Skip to main content
Úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála
des 22
Love0

107/2014 Sorpa bs. Álfsnesi

Með
Árið 2017, fimmtudaginn 23. febrúar, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Ásgeir Magnússon dómstjóri.

Fyrir var tekið mál nr. 107/2014, kæra á ákvörðun Umhverfisstofnunar frá 21. ágúst 2014 um að veita starfsleyfi fyrir starfsemi Sorpu bs. í Álfsnesi.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 6. október 2014, er barst nefndinni sama dag, kæra eigendur, Kvíslartungu 26, Mosfellsbæ, þá ákvörðun Umhverfisstofnunar frá 21. ágúst 2014 að veita starfsleyfi fyrir starfsemi Sorpu bs. í Álfsnesi. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi ella verði gerðar nánar tilgreindar breytingar á skilyrðum starfsleyfisins.

Gögn málsins bárust frá Umhverfisstofnun 18. maí og 18. nóvember 2015.

Málavextir: Á árinu 2013 útbjó Umhverfisstofnun tillögu að starfsleyfi fyrir urðunarstað og aðra starfsemi í Álfsnesi að fenginni umsókn Sorpu bs. um nýtt starfsleyfi. Kom fram í umsókninni að urðunarstaðurinn hefði verið rekinn síðan 1991 og að starfsleyfi hefði fyrst verið gefið út 26. apríl það ár.

Með bréfum, dags. 10. apríl 2013, leitaði stofnunin umsagna um starfsleyfistillöguna hjá heilbrigðisnefnd Reykjavíkur, heilbrigðisnefnd Kjósarsvæðis, Reykjavíkurborg, Mosfellsbæ, Skipulagsstofnun, Slökkviliði höfuðborgarsvæðisins og íbúasamtökum Leirvogstungu, sbr. 2. mgr. 8. gr. reglugerðar nr. 785/1999, um starfsleyfi fyrir atvinnurekstur sem getur haft í för með sér mengun. Umsagnir bárust frá öllum nefndum aðilum.

Tillagan var auglýst á tímabilinu 8. apríl til 5. ágúst 2014 og bárust Umhverfisstofnun athugasemdir við hana frá bæjarráði Mosfellsbæjar, dags. 22. maí s.á., heilbrigðisnefnd Kjósarsvæðis, dags. 27. s.m., og íbúasamtökum Leirvogstungu, dags. 29. júlí 2014. Framangreindir aðilar gerðu allir athugasemdir við fyrirhugaðan gildistíma starfsleyfisins og lögðu til að leyfi yrði veitt til fimm ára í samræmi við samkomulag eigenda Sorpu bs., dags. 25. október 2013. Auk þessa gerðu íbúasamtök Leirvogstungu frekari athugasemdir, einkum hvað varðaði lyktarmengun.

Með bréfi, dags. 16. júní 2014, óskaði Sorpa bs. eftir því að starfsleyfi yrði gefið út í samræmi við framangreinda tillögu Umhverfisstofnunar og að það gilti til 31. desember 2020, að því er varðaði urðun í Álfsnesi.

Starfsleyfi fyrir meðhöndlun úrgangs í Álfsnesi var gefið út til Sorpu bs. 21. ágúst 2014. Samkvæmt gr. 1.2 í leyfinu veitir það heimild til urðunar allt að 120.000 tonna af úrgangi á ári, heimilt er að starfrækja hreinsistöð fyrir hauggas, heimilt er að gera tilraunir með endurnýtingu flokkaðs úrgangs og heimilt er að geyma úrgang sem nýttur er við rekstur urðunarstaðarins eða bíður endurnýtingar. Í 1. mgr. 7. kafla segir að starfsleyfið gildi til 21. ágúst 2030, en samkvæmt 2. mgr. falla ákvæði starfsleyfisins er varða urðun úrgangs úr gildi 31. desember 2020. Auglýsing um starfsleyfið var birt í B-deild Stjórnartíðinda 5. september 2014.

Umhverfisstofnun ritaði íbúasamtökum Leirvogstungu bréf, dags. 11. september s.á., þar sem samtökunum var tjáð að vegna mistaka í skjalavörslu hjá stofnuninni hefði athugasemdum þeirra við auglýst starfsleyfi ekki verið svarað sérstaklega áður en starfsleyfið hefði verið gefið út og auglýst. Taldi stofnunin að athugasemdum hefði þó öllum verið svarað efnislega við málsmeðferðina, bæði í greinargerð með athugasemdum og svörum stofnunarinnar, dags. 8. apríl 2014, í tengslum við opinn kynningarfund á auglýsingartíma, sem og við umfjöllun um aðrar athugasemdir er borist hefðu á auglýsingartímanum. Því væri ekki ástæða til að ætla að nefndar athugasemdir hefðu breytt nokkru um niðurstöðu ákvörðunar stofnunarinnar og væru ekki efni til að afturkalla starfsleyfið af þeim sökum. Stofnunin kvaðst áforma að fella svör sín inn í greinargerð með athugasemdum og svörum sem birt hefði verið við útgáfu starfsleyfisins og er uppfærð greinargerð dagsett 1. október 2014. Var íbúasamtökunum gefinn frestur til 22. september s.á. til að gera athugasemdir við málsmeðferð Umhverfisstofnunar.

Með bréfi, dags. 22. september 2014, mótmæltu íbúasamtök Leirvogstungu þeirri niðurstöðu Umhverfisstofnunar að veita Sorpu bs. heimild til starfrækslu urðunarstaðar í Álfsnesi. Ekki hefði verið tekið nægjanlegt tillit til réttmætra athugasemda íbúa í nágrenninu og jafnframt væri harmað að athugasemdir samtakanna hefðu ekki verið teknar fyrir við umfjöllun um leyfisveitinguna.

Í bréfi Umhverfisstofnunar til íbúasamtakanna, dags. 1. október 2014, kom fram að stofnunin túlkaði ákvæði laga og reglugerða þannig að eingöngu alvarleg hætta fyrir umhverfið eða neikvætt umhverfismat gæti valdið því að stofnunin gæti synjað um starfsleyfi. Ítrekað var að mistök hefðu orðið til þess að athugasemdum íbúasamtakanna hefði ekki verið svarað áður en starfsleyfið hefði verið gefið út og auglýst. Varðandi efnislegar athugasemdir íbúasamtakanna kvað Umhverfisstofnun koma til greina að skoða eitt af þeim atriðum nánar, þ.e. ákvæði um geymslu úrgangs. Það gæti stofnunin gert að fenginni beiðni um endurupptöku málsins, sbr. 24. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Var samtökunum leiðbeint um þriggja mánaða frest til að setja fram beiðni um endurupptöku, sbr. 2. mgr. 24. gr., en slík beiðni kom ekki fram.

Málsrök kærenda: Kærendur taka fram að þeir séu meðlimir íbúasamtaka Leirvogstungu og að þeir geri að sínum málatilbúnað samtakanna í samskiptum þeirra við Umhverfisstofnun. Hefði m.a. ekki átt að gefa út hið umdeilda starfsleyfi vegna lyktarmengunar sem starfsemin muni hafa í för með sér. Einnig hefði mat á umhverfisáhrifum átt að fara fram vegna starfseminnar í Álfsnesi.

Starfsleyfið opni fyrir tilraunir með endurnýtingu á lyktarsterkum úrgangi, m.a. undir beru lofti, og geri ráð fyrir geymslu á lyktarmengandi úrgangi, sem einnig skapi hættu á foki og uppgangi vargs á svæðinu. Lyktarmengunin rýri notkunarmöguleika kærenda á fasteign sinni og brjóti því gegn rétti kærenda samkvæmt nábýlisrétti, sem og þeirri meginreglu íslenskrar stjórnskipunar að eignarrétturinn sé friðhelgur.

Ákvæði í starfsleyfinu heimili geymslu úrgangs á urðunarstað, sem aftur auki hættu á lyktarmengun. Þyki kærendum rétt að skilgreina magn úrgangs sem geyma megi á urðunarstað hverju sinni fremur en að hafa opið ákvæði um það.

Umhverfisstofnun hefði átt að fela tiltekna þætti heilbrigðiseftirlits faggiltum skoðunaraðila til að tryggja að farið yrði að ýtrustu kröfum um lyktar-, fok- og mengunarvarnir. Jafnframt hefði þurft að skilgreina í starfsleyfi hvernig bregðast skyldi við lyktarmengun og tilkynningum þar um. Jafnframt mótmæli kærendur því, að fenginni reynslu, að leyfishafi hafi heimild til að birgja úrgang sjaldnar en daglega, þar sem slíkt auki m.a. hættu á lyktarmengun.

Í október 2013 hafi eigendur Sorpu bs. undirritað samkomulag sem hafi tekið á þeim vandamálum sem fylgi starfsemi urðunarstaðar svo nærri byggð. Í því hafi m.a. verið tiltekið að urðun skyldi hætt í Álfsnesi innan fjögurra til fimm ára, að Gými yrði lokað og að þar skyldi rísa gas- og jarðgerðarstöð sem uppfyllti ströngustu skilyrði um mengunarvarnir. Þetta samkomulag hafi gefið ákveðin fyrirheit um úrlausn þeirra vandamála sem starfseminni hafi fylgt. Því hljóti að vera eðlilegt að starfsleyfið taki mið af því samkomulagi og sé einungis veitt til þess tíma sem þar sé tiltekið að nauðsynlegur sé til að vinna að ákveðnum breytingum, eða fjögurra til fimm ára.

Málsrök Umhverfisstofnunar: Umhverfisstofnun bendir á að fyrir liggi ákvörðun Skipulagsstofnunar, dags. 31. ágúst 2005, um að urðunarstaðurinn í Álfsnesi skuli ekki háður mati á umhverfisáhrifum. Í umsögn stofnunarinnar um starfsleyfistillöguna komi ekki fram að sú ákvörðun þurfi endurskoðunar við, enda sé ekki um að ræða stækkun á umfangi urðunar.

Heimildir til tilrauna með endurnýtingu úrgangs, til geymslu úrgangs og til að birgja baggaðan úrgang sjaldnar en daglega hafi verið settar í hið umdeilda starfsleyfi á grundvelli starfsleyfisumsóknar leyfishafa, Sorpu bs. Um heimildir sé að ræða sem Sorpa bs. hafi talið nauðsynlegar fyrir starfsemi urðunarstaðarins. Þar sem nágrannar á svæðinu hafi á síðustu árum orðið fyrir ónæði vegna lyktarmengunar, sem rekja hafi mátt til urðunarsvæðisins, hafi Umhverfisstofnun ákveðið að taka sérstaklega á þeim þætti málsins við vinnslu starfsleyfisins. Til að draga eins og mögulegt sé úr lyktarmengun frá starfseminni og lágmarka ónæði vegna hennar hafi stofnunin bundið í leyfið margvísleg ákvæði um mótvægisaðgerðir, með áherslu á varnir gegn lyktarmengun við urðun úrgangs og meðhöndlun lyktarsterks úrgangs. Framangreind ákvæði séu fullnægjandi ráðstafanir til að takmarka ónæði vegna lyktarmengunar eins og mögulegt sé. Komi hið gagnstæða í ljós á gildistíma starfsleyfisins hafi útgefandi starfsleyfis úrræði til að taka leyfið og ákvæði þess til endurskoðunar, sbr. gr. 1.8 í starfsleyfinu. Gildistími starfsleyfisins hvað varði urðun úrgangs sé mun skemmri en verið hafi samkvæmt auglýstri tillögu, eða til 31. desember 2020.

Tilraunir með endurnýtingu á lyktarsterkum úrgangi og öðrum úrgangi, sem valdið geti umtalsverðum óþrifnaði, ónæði eða mengun, séu háðar skilyrðum um samþykki útgefanda starfsleyfis og eftirlitsaðila, sbr. III. lið 1. mgr. gr. 1.2 í starfsleyfinu, að fengnum umsögnum heilbrigðisnefndar Reykjavíkur og heilbrigðisnefndar Kjósarsvæðis. Mögulegt sé að binda slíkt samþykki skilyrðum um tilteknar mengunarvarnir eða tiltekið verklag við meðhöndlun þess úrgangs sem tilraunir séu gerðar með. Þessar ráðstafanir séu viðhafðar til að koma í veg fyrir að þær tilraunir sem leyfishafi muni mögulega ráðast í geti haft umtalsverða mengun í för með sér, þ.m.t. lyktarmengun. Eins og orðalagið kveði á um skuli slíkar tilraunir almennt ekki fara fram nema í lokuðu rými. Umhverfisstofnun geri því ráð fyrir að það verði hið almenna verklag. Stofnuninni hafi þó ekki þótt rétt að binda tilraunirnar því skilyrði án mögulegra undantekninga, heldur veita leyfishafa svigrúm til að framkvæma slíkar tilraunir utandyra ef í staðinn kæmu aðrar og sértækar ráðstafanir til mengunarvarna.

Leyfishafi hafi til þessa ekki geymt lyktarsterkan úrgang á athafnasvæði sínu, enda hafi til þessa eingöngu verið tekið við slíkum úrgangi til urðunar og ekki hafi komið fram neitt um fyrirætlun leyfishafa um að hefja geymslu á lyktarsterkum úrgangi. Niðurstaðan hafi orðið sú að ef til þess kæmi þá giltu um geymsluna ákvæði 2. mgr. gr. 2.1, sem kveði m.a. á um að farið skuli þannig með allan úrgang við meðhöndlun að tryggt sé að hann valdi sem minnstum óþægindum, m.a. vegna ólyktar. Dugi þessi ákvæði ekki til og vart verði lyktarmengunar frá geymslusvæði geti útgefandi starfsleyfis hafið endurskoðun starfsleyfisins, sbr. gr. 1.8. Umhverfisstofnun telji nefnd úrræði fullnægjandi og áformi að leggja áherslu á að fylgjast með þessu atriði við lögbundið eftirlit stofnunarinnar. Varðandi mögulegt fok úrgangs frá starfseminni, þ.m.t. frá geymslusvæði, gildi ákvæði 2. mgr. gr. 2.1. og gr. 3.1 í starfsleyfinu og varðandi vargfugl gildi ákvæði 6. mgr. gr. 2.1.

