reykholts í Bláskógabyggð.

____________________________________
Nanna Magnadóttir

______________________________              _____________________________
Ómar Stefánsson                                             Hildigunnur Haraldsdóttir

des 22
Love0

86/2013 Brekkutún

Með
Árið 2015, mánudaginn 26. október, tók Nanna Magnadóttir, formaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, með heimild í 3. mgr. 3. gr. laga nr. 130/2011, fyrir:

mál nr. 86/2013, kæru á þeirri ákvörðun bæjarráðs Kópavogs frá 25. júlí 2013 að hafna því að veita megi byggingarleyfi fyrir sólskála á vesturhlið íbúðarhússins við Brekkutún 13, stækkun hússins á þremur öðrum stöðum og byggingu glerþaks ofan á viðbætur.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 22. ágúst 2013, er barst nefndinni 23. s.m., kærir Árni Friðriksson arkitekt, f.h. T, Brekkutúni 13, Kópavogi, synjun skipulagsnefndar Kópavogs um viðbyggingu við Brekkutún 13. Skilja verður málskot kærenda svo að kærð sé ákvörðun bæjarráðs Kópavogs frá 25. júlí 2013 um að hafna því að veita megi byggingarleyfi fyrir sólskála á vesturhlið íbúðarhússins við Brekkutún 13, stækkun hússins á þremur öðrum stöðum og byggingu glerþaks ofan á viðbætur, og að þess sé krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust frá Kópavogsbæ 12. ágúst 2014.

Málsatvik og rök: Með umsókn, dags. 26. febrúar 2013, sóttu kærendur um byggingarleyfi fyrir sólskála á vesturhlið íbúðarhússins við Brekkutún 13, stækkun hússins á þremur öðrum stöðum og byggingu glerþaks ofan á viðbætur. Heildarstækkun yrði 36,1 m2 og myndi nýtingarhlutfall hækka úr 0,52 í 0,6 skv. uppdráttum, dags. 19. febrúar 2013. Byggingar-fulltrúi vísaði erindinu til skipulagsdeildar til ákvörðunar um grenndarkynningu.

Á fundi skipulagsnefndar 5. mars 2013 var umsóknin tekin fyrir og var samþykkt, með vísan til 43. gr. skipulagslaga nr. 123/2010, að grenndarkynna hana. Grenndarkynning fór fram frá 14. mars til 18. apríl 2013 og bárust athugasemdir frá lóðarhöfum að Brekkutúni 11. Á fundi skipulagsnefndar 7. maí s.á. var lögð fram umsögn skipulags- og byggingardeildar um innsendar athugasemdir við grenndarkynningu, dags. sama dag. Var skipulags- og byggingar¬deild falið að vinna áfram að málinu í samráði við málsaðila.

Á fundi skipulagsnefndar 23. júlí 2013 var erindi kæranda lagt fram að nýju í breyttri mynd, en sólskálinn hafði þá verið minnkaður um 50 cm á breiddina og lengdur um 1,25 m til norðurs. Áætluð heildarstækkun hússins var þá 37,9 m2 í stað 36,1 m2 samkvæmt fyrri tillögu. Skipulagsnefnd hafnaði erindinu á fundinum og staðfesti bæjarráð þá afgreiðslu á fundi sínum 25. júlí 2013. Var kærendum tilkynnt um þá niðurstöðu með bréfi, dags. 26. júlí 2013.

Kærendur skírskota til þess að synjunin byggist einvörðungu á mótmælum íbúa í Brekkutúni 11, en rökin sem mótmælin byggist á standist ekki skoðun. Ekki sé farið í bága við byggingarreglugerð, hvorki varðandi eldvarnarákvæði né fjarlægð milli húsa, og ekki sé um að ræða innsýn umfram það sem almennt sé í íbúðahverfum. Mjög svipuð viðbygging hafi verið leyfð við Daltún 10 auk þess sem samþykktar hafi verið stækkanir við fleiri hús í hverfinu, til dæmis Daltún 6 og 29. Þá telji þau viðbygginguna fyllilega í samræmi við þau sjónarmið sem skipulag hverfisins og húsin þar hafi verið unnin út frá.

Kópavogsbær mótmælir því ekki að umræddar breytingar á húsinu við Brekkutún 13 samræmist ákvæði 9.7.5. í byggingarreglugerð nr. 112/2012, um bil á milli bygginga. Því sé hins vegar hafnað að innsýn og nánd milli húsa nr. 11 og 13 í Brekkutúni verði ekki umfram það sem almennt megi finna í íbúðarhverfum og einstaklingar þurfi að þola samkvæmt reglum nábýlisréttar. Fjarlægð á milli fyrirhugaðrar viðbyggingar og húss nr. 11 við Brekkutún yrði ekki nema 6,5 m. Ekki sé lagst gegn tillögu um breytingar á hliðum hússins heldur aðeins viðbyggingu á vesturgafli þess, en hún falli ekki vel að ásýnd hverfisins og myndi valda íbúum í Brekkutúni 11 miklum óþægindum. Skipulagsnefnd hafi því ekki talið sig geta samþykkt þann hluta breytinga¬tillögunnar. Ekki hafi borist nýtt erindi frá lóðarhöfum Brekkutúns 13 sem gangi styttra með tilliti til innsýnar og nándar milli húsanna. Þá séu þær viðbyggingar sem samþykktar hafi verið á öðrum lóðum í sveitarfélaginu ekki sambærilegar hvað varði innsýn og nánd. Grenndaráhrif þeirra séu minni og þær geti ekki talist vera fordæmi í þessu tilviki.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um synjun á byggingarleyfi fyrir viðbyggingu og stækkun hússins við Brekkutún 13 í Kópavogi. Samkvæmt þeim upplýsingum sem liggja fyrir úrskurðarnefndinni er ekki í gildi deiliskipulag á svæðinu.

Samkvæmt 1. mgr. 9. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki er m.a. óheimilt að grafa grunn fyrir mannvirki, reisa það, breyta því, breyta útliti þess eða formi nema að fengnu leyfi viðkomandi byggingarfulltrúa og skal byggingarleyfisskyld framkvæmd vera í samræmi við skipulagsáætlanir, sbr. 2. mgr. 10. gr. laganna. Þó er gert ráð fyrir því þegar sótt er um byggingarleyfi fyrir framkvæmd sem er í samræmi við landnotkun, byggðamynstur og þéttleika byggðar í þegar byggðu hverfi og deiliskipulag liggur ekki fyrir að skipulagsnefnd skuli láta fara fram grenndarkynningu í samræmi við 1. mgr. 44. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Að grenndarkynningu aflokinni og þegar sveitarstjórn hefur afgreitt málið skal þeim sem tjáðu sig um það tilkynnt niðurstaða sveitarstjórnar, sbr. 2. mgr. 44. gr., og er byggingarfulltrúa í samræmi við þá niðurstöðu ýmist heimilt eða óheimilt að gefa út byggingarleyfi. 

