Skip to main content
Úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála
des 22
Love0

98/2017 Laugarnesvegur

Með

Árið 2018, fimmtudaginn 8. nóvember, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mættir voru Ómar Stefánsson varaformaður, Ásgeir Magnússon dómstjóri og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 98/2017, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 3. ágúst 2017 um að hafna kröfu um ógildingu byggingarleyfis fyrir skúr á lóðinni nr. 83 við Laugarnesveg og beitingu þvingunarúrræða.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 8. ágúst 2017, er barst nefndinni 8. september s.á., kærir eigandi, Laugarnesvegi 83, Reykjavík, þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 3. ágúst 2017 að hafna kröfu um ógildingu byggingarleyfis fyrir skúr á lóðinni nr. 83 við Laugarnesveg og beitingu þvingunarúrræða. Gerir kærandi þá kröfu að Reykjavíkurborg verði gert að sjá til þess að skúrinn verði fjarlægður, sem og aðrar óleyfisframkvæmdir í og við húsið á nefndri lóð. Til vara er þess krafist að Reykjavíkurborg verði gert að knýja eiganda eða umráðamann skúrsins til þess að bæta úr því sem áfátt sé í tengslum við ásigkomulag og frágang og fjarlægja og afmá óleyfisframkvæmdir í húsinu. Til þrautavara er þess krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Reykjavíkurborg 9. október 2017.

Málavextir: Húsið að Laugarnesvegi 83 er þriggja íbúða hús, kjallari, hæð og rishæð. Af fyrirliggjandi gögnum verður ráðið að deilur hafi staðið milli eiganda íbúðar á fyrstu hæð hússins og kæranda, sem á íbúð í rishæð þess, m.a. vegna 31 m2 skúrs á lóð hússins og frágangs raflagna í og við húsið og skúrinn.

Þáverandi eigendur fasteignarinnar að Laugarnesvegi 83 samþykktu eignaskiptayfirlýsingu vegna fasteignarinnar, sem þinglýst var 4. september 1996. Í yfirlýsingunni kemur fram að íbúð merktri 01-0101 fylgi geymsluskúr á lóðinni, sem ekki hafi verið samþykktur af byggingaryfirvöldum. Er tekið fram að áætlað sé að skúrinn verði í framtíðinni fjarlægður og honum fylgi engin lóðarréttindi. Eigandi skúrsins hafi þó áfram heimild til að endurbæta hann eða byggja nýjan á lóðinni, að fengnu leyfi byggingaryfirvalda. Í skráningartöflu, dags. 11. desember 1995, er fylgdi eignaskiptayfirlýsingunni, er skúrsins ekki getið. Samkvæmt gögnum úr fasteignaskrá Þjóðskrár Íslands hefur verið skráð 13,5 m2 geymsla á lóðinni Laugarnesvegi 83 og hafði sú matseining númerið 2016845. Kærandi eignaðist íbúð sína að Laugarnesvegi 83 með kaupsamningi, dags. 21. apríl 2001.

Hinn 6. júní 2006 var samþykkt umsókn eiganda íbúðar á fyrstu hæð hússins um byggingarleyfi fyrir áður gerðri 31 m2 bílgeymslu á fyrrgreindri lóð. Þá var hinn 12. janúar 2007 þinglýst á fasteignina yfirlýsingu um samþykki eigenda hennar um að bílskúr, sem hafi staðið á lóð Laugarnesvegar 83 í yfir 10 ár, komi í staðinn fyrir þann sem þar hafi verið á sama stað. Yfirlýsingin er undirrituð af tveimur eigendum tveggja eignarhluta í húsinu en á skortir undirritun kæranda sem eiganda þriðja eignarhlutans. Bílgeymslan var skráð í fasteignaskrá sem 31,0 m2 bílskúr hinn 21. október 2015 sem sama matseining og fyrrgreindur 13,5 m2 skúr. Skráning matseiningarinnar var síðan afmáð 22. september 2016. Ekki liggur fyrir hvenær núverandi skúr var reistur í stað þess sem áður mun hafa staðið á umræddri lóð.

Með bréfi kæranda, dags. 28. janúar 2017, var kært til úrskurðarnefndarinnar aðgerðarleysi byggingarfulltrúans í Reykjavík „varðandi eldhættu og óleyfisframkvæmdir“ við Laugarnesveg 83. Komst nefndin að þeirri niðurstöðu að kærufrestur vegna hins veitta byggingarleyfis frá 6. júní 2016 væri liðinn og ekki yrði því tekin afstaða til lögmætis hennar. Aftur á móti taldi nefndin að óhæfilegur dráttur hefði orðið á afgreiðslu erindis kæranda til borgarinnar vegna framkvæmdanna án þess að fyrir lægi viðhlítandi skýring á drættinum. Var því lagt fyrir byggingarfulltrúa að taka til lögformlegrar afgreiðslu kröfu kæranda um afturköllun umdeilds byggingarleyfis og beitingu þvingunarúrræða. Hinn 3. ágúst 2018 synjaði byggingarfulltrúinn í Reykjavík kröfu kæranda um afturköllun umdeilds byggingarleyfis og beitingu þvingunarúrræða á þeim forsendum að hagsmunir núverandi eiganda skúrsins vægju þyngra en hagsmunir kæranda af því að fá kröfu sinni framgengt.

Málsrök kæranda: Kærandi telur að á grundvelli 2. mgr. 56. gr. þágildandi skipulags- og byggingarlaga nr. 73/1997 hafi stofnast skylda fyrir byggingarfulltrúa til að grípa til aðgerða vegna óleyfisframkvæmda á lóð fasteignarinnar að Laugarnesvegi 83.

Í IV. kafla laga nr. 73/1997 hafi verið mælt fyrir um mannvirki. Samkvæmt 1. mgr. 36. gr. laganna hafi ákvæði kaflans tekið til hvers konar bygginga, bæði ofan jarðar og neðan. Samkvæmt 1. mgr. 43. gr. hafi m.a. verið óheimilt að grafa grunn og reisa hús nema að fengnu leyfi sveitarstjórnar. Samkvæmt 4. mgr. sama ákvæðis hafi þeim sem óskaði slíks leyfis borið að koma á framfæri umsókn til byggingarnefndar viðkomandi sveitarfélags ásamt nauðsynlegum hönnunargögnum og skilríkjum, þ.m.t. samþykki meðeigenda ef um sameign væri að ræða. Í VI. kafla laganna hafi verið mælt fyrir um þvingunarúrræði og viðurlög. Samkvæmt 2. mgr. 56. gr. laganna hafi byggingarfulltrúa sveitarfélags borið að stöðva tafarlaust framkvæmd sem félli undir ákvæði IV. kafla laganna, án þess að leyfi hefði fengist fyrir henni og hún bryti í bága við skipulag, og í framhaldi þess að fjarlægja hina ólöglegu byggingu og afmá jarðrask.

Að því er varði lagaskil gagnvart skipulags- og byggingarlögum, sem í gildi hafi verið á þeim tíma er byggingarleyfi vegna hins áður gerða skúrs hafi verið veitt, vísi kærandi til niðurstöðu Hæstaréttar Íslands í máli nr. 137/2012 frá 22. nóvember 2012. Þar sé með afdráttarlausum hætti vísað til þess að atvik málsins hafi átt sér stað í gildistíð eldri laga og að þeim lögum yrði beitt við úrlausn málsins án tillits til þess hvort hliðstæð ákvæði væri að finna í nýjum skipulagslögum nr. 123/2010, sem hafi líkt og lög nr. 160/2010 um mannvirki, tekið gildi 1. janúar 2011. Kærandi telji einsýnt að hið sama eigi við í þessu máli.

Í málinu liggi fyrir sú afstaða byggingarfulltrúa að samþykki á byggingarleyfisumsókn eiganda og umráðamanns skúrsins hafi verið alvarlegum vanköntum háð að því leyti að skort hefði á samþykki sameiganda, líkt og 4. mgr. 43. gr. skipulags- og byggingarlaga hefði gert ráð fyrir. Telji kærandi með ólíkindum að ekki hafi verið brugðist við í samræmi við fortakslausa skyldu byggingarfulltrúa samkvæmt 2. mgr. 56. gr. laganna til að fjarlægja ólöglegar byggingar. Ekki skipti máli að í ákvæðinu sé vísað til þess skilyrðis fyrir aðgerðum byggingarfulltrúa að framkvæmd brjóti í bága við deiliskipulag, enda ljóst að ekki hafi verið til staðar deiliskipulag á svæðinu bæði á þeim tímapunkti þegar skúrinn hafi verið reistur og þegar umsókn um byggingarleyfi hafi verið komið á framfæri. Þegar af þeirri ástæðu að samþykki kæranda sem sameiganda hafi ekki legið fyrir vegna skúrsins, og að eigandi og umráðamaður skúrsins hafi ekki orðið við kröfum byggingarfulltrúa um framvísun þess samþykkis, hafi skylda embættis byggingarfulltrúa til aðgerða stofnast, m.a. með hliðsjón af því að 2. mgr. 56. gr. laganna hafi ekki gert aðkomu aðila máls eða annarra að skilyrði fyrir aðgerðum. Megi hér vísa til dóma Hæstaréttar Íslands í málum nr. 32/2008 frá 6. nóvember 2008, máli nr. 406/2010 frá 24. mars 2011 og áðurnefndu máli nr. 138/2012 frá 22. nóvember 2012.

Samkvæmt 3. mgr. 23. gr. og 7. mgr. 43. gr. skipulags- og byggingarlaga hafi sveitarstjórn getað veitt heimild til framkvæmda í þegar byggðum hverfum þar sem ekki hafi legið fyrir deiliskipulag, að undangenginni grenndarkynningu. Samkvæmt gögnum málsins hafi þess leið verið farin og ekki hafi borist athugasemdir við grenndarkynninguna. Þótt kærandi hafi ekki komið að athugasemdum við kynninguna verði það ekki túlkað sem samþykki hans fyrir framkvæmdunum. Áðurnefnd heimild sveitarstjórnar samkvæmt fyrrgreindum lagaákvæðum geti ekki vikið til hliðar ófrávíkjanlegu skilyrði laganna um að til staðar sé samþykki meðeigenda. Hvað svo sem líði því mati Reykjavíkurborgar, og síðar úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, að byggingarleyfisumsóknin hafi verið samþykkt verði í samhengi við ógildingarfræði stjórnsýsluréttarins að líta á þá samþykkt sem markleysu, sem virða beri að vettugi, óháð því hvort tekin hafi verið sérstök ákvörðun um ógildingu hennar eður ei, enda hafi frá öndverðu skort á fortakslaust skilyrði leyfisveitingarinnar.

Að því er varði kröfu kæranda um beitingu þvingunarúrræða sé fyrst og fremst á því byggt að ákvörðun embættis byggingarfulltrúa hafi ekki byggst á forsvaranlegu mati embættisins. Hafi því mat byggingarfulltrúa um að ekki væri nauðsyn á að grípa til aðgerða vegna skúrsins verið ólögmætt. Af ákvörðuninni verði helst ráðið að byggt hafi verið á meintu tómlæti kæranda, hagsmunum nýs eiganda skúrsins, í ljósi þess að um íþyngjandi úrræði væri að ræða gagnvart viðkomandi, og á eignaskiptayfirlýsingu frá 28. ágúst 1996.

Samkvæmt réttmætisreglu stjórnsýsluréttarins beri stjórnvöldum við ákvarðanatöku sína að byggja á málefnalegum sjónarmiðum sem leidd verði fram með túlkun ákvæða viðkomandi lagaramma hverju sinni. Samkvæmt a-lið 1. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki sé á meðal markmiða laganna að vernda líf og heilsu manna, eignir og umhverfi með því að tryggja faglegan undirbúning mannvirkjagerðar og virkt eftirlit með því að kröfum um öryggi mannvirkja og heilnæmi sé fullnægt. Í athugasemdum greinargerðar við endanlegt frumvarp laganna komi fram að í ákvæðinu sé fjallað um grundvallartilgang löggjafar um mannvirkjagerð. Sé ljóst að önnur ákvæði laganna miði að því að tryggja að þessum markmiðum verði fullnægt, m.a. með virku eftirliti þeirra aðila sem beri ábyrgð á því.

Kærandi geri að þessu leyti athugasemd við það mikilvægi sem hagsmunum núverandi eiganda umráðamanns skúrsins séu fengnir og þá staðreynd að þvingunaraðgerðir séu íþyngjandi gagnvart viðkomandi. Kærandi vísi til þess að á meðal gagna málsins séu tvær skýrslur þar sem gerðar séu athugasemdir við raflagnir í skúrnum og húsinu í heild sinni. Ekki verði séð að í ákvörðun byggingarfulltrúa frá 3. ágúst 2017 hafi verið litið til þessa atriðis. Þrátt fyrir að kærandi geri sér grein fyrir því að sjónarmið sem felist í verndun verðmæta og því að koma beri í veg fyrir óþarfa eyðileggingu eigi sér stoð í löggjöfinni, m.a. með hliðsjón af þeirri breytingu sem orðið hafi á úrræðum byggingarfulltrúa við gildistöku núgildandi laga að um sé að ræða heimild til aðgerða en ekki skyldu, verði ekki séð að þau sjónarmið víki til hliðar sjónarmiðum sem hvíli á lögfestum grundvallarmarkmiðum laganna. Núverandi eiganda séu færar ýmsar leiðir á einkaréttarlegum grundvelli til þess að sækja bætur fyrir tjón sitt hjá fyrrverandi eiganda og eftir atvikum öðrum aðilum. Við sölu eignarinnar hafi bæði fasteignasölu þeirri sem hafi annast söluna og núverandi eiganda verið gerð grein fyrir ágreiningnum sem uppi væri vegna skúrsins.

Hin kærða ákvörðun beri með sér að ekki hafi farið fram fullnægjandi rannsókn, sbr. 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993, þegar litið sé til tveggja skýrslna vegna raflagna skúrsins og sjónarmiða um að af honum stafi eldhætta. Slík rannsókn sé forsenda málefnalegs mats við ákvörðun um beitingu þvingunarúrræða.

Að því er varði sjónarmið um meint tómlæti kæranda sé vísað til þess að ekki verði séð að ákvæði X. kafla laga um mannvirki, þar sem mælt sé fyrir um rannsóknir, þvingunarúrræði og viðurlög vegna háttsemi sem brjóti í bága við lögin, geri ráð fyrir aðkomu aðila sem lögvarinna hagsmuna hafi að gæta af málinu sem skilyrði fyrir því að úrræðum kaflans verði beitt. Þvert á móti telji kærandi umrædd ákvæði laganna gera ráð fyrir ákveðnu frumkvæðiseftirliti af hálfu viðkomandi byggingaryfirvalda. Auk þess sé á það bent að sjónarmið um tómlæti, þegar um sé að ræða nábýlisréttarlegar deilur, séu í eðli sínu einkaréttarleg sjónarmið, sem tilheyri þeim þætti málsins. Vandséð sé að slík sjónarmið eigi við þegar um ákvarðanatöku embættis byggingarfulltrúa sé að ræða.

Hvorki hafi verið gætt að andmælarétti aðila máls við ákvörðunartökuna né tilkynningu komið á framfæri um meðferð málsins, sbr. 13. og 14. gr. stjórnsýslulaga. Slík tilkynning um meðferð máls sé eðli málsins samkvæmt forsenda þess að aðili þess geti nýtt sér ýmis réttindi sem viðkomandi séu fengin með ákvæðum stjórnsýslulaga, t.d. upplýsingarétt, sbr. 15. gr. laganna.

Rökstuðningi ákvörðunarinnar sé ábótavant, enda sé hann ekki í samræmi við 22. gr. stjórnsýslulaga. Í rökstuðningnum sé í engu getið þeirra meginsjónarmiða sem legið hafi að baki mati byggingarfulltrúa á nauðsyn þess að úrræðum laga um mannvirki verði beitt, að öðru leyti en því að vísað sé til meintra hagsmuna núverandi eiganda og umráðamanns skúrsins.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Borgaryfirvöld benda á að ljóst sé að vegna mistaka hjá embætti byggingarfulltrúa hafi láðst að kalla eftir samþykki kæranda vegna leyfis fyrir þegar gerðri stækkun umrædds skúrs. Á hinn bóginn sé á það að líta að ekki liggi fyrir upplýsingar um það hvenær stækkunin hafi átt sér stað og mögulegar framkvæmdir við raflagnir. Sé því mögulega um tómlæti af hálfu kæranda að ræða, en eðlilegt hefði verið að kærandi hefði gert athugasemd við framkvæmdirnar þegar þær hófust. Ekki hafi verið leitt í ljós að kærandi hafi eitthvað aðhafst í málinu á þeim tíma. Það sé ekki fyrr en byggingarfulltrúi samþykki stækkun skúrsins eftir á að umræddar athugasemdir hafi borist. Einnig beri að líta til þess að langur tími hafi liðið frá samþykkt byggingarfulltrúa í málinu, nýr eigandi sé að skúrnum og að samkvæmt gildandi deiliskipulagi Teigahverfis frá 2014 sé nú heimilað að byggja bílskúr á lóðinni.

Í eignaskiptasamningi frá 28. ágúst 1996 komi fram að íbúð merkt 01-0101 fylgi geymsluskúr sem standi á lóðinni, sem ekki hafi verið samþykktur af byggingaryfirvöldum. Komi þar fram að áætlað sé að skúrinn verði í framtíðinni fjarlægður og honum fylgi engin lóðarréttindi. Eigandi skúrsins hafi þó áfram heimild til að endurbæta geymsluskúrinn eða byggja nýjan á lóðinni, að fengnu leyfi byggingaryfirvalda. Orðalag þessa ákvæðis í eignaskiptasamningnum kunni að orka tvímælis um þær heimildir sem þar séu tilgreindar. Þótt eðlilegt megi telja að hér sé átt við byggingu skúrs af sömu stærð og fyrir hafi verið kunni þetta að sæta ágreiningi sem embættið hafi ekki heimild til að skera úr um.

Sérstök athygli sé vakin á því að engin lagaskylda hvíli á byggingarfulltrúa til að hlutast til um að mannvirki sem byggð hafi verið án leyfis séu fjarlægð. Í rökstuðningi byggingarfulltrúa fyrir synjun um aðgerðir í málinu hafi enn fremur verið tekið fram að ljóst væri að ákvörðun um ógildingu byggingarleyfis nú og e.t.v. niðurrif skúrsins yrði verulega íþyngjandi fyrir núverandi eiganda hans. Það hafi því verið mat embættisins, í ljósi framangreinds og atvika málsins alls, að hagsmunir núverandi eiganda í málinu vægju þyngra en hagsmunir kæranda af því að fá kröfum sínum framgengt.

Niðurstaða: Hinn 6. júní 2006 var að undangenginni grenndarkynningu samþykkt umsókn um byggingarleyfi fyrir áður gerðum bílskúr á lóðinni Laugarnesvegi 83, en á skorti að uppfyllt væri skilyrði þágildandi 4. mgr. 43. gr. skipulags- og byggingarlaga nr. 73/1997 um samþykki meðeigenda lóðarinnar, eins og rakið er í kafla um málavexti. Krefst kærandi þess að nefnt byggingarleyfi verði fellt úr gildi og að þvingunarúrræðum verði beitt til þess að skúrinn verði fjarlægður ásamt öðrum óleyfisframkvæmdum við húsið og skúrinn á lóðinni.

Samkvæmt 1. mgr. 1. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála hefur nefndin það hlutverk að úrskurða í kærumálum vegna stjórnvaldsákvarðana og ágreiningsmálum vegna annarra úrlausnaratriða á sviði umhverfis- og auðlindamála eftir því sem mælt er fyrir um í lögum á því sviði. Af þeim sökum tekur nefndin aðeins til meðferðar kröfu kæranda um ógildingu byggingarleyfi fyrir skúrnum og synjun um beitingu þvingunarúrræða á nefndri lóð. Aftur á móti telur nefndin það falla utan valdheimilda sinna að taka nýja ákvörðun í málinu með því að leggja fyrir byggingarfulltrúa að beita þvingunarúrræðum vegna framkvæmda á umræddri lóð, fari svo að hinni kærðu ákvörðun verði hnekkt. Verður því ekki tekin afstaða til þess hluta kröfugerðar kæranda.

Samkvæmt bréfi byggingarfulltrúa til leyfishafa, dags. 16. júní 2016, andmælti kærandi veitingu fyrrgreinds byggingarleyfis og krafðist þess m.a. að byggingarfulltrúi afturkallaði ákvörðun sína. Í 2. mgr. 4. gr. laga um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála er frestur til að skjóta málum til nefndarinnar einn mánuður frá því að kæranda varð kunnugt eða mátti vera kunnugt um hina kæranlegu ákvörðun. Kærufrestur vegna nefnds byggingarleyfis er því löngu liðinn. Af þeim sökum verður ekki tekin afstaða til lögmætis nefndrar ákvörðunar í máli þessu.

Kveðið er á um það í 2. mgr. 4. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki að sveitarstjórn beri ábyrgð á að stjórnsýsla og eftirlit byggingarfulltrúa sé í samræmi við ákvæði laganna og að byggingarfulltrúar annist eftirlit með mannvirkjagerð sem falli undir 1. og 2. mgr. 9. gr. þeirra. Samkvæmt 2. mgr. 55. gr. laganna getur byggingarfulltrúi krafist þess, ef byggingarframkvæmd er hafin án þess að leyfi sé fengið fyrir henni, að hið ólöglega mannvirki eða byggingarhluti sé fjarlægt, jarðrask afmáð eða starfsemi hætt. Þá er í 56. gr. laganna, sbr. gr. 2.9.2. í byggingarreglugerð nr. 112/2012, m.a. kveðið á um aðgerðir til að knýja fram úrbætur sé ásigkomulagi, frágangi, umhverfi eða viðhaldi húss, annars mannvirkis eða lóðar ábótavant, af því stafi hætta eða það teljist skaðlegt heilsu að mati byggingarfulltrúa.

Ákvörðun um beitingu nefndra þvingunarúrræða er háð mati stjórnvalds hverju sinni og tekið er fram í athugasemdum við frumvarp það sem varð að mannvirkjalögum að eðlilegt sé að ákvörðun um beitingu úrræðanna sé metin í hverju tilviki, m.a. með tilliti til meðalhófs. Umrædd ákvæði gefa sveitarfélögum kost á að bregðast við sé gengið gegn almannahagsmunum þeim er búa að baki mannvirkjalögum, svo sem skipulags-, öryggis- og heilbrigðishagsmunum. Með hliðsjón af þessu verður ekki talið að einstaklingum sé tryggður lögvarinn réttur til að knýja byggingaryfirvöld til beitingar þvingunarúrræða vegna einstaklingshagsmuna, enda eru þeim tryggð önnur réttarúrræði til þess að verja þá hagsmuni sína. Þótt beiting úrræðanna sé háð mati stjórnvalds þarf ákvörðun þess efnis að vera studd efnislegum rökum, m.a. með hliðsjón af þeim hagsmunum sem búa að baki fyrrgreindum lagaheimildum.

Synjun um beitingu á lögheimiluðum þvingunarúrræðum var studd þeim rökum að hagsmunir núverandi eiganda skúrsins vægju þyngra en hagsmunir kæranda af því að fá skúrinn fjarlægðan. Var einnig vísað til þess að um mögulegt tómlæti væri að ræða af hálfu kæranda, að heimilt væri að byggja bílskúr á lóðinni samkvæmt núverandi deiliskipulagi og að túlkun eignaskiptasamnings frá 28. ágúst 1996 orkaði tvímælis um þær heimildir sem þar væru tilgreindar. Verður að telja hina matskennda ákvörðun byggingarfulltrúa, að synja beitingu þvingunarúrræða vegna fyrrgreinds skúrs, hafa verið studda efnislegum rökum.

Kærandi hefur gert athugasemdir vegna raflagna í og við húsið og skúrinn á lóðinni Laugarnesvegi 83 sökum meintrar eldhættu. Að tilhlutan Mannvirkjastofnunar gerði faggilt skoðunarstofa skýrslu, dags. 8. apríl 2016, um vanbúnað raflagna í sameign þar sem gerðar eru ýmsar athugasemdir, m.a. vegna hættu á hita- og neistamyndun og skammhlaupi í aðaltöflu hússins. Skýrslu sama efnis hafði skoðunarstofan gert árið 2012. Ekki liggja fyrir upplýsingar um hvort úr hafi verið bætt í þeim efnum. Samkvæmt 1. mgr. 56. gr. mannvirkjalaga hvílir sú skylda á byggingarfulltrúa að leggja fyrir eiganda eða umráðamann húss eða mannvirkis að bæta úr því sem áfátt er ef af því stafar hætta að hans mati. Ekki er að sjá að byggingarfulltrúi hafi í ákvörðun sinni tekið afstöðu til þess hvort hætta stafaði af ástandi raflagna hússins með hliðsjón af nefndri skýrslu faggiltrar skoðunarstofu. Að þessu leyti skortir því á að í ákvörðun byggingarfulltrúa hafi sá þáttur málsins verið rannsakaður og rökstuddur með fullnægjandi hætti, sbr. 10. og 22. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.

Með hliðsjón af framangreindu verður að telja að ákvörðun byggingarfulltrúa, um að synja beitingu þvingunarúrræða í tilefni af ástandi raflagna umræddrar fasteignar, hafi verið slíkum annmörkum háð að varði ógildingu þess hluta hennar.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist sökum mikils fjölda og umfangs mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 3. ágúst 2017, um að hafna kröfu um beitingu þvingunarúrræða vegna ástands raflagna í sameign fasteignarinnar að Laugarnesvegi 83 í Reykjavík.

Kærumáli þessu er að öðru leyti vísað frá úrskurðarnefndinni.

des 22
Love0

116/2017 Furugerði

Með

Árið 2018, föstudaginn 28. september, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Ómar Stefánsson varaformaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 116/2017, kæra vegna ákvörðunar byggingarfulltrúans í Reykjavík um að aðhafast ekki vegna skjólveggjar á lóðarmörkum Furugerðis 5 í Reykjavík.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 6. október 2017, er barst nefndinni sama dag, kærir eigandi íbúðar að Furugerði 5, þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 5. október 2017 að aðhafast ekki vegna erindis kæranda varðandi skjólvegg á lóðarmörkum Furugerðis 5. Verður að skilja málatilbúnað kæranda svo að þess sé krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Umsögn Reykjavíkurborgar barst úrskurðarnefndinni 10. október 2017.

Málavextir: Á árunum 2004-2005 mun hafa verið reistur skjólveggur á lóðarmörkum Furugerðis 5 í Reykjavík án þess að gefið hafi verið út byggingarleyfi. Hinn 5. október 2017 sendi kærandi tölvupóst til byggingarfulltrúans í Reykjavík og gerði athugasemdir við að skjólveggurinn hafi verið reistur án tilskilins leyfis. Í svari byggingarfulltrúa við erindi kæranda sama dag kom fram að hann taldi sér ekki heimilt að beita íþyngjandi úrræðum vegna skjólveggjarins.

Málsrök kæranda: Kærandi gerir athugasemd við að reistur hafi verið skjólveggur á lóðarmörkum Furugerðis 5 án leyfis. Vísar kærandi til þágildandi 67. gr. byggingarreglugerðar nr. 441/1998 um að leita skuli samþykkis byggingarnefndar á gerð og frágangi girðingar ef hún sé hærri en 1,80 m.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Að mati borgaryfirvalda hafi embætti byggingarfulltrúa verið fullkomlega heimilt að afgreiða málið með þeim hætti sem gert var. Fram hafi komið í málinu að skjólveggurinn hafi staðið á lóðinni í fjölda ára án afskipta byggingaryfirvalda auk þess sem allir núverandi eigendur hafi keypt sína eignarhluta eftir að skjólveggnum hafi verið komið fyrir. Ekki sé hægt að sjá að gerðar hafi verið athugasemdir við skjólvegginn fyrr en nú og ekki sé loku fyrir það skotið að hann hafi verið reistur með samþykki aðliggjandi lóðarhafa á sínum tíma. Í öllu falli sé ljóst að þeir sem hagsmuni kunni að hafa að gæta í málinu hafi þannig sýnt af sér tómlæti vegna byggingar og stöðu veggjarins á lóðinni, en eðlilegt hefði verið að hafa uppi kröfu um aðgerðir í málinu á þeim tíma sem skjólveggurinn hafi verið reistur. Hvorki hafi verið sýnt fram á brýna nauðsyn þess að umræddur skjólveggur verði fjarlægður né að almannahagsmunir knýji á um það. Ekki sé hægt að fallast á þá röksemd kæranda að möguleg slysahætti stafi af veggnum. Við ákvörðun vísaði byggingarfulltrúi til meðalhófsreglu stjórnsýsluréttarins.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík að hafna því að beita þvingunarúrræðum í tilefni erindis kæranda vegna skjólveggjar á lóðarmörkum Furugerðis 5.

Ef ráðist hefur verið í byggingarskylda framkvæmd án tilskilins leyfis er byggingarfulltrúa heimilt að stöðva framkvæmdir eða krefjast úrbóta að viðlögðum dagsektum samkvæmt 55. og 56. gr. laga um mannvirki nr. 160/2010, sbr. og gr. 2.9.1. og 2.9.2. í byggingarreglugerð nr. 112/2012. Ákvörðun um beitingu þessara þvingunarúrræða er háð mati stjórnvalds hverju sinni og tekið er fram í athugasemdum við frumvarp það sem varð að mannvirkjalögum að eðlilegt sé að ákvörðun um beitingu úrræðanna sé í hverju tilviki metin, m.a. með tilliti til meðalhófs. Umrædd ákvæði gefa sveitarfélögum kost á að bregðast við ef gengið er gegn almannahagsmunum þeim er búa að baki mannvirkjalögum, svo sem skipulags-, öryggis- og heilbrigðishagsmunum. Með hliðsjón af þessu verður ekki talið að einstaklingum sé tryggður lögvarinn réttur til að knýja byggingaryfirvöld til beitingar þvingunarúrræða vegna einstaklingshagsmuna, enda eru þeim tryggð önnur réttarúrræði til þess að verja þá hagsmuni sína. Þótt beiting úrræðanna sé háð mati stjórnvalds þarf ákvörðun þess efnis að vera studd efnislegum rökum, m.a. með hliðsjón af þeim hagsmunum sem búa að baki ákvæðum laga um mannvirki.

Hin kærða ákvörðun var studd þeim rökum að sameigendur lóðar Furugerðis 5 og lóðarhafar aðliggjandi lóða hafi sýnt af sér tómlæti, en ekki sé vitað til þess að núverandi eigendum skjólveggjarins hafi verið kunnugt um skort á leyfi eða samþykki er þeir hafi keypt eignir sínar, ekki væri fyrir hendi brýn nauðsyn á að fjarlægja skjólvegginn og ekki væri loku fyrir það skotið að samþykki nágranna hafi legið fyrir er veggurinn hafi verið reistur. Með hliðsjón af meðalhófsreglu stjórnsýsluréttarins taldi byggingarfulltrúi sér því ekki heimilt að beita íþyngjandi úrræðum. Lágu samkvæmt þessu efnisleg rök að baki hinni kærðu ákvörðun.

Með vísan til þess sem að framan er rakið verður kröfu kæranda um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar hafnað.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist sökum mikils fjölda og umfangs mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um ógildingu ákvörðunar byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 5. október 2017 um að aðhafast ekki vegna skjólveggjar á lóðarmörkum Furugerðis 5.

des 22
Love0

99/2016 Grettisgata

Með

Árið 2018, fimmtudaginn 9. ágúst, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 99/2016, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 13. júní 2016 um að hafna beitingu þvingunarúrræða vegna geymsluskúrs á lóðinni nr. 41 við Grettisgötu í Reykjavík og á ákvörðun byggingarfulltrúans frá 26. júlí 2016 um að samþykkja umsókn um leyfi til að hækka ris og endurbyggja, sem og til að byggja staðsteypta viðbyggingu aftan við einbýlishús á sömu lóð.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 12. júlí 2016, kæra lóðarhafar lóðarinnar nr. 43a við Grettisgötu í Reykjavík, ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 13. júní 2016 um að hafna beitingu þvingunarúrræða vegna byggingar geymsluskúrs á lóðinni nr. 41 við Grettisgötu. Verður að líta svo á að þess sé krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 25. ágúst 2016, er móttekið var 26. s.m., mótmæla kærendur jafnframt ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 26. júlí s.á., um að veita leyfi til að hækka og endurbyggja ris og byggja staðsteypta viðbyggingu aftan við einbýlishús á lóðinni nr. 41 við Grettisgötu. Verður að skilja erindi kærenda svo að greind ákvörðun sé einnig kærð til nefndarinnar og að þess sé krafist að hún verði felld úr gildi. 

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Reykjavíkurborg 31. janúar 2017 og 10. apríl 2018.

Málavextir: Hinn 19. maí 2016 sendu kærendur erindi til skilmáladeildar byggingarfulltrúans í Reykjavík og vöktu athygli hans á því að hafin væri framkvæmd við byggingu geymsluskúrs á lóðinni nr. 41 við Grettisgötu. Bentu þeir á að lóð hefði verið lækkuð um 60 cm við lóðamörk, grunnur steyptur og raflagnatengingu komið fyrir. Burðargrind úr timbri hefði verið reist og að geymsluskúrinn virtist eiga að verða um 3 m á hæð, auk þess sem timburgrindverk á lóðamörkunum hefði verið rifið af undirstöðum sínum vegna framkvæmdanna.

Byggingarfulltrúi brást við ábendingunni og kannaði aðstæður á vettvangi 20. maí 2016. Skrifaði hann í framhaldinu lóðarhafa lóðarinnar nr. 41 bréf, dags. 24. maí 2016, þar sem hann var krafinn um skýringar á framkvæmdinni og honum gefinn 14 daga frestur til þess frá móttöku bréfsins að telja. Byggingarfulltrúi tilkynnti kærendum með tölvupósti 13. júní 2016 að hann hefði lokið afskiptum sínum af framkvæmdunum þar sem þær rúmuðust innan ákvæða byggingarreglugerðar nr. 112/2012 um framkvæmdir sem undanþegnar væru byggingarleyfi, enda yrði lóðin hækkuð upp aftur, lóðarhafar aðliggjandi lóðar hefðu veitt samþykki sitt og raflagnir í smáhýsum væru ekki lengur byggingarleyfisskyldar, sbr. nýjustu uppfærslu byggingarreglugerðar.