Umhverfisstofnun bendi á að hið almenna grunnviðmið við daglegan frágang urðunarreina á urðunarstöðum sé að birgja úrgang daglega, m.a. til að lágmarka lyktarmengun. Þetta gildi einnig um urðunarstaðinn í Álfsnesi, sbr. 1. málsl. 1. mgr. gr. 4.3 í hinu kærða starfsleyfi. Hins vegar sé verklagi þannig háttað við urðun baggaðs úrgangs í Álfsnesi að Umhverfisstofnun telji mögulegt að veita heimild til að víkja frá þessu grunnviðmiði, enda komi aðrar og sértækar mótvægisaðgerðir í staðinn, sbr. 2. mgr. gr. 3.2. Það sé enn fremur skilyrði fyrir nýtingu þeirrar heimildar að verklagið skapi ekki lyktarmengun frá urðunarstaðnum. Umhverfisstofnun muni framfylgja því skilyrði við lögbundið eftirlit.

Athugasemdir leyfishafa: Í athugasemdum leyfishafa kemur fram að vinna Umhverfisstofnunar við gerð nýs starfsleyfis hafi hafist um mitt ár 2012 og staðið þar til auglýsing um nýtt starfsleyfi hafi verið birt í Stjórnartíðindum 5. september 2014. Ekki verði séð að nýjar upplýsingar komi fram í kæru og fylgiskjölum hennar sem ónýta ættu þá umfangsmiklu vinnu og samráð sem Umhverfisstofnun hafi viðhaft við undirbúning og gerð starfsleyfisins.

Niðurstaða: Í máli þessu er kærð veiting starfsleyfis fyrir meðhöndlun úrgangs í Álfsnesi, Reykjavík. Kærendur, sem eru búsettir í Leirvogstunguhverfi þar sem lyktarmengunar hefur orðið vart, gera ýmsar athugasemdir varðandi ákvæði leyfisins um meðferð úrgangs sem skapi hættu á slíkri mengun, einkum urðun hans. Einnig telja kærendur að leyfið hefði átt að veita til skemmri tíma, eða fjögurra til fimm ára, og jafnframt að fara hefði átt fram mat á umhverfisáhrifum starfseminnar.

Samkvæmt 31. gr. laga um hollustuhætti og mengunarvarnir og 1. mgr. 49. gr. laga um meðhöndlun úrgangs nr. 55/2003, svo sem þeim var breytt með lögum nr. 131/2011, sæta ákvarðanir Umhverfisstofnunar samkvæmt lögunum kæru til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála. Er það hlutverk nefndarinnar að úrskurða í kærumálum vegna stjórnvaldsákvarðana og í ágreiningsmálum vegna annarra úrlausnaratriða á sviði umhverfis- og auðlindamála, eftir því sem mælt er fyrir um í lögum á því sviði. Í samræmi við þetta tekur úrskurðarnefndin lögmæti kærðrar ákvörðunar til endurskoðunar en tekur ekki nýja ákvörðun í málinu. Af þessum sökum tekur nefndin aðeins til úrlausnar kröfu kærenda um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar, en telur það falla utan valdheimilda sinna að mæla fyrir um efnislegar breytingar á ákvörðuninni.

Samkvæmt 5. gr. a í lögum nr. 7/1998 um hollustuhætti og mengunarvarnir skal allur atvinnurekstur sem haft getur í för með sér mengun hafa gilt starfsleyfi, sbr. 6. gr. sömu laga. Umhverfisstofnun gefur út starfsleyfi fyrir slíkum rekstri sé hann talinn upp í fylgiskjali með lögunum, sbr. 1. mgr. 6. gr., en svo er í þessu tilviki, sbr. 12. tl. í fylgiskjali I. Reglugerð nr. 785/1999, um starfsleyfi fyrir atvinnurekstur sem getur haft í för með sér mengun, hefur verið sett á grundvelli 5. gr. laga nr. 7/1998 og er markmið hennar m.a. að koma í veg fyrir og draga úr mengun af völdum atvinnurekstrar sem getur haft í för með sér mengun, koma á samþættum mengunarvörnum og að samræma kröfur og skilyrði í starfsleyfum, sbr. gr. 1.1. Umhverfisstofnun er þannig ætlað það hlutverk að veita starfsleyfi, að teknu tilliti til þeirra markmiða reglugerðar nr. 785/1999 sem snúa að mengunarvörnum. Ber stofnuninni að fara að þeim málsmeðferðarreglum sem í reglugerðinni eru tilgreindar, sem og í lögum nr. 7/1998 og stjórnsýslulögum nr. 37/1993.

Auk framangreinds eru sérákvæði um starfsleyfi móttökustöðva fyrir úrgang í lögum nr. 55/2003 um meðhöndlun úrgangs. Samkvæmt 1. gr. laganna er markmið þeirra m.a. að tryggja að úrgangsstjórnun og meðhöndlun úrgangs fari þannig fram að: a. ekki skapist hætta fyrir heilbrigði manna og dýra og umhverfið verði ekki fyrir skaða, b. ekki skapist óþægindi vegna hávaða eða ólyktar, c. ekki komi fram skaðleg áhrif á landslag eða staði sem hafa sérstakt gildi og d. úrgangsstjórnun sé markviss og hagkvæm og úrgangur sem til falli fái viðeigandi meðhöndlun. Í 14.-17. gr. er að finna ákvæði um starfsleyfi móttökustöðva fyrir úrgang. Þá eru reglur um starfsleyfi fyrir móttökustöðvar úrgangs nánar útfærðar í reglugerð nr. 738/2003 um urðun úrgangs, sem sett hefur verið með stoð í nefndum lögum nr. 55/2003.

Mat á umhverfisáhrifum sorpurðunar í Álfsnesi hefur ekki farið fram, en í málinu liggur fyrir ákvörðun Skipulagsstofnunar frá 2005 þess efnis að breyting á urðunarsvæðinu sé ekki háð mati á umhverfisáhrifum. Í 2. mgr. 14. gr. reglugerðar nr. 738/2003 segir að starfsleyfi skuli ekki gefa út fyrr en farið hefur fram mat á umhverfisáhrifum eftir því sem lög nr. 106/2000 um mat á umhverfisáhrifum, með síðari breytingum, kveði á um. Samkvæmt þeim lögum eru förgunarstöðvar úrgangs sem meðhöndla meira en 500 tonn af úrgangi á ári ávallt háðar mati á umhverfisáhrifum. Í ákvæði I. til bráðabirgða er þó tekið fram að framkvæmdir samkvæmt leyfum útgefnum fyrir 1. maí 1994 séu ekki háðar mati á umhverfisáhrifum samkvæmt lögunum séu þær hafnar fyrir árslok 2002. Á það við um mál þetta, enda hófst urðun í Álfsnesi á árinu 1991 samkvæmt leyfi útgefnu það ár.  

Kærendur byggja aðallega á því að í skilyrðum hins veitta starfsleyfis hafi ekki verið tekið nægilegt tillit til athugasemda um lyktarmengun frá Álfsnesi. Samkvæmt gögnum málsins vann Umhverfisstofnun tillögu að starfsleyfi fyrir urðunarstað í Álfsnesi eftir að umsókn um nýtt starfsleyfi hafði borist frá Sorpu bs. Í kafla 10.2 í umsókninni er fjallað um lykt og aðgerðir til að eyða henni. Kemur þar fram að með tilkomu nýrrar byggðar í Leirvogstungu hafi þeim fjölgað sem hafi orðið varir við lykt frá urðunarstaðnum og að frá árinu 2009 hafi verið lagt í umfangsmiklar aðgerðir og breytingar á ferlum til að bregðast við kvörtunum vegna lyktar, sem ætla megi að í flestum tilfellum eigi upptök sín á urðunarstaðnum. Er og rakið í umsókninni að skipulega hafi verið unnið að eyðingu lyktar í Álfsnesi, viðhorfskannanir bendi til að þær ráðstafanir hafi gert gagn þótt lyktarmengun sé ekki úr sögunni, lyktarvarnir muni verða bættar frekar og að vandamálið eigi að geta verið úr sögunni þegar hætt verði að urða lífrænan gasmyndandi úrgang. Í samræmi við gr. 8.2. í reglugerð nr. 785/1999 leitaði Umhverfisstofnun umsagna ýmissa aðila við gerð starfsleyfistillögu og breytingar voru gerðar á starfsleyfisdrögunum í samræmi við ábendingar sem bárust. Í greinargerð um umsagnirnar eru rakin svör stofnunarinnar við þeim og kemur þar m.a. fram að tillagan sé í samræmi við reglugerð nr. 738/2003 og að samkvæmt henni sé urðunarstaðurinn í fullnægjandi fjarlægð frá dvalarstöðum fólks, auk þess sem stofnunin hafi gengið lengra en mælt sé fyrir um í reglugerðinni og sett sértæk ákvæði um varnir gegn lyktarmengun, sbr. gr. 3.2. í tillögunni, en það sé almennt ekki gert í starfsleyfum urðunarstaða á Íslandi. Umrædd grein hefur að geyma greinargóð ákvæði um mótvægisaðgerðir vegna lyktarmengunar, auk þess sem sú skylda er lögð á rekstraraðila að útbúa tímasetta áætlun um frekari ráðstafanir til að draga úr lyktarmengun. Verður því ekki annað séð en að með skilyrðum í starfsleyfinu hafi fullnægjandi tillit verið tekið til athugasemda varðandi lyktarmengun.

Svo sem mælt er fyrir um í 3. mgr. 6. gr. laga nr. 7/1998 auglýsti Umhverfisstofnun tillögu sína að starfsleyfi og gaf lögboðinn frest til að gera við hana athugasemdir. Athugasemdir íbúasamtaka Leirvogstungu, sem kærendur hafa gert að sínum, bárust innan frestsins, en Umhverfisstofnun svaraði þeim ekki sérstaklega fyrr en eftir útgáfu leyfisins. Lög áskilja hins vegar ekki að afstaða sé tekin til athugasemda öðru vísi en með útgáfu starfsleyfis. Með hliðsjón af því að um lyktarmengun var fjallað í leyfinu, auk þess sem Umhverfisstofnun hafði þegar svarað athugasemdum íbúasamtakanna svipaðs efnis fyrr í málsmeðferðinni við undirbúning ákvörðunartöku sinnar, verður ekki talið að skortur á svörum við athugasemdum íbúasamtakanna hafi valdið þeim réttarspjöllum þannig að leiði til ógildingar hinnar kærðu ákvörðunar.

Í 16. gr. reglugerðar nr. 785/1999, sbr. breytingareglugerð nr. 177/2014, kemur fram að starfsemi leyfishafa skuli samrýmast aðalskipulagi varðandi landnotkun og byggðaþróun og vera í samræmi við samþykkta notkun fasteignar. Skal útgefandi starfsleyfis leita umsagnar skipulagsfulltrúa og byggingarfulltrúa um þessa þætti. Á meðal gagna málsins eru bréfleg samskipti Umhverfisstofnunar við Reykjavíkurborg vegna ákvæða í Aðalskipulagi Reykjavíkurborgar 2010-2030 þar sem vísað er til eigendasamkomulags, dags. 25. október 2013, á milli sveitarfélaga þeirra er eiga Sorpu bs. Í umsögn umhverfis- og skipulagssviðs vegna fyrirspurnar Umhverfisstofnunar, sem samþykkt var á fundi umhverfis- og skipulagsráðs 20. mars 2014, kemur fram það álit að viðkomandi ákvæði eigi ekki að stangast á við útgáfu starfleyfis fyrir urðunarsvæðið í Álfsnesi. Var það og niðurstaða Umhverfisstofnunar. Í uppfærðri greinargerð hennar um athugasemdir er bárust stofnuninni við auglýsta starfsleyfistillögu, dags. 1. október 2014, kemur og fram vegna athugasemda um tímalengd starfsleyfis að stofnuninni hafi verið kunnugt um framangreint eigendasamkomulag og efni þess. Eftir ítarlega umfjöllun um málið hafi niðurstaðan orðið sú að samkomulag, eins og hér um ræði, heyrði ekki til þeirra málsgagna sem stofnuninni bæri að taka tillit til við ákvörðun á gildistíma starfsleyfis, samkvæmt þeim lögum og reglugerðum sem um útgáfu starfsleyfis giltu. Stofnuninni bæri hinsvegar að taka tillit til þeirra landnotkunarheimilda sem skipulagsáætlanir viðkomandi svæðis kvæðu á um og samkvæmt Aðalskipulagi Reykjavíkur 2010-2030 væri starfsemi Sorpu bs. á svæði sem skilgreint væri sem iðnaðarsvæði (I5) til ársins 2030. Í umfjöllun um svæðið í greinargerð aðalskipulagsins væri vísað til eigendasamkomulags Sorpu bs., en ekki sett skýr tímamörk fyrir urðun á svæðinu.

Aðalskipulag Reykjavíkurborgar 2010-2030 tók gildi með auglýsingu í B-deild Stjórnartíðinda 26. febrúar 2014. Í kaflanum Landnotkun – skilgreiningar (bindandi stefna) er Álfsnes skilgreint sem iðnaðarsvæði (I), nánar tiltekið I5 Álfsnes – Sorpa. Þar segir: „Núverandi sorpförgunarsvæði er á Álfsnesi. Tímamörk urðunar á svæðinu miðast við eigendasamkomulag sveitarfélaganna og viðauka þess, dagsett 25. október 2013 (sjá fylgiskjal C8). Unnið verði í samræmi við markmið laga um meðhöndlun úrgangs og markvisst dregið úr urðun úrgangs. Til að ná þeim markmiðum er gert ráð fyrir byggingu gas- og jarðgerðarstöðvar í grennd við núverandi urðunarstað, sbr. ofangreint samkomulag og viðauka þess.“ Í kaflanum Kjalarnes – borgarhluti 10 er samhljóða málsgrein um Sorpu, Álfsnesi og jafnframt segir um gas- og jarðgerðarstöð: „Starfsemi hennar í Álfsnesi getur haldið áfram þó hætt verði frekari urðun í Álfsnesi.“ Í nefndu eigendasamkomulagi sem vísað er til og fylgdi aðalskipulaginu kemur fram að „hætt verði að urða í Álfsnesi innan 4-5 ára frá undirritun samkomulags þessa“ og er samkomulagið undirritað 25. október 2013. Verður að telja að með þessu hafi í skipulagi verið tekin ákvörðun um að byggðaþróun eftir 24. október 2018 verði með þeim hætti að ekki verði urðað á svæðinu, enda er byggðarþróun m.a. skilgreind sem framvinda atvinnulífs skv. gr. 1.3. í skipulagsreglugerð nr. 90/2013. Var Umhverfisstofnun bundin af þessari stefnu við útgáfu hins kærða starfsleyfis, sbr. tilvitnað ákvæði 16. gr. reglugerðar nr. 785/1999, og verður því ekki hjá því komist að fella það úr gildi. Að teknu tilliti til meðalhófsreglu 12. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 verður hið kærða starfsleyfi þó eingöngu fellt úr gildi að hluta, þ.e. að því er varðar urðun.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist verulega sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi ákvörðun Umhverfisstofnunar frá 21. ágúst 2014 um að veita starfsleyfi fyrir starfsemi Sorpu bs. í Álfsnesi, að því er varðar urðun.

____________________________________
Nanna Magnadóttir

______________________________              _____________________________
Aðalheiður Jóhannsdóttir                                      Ásgeir Magnússon

des 22
Love0

25/2015 Rauðagerði

Með
Árið 2017, fimmtudaginn 9. febrúar, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mættir voru Ómar Stefánsson varaformaður, Ásgeir Magnússon dómstjóri og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur

Fyrir var tekið mál nr. 25/2015, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 17. mars 2015 um að synja umsókn um samþykki reyndarteikningar fyrir fasteignina að Rauðagerði 39, Reykjavík.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 14. apríl 2015, er barst nefndinni 16. s.m., kærir Ú Rauðagerði 39, Reykjavík, þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 17. mars 2015 að synja umsókn um samþykki reyndarteikningar fyrir fasteignina að Rauðagerði 39. Gerir kærandi þá kröfu að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Reykjavíkurborg 27. maí 2015.

Málavextir: Á afgreiðslufundi byggingarfulltrúans í Reykjavík 11. nóvember 2014 var tekin fyrir umsókn kæranda, dags. 30. október s.á., þar sem sótt var um leyfi fyrir áður gerðum breytingum á fasteigninni Rauðagerði 39, er vörðuðu sökkulrými og notkun þess. Var umsókninni synjað með vísan til umsagnar skipulagsfulltrúa, dags. 7. nóvember 2014. Í þeirri umsögn kom fram að fyrir svæðið giltu skilmálar fyrir byggð norðan Rauðagerðis frá 2. október 1979, þar sem fram komi að einbýlishús skuli vera einnar hæðar, en þó sé heimilt að hafa hluta húss á einni og hálfri hæð. Miða skuli við að hús verði ekki stærri en 700 m3.

Hinn 24. febrúar 2015 tók byggingarfulltrúi fyrir nýja umsókn kæranda, mótt. 16. s.m., um samþykki reyndarteikninga vegna nefndrar fasteignar og jafnframt var óskað eftir að fyrri afgreiðsla málsins frá 11. nóvember 2014 yrði endurupptekin. Var málinu vísað til umsagnar skipulagsfulltrúa, sem lagði til í umsögn sinni að erindinu yrði synjað með vísan í umsögn hans frá 7. nóvember 2014, þar sem erindið samræmdist ekki deiliskipulagi svæðisins frá 2. október 1979. Var kæranda tilkynnt um þær málalyktir með bréfi byggingarfulltrúa, dags. 18. mars 2015.

Málsrök kæranda: Af hálfu kæranda er vísað til þess að húsið að Rauðagerði 39 sé tveggja hæða íbúðarhús, byggt á árunum 1982 og 1983, með tveimur íbúðum í eigu sömu aðila. Samþykktar teikningar liggi fyrir að íbúðunum og eignaskiptasamningur samþykktur af Reykjavíkurborg. Stærð hússins hafi ætíð verið rétt skráð í fasteignaskrá að undanskyldu óútgröfnu rými í kjallara sem notað sé sem vinnuherbergi. Auk þess séu á vesturhlið hússins tveir gluggar og ein flóttaleið sem ekki hafi verið færð inn á teikningar. Hafi verið farið fram á að teikningar yrðu leiðréttar að þessu leyti svo uppdrættir hússins væru réttir, en húsið falli að byggðamynstri og nýtingarhlutfalli lóða á svæðinu. Eðlilegt væri að borgaryfirvöld breyttu deiliskipulagi svæðisins til samræmis við fyrri breytingar sem samþykktar hafi verið.

Við meðferð málsins hafi verið farið gegn jafnræðisreglu 11. gr. stjórnsýslulaga, þar sem meiri nýting hafi verið heimiluð á svæðinu en kærandi fari fram á og jafnframt ekki gætt meðalhófs í samræmi við 12. gr. laganna, með því að látið sé undir höfuð leggjast að laga deiliskipulag svæðisins að fyrri samþykktum byggingaryfirvalda. Engin haldbær rök búi að baki hinni kærðu ákvörðun. Umrætt hús sé til staðar með tveimur íbúðum og stærð þess hafi ætíð verið réttilega skráð í fasteignaskrá. Þá sé bent á gr. 5.3.2.1. í skipulagsreglugerð þar sem fram sé tekið að ef fyrir liggi gild leyfi til framkvæmda innan svæðis þurfi að taka afstöðu til þeirra og fella inn í skipulagsskilmála, ef við eigi.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Borgaryfirvöld benda á að í gildi fyrir umrætt svæði sé deiliskipulag Rauðagerðis, sem samþykkt hafi verið 2. október 1979, og í greinargerð þess komi fram að um einbýlishúsahverfi sé að ræða. Nokkur húsanna megi vera á tveimur hæðum og miða skuli við að hús séu ekki stærri en 700 m3. Fram komi í vottorði Fasteignamats ríkisins, dags. 14. mars 1991, að fasteigninni Rauðagerði 39 hafi verið skipt upp í tvær einingar, annars vegar 87 m2 íbúð í kjallara og hins vegar 270,2 m2 íbúð á fyrstu hæð. Eignaskiptasamningur hafi síðan verið gerður 12. apríl s.á.

Samkvæmt skráningartöflu sé stærð Rauðagerðis 39 um 1.100 m3, sem sé umfram leyfilega stærð samkvæmt deiliskipulaginu. Þrátt fyrir að íbúðin á neðri hæð hússins hafi verið samþykkt í byggingarnefnd hinn 26. ágúst 1983 sé sú breyting ekki í samræmi við gildandi og bindandi skipulag og hafi því borið að hafna umsókn kæranda, en honum hafi verið bent á að unnt væri að leggja inn fyrirspurn til skipulagsfulltrúa um hvort heimilt yrði að breyta deiliskipulagi vegna lóðarinnar.

Eigendur fasteigna við Rauðagerði 29 og 47 hafi sótt um samþykki reyndarteikninga fyrir fjölgun íbúða hjá byggingarfulltrúa en verið synjað á sama grundvelli og í tilviki kæranda. Hafi jafnræðisregla stjórnsýslulaga því ekki verið brotin við afgreiðslu málsins. Tilvísun kæranda í gr. 5.3.2.1. í skipulagsreglugerð nr. 90/2013 eigi ekki við í máli þessu.

Niðurstaða: Deiliskipulag fyrir byggð norðan Rauðagerðis var samþykkt í borgarráði 2. október 1979. Borgarráð samþykkti breytingar á skilmálum skipulagsins 5. júní 1980, þar sem heimilað var að koma fyrir allt að 60 m2 aukaíbúð í húsunum á skipulagssvæðinu og stærð húss, að meðtöldum bílskúr, mætti vera allt að 900 m3. Auglýsing um gildistöku deiliskipulagsins var ekki birt í B-deild Stjórnartíðinda. Það fékk hins vegar gildi samkvæmt 11. tölulið ákvæðis til bráðabirgða í skipulags- og byggingarlögum nr. 73/1997, svo sem þeim var breytt með lögum nr. 117/1999. Upplýst hefur verið að skipulagið var afhent Skipulagsstofnun og skráð í upplýsingakerfi stofnunarinnar á árinu 2006 og telst það enn í gildi samkvæmt 5. tl. bráðabirgðaákvæðis skipulagslaga nr. 123/2010.

Fyrir liggur að byggingarnefnd Reykjavíkur samþykkti teikningu að íbúð á neðri hæð hússins að Rauðagerði 39 hinn 26. ágúst 1983 og í vottorði Fasteignamats ríkisins, dags. 14. mars 1991, kemur fram að fasteigninni hafi verið skipt upp í tvær einingar og var hvor íbúð virt til fasteignamats. Þar var íbúð á neðri hæð talin vera 87 m2 en íbúð á efri hæð 270,2 m2. Sama ár var gerður eignaskiptasamningur fyrir Rauðagerði 39 þar sem 178,6 m2 íbúð á efri hæð ásamt 91,6 m2 séreignarhluta á neðri hæð var talin vera 76% eignarhluti í húsi og lóð og 87 m2 íbúð á neðri hæð taldist vera 24% eignarhluti í húsi og lóð. Eignaskiptasamningurinn var staðfestur af embætti byggingarfulltrúans í Reykjavík 12. apríl 1991 og honum þinglýst 15. s.m. Samkvæmt fasteignaskrá Þjóðskrár Íslands eru íbúðirnar taldar vera 265,6 m2 og 91,6 m2, eða samtals 357,2 m2 og 1.083 m3.

Í ljósi framangreinds fól umsókn kæranda um samþykki reyndarteikningar af umræddu húsi einungis í sér beiðni um samþykki fyrir skráningu „óútgrafins“ rýmis á neðri hæð sem nýtanlegs rýmis, auk tveggja glugga og flóttaleiðar á vesturhlið hússins. Eins og að framan er rakið er rúmmál hússins nú þegar hærra en heimilað er í gildandi deiliskipulagi svæðisins og var því ekki unnt að samþykkja stækkun nýtirýmis þess að óbreyttu deiliskipulagi, enda þarf byggingarleyfi að vera í samræmi við gildandi skipulag skv. 11. gr. og 1. tl. 13. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki. Í máli þessu er  deilt um synjun byggingarfulltrúa á umsókn um breytingu á byggingarleyfi og á því ekki við ákvæði gr. 5.3.2.1. í skipulagsreglugerð nr. 90/2013, sem tekur til málsmeðferðar deiliskipulagstillögu.

Með vísan til þess sem að framan er rakið verður ekki fallist á kröfu kæranda um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist verulega sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um ógildingu ákvörðunar byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 17. mars 2015 um að synja umsókn um samþykki reyndarteikningar fyrir fasteignina að Rauðagerði 39.

____________________________________
Ómar Stefánsson

______________________________              _____________________________
Ásgeir Magnússon                                                  Þorsteinn Þorsteinsson

des 22
Love0

88/2015 Fjarðargata

Með
Árið 2017, fimmtudaginn 9. febrúar, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Ásgeir Magnússon dómstjóri og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 88/2015, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúans í Hafnarfirði frá 12. ágúst 2015 um að veita byggingarleyfi fyrir breyttri hagnýtingu á rými 0107 á fyrstu hæð hússins að Fjarðargötu 19, Hafnarfirði.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 10. október 2015, er barst nefndinni 12. s.m., kærir húsfélagið Fjarðargötu 19 þá ákvörðun byggingarfulltrúa Hafnarfjarðarbæjar frá 12. ágúst 2015 að veita byggingarleyfi fyrir breyttri hagnýtingu á rými 0107 í fjöleignarhúsinu að Fjarðargötu 19. Er þess krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust frá Hafnarfjarðarbæ 18. nóvember 2015.

Málavextir: Í fjöleignarhúsinu að Fjarðargötu 19 eru 26 eignarhlutar. Á jarðhæð eru verslunar- og þjónusturými en á efri hæðum íbúðir. Sá eignarhluti sem hér um ræðir er merktur 0102 í fasteignaskrá Þjóðskrár Íslands en honum hefur verið skipt upp í þrjú rými, þ.e. 0104, 0106 og 0107.

Hinn 12. ágúst 2015 var á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa samþykkt að veita byggingarleyfi fyrir breyttri hagnýtingu á rými 0107. Í breytingunni fólst að skrifstofurými yrði breytt í veitingastað. Við afgreiðslu málsins hjá byggingarfulltrúa lá fyrir jákvæð umsögn Heilbrigðiseftirlits Hafnarfjarðar- og Kópavogssvæðis. Byggingarfulltrúi tilkynnti kæranda um afgreiðslu málsins með bréfi, dags. 4. september s.á. Mótmælti kærandi ákvörðuninni með bréfi, dags. 28. s.m., og krafðist þess að byggingaryfirvöld stöðvuðu framkvæmdir þar sem meðferð málsins hefði verið ólögmæt, enda hefði samþykki kæranda ekki legið fyrir. Var erindið tekið fyrir á afgreiðslufundi skipulags- og byggingarfulltrúa 30. s.m. og bókað að það væri lagt fram. Var kæranda tilkynnt um bókun byggingarfulltrúa með bréfi, dags. 2. október s.á.

Á fundi skipulags- og byggingarráðs 6. október 2015 var erindi kæranda lagt fram og bókað að skipulags- og byggingarráð vísaði til samþykktar afgreiðslufundar skipulags- og byggingarfulltrúa 12. ágúst s.á.

Málsrök kæranda: Kærandi bendir á að á sínum tíma hafi hann veitt samþykki fyrir uppskiptingu eignarhluta 0102 í þrjú rými gegn ákveðnum skilyrðum er vörðuðu rekstraraðila, affall og sorpmál. Jafnframt hafi kærandi samþykkt að heimilað yrði að innrétta einn hluta fyrir sölustað veitingakeðjunnar Subway en enga aðra starfsemi. Við afgreiðslu hinnar kærðu ákvörðunar hjá byggingarfulltrúa hafi ekki legið fyrir samþykki kæranda til að breyta hagnýtingu eignarhlutans úr skrifstofurými í veitingastað. Hafi verið gerðar athugasemdir við hina umdeildu breytingu en byggingaryfirvöld hafi ekki tekið tillit til þeirra.

Málsrök Hafnarfjarðarbæjar: Af hálfu sveitarfélagsins er bent á að í húsinu við Fjarðargötu 19 hafi alla tíð verið gert ráð fyrir verslunar- og þjónustustarfsemi á götuhæð hússins. Húsið sé jafnframt staðsett á skilgreindu miðsvæði í aðalskipulagi, þar sem fyrst og fremst sé gert ráð fyrir verslunar- og þjónustustarfsemi.

Athugasemdir leyfishafa: Leyfishafi bendir á að kæranda hafi borist tilkynning um samþykki hinnar kærðu ákvörðunar með bréfi frá byggingarfulltrúa, dags. 4. september 2015. Hafi kæran borist úrskurðarnefndinni 12. október s.á. og sé hún því of seint fram komin.

Þá hafi kærandi ekki tilgreint með hvaða hætti sé verið að raska hagsmunum hans með hinni kærðu ákvörðun. Heimilt sé að breyta hagnýtingu séreignar án samþykkis annarra eigenda hafi hún ekki í för með sér verulega meiri röskun en fyrir var, sbr. 27. gr. laga nr. 26/1994 um fjöleignarhús. Loks sé gert ráð fyrir verslunar- og þjónusturými á fyrstu hæð hússins, auk þess sem svæðið sé skilgreint í aðalskipulagi sem miðsvæði. Sú starfsemi sem gert sé ráð fyrir með hinni kærðu ákvörðun sé í samræmi við skipulag svæðisins.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um byggingarleyfi sem heimilar breytta hagnýtingu rýmis í eignarhluta á jarðhæð í fjöleignarhúsinu við Fjarðargötu 19.

Líkt og rakið er í málavöxtum var kæranda tilkynnt um afgreiðslu byggingarfulltrúa og honum leiðbeint um kæruleiðir. Kærandi mótmælti í kjölfarið umræddri afgreiðslu og komu mótmælin fram innan kærufrests. Taldi hann um ólögmæta ákvörðun að ræða þar sem ekki hefði legið fyrir samþykki húsfundar. Á þeim forsendum krafðist kærandi þess að framkvæmdir yrðu stöðvaðar. Að teknu tilliti til þess að kærandi er húsfélag húss þess sem byggingarleyfið lýtur að, sem og til efnis athugasemda hans, verður að líta svo á að í greindum mótmælum hafi falist beiðni um að málið yrði tekið til meðferðar á ný, sbr. 1. tl. 1. mgr. 24. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Þegar fyrir liggur beiðni um endurupptöku máls skal það stjórnvald sem tekið hefur hina upprunalegu ákvörðun í skjóli stjórnsýsluvalds síns taka afstöðu til þess hvort efni séu til endurupptöku hennar. Ekki verður ráðið af fyrirliggjandi gögnum að byggingarfulltrúi hafi tekið afstöðu til endurupptökubeiðni kæranda heldur gefur bókun á afgreiðslufundi hans þvert á móti til kynna að erindið hafi verið lagt fram án þess að það hafi hlotið þar afgreiðslu í kjölfarið. Samkvæmt almennum reglum stjórnsýsluréttar verður mál ekki endurskoðað samtímis af kærustjórnvaldi og því stjórnvaldi sem ákvörðunina tók. Með hliðsjón af því að fyrir byggingarfulltrúa liggur óafgreidd beiðni um endurupptöku verður því ekki hjá því komist að vísa máli þessu frá úrskurðarnefndinni.

Það athugist að skv. 4. mgr. 27. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 rofnar kærufrestur þegar aðili óskar eftir endurupptöku máls innan kærufrests og byrjar hann ekki að líða að nýju nema endurupptöku verði synjað. Verði mál hins vegar tekið upp að nýju byrjar kærufrestur að líða frá töku nýrrar ákvörðunar.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist verulega sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

 

Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

____________________________________
Nanna Magnadóttir

______________________________              _____________________________
Ásgeir Magnússon                                                  Þorsteinn Þorsteinsson

des 22
Love0

39/2015 Látrabjarg

Með
Árið 2017, fimmtudaginn 9. febrúar, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mættir voru Ómar Stefánsson varaformaður, Ásgeir Magnússon dómstjóri og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 39/2015, kæra á ákvörðun bæjarstjórnar Vesturbyggðar frá 13. maí 2015 um að samþykkja deiliskipulag fyrir Látrabjarg í Vesturbyggð.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 28. maí 2015, er barst nefndinni sama dag, kærir A, Löngufit 14, Garðabæ, þá ákvörðun bæjarstjórnar Vesturbyggðar frá 13. maí 2015 að samþykkja deiliskipulag fyrir Látrabjarg. Skilja verður málskot kæranda svo að gerð sé krafa um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar.

Gögn málsins bárust frá Vesturbyggð 31. júlí 2015 og í janúar 2017.

Málavextir: Hinn 10. desember 2012 var á fundi bæjarstjórnar Vesturbyggðar tekin fyrir skipulagslýsing vegna deiliskipulagsvinnu fyrir Látrabjarg. Gerði lýsingin ráð fyrir að deiliskipulagssvæðið næði yfir land þriggja jarða, Hvallátra, Breiðavíkur og Keflavíkur. Var tilgreint í lýsingunni að deiliskipulagssvæðið væri samkvæmt gildandi aðalskipulagi Vesturbyggðar skilgreint sem hverfisverndarsvæði. Það væri á náttúruminjaskrá hjá Umhverfisstofnun og myndu áherslur á verndun Látrabjargs og aðliggjandi svæða setja svip sinn á deiliskipulagsgerðina. Var samþykkt að auglýsa lýsinguna til kynningar og bárust athugasemdir á kynningartíma hennar. Veittu Skipulagsstofnun, Umhverfisstofnun, Veðurstofa Íslands, Minjastofnun Íslands og Heilbrigðiseftirlit Vestfjarða umsögn um lýsinguna. Þá var haldinn opinn kynningarfundur um málið á Patreksfirði. Tillaga að deiliskipulagi umrædds svæðis ásamt umhverfisskýrslu var í tvígang auglýst til kynningar og veittur frestur til að koma að athugasemdum. Kom kærandi að athugasemdum og gerði kröfu um að mörk umrædds svæðis yrðu skilgreind nánar. Umsagnir bárust frá Heilbrigðiseftirliti Vestfjarða, Ferðamálastofu, Kirkjugarðaráði, Minjastofnun Íslands, Samgöngustofu og Vegagerðinni vegna tillögunnar.

Skipulags- og umhverfisráð tók málið fyrir 19. janúar 2015 og færði til bókar að fjallað væri um athugsemdir sem borist hefðu við tillögu að deiliskipulagi Látrabjargs, en um væri að ræða aðra umræðu. Gerðar hefðu verið breytingar til að koma til móts við athugasemdir, en þær væru ekki þess eðlis að þörf væri á að endurauglýsa skipulagstillöguna skv. skipulagslögum nr. 123/2010. Var lagt til við bæjarstjórn að hún yrði samþykkt sem bæjarstjórn og gerði á fundi sínum 21. janúar s.á. Í kjölfar þess var tillagan send Skipulagsstofnun til lögboðinnar meðferðar, sbr. 42. gr. skipulagslaga.

Kærandi ítrekaði erindi sitt með tölvupósti til bæjarstjóra 31. janúar 2015 og gerði jafnframt athugasemd við málsmeðferð skipulagstillögunnar. Svarbréf skipulagsfulltrúa barst kæranda 2. febrúar s.á. Með tölvupósti 4. s.m. óskaði kærandi þess að upplýst yrði hvort athugasemdir hans yrðu teknar til athugunar við frekari umfjöllun málsins. Þá var bent á að skipulagsnefnd virtist ekki hafa verið kynnt athugasemd kæranda.

Með bréfi Skipulagsstofnunar til Vesturbyggðar, dags. 19. febrúar 2015, var gerð athugasemd við að birt yrði auglýsing um gildistöku deiliskipulagsins í B-deild Stjórnartíðinda. Var málið tekið fyrir að nýju hjá skipulags- og umhverfisráði 17. mars s.á. og því frestað þar til skipulagshönnuður hefði farið yfir framkomnar athugasemdir stofnunarinnar og gert viðeigandi lagfæringar á uppdráttum og greinargerð. Málið var til umfjöllunar að nýju á fundi ráðsins 11. maí 2015 og 13. s.m. tók bæjarstjórn það fyrir. Var fært til bókar að fyrir lægi leiðrétt greinargerð, dags. í febrúar 2014, en með viðbótum frá 22. apríl 2015. Hefði verið tekið tillit til athugasemda Skipulagsstofnunar. Var deiliskipulagið samþykkt með áorðnum lagfæringum og skipulagsfulltrúa falið að afgreiða það skv. 42. gr. skipulagslaga. Tillagan svo breytt var send Skipulagsstofnun og með bréfi hennar, dags. 15. maí 2015, var ekki gerð athugasemd við að birt yrði auglýsing um samþykkt deiliskipulagsins. Birtist auglýsing þar um í B-deild Stjórnartíðina 18. maí 2015. Með tölvubréfi skipulagsfulltrúa til kæranda, dags. 26. s.m., var athugasemdum hans svarað.

Málsrök kæranda: Kærandi telur sig eiga hagsmuna að gæta í máli þessu sem einn eigenda jarðarinnar Láganúps. Við meðferð skipulagstillögunnar hafi lög um upplýsingaskyldu verið þverbrotin þar sem athugasemdum hans við kynningu hennar og svör við þeim hafi ekki fengið lögformlega meðferð. Farið hafi verið fram á að mörk umrædds svæðis yrðu skilgreind nánar með því að sett yrði í texta deiliskipulagsins landamerkjaskráning jarðanna Breiðavíkur og Láganúps frá árinu 1886, eins og þau séu skráð hjá sýslumannsembættinu á Patreksfirði. Sveitarfélagið hafi kosið að hunsa þær óskir. Þá hafi skráning fornminja við skipulagsgerðina ekki verið réttilega unnin.

Málsrök Vesturbyggðar: Af hálfu sveitarfélagsins er á það bent að ákveðið hafi verið að afmarka deiliskipulagssvæðið í samræmi við það svæði sem skilgreint hafi verið af Umhverfisstofnun á árinu 2004 sem náttúruminjar og skráð sé á náttúruminjaskrá. Í gildandi náttúruverndaráætlun sé gerð tillaga að friðlýsingu þessa svæðis. Deiliskipulagstillagan hafi að öllu leyti verið unnin í samræmi við stefnumörkun í Aðalskipulagi Vesturbyggðar 2006-2018. Mörk svæðisins miðist því ekki við skilgreind landamerki jarða og ekki sé með deiliskipulaginu verið að taka afstöðu til landamerkja einstakra jarða. Vegna mistaka hafi athugasemd kæranda ekki verið tekin til sérstakrar umfjöllunar með öðrum athugasemdum sem borist hefðu og verið hafi til umfjöllunar á fundum skipulags- og umhverfisráðs 19. janúar 2015 og bæjarstjórnar 21. s.m. Henni hafi hins vegar verið svarað með tölvupósti skipulagsfulltrúa.

Greinargerð fornleifafræðings og fornleifaskráning sé í viðauka við deiliskipulagstillöguna. Í samráði við Minjastofnun Íslands hafi verið gerð ítarleg fornleifaskráning, svonefnd deiliskráning, á fyrirhuguðum framkvæmdasvæðum innan deiliskipulagssvæðisins. Vettvangsvinna hafi verið byggð á heimildasöfnun, sem farið hafi fram árið 1997, og verið hluti af svæðisskráningu fornleifa í öllu sveitarfélaginu, auk þess sem rætt hafi verið við staðkunnuga um fornminjar á svæðinu.

Niðurstaða: Í greinargerð hins kærða deiliskipulags er tekið fram að skipulagssvæðið nái til þriggja jarða í Vesturbyggð, þ.e. Hvallátra, Breiðavíkur og Keflavík. Tekur deiliskipulagið samkvæmt þessu ekki til lands jarðarinnar Láganúps, en kærandi kveðst vera einn af  eigendum hennar. Afmarkast skipulagssvæðið á sama hátt og svæði sem skilgreint var sem náttúruminjar árið 2004 og er á náttúruminjaskrá hjá Umhverfisstofnun. Í deiliskipulaginu eru m.a. skilgreindar lóðir og byggingarreitir í Breiðavík og á Hvallátrum. Gert er ráð fyrir að Örlygshafnarvegur færist upp fyrir þorpið á Hvallátrum og útfærðir eru áningastaðir við Bjargtanga, Brunna og víðar.

Jörðin Láganúpur á landamerki að jörðinni Breiðavík, en nokkur fjarlægð er frá íbúðarhúsum að Láganúpi að mörkum deiliskipulagssvæðisins. Þá liggur fyrir að heimilaðar framkvæmdir samkvæmt umræddu skipulagi, svo sem við Breiðavík, eru ekki til þess fallnar að raska grenndarhagsmunum gagnvart umræddri jörð eða hafa áhrif á nýtingarmöguleika hennar sökum fjarlægðar. Þá skipar deiliskipulag ekki eignarréttindum manna á skipulagssvæðinu eða ákvarðar landamerki jarða.