Af gögnum málsins verður ráðið að byggingarfulltrúi tók við byggingarleyfisumsókn kærenda og vísaði henni til skipulagsnefndar til ákvörðunar um grenndarkynningu skv. nefndri 1. mgr. 44. gr. skipulagslaga. Grenndarkynningin fór fram og í kjölfar hennar tók skipulagsnefnd á fundi sínum 23. júlí 2013 afstöðu til erindis kærenda og hafnaði því. Bæjarráð gerði slíkt hið sama á fundi sínum 25. s.m. Verður að líta svo á í ljósi þeirra lagaákvæða sem að framan eru rakin að með afgreiðslu sinni hafi bæjarráð hafnað því að veita mætti umbeðið byggingarleyfi. Ekki liggur hins vegar fyrir í málinu afgreiðsla byggingarfulltrúa á umræddri byggingarleyfisumsókn, en samkvæmt skýrum ákvæðum laga um mannvirki er endanleg ákvörðun um samþykkt eða synjun byggingaráforma og útgáfu byggingarleyfis á hendi byggingarfulltrúa. Liggur því ekki fyrir í málinu ákvörðun sem bindur enda á mál í skilningi 2. mgr. 26. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 og ber af þeim sökum að vísa máli þessu frá úrskurðarnefndinni.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist verulega sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

____________________________________
Nanna Magnadóttir
des 22
Love0

83/2015 Kjalvegur

Með
Árið 2015, fimmtudaginn 15. október, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Ómar Stefánsson varaformaður og Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor.

Fyrir var tekið mál nr. 83/2015, kæra á ákvörðun Skipulagsstofnunar frá 21. ágúst 2015 um að fyrirhuguð framkvæmd Vegagerðarinnar við breytingar á Kjalvegi á þriggja km kafla norðan Hvítár að Árbúðum, Bláskógabyggð, skuli ekki háð mati á umhverfisáhrifum.

Í málinu er nú kveðinn upp til bráðabirgða svofelldur

úrskurður

um kröfu kæranda um stöðvun framkvæmda:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 28. september 2015, er barst nefndinni sama dag, kærir Landvernd, landgræðslu- og umhverfisverndarsamtök Íslands, Þórunnartúni 6, Reykjavík, þá ákvörðun Skipulagsstofnunar frá 21. ágúst 2015, að fyrirhuguð framkvæmd Vegagerðarinnar við breytingar á Kjalvegi, Bláskógabyggð, skuli ekki háð mati á umhverfisáhrifum skv. 6. gr. laga nr. 106/2000 um mat á umhverfisáhrifum.

Kærandi krefst þess að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi. Þá er gerð krafa um að kveðinn verði upp úrskurður til bráðabirgða um stöðvun framkvæmda ef hin umdeilda framkvæmd hefst eða getur talist vera yfirvofandi, sbr. 1. og 2. mgr. 5. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála. Er málið nú tekið til úrskurðar um kröfu kæranda um stöðvun framkvæmda.

Málsatvik og rök: Skipulagsstofnun barst 3. júlí 2015 tilkynning frá Vegagerðinni um fyrirhugaðar framkvæmdir skv. 6. gr. laga nr. 106/2000 um mat á umhverfisáhrifum. Var um að ræða breytingar á Kjalvegi á þriggja km kafla, norðan Hvítár að Árbúðum. Kom fram í meðfylgjandi greinargerð að gert væri ráð fyrir að vegarkaflinn myndi fylgja núverandi vegi á rúmlega eins km kafla en á um tveggja km kafla yrði hann lagður utan núverandi vegstæðis. Gert væri ráð fyrir að vegurinn yrði sex metra breiður og nokkuð byggður upp, eða um 0,5-0,7 metra yfir aðliggjandi landi, en fyllingar kynnu að verða hærri á sumum köflum. Var og tekið fram að framkvæmdin raski náttúruverndarsvæði sem skilgreint væri í svæðisskipulagi miðhálendisins.

Skipulagsstofnun leitaði álits Bláskógabyggðar, Ferðamálastofu, forsætisráðuneytis, Heilbrigðiseftirlits Suðurlands, Minjastofnunar Íslands og Umhverfisstofnunar áður en tekin var ákvörðun um matsskyldu. Með ákvörðun sinni 21. ágúst 2015 komst Skipulagsstofnun að þeirri niðurstöðu að fyrirhuguð framkvæmd væri ekki líkleg til að hafa í för með sér umtalsverð umhverfisáhrif og skyldi hún því ekki háð mati á umhverfisáhrifum.

Kærandi telur að fyrirhuguð framkvæmd, lagning vegar og efnistaka, sé háð mati á umhverfisáhrifum skv. a-lið 1. gr. og 1. mgr. 5. gr. laga nr. 106/2000, en til vara skv. 6. gr. laganna. Þá hafi framkvæmdin ekki sætt mati í áætlun skv. lögum nr. 105/2006 um umhverfismat áætlana. Framkvæmdin við Kjalveg hafi verið unnin í áföngum og hafi Vegagerðin með þeim hætti talið sig geta komist hjá því að láta fara fram mat, þar sem hver framkvæmdakafli um sig sé svo lítill að ekki sé skylt að láta hann sæta mati á umhverfisáhrifum. Þetta sé alþekkt aðferð framkvæmdaaðila til þess að skjóta sér undan matsskyldu og sé það margdæmt fyrir Evrópudómstólnum að þetta vinnulag standist ekki löggjöfina um umhverfismat framkvæmda, nú tilskipun 2011/92/ESB, áður tilskipun 85/337/EBE. Skipulagsstofnun hafi borið við ákvörðun sína að líta til þess að ekki sé aðeins um að ræða þá þriggja km vegarlagningu heldur breytingu sem framundan sé á Kjalvegi sem sé alls um 170 km. Skipulagsstofnun hafi verið fullljóst hvernig Vegagerðin hafi hagað skiptingu framkvæmdarinnar á mörgum undanförnum árum og hefði í því ljósi sérstaklega borið að kveða á um matsskyldu.

Skipulagsstofnun var gefinn kostur á að tjá sig um stöðvunarkröfu kæranda en hefur kosið að láta hana ekki til sín taka þar sem stofnunin hafi ekki sérstakra hagsmuna að gæta af því hvort framkvæmd Vegagerðarinnar við Kjalveg verði stöðvuð eða ekki.

Vegagerðin krefst í fyrsta lagi frávísunar á kröfu kæranda um stöðvun framkvæmda. Hún byggi á röngum lagagrunni þar sem heimild til stöðvunar framkvæmda eigi við ákvarðanir sem heimili framkvæmdir og sé með því skilyrði að framkvæmdir séu hafnar eða yfirvofandi, sbr. 1. mgr. 5. gr. laga nr. 130/2011. Kæran beinist að ákvörðun er varði matsskyldu framkvæmdar en heimili ekki sem slík framkvæmdina og sé kæranda því óheimilt að krefjast stöðvunar framkvæmda, en kærandi geri ekki kröfu um frestun réttaráhrifa ákvörðunarinnar skv. 3. mgr. 5. gr. Þá sé á það bent að þar sem sveitarstjórn hafi samþykkt og falið skipulagsfulltrúa að veita framkvæmdaleyfi myndi stöðvun ganga þvert gegn þeirri ákvörðun, sem ekki sé til umfjöllunar hér, og beri því að vísa málinu frá. Áðurnefnd 1. mgr. 5. gr. áskilji að verk sé hafið eða yfirvofandi. Ekki sé fyrirhugað að hefja vinnu við framkvæmdina fyrr en á næsta ári og beinist krafa um stöðvun á verki sem ekki sé hafið og ekki standi til að hefja fyrr en á næsta ári. Hafi kærandi því ekki lögvarinna hagsmuna að gæta af stöðvun verksins og beri af þeim sökum að vísa stöðvunarkröfunni frá.