Hinn 29. júní 2016 sendu kærendur bréf til skilmálafulltrúa Reykjavíkurborgar vegna byggingarinnar þar sem vísað var til fyrri tölvupóstsamskipta og bent á að kærendur teldu byggingarfulltrúa hafa nægar forsendur til að stöðva framkvæmdir og gera lóðarhafa lóðar nr. 41 að lagfæra grindverkið. Þá var þess óskað að byggingarfulltrúi leiðbeindi um kæruleið, stæði hann við ákvörðun sína um að aðhafast ekkert í málinu. Barst kæra úrskurðarnefndinni 12. júlí 2016, svo sem áður segir.

Hafa kærendur einnig kært samþykki byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 26. júlí 2016 á hækkun og endurbyggingu á risi og byggingu staðsteyptrar viðbyggingar aftan við einbýlishúsið á lóð nr. 41 við Grettisgötu. Forsaga þess hluta málsins er sú að með úrskurði úrskurðarnefndarinnar, í kærumáli nr. 81/2015, sem kveðinn var upp 10. desember 2015, var felld úr gildi fyrri ákvörðun byggingarfulltrúans um að veita byggingarleyfi fyrir hækkun nefnds húss og staðsteyptri tveggja hæða viðbyggingu þar sem leyfið var ekki í samræmi við gildandi deiliskipulag.

Málsrök kærenda: Kærendur telja geymsluskúrinn ekki geta talist smáhýsi þar sem hann sé tæpir 3 m á hæð, auk þess sem ekki sé gert ráð fyrir honum í gildandi deiliskipulagi. Lóðarhafa lóðarinnar nr. 41 hafi borið að fá samþykki kærenda fyrir skúrbyggingunni áður en hann reif niður timburgrindverkið sem skildi lóðirnar nr. 41 og 43 að, en umrætt grindverk hafi verið reist fyrir þeirra fé. Aðkomukvöðin sem hvíli á lóðinni Grettisgötu nr. 43 sé jafngildi einhvers konar eignarréttar og hafi eigandi lóðar nr. 41 aldrei haft neinn rétt til að þvælast um í heimreið kærenda og eyðileggja grindverkið án þeirra samþykkis. Þá hafi ekki verið tekið tillit til eldvarna við byggingu skúrsins.

Jafnframt sé mótmælt ákvörðun byggingarfulltrúa frá 26. júlí 2016. Honum hafi ekki verið stætt á að taka erindið fyrir þar sem samþykktur deiliskipulagsuppdráttur sem liggi ákvörðuninni til grundvallar sé rangur. Uppdrátturinn gefi til kynna að grunnflötur hússins sé helmingi stærri en raunin sé og að húsið sé tvær hæðir þegar það sé í raun kjallari, hæð og ómanngengt ris. Hvergi sé minnst á heimild til viðbyggingar í texta deiliskipulagsins heldur eingöngu til stækkunar og hækkunar á útvegg, portvegg, um allt að 1,5 m.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Borgaryfirvöld krefjast þess að kæru vegna geymsluskúrsins verði vísað frá á grundvelli aðildarskorts. Samkvæmt óskráðri meginreglu stjórnsýsluréttar verði aðili máls að hafa beinna, verulegra, sérstakra og lögvarinna hagsmuna að gæta við úrlausn máls. Við úrlausn á þessum matskenndu mælikvörðum þurfi að beita heildstæðu mati á hagsmunum og tengslum kærenda við umrætt stjórnsýslumál. Kærendur geti ekki talist hafa beinna hagsmuna að gæta við úrlausn málsins þar sem umræddar framkvæmdir séu allar innan lóðarinnar nr. 41 við Grettisgötu. Auk þess verði ekki séð að þeir hafi neinna tilfinnanlegra hagsmuna að gæta. Framkvæmdin sé upp að lóðarmörkum við lóð nr. 43, en ekki að lóð kærenda. Kærendur geti ekki talist eiga beinna hagsmuna að gæta þótt þeir eigi umferðarrétt um lóð nr. 43. Slíkir hagsmunir séu á milli kærenda og þess lóðarhafa, en veiti þeim ekki heimild til að gerast aðilar máls vegna framkvæmda upp að mörkum lóðar nr. 43 nema framkvæmd skerði nýtingu umferðarréttar hans. Ekki hafi verið færð fram rök fyrir að sá réttur sé með nokkru móti skertur.

Þess sé jafnframt krafist að kröfu kærenda um ógildingu ákvörðunar byggingarfulltrúa frá 26. júlí 2016 verði vísað frá þar sem hún hafi borist utan kærufrests, sbr. 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála. Almennt sé miðað við að kærufrestur sé 30 dagar en kæran hafi borist 31 degi eftir að ákvörðunin var birt og hafi kærendum verið vel kunnugt um framkvæmdirnar áður en byggingaráformin hafi verið samþykkt.

——-

Samkvæmt upplýsingum úr fasteignaskrá Þjóðskrár Íslands hefur byggingarleyfishafi selt eignina að Grettisgötu 41.

——-

Úrskurðarnefndin kynnti sér aðstæður á vettvangi með óformlegum hætti 2. ágúst 2018.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um lögmæti þeirrar ákvörðunar byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 13. júní 2016 að hafna beitingu þvingunarúrræða vegna byggingar geymsluskúrs á lóð nr. 41 við Grettisgötu, sem og ákvörðunar byggingarfulltrúans frá 26. júlí 2016 um að samþykkja umsókn um leyfi til að hækka ris og endurbyggja og til að byggja staðsteypta viðbyggingu aftan við einbýlishús á sömu lóð.

Í samræmi við 3. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála geta þeir einir kært stjórnvaldsákvörðun til nefndarinnar sem eiga lögvarða hagsmuni tengda þeirri ákvörðun sem kæra á. Hefur ákvæðið verið túlkað þannig að þeir einir teljist eiga lögvarða hagsmuni sem eigi verulegra einstaklingsbundinna hagsmuna að gæta af úrlausn máls umfram aðra. Samkvæmt 4. mgr. gr. 2.4.2. í byggingarreglugerð nr. 112/2012 fellur samþykkt byggingaráforma úr gildi hafi byggingarleyfi ekki verið gefið út innan tveggja ára frá samþykkt þeirra. Hin kærða ákvörðun um samþykkt byggingaráforma var tekin 26. júlí 2016, en samkvæmt þeim upplýsingum sem úrskurðarnefndin hefur aflað, hefur byggingarleyfi ekki verið gefið út. Þar sem rúmlega tvö ár eru liðin frá því að hin kærða ákvörðun var tekin, án þess að byggingarleyfi hafi verið gefið út, er hún fallin úr gildi og hefur því ekki lengur réttarverkan samkvæmt lögum. Eiga kærendur af þeim sökum ekki lengur lögvarða hagsmuni af því að fá skorið úr um gildi hennar. Verður þeim hluta kærumáls þessa af þeim sökum vísað frá úrskurðarnefndinni. 

Lóð kærenda að Grettisgötu nr. 43a er baklóð sem liggur að litlum hluta að lóðinni nr. 41 við sömu götu. Kærendur eiga umferðarrétt á lóð nr. 43 meðfram mörkum lóðanna nr. 43 og 41. Við þau lóðamörk, en innan lóðarinnar nr. 41, stendur umræddur geymsluskúr fast upp að tengihúsi (spennistöð) sem einnig er á lóðamörkunum, en nær Grettisgötu. Ganga kærendur fram hjá skúrnum og tengihúsinu þegar þeir eiga leið til eða frá lóð sinni, en ekki verður séð að framkvæmdin hafi nokkur áhrif á umferðarrétt kærenda. Kærendur halda því einnig fram að fjarlægt hafi verið grindverk sem þeir hafi borið kostnað við að hluta. Slíkur eignarréttarlegur ágreiningur á hins vegar ekki undir úrskurðarnefndina, heldur eftir atvikum dómstóla. Hins vegar er sökum þeirra grenndaráhrifa sem geymsluskúrinn mögulega veldur ekki hægt að útiloka að kærendur hafi lögvarða hagsmuni af úrlausn þess hluta kærumálsins sem lýtur að synjun byggingarfulltrúa á beitingu þvingunarúrræða vegna skúrsins. Verður mál þetta því tekið til efnismeðferðar hvað það varðar.

Byggingarfulltrúi getur beitt þvingunarúrræðum m.a. í því skyni að stöðva framkvæmdir, sbr. 55. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki, og til að knýja fram úrbætur, sbr. 56. gr. sömu laga. Í kjölfar vettvangsskoðunar var af hálfu byggingarfulltrúa í bréfi hans, dags. 24. maí 2016, vísað til nefndrar 55. gr., framkvæmdir stöðvaðar við hinn umdeilda geymsluskúr, og byggingaraðila veittur frestur til að koma að skýringum. Meðal gagna málsins eru tölvupóstsamskipti milli kærenda og embættis byggingarfulltrúa. Kemur fram í pósti þess síðarnefnda frá 30. s.m. að samþykki lóðarhafa aðliggjandi lóðar liggi fyrir en skúrinn sé of hár og grunnur steyptur og sé skúrinn því ekki undanþeginn byggingarleyfi. Málinu var síðar lokið af hálfu byggingarfulltrúa að fengnum skýringum eiganda skúrsins og vísað til þess að ekki væri um byggingarleyfisskylda framkvæmd að ræða.

Í gr. 2.3.5. í byggingarreglugerð er fjallað um minniháttar framkvæmdir undanþegnar byggingarleyfi og í g-lið ákvæðisins er nánar fjallað um smáhýsi á lóð. Nefndum g-lið var breytt með reglugerð nr. 360/2016 sem tók gildi 2. maí 2016. Eftir þá breytingu falla undir undanþáguákvæðið smáhýsi úr léttum byggingarefnum til geymslu garðáhalda o.þ.h. á lóð utan byggingarreits þegar nánar tilgreindar kröfur eru uppfylltar, enda sé slík bygging ekki óheimil samkvæmt gildandi deiliskipulagi, og eru nánari kröfur gerðar um stærð, hæð og gerð smáhýsa auk samþykkis lóðarhafa nágrannalóða þegar það á við, sbr. 1.-5. lið.

Í gildandi deiliskipulagi svæðisins er tekið fram að yfirbragð byggðarinnar einkennist af því að húsin séu byggð á mismunandi tímum auk þess að vera mismunandi að stærð og að reiturinn njóti verndar í ljósgulum flokki, verndunar byggðamynsturs, en við nokkur hús sé leyfð hækkun og stækkun. Á það m.a. við um Grettisgötu 41. Standa ákvæði deiliskipulagsins því ekki í vegi að smáhýsi verði reist, en það sem hér er um deilt er auk þess aftan við og fjær götu en áðurnefnt tengihús sem reist var á árinu 1935 og hefur smáhýsið því ekki áhrif á byggðamynstur.

Kærendur byggja enn fremur á því að skilyrði g-liðar gr. 2.3.5. í byggingarreglugerð séu ekki uppfyllt þar sem smáhýsið sé of hátt og á steyptum grunni, auk þess sem ekki hafi verið tekið tillit til eldvarna, en hin umdeilda ákvörðun byggingarfulltrúa var reist á því mati hans að skilyrðum nefnds reglugerðarákvæðis væri fullnægt. Að áliti úrskurðarnefndarinnar hefur það ekki úrslitaáhrif að geymsluskúr sá sem um ræðir sé reistur á steyptum grunni, enda eru t.a.m. pallar á lóð ekki byggingarleyfisskyldir skv. e-lið nefndrar gr. 2.3.5., og geta þeir eftir atvikum verið steyptir. Er þannig ekki eðlismunur á því að reisa smáhýsi úr léttum byggingarefnum, s.s. skúr þann sem hér er um deilt, á steyptum grunni eða á steyptum palli á lóð. Af aðstæðum og gögnum málsins er enn fremur ljóst að fullnægjandi fjarlægð er á milli geymsluskúrsins og húss kærenda í skilningi 2. tl. g-liðar reglugerðarákvæðisins, en sá töluliður lýtur að brunahólfun á milli húsa. Var og forsvaranlegt af byggingarfulltrúa að miða við að hæð skúrsins frá yfirborði lóðar yrði innan þeirra marka sem tilgreind eru í 4. tl. eftir að það hefði verið fært til fyrra horfs og er í því sambandi rétt að benda á að byggingarfulltrúi er sérfróður aðili skv. 8. gr., sbr. 25. gr., mannvirkjalaga og að af hans hálfu fór fram vettvangsskoðun. Hefur úrskurðarnefndin einnig kynnt sér aðstæður á vettvangi og liggur ekki annað fyrir en að skilyrðum g-liðar gr. 2.3.5. í byggingarreglugerð hafi að öðru leyti verið fullnægt. Liggur t.a.m. fyrir samþykki lóðarhafa aðliggjandi lóðar, þ.e. Grettisgötu nr. 43, í samræmi við 5. tl. g-liðar.

Að teknu tilliti til þess sem að framan er rakið er ekkert sem bendir til annars en að mat byggingarfulltrúa um að hinn umdeildi geymsluskúr væri ekki byggingarleyfisskyldur hafi verið lögmætt og efnislega rétt og að þar með væri ekki tilefni til að beita þvingunarúrræðum. Verður kröfu kærenda um ógildingu á hinni kærðu ákvörðun því hafnað.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist verulega sökum mikils fjölda og umfangs mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar. 

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kærenda um ógildingu á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 13. júní 2016 um að hafna beitingu þvingunarúrræða vegna byggingar geymsluskúrs á lóðinni nr. 41 við Grettisgötu.

Vísað er frá úrskurðarnefndinni kröfu kærenda um ógildingu á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 26. júlí 2016, um að veita leyfi til að hækka og endurbyggja ris og byggja staðsteypta viðbyggingu aftan við einbýlishús á lóðinni nr. 41 við Grettisgötu.

____________________________________
Nanna Magnadóttir

______________________________              _____________________________
                Aðalheiður Jóhannsdóttir                          Þorsteinn Þorsteinsson

des 22
Love0

129/2017 Gagnheiði

Með

Árið 2018, miðvikudaginn 25. apríl, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mættir voru Ómar Stefánsson varaformaður, Ásgeir Magnússon dómstjóri og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 129/2017, kæra á ákvörðun skipulags- og byggingarfulltrúa Árborgar frá 5. október 2017 um að synja beiðni um beitingu þvingunarúrræða vegna óleyfisframkvæmda við eignarhluta 0103 í fjöleignarhúsinu að Gagnheiði 19, Selfossi.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 31. október 2017, er barst nefndinni sama dag, kærir ÞGÁ trésmíði slf., eigandi eignarhluta 0102 að Gagnheiði 19, Selfossi, þá ákvörðun skipulags- og byggingarfulltrúa Árborgar frá 5. október 2017 að synja beiðni kæranda um beitingu þvingunarúrræða vegna óleyfisframkvæmda við eignarhluta 0103 í fjöleignarhúsinu að Gagnheiði 19, Selfossi. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Sveitarfélaginu Árborg 12. janúar 2018.

Málavextir: Árið 2009 fékk einn eigenda hússins Gagnheiði 19 byggingarleyfi fyrir gerð innkeyrsludyra í séreign sína. Ekki var ráðist í framkvæmdir og féll byggingarleyfið því úr gildi ári eftir útgáfu þess skv. þágildandi 44. gr. skipulags- og byggingarlaga nr. 73/1997.

Sótt var um byggingarleyfi fyrir sömu framkvæmd á árinu 2013 en hún fékkst ekki samþykkt þar sem samþykki meðeigenda skorti. Þrátt fyrir það munu framkvæmdir hafa byrjað og eru nú fyrrgreindar innkeyrsludyr í séreign umsækjanda. Einn sameigenda fjöleignarhússins gerði í kjölfar þess þá kröfu á hendur sveitarfélaginu að innkeyrsludyrnar yrðu fjarlægðar. Skipulags- og byggingarfulltrúi sveitarfélagsins aflaði álits tveggja byggingatæknifræðinga af því tilefni og var niðurstaða þeirra sú að framkvæmdirnar hefðu ekki teljandi áhrif á burðarvirki hússins. Einnig var öllum eigendum hússins að Gagnheiði 19 tilkynnt um málið og þeim veittur andmælaréttur. Athugasemdir bárust og á fundi skipulags- og byggingarnefndar hinn 1. júlí 2015 var tekin sú ákvörðun að ekki væri tilefni til þess að beita þvingunarúrræðum skv. 55. og 56. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki. Sú ákvörðun var tilkynnt kæranda með bréfi, dags. 7. ágúst 2015, og fór hann fram á rökstuðning fyrir henni með bréfi, dags. 20. s.m. Umbeðinn rökstuðningur barst honum með bréfi, dags. 21. september s.á. Var ákvörðun skipulags- og byggingarnefndar í kjölfarið kærð til úrskurðarnefndarinnar, sem með úrskurði í máli nr. 73/2015, uppkveðnum 23. febrúar 2017, vísaði því máli frá nefndinni þar sem hin kærða ákvörðun væri ekki tekin af þar til bæru stjórnvaldi.

Með bréfi, dags. 5. október 2017, fékk kærandi tilkynningu ásamt rökstuðningi um að byggingarfulltrúi hefði tekið þá ákvörðun að beita ekki þvingunarúrræðum skv. 55. og 56. gr. laga um mannvirki vegna innkeyrsludyra á eignarhluta 0103 að Gagnheiði 19.