Samkvæmt 3. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála geta þeir einir kært stjórnvaldsákvarðanir til úrskurðarnefndarinnar sem eiga lögvarða hagsmuni tengda þeirri ákvörðun sem kæra á nema í tilteknum undantekningartilvikum sem þar eru greind. Verður að skýra þetta ákvæði í samræmi við almennar reglur stjórnsýsluréttar um aðild í kærumálum þar sem áskilið er að kærandi eigi beina einstaklingsbundna hagsmuni tengda þeirri ákvörðun sem kærð er.

Með vísan til þess sem að framan er rakið verður ekki séð að hin kærða ákvörðun snerti einstaklingsbundna lögvarða hagsmuni kæranda með þeim hætti að honum verði játuð kæruaðild í máli þessu og verður málinu því vísað frá úrskurðarnefndinni í samræmi við fyrrgreinda 3. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist verulega sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

____________________________________
Ómar Stefánsson

______________________________              _____________________________
Ásgeir Magnússon                                                  Þorsteinn Þorsteinsson

des 22
Love0

94/2015 Suður Mjódd

Með
Árið 2017, miðvikudaginn 8. febrúar, tók Nanna Magnadóttir, formaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, með heimild í 3. mgr. 3. gr. laga nr. 130/2011, fyrir:

Mál nr. 94/2015, kæra á ákvörðun borgarráðs Reykjavíkur frá 12. nóvember 2015 um að samþykkja breytingar á deiliskipulaginu Suður- Mjódd.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 27. október 2015, er barst nefndinni sama dag, kærir P, Réttarbakka 1, Reykjavík, þá ákvörðun borgarráðs Reykjavíkur frá 12. nóvember 2015 að samþykkja breytingar á deiliskipulaginu Suður- Mjódd. Verður að skilja málskot kæranda svo að þess sé krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi. Með bréfi til úrskurðarnefndarinnar, dags. 19. september 2016, er barst 20. s.m., gerir sami aðili þá kröfu að framkvæmdir verði stöðvaðar á meðan málið er til meðferðar hjá úrskurðarnefndinni. Þar sem heimild til framkvæmda felst ekki í skipulagi þótti ekki tilefni til að taka afstöðu til stöðvunarkröfu kæranda og verður málið nú tekið til endanlegs úrskurðar.
 
Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Reykjavíkurborg 2. desember 2015.

Málsatvik og rök: Hinn 15. apríl 2015 var á fundi umhverfis- og skipulagsráðs samþykkt að auglýsa tillögu að breytingu á deiliskipulagi fyrir Suður-Mjódd. Í tillögunni fólst heildarendurskoðun á eldra deiliskipulagi, m.a. uppbygging á frjálsíþróttavelli, íbúðum og stofnunum, ásamt auknu byggingarmagni. Var tillagan auglýst í fjölmiðlum 29. maí s.á. með athugasemdarfresti til 10. júlí s.á. Bárust athugasemdir á kynningartíma, m.a. frá kæranda.

Að lokinni kynningu var tillagan lögð fram að nýju á fundi umhverfis- og skipulagsráðs 2. september 2015 og hún samþykkt með vísan til umsagnar skipulagsfulltrúa, dags. 28. ágúst s.á, þar sem athugasemdum var svarað. Var afgreiðslan staðfest af borgarráði 17. s.m. Með bréfi Skipulagsstofnunar, dags. 12. október s.á., voru gerðar athugasemdir við birtingu auglýsingar um gildistöku deiliskipulagsbreytingarinnar. Á fundi umhverfis- og skipulagsráðs 4. nóvember s.á. var bréf Skipulagsstofnunar lagt fram auk umsagnar skipulagsfulltrúa, dags. 2. s.m., og uppdrátta, dags. 12. mars s.á., sem uppfærðir voru 2. nóvember s.á. Í umsögninni kom fram að greinargerð og uppdrættir hefðu verið lagfærðir í samræmi við athugasemdir Skipulagsstofnunar og lagðir fyrir umhverfis- og skipulagsráð og borgarráð til samþykktar. Var umsögnin samþykkt á greindum fundi umhverfis- og skipulagsráðs og sú afgreiðsla staðfest á fundi borgarrráðs 12. nóvember 2015. Deiliskipulagstillagan tók gildi með auglýsingu í B-deild Stjórnartíðinda þar um 17. desember s.á.

Kærandi skírskotar til þess að á svæði ÍR sé gert ráð fyrir 250 bílastæðum, en áhorfendasvæði í fjölnota íþróttahúsi sé fyrir 1500 manns og sami fjöldi sé skráður í áhorfendastúku. Hafi ekki verið gefin haldbær rök fyrir svona fáum stæðum. aðeins sé talað um lágmarkskröfur á fjölda bílastæða, en raunin sé oft að það þurfi fleiri bílastæði en lágmarkskröfur geri ráð fyrir.  Jafnframt sé það fásinna að segja að Breiðholtsbraut sé utan skipulagssvæðis þar sem aukið byggingarmagn og starfsemi muni hafa mikil áhrif á umferð um Breiðholtsbraut og nærliggjandi götur. Þá sé stækkun elliheimilis vanhugsuð þar sem ekki verði hægt að uppfylla hljóðvist þar sem byggingin liggi með fram Breiðholtsbraut. Ekki sé getið um hvernig eigi að leysa hljóðvistarmál, enda segi ekkert um hver umferðarþunginn verði eða sé. Þá sé ekkert tillit tekið til tengingar Álfabakka við Hlíðardalsveg í Kópavogi.

Af hálfu Reykjavíkurborgar er bent á að gerðar verði ráðstafanir vegna hljóðvistar til að uppfylla reglugerðarákvæði um hljóðvist innanhúss. Geri megi ráð fyrir einhverri aukningu á umferð vegna fyrirhugaðra framkvæmda, en erfitt sé að áætla umferð. Hvað varði bílastæði þá sé almennt lögð áhersla á samlegðaráhrif bílastæða á íþróttasvæðum og svæðum fyrir verslun og þjónustu. Sé því hægt að nýta bílastæði í Norður-Mjódd og á öðrum svæðum í göngufjarlægð frá íþróttasvæðinu. Tenging Álfabakka til Kópavogs sé óbreytt samkvæmt gildandi deiliskipulagi. Að lokum sé á það bent að skipulagsvald sé hjá sveitarfélögum. Ekkert hafi komið fram í kæru sem bendi til þess að ekki hafi verið heimilt að skipuleggja svæðið með þessum hætti og sé vandséð hvaða hagsmuni sé verið að skerða með henni.

Niðurstaða: Samkvæmt 3. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála geta þeir einir kært stjórnvaldsákvarðanir til úrskurðarnefndarinnar sem eiga lögvarða hagsmuni tengda þeirri ákvörðun sem kæra á, nema í tilteknum undantekningartilvikum sem þar eru greind. Verður að skýra þetta ákvæði í samræmi við almennar reglur stjórnsýsluréttar um aðild í kærumálum þar sem áskilið er að kærandi eigi beina einstaklingsbundna hagsmuni.

Í kæru eru gerðar athugasemdir sem virðast að megni til byggja á gæslu almannahagsmuna, s.s. skorti á bílastæðum við íþróttasvæði og hljóðvist í fyrirhuguðum byggingum, svo og stækkun á byggingu fyrir þjónustuíbúðir aldraðra, sem kærandi telur að sé vanhugsuð. Jafnframt telur kærandi að umræddar breytingar muni hafa í för með sér aukna umferð. Samkvæmt upplýsingum frá Þjóðskrá Íslands á kærandi lögheimili að Réttarbakka 1 í Reykjavík, sem staðsett  er norðan Breiðholtsbrautar. Hin kærða ákvörðun tekur hins vegar til svæðis sunnan við greinda umferðargötu og er í kæru ekki getið um nein þau mögulegu grenndaráhrif sem framkvæmd hinnar kærðu ákvörðunar gæti haft í för með sér á fasteign kæranda. Þá verður ekki séð að aukning umferðar í þéttbýli um fjölfarna umferðargötu geti haft í för með sér þau áhrif á kæranda umfram aðra íbúa Breiðholts að hann geti talist eiga beina einstaklingsbundna hagsmuni tengda hinni kærðu ákvörðun.

Að framangreindu virtu verður ekki séð að hin kærða deiliskipulagsákvörðun snerti þá lögvörðu hagsmuni kæranda að skapi honum kæruaðild. Þá eiga undantekningartilvik nefndrar 3. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 ekki við í málinu. Þar sem ekki þykir sýnt fram á kæruaðild í málinu verður því vísað frá úrskurðarnefndinni.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist verulega sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

____________________________________
Nanna Magnadóttir
des 22
Love0

12/2017 Reykjanesvitabraut

Með
Árið 2017, miðvikudaginn 8. febrúar, tók Nanna Magnadóttir, formaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, með heimild í 3. mgr. 3. gr. laga nr. 130/2011, fyrir:

Mál nr. 12/2017, kæra á ákvörðun skipulagsfulltrúa Reykjanesbæjar um að veita framkvæmdaleyfi vegna fyrsta áfanga bílastæðis við Reykjanesvitabraut 1, Reykjanesbæ.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 25. janúar 2017, er barst nefndinni sama dag, kærir Vitavörðurinn ehf., eigandi Reykjanesvita-íbúðarhúss, Reykjanesi, þær ákvarðanir skipulagsfulltrúa Reykjanesbæjar frá 18. janúar 2017 að samþykkja veitingu framkvæmdaleyfis annars vegar og hins vegar að gefa það út vegna fyrsta áfanga bílastæðis við Reykjanesvitabraut 1 í Reykjanesbæ. Er þess krafist að ákvarðanirnar verði felldar úr gildi.

Þess er jafnframt krafist að framkvæmdir verði stöðvaðar á meðan málið er til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni. Þykir málið nægilega upplýst til að það verði tekið til endanlegs úrskurðar. Er því ekki tilefni til að taka afstöðu til stöðvunarkröfu kæranda.

Gögn málsins bárust frá Reykjanesbæ 7. febrúar 2017.

Málsatvik og rök: Auglýsing um gildistöku nýs deiliskipulags fyrir Reykjanesvita var birt í B-deild Stjórnartíðinda 26. maí 2016. Gerir deiliskipulagið ráð fyrir uppbyggingu ferðaþjónustu á svæðinu með það að markmiði að Reykjanesviti og nágrenni verði miðstöð ferðamannastaða á Reykjanesi. Hinn 18. janúar 2017 samþykkti skipulagsfulltrúi Reykjanesbæjar framkvæmdaleyfi fyrir gerð fyrsta áfanga bílastæðis á deiliskipulagssvæðinu og munu framkvæmdir hafa hafist samdægurs.

Kærandi bendir á að deiliskipulag það sem hið kærða framkvæmdaleyfi styðjist við hafi verið kært til úrskurðarnefndarinnar, en úrskurður hafi ekki verið uppkveðinn. Umrætt deiliskipulag fullnægi ekki lagakröfum að því er varði form og efni. Telji kærandi þá annmarka svo verulega að ógildingu valdi. Fallist úrskurðarnefndin á að rök standi til þess að ógilda deiliskipulagið leiði sú niðurstaða jafnframt til þess að síðari ákvarðanir, sem á því séu byggðar, séu jafnframt ógildar. Þá telji kærandi enga heimild til þess að gefa út framkvæmdaleyfi með áritun á umsókn um framkvæmdaleyfi. Ekki liggi fyrir að skriflegt leyfi hafi verið gefið út í samræmi við 11. gr. reglugerðar nr. 772/2012 um framkvæmdaleyfi.

Sveitarfélagið tekur fram að vegna formgalla við samþykkt og útgáfu framkvæmdaleyfis 18. janúar 2017 hafi það verið afturkallað skv. heimild í 25. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Áður en framkvæmdir hefjist að nýju beri að sækja aftur um framkvæmdaleyfi til bæjaryfirvalda. Þar sem kærandi eigi ekki lengur lögvarða hagsmuni af úrlausn málsins vænti sveitarfélagið þess að málinu verði vísað frá úrskurðarnefndinni. Þess megi geta að ekkert hafi verið unnið á svæðinu síðustu tvær vikur.

Niðurstaða: Samkvæmt 3. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála geta þeir einir kært stjórnvaldsákvarðanir til úrskurðarnefndarinnar sem eiga lögvarða hagsmuni tengda þeirri ákvörðun sem kæra á, nema í tilteknum undantekningartilvikum sem þar eru greind. Verður að skýra þetta ákvæði í samræmi við almennar reglur stjórnsýsluréttar um aðild að kærumálum þar sem áskilið er að kærandi eigi beina einstaklingsbundna hagsmuni tengda þeirri ákvörðun sem kærð er.

Eins og að framan greinir þá hefur hin kærða ákvörðun verið afturkölluð og er því ljóst að hún hefur ekki lengur réttarverkan að lögum. Af þeim sökum hefur kærandi ekki lengur lögvarða hagsmuni af því að fá skorið úr um gildi hennar og verður máli þessu því vísað frá úrskurðarnefndinni, sbr. áðurnefnda 3. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011.

Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

____________________________________
Nanna Magnadóttir
des 22
Love0

31/2015 Hringbraut

Með
Árið 2017, fimmtudaginn 2. febrúar, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Ómar Stefánsson varaformaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 31/2015, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 8. apríl 2015, um að hafna beitingu þvingunarúrræða vegna meintrar ólögmætar nýtingar á geymslurými í kjallara Hringbrautar 73.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 7. maí 2015, er barst nefndinni 8. s.m., kærir G, Hringbraut 73, Reykjavík, þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 8. apríl 2015 um að hafna beitingu þvingunarúrræða vegna ólögmætrar nýtingar geymslurýmis í kjallara hússins að Hringbraut 73. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi og lagt fyrir byggingarfulltrúa að koma í veg fyrir meinta ólögmæta nýtingu nefnds geymslurýmis.