Stöðvunarkröfunni beri að hafna verði henni ekki vísað frá. Skilyrði þess að verða við kröfunni séu ekki uppfyllt þar sem verkið sem krafist sé stöðvunar á sé hvorki hafið né yfirvofandi í skilningi 5. gr. laga nr. 130/2011. Fyrirhugaðar framkvæmdir séu minniháttar með tilliti til umhverfisáhrifa sem myndu hverfa á stuttum tíma ef fjarlægja þyrfti jarðefnið úr veginum og því engin ástæða til stöðvunar vegna þess að þær séu ekki afturkræfar.

Niðurstaða: Í 1. mgr. 5. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála er tekið fram að kæra til úrskurðarnefndarinnar fresti ekki réttaráhrifum kærðrar ákvörðunar en jafnframt er kæranda þar heimilað að krefjast stöðvunar framkvæmda til bráðabirgða séu þær hafnar eða yfirvofandi. Þá getur úrskurðarnefndin að sama skapi frestað réttaráhrifum ákvörðunar sem felur ekki í sér heimild til framkvæmda, komi fram krafa um það af hálfu kæranda, sbr. 3. mgr. nefndrar 5. gr. Með sama hætti er kveðið á um það í 29. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 að kæra til æðra stjórnvalds fresti ekki réttaráhrifum ákvörðunar en þó sé heimilt að fresta réttaráhrifum hinnar kærðu ákvörðunar til bráðabirgða meðan málið er til meðferðar hjá kærustjórnvaldi þar sem ástæður mæli með því. Tilvitnuð lagaákvæði bera með sér að meginreglan er sú að kæra til æðra stjórnvalds frestar ekki réttaráhrifum kærðrar ákvörðunar og er ákvörðun um slíka frestun undantekning frá þeirri meginreglu sem skýra ber þröngt. Verða því að vera ríkar ástæður eða veigamikil rök fyrir ákvörðun um frestun réttaráhrifa og stöðvun framkvæmda.

Mál þetta snýst um þá ákvörðun Skipulagsstofnunar um að ekki skuli fara fram mat á umhverfisáhrifum vegna fyrirhugaðrar framkvæmdar Vegagerðarinnar við Kjalveg í Bláskógabyggð. Sú ákvörðun felur ekki í sér sjálfstæðar heimildir til að hefja framkvæmdir heldur þarf til að koma sérstök stjórnvaldsákvörðun um samþykki umsóknar og útgáfu framkvæmdaleyfis skv. 13., 14. og 15. gr. skipulagslaga nr. 123/2010, sbr. einnig 4. og 5. gr. reglugerðar nr. 772/2012 um framkvæmdaleyfi. Í kærumáli vegna slíkrar stjórnvaldsákvörðunar er unnt að gera kröfu um stöðvun framkvæmda til bráðabirgða skv. 5. gr.  laga nr. 130/2011.

Þegar litið er til fyrrgreindra lagaákvæða og eðlis ákvarðana um mat á umhverfisáhrifum verður ekki séð að knýjandi nauðsyn sé á að fallast á kröfu hans um frestun framkvæmda. Að sama skapi er ekki tilefni til að úrskurðarnefndin fresti réttaráhrifum hinnar kærðu ákvörðunar.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um stöðvun framkvæmda vegna hinnar kærðu ákvörðunar.

_______________________________
Nanna Magnadóttir

______________________________              _____________________________
Ómar Stefánsson                                             Aðalheiður Jóhannsdóttir

des 22
Love0

69/2015 Nökkvavogur

Með
Árið 2015, miðvikudaginn 21. október, tók Nanna Magnadóttir, formaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, með heimild í 3. mgr. 3. gr. 1. nr. 130/2011 fyrir:
Mál nr. 69/2015, kæra á ákvörðun Reykjavíkurborgar frá 19. ágúst 2015 að innheimta viðbótarlosunargjald vegna sorphirðu við fasteignirnar Nökkvavog 8 og 10.
Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 1. september 2015, er barst nefndinni 2. s.m., kæra íbúar, Nökkvavogi 8 og Nökkvavogi 10, Reykjavík, ákvörðun Reykjavíkurborgar frá 19. ágúst  um að innheimta aukalega skrefagjald vegna sorphirðu við fasteignir kærenda. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust frá Reykjavíkurborg 4. september og 16. og 21. október 2015.

Málsatvik og rök: Með bréfi frá Reykjavíkurborg, dags. 19. ágúst 2015, var kærendum tilkynnt um breytingu á fasteignagjöldum fyrir árið 2015. Fólst breytingin í því að lagt var á kærendur svokallað skrefagjald, þ.e. viðbótarlosunargjald vegna sorphirðu skv. 2. mgr. 4. gr. samþykktar um meðhöndlun úrgangs í Reykjavíkurborg nr. 228/2013 þar sem fram kemur að af sorpílátum sem draga þarf lengra en 15 metra frá sorpgeymslu eða -gerði að sorpbíl til losunar skuli greiða viðbótarlosunargjald skv. gjaldskrá fyrir sorphirðu í Reykjavík. Kærendur hafa kært þessa gjaldtöku til úrskurðarnefndarinnar, eins og að framan greinir.

Kærendur telja að heimild til innheimtu viðbótarlosunargjalds geti ekki átt við fasteignir þeirra þar sem leið að sorpílátum sé innan við 15 metrar. Gjaldið hafi verið lagt á án nokkurs fyrirvara. Þegar grennslast hafi verið fyrir um málið hafi sú skýring verið gefin að aspir á lóðinni við Nökkvavog 6 næðu út á innkeyrslu að fasteignum kærenda og sorphirðumenn treystu sér ekki til að aka inn að þeim fasteignum. Kærendur telja það vera í verkahring borgarinnar að sjá til þess að trjágróður af öðrum lóðum hafi ekki áhrif á sorphirðu frá fasteignum þeirra.

Af hálfu Reykjavíkurborgar er bent á að umdeilt viðbótarlosunargjald hafi verið fellt niður og hafi kærendur því ekki lengur lögvarinna hagsmuna að gæta. Beri af þeim sökum að vísa málinu frá.

Niðurstaða: Samkvæmt 3. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála geta þeir einir kært stjórnvaldsákvarðanir til nefndarinnar sem eiga lögvarða hagsmuni tengda þeirri ákvörðun sem kæra á. Í kjölfar tölvupóstsamskipta kærenda og starfsmanna Reykjavíkurborgar var kærendum send tilkynning, dags. 16. september 2015, um breytingu á fasteignagjöldum 2015 þar sem hið umdeilda gjald var fellt niður. Telst hin kærða ákvörðun samkvæmt framangreindu ekki lengur hafa réttarverkan að lögum, enda er kæruefni ekki lengur til staðar. Verður því ekki séð að kærandi eigi lögvarða hagsmuni af því að fá skorið úr um gildi hinnar kærðu ákvörðunar og verður máli þessu vísað frá úrskurðarnefndinni í samræmi við ákvæði fyrrgreindrar 3. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011.

Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

____________________________________
Nanna Magnadóttir
des 22
Love0

117/2008 Fljótshamrar

Með
Árið 2015, fimmtudaginn 22. október, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Ómar Stefánsson varaformaður og Hildigunnur Haraldsdóttir arkitekt.