Málsrök kæranda: Kærandi vísar til þess að hann telji skipulags- og byggingarfulltrúa hafa veitt eiganda rýmis 0103 að Gagnheiði 19 leyfi sem ekki standist lög á kostnað annarra eigenda hússins. Embættinu beri að ganga eftir því að samþykki sameigenda vegna fyrirhugaðra framkvæmda sé skilað inn, eins og kveðið sé á um í 1. mgr. 10. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki. Sé ekki eftir slíku samþykki gengið sé verið að brjóta freklega á rétti annarra eigenda. Sé vísað til úrskurðar úrskurðarnefndarinnar í máli nr. 116/2014 þessu til stuðnings, þar sem fjallað hafi verið um nauðsyn á samþykki meðeigenda.

Ákvörðun skipulags- og byggingarfulltrúa um að hafast ekki frekar að gagnvart lögmætum kröfum kæranda feli í raun í sér leyfi fyrir óleyfisframkvæmd eftir á án þess að tilskilin gögn liggi fyrir. Um sérlega ámælisverða og hættulega vegferð sé að ræða, sér í lagi þar sem útliti húss sem og burðarvirki hafi verið breytt og nýting hússins hafi breyst í kjölfarið. Því sé hafnað að meðalhófsregla stjórnsýsluréttar eigi við um slíkar óleyfisframkvæmdir. Sú regla ætti fremur við þegar koma ætti í veg fyrir órétt í stað þess að beita henni með skipulegum hætti þeim til hagsbóta sem brotið hafi lög og gengið á rétt sameigenda.

Í máli þessu sé um að ræða óleyfisframkvæmd sem háð sé byggingarleyfi, sem sé forsenda þess að 55. gr. laga um mannvirki verði beitt. Auk þess hafi ekki verið sótt um leyfi fyrir breyttri notkun mannvirkis. Sé byggingarfulltrúa rétt í slíkum tilfellum, í krafti valds síns skv. 56. gr. laga um mannvirki, að leggja fyrir eiganda rýmis 0103 í umræddu húsi að ganga frá ytra byrði þess samkvæmt samþykktum uppdráttum, lögum, reglugerðum og byggingarlýsingu, að viðlögðum dagsektum. Verði að gera þá kröfu að byggingarfulltrúi og skipulags- og byggingarnefnd kunni skil á þeim lögum og kröfum sem framfylgja skuli í hverju og einu verkefni. Verði sveitarfélagið jafnframt að gæta þess að samþykki meðeigenda liggi fyrir í samræmi við ákvæði laga um fjöleignarhús, sé um að ræða fasteign í eigu tveggja eða fleiri.

Um sé að ræða breytingu á ytra byrði hússins, sem sé í sameign allra, sbr. 8. gr. laga nr. 26/1994 um fjöleignarhús. Þar komi efnislega fram að ytra byrði hússins, útveggir, þak, gaflar og útidyr, burðarvirki þess, grunnur, grunnplata, sökklar, burðarveggir og þakburðarvirki séu sameign. Helstu skyldur fasteignareigenda skv. lögum um fjöleignarhús sé m.a. skyldan um að taka eðlilegt og sanngjarnt tillit til annarra við hagnýtingu eignar, sem og skylda til að virða rétt og hagsmuni annarra eigenda við hagnýtingu sameignar. Byggi kærandi á því að um verulega breytingu sé að ræða þar sem bæði sé um að ræða breytingu á útliti og gerð, sem og hagnýtingu sameignar. Skipulags- og byggingarfulltrúi hafi með öllu hunsað lög um fjöleignarhús. Reglur um töku ákvarðana sé að finna í 39. gr. og 41. gr. laganna. Ekki hafi verið gengið eftir því að eigandi rýmis 0103 myndi afla slíks leyfis, hvorki fyrr né síðar. Sveitarfélagið virðist hafa kosið að líta á fundarboð sem fundargerð og ekki kallað eftir slíkum gögnum. Sé það ámælisvert þar sem ágreiningur hafi staðið um þetta mál í nokkuð mörg ár.

Svo virðist sem í umræddum framkvæmdum hafi verið átt við burðarvirki hússins, sem sé í sameign allra eigenda, en verkfræðingar hafi komist að þeirri niðurstöðu að sú breyting hafi ekki umtalsverð áhrif á burðarvirki þess. Við það megi ekki búa. Ákvörðun sem byggð sé á röngum gögnum sé í eðli sínu ógildanleg, enda sé hún haldin svo afdrifaríkum annmarka að líta beri á hana sem markleysu og því ógildanlega frá öndverðu. Efnisreglur um tilskilin leyfi meðeigenda fyrir óleyfisframkvæmd eiganda rýmis 0103 hafi ekki verið virtar. Við mat á því hvort annmarkinn hafi verið verulegur eða ekki sé litið til bæði almenns og sérstaks mælikvarða. Verði að telja að ákvörðun sveitarfélagsins í þá veru að leyfa óleyfisframkvæmd uppfylli bæði fyrrgreind skilyrði. Réttarreglan sem hafi ekki verið virt eigi að tryggja að efni stjórnvaldsákvörðunar verði bæði rétt og lögmætt. Jafnframt sé á það bent að óleyfisframkvæmdin hefði aldrei hlotið samþykki sameigenda Gagnheiðar 19. Leiði sjónarmið sveitarfélagsins því til rangrar efnislegrar niðurstöðu miðað við að farið hefði verið að lögum.

Málsrök Sveitarfélagsins Árborgar: Sveitarfélagið bendir á að skipulags- og byggingarfulltrúi hafi látið framkvæma skoðun á umdeildri framkvæmd til að ganga úr skugga um að hún rýri ekki öryggi mannvirkisins. Ekki hafi verið sýnt fram á að slíkir annmarkar væru á framkvæmdinni að leiða ættu til kröfu um úrbætur vegna öryggissjónarmiða skv. 3. mgr. 55. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki. Ákvæði 2. mgr. 55. gr. og 56. gr. feli í sér heimild til handa skipulags- og byggingarfulltrúa til að taka ákvörðun um úrbætur og eftir atvikum beita þvingunarúrræðum til þess að knýja þær fram. Skipulags- og byggingarfulltrúi ítreki að hér sé um að ræða íþyngjandi heimildarákvæði og fari um þessa ákvörðun eftir ákvæðum stjórnsýslulaga nr. 37/1993 og meginreglum stjórnsýsluréttar, m.a. meðalhófsreglu.

Í athugasemdum um meðalhófsreglu 12. gr. í frumvarpi til stjórnsýslulaga segi: „Er stjórnvaldi því ekki aðeins skylt að líta til þess markmiðs sem starf þess stefnir að, heldur ber því einnig að taka tillit til hagsmuna og réttinda þeirra einstaklinga og lögaðila sem athafnir stjórnvaldsins og valdbeiting beinist að. Ber stjórnvaldi að fara ákveðinn meðalveg á milli þessara andstæðu sjónarmiða. Í 12. gr. felst í fyrsta lagi að efni íþyngjandi ákvörðunar, sem stjórnvald tekur, verður að vera til þess fallið að þjóna lögmætu markmiði sem að er stefnt. Þetta þýðir þó ekki að markmiðinu verði að ná að fullu. Í öðru lagi felur ákvæðið í sér að ef fleiri úrræða er völ er þjónað geta því markmiði, sem að er stefnt, skal velja það úrræði sem vægast er. Íþyngjandi ákvörðun skal þannig aðeins taka að ekki sé völ vægara úrræðis sem þjónað geti markmiðinu. Í þriðja lagi byggir ákvæðið á því að hóf verði að vera í beitingu þess úrræðis sem valið hefur verið og má því ekki ganga lengra en nauðsyn ber til. Stjórnvaldi er sem fyrr segir skylt að vega og meta þau andstæðu sjónarmið sem hér vegast á. Slíkt mat er ekki alltaf auðvelt, en löggjöf á einstök um sviðum og meginreglur laga geyma þó oft vísbendingar um vægi hagsmuna. Almennt verður að ganga út frá því að hagsmunir einstaklinga, sem verndar njóta í mannréttindaákvæðum stjórnarskrár eða alþjóðlegum mannréttindasáttmálum, vegi þungt og þá sérstaklega hagsmunir er varða frelsi manna og friðhelgi.“

Með setningu núgildandi laga um mannvirki hafi orðalagi þvingunarúrræðis 2. mgr. 55. gr. laganna vegna mannvirkja sem reist séu í óleyfi verið breytt svo að það fæli aðeins í sér heimild en ekki skyldu, eins og kveðið hafi verið á um í 56. gr. þágildandi skipulags- og byggingarlaga nr. 73/1997. Með þessari breytingu hafi verið lögð áhersla á að úrræðinu yrði beitt eftir atviksbundnu mati, m.a. með tilliti til meðalhófs. Ljóst sé af athugasemdum með 55. gr. laganna að það eitt að framkvæmd sé gerð „í óleyfi“ leiði ekki sjálfkrafa til þess að gripið sé til þeirra ráðstafana sem nefnd séu í ákvæðinu.

Af framangreindu leiði að túlkun kæranda, um að beita eigi úrræðinu þar sem skort hafi á tilskilið leyfi, sé ekki rétt. Þá sé áréttað að brot á ráðstöfunarrétti eiganda skv. lögum nr. 26/1994 um fjöleignarhús leiði ekki af sér sjálfstæða heimild til handa skipulags- og byggingarfulltrúa til beitingar íþyngjandi þvingunarúrræða, þótt slíkt kunni að hafa áhrif við mat á hagsmunum aðila. Þá hafi aðilum verið leiðbeint um einkarréttarleg úrræði sem þeir hafi í þessum efnum.

Með skoðun á aðstæðum og mati á hagsmunum aðila sé ljóst að öryggi mannvirkisins sé ekki ábótavant, breytingin sé ekki til þess fallin að hindra aðgengi eða hafa neikvæð áhrif á ásýnd eða umhverfi á staðnum og ekki sé að sjá að umrædd framkvæmd hafi slík áhrif á hagsmuni kæranda að rétt sé að beita íþyngjandi úrræðum 2. mgr. 55. gr. og 56. gr. laga um mannvirki. Þrátt fyrir að ljóst sé að ekki hafi verið formlega rétt staðið að framkvæmdinni sé það mat skipulags- og byggingarfulltrúa að annmarkar framkvæmdarinnar séu ekki þess eðlis, m.t.t. markmiða sem liggi að baki reglum um byggingarleyfi, sbr. t.d. markmiðsákvæði 1. gr. laga um mannvirki, að vegið séð að hagsmunum sameigenda eða nágranna á þann hátt að beita skuli íþyngjandi heimildarákvæði laganna.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um ákvörðun skipulags- og byggingarfulltrúa Árborgar um að beita ekki þvingunarúrræðum samkvæmt ákvæðum laga nr, 160/2010 um mannvirki vegna uppsetningar innkeyrsludyra í séreignarhluta í fjöleignarhúsinu að Gagnheiði 19 án lögmælts byggingarleyfis.

Ef ráðist hefur verið í byggingarskylda framkvæmd án slíks leyfis er byggingarfulltrúa heimilt að stöðva framkvæmdir eða breytta notkun, loka mannvirkinu, krefjast úrbóta eða beita dagsektum sé ekki farið að tilmælum hans samkvæmt 55. og 56. gr. laga um mannvirki, sbr. og gr. 2.9.2. í byggingarreglugerð nr. 112/2012. Ákvörðun um beitingu þessara þvingunarúrræða er háð mati stjórnvalds hverju sinni og tekið er fram í athugasemdum við frumvarp það sem varð að mannvirkjalögum að eðlilegt sé að ákvörðun um beitingu úrræðanna sé í hverju tilviki tekin, m.a. með tilliti til meðalhófs. Umrædd ákvæði gefa sveitarfélögum kost á að bregðast við ef gengið er gegn almannahagsmunum þeim er búa að baki mannvirkjalögum, svo sem skipulags-, öryggis- og heilbrigðishagsmunum. Með hliðsjón af þessu verður ekki talið að einstaklingum sé tryggður lögvarinn réttur til að knýja byggingaryfirvöld til beitingar þvingunarúrræða vegna einstaklingshagsmuna, enda eru þeim tryggð önnur réttarúrræði til þess að verja þá hagsmuni sína. Þótt beiting úrræðanna sé háð mati stjórnvalds þarf ákvörðun þess efnis að vera studd efnislegum rökum, m.a. með hliðsjón af þeim hagsmunum sem búa að baki ákvæðum laga um mannvirki.

Fyrir liggur að fasteigninni að Gagnheiði 19 var breytt með gerð innkeyrsludyra á útvegg fyrrgreinds fjöleignarhúss án lögboðins byggingarleyfis skv. 9. gr. laga um mannvirki og án þess að samþykki sameigenda hússins fyrir framkvæmdinni lægi fyrir.

Í rökstuðningi fyrir ákvörðun byggingarfulltrúa um að beita ekki þvingunarúrræðum kemur fram að samkvæmt áliti tveggja byggingatæknifræðinga hafi breytingar á húsnæðinu ekki haft umtalsverð áhrif á burðarvirki hússins og að ekki stafaði hætta af þeim. Þá var það mat byggingarfulltrúa að breytingin hafi ekki valdið kæranda neinum óþægindum, ónæði eða skaða. Um væri að ræða iðnaðarhúsnæði þar sem nágrannar verði almennt að þola umferð vinnuvéla, bifreiða o.fl. Þá hafi þegar verið fyrir innkeyrsludyr í umræddan eignarhluta, þannig að nýjar innkeyrsludyr breyti ekki notkun húsnæðisins að því leyti. Í þessum rökstuðningi hafa komið fram þau efnisrök sem bjuggu að baki hinni kærðu ákvörðun.

Með vísan til alls þess sem að framan er rakið verður kröfu kæranda um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar hafnað.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um ógildingu ákvörðunar skipulags- og byggingarfulltrúa Árborgar frá 5. október 2017 um að synja beiðni um beitingu þvingunarúrræða vegna óleyfisframkvæmda við eignarhluta 0103 í fjöleignarhúsinu að Gagnheiði 19, Selfossi.

des 22
Love0

65/2016 Númerslaus bifreið

Með
Árið 2017, þriðjudaginn 3. október, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Ásgeir Magnússon dómstjóri.

Fyrir var tekið mál nr. 65/2016, kæra á ákvörðun Heilbrigðiseftirlits Suðurnesja frá 19. maí 2016 um að fjarlægja bifreið af einkalóð í Grindavík.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með ódagsettu bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, er barst nefndinni 16. júní 2016, kærir A, ákvörðun Heilbrigðiseftirlits Suðurnesja frá 19. maí 2016 um að fjarlægja ökutæki af lóð hennar, Garði í Grindavík. Kærandi krefst þess að fá kostnað af geymslu og flutningi bættan, alls kr. 72.282.

Gögn málsins bárust frá Heilbrigðiseftirliti Suðurnesja 18. júlí 2016.

Málavextir: Hinn 10. maí 2016 límdi starfsmaður Heilbrigðiseftirlits Suðurnesja miða á bifreið kæranda, þar sem fram kom að fjarlægja bæri bifreiðina hið fyrsta og var gefinn til þess vikufrestur. Bifreiðin var síðan fjarlægð 19. s.m. og komið fyrir í geymsluporti Vöku í Reykjavík. Kærandi sætti sig ekki við þetta og bar fram kæru sem móttekin var 16. júní s.á. Verður að skilja kæruna á þann veg að krafist sé ógildingar á framangreindri ákvörðun heilbrigðiseftirlitsins um fjarlægingu bifreiðarinnar.

Málsrök kæranda: Kærandi kveður Heilbrigðiseftirlit Suðurnesja hafa flutt ökutæki af einkalóð hans. Samkvæmt 110. gr. umferðarlaga nr. 50/1987 hafi heilbrigðiseftirlitið ekki leyfi til þess að hirða bifreiðina af einkalóð hans án hans vitneskju, en þar segi að standi ökutækið á svæði, sem ekki sé ætlað til almennrar umferðar, skuli það því aðeins flutt á brott, að eigandi eða umráðamaður lóðar krefjist þess. Bifreiðin hafi staðið fyrir utan bílskúr og til hafi staðið að ryðbæta og gera hana tilbúna til sprautunar. Hún hafi verið í ökuhæfu ástandi og ekki hafi smitast frá henni nein spilliefni. Í samtölum við starfsmann heilbrigðiseftirlitsins hafi hann vitnað í lagagrein um úrgang sem ekki verði séð að eigi við í umræddu tilfelli. Þegar honum hafi verið bent á framangreint ákvæði umferðarlaganna hafi hann sagt að heilbrigðiseftirlitið túlkaði ekki lögin svona.

Kærandi kveður atvikið hafa valdið sér bæði andlegum og fjárhagslegum skaða og vilji hann fara fram á að fá að minnsta kosti endurgreiddan reikning frá Vöku að fjárhæð kr. 28.282, sem og flutningskostnað, kr. 44.000, alls kr. 72.282.

Málsrök Heilbrigðiseftirlits Suðurnesja: Heilbrigðiseftirlitið kveður starfsmann á vegum embættisins hafa límt áminningarmiða á rúðu bifreiðar í Garði, Grindavík, 10. maí 2016. Hafi þar komið fram að gefinn væri einnar viku frestur til að fjarlægja bifreiðina en hún hafi verið númerslaus og mjög til lýta fyrir umhverfið að mati eftirlitsins. Eigendur bifreiðarinnar hafi ekki brugðist við tilmælunum innan gefins frests og hafi hún því verið fjarlægð 19. s.m. og komið fyrir í geymsluporti Vöku í Reykjavík.

Heilbrigðiseftirlitið telji sig hafa staðið löglega að því að fjarlægja umrædda bifreið með vísan til heimilda í lögum nr. 7/1998 um hollustuhætti og mengunarvarnir og lögum nr. 55/2003 um meðhöndlun úrgangs, ásamt 21. gr. reglugerðar nr. 941/2002 um hollustuhætti og 17. gr. reglugerðar nr. 737/2003 um meðhöndlun úrgangs.

Niðurstaða: Heilbrigðisnefndir starfa samkvæmt lögum nr. 7/1998 um hollustuhætti og mengunarvarnir. Samkvæmt þágildandi 13. gr. laganna, nú 47. gr., sbr. lög nr. 66/2017 um breytingu á lögum um hollustuhætti og mengunarvarnir, ber heilbrigðisnefnd að sjá um að framfylgt sé ákvæðum þeirra og reglugerða settra samkvæmt þeim, samþykktum sveitarfélaga og ákvæðum í sérstökum lögum eða reglum sem nefndinni er eða kann að vera falið að annast um framkvæmd á. Gilda og stjórnsýslulög nr. 37/1993 um störf nefndarinnar. Samkvæmt þágildandi 1. mgr. 15. gr. laga nr. 7/1998, nú 49. gr., ráða heilbrigðisnefndir á hverju svæði heilbrigðisfulltrúa til að annast eftirlit sveitarfélaganna með þeim viðfangsefnum sem undir lögin falla. Heilbrigðisfulltrúar starfa í umboði heilbrigðisnefndar samkvæmt sama ákvæði.

Ákvæði um valdsvið og þvingunarúrræði voru í VI. kafla laga nr. 7/1998, nú í XVII. kafla. Samkvæmt 1. mgr. 26. gr., nú 60. gr., geta heilbrigðisnefnd og heilbrigðisfulltrúi beitt eftirfarandi aðgerðum til að knýja á um framkvæmd ráðstöfunar samkvæmt lögunum og reglugerðum settum með stoð í þeim: 1. veitt áminningu, 2. veitt áminningu og tilhlýðilegan frest til úrbóta eða 3. stöðvað eða takmarkað viðkomandi starfsemi eða notkun, þar með lagt hald á vörur og fyrirskipað förgun þeirra. Samkvæmt 2. mgr. skal aðeins beita síðastnefnda úrræðinu í alvarlegri tilvikum, við ítrekuð brot eða ef aðilar sinna ekki úrbótum innan tiltekins frests. Samkvæmt framangreindu er ljóst að heilbrigðisnefndir og heilbrigðiseftirlit hafa lagaheimildir fyrir þvingunaraðgerðum, sem m.a. fela í sér haldlagningu á lausamunum og förgun þeirra vegna brota á lögum nr. 7/1998 eða reglugerðum settum með stoð í þeim. Valdheimildir þessar eru óháðar ákvæðum umferðarlaga.

Reglugerð nr. 941/2002 um hollustuhætti er sett með heimild í 4. gr. laga nr. 7/1998 og reglugerð nr. 737/2003 um meðhöndlun úrgangs með heimild í 4. og 5. gr. sömu laga, sem og  43. gr. laga nr. 55/2003 um meðhöndlun úrgangs. Heimildir til að láta fjarlægja númerslausar bifreiðar og bílflök er að finna í ákvæðum 21. gr. reglugerðar um hollustuhætti og 17. gr. reglugerðar um meðhöndlun úrgangs. Í nefndri 21. gr. er að finna heimild heilbrigðisnefndar til að láta fjarlægja lausamuni, númerslausar bifreiðar, bílflök og sambærilega hluti á almannafæri að undangenginni viðvörun, svo sem með álímingarmiða með aðvörunarorðum. Í áðurnefndri 17. gr. reglugerðar nr. 737/2003 segir m.a. að heilbrigðisnefnd sé heimilt að láta fjarlægja númerslausar bifreiðar og bílflök og sambærilega hluti að undangenginni viðvörun.

Samkvæmt gögnum málsins var umrædd bifreið kæranda staðsett á einkalóð og gat því ekki talist vera á almannafæri í skilningi 21. gr. reglugerðar nr. 941/2002. Áðurnefnd 17. gr. reglugerðar nr. 737/2003 fjallar um almennan þrifnað utanhúss, m.a. á einkalóðum, og segir í 1. mgr. að umráðamönnum lóða sé skylt að halda þeim hreinum og snyrtilegum. Samkvæmt 5. mgr. er heilbrigðisnefnd heimilt að láta fjarlægja númerslausar bifreiðar og bílflök og af samhengi ákvæðisins má ráða að framangreint gildi um númerslausar bifreiðar á einkalóðum. Ljósmynd, sem Heilbrigðiseftirlit Suðurnesja lagði fram í málinu, sýnir að bifreið kæranda var númerslaus, ryðguð og í slæmu ástandi. Kemur fram í greinargerð heilbrigðiseftirlitsins að miði var límdur á bifreiðina 10. maí 2016 og eiganda gefinn viku frestur til að fjarlægja hana. Kom fram á nefndum miða að yrði hún ekki fjarlægð að útrunnum fresti yrði hún tekin í vörslu í einn mánuð og síðan fargað á kostnað eiganda. Kom einnig fram að hægt væri að hafa samband við fulltrúa heilbrigðiseftirlits í ákveðið símanúmer og einnig að hægt væri að kæra ákvörðunina til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála.

Samkvæmt því sem að framan er rakið var Heilbrigðiseftirlit Suðurnesja innan sinna valdheimilda þegar það lét fjarlægja bifreið kæranda. Andmælaréttar kæranda var gætt og fékk hann ráðrúm til að fjarlægja bifreiðina sjálfur áður en gripið yrði til frekari ráðstafana með tilheyrandi kostnaði. Verður ekki annað séð en að hin kærða ákvörðun hafi stefnt að markmiðum 1. gr. laga nr. 7/1998 og 1. gr. reglugerðar nr. 737/2003 og þannig byggst á lögmætum og málefnalegum forsendum. Var og málsmeðferð í samræmi við lög. Með vísan til þessa verður kröfu kæranda um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar hafnað. Þá skal tekið fram að úrskurðarnefndin er ekki bær til að fjalla um fjárkröfur kæranda og koma þær því ekki til úrlausnar í máli þessu.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist verulega sökum mikils fjölda og umfangs mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um ógildingu á ákvörðun Heilbrigðiseftirlits Suðurnesja frá 19. maí 2016 um að fjarlægja bifreið af einkalóð hans í Grindavík.

____________________________________
Nanna Magnadóttir

____________________________________              __________________________
Aðalheiður Jóhannsdóttir                                                    Ásgeir Magnússon

des 22
Love0

162/2016 og 38/2017 Hvaleyrarlón – bátur

Með
Árið 2017, þriðjudaginn 3. október, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Ásgeir Magnússon dómstjóri og Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor.

Fyrir var tekið mál nr. 162/2016, kæra á synjun um leyfi fyrir stöðu báts við bátaskýli við Hvaleyrarlón, Hafnarfirði.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 6. desember 2016, er barst nefndinni sama dag, kærir A, Hellisgötu 30, Hafnarfirði, þá ákvörðun Hafnarfjarðarbæjar að synja um leyfi fyrir stöðu báts við bátaskýli við Hvaleyrarlón. Með bréfi, dags. 29. mars 2017, kærir sami aðili þá ákvörðun byggingarfulltrúa Hafnarfjarðarbæjar frá 16. mars s.m. að fjarlægja skuli sama bát á kostnað kæranda. Verður að skilja kröfur kæranda svo að þess sé krafist að hinar kærðu ákvarðarnir verði felldar úr gildi.

Verður seinna kærumálið, sem er nr. 38/2017, sameinað máli þessu þar sem hinar kærðu ákvarðanir eru samofnar.

Jafnframt er þess krafist að réttaráhrifum hinnar kærðu ákvörðunar, um að fjarlægja skuli bát kæranda, verði frestað á meðan málið er til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni. Er ekki tilefni til að taka afstöðu til kröfu kæranda um frestun réttaráhrifa þar sem báturinn mun hafa verið fjarlægður skömmu eftir að kæra barst nefndinni.

Gögn málsins bárust frá Hafnarfjarðarbæ 15. desember 2016 og 3. apríl og 23. ágúst 2017.

Málavextir: Við suðurbakka Hvaleyrarlóns í Hafnarfirði standa bátaskýli sem byggð voru á árunum 1978-1989 og eru þau í einkaeigu. Með auglýsingu umhverfisráðherra nr. 397/2009, um stofnun fólkvangs Hvaleyrarlóns og Hvaleyrarhöfða í Hafnarfirði, var lónið og nánasta umhverfi þess friðlýst, en umrædd bátaskýli eru á mörkum fólkvangsins. Með deiliskipulagsbreytingu, sem samþykkt var í bæjarstjórn Hafnarfjarðar 22. maí 2013, var heimil notkun bátaskýlanna skilgreind nánar auk þess sem kveðið var á um heimilt útlit þeirra. Þá var bætt inn í skilmála skipulagsins að gert væri ráð fyrir bíla- og bátastæðum. Þau stæði eru nánar merkt inn á uppdrátt sem fylgir deiliskipulagsbreytingunni.

Hafnarfjarðarbær og Umhverfisstofnun gerðu með sér samning, dags. 18. ágúst 2015, um umsjón og rekstur fólkvangsins við Hvaleyrarlón og hefur hann það m.a. að markmiði að umsjón og rekstur svæðisins sé í samræmi við lög um náttúruvernd, sbr. þágildandi lög nr. 44/1999. Á fundi skipulags- og byggingarráðs Hafnarfjarðar 3. maí 2016 var umgengni um bátaskýlin við Hvaleyrarlón tekin til umfjöllunar vegna kvartana sem borist höfðu. Ráðið átaldi umgengnina í bókun sinni og lýsti jafnframt stuðningi við fyrirhugaðar aðgerðir byggingarfulltrúa til þess að koma umhverfi lónsins í sómasamlegt horf.

Byggingarfulltrúi Hafnarfjarðarbæjar mun í kjölfarið hafa sent bréf til viðkomandi aðila þar sem farið var fram á að þeir fjarlægðu óleyfilega lausafjármuni, s.s. báta, ella yrðu þeir fjarlægðir á kostnað eiganda. Nokkur tölvupóstsamskipti urðu milli kæranda og byggingarfulltrúans af þessu tilefni og benti sá síðarnefndi m.a. á að ekki væri leyfilegt að vera með lausafjármuni á bæjarlandi.

Með tölvupósti 12. október 2016 hafnaði byggingarfulltrúi ósk kæranda um stöðuleyfi þar sem ekki væru veitt stöðuleyfi fyrir báta í Hafnarfirði og að aldrei væru veitt stöðuleyfi utan lóðar, t.d. ef um gáma væri að ræða. Kærandi óskaði eftir því með bréfi til formanns skipulags- og byggingaráðs Hafnarfjarðar, dags. 4. nóvember 2016, að bátur hans fengi að standa áfram á vagni við bátaskýli hans við Hvaleyrarlón til 1. maí 2017, en að öðrum kosti við vesturhlið skýlisins.  Var bréf þetta sent í kjölfar kröfu byggingarfulltrúa um að báturinn yrði fjarlægður af svæðinu. Kærandi vísaði til þess í bréfinu að löng hefð væri fyrir geymslu báta utanhúss við bátaskýlin. Erindið var tekið fyrir á fundi skipulags- og byggingarráðs 29. nóvember 2016 og afgreitt með eftirfarandi bókun: „Skipulags- og byggingarráð synjar framlögðu erindi um stöðuleyfi fyrir bát á bæjarlandi. Ráðið styður byggingarfulltrúa í þeim aðgerðum sem gripið hefur verið til á svæðinu og ítrekar bókun sína frá 3. maí sl. um stuðning á hverjum þeim aðgerðum til að sómi sé af umhverfinu við lónið.“ Hefur kærandi kært framangreinda synjun Hafnarfjarðarbæjar til úrskurðarnefndarinnar, svo sem áður greinir.

Með bréfi byggingarfulltrúa, dags. 16. mars 2017, var skorað á kæranda að fjarlægja bát sinn innan tveggja vikna, ella yrði hann fjarlægður á kostnað kæranda með vísan til gr. 2.6.2. í byggingarreglugerð nr. 112/2012. Hefur sú ákvörðun einnig verið kærð.

Málsrök kæranda: Kærandi byggir aðallega á því að deiliskipulag svæðisins hafi ekki verið virt og að brotið hafi verið gegn ýmsum reglum stjórnsýsluréttar við málsmeðferð Hafnarfjarðarbæjar.

Krafa byggingarfulltrúa um að kærandi fjarlægði bátinn sé óskiljanleg í ljósi nýlegrar deiliskipulagsbreytingar sem skilgreini bíla- og bátastæði ofan við bátaskýlin. Hafnarfjarðarbær hafi látið hjá líða að leiðbeina um kæruleiðir vegna þeirrar ákvörðunar að báturinn skyldi fjarlægður. Þá hafi Hafnarfjarðarbær brotið gegn meðalhófsreglu stjórnsýslulaga með því að fjarlægja bátinn á meðan kæra og stöðvunarkrafa vegna ákvörðunar bæjarins hafi verið til meðferðar hjá úrskurðarnefndinni.

Kærandi telji jafnræðisreglu hafa verið brotna með því að leyfa uppsátur á einum bát en ekki öðrum. Aðstæður við Hvaleyrarlón séu sambærilegar aðstæðum við smábátahöfnina í Hafnarfirði og vísi kærandi hvað það varði til mynda sem sýni fjölda báta í uppsátri við smábátahöfnina.

Rökstuðning skorti fyrir því að báturinn megi ekki standa á skipulögðu bátastæði við bátaskýlin og hafi ekki verið færð sérstök rök fyrir því að báturinn sé ógn við öryggis-, almanna- og heilbrigðishagsmuni. Sé það enda skýring sem ekki hafi verið haldið fram fyrr en eftir að báturinn hafi verið fjarlægður.

Loks skerði framganga byggingarfulltrúans í málinu mögulega nýtingu bátaskýlanna þannig að láti nærri eignaupptöku.

Málsrök Hafnarfjarðarbæjar: Hafnarfjarðarbær kveður kröfur kæranda ekki reistar á neinum haldbærum rökum. Í kjölfar samþykktar skipulags- og byggingarráðs frá 3. maí 2016 hafi verið farið í aðgerðir til að þrífa umrætt svæði og eigendum bátaskýlanna sent bréf þess efnis. Kærandi hafi geymt tvo báta á svæðinu og tvo gáma auk annarra lausafjármuna. Honum hafi verið gert að fjarlægja alla lausafjármuni, utan minni bátsins þar sem hann gæti auðveldlega verið á leið í viðgerð í bátaskýlinu. Stærri báturinn hafi hins vegar orðið að víkja þar sem hann kæmist aldrei inn í skýli kæranda auk þess sem hann hefði staðið óhreyfður um árabil. Kæranda hafi ítrekað verið send bréf, birtingarpóstur og tölvupóstur af þessu tilefni. Hann hafi sótt um stöðuleyfi fyrir bátinn 11. október 2016, sem hafnað hafi verið af byggingarfulltrúa. Í framhaldi af því hafi kærandi sent erindi til skipulags- og byggingarráðs, sem í kjölfarið hafi tekið hina kærðu ákvörðun.

Vísað sé til 55. gr. þágildandi laga nr. 44/1999 um náttúruvernd varðandi friðlýsingu fólkvangsins, sbr. og 5. gr. auglýsingar nr. 397/2009 um stofnun fólkvangs Hvaleyrarlóns og Hvaleyrarhöfða í Hafnarfirði. Í 5. gr. auglýsingarinnar komi fram að eigendum bátaskýla við Hvaleyrarlón sé heimilt að sigla að skýlunum en að þeim beri að tryggja að ekki hljótist mengun af vegna spilliefna.

Um heimild bæjarins til þess að fjarlægja umræddan bát sé vísað til 5. gr. samþykktar um umgengni og þrifnað utan húss í Bessastaðahreppi, Garðabæ, Hafnarfirði og Kópavogi, en hún sé byggð á 25. gr. laga nr. 7/1998 um hollustuhætti og mengunarvarnir. Þar komi m.a. fram: „Óheimilt er að geyma báta, kerrur, skráningaskylt ökutæki án skráningamerkja, tæki, vinnuvélar eða aðra hluti á bifreiðastæðum sveitarfélagsins, við götur eða á almannafæri. Heimilt er að fjarlægja slíka hluti á kostnað og ábyrgð eiganda að undangenginni viðvörun t.d. með álímingarmiða.“ Einnig sé vísað til gr. 2.6.2. í byggingarreglugerð nr. 112/2012, sem fjalli um heimild til að fjarlægja lausafjármuni sem ekki hafi stöðuleyfi, sbr. gr. 2.6.1. í reglugerðinni. Hafnarfjarðarbær telji sig hafa beitt meðalhófi við umrædda þvingunarráðstöfun. Það hafi verið mat byggingarfulltrúa að lega bátsins hafi gengið gegn almannhagsmunum, sem og öryggis- og heilbrigðishagsmunum. Það hafi enda verið skylda sveitarfélagsins að fjarlægja bátinn í kjölfar kröfu byggingarfulltrúans, sbr. 2. mgr. gr. 2.6.2. í byggingarreglugerð.

Samkvæmt deiliskipulagi sé heimilt að vera með bíla og báta á ákveðnu stæði, en umræddur bátur hafi ekki verið á því stæði, svo sem sjá megi á loftmynd. Hugsunin með uppsátri sé að gera eigendum kleift að ditta að bátum, en ekki sé um geymslusvæði fyrir báta að ræða.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um lögmæti synjunar Hafnarfjarðarbæjar á þeirri ósk kæranda að bátur hans fengi að standa við bátaskýli við Hvaleyrarlón, sem og lögmæti þess þvingunarúrræðis sem beitt var í kjölfarið til að framfylgja synjuninni.

Svo sem fram kemur í málavaxtalýsingu synjaði byggingarfulltrúi kæranda um stöðuleyfi 12. október 2016. Leitaði kærandi þá til skipulags- og byggingaráðs Hafnarfjarðar og óskaði þess að bátur sinn fengi að standa áfram á vagni við bátaskýli hans við Hvaleyrarlón til 1. maí 2017, en að öðrum kosti við vesturhlið skýlisins. Synjaði ráðið erindinu 29. nóvember 2016.

Samkvæmt 9. tl. 60. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki skulu í reglugerð vera ákvæði um skilyrði fyrir veitingu stöðuleyfa fyrir ákveðna lausafjármuni. Skal þar einnig kveðið á um heimildir byggingarfulltrúa til að krefjast þess að þeir séu fjarlægðir séu ákvæði reglugerðarinnar ekki uppfyllt. Í byggingarreglugerð nr. 112/2012 er leyfisveitandi skilgreindur sem það stjórnvald sem gefur eða á að gefa út byggingarleyfi samkvæmt reglugerðinni og er þar um að ræða byggingarfulltrúa viðkomandi sveitarfélags eða Mannvirkjastofnun, sbr. 48. tl. gr. 1.2.1. í nefndri reglugerð. Skal sækja um stöðuleyfi til leyfisveitanda skv. gr. 2.6.1. í reglugerðinni og er honum veitt heimild í gr. 2.6.2. til að krefjast þess af eiganda að hann fjarlægi þá lausafjármuni sem getið er um í gr. 2.6.1. og staðsettir eru án stöðuleyfis.

Er ljóst samkvæmt skýru tilvitnuðu orðalagi byggingarreglugerðar og mannvirkjalaga að byggingarfulltrúi Hafnarfjarðarbæjar var einn bær til að samþykkja eða synja um stöðuleyfi vegna báts kæranda. Verður því að líta á ákvörðun byggingarfulltrúa frá 12. október 2016 sem hina kærðu ákvörðun. Kæra vegna þeirrar ákvörðunar barst hins vegar að liðnum kærufresti skv. 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála. Eigi að síður þykir þó rétt að taka hana til efnislegrar meðferðar, með vísan til 1. tl. 1. mgr. 28. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993, enda verður að telja afsakanlegt að kæra hafi ekki borist fyrr þegar litið er til erindis kæranda til skipulags- og byggingarráðs og afgreiðslu þess.

Samkvæmt fyrrgreindri gr. 2.6.1. í byggingarreglugerð skal sækja um stöðuleyfi fyrir lausafjármuni, þ. á m. báta, sem ætlað er að standa lengur en tvo mánuði utan svæða sem eru sérstaklega skipulögð og ætluð til geymslu slíkra muna. Með stöðuleyfisumsókn skal fylgja samþykki eiganda eða lóðarhafa þeirrar lóðar sem lausafjármunurinn á að standa á. Meðal gagna málsins er loftmynd frá 2012, sem sýnir stöðu bátsins við umrætt skýli og mun hann hafa staðið þar óhreyfður allt þar til hann var fjarlægður. Af myndinni að dæma stóð báturinn í 10-15 m fjarlægð frá mörkum þess svæðis sem á deiliskipulagsuppdrætti er merkt bíla- og bátastæði og mun landið vera í eigu Hafnarfjarðarbæjar. Var því þörf á stöðuleyfi og telst Hafnarfjarðarbær lóðarhafi í skilningi byggingarreglugerðar. Þar sem fyrir liggur að samþykki bæjaryfirvalda fyrir stöðu bátsins við skýlið lá ekki fyrir uppfyllti kærandi ekki skilyrði þess að til greina kæmi að veita honum stöðuleyfi. Var ákvörðun byggingarfulltrúa um að synja kæranda um stöðuleyfi því byggð á lögmætum sjónarmiðum og er kröfu kæranda um ógildingu þeirrar ákvörðunar því hafnað.

Í kjölfar ákvörðunar skipulags- og byggingarráðs ákvað byggingarfulltrúi að umræddur bátur skyldi fjarlægður, eftir atvikum á kostnað kæranda. Í greinargerð sinni til úrskurðarnefndarinnar hefur Hafnarfjarðarbær m.a. vísað til 25. gr. laga nr. 7/1998 um hollustuhætti og mengunarvarnir þar sem fram kemur að sveitarfélög geti sett sér samþykktir um atriði sem falli undir lögin. Í 26. gr. sömu laga kemur fram að til að knýja á um framkvæmd ráðstöfunar samkvæmt slíkum samþykktum geti heilbrigðisnefnd og heilbrigðisfulltrúi gripið til tiltekinna ráðstafanna. Þá segir í 6. gr. samþykktar um umgengni og þrifnað utan húss í Bessastaðahreppi, Garðabæ, Hafnarfirði og Kópavogi nr. 251/2000 að heilbrigðisfulltrúi geti að tilteknum skilyrðum uppfylltum látið fjarlægja hluti sem getið er um í 5. gr. sömu samþykktar. Samkvæmt 39. gr. þágildandi samþykktar um stjórn Hafnarfjarðarkaupstaðar og fundarsköp bæjarstjórnar nr. 772/2013 er starfandi sameiginleg heilbrigðisnefnd fyrir Hafnarfjörð, Garðabæ og Kópavog og í umboði hennar starfa heilbrigðisfulltrúar fyrir sömu sveitarfélög. Samkvæmt því liggur fyrir að byggingarfulltrúi Hafnarfjarðarbæjar var ekki til þess bær að beita þvingunarúrræðum tilvitnaðrar samþykktar. Honum voru hins vegar tiltækar heimildir skv. gr. 2.6.2. í byggingarreglugerð til að krefjast þess að kærandi fjarlægði þá lausafjármuni sem getið er um í gr. 2.6.1. og staðsettir voru án stöðuleyfis, ef atvik málsins gáfu til þess tilefni.

Eins og rakið hefur verið beindi kærandi erindi til skipulags- og byggingarráðs í kjölfar synjunar byggingarfulltrúa um stöðuleyfi. Erindið var almennt orðað og óskaði kærandi annars vegar eftir upplýsingum um hvort honum væri heimilt að láta bát sinn standa áfram í tiltekinn tíma og hins vegar hvort báturinn mætti að öðrum kosti standa á öðrum tilteknum stað við bátaskýlin. Erindið snéri því öðrum þræði að því að fá leiðbeiningar um það hvort unnt væri að koma stöðu bátsins í lögmætt horf með því að færa hann til á svæðinu, enda mátti kærandi hafa réttmætar væntingar til þess, í ljósi þess að skipulagt bátastæði er á svæðinu, að fullnægjandi gæti verið að færa bátinn til innan svæðisins til þess að koma til móts við kröfur byggingarfulltrúa. Verður enda að telja að vafi leiki á um að uppsátur báta á skipulögðu bátastæði sé stöðuleyfisskylt, sbr. orðalag gr. 2.6.1. í byggingarreglugerð. Með vísan til 7. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 bar Hafnarfjarðarbæ því að bregðast við þessari ósk kæranda um leiðbeiningar, en ekki verður séð af gögnum málsins að þessi hluti erindis hans hafi hlotið viðhlítandi afgreiðslu af hálfu bæjarins.

Af meðalhófsreglu 12. gr. stjórnsýslulaga leiðir að gefa ber aðila hæfilegan frest til að koma málum í lögmætt horf áður en gripið er til þvingunarúrræða og að beita skuli vægasta úrræði sem að gagni getur komið til að ná markmiði þeirrar ákvörðunar sem er andlag þvingunarúrræðisins. Viðbrögð kæranda í átt að því að koma stöðu bátsins í lögmætt horf, eftir ákvörðun byggingarfulltrúa um að synja um stöðuleyfi og síðar afgreiðslu skipulags- og byggingarráðs, gátu ráðist af þeim leiðbeiningum sem hann fengi um mögulega tilfærslu báts síns. Að sama skapi gat lögmæti þvingunarráðstöfunarinnar, með tilliti til meðalhófs, ráðist af því hvort unnt væri að ná markmiði hinnar kærðu synjunar með því að færa bátinn um nokkra metra inn á skipulagt bátastæði í stað þess að flytja hann af svæðinu á ótilgreindan stað. Beiting þvingunarúrræða er í eðli sínu íþyngjandi og í þessu tilviki til þess fallin að valda kæranda kostnaði. Að teknu tilliti til þessa verður að telja að með því að beita þvingunarráðstöfunum án þess að sinna leiðbeiningarskyldu sinni hafi Hafnarfjarðarbær gengið lengra í aðgerðum sínum en tilefni var til. Með hliðsjón af framangreindu verður að telja hina kærðu ákvörðun um beitingu þvingunarúrræðis slíkum annmörkum háða að varði ógildingu hennar.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um ógildingu ákvörðunar byggingarfulltrúa Hafnarfjarðarbæjar frá 12. október 2016 um að synja um stöðuleyfi fyrir bát kæranda við bátaskýlin við Hvaleyrarlón í Hafnarfirði.

Felld er úr gildi ákvörðun byggingarfulltrúa Hafnarfjarðarbæjar frá 16. mars 2017 um að fjarlægja skuli bát kæranda við bátaskýlin við Hvaleyrarlón í Hafnarfirði á hans kostnað.

____________________________________
Nanna Magnadóttir

______________________________              _____________________________
Aðalheiður Jóhannsdóttir                                      Ásgeir Magnússon

des 22
Love0

31/2017 Tunguháls

Með
Árið 2017, föstudaginn 21. júlí, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Ómar Stefánsson varaformaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingar-verkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 31/2017, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 15. febrúar 2017 um að fjarlægja skuli bílastæði af lóðinni Tunguhálsi 17.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 14. mars 2017, er barst nefndinni sama dag, kærir VDO ehf., lóðarhafi Tunguháls 19, Reykjavík, þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 15. febrúar 2017 að fjarlægja skuli bílastæði af lóðinni Tunguhálsi 17. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Þess er jafnframt krafist að réttaráhrifum hinnar kærðu ákvörðunar verði frestað á meðan málið er til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni. Þykir málið nægilega upplýst til að það verði tekið til endanlegs úrskurðar. Er því ekki tilefni til að taka afstöðu til kröfu kæranda um frestun réttaráhrifa.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Reykjavíkurborg 21. mars 2017.

Málavextir: Hálsahverfi í Reykjavík er athafnasvæði fyrir léttan iðnað, sem hefur ekki í för með sér mengun. Þar er í gildi deiliskipulag frá árinu 2000. Árið 1999 gerðu þáverandi eigendur Tunguháls 17 og 19 með sér samning um afnotarétt á lóðarræmu frá norðvesturhorni húss nr. 17, sem er um 3,5 m breið og 20 m löng, og var utan girðingar Tunguháls 17. Samningurinn náði til þess að lóðarhafi Tunguháls 19 fengi afnot af lóðarræmunni til að hafa á henni bílastæði og myndi samningurinn falla úr gildi yrði um aðra nýtingu að ræða. Þessu samkomulagi var þinglýst á lóðina nr. 17 við Tunguháls. Hinn 3. nóvember 2016 barst eigendum Tunguháls 19 áskorun frá eigendum húss nr. 17 um að láta af notkun á umræddum bílastæðum innan þeirrar lóðar.

Með bréfi, dags. 15. febrúar 2017, gerði byggingarfulltrúinn í Reykjavík þá kröfu á hendur eiganda Tunguháls 17 að bílastæði á norðurhluta lóðarinnar við lóðamörk Tunguháls 17 og 19 yrðu fjarlægð. Fram kom í bréfi byggingarfulltrúa að það væri afstaða hans að ekki væru heimildir fyrir þessum bílastæðum á lóðinni, hvorki á lóðaruppdrætti né í deiliskipulagi.

Málsrök kæranda: Kærandi vísar til þess að hin kærða ákvörðun sé haldin stórfelldum ágöllum. Í fyrsta lagi verði ekki séð að byggingarfulltrúi hafi gætt að því að kanna þinglýstar heimildir og réttindi þriðju aðila til umræddrar lóðarræmu. Hafi málið hafist að frumkvæði lóðarhafa Tunguháls 17 og verði að ætla að sú skylda sem hvíli á byggingarfulltrúa að rannsaka málið sé enn ríkari en ella. Það að aðili kvarti undan tilvist bílastæða á eigin lóð hljóti að kalla á sérstaka eftirgrennslan á tilefni slíkrar kvörtunar. Ljóst sé að brotið var gegn rannsóknarreglu 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Þá hafi kæranda, sem hafi augljósra hagsmuna að gæta í máli þessu, ekki verið gefinn kostur á að gæta réttinda sinna og koma að sjónarmiðum í málinu. Með því hafi verið brotið gegn andmælarétti hans.

Við ákvörðun byggingarfulltrúa hafi skort með öllu á að gerð væri grein fyrir þeim lagaheimildum sem hún hafi verið reist á og að gætt hafi verið að leiðbeiningarskyldu. Ekki sé vísað til kæruheimilda í erindinu eða réttinda aðila til að fá rökstuðning fyrir ákvörðun. Hafi þannig verið brotið gegn öllum skyldum stjórnvalds skv. V. kafla stjórnsýslulaga.

Kærandi sé á öndverðri skoðun við lóðarhafa Tunguháls 17, sem hafi allt frá árinu 2009 verið meðvitaður um réttindi kæranda um að þau væru brott fallin. Telji kærandi yfir vafa hafið að hann eigi lögvarða hagsmuni af nýtingu lóðarinnar, enda sé samkomuleg þess efnis skýrt og óumdeilt. Skipti þar engu þó svo að fyrir mistök hafi bílstæðanna ekki verið getið í deiliskipulagi. Auðsótt mál sé að leiðrétta það og sýna fram á tilvist réttindanna, enda einsýnt að byggingarfulltrúi hafi ekki haft nauðsynleg gögn við höndina þegar hann hafi tekið ákvörðun um að bílastæði kæranda skyldu fjarlægð. Um augljós mistök sé að ræða í þessu máli, enda hafi þrír starfsmenn byggingarfulltrúa lýst því yfir í samtali við lögmann kæranda að byggingarfulltrúi muni ekkert aðhafast í málinu, þó að skýr og afdráttarlaus fyrirmæli hans væru hundsuð.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Af hálfu Reykjavíkurborgar er tekið fram að í máli þessu hafi byggingarfulltrúi tekið ákvörðun um að lóðin Tunguháls 17 skuli nýtt í samræmi við samþykkta aðaluppdrætti, mæliblað og deiliskipulag. Einkaréttarlegir samningar geti ekki rutt úr vegi þeirri kröfu að umgengni um lóð sé í samræmi við þau hönnunargögn og þær ákvarðanir sem teknar hafi verið um nýtingu lóðar. Kærð ákvörðun byggi á 1. mgr. gr. 2.9.2. í byggingarreglugerð nr. 112/2012. Samkvæmt því ákvæði beri byggingarfulltrúa að aðhafast, verði hann þess var, að lóðarfrágangur sé ekki í samræmi við samþykkta aðaluppdrætti, lög, reglugerðir eða byggingarlýsingu.

Athugasemdir lóðarhafa Tunguháls 17: Lóðarhafi tekur fram að hann telji ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 15. febrúar 2017 rétta og hyggst framfylgja henni. Þá sé því mótmælt að samkomulag frá árinu 1999 geti talist þess eðlis að það hafi áhrif á gildi umræddrar ákvörðunar byggingarfulltrúa.

Samkvæmt samþykktu deiliskipulagi fyrir svæðið sé ekki gert ráð fyrir bílastæðum á umræddri lóðarræmu við Tunguháls 17. Þessi skilningur hafi ítrekað fengist staðfestur hjá þar til bærum aðilum. Þýðing þessa sé að það samræmist ekki settum reglum að hafa bílastæði á þessu svæði. Þar af leiðandi geti samkomulagið ekki hafa talist gilt frá upphafi því að hér sé um að ræða samkomulag sem hafi frá undirritun verið andstætt þeim reglum sem aðilar hafi verið bundnir af. Með öðrum orðum hafi þáverandi eigendur ekki getað ráðstafað lóðarræmunni undir bílastæði þrátt fyrir mögulegan vilja þeirra þar um.