Gögn málsins bárust frá Reykjavíkurborg 24. september 2015.

Málavextir: Fjöleignarhúsið að Hringbraut 71-73, skiptist í fjórar íbúðir. Kærandi er eigandi íbúðar á annarri hæð í húsi nr. 73 og er í máli þessu deilt um breytta hagnýtingu séreignar í kjallara sem fylgir íbúð á fyrstu hæð í sama húsi. Geymslurýmin í kjallaranum eru átta talsins auk sameignar og eru fjögur í séreign hvorrar íbúðar.

Málið á sér nokkra forsögu en það fór fyrir kærunefnd húsamála sem kvað upp álit sitt nr. 18/2013 hinn 14. október 2013. Kom þar og fram að nefndin taldi að eiganda fyrstu hæðar væri heimilt að leigja út séreign sína í kjallaranum, enda deili leigjandi salerni með leigusala í íbúð hans á fyrstu hæð. Kærunefndin tók þó fram að allt að einu þyrfti samþykki byggingarfulltrúa fyrir breyttri hagnýtingu herbergisins. Þá rataði málið einnig fyrir héraðsdóm Reykjavíkur, en í því máli, nr. E-2093/2014, gerði gagnstefnandi, kærandi í þessu máli, þá kröfu að viðurkennt yrði að óheimilt væri að nýta geymslurými í kjallara til íbúðar og að þeirri hagnýtingu yrði hætt þegar í stað að viðlögðum dagsektum. Með dómi uppkveðnum 26. febrúar 2015 var þeirri kröfu vísað frá þar sem samkvæmt 55. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki sé það hlutverk byggingarfulltrúa viðkomandi sveitarfélags að hafa eftirlit með því að ákvæðum um leyfi fyrir breyttri notkun mannvirkis sé framfylgt, en ákvörðun byggingarfulltrúa lá ekki fyrir á þeim tímapunkti.

Hinn 14. mars 2013 tilkynnti skilmálafulltrúi byggingarfulltrúa honum að í kjölfar kvörtunar hafi verið farin vettvangsferð að Hringbraut 73 og í henni hafi komið í ljós að geymslur í kjallara hússins væru notaðar sem íbúðarherbergi. Samkvæmt byggingarreglugerð nr. 112/2012 væri það óheimilt, en kjallarinn væri niðurgrafinn með aðeins 2,1 m lofthæð og gluggar væru ekki gerðir með það í huga að vera flóttaleið. Með bréfi, dags. 9. apríl s.á., tilkynnti embætti byggingarfulltrúa eiganda umrædds kjallararýmis að við vettvangsskoðun hafi komið í ljós að geymslurými í kjallara væri nýtt sem íbúðarherbergi. Var honum veittur 14 daga frestur til að koma að skriflegum skýringum og athugasemdum vegna málsins og að framangreindum fresti liðnum yrði tekin ákvörðun um framhald máls með hliðsjón af 55. gr. laga um mannvirki og gr. 2.9.2. í byggingarreglugerð. Í málinu liggur ekki fyrir svarbréf frá eiganda kjallararýmisins vegna þessa. Þó kemur fram í tölvupósti frá starfsmanni Reykjavíkurborgar til lögmanns kæranda frá 13. febrúar 2014 að í bréfi frá eiganda sé upplýst að þegar hann festi kaup á geymslunum árið 2003 hafi allar breytingar þegar verið gerðar. Með bréfi, dags. 8. apríl 2015, var kæranda svo tilkynnt að embætti byggingarfulltrúa myndi ekki aðhafast frekar í málinu.

Málsrök kæranda: Kærandi byggir á því að samþykki byggingarfulltrúa þurfi fyrir hinni breyttu notkun umrædds geymsluherbergis, sbr. gr. 2.3.1. í byggingarreglugerð nr. 112/2012. Geymsluherbergið uppfylli ekki skilyrði byggingarreglugerðar til að nýta megi það til íbúðar. Vísað sé til gr. 2.9.1. í byggingarreglugerð varðandi úrræði þau sem byggingarfulltrúa beri að grípa til, liggi fyrir að ekki sé fengið leyfi til nýtingar geymsluherbergjanna til íbúðarnota.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Af hálfu borgaryfirvalda er tekið fram að líkt og fram komi í úrskurði úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála í máli nr. 20/2015 þá sé það í höndum byggingarfulltrúa að meta hvort tilefni sé til beitingar þvingunarúrræða samkvæmt ákvæðum laga um mannvirki og byggingarreglugerðar. Til að slíkt mat teljist málefnalegt verði það að byggja á almannahagsmunum þeim er búi að baki laga- og reglugerðarsetningu á þessu sviði, t.a.m. skipulags-, öryggis- og heilbrigðishagsmunum. Ekki verði talið að greindu ákvæði laganna sé ætlað að tryggja lögvarinn rétt einstaklings til að knýja byggingaryfirvöld til beitingar þvingunarúrræða enda eigi önnur réttarúrræði að tryggja slíka vernd á einstaklingsbundnum hagsmunum.

—–

Eiganda kjallararýmisins var gefinn kostur á að koma að athugasemdum sínum en hann hefur ekki látið málið til sín taka.

Niðurstaða: Í máli þessu er um það deilt hvort eiganda geymsluherbergis í fjöleignarhúsinu að Hringbraut 73 hafi verið heimilt að breyta því í íbúðarherbergi. Samkvæmt gildandi eignaskiptayfirlýsingu er kveðið á um að herbergið sé geymsluherbergi.

Samkvæmt 1. mgr. 1. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála hefur nefndin það hlutverk að úrskurða í kærumálum vegna stjórnvaldsákvarðana og ágreiningsmálum vegna annarra úrlausnaratriða á sviði umhverfis- og auðlindamála eftir því sem mælt er fyrir um í lögum á því sviði. Í samræmi við þetta tekur úrskurðarnefndin lögmæti kærðrar ákvörðunar til endurskoðunar en tekur ekki nýja ákvörðun í málinu. Af þessum sökum tekur nefndin aðeins til úrlausnar kröfu kæranda um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar, en telur það falla utan valdheimilda sinna að ákveða að leggja fyrir byggingarfulltrúa að beita þvingunarúrræðum vegna hagnýtingar fyrrgreinds kjallararýmis, verði hinni kærðu ákvörðun hnekkt. Verður því ekki tekin afstaða til þess hluta kröfugerðar kæranda.

Hafi notkun mannvirkis verið breytt án lögboðins leyfis er byggingarfulltrúa heimilt að stöðva þá notkun, loka mannvirkinu, krefjast úrbóta eða beita dagsektum sé leyfislausri notkun ekki hætt, samkvæmt 55. og 56. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki, sbr. og gr. 2.9.2. í byggingarreglugerð nr. 112/2012. Ákvörðun um beitingu þessara þvingunarúrræða er háð mati stjórnvalds hverju sinni og tekið er fram í athugasemdum við frumvarp það sem varð að mannvirkjalögum að eðlilegt sé að ákvörðun um beitingu úrræðanna sé metin í hverju tilviki, m.a. með tilliti til meðalhófs. Umrædd ákvæði gefa sveitarfélögum kost á að bregðast við, sé gengið gegn almannahagsmunum þeim er búa að baki mannvirkjalögum, svo sem skipulags-, öryggis- og heilbrigðishagsmunum. Með hliðsjón af þessu verður ekki talið að einstaklingum sé tryggður lögvarinn réttur til að knýja byggingaryfirvöld til beitingar þvingunarúrræða vegna einstaklingshagsmuna enda eru þeim tryggð önnur réttarúrræði til þess að verja þá hagsmuni sína. Þótt beiting úrræðanna sé háð mati stjórnvalds þarf ákvörðun þess efnis að vera studd efnislegum rökum, m.a. með hliðsjón af þeim hagsmunum sem búa að baki fyrrgreindum lagaheimildum.

Í gögnum málsins liggur fyrir að embætti byggingarfulltrúa telur notkun umrædds kjallararýmis til íbúðar vera ólögmæta svo sem fram kemur í bréfi embættisins, dags. 9. apríl 2013, til íbúa Hringbrautar 73. Í samskiptum embættis byggingarfulltrúa og lögmanns kæranda í febrúar 2014 kom m.a. fram að embættið telji sig ekki fært um að fullyrða hver raunveruleg notkun rýmisins sé. Þá liggi fyrir álit kærunefndar húsamála nr. 18/2013 þar sem komi fram að eiganda kjallararýmisins sé heimilt að leigja það út til íbúðar án samþykkis kæranda en afla þurfi samþykkis byggingarfulltrúa fyrir breyttri hagnýtingu herbergisins. Einnig hafi komið fram af hálfu eiganda geymsluherbergisins að hann hafi keypt geymslurnar árið 2003 og hafi engar breytingar verið gerðar á rýminu af hans hálfu. Byggingarfulltrúi hafi í öðrum málum freistað þess að gera kröfu um að látið sé af óleyfisbúsetu, t.d. í bílskúrum, og m.a. lagt á dagsektir, en verið gerður afturreka með slíkar ákvarðanir af æðri stjórnvöldum þar sem embættið hafi ekki þótt færa sönnur á búsetuna.

Í bréfi skilmálafulltrúa til byggingarfulltrúa, dags. 14. mars 2013, er staðfest að umdeild kjallarageymsla var notuð til íbúðar og að gluggar gætu ekki nýst sem flóttaleið. Ekkert var því í vegi að embætti byggingarfulltrúa gengi úr skugga um notkun húsnæðisins áður en hin kærða ákvörðun var tekin, sbr. 3. mgr. 37. gr. og 4. mgr. 55. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki, og ekki virðist hafa verið litið til öryggishagsmuna svo sem vegna eldhættu.

Með vísan til þess sem að framan er rakið þykja þeir ágallar vera á rannsókn máls og rökstuðningi hinnar kærðu ákvörðunar að ógildingu varði.
   
Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur verulega dregist sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi hin kærða ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík að beita ekki þvingunarúrræðum vegna meintrar ólögmætrar nýtingar í kjallara á Hringbraut 73.

____________________________________
Ómar Stefánsson

______________________________              _____________________________
Aðalheiður Jóhannsdóttir                                       Þorsteinn Þorsteinsson

des 22
Love0

79/2015 Kastalagerði

Með
Árið 2017, fimmtudaginn 2. febrúar, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 79/2015, kæra á ákvörðun heilbrigðisnefndar Hafnarfjarðar- og Kópavogssvæðis frá 30. júní 2015 um að Ás styrktarfélag skuli afla starfsleyfis vegna reksturs sambýla við Kastalagerði 7 og Kópavogsbraut 5a og 5c, Kópavogi.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 22. september 2015, er barst nefndinni 24. s.m., kærir Ás styrktarfélag, þá ákvörðun heilbrigðisnefndar Hafnarfjarðar- og Kópavogssvæðis frá 30. júní 2015 að því væri skylt að hlíta eftirliti og starfsleyfisskyldu vegna reksturs sambýla við Kastalagerði 7 og Kópavogsbraut 5a og 5c, Kópavogi. Er þess krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá heilbrigðisnefnd Hafnarfjarðar- og Kópavogssvæðis 29. október 2015.

Málavextir: Kærandi rekur m.a. búsetuúrræði fyrir fatlað fólk við Kastalagerði 7 og Kópavogsbraut 5a og 5c í Kópavogi. Hinn 9. mars 2015 sendi starfsmaður heilbrigðiseftirlits Hafnarfjarðar- og Kópavogssvæðis tölvupóst til kæranda þess efnis að við reglubundið eftirlit hefði komið í ljós að ekki væri í gildi starfsleyfi fyrir greind búsetuúrræði og var bent á að sækja þyrfti um slíkt leyfi. Bárust mótmæli frá kæranda samdægurs og í kjölfarið hófust tölvupóstsamskipti milli kæranda og starfsmanna heilbrigðiseftirlitsins. Hinn 30. s.m. var á fundi heilbrigðisnefndar Hafnarfjarðar- og Kópavogssvæðis samþykkt að kanna hvort vafi léki á að íbúar Kópavogsbrautar 5 og Kastalagerðis 7 ættu rétt á hollustuháttaeftirliti og var bókunin tilkynnt kæranda með tölvupósti, dags. 31. s.m. Heilbrigðiseftirlit var framkvæmt 12. maí s.á. og var forstöðumönnum heimilanna tilkynnt um niðurstöður þess með bréfi, dags. 20. s.m., og þeim jafnframt gefinn kostur á að gera athugasemdir.

Á fundi heilbrigðisnefndarinnar 30. júní 2015 var lagt fram erindi umhverfisráðuneytisins frá 16. janúar 2004 þess efnis að sambýli þar sem veitt væri þjónusta allan sólarhringinn skuli hafa starfsleyfi gefið út af heilbrigðisnefnd. Einnig voru lagðar fram eftirlitsskýrslur, dags. 20. maí 2015, og bókað að ekki hefði verið sótt um starfsleyfi fyrir starfsemina að  Kastalagerði 7 og Kópavogsbraut 5. Loks var bókað að lagt væri fyrir rekstraraðila að sækja um starfsleyfi innan 14 daga að viðlögðum dagsektum. Var kæranda tilkynnt um niðurstöðu nefndarinnar með bréfi, dags. 1. júlí s.á., og ítrekað að kærandi skyldi afla starfsleyfis innan 14 daga. Í bréfinu var m.a. tekið fram að staðfest væri með eftirlitsferðum að á greindum stöðum væru rekin sambýli með þjónustu allan sólarhringinn. Jafnframt var kæranda gefinn frestur til að koma að andmælum við niðurstöðu nefndarinnar. Bárust mótmæli frá honum með bréfi, dags. 28. júlí s.á., og voru þau lögð fyrir heilbrigðisnefnd á fundi nefndarinnar 31. ágúst s.á. Var bókað á fundinum að hún ítrekaði fyrri afstöðu sína. Var bókunin tilkynnt kæranda með bréfi, dags. sama dag, og farið fram á að sótt yrði um starfsleyfi fyrir umrædd búsetuúrræði innan 14 daga. Var og tekið fram í bréfinu að færi rekstraraðili ekki að tilmælunum innan tilskilins frests væri heimilt að ákveða starfseminni dagsektir.