Fyrir var tekið mál nr. 117/2008, kæra á ákvörðun sveitarstjórnar Bláskógabyggðar frá 11. nóvember 2008 um að endurnýja byggingarleyfi fyrir einbýlishúsi á lóðinni Lyngbraut 12 í Reykholti í Biskupstungum sem og á ákvörðun um að hafna kröfu kærenda um endurupptöku og afturköllun á ákvörðun sveitarstjórnar frá 28. nóvember 2006 um að samþykkja breytingu á deiliskipulagi Reykholts í Biskupstungum.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar skipulags- og byggingarmála, dags. 22. desember 2008, er barst nefndinni sama dag, kærir Ívar Pálsson hdl., f.h. eigenda lóðarinnar Fljótshamra í Biskupstungum, Bláskógabyggð, ákvörðun sveitarstjórnar Bláskógabyggðar frá 11. nóvember 2008 varðandi deiliskipulag að Fljótsholti og endurútgáfu byggingarleyfis. Skilja verður málskot kærenda svo að kærð sé sú ákvörðun sveitarstjórnar Bláskógabyggðar frá 11. nóvember 2008 að endurnýja byggingarleyfi fyrir einbýlishúsi á lóðinni Lyngbraut 12 í Reykholti í Biskupstungum, sem og ákvörðun um að hafna kröfu kærenda um endurupptöku og afturköllun á ákvörðun sveitarstjórnar frá 28. nóvember 2006 um að samþykkja breytingu á deiliskipulagi Reykholts í Biskupstungum. Er þess krafist að ákvarðanirnar verði felldar úr gildi og að sveitarstjórn Bláskógabyggðar verði gert að afturkalla hina ólögmætu skipulagsákvörðun.

Tekur úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála málið til úrskurðar á grundvelli ákvæðis til bráðabirgða II í lögum nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála, sbr. breytingu á þeim lögum nr. 139/2014.

Gögn málsins bárust frá Bláskógabyggð 2. apríl 2009, 30. september og 20. október 2015.

Málavextir: Kærendur eru eigendur lóðarinnar Fljótshamra í Reykholti í Biskupstungum en hún var áður hluti af landi Fljótsholts. Með bréfi til Hreppsnefndar Biskupstungna, dags. 7. júlí 2001, óskaði annar kærenda eftir heimild til að leggja vinnuslóða um landareign sína úr landi Stóra-Fljóts að fyrrnefndri lóð. Vegarslóðinn var lagður og hefur verið nýttur alla tíð síðan. Ekki var hins vegar útbúinn vegur sem sýndur var á deiliskipulagi Reykholts í Biskupstungum frá árinu 1999 en hann átti að liggja frá Fljótshömrum í norðaustur að Lyngbraut, og nýtast Fljótshömrum og þremur lóðum til.

Hinn 28. nóvember 2006 samþykkti sveitarstjórn Bláskógabyggðar breytingu á áðurgreindu deiliskipulagi Reykholts sem fól í sér að tvær lóðir voru sameinaðar í eina lóð auk þess sem bætt var við lóðina svæði, þar sem áður hafði verið gert ráð fyrir fyrrgreindum vegi sem aðkomu að Fljótshömrum, og vegurinn tekinn út af skipulaginu. Þá fól breytingin í sér að eingöngu yrði byggt eitt hús á hinni sameinuðu lóð í stað tveggja áður. Deiliskipulagsbreytingin var hvorki auglýst né grenndarkynnt. Með bréfi, dags. 22. janúar 2007, var hún send Skipulagsstofnun til afgreiðslu skv. 2. mgr. 26. gr. skipulags- og byggingarlaga nr. 73/1997 og aftur með lagfærðum gögnum hinn 21. mars s.á. Skipulagsstofnun gerði ekki athugasemdir við að sveitarstjórn birti auglýsingu um samþykkt deiliskipulagsbreytingarinnar og tók hún gildi með auglýsingu sem birt var í B-deild Stjórnartíðinda 7. maí 2007.

Eigendur hinnar sameinuðu lóðar, sem er nr. 12a við Lyngbraut, sóttu um byggingarleyfi fyrir einbýlishúsi á lóðinni. Var það samþykkt í byggingarnefnd 27. mars 2007 og staðfesti sveitarstjórn þá afgreiðslu hinn 3. apríl s.á. Hafist var handa við jarðvegsframkvæmdir á lóðinni en framkvæmdir lágu niðri í nokkurn tíma í kjölfarið.

Með bréfi, dags. 6. september 2007, fóru kærendur fram á að ákvörðun sveitarstjórnar um að samþykkja umrædda deiliskipulagsbreytingu yrði endurupptekin og afturkölluð. Erindið var tekið fyrir í byggðarráði Bláskógabyggðar 25. september s.á. og afgreiðslu þess frestað þar til umsögn skipulagsfulltrúa lægi fyrir. Skilaði skipulagsfulltrúi umsögn, dags. 7. nóvember 2007, til sveitarstjórnar. Á fundi byggðarráðs 28. nóvember s.á. var oddvita Bláskógabyggðar og skipulagsfulltrúa falið að ræða við eigendur Fljótshamra og kanna möguleika á lausn málsins og yrði niðurstaða þeirra viðræðna lögð fyrir byggðarráð. Fundur var haldinn 8. apríl 2008 en ekki tókst að ná samkomulagi um lausn. Á fundinum var upplýst að eigendur hinnar sameinuðu lóðar væru því andsnúnir að ákvörðun um deiliskipulagsbreytinguna yrði endurupptekin.

Á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa uppsveita Árnessýslu og Flóahrepps 30. september 2008 var tekin fyrir umsókn um endurnýjun á byggingarleyfi fyrir einbýlishúsi á hinni sameinuðu lóð. Var málinu vísað til skipulags- og byggingarnefndar sem samþykkti umsóknina á fundi 24. október s.á. Fundargerð skipulags- og byggingarnefndar var staðfest á fundi byggðarráðs Bláskógabyggðar 4. nóvember 2008. Þá var fundargerð byggðarráðs staðfest á fundi sveitarstjórnar Bláskógabyggðar 11. s.m.

Með bréfi skipulagsfulltrúa uppsveita Árnessýslu og Flóahrepps, dags. 21. nóvember 2008, var kærendum tilkynnt að sveitarstjórn hygðist gefa út að nýju byggingarleyfi vegna einbýlishúss á hinni sameinuðu lóð á grundvelli deiliskipulagsbreytingarinnar sem tók gildi 7. maí 2007. Beiðni kærenda um endurupptöku deiliskipulagsbreytingarinnar væri þar með hafnað.

Málsrök kærenda: Kærendur vísa til þess að vegna aðstæðna hafi þeir gert bráðabirgðaaðkomu að Fljótshömrum í gegnum annað land sem jafnframt sé í þeirra eigu. Hafi þeir haft áform um að færa aðkomuna yfir tvær lóðir norðaustan við Fljótshamra, líkt og gert hafi verið ráð fyrir í deiliskipulagi Reykholts í Biskupstungum frá 1999, þegar fram liðu stundir og ef þeir seldu annað hvort landið. Að beiðni eigenda fyrrgreindra lóða hafi deiliskipulaginu verið breytt þannig að lóðirnar hafi verið sameinaðar í eina og aðkoman að Fljótshömrum felld niður. Kærendum hafi ekki orðið þetta ljóst fyrr en framkvæmdir hófust á lóðinni sumarið 2007.