Aðstæður á svæðinu beri þess glöggt vitni að það henti engan veginn að nýta umrædda lóðarræmu undir bílastæði. Lóðin að Tunguhálsi 17 sé vinnulóð. Þar séu því vinnutæki á ferð um alla lóð auk þess sem þar sé mikið magn af stálstöplum og fleiru slíku sem tilheyri verktakafyrirtækjum.

Þrátt fyrir að margnefndu samkomulagi hafi verið þinglýst á árinu 1999 þá hafi því ekki verið fylgt eftir samkvæmt efni sínu og sé það mat lóðarhafa að það hafi fallið niður af þeim sökum, enda sé gerður skýr fyrirvari í orðalagi samkomulagsins um nýtingu ræmunnar sem bílastæðis en að öðrum kosti skildi afnotarétturinn falla niður. Lóðarhafi hafi verið eigandi Tunguháls 17 frá árinu 2009 en það hafi ekki verið fyrr en vorið 2016 að eigendur að Tunguhálsi 19 hafi krafist notkunar á lóðarræmunni með vísan til samkomulagsins. Þá hafi eigendur að Tunguhálsi 19 ekki virt ákvæði samkomulagsins um viðhald á malbiki og girðingu á svæðinu líkt og áskilnaður sé gerður um.

Kærandi hafi, allt frá því að málið hafi komið upp árið 2016, verið upplýstur um þá afstöðu lóðarhafa að samkomulagið eigi ekki rétt á sér, enda ógilt frá upphafi vegna áðurgreindra ástæðna, og sé til verulegs óhagræðis fyrir lóðarhafa og löngu fallið niður.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 15. febrúar 2017 um að lóðarhafi Tunguháls 17 skuli fjarlægja bílastæði af lóðinni sem kærandi telur sig hafa afnotarétt yfir samkvæmt þinglýstum samningi frá árinu 1999.

Ef ekki er gengið frá lóð samkvæmt samþykktum uppdráttum, lögum, reglugerðum og byggingarlýsingu, skal gera eiganda eða umráðamanni lóðarinnar aðvart og leggja fyrir hann að bæta úr því sem áfátt er. Byggingarfulltrúi getur krafist úrbóta eða beitt dagsektum sé leyfislausri notkun ekki hætt samkvæmt 56. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki, sbr. og gr. 2.9.2. í byggingarreglugerð nr. 112/2012. Ákvörðun um beitingu þessa þvingunarúrræðis er háð mati stjórnvalds hverju sinni og tekið er fram í athugasemdum við frumvarp það sem varð að mannvirkjalögum að eðlilegt sé að ákvörðun um beitingu úrræðanna sé metin í hverju tilviki, m.a. með tilliti til meðalhófs.

Í gögnum málsins liggur fyrir að embætti byggingarfulltrúa telur staðsetningu bílastæða ekki vera í samræmi við samþykkta uppdrætti af lóðum nr. 17 og 19 við Tunguháls, svo sem fram kemur í bréfi embættisins til eiganda lóðar nr. 17, dags. 15. febrúar 2017. Kom þar fram að honum væri veittur 14 daga frestur til að koma með athugasemdir um málið eða að öðrum kosti fjarlægja bílastæðin innan 30 daga frá móttöku bréfsins. Í rökstuðningi byggingarfulltrúans í Reykjavík fyrir hinni kærðu ákvörðun kemur fram að ekki sé gert ráð fyrir þessum bílastæðum á samþykktum aðaluppdráttum eða deiliskipulagi. Kæranda var ekki tilkynnt um þessa ákvörðun byggingarfulltrúans, þó að ljóst sé að hann eigi hagsmuna að gæta í málinu á grundvelli áðurnefnds þinglýsts samkomulags um afnotarétt bílastæða við lóðamörk umræddra lóða. Það samkomulag var gert á árinu 1999 eða fyrir gildistöku deiliskipulags svæðisins. Kærandi fékk ekki vitneskju um hina kærðu ákvörðun fyrr en að athugasemdafresti liðnum, þegar honum var gert að láta af notum bílastæðanna.

Með gildandi deiliskipulagi frá árinu 2000 er ekki tekin ákvörðun um staðsetningu bílastæða á lóðum skipulagssvæðisins, en samkvæmt gildandi afstöðumynd fyrir lóð nr. 17 við Tunguháls, samþykktri af byggingarfulltrúa 20. ágúst 2013, er gert ráð fyrir bílastæðum á þessum hluta lóðarinnar. Verður því að telja að byggingarfulltrúi hafi byggt ákvörðun sína á röngum forsendum að þessu leyti.

Með vísan til þess er að framan greinir verður að telja að málsmeðferð og rökstuðningi hinnar kærðu ákvörðun sé svo áfátt að ógildingu varði.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 15. febrúar 2017 um að fjarlægja skuli bílastæði af lóðinni Tunguháls 17.

____________________________________
Ómar Stefánsson

______________________________              _____________________________
Aðalheiður Jóhannsdóttir                                     Þorsteinn Þorsteinsson

des 22
Love0

73/2015 Gagnheiði

Með
Árið 2017, fimmtudaginn 23. febrúar, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mættir voru Ómar Stefánsson varaformaður, Ásgeir Magnússon dómstjóri og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 73/2015, kæra á ákvörðun skipulags- og byggingarnefndar Árborgar frá 1. júlí 2015 um að beita ekki þvingunarúrræðum vegna framkvæmda í atvinnuhúsnæði að Gagnheiði 19, Selfossi.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 4. september 2015, er barst nefndinni 7. s.m., kærir ÞGÁ trésmíði slf., Selfossi, þá ákvörðun skipulags- og byggingarnefndar sveitarfélagsins Árborgar frá 1. júlí 2015 að beita ekki þvingunarúrræðum vegna framkvæmda í atvinnuhúsnæði að Gagnheiði 19 á Selfossi. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust frá Sveitarfélaginu Árborg 30. október 2015.

Málsatvik og rök: Árið 2009 fékk einn eigenda í fjöleignarhúsinu Gagnheiði 19 byggingarleyfi fyrir gerð innkeyrsludyra í séreign sína. Ekki var ráðist í framkvæmdir og féll byggingarleyfið því úr gildi ári eftir útgáfu þess skv. þágildandi 44. gr. skipulags- og byggingarlaga nr. 73/1997.

Sótt var um byggingarleyfi fyrir sömu framkvæmd á árinu 2013 en hún fékkst ekki samþykkt þar sem samþykki meðeigenda skorti. Þrátt fyrir það munu framkvæmdir hafa byrjað og eru nú fyrrgreindar innkeyrsludyr í séreign umsækjanda. Einn sameigenda fjöleignarhússins gerði í kjölfar þess þá kröfu á hendur sveitarfélaginu að innkeyrsludyrnar yrðu fjarlægðar. Skipulags- og byggingarfulltrúi sveitarfélagsins aflaði álits tveggja byggingatæknifræðinga af því tilefni og var niðurstaða þeirra sú að framkvæmdirnar hafi ekki teljandi áhrif á burðarvirki hússins. Einnig var öllum eigendum hússins að Gagnheiði 19 tilkynnt um málið og þeim veittur andmælaréttur. Athugasemdir bárust og á fundi skipulags- og byggingarnefndar hinn 1. júlí 2015 var tekin sú ákvörðun að ekki væri tilefni til þess að beita þvingunarúrræðum skv. 55. og 56. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki. Sú ákvörðun var tilkynnt kæranda með bréfi, dags. 7. ágúst 2015, og fór hann fram á rökstuðning fyrir henni með bréfi, dags. 20. s.m. Umbeðinn rökstuðningur barst honum með bréfi, dags. 21. september s.á. Var ákvörðun skipulags- og byggingarnefndar í kjölfarið kærð til úrskurðarnefndarinnar, svo sem að framan greinir.

Kærandi tekur fram að á árinu 2009 hafi eigandi rýmis 103 í húsinu að Gagnheiði 19 fengið útgefið byggingarleyfi, að því er virðist m.a. á grundvelli fundarboðs húsfundar en ekki með samþykki sameigenda. Fram komi í 2. mgr. 6. gr. laga nr. 26/1994 um fjöleignarhús að ytra byrði húss sé sameign allra eigenda þess. Engu að síður hafi verið ráðist í framkvæmdir og umþrættar innkeyrsludyr settar á húsið án þess að lögboðið samþykki sameigenda lægi fyrir.

Sveitarfélagið tekur fram að þegar til álita komi að beita þvingunarúrræðum laga um mannvirki sé hvert tilvik metið sjálfstætt, m.a. með tilliti til meðalhófs, enda sé um íþyngjandi heimildarákvæði að ræða. Skipulags- og byggingarfulltrúi hafi skoðað umdeilda framkvæmd ásamt sérfræðingum og hafi það verið niðurstaða þeirra að breytingarnar hefðu ekki haft umtalsverð áhrif á burðarvirki hússins og að ekki stafaði hætta af þeim. Ekki verði séð að umræddar breytingar á húsnæðinu valdi kæranda óþægindum, ónæði eða skaða. Um sé að ræða iðnaðarhúsnæði þar sem nágrannar verði almennt að þola umferð vinnuvéla, bifreiða o.fl. Á umræddu húsnæði hafi þegar verið innkeyrsludyr, þannig að gera megi ráð fyrir að notkun þess hafi ekki tekið breytingum frá því sem áður hafi verið.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um þá ákvörðun skipulags- og byggingarnefndar Árborgar að hafna kröfu kæranda um beitingu þvingunarrúrræða til að knýja fram að innkeyrsludyr á ytra byrði hússins að Gagnheiði 19 yrðu fjarlægðar.

Í 2. mgr. 55. gr. laga um mannvirki nr. 160/2010 kemur fram að sé byggingarframkvæmd hafin án þess að leyfi sé fengið fyrir henni eða brjóti hún í bága við skipulag geti byggingarfulltrúi, eða eftir atvikum Mannvirkjastofnun, krafist þess að hið ólöglega mannvirki eða byggingarhluti sé fjarlægt. Sinni eigandi ekki þeirri kröfu er heimilt að vinna slík verk á hans kostnað. Sambærilegt ákvæði er að finna í 2. mgr. gr. 2.9.1. í byggingarreglugerð nr. 112/2012, þar sem leyfisveitanda eru veittar sömu heimildir. Í nefndri reglugerð er leyfisveitandi skilgreindur sem það stjórnvald sem gefur eða á að gefa út byggingarleyfi samkvæmt reglugerðinni. Er jafnframt tekið fram að þar sé um að ræða byggingarfulltrúa viðkomandi sveitarfélags eða Mannvirkjastofnun, sbr. 48. tl. gr. 1.2.1. í nefndri reglugerð.

Samkvæmt ótvíræðu orðalagi tilvitnaðra ákvæða mannvirkjalaga og byggingarreglugerðar er byggingarfulltrúum, eða eftir atvikum Mannvirkjastofnun, falið það vald að taka ákvörðun um hvort umræddum þvingunarúrræðum verði beitt í hverju tilviki eða ekki. Til þess ber og að líta að í athugasemdum með frumvarpi því sem varð að mannvirkjalögum kemur fram að lögð sé til sú grundvallarbreyting frá fyrri lögum að sveitarstjórn staðfesti að meginreglu ekki lengur ákvarðanir byggingarfulltrúa og að tilvist byggingarnefnda verði háð gerð sérstakrar samþykktar viðkomandi sveitarstjórnar. Ekki liggur fyrir í málinu að slík samþykkt hafi verið gerð af hálfu Árborgar eftir gildistöku laga um mannvirki og er slík samþykkt ekki á skrá hjá Mannvirkjastofnun í samræmi við fyrirmæli 6. mgr. 7. gr. nefndra laga.

Svo sem áður er lýst tók skipulags- og byggingarnefnd þá ákvörðun að beita ekki þvingunarúrræðum vegna hinna umþrættu framkvæmda, en ekki liggur fyrir að byggingarfulltrúi hafi tekið slíka ákvörðun í málinu. Var hin kærða ákvörðun því ekki tekin af þar til bæru stjórnvaldi samkvæmt áðurgreindum ákvæðum mannvirkjalaga og byggingarreglugerðar. Verður málinu af þeim sökum vísað frá úrskurðarnefndinni, með vísan til 2. mgr. 26. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993, þar sem ekki liggur fyrir í málinu ákvörðun sem bindur endi á mál og borin verður undir úrskurðarnefndina.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

____________________________________
Ómar Stefánsson

______________________________              _____________________________
Ásgeir Magnússon                                                  Þorsteinn Þorsteinsson

 

des 22
Love0

31/2015 Hringbraut

Með
Árið 2017, fimmtudaginn 2. febrúar, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Ómar Stefánsson varaformaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 31/2015, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 8. apríl 2015, um að hafna beitingu þvingunarúrræða vegna meintrar ólögmætar nýtingar á geymslurými í kjallara Hringbrautar 73.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 7. maí 2015, er barst nefndinni 8. s.m., kærir G, Hringbraut 73, Reykjavík, þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 8. apríl 2015 um að hafna beitingu þvingunarúrræða vegna ólögmætrar nýtingar geymslurýmis í kjallara hússins að Hringbraut 73. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi og lagt fyrir byggingarfulltrúa að koma í veg fyrir meinta ólögmæta nýtingu nefnds geymslurýmis.

Gögn málsins bárust frá Reykjavíkurborg 24. september 2015.

Málavextir: Fjöleignarhúsið að Hringbraut 71-73, skiptist í fjórar íbúðir. Kærandi er eigandi íbúðar á annarri hæð í húsi nr. 73 og er í máli þessu deilt um breytta hagnýtingu séreignar í kjallara sem fylgir íbúð á fyrstu hæð í sama húsi. Geymslurýmin í kjallaranum eru átta talsins auk sameignar og eru fjögur í séreign hvorrar íbúðar.

Málið á sér nokkra forsögu en það fór fyrir kærunefnd húsamála sem kvað upp álit sitt nr. 18/2013 hinn 14. október 2013. Kom þar og fram að nefndin taldi að eiganda fyrstu hæðar væri heimilt að leigja út séreign sína í kjallaranum, enda deili leigjandi salerni með leigusala í íbúð hans á fyrstu hæð. Kærunefndin tók þó fram að allt að einu þyrfti samþykki byggingarfulltrúa fyrir breyttri hagnýtingu herbergisins. Þá rataði málið einnig fyrir héraðsdóm Reykjavíkur, en í því máli, nr. E-2093/2014, gerði gagnstefnandi, kærandi í þessu máli, þá kröfu að viðurkennt yrði að óheimilt væri að nýta geymslurými í kjallara til íbúðar og að þeirri hagnýtingu yrði hætt þegar í stað að viðlögðum dagsektum. Með dómi uppkveðnum 26. febrúar 2015 var þeirri kröfu vísað frá þar sem samkvæmt 55. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki sé það hlutverk byggingarfulltrúa viðkomandi sveitarfélags að hafa eftirlit með því að ákvæðum um leyfi fyrir breyttri notkun mannvirkis sé framfylgt, en ákvörðun byggingarfulltrúa lá ekki fyrir á þeim tímapunkti.

Hinn 14. mars 2013 tilkynnti skilmálafulltrúi byggingarfulltrúa honum að í kjölfar kvörtunar hafi verið farin vettvangsferð að Hringbraut 73 og í henni hafi komið í ljós að geymslur í kjallara hússins væru notaðar sem íbúðarherbergi. Samkvæmt byggingarreglugerð nr. 112/2012 væri það óheimilt, en kjallarinn væri niðurgrafinn með aðeins 2,1 m lofthæð og gluggar væru ekki gerðir með það í huga að vera flóttaleið. Með bréfi, dags. 9. apríl s.á., tilkynnti embætti byggingarfulltrúa eiganda umrædds kjallararýmis að við vettvangsskoðun hafi komið í ljós að geymslurými í kjallara væri nýtt sem íbúðarherbergi. Var honum veittur 14 daga frestur til að koma að skriflegum skýringum og athugasemdum vegna málsins og að framangreindum fresti liðnum yrði tekin ákvörðun um framhald máls með hliðsjón af 55. gr. laga um mannvirki og gr. 2.9.2. í byggingarreglugerð. Í málinu liggur ekki fyrir svarbréf frá eiganda kjallararýmisins vegna þessa. Þó kemur fram í tölvupósti frá starfsmanni Reykjavíkurborgar til lögmanns kæranda frá 13. febrúar 2014 að í bréfi frá eiganda sé upplýst að þegar hann festi kaup á geymslunum árið 2003 hafi allar breytingar þegar verið gerðar. Með bréfi, dags. 8. apríl 2015, var kæranda svo tilkynnt að embætti byggingarfulltrúa myndi ekki aðhafast frekar í málinu.

Málsrök kæranda: Kærandi byggir á því að samþykki byggingarfulltrúa þurfi fyrir hinni breyttu notkun umrædds geymsluherbergis, sbr. gr. 2.3.1. í byggingarreglugerð nr. 112/2012. Geymsluherbergið uppfylli ekki skilyrði byggingarreglugerðar til að nýta megi það til íbúðar. Vísað sé til gr. 2.9.1. í byggingarreglugerð varðandi úrræði þau sem byggingarfulltrúa beri að grípa til, liggi fyrir að ekki sé fengið leyfi til nýtingar geymsluherbergjanna til íbúðarnota.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Af hálfu borgaryfirvalda er tekið fram að líkt og fram komi í úrskurði úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála í máli nr. 20/2015 þá sé það í höndum byggingarfulltrúa að meta hvort tilefni sé til beitingar þvingunarúrræða samkvæmt ákvæðum laga um mannvirki og byggingarreglugerðar. Til að slíkt mat teljist málefnalegt verði það að byggja á almannahagsmunum þeim er búi að baki laga- og reglugerðarsetningu á þessu sviði, t.a.m. skipulags-, öryggis- og heilbrigðishagsmunum. Ekki verði talið að greindu ákvæði laganna sé ætlað að tryggja lögvarinn rétt einstaklings til að knýja byggingaryfirvöld til beitingar þvingunarúrræða enda eigi önnur réttarúrræði að tryggja slíka vernd á einstaklingsbundnum hagsmunum.