Málsrök kæranda: Kærandi bendir á að ákvörðun um starfsleyfisskyldu sé íþyngjandi. Samkvæmt lögmætisreglunni verði allar ákvarðanir stjórnvalda að byggja á skýrum lagagrunni. Þegar kemur að íþyngjandi ákvörðun verði grundvöllurinn að vera afar skýr, því sé ekki fyrir að fara í máli þessu.

Því sé mótmælt að starfsemin falli undir hugtakið sambýli. Sambýlishugtakið sé hvergi lögfest og hvergi skilgreint í lögum. Hugtakið hafi því hvorki lagalega merkingu né merkingu í almennu máli. Hið lagalega hugtak sem löggjafinn og stjórnvöld hafi ákveðið að notast við sé heimili fólks, sbr. t.d. reglugerð nr. 1054/2010 um þjónustu við fatlað fólk á heimili sínu. Nálgun heilbrigðisnefndar byggi því á misskilningi. Einnig sé á það bent að heilbrigðisnefndin virðist gefa sér að ákvæðið um sólarhringsþjónustu sé uppfyllt án þess að það hafi verið skoðað sérstaklega. Samkvæmt 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 beri stjórnvaldi að rannsaka allan grunn málsins áður en ákvörðun sé tekin.

Ákvæðið sem byggt sé á sé „sambýli þar sem þjónusta sé veitt allan sólarhringinn“. Hið rétta sé að þjónusta sé ekki veitt allan sólarhringinn þó vera megi að fólk sé aðstoðað á heimili sínu. Grundvallar eðlismunur sé á því hvort þjónusta sé veitt eða aðstoð. Þegar grannt sé skoðað komi í ljós að ákvæðið sem um ræði sé matskennt og stjórnvaldið hafi ekki gætt að því. Ekki hafi verið talin þörf á að leggja starfsleyfisskyldu á umrædda starfsemi hingað til. Það hafi væntanlega verið á þeim grundvelli að horft hafi verið til þess að um heimili fólks sé að ræða og það gangi gegn almennum jafnræðisreglum að leggja starfsleyfisskyldu á heimili fatlaðs fólks sérstaklega. Engin efnisleg rök séu fyrir því að leggja starfsleyfisskyldu sérstaklega á heimili fatlaðs fólks. Þvert á móti megi færa rök fyrir því að heimili fatlaðs fólks skuli njóta sömu réttinda og beri sömu skyldur og önnur heimili.

Markmiði laga nr. 7/1998 um hollustuhætti og mengunarvarnir um að búa landsmönnum heilnæm lífsskilyrði og vernda þau gildi sem felist í heilnæmu og ómenguðu umhverfi verði ekki náð með því að leggja starfsleyfisskyldu á umrædda staði. Hægt sé að ná markmiðunum með mun vægari hætti. Hafi verið farið offari gegn aðilum sem ávallt hafa verið með sín mál á hreinu. Hið sama gildi um ákvörðun heilbrigðisnefndar um dagsektir.

Um breytta stjórnsýsluframkvæmd gildi sérstakar reglur, t.a.m. um birtingu. Birting breyttrar stjórnsýsluframkvæmdar verði að vera með opinberum og almennum hætti. Slíkar reglur séu settar almenningi í hag. Af gögnum málsins verði ekki séð hvernig staðið hafi verið að hinni breyttu framkvæmd og hafi hvergi komið fram hvernig hún hafi verið birt með almennum hætti.

Málsrök heilbrigðisnefndar Hafnarfjarðar- og Kópavogssvæðis: Af hálfu heilbrigðisnefndarinnar er vísað til þess að um langa hríð hafi verið fylgt þeirri framkvæmd að telja öll sambýli þar sem þjónusta sé veitt allan sólarhringinn háða eftirliti heilbrigðisnefndarinnar og að þau skuli hafa starfsleyfi í samræmi við ákvæði laga nr. 7/1998 um hollustuhætti og mengunarvarnir. Sú frumafstaða heilbrigðisnefndarinnar, að starfsemi kæranda teldist til starfsleyfisskyldrar starfsemi, hafi verið kynnt kæranda 9. mars 2015. Á fundi heilbrigðisnefndarinnar 31. ágúst s.á. hafi því ekki verið tekin ákvörðun um starfsleyfisskyldu kæranda heldur aðeins verið svarað andmælum hans sem hefðu borist með bréfi, dags. 28. júlí s.á. Hafi ákvörðun um starfsleyfisskyldu verið tekin nokkrum mánuðum fyrr og margsinnis kynnt kæranda. Kæran sé því of seint fram komin.

Starfsemi kæranda geri mörgum fötluðum einstaklingum kleift að búa saman á heimili. Hafi lengi verið stuðst við hugtakið „sambýli“ til að lýsa búsetuúrræði fatlaðra, þar sem þeim sé gert kleift að búa saman á heimili og notið þjónustu og stuðnings sem hæfi þeirra þörfum. Í lögum hafi ekki komið fram afstaða löggjafans til þess að breyta inntaki orðsins sambýli. Þyki því óhætt að líta svo á að í starfsemi, sem felist í því að halda heimili fyrir fatlaða einstaklinga, feli í sér rekstur sambýlis í skilningi laga nr. 7/1998. Þá sé á það bent að eftirlit með aðbúnaði og heilbrigðismálum á slíkum heimilum sé beinlínis æskilegt, enda kunni fatlaðir einstaklingar að eiga erfiðara en aðrir með að sækja rétt sinn og krefjast úrbóta á húsnæði og aðbúnaði sem sé ábótavant. Eftirlit heilbrigðisyfirvalda tryggi aðhald í þeim málum.

Loks sé fullyrðingum um brot á jafnræðisreglu og meðalhófi hafnað. Allir þeir aðilar sem stundi starfsemi á borð við þá sem kærandi stundi séu starfsleyfisskyldir. Slíkt sé ákveðið af löggjafanum en ekki af stjórnvöldum og bjóði lögin ekki upp á vægari úrræði fyrir þá aðila sem stunda slíka starfsemi. Þá kunni að vera þörf á að skýra betur efni hinnar kærðu ákvörðunar, enda hafi þar hvorki verið kveðið á um álagningu dagsekta né upphæð slíkra sekta heldur einungis verið tilkynnt um að til stæði að taka ákvörðun um álagningu dagsekta til þess að kærandi myndi hlíta lögum.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um hvort að starfsemi búsetuúrræða fyrir fatlaða, sem kærandi rekur á tveimur stöðum í Kópavogi, sé starfsleyfisskyld og háð eftirliti heilbrigðisnefndar svæðisins. Samkvæmt 1. mgr. 4. gr. a. í lögum nr. 7/1998 um hollustuhætti og mengunarvarnir skulu stofnanir, fyrirtæki og önnur starfsemi sem talin eru upp í fylgiskjali III með lögunum hafa gilt starfsleyfi gefið út af heilbrigðisnefnd viðkomandi svæðis. Eins og rakið er í málavöxtum var kæranda í marsmánuði 2015 bent á af starfsmönnum heilbrigðiseftirlits að hann þyrfti að sækja um starfsleyfi fyrir starfsemi sinni og í kjölfar frekari rannsóknar lagði heilbrigðisnefnd Hafnarfjarðar- og Kópavogssvæðis á fundi sínum 30. júní s.á. fyrir kæranda að sækja um slíkt leyfi. Verður að líta á það sem hina kærðu ákvörðun í máli þessu. Takmarkast því lögmætisathugun úrskurðarnefndarinnar við ákvörðun þá sem um er deilt og koma athugasemdir kæranda vegna dagsekta því ekki til álita hér. Felur enda hin kærða ákvörðun heilbrigðisnefndar ekki í sér álagningu dagsekta heldur fyrirætlan þar um bregðist kærandi ekki við þeim fyrirmælum nefndarinnar að sækja um starfsleyfi.

Samkvæmt 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála er kærufrestur til úrskurðarnefndarinnar einn mánuður frá því að kæranda varð kunnugt eða mátti vera kunnugt um ákvörðunina. Var sá frestur liðinn er kæra barst úrskurðarnefndinni. Með hliðsjón af því að kæranda var gefinn kostur á að koma að andmælum við ákvörðun heilbrigðisnefndar frá 30. júní 2015 og að honum var hvorki leiðbeint um kæruleið né kærufrest fyrr en með bréfi heilbrigðiseftirlits fyrir hönd heilbrigðisnefndar, dags. 31. ágúst s.á., þar sem hin kærða ákvörðun var ítrekuð, verður að telja afsakanlegt að kæran hafi ekki borist fyrr. Verður hún því tekin til efnismeðferðar, sbr. 2. tl. 1. mgr. 28. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.

Fyrir liggur að nokkur samskipti voru milli heilbrigðiseftirlits- og nefndar við kæranda í mars 2015. Af því tilefni var gagna aflað, þ. á m. upplýsinga um skráningu umrædds húsnæðis hjá fasteignaskrá Þjóðskrár Íslands þar sem annað húsnæðið var skráð sem einbýlishús á íbúðarhúsalóð en hitt sem sambýli/vistheimili á viðskipta/þjónustulóð. Einnig var aflað bréfs umhverfisráðuneytisins frá 16. janúar 2004, þar sem fram kemur fram að ráðuneytið hafi verið beðið um afstöðu til þess hvort að sambýli fatlaðra teldust heimili og væru þar með undanskilin ákvæðum reglugerðar um hollustuhætti. Í svari sínu vísar ráðuneytið til 1. mgr. 4. gr. a. í lögum nr. 7/1998 og fylgiskjals III og tekur fram að það telji ljóst að sambýli þar sem þjónusta er veitt allan sólarhringinn skuli hafa starfsleyfi gefið út af heilbrigðisnefnd. Heyra lögin undir nefnt ráðuneyti. Vegna mótmæla kæranda um starfsleyfisskyldu fór heilbrigðiseftirlitið á vettvang til að meta aðstæður og var kæranda sent afrit eftirlitsskýrslna og boðið að koma að athugasemdum við þær. Lágu eftirlitsskýrslur auk annarra gagna fyrir heilbrigðisnefnd þegar hún tók hina kærðu ákvörðun og er m.a. tekið fram í tilkynningu til kæranda um ákvörðunina að staðfest hefði verið í eftirlitsferðum að rekin væru sambýli með þjónustu allan sólarhringinn í tilgreindu húsnæði.

Samkvæmt 13. gr. laga nr. 7/1998 ber heilbrigðisnefndum að sjá til þess að ákvæðum laganna sé framfylgt og var hin kærða ákvörðun tekin að lokinni málsmeðferð þar sem gagna var aflað, aðstæður voru kannaðar og kæranda gafst kostur að koma að andmælum. Meðferð málsins var þannig lögum samkvæmt, sbr. einnig 10. og 13. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.

Svo sem áður er rakið skal starfsemi sem talin er upp í fylgiskjali III með lögum nr. 7/1998 hafa gilt starfsleyfi gefið út af heilbrigðisnefnd viðkomandi svæðis. Er þar m.a. tekið fram að „sambýli þar sem veitt er þjónusta allan sólarhringinn“ skuli háð starfsleyfi heilbrigðisnefndar, en aðila máls greinir á um hvort að starfsemi kæranda falli þar undir.

Kærandi rekur búsetuúrræði fyrir fatlað fólk þar sem þeim er veitt aðstoð og þjónusta, en hann mótmælir því að um sambýli sé að ræða. Bendir hann í því sambandi á að hugtakið sambýli sé hvergi skilgreint og hið lagalega hugtak sem sé notað sé heimili fólks. Þá gerir kærandi í kæru sinni greinarmun á hugtökunum þjónusta og aðstoð og tekur fram að ekki sé veitt þjónusta allan sólarhringinn þó vel megi vera að fólk sé aðstoðað á heimili sínu.

Kærandi starfar samkvæmt lögum nr. 59/1992 um málefni fatlaðs fólks og reglugerð nr. 1054/2010 um þjónustu við fatlað fólk á heimili sínu. Í f-lið 3. gr. reglugerðarinnar er rekstraraðili sá sem ber ábyrgð á framkvæmd þjónustu við fatlað fólk á heimili sínu. Þjónusta á heimilum fatlaðs fólks er í a-lið sömu greinar skilgreind sem stuðningur eða aðstoð við fatlað fólk til þess að það geti lifað eðlilegu lífi til jafns við aðra og tekið þátt í samfélaginu. Verður þannig ekki séð að neinn sá greinarmunur sé gerður á aðstoð og þjónustu að máli geti skipt. Þá kom fram við eftirlit að í húsnæði því sem um ræðir búa saman á heimili annars vegar átta fatlaðir einstaklingar og hins vegar fimm. Með hliðsjón af því sem að framan er rakið, og hvað sem líður breyttri hugtakanotkun varðandi búsetu fatlaðra frá setningu laga nr. 7/1998, þykir ekki varhugavert að leggja til grundvallar að það mat heilbrigðisnefndar sé réttmætt að kærandi reki starfsemi sem falli að lýsingunni „sambýli þar sem veitt er þjónusta allan sólarhringinn“ og sé þar með starfsleyfisskyld skv. 1. mgr. 4. gr. a. laga nr. 7/1998, sbr. fylgiskjal III með lögunum. Ljóst er að löggjafinn telur eðli þeirrar starfsemi sem tiltekin er í greindu fylgiskjali vera slíka að hún þurfi vera háð eftirliti sem falið er heilbrigðisnefnd viðeigandi svæðis. Þegar lög kveða á um slíka leyfisskyldu kemur meðalhóf ekki til álita, svo sem kærandi hefur haldið fram.

Þar sem ekki verður séð að neinir þeir annmarkar séu á hinni kærðu ákvörðun að leitt geti til ógildingar hennar verður kröfu kæranda þar um hafnað.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist verulega sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar. 

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um að fella úr gildi ákvörðun heilbrigðisnefndar Hafnarfjarðar- og Kópavogssvæðis frá 30. júní 2015 um að Ás styrktarfélag skuli afla starfsleyfis vegna reksturs sambýla við Kastalagerði 7 og Kópavogsbraut 5a og 5c, Kópavogi.

____________________________________
Nanna Magnadóttir

______________________________              _____________________________
Aðalheiður Jóhannsdóttir                                      Þorsteinn Þorsteinsson

 

des 22
Love0

160/2016 Selvogsgata

Með
Árið 2017, fimmtudaginn 2. febrúar, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Ásgeir Magnússon dómstjóri og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 160/2016, kæra á ákvörðun skipulags- og byggingarfulltrúans í Hafnarfirði frá 9. nóvember 2016 um að veita framkvæmdaleyfi til að steypa upp vegg í stígshæð frá Selvogsgötu að leikvelli.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 4. desember 2016, er barst nefndinni 5. s.m., kæra S, Brekkugötu 25, Hafnarfirði, þá ákvörðun byggingarfulltrúa Hafnarfjarðarbæjar frá 9. nóvember 2016 að veita leyfi til að steypa upp vegg í stígshæð frá Selvogsgötu að leikvelli í Hafnarfirði. Er þess krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi. Jafnframt var gerð krafa um stöðvun framkvæmda á meðan málið er til meðferðar hjá úrskurðarnefndinni. Hafa úrskurðarnefndinni borist upplýsingar um að framkvæmdum sé lokið og er því ekki tilefni til að taka afstöðu til kröfu kærenda um stöðvun framkvæmda.

Gögn málsins bárust frá Hafnarfjarðarbæ 12. desember 2016.

Málavextir: Lóðirnar Selvogsgata 3 og Brekkugata 25 liggja saman við norðurmörk hinnar fyrri en suðurmörk hinnar seinni. Á eystri lóðarmörkum beggja lóða rís landið og eru þar stoðveggir. Lóðin Selvogsgata 3 er dýpri til austurs og tengist stoðveggur hennar við stoðvegginn á lóðinni Brekkugötu 25.

Hinn 29. maí 2013 var á fundi umhverfis- og framkvæmdaráðs samþykkt að steyptur yrði upp veggur í stígshæð frá Selvogsgötu að leikvelli. Þá var samþykkt á fundi bæjarstjórnar 3. september 2014 að stækka lóðina Selvogsgötu 3 um 75,4 m² til austurs. Á afgreiðslufundi skipulags- og byggingarfulltrúa 9. nóvember 2016 var samþykkt að gefa út formlegt framkvæmdaleyfi, sbr. 13. gr. skipulagslaga nr. 123/2010, til handa eiganda Selvogsgötu 3 vegna steypts veggjar við stíg, en framkvæmdir voru þá þegar hafnar að sögn kærenda.

Kærendur gerðu athugasemdir við framkvæmdirnar með bréfi til skipulags- og byggingarfulltrúa, dags. 14. nóvember 2016, og með bréfi til bæjarstjóra Hafnarfjarðar, dags. 16. s.m.

Málsrök kærenda: Kærendur skírskota til þess að farið hafi verið í hinar umdeildu framkvæmdir án skriflegs framkvæmdaleyfis og hafi verið grafið frá steinsteyptum mannvirkjum þeirra við Brekkugötu 25. Grafið hafi verið frá garðskúr og garðvegg, auk þess sem rofinn hafi verið áfastur stoðveggur við garðvegginn með skurðgröfu og höggbor. Afleiðingar þessara framkvæmda séu þær að margar sýnilegar sprungur hafi myndast í garðveggnum. Jafnframt sé stór sprunga í gaflvegg garðskúrsins, að utanverðu, sem og sprungur á innanverðum gaflvegg. Hafi verið haft samband við byggingarfulltrúa og lögregla kölluð til þegar þetta hafi uppgötvast. Þá sé bent á að á fundi með bæjarstjóra 8. nóvember 2016 hafi komið fram að framkvæmdin sé á vegum bæjarins.

Málsrök Hafnarfjarðarbæjar: Af hálfu sveitarfélagins er vísað til þess að um sé að ræða endurgerð á stoðvegg milli lóðarinnar nr. 3 við Selvogsgötu og lóðar Flensborgarskólans. Ekki sé vitað nákvæmlega um aldur veggjarins en hann sé illa farinn og endurbætur því nauðsynlegar. Umræddur stoðveggur tengist stoðvegg að Brekkugötu 25, í hornpunkti þeirrar lóðar og lóðarinnar Selvogsgötu 3. Lóðarmörk og gönguleið séu samkvæmt skipulagi.

Fullyrða megi að umræddur stoðveggur falli undir e- og f-liði gr. 2.3.5. byggingarreglugerðar nr. 112/2012, þ.e. minni háttar framkvæmdir sem séu undanþegnar byggingarleyfi. Fullt samkomulag hafi verið á milli lóðarhafa Selvogsgötu 3 og Hafnarfjarðarbæjar um framkvæmdina. Þá beri að geta þess að veggur sá sem sé á lóðamörkum Brekkugötu 25 og Flensborgarskóla hafi verið reistur af Hafnarfjarðarbæ á sínum tíma til að leysa hæðarmun milli lóðanna. Við endurbygginguna verði veggurinn útfærður með þeim hætti að hann þoli betur jarðvegsþrýsting og nýjum jarðvatnslögnum verði komið fyrir til að draga úr vatnsþrýstingi. Ljóst sé að endurbættur veggur verði til bóta.

——-

Leyfishafa var gefinn kostur á að tjá sig um málið en skriflegar athugasemdir hafa ekki borist af hans hálfu.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um lögmæti framkvæmdaleyfis fyrir steyptum vegg á mörkum lóðarinnar nr. 3 við Selvogsgötu, en sú lóð liggur að lóð kæranda við Brekkugötu 25. Gerir kærandi aðallega athugasemdir við að ekki hafi verið haft samráð við hann sem lóðarhafa aðliggjandi lóðar og að hann hafi orðið fyrir tjóni vegna hinna umdeildu framkvæmda.

Samkvæmt 1. mgr. 13. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 skal afla framkvæmdaleyfis sveitarstjórnar vegna meiri háttar framkvæmda sem áhrif hafa á umhverfið og breyta ásýnd þess, svo sem breytingar lands með jarðvegi eða efnistöku. Þá segir í sömu grein að ekki þurfi að afla slíks leyfis vegna framkvæmda sem eru háðar byggingarleyfi samkvæmt lögum um mannvirki. Í 4. gr. reglugerðar nr. 772/2012 um framkvæmdaleyfi segir að við mat á því hvort framkvæmd telst meiri háttar skuli hafa til hliðsjónar stærð svæðis og umfang framkvæmdar, varanleika og áhrif á landslag og ásýnd umhverfisins og önnur umhverfisáhrif. Er síðan í 5. gr. reglugerðarinnar útlistað nánar hvers konar framkvæmdir geti verið háðar framkvæmdaleyfi, s.s. umferðar- og göngubrýr, jarðgöng og flugbrautir. Í 1. mgr. 2. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki segir um gildissvið laganna að þau taki m.a. til allra mannvirkja sem reist séu á landi, ofan jarðar og neðan. Þá segir jafnframt að lögin gildi einnig um gróður á lóðum, frágang og útlit lóða, girðingar í þéttbýli, skilti, möstur, gáma og leik- og íþróttasvæði.

Með hinu kærða framkvæmdaleyfi er veitt heimild til að steypa upp vegg á eystri lóðarmörkum Selvogsgötu 3. Verður ekki talið að framkvæmd þessi sé slík að umfangi að hún sé háð framkvæmdaleyfi, en slík framkvæmd er að jafnaði háð byggingarleyfi í samræmi við þau ákvæði mannvirkjalaga sem áður eru rakin.

Af hálfu sveitarfélagsins hefur því verið haldið fram að um sé að ræða minni háttar framkvæmd sem sé undanþegin byggingarleyfi, sbr. e- og f-lið gr. 2.3.5. í byggingarreglugerð nr. 112/2012. Greindir töluliðir taka m.a. til eðlilegs viðhalds lóðar og girðinga, sem og gerðar skjólveggja, að ákveðnum skilyrðum uppfylltum. Fyrir liggur að stoðveggur úr steini var þegar til staðar og að hann þarfnaðist endurbóta. Hins vegar verður af gögnum málsins ráðið að þær breytingar hafi verið gerðar við endurgerð veggjarins að hann hefur verið styttur og að hann tengist nú við enda stoðveggjar á lóð kæranda en ekki við hann miðjan, eins og áður var. Var því ekki um að ræða venjulegt viðhald á stoðveggnum heldur breytta endurgerð hans. Verður því ekki séð að undanþáguákvæði gr. 2.3.5. í byggingarreglugerð eigi við um framkvæmdina.

Með hliðsjón af framangreindu er ljóst að um byggingarleyfisskylda framkvæmd er að ræða, sem fer að mannvirkjalögum. Umdeilt framkvæmdaleyfi var gefið út með stoð í ákvæðum skipulagslaga og laut málsmeðferð þess þeim lögum. Var hin kærða ákvörðun því hvorki reist á réttum lagagrundvelli né gætt að réttri málsmeðferð við töku hennar. Af þeim sökum verður hún felld úr gildi.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi ákvörðun skipulags- og byggingarfulltrúans í Hafnarfirði frá 9. nóvember 2016 um að veita framkvæmdaleyfi til að steypa upp vegg í stígshæð frá Selvogsgötu að leikvelli.

____________________________________
Nanna Magnadóttir

______________________________              _____________________________
Ásgeir Magnússon                                                  Þorsteinn Þorsteinsson 

des 22
Love0

170/2016 Hillusamstæða

Með
Árið 2017, fimmtudaginn 26. janúar, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Ásgeir Magnússon dómstjóri og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 170/2016, beiðni um að úrskurðað verði um það hvort uppsetning á manngengum hillusamstæðum sé byggingarleyfisskyld framkvæmd.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 21. desember 2016, er barst nefndinni sama dag, fór A, f.h. Ferils ehf., fram á að tekin verði afstaða til þess hvort uppsetning á manngengu hillukerfi sé byggingarleyfisskyld framkvæmd skv. 9. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki.

Mál þetta sætir meðferð skv. 4. mgr. 9. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki.

Málsatvik og rök: Í bréfi sínu til úrskurðarnefndarinnar, dags. 21. desember 2016, tekur bréfritari fram að umbjóðandi hans hafi tekið á leigu atvinnuhúsnæði og hyggist setja þar upp manngengt hillukerfi til þess að nýta betur lofthæð húsnæðisins. Um sé að ræða CE-merkt hillukerfi, sem sett verði upp og tekið niður aftur að leigutíma liðnum. Engar breytingar þurfi að gera á húsnæðinu til þess að koma hillukerfinu fyrir og muni það ekki tengjast burðarkerfi hússins að öðru leyti en því að það komi til með að standa á gólfi þess, rétt eins og hver annar búnaður sem settur sé inn í húsnæðið. Bréfritari telji að hillukerfið sé lausafé en ekki mannvirki og þar með sé uppsetning þess ekki byggingarleyfisskyld framkvæmd.

Með tölvupósti til bréfritara, dags. 22. desember 2016, óskaði úrskurðarnefndin eftir upplýsingum um staðsetningu framangreinds húsnæðis og í hverju ágreiningur um byggingarleyfisskylduna fælist, ásamt gögnum um umrædda hillusamstæðu. Kom og fram að umbeðnar upplýsingar þyrftu að liggja fyrir svo hægt væri að setja fyrirspurnina í hefðbundið ferli.

Í svari bréfritara til úrskurðarnefndarinnar var tekið fram að enginn ágreiningur væri um þetta, en um það ríkti hins vegar óvissa/vafi og fyrir lægju misvísandi upplýsingar og túlkanir frá byggingarfulltrúum og Mannvirkjastofnun. Fylgdu í viðhengi myndir og upplýsingar um „dæmigert hillukerfi“. Loks var tekið fram að bréfritari teldi fyrirspurnina svo almennt orðaða að ekki skipti máli hvar umrætt húsnæði væri staðsett.

Niðurstaða: Í 4. mgr. 9. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki er kveðið á um að leiki vafi á því hvort mannvirki sé háð byggingarleyfi eða falli undir 2. eða 3. mgr. nefnds ákvæðis skuli leita niðurstöðu úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, sbr. 59. gr., en samkvæmt þeirri grein sæta stjórnvaldsákvarðanir teknar á grundvelli laganna kæru til úrskurðarnefndarinnar.

Í þessu máli er um að ræða almenna fyrirspurn um byggingarleyfisskyldu. Ekki liggja fyrir upplýsingar um staðsetningu fyrirhugaðra framkvæmda og samkvæmt upplýsingum bréfritara er ekki uppi ágreiningur vegna málsins. Hlutverk úrskurðarnefndarinnar, samkvæmt 1. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála er að úrskurða í kærumálum vegna stjórnvaldsákvarðana og ágreiningsefna vegna annarra úrlausnaratriða á sviði umhverfis- og auðlindamála eftir því sem mælt er fyrir um í lögum á þessu sviði. Falla lögspurningar, sem ekki tengjast tilteknum fyrirliggjandi ágreiningi, utan verksviðs úrskurðarnefndarinnar. Er málinu af þeim sökum vísað frá nefndinni.

Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

____________________________________
Nanna Magnadóttir

______________________________              _____________________________
Ásgeir Magnússon                                                  Þorsteinn Þorsteinsson