málsmeðferð Archives - Page 4 of 19 - Úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála

feb 12

102/2020 Rjúpnabraut

Með UUA

Árið 2021, fimmtudaginn 11. febrúar, fundaði úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála í gegnum fjarfundabúnað. Þátt tóku Ómar Stefánsson varaformaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 102/2020, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúa Bláskógabyggðar frá 16. september 2020 að synja beiðni um að fjarlægja eða lækka sumarhúsið á lóð nr. 9 við Rjúpnabraut.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 15. október 2020, er barst nefndinni sama dag, kærir Krókshlíð ehf., lóðarhafi Rjúpnabrautar 10, Bláskógabyggð, þá ákvörðun byggingarfulltrúa uppsveita Árnessýslu frá 16. september 2020 að synja beiðni um að fjarlægja eða lækka sumarhúsið á lóð nr. 9 við Rjúpnabraut. Gerð er sú krafa að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og lagt verði fyrir byggingarfulltrúa að taka ákvörðun um fjarlægingu eða lækkun á sumarhúsinu á nefndri lóð.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Bláskógabyggð 9. nóvember 2020.

Málavextir: Mál þetta hefur áður komið til kasta úrskurðarnefndarinnar. Hinn 4. mars 2020 lagði lóðarhafi Rjúpnabrautar 9 fram umsókn um byggingarleyfi sem tekin var fyrir á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa sama dag. Á aðaluppdráttum sem fylgdu byggingarleyfis-umsókninni kom fram að um væri að ræða sumarhús á lóð umsækjanda með rishæð, 131,8 m² að flatarmáli og með 5,8 m mænishæð. Í fundargerð var bókað að sótt hefði verið um að setja hús niður á steinsteyptan grunn sem tæki mið af landi í kringum húsið. Fyrir lægju gögn vegna hæðarmælinga á lóð og sökkli. Eigandi hefði áður verið búinn að fá byggingarleyfi fyrir sumarhúsi með risi sem yrði samtals 131,8 m² á umræddri lóð. Að endingu var bókað að umsóknin samræmdist gildandi deiliskipulagi og var hún samþykkt. Þeirri ákvörðun byggingarfulltrúa var skotið til úrskurðarnefndarinnar af hálfu lóðarhafa Rjúpnabrautar 10 með kröfu um ógildingu hennar. Með úrskurði nefndarinnar í kærumáli nr. 29/2020, uppkveðnum 4. júní 2020, hafnaði nefndin kröfu kæranda um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar. Vísaði nefndin til þess að í mars 2007 hefði verið samþykkt breyting á skilmálum deiliskipulags frístundabyggðar í landi Úthlíðar sem tók m.a. til stærða húsa á skipulagssvæðinu. Með breytingunni væri heimilað að reisa allt að 280 m² frístundahús og 30 m² aukahús á hverri lóð, en nýtingarhlutfall mætti þó ekki fara yfir 0,03. Þá var og tiltekið að „mænishæð húsanna, þar sem jörð stendur hæst, megi vera 6,5 m“. Þá tiltók nefndin í niðurstöðu sinni að í hinu kærða byggingarleyfi væri heimiluð bygging að flatarmáli 131,8 m² með 5,8 m mænishæð. Nýtingarhlutfall umræddrar lóðar yrði samkvæmt því 0,027. Samkvæmt því væri ljóst að stærð hússins og mænishæð hefðu ekki farið í bága við skilmála gildandi deiliskipulags.

Í kjölfar uppkvaðningar úrskurðarins sendi kærandi bréf til sveitarstjóra Bláskógabyggðar, dags. 24. ágúst 2020. Í bréfinu voru gerðar athugasemdar við samþykkt þess deiliskipulags sem hin kærða ákvörðun byggingarfulltrúans væri byggð á. Taldi kærandi að samþykkt þess hefði ekki farið fram með lögmætum hætti, nánar tiltekið samþykki á þeim skilmála deiliskipulagsins um að „mænishæð húsanna, þar sem jörð stendur hæst, má vera 6,5 m“. Vísað var til þess að deiliskipulagsbreytingin hefði verið auglýst til kynningar í Lögbirtingablaðinu, Blaðinu og Glugganum 26. apríl til 24. maí 2007. Í auglýsingunum hefðu allar upplýsingar komið fram, nema þær sem hefðu varðað breytingu á skilmálum um mænishæð húsanna. Kærandi telji ljóst vera að umrædd breyting hefði ekki verið samþykkt í sveitarstjórn í aðdraganda auglýsingarinnar. Hvernig slíkur skilmáli hefði komist inn í deiliskipulagið eftir birtingu auglýsingarinnar væri kæranda hulin ráðgáta. Með hliðsjón af þessu krafðist kærandi þess að sveitarfélagið kæmi því til leiðar að sumarhúsið á lóð nr. 9 við Rjúpnabraut yrði fjarlægt án tafar eða lækkað svo það uppfyllti skilmála deiliskipulagsins um mænishæð eins og það hefði verið áður en breytingin var gerð.