—–

Eiganda kjallararýmisins var gefinn kostur á að koma að athugasemdum sínum en hann hefur ekki látið málið til sín taka.

Niðurstaða: Í máli þessu er um það deilt hvort eiganda geymsluherbergis í fjöleignarhúsinu að Hringbraut 73 hafi verið heimilt að breyta því í íbúðarherbergi. Samkvæmt gildandi eignaskiptayfirlýsingu er kveðið á um að herbergið sé geymsluherbergi.

Samkvæmt 1. mgr. 1. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála hefur nefndin það hlutverk að úrskurða í kærumálum vegna stjórnvaldsákvarðana og ágreiningsmálum vegna annarra úrlausnaratriða á sviði umhverfis- og auðlindamála eftir því sem mælt er fyrir um í lögum á því sviði. Í samræmi við þetta tekur úrskurðarnefndin lögmæti kærðrar ákvörðunar til endurskoðunar en tekur ekki nýja ákvörðun í málinu. Af þessum sökum tekur nefndin aðeins til úrlausnar kröfu kæranda um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar, en telur það falla utan valdheimilda sinna að ákveða að leggja fyrir byggingarfulltrúa að beita þvingunarúrræðum vegna hagnýtingar fyrrgreinds kjallararýmis, verði hinni kærðu ákvörðun hnekkt. Verður því ekki tekin afstaða til þess hluta kröfugerðar kæranda.

Hafi notkun mannvirkis verið breytt án lögboðins leyfis er byggingarfulltrúa heimilt að stöðva þá notkun, loka mannvirkinu, krefjast úrbóta eða beita dagsektum sé leyfislausri notkun ekki hætt, samkvæmt 55. og 56. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki, sbr. og gr. 2.9.2. í byggingarreglugerð nr. 112/2012. Ákvörðun um beitingu þessara þvingunarúrræða er háð mati stjórnvalds hverju sinni og tekið er fram í athugasemdum við frumvarp það sem varð að mannvirkjalögum að eðlilegt sé að ákvörðun um beitingu úrræðanna sé metin í hverju tilviki, m.a. með tilliti til meðalhófs. Umrædd ákvæði gefa sveitarfélögum kost á að bregðast við, sé gengið gegn almannahagsmunum þeim er búa að baki mannvirkjalögum, svo sem skipulags-, öryggis- og heilbrigðishagsmunum. Með hliðsjón af þessu verður ekki talið að einstaklingum sé tryggður lögvarinn réttur til að knýja byggingaryfirvöld til beitingar þvingunarúrræða vegna einstaklingshagsmuna enda eru þeim tryggð önnur réttarúrræði til þess að verja þá hagsmuni sína. Þótt beiting úrræðanna sé háð mati stjórnvalds þarf ákvörðun þess efnis að vera studd efnislegum rökum, m.a. með hliðsjón af þeim hagsmunum sem búa að baki fyrrgreindum lagaheimildum.

Í gögnum málsins liggur fyrir að embætti byggingarfulltrúa telur notkun umrædds kjallararýmis til íbúðar vera ólögmæta svo sem fram kemur í bréfi embættisins, dags. 9. apríl 2013, til íbúa Hringbrautar 73. Í samskiptum embættis byggingarfulltrúa og lögmanns kæranda í febrúar 2014 kom m.a. fram að embættið telji sig ekki fært um að fullyrða hver raunveruleg notkun rýmisins sé. Þá liggi fyrir álit kærunefndar húsamála nr. 18/2013 þar sem komi fram að eiganda kjallararýmisins sé heimilt að leigja það út til íbúðar án samþykkis kæranda en afla þurfi samþykkis byggingarfulltrúa fyrir breyttri hagnýtingu herbergisins. Einnig hafi komið fram af hálfu eiganda geymsluherbergisins að hann hafi keypt geymslurnar árið 2003 og hafi engar breytingar verið gerðar á rýminu af hans hálfu. Byggingarfulltrúi hafi í öðrum málum freistað þess að gera kröfu um að látið sé af óleyfisbúsetu, t.d. í bílskúrum, og m.a. lagt á dagsektir, en verið gerður afturreka með slíkar ákvarðanir af æðri stjórnvöldum þar sem embættið hafi ekki þótt færa sönnur á búsetuna.

Í bréfi skilmálafulltrúa til byggingarfulltrúa, dags. 14. mars 2013, er staðfest að umdeild kjallarageymsla var notuð til íbúðar og að gluggar gætu ekki nýst sem flóttaleið. Ekkert var því í vegi að embætti byggingarfulltrúa gengi úr skugga um notkun húsnæðisins áður en hin kærða ákvörðun var tekin, sbr. 3. mgr. 37. gr. og 4. mgr. 55. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki, og ekki virðist hafa verið litið til öryggishagsmuna svo sem vegna eldhættu.

Með vísan til þess sem að framan er rakið þykja þeir ágallar vera á rannsókn máls og rökstuðningi hinnar kærðu ákvörðunar að ógildingu varði.
   
Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur verulega dregist sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi hin kærða ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík að beita ekki þvingunarúrræðum vegna meintrar ólögmætrar nýtingar í kjallara á Hringbraut 73.

____________________________________
Ómar Stefánsson

______________________________              _____________________________
Aðalheiður Jóhannsdóttir                                       Þorsteinn Þorsteinsson

des 22
Love0

41/2016 Hvannalundur

Með
Árið 2016, fimmtudaginn 24. nóvember, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mættir voru Ómar Stefánsson varaformaður, Ásgeir Magnússon dómstjóri og Þorsteinn Þorsteinsson byggingar-verkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 41/2016, kæra á ákvörðun sveitarstjórnar Bláskógabyggðar frá 7. apríl 2016 um að synja beiðni um að fjarlægja eða færa til mannvirki á lóð nr. 8 við Hvannalund í Bláskógabyggð.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 25. apríl 2016, er barst nefndinni 27. s.m., kæra eigendur lóðar nr. 10 við Hvannalund, Bláskógabyggð, þá ákvörðun sveitarstjórnar Bláskógabyggðar frá 7. apríl 2016 að synja beiðni um að fjarlægja eða færa til mannvirki á lóðinni að Hvannalundi 8. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi og að sveitarfélaginu verði gert að hlutast til um það að umrætt mannvirki verði fjarlægt eða fært til þannig að það sé að lágmarki 10 m frá lóðamörkum.

Gögn málsins bárust frá sveitarfélaginu 13. júní 2016.

Málavextir: Mál þetta á sér nokkurn aðdraganda, en með úrskurði úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, uppkveðnum 17. apríl 2015, var felld úr gildi ákvörðun byggingarfulltrúa uppsveita Árnessýslu og Flóahrepps frá 13. september 2011 um að sam-þykkja leyfi til að stækka sumarhús á lóðinni nr. 8 við Hvannalund. Taldi úrskurðarnefndin að samkvæmt Aðalskipulagi Bláskógabyggðar, Þingvallasveit 2004-2016 og með vísan til gr. 4.22.2. í skipulagsreglugerð nr. 400/1998 væri ekki heimilt að veita hið umdeilda byggingar-leyfi án undangenginnar deiliskipulagsgerðar.

Kærendur máls þessa, er staðið höfðu að fyrrgreindu málsskoti, sendu 25. maí s.á. tölvubréf til sveitarfélagsins og óskuðu eftir viðbrögðum þess við ofangreindum úrskurði. Töldu þeir ljóst að reist hefði verið nýbygging án gildandi heimilda. Stæði hún á lóðarmörkum en slíkt hefði verið óheimilt samkvæmt skipulagsreglugerð nr. 400/1998 og var þess farið á leit að upplýst yrði hvort til stæði að færa eða fjarlægja umrædda byggingu. Áréttuðu kærendur fyrirspurn sína með tölvubréfi 13. júní s.á. sem byggingarfulltrúi svaraði með bréfi 15. s.m. Á fundi skipulagsnefndar 25. júní 2015 var afgreiðslu málsins frestað og byggingarfulltrúa falið að leita álits lögfræðings um málið. Mun lögmaður kærenda hafa fengið þær upplýsingar frá byggingarfulltrúa í ágúst s.á. að unnið væri að umsögn vegna málsins og með tölvupósti lögmanns kærenda til byggingarfulltrúa 12. október 2015 var óskað frekari upplýsinga um fyrrnefnda umsögn. Með bréfi skipulagsfulltrúa til eigenda Hvannalundar 8, dags. 12. febrúar 2016, kom fram að gerð hefði verið sú krafa að stækkun sumarhúss þeirra yrði fjarlægð og var þeim veittur frestur til að koma að sjónarmiðum sínum. Bárust athugasemdir þeirra með bréfi, dags. 17. febrúar s.á.
Málið var tekið fyrir á fundi skipulagsnefndar 10. mars 2016 og eftirfarandi m.a. fært til bókar: „Skipulagsnefnd fellst ekki á að efnisrök eða hagsmunir séu fyrir því að fjarlægja húsið frá lóðarmörkum. Vinna við breytingu á aðalskipulagi sveitarfélagsins stendur nú yfir og er fyrirhugað að þeirri vinnu ljúki á haustmánuðum. Afgreiðslu umsóknar um byggingarleyfi er því frestað til 1. október 2016.“ Voru kærendur upplýstir um afgreiðslu skipulagsnefndar með tölvubréfi 31. mars 2016 í kjölfar fyrirspurnar þeirra um erindi sitt. Staðfesti sveitarstjórn nefnda afgreiðslu skipulagsnefndar 7. apríl s.á.

Málsrök kærenda: Kærendur benda á að ákvæði 2. mgr. 55. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki sé heimildarákvæði sem undirorpið sé frjálsu mati stjórnvalda. Verði ákvarðanir sem sveitarfélag taki á grundvelli ákvæðisins að fela í sér hagsmunamat, þar sem hagsmunir þriðja aðila sem ósáttur sé við bygginguna séu vegnir á móti hagsmunum byggingaraðila. Við ákvarðanatöku þurfi að fara að stjórnsýslulögum og málefnaleg sjónarmið að liggja til grundvallar. Af dómum Hæstaréttar megi ráða að þau sjónarmið sem skipti máli við nefnt hagsmunamat séu meðalhóf, huglæg afstaða eiganda mannvirkis, réttmætar væntingar og fjárhagsleg sjónarmið. Ekki hafi farið fram neitt slíkt mat af hálfu sveitarfélagsins í máli þessu. Viðbygging við umrætt sumarhús hafi verið reist án tilskilinna leyfa og síðar hafi byggingarmagni við lóðarmörk kærenda verið mótmælt við grenndarkynningu. Hafi sveitar-félagið farið þess á leit að byggingarmagn yrði ekki aukið á lóðarmörkum en þeim tilmælum hafi ekki verið fylgt eftir. Bæði sveitarfélagið og framkvæmdaraðili hafi vitað að ekki mætti veita leyfi fyrir framkvæmdunum án deiliskipulags vegna ákvæða í aðalskipulagi. Sé eign kærenda að Hvannalundi 10 ósöluhæf sökum fyrrnefndrar byggingar.

Málsrök Bláskógabyggðar: Sveitarfélagið bendir á að samkvæmt 2. mgr. 55. gr. laga um mannvirki sé byggingarfulltrúa heimilt að mæla fyrir um niðurrif óleyfisframkvæmdar. Sé ákvörðun þessi háð mati stjórnvalds hverju sinni, þar sem m.a. þurfi að taka tillit til meðalhófs. Geti kærendur ekki knúið byggingaryfirvöld til beitingar úrræðis þessa, enda séu þeim tryggð önnur réttarúrræði til að verja einstaklingsbundna hagsmuni sína. Megi hér vísa til úrskurðar úrskurðarnefndarinnar í máli nr. 90/2012. Í öndverðu hafi ekki verið um óleyfisframkvæmd að ræða. Hafi byggingarleyfið verið fellt úr gildi vegna formannmarka á veitingu þess. Byggingarmagn við lóðamörk hafi verið óbreytt og ekki stafi hætta af húsinu. Hagsmunir kærenda og lóðarhafa Hvannalundar 8 hafi verið metnir við afgreiðslu málsins og skipulagssjónarmið höfð í huga. Þá liggi ekkert fyrir um að húseign kærenda hafi rýrnað í verði eða að þeir hafi orðið fyrir tjóni sökum þessa.

Athugasemdir lóðarhafa Hvannalundar 8: Sjónarmið umræddra lóðarhafa liggja fyrir í gögnum málsins. Þar kemur fram að þeir hafi árið 1991 fest kaup á lóðinni Hvannalundi 8 ásamt húsi reistu árið 1959. Árið 2010 hafi verið ákveðið að styrkja eldri undirstöður hússins og bæta við nýjum undirstöðum og endurnýja bita. Einnig hafi verið ákveðið að sækja um leyfi til að breyta gluggum, hækka þakið og lengja það yfir verönd sem sé í suður. Byggingarmagn á lóðarmörkum yrði það sama og áður. Við grenndarkynningu hafi allir hagsmunaðilar samþykkt nefndar breytingar nema eigendur Hvannalundar 10. Byggingarleyfi hafi síðan verið gefið út og hafi þá verið farið af stað og viðhald klárað. Hafi úrskurðarnefndin fellt leyfið úr gildi eingöngu þar sem ekki hafi mátt gefa það út fyrr en búið væri að deiliskipuleggja greint svæði.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um lögmæti ákvörðunar sveitarstjórnar Bláskógabyggðar um að synja beiðni kærenda um að beitt verði úrræðum 2. mgr. 55. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki til að fjarlægja eða færa til mannvirki á lóðinni að Hvannalundi 8 við mörk lóðar þeirra. Í tilvitnuðu ákvæði er mælt fyrir um að ef byggingarframkvæmd sé hafin, án þess að leyfi sé fengið fyrir henni eða hún brjóti í bága við skipulag, geti byggingarfulltrúi krafist þess að hið ólöglega mannvirki eða byggingarhluti sé fjarlægt.

Sveitarstjórn er heimilt með sérstakri samþykkt samkvæmt 7. gr. mannvirkjalaga að kveða á um að í sveitarfélaginu starfi byggingarnefnd sem fjalli um byggingarleyfisumsókn áður en byggingarfulltrúi gefi út byggingarleyfi og hafi að öðru leyti eftirlit með stjórnsýslu hans fyrir hönd sveitarstjórnar. Er sveitarstjórn og heimilt að gera það að skilyrði fyrir útgáfu byggingar-leyfis af hálfu byggingarfulltrúa að byggingarnefnd eða sveitarstjórn hafi samþykkt útgáfuna, sbr. 2. mgr. 7. gr. laganna. Í ákvæðinu er ekki vikið að því hvort ákvörðun um beitingu þvingunarúrræða 2. mgr. 55. gr. laganna geti orðið með öðrum hætti en þar greinir. Ekki liggur fyrir að Bláskógabyggð hafi sett sér slíka samþykkt, en skv. 6. mgr. 7. gr. nefndra laga skal samþykkt sem sett er samkvæmt lagagreininni lögð fyrir umhverfis- og auðlindaráðherra til staðfestingar og birt af sveitarstjórn í B-deild Stjórnartíðinda. Enn fremur skal hún færð inn í rafrænt gagnasafn Mannvirkjastofnunar. Hins vegar er tekið fram í 48. gr. samþykktar um stjórn sveitarfélagsins Bláskógabyggðar nr. 592/2013, sem birt var í B-deild Stjórnartíðinda 27. júní s.á., að skipulagsnefnd fari með skipulagsmál skv. 6. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 og byggingarmál skv. 7. gr. laga um mannvirki. Samþykktin er sett með stoð í 9. og 18. gr. sveitarstjórnarlaga nr. 138/2011 og var hún staðfest af innanríkisráðherra. Liggur því fyrir að sú samþykkt á ekki stoð í 7. gr. mannvirkjalaga og hefur hún ekki verið sett með þeim hætti sem þar er mælt fyrir um. Getur hún því ekki vikið til hliðar fyrirmælum 2. mgr. 55. gr. laganna um að það sé á forræði byggingarfulltrúa að meta og taka ákvörðun um beitingu þess þvingunarúrræðis sem þar greinir. Synjun skipulagsnefndar og sveitarstjórnar á erindi kærenda hefur því ekki þýðingu að lögum þar sem málið var ekki afgreitt af þar til bæru stjórnvaldi lögum samkvæmt.

Með vísan til þess sem að framan er rakið liggur ekki fyrir í málinu ákvörðun sem bindur endi á mál sem borin verður undir úrskurðarnefndina, sbr. 2. mgr. 26. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993, og verður máli þessu því vísað frá nefndinni. 

Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

____________________________________
Ómar Stefánsson

______________________________              _____________________________
Ásgeir Magnússon                                                  Þorsteinn Þorsteinsson