Kærendur hafi átt fund með sveitarstjóra vegna málsins sumarið 2007 og óskað skýringa. Þar sem ekki hafi fengist haldbær svör hafi þeir sent sveitarstjórn bréf, dags. 6. september 2007, og krafist þess að ákvörðun um áðurnefnda deiliskipulagsbreytingu yrði endurupptekin og afturkölluð. Í stað þess að afgreiða erindi kærenda hafi sveitarstjórn Bláskógabyggðar auglýst tillögu að endurskoðuðu deiliskipulagi Reykholts en áðurnefnd deiliskipulagsbreyting hafi verið felld inn í hið endurskoðaða heildarskipulag. Kærendur hafi mótmælt þessari breytingu á deiliskipulagi með bréfi til skipulagsfulltrúa, dags. 7. júlí 2008,  en ekkert heyrt af málinu eftir það fyrr en með bréfi skipulagsfulltrúa, dags. 21. nóvember 2008, þar sem tilkynnt hafi verið að sveitarstjórn hygðist gefa út að nýju byggingarleyfi vegna húss á hinni sameinuðu lóð og að beiðni kærenda um endurupptöku væri þar með hafnað.

Málsmeðferð sveitarstjórnar á beiðni kærenda um endurupptöku og afturköllun ákvörðunar um áðurnefnda deiliskipulagsbreytingu hafi verið ólögmæt. Engin raunveruleg rannsókn eða mat á hagsmunum aðila hafi farið fram og engin umsögn hafi borist frá skipulagsfulltrúa. Málið hafi því ekki verið nægilega upplýst þegar ákveðið hafi verið að hafna beiðni kærenda um endurupptöku og afturköllun. Niðurfelling aðkomunnar breyti verulega nýtingarmöguleikum kærenda á báðum eignum sínum. Standi ákvörðunin verði aðkoman að lóð þeirra ávallt að vera um hina landspilduna sem tilheyri þeim, sem takmarki nýtingu þess lands, ráðstöfunarmöguleika og verðmæti þess. Þá hafi umrædd aðkoma verið nauðsynleg tenging yfir á norðausturhluta svæðisins.

Ekki hafi verið farið að málsmeðferðarreglum skipulags- og byggingarlaga nr. 73/1997, sbr. 26. gr. og 7. mgr. 43. gr. þeirra, þar sem deiliskipulagstillagan hafi ekki verið grenndarkynnt fyrir kærendum. Sveitarstjórn beri því að afturkalla ákvörðunina. Ekkert mat liggi heldur fyrir á þeim hagsmunum sem undir séu í málinu eða þýðingu hinnar ólögmætu ákvörðunar fyrir kærendur en það telji þeir skýrt brot á meginreglu stjórnsýsluréttar um rannsókn máls, 10. gr. stjórnsýslulaga og 21. gr. sömu laga um rökstuðning. Ákvörðunin brjóti gegn lögmætisreglu stjórnsýsluréttar enda liggi engin lögmæt og málefnaleg sjónarmið að baki þeirri ákvörðun að afturkalla ekki ákvörðunina um leið og upplýst var um þau mistök sem gerð hafi verið. Sveitarstjórnin hafi kosið að standa við ákvörðunina til að firra sig tjóni, enda hafi framkvæmdir verið hafnar á lóðinni. Sveitarstjórnin sé því í raun að breyta deiliskipulagi eftir á, þ.e. samþykkja eftir á framkvæmdir og áform sem hún hefði ekki gert ef rétt hefði verið staðið að málum. Sömu meginsjónarmið og grunnrök eigi því við um afturköllun hinnar ólögmætu ákvörðunar og búi að baki 4. mgr. 56. gr. skipulags- og byggingarlaga.

Krafa um ógildingu byggingarleyfis byggist á þeirri málsástæðu að afturkalla beri hina ólögmætu deiliskipulagsbreytingu og þar af leiði að byggingarleyfið sé ekki í samræmi við deiliskipulagið óbreytt.

Málsrök Bláskógarbyggðar: Bláskógabyggð fer aðallega fram á að málinu verði vísað frá úrskurðarnefndinni, þar sem kæra hafi borist að kærufresti liðnum, en ella að kröfum kærenda verði hafnað.

Krafa kærenda um endurupptöku umdeildrar deiliskipulagsákvörðunar virðist einkum byggð á því að sveitarstjórn hafi átt að afturkalla ákvörðun sína, þ.e. á 25. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 fremur en 24. gr. þeirra. Ákvæði 25. gr. stjórnsýslulaga sé heimildarákvæði sem beita verði af mikilli varfærni en skilyrði þess hafi ekki verið uppfyllt. Sveitarstjórn hafi farið yfir fyrirliggjandi heimildarskjöl og tekið afstöðu til þeirra hagsmuna sem í húfi hafi verið. Því fari fjarri að brotið hafi verið gegn 10. eða 21. gr. stjórnsýslulaga. Þá hafi skilyrði 1. og 2. tl. 1. mgr. 24. gr. stjórnsýslulaga fyrir endurupptöku ekki verið uppfyllt auk þess sem meira en þrír mánuðir hafi verið liðnir frá því að kærendum var eða mátti vera kunnugt um ákvörðun sveitarstjórnar. Ákvæðinu verði auk þess ekki beitt þegar um sé að ræða ágreining af þessu tagi um beitingu laga og réttarheimilda. Sveitarstjórn hafi jafnframt ekki talið ljóst af fyrirliggjandi gögnum að kærendur ættu rétt á þeirri aðkomu að lóð sinni sem þeir krefðust.

Á þessum tíma hafi verið unnið að heildarendurskoðun deiliskipulags fyrir stóran hluta Reykholts. Upphaflega hafi verið fyrirhugað að auglýsa deiliskipulagsbreytinguna, sem deilan snúist um, að nýju óbreytta en svo hafi verið ákveðið að fella hana inn í hið endurskoðaða heildarskipulag. Litið hafi verið svo á að erindi kærenda frá 6. september 2007 hefði verið svarað með því að auglýsa deiliskipulag, þar sem umrætt svæði væri óbreytt frá því sem deiliskipulagsbreytingin hefði gert ráð fyrir, og staðfesta þannig fyrri ákvörðun. Lögmaður kærenda hafi sérstaklega verið látinn vita af auglýsingu deiliskipulagsins.

Skipulagsnefnd hafi talið að með deiliskipulagsbreytingunni sem tekið hefði gildi 7. maí 2007 hefði aðkoma að húsi kærenda einungis verið færð til samræmis við raunverulega aðkomu. Ekki hefði verið verið að ganga á hagsmuni kærenda eða annarra og því hefði ekki þurft að grenndarkynna breytinguna. Breytingin hafi verið óveruleg, einkum þar sem um minnkun á leyfilegu byggingarmagni hafi verið að ræða og byggingarreitur hafi færst fjær lóðarmörkum aðliggjandi lóðar.

Hið kærða byggingarleyfi sé lögmætt og í samræmi við gildandi deiliskipulag svæðisins, en kærendur hafi ekki gert grein fyrir því með hvaða hætti leyfið gangi gegn skipulaginu.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um ákvörðun sveitarstjórnar um endurnýjun byggingarleyfis fyrir íbúðarhúsi við Lyngbraut 12a í Reykholti, sem og um synjun um endurupptöku og afturköllun á ákvörðun sveitarstjórnar Bláskógabyggðar frá 28. nóvember 2006 um að samþykkja breytingu á deiliskipulagi Reykholts í Biskupstungum frá árinu 1999, en nefnd deiliskipulagsbreyting tók gildi með birtingu auglýsingar þar um í B-deild Stjórnartíðinda 7. maí 2007.

Samkvæmt 5. mgr. 8. gr. skipulags- og byggingarlaga nr. 73/1997, sem þá giltu, var frestur til að skjóta máli til úrskurðarnefndar skipulags- og byggingarmála einn mánuður frá því að kæranda varð kunnugt, eða mátti vera kunnugt, um ákvörðun þá sem kæra átti. Kærendum var tilkynnt um hinar kærðu ákvarðanir með bréfi skipulagsfulltrúa, dags. 21. nóvember 2008, sem að sögn kærenda barst tveimur dögum síðar, eða 23. s.m. Kæra barst úrskurðarnefndinni í tölvupósti 22. desember 2008 og verður því við það miðað að hún hafi borist innan kærufrests, þótt frumrit kæru hafi borist nokkru síðar, eða 30. s.m.

Í 2. mgr. 26. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 er kveðið á um að ákvörðun, sem ekki bindur enda á mál, verði ekki kærð fyrr en málið hefur verið til lykta leitt. Hin kærða ákvörðun um að synja um endurupptöku og afturköllun ákvörðunar um breytingu á deiliskipulagi Reykholts var tilkynnt kærendum með bréfi skipulagsfulltrúa, dags. 21. nóvember 2008. Í bréfinu kom fram að sveitarstjórn hygðist gefa út að nýju byggingarleyfi vegna byggingar húss að Fljótsholti í Biskupstungum á grundvelli deiliskipulagsbreytingar sem tekið hefði gildi 7. maí 2007. Beiðni kærenda um endurupptöku skipulagsins væri þar með hafnað.

Um endurupptöku máls gilda almennar málsmeðferðarreglur stjórnsýslulaga. Skal stjórnvald það sem tekið hefur ákvörðun í skjóli stjórnsýsluvalds, sem í þessu tilviki er sveitarstjórn, sbr. 2. mgr. 3. gr., 23. gr. og 26. gr. skipulags- og byggingarlaga, taka afstöðu til beiðni um endurupptöku eða afturköllun ákvörðunar. Ekki verður ráðið af fyrirliggjandi gögnum málsins að erindi kærenda um endurupptöku eða afturköllun fyrrgreindrar ákvörðunar sveitarstjórnar um deiliskipulagsbreytingu hafi verið til umfjöllunar í sveitarstjórn. Liggur því ekki fyrir ákvörðun þar til bærs stjórnvalds um lyktir þess máls sem borin verður undir úrskurðarnefndina samkvæmt fyrrgreindri 26. gr. stjórnsýslulaga. Ber af þeim sökum að vísa þeim hluta kærumálsins frá úrskurðarnefndinni. 

Deiliskipulag Reykholts í Biskupstungum var samþykkt í sveitarstjórn Biskupstungnahrepps 29. júní 1999 en samkvæmt þágildandi 4. mgr. 25. gr. skipulags- og byggingarlaga skyldi birta auglýsingu um samþykkt deiliskipulag í B-deild Stjórnartíðinda. Ekki verður séð að auglýsing um samþykkt þess deiliskipulags hafi verið birt í samræmi við framangreint lagaákvæði og tók skipulagið því aldrei gildi. Breyting á því deiliskipulagi, sem um er deilt í máli þessu, tók hins vegar gildi með formlegum hætti með auglýsingu þar um í B-deild Stjórnartíðinda 7. maí 2007. Kærufrestur vegna þeirrar skipulagsbreytingar er löngu liðinn og sætir hún því ekki lögmætisathugun úrskurðarnefndarinnar.

Hin kærða ákvörðun sveitarstjórnar um endurnýjun byggingarleyfis fyrir íbúðarhúsi við Lyngbraut 12a í Reykholti er í samræmi við fyrrgreinda deiliskipulagsbreytingu frá árinu 2007, sem eins og áður segir sætir ekki endurskoðun úrskurðarnefndarinnar. Þar sem ekki liggur annað fyrir en að málsmeðferð við þá leyfisákvörðun hafi verið lögum samkvæmt verður ekki fallist á kröfu kærenda um ógildingu á endurnýjun greinds byggingarleyfis.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist verulega sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Kröfu kærenda um ógildingu á þeirri ákvörðun að synja um endurupptöku og afturköllun ákvörðunar frá 28. nóvember 2006, um að samþykkja breytingu á deiliskipulagi Reykholts í Biskupstungum, er vísað frá úrskurðarnefndinni.

Hafnað er kröfu kærenda um ógildingu ákvörðunar sveitarstjórnar Bláskógabyggðar frá 11. nóvember 2008 um að endurnýja byggingarleyfi fyrir einbýlishúsi við Lyngbraut 12 í Reykholti í Biskupstungum.

____________________________________
Nanna Magnadóttir

______________________________              ______________________________
Ómar Stefánsson                                             Hildigunnur Haraldsdóttir

des 22
Love0

102/2014 Fiskeldi Önundarfjörður

Með

Árið 2015, fimmtudaginn 15. október, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Geir Oddsson auðlindafræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 102/2014, kæra á ákvörðun Skipulagsstofnunar frá 29. ágúst 2014 um að framleiðsluaukning á eldi regnbogasilungs í allt að 1.100 tonna ársframleiðslu í Önundarfirði skuli háð mati á umhverfisáhrifum.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 23. september 2014, er barst nefndinni 24. s.m., kærir Dýrfiskur hf., Hafnarbakka 8, Flateyri, þá ákvörðun Skipulagsstofnunar frá 29. ágúst 2014 um að framleiðsluaukning á eldi kæranda á regnbogasilungi í allt að 1.100 tonna ársframleiðslu í Önundarfirði skuli háð mati á umhverfisáhrifum. Skilja verður kröfugerð kæranda svo að þess sé krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust frá Skipulagsstofnun 27. október 2014.

Málavextir: Með bréfi, dags. 13. febrúar 2014, tilkynnti kærandi til Skipulagsstofnunar um fyrirhugaða aukningu á eldi regnbogasilungs í sjókvíum kæranda í Önundarfirði. Í tilkynningunni kom fram að fyrirhugað væri að auka eldið í allt að 1.100 tonna meðal ársframleiðslu. Fyrir hefði kærandi starfs- og rekstrarleyfi fyrir 200 tonna ársframleiðslu á sama svæði. Var tekið fram: „Hámarksframleiðsla á ársgrundvelli verður 2.000 tonn, en ráðgert er að heildarframleiðsla yfir þriggja ára tímabil yrði 3.350 tonn og slátrað magn 3.500 tonn. Meðalframleiðsla á ári verður því um 1.100 tonn yfir hvert þriggja ára tímabil.“

Skipulagsstofnun leitaði álits Ísafjarðarbæjar, Fiskistofu, Hafrannsóknastofnunar, Matvælastofnunar, Minjastofnunar Íslands, Samgöngustofu og Umhverfisstofnunar. Bárust umbeðnar umsagnir í mars og apríl 2014. Frekari athugasemdir bárust frá Umhverfisstofnun í apríl s.á. og loks barst frekari umsögn frá Hafrannsóknastofnun í júní s.á. í kjölfar tilkynningar kæranda um breytingu á fyrirhuguðu eldi þannig að framleiðsla yrði allt að 1.100 tonn á ári. Svarbréf kæranda vegna umsagnanna bárust í mars og júlí s.á.

Ísafjarðarbær, Fiskistofa, Matvælastofnun og Minjastofnun töldu að framkvæmdin skyldi ekki háð mati á umhverfisáhrifum, en Samgöngustofa tók ekki afstöðu til matsskyldu. Hafrannsóknarstofnun gerði ýmsar athugasemdir við tilkynningu kæranda og taldi rétt að eldið yrði háð umhverfismati vegna samlegðaráhrifa ef vikið yrði frá fjarlægðarreglu sem reglugerð um fiskeldi kvæði á um. Umhverfisstofnun taldi að ef árleg framleiðsla í Önundarfirði yrði meiri en áætlað burðarþol samkvæmt LENKA viðtakamati gæti fiskeldið haft umtalsverð umhverfisáhrif í för með sér og væri því háð mati á umhverfisáhrifum.

Matsskylduákvörðun Skipulagsstofnunar lá fyrir 29. ágúst 2014 og var það niðurstaða hennar á grundvelli framlagðra gagna að fyrirhugað sjókvíaeldi kæranda, sem gerði ráð fyrir allt að 1.100 tonna ársframleiðslu, kynni að hafa í för með sér umtalsverð umhverfisáhrif og skyldi því háð mati á umhverfisáhrifum. Er það sú ákvörðun sem kærð er í máli þessu.

Málsrök kæranda: Kærandi, sem er fyrirtæki, bendir á að í upphaflegri umsókn sinni hafi verið gert ráð fyrir 2.000 tonna kynslóðaskiptu eldi sem aðlagað hafi verið í 1.100 tonn í þeim tilgangi að byggja upp mjög varkárt eldi. Núverandi og fyrirhugað eldi í Önundarfirði sé vel undir burðarþolsmati fjarðarins. Kærandi hafi mikla hagsmuni af uppbyggingu fiskeldis á Vestfjörðum, auk þess sem systurfélag fyrirtækisins sé með fullvinnslu eldisafurða á Flateyri við Önundarfjörð.

Hvað varði fjarlægðarmörk milli eldissvæða vísi kærandi til umsagnar Matvælastofnunar, en þar komi fram að „…burðargeta Önundarfjarðar til fiskeldis geti með góðu móti rúmað það umfang eldis sem sótt er um. Samlegðaráhrif umræddar kvíaþyrpingar í fullri framleiðslu með kynslóðaskiptu eldi og hvíld á milli kynslóða, auk þeirra rekstrarleyfa sem nú eru virk í firðinum, ætti ekki að yfirskríða það þanþol sem vistkerfi Önundarfjarðar býður upp á út frá sjónarmiði smitsjúkdóma.“

Samkeppnisaðili hafi fengið breytingu á starfsleyfi sínu fyrir 200 tonna þorskeldi í apríl 2013 þannig að leyft yrði að framleiða allt að 50 tonn af regnbogasilungi og 150 tonn af þorski. Í  janúar 2014 hafi sá aðili aftur tilkynnt Skipulagsstofnun um breytingu á starfsleyfi sínu þannig að leyft yrði að framleiða allt að 900 tonn af regnbogasilungi og 300 tonn af þorski. Hafi Skipulagsstofnun ákveðið að þau áform skyldu ekki háð mati á umhverfisáhrifum. Það mál sé sambærilegt kærumáli þessu.

Kærandi hafi verið fyrst fyrirtækja til að hljóta starfsleyfi og hefja silungaeldi í Önundarfirði á árinu 2012. Það sé óskráð regla, sem eigi rætur að rekja til Rómaréttar, að sá sem sé undan öðrum hafi forgang. Kröfur kæranda byggi bæði á greindri forgangsreglu sem og því mati kæranda að umsókn framleiðsluaukningar hans ásamt öðru fiskeldi í Önundarfirði sé vel undir varkáru burðarþolsmati.

Málsrök Skipulagsstofnunar: Af hálfu Skipulagsstofnunar er á það bent að skv. 6. gr. laga nr. 106/2000 skuli stofnunin taka ákvörðun um hvort framkvæmd skuli háð mati á umhverfisáhrifum eða ekki. Við ákvörðunartökuna hafi það ekki þýðingu að kærandi kunni að hafa verið fyrstur til þess að hefja eldi í Önundarfirði. Hins vegar hafi umrædd regla verið lögfest í 3. mgr. 6. gr., sbr. 19. gr. laga nr. 49/2014, en þar komi fram að stofnuninni sé ekki skylt að taka til efnislegrar meðferðar tilkynningu framkvæmdaraðila til ákvörðunar um matsskyldu ef hin tilkynnta framkvæmd sé fyrirhuguð á sama framkvæmdastað og önnur framkvæmd sem þegar sé til efnislegrar meðferðar á grundvelli laganna og fullnægjandi gögn liggi fyrir.

Ekki sé rétt að horfa eingöngu til þess hvaða aðilar séu með leyfi fyrir framleiðslu á eldisfiski. Í þessu efni sé bent á úrskurð úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála í máli nr. 43/2012. Í þeim úrskurði hafi ekki verið fallist á að aðeins beri að horfa til áforma um fiskeldi sem séu fastmótuð og útfærð og hafi rekstrarleyfi, heldur telji úrskurðarnefndin að líta beri til annarra þekktra áforma um fiskeldi á svæðinu, þ.e. án rekstrarleyfis. Skipulagsstofnun hafi horft til mögulegra sammögnunaráhrifa með öðrum framkvæmdum vegna fyrirhugaðrar aukningar á eldi kæranda. Stofnunin hafi m.a. bent á að í Önundarfirði væri fyrirhuguð 1.200 tonna framleiðsla hjá öðrum aðila. Slík stjórnsýsla sé í samræmi við greindan úrskurð nefndarinnar.

Að mati kæranda sé framleiðsluaukning hans ásamt öðru fiskeldi í Öndunarfirði undir varkáru burðarþolsmati og vísi kærandi máli sínu til stuðnings til umsagnar Matvælastofnunar. Í því sambandi bendi Skipulagsstofnun á úrskurð úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála í máli nr. 129/2012. Ljóst sé að álit eða umsagnir tiltekinna umsagnaraðila séu ekki bindandi við ákvörðunartöku Skipulagsstofnunar. Eingöngu stofnunin hafi það vald að taka ákvörðun um hvort framkvæmd sé matskyld eða ekki og sé henni ekki skylt að byggja afstöðu sína á umsögn Matvælastofnunar.

Í málinu hafi verið bent á að til séu reiknilíkön sem spá betur fyrir um burðargetu eldissvæða í sjó en LENKA og að burðargeta hafsvæða sé mun meiri en LENKA gefi til kynna þar sem tuttugu ár séu síðan viðtaksmatið hafi verið sett fram og frá þeim tíma hafi endurbættar eldisaðferðir leitt til betri fóðurnýtingar og því sé minni losun úrgangsefna frá fiskeldi. Telji Skipulagsstofnun því að LENKA gefi varfærið mat á burðargetu fjarðarins og þar með séu minni líkur á að burðarþol eldissvæðisins sé ofmetið.

Fyrir tilkynningu kæranda hafi fyrirsjáanleg árleg framleiðsla í Önundarfirði verið 1.800 tonn. Með áformum kæranda um að auka eldi í firðinum um 900 tonn yrði samanlagt eldi 2.700 tonn á ári og færi yfir burðarþolsmat byggt á LENKA, en fyrir Önundarfjörð reiknist það 2.250 tonn. Þrátt fyrir að LENKA gefi varfærið mat á burðargetu fjarðarins þurfi að hafa í huga hve grunnur fjörðurinn sé og hversu stutt geti orðið á milli eldissvæða á vegum fleiri en eins rekstaraðila sem muni leiða til þess að erfiðleikar geti skapast í að hvíla svæði með sem bestum hætti. Því sé fullt tilefni að taka undir það mat Hafrannsóknastofnunar að nauðsynlegt sé að fram fari frekari straummælingar á fyrirhuguðu eldissvæði, enda vanti ýmsar mikilsverðar upplýsingar um fjörðinn, svo sem um vatnsskipti í honum og um burðarþol hans. Þá komi fram í umsögn Umhverfisstofnunar að ef árleg framleiðsla í Önundarfirði verði meiri en áætlað burðarþol samkvæmt LENKA viðtaksmati gæti fiskeldi í Önundarfirði haft umtalsverð umhverfisáhrif í för með sér og eigi því að vera háð mati á umhverfisáhrifum.

Þá telji Skipulagsstofnun líklegt í ljósi breytinga sem gerðar hafi verið á lögum nr. 71/2008 um fiskeldi að áður en komi til leyfisveitinga vegna fyrirhugaðra fiskeldisáforma kæranda í Önundarfirði muni þurfa að leggja fram annað og ítarlegra burðarþolsmat en LENKA viðtakamat.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um þá ákvörðun Skipulagsstofnunar frá 29. ágúst 2014 um að 1.100 tonna ársframleiðsla kæranda á regnbogasilungi í Önundarfirði kunni að hafa í för með sér umtalsverð umhverfisáhrif og skuli háð mati á umhverfisáhrifum.

Um mat á umhverfisáhrifum fer að ákvæðum laga nr. 106/2000 um mat á umhverfisáhrifum og eru markmið þeirra skilgreind í 1. gr. Eiga lögin m.a. að tryggja að áður en leyfi er veitt fyrir framkvæmd, sem kann vegna staðsetningar, starfsemi sem henni fylgir, eðlis eða umfangs að hafa í för með sér umtalsverð umhverfisáhrif, hafi farið fram mat á umhverfisáhrifum viðkomandi framkvæmdar. Þá er það einnig meðal markmiða laganna að draga úr neikvæðum umhverfisáhrifum framkvæmdar.

Samkvæmt 1. mgr. 6. gr. nefndra laga skulu framkvæmdir sem tilgreindar eru í 2. viðauka við lögin, eins og þau voru á þeim tíma, vera háðar mati á umhverfisáhrifum þegar þær geta haft í för með sér umtalsverð umhverfisáhrif vegna umfangs, eðlis eða staðsetningar. Í 2. mgr. 6. gr. er tekið fram að tilkynna beri Skipulagsstofnun um fyrirhugaða framkvæmd sé hún talin í nefndum viðauka, en svo er ástatt um fyrirhugað eldi kæranda, sbr. lið 1. g. Við ákvörðun um matsskyldu framkvæmdar sem tilkynnt er samkvæmt framangreindu ber stofnuninni að fara eftir viðmiðum í 3. viðauka við lögin, en þar eru taldir þeir þættir sem líta ber til við matið. Er þar fyrst tiltekið að athuga þurfi eðli framkvæmdar, einkum með tilliti til stærðar og umfangs hennar, sammögnunaráhrifa með öðrum framkvæmdum, nýtingar náttúruauðlinda, úrgangsmyndunar, mengunar, ónæðis og slysahættu. Þá ber og að líta til staðsetningar framkvæmdar og eiginleika hugsanlegra áhrifa hennar.

Í forsendum Skipulagsstofnunar fyrir hinni kærðu ákvörðun kemur fram að niðurstaða hennar byggi sérstaklega á viðmiði 3. viðauka laganna varðandi eðli framkvæmdar, einkum með tilliti til hugsanlegra sammögnunaráhrifa með öðru fiskeldi í Önundarfirði varðandi sjúkdómshættu, auk úrgangsmyndunar sem hafi áhrif á burðargetu, sbr. 1. tl. ii. og iv. viðaukans. Leit stofnunin ekki eingöngu til þess eldis sem þegar hafði verið veitt leyfi fyrir heldur einnig til annarra þekktra áforma um fiskeldi á svæðinu. Með hliðsjón af rannsóknarreglu 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993, sem og áðurnefndum markmiðum laga um mat á umhverfisáhrifum að tryggja að mat hafi farið fram áður en til leyfisveitingar kemur, var Skipulagsstofnun rétt að líta til allra þekktra áforma um fiskeldi á svæðinu, enda er ljóst að nefndu markmiði yrði ekki náð að öðrum kosti.

Óumdeilt er að með fyrirhuguðu eldi kæranda og annarra aðila getur heildarársframleiðsla fiskeldisfyrirtækja á svæðinu farið yfir það viðmið sem fram kemur í LENKA mati fyrir Önundarfjörð. Þrátt fyrir að LENKA viðmiðið sé varfærið mat á burðargetu verður að líta svo á að ákveðin óvissa ríki um eiginleg umhverfisáhrif þess að auka eldi umfram það viðmið á meðan ekki liggja fyrir frekari upplýsingar um burðargetu fjarðarins. Tilefni var því til að taka tillit til náttúrulegra aðstæðna í Önundarfirði sem valda því að fjarlægðir milli eldissvæða ólíkra rekstaraðila séu stuttar og því geti reynst erfitt að hvíla svæði auk þess sem fjörðurinn er af náttúrunnar hendi grunnur. Þá skorti á upplýsingar um vatnaskipti fjarðarins líkt og bent var á í umsögn Hafrannsóknastofnunar. Var Skipulagsstofnun rétt að teknu tillit til framangreinds að gæta varúðar við töku hinnar kærðu matsskylduákvörðunar.

Kærandi hefur bent á að í janúar 2014 hafi annar aðili tilkynnt Skipulagsstofnun um aukið eldi. Hafi stofnunin talið að áform þess aðila um að framleiða allt að 900 tonn af regnbogasilungi og 300 tonn af þorski væru ekki háð mati á umhverfisáhrifum en kærandi telji að um sambærileg tilvik sé að ræða. Auk þess telji hann að líta beri til forgangs hans þar sem hann hafi fyrstur framkvæmdaaðila og rekstraraðila hafið fiskeldi í firðinum. Almenn regla um forgang til framkvæmda verður hvorki leidd af lögum um mat á umhverfisáhrifum né öðrum þeim lögum og reglum sem til skoðunar koma við matsskylduákvörðun. Þá skal á það bent að ef aðstæður eru breyttar, þrátt fyrir að um framkvæmdir sé að ræða sem sambærilegar eru að efni til, getur það leitt til þess að fara verði með þær á mismunandi hátt. Þegar framkvæmd leiðir til þess að farið er yfir þá burðargetu sem lögð hefur verið til grundvallar verður að líta svo á að aðstæður séu breyttar og því ljóst að ekki var brotið gegn reglum stjórnsýsluréttar um jafnræði með hinni kærðu ákvörðun.

Af öllu framangreindu er ljóst að málsmeðferð Skipulagsstofnunar var í samræmi við lög og er enga þá form- eða efnisannmarka að finna á hinni kærðu ákvörðun er raskað geta gildi hennar. Verður kröfu kærenda um ógildingu því hafnað.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um ógildingu á ákvörðun Skipulagsstofnunar frá 29. ágúst 2014 um að framleiðsluaukning á eldi regnbogasilungs í allt að 1.100 tonna ársframleiðslu í Önundarfirði skuli háð mati á umhverfisáhrifum.

 

____________________________________
Nanna Magnadóttir

______________________________              _____________________________
Aðalheiður Jóhannsdóttir                                  Geir Oddsson