Sveitarstjórn Bláskógabyggðar beindi erindi kæranda til byggingarfulltrúa sem tók það fyrir á afgreiðslufundi 16. september 2020. Í fundargerð var bókað að kröfu um að fjarlægja sumarbústað á lóð nr. 9 við Rjúpnabraut í Úthlíð eða að húsið yrði lækkað væri hafnað. Ítarlegur rökstuðningur yrði sendur kröfuaðila. Í bréfi byggingarfulltrúa til kæranda, dags. 16. september 2020, eru færð fram frekari rök fyrir hinni kærðu ákvörðun. Í bréfinu eru m.a. raktar þær breytingar sem gerðar voru á deiliskipulagi frístundabyggðar í landi Úthlíðar í Biskupsstungum árið 2007 og gerð grein fyrir málavöxtum í kærumáli nr. 29/2020 fyrir úrskurðarnefndinni. Ályktaði byggingarfulltrúi að endingu að hin umrædda bygging væri í samræmi við gildandi deiliskipulagsskilmála svæðisins og málsmeðferð við afgreiðslu byggingarleyfisins væri lögmæt. Því væri ekki um óleyfisframkvæmd að ræða. Hvorki væri því lagaskilyrði né tilefni til að beita 2. mgr. 55. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki til að þvinga það fram að húsið yrði fjarlægt eða lækkað.

Málsrök kæranda: Kærandi skírskotar til þess að í hinni kærðu ákvörðun byggingarfulltrúa sé ekki tekin afstaða til málsástæðna í erindi kæranda. Óskað hafi verið eftir nánari skýringum frá byggingarfulltrúa og sveitarstjóra Bláskógabyggðar. Í tölvupóstsamskiptum kæranda og sveitarfélagsins hafi sveitarstjóri gert tilraunir til þess að útskýra fyrir kæranda að afgreiðsla deiliskipulagsins hafi staðist lög en án árangurs. Frekari upplýsingar hefðu aftur á móti borist sem hafi verið til þess fallnar að styrkja grunsemdir kæranda um að samþykkt deiliskipulagsins hefði verið ólögmæt. Þannig hafi sveitarstjóri sent kæranda auglýsta skilmálabreytingu sem hefði birst í B-deild Stjórnartíðinda 16. ágúst 2007. Í auglýsingunni segi að í samræmi við skipulags- og byggingarlög nr. 73/1997 hafi sveitarstjórn Bláskógabyggðar samþykkt eftirfarandi deiliskipulag og deiliskipulagsbreytingu: „2. Breyting á deiliskipulagi frístundabyggðar í landi Úthlíðar í Biskupstungum, skilmálabreyting.“ Í auglýsingunni hafi þó hvergi verið minnst á skilmálabreytinguna um leyfilega mænishæð húsa á hinu deiliskipulagða svæði sem renni frekari stoðum undir að skilmálinn hafi ekki verið samþykktur með lögmætum hætti.

Það veki athygli að kærandi hafi fengið í hendur tvær mismunandi útgáfur af greinargerð með deiliskipulaginu sem báðar eigi að heita samþykktar af sveitarstjórn. Fyrri útgáfan hafi að geyma greinargerðina á einni blaðsíðu, en þar sé hvergi að finna ummerki þess að hún hafi verið samþykkt. Við greinargerðina hafi svo verið hengt blað með staðfestingarstimpli skipulagsfulltrúa. Ómögulegt sé að vita um tengingu þess blaðs eða stimpilsins við sjálfa greinargerðina. Seinni útgáfan hafi verið lögð fram við meðferð úrskurðarnefndarinnar á málinu sem hafi verið kært til nefndarinnar 4. mars 2020. Þá hafi stimplinum í fyrri útgáfu greinargerðarinnar verið bætt neðst við greinargerðina sjálfa svo allt hafi verið á einu blaði. Leturstærðinni hafi einnig verið breytt til samræmis við letrið í greinargerðinni. Virðist vera að sveitarfélagið hafi afritað stimpil og undirskrift skipulagsfulltrúans á aukablaði fyrri útgáfunnar og límt það við sjálfa greinargerðina. Engar skýringar hafi verið veittar um ofangreint föndur starfsfólks sveitarfélagsins við greinargerð deiliskipulagsins. Telji kærandi þessa framreiðslu sveitarfélagsins á gögnum málsins með miklum ólíkindum, en ljóst megi vera að alvarlegt sé ef átt hafi verið við gögnin til einhvers konar matreiðslu á málsástæðum sveitarfélagsins fyrir stjórnsýslunefnd sem hafi mál þess til skoðunar. Sé þess óskað að úrskurðarnefndin taki þetta til sérstakrar athugunar. Það athugast einnig að byggingarfulltrúi hafi vísað til úrskurðar nefndarinnar í máli nr. 29/2020 um gildi deiliskipulagsins. Það hafi enga þýðingu fyrir þetta mál enda hafi þau álitaefni sem nú séu borin undir nefndina ekki verið til umfjöllunar í því máli sem hafi varðað ákvörðun byggingarfulltrúa til veitingar byggingarleyfis.

Kærandi hafi mikla hagsmuni af málinu. Sumarhúsið sem nú sé verið að reisa á lóðinni nr. 9 standi örstutt frá sumarhúsi hans. Skilmálar eldra deiliskipulags hafi gert ráð fyrir að mænishæð húsa, þar sem hús standi hæst, mætti vera 6,5 m. Sumarhúsið sem standi andspænis lóð kæranda fari hins vegar langt yfir slíkar takmarkanir og rýri gríðarlega lífsgæði þeirra sem noti sumarhús og lóð hans.

Málsrök Bláskógabyggðar: Af hálfu sveitarfélagsins er þess krafist að úrskurðarnefndin hafni kröfum kæranda í málinu. Er bent á að mál þetta hafi áður komið til kasta úrskurðarnefndarinnar, en með úrskurði sínum 4. júlí 2020 í máli nr. 29/2020 hafi nefndin staðfest að umdeilt byggingarleyfi hefði verið í samræmi við skipulag og hafi því kröfu um ógildingu ákvörðunar byggingarfulltrúa verið hafnað. Þá hafi úrskurðarnefndin staðfest með umfjöllun í niðurstöðu sinni að ákvæði um 6,5 m mænishæð þaðan sem jörð standi hæst væri í gildandi deiliskipulagi. Verði ekki annað séð en að úrskurðarnefndin hafi með fyrri úrskurði sínum tekið afstöðu til þess að umrætt deiliskipulag hafi verið lögmætt og að byggingarleyfið hafi verið í samræmi við gildandi deiliskipulag. Verði því ekki séð að þörf sé fyrir nefndina að leysa úr þessum ágreiningi aftur í ljósi þess að úrskurðir nefndarinnar séu fullnaðarúrskurðir á stjórnsýslustigi, sbr. 6. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefndina. Hefði því verið eðlilegra að kærandi hefði krafist endurupptöku ef hann teldi skilyrði endurupptöku skv. 24. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 vera fyrir hendi.

Af hálfu Bláskógabyggðar sé sem fyrr byggt á því að málsmeðferð þeirrar breytingar sem hafi verið gerð á deiliskipulagi árið 2007 hafi verið lögum samkvæmt og skýrt hafi komið fram í gögnum sem hafi fylgt þeirri breytingu að mænishæð húsa á svæðinu mætti vera 6,5 m þar sem jörð standi hæst. Beiðni um breytingu á skilmálum deiliskipulagsins hafi fyrst verið tekin fyrir á 34. fundi skipulagsnefndar sveitarfélagsins 8. febrúar 2007. Þar hafi komið fram að í þágildandi deiliskipulagi hafi verið heimilt að byggja allt að 100 m² frístundahús og 10 m² aukahús, með 6,5 m mænishæð frá jörðu þar sem jörð standi hæst. Samkvæmt þessu sé ljóst að í eldra deiliskipulagi hafi verið gert ráð fyrir að mænishæð húsa væri 6,5 m frá jörðu þar sem það standi hæst. Með umræddri breytingu hafi því ekki staðið til að breyta reglum um mænishæð heldur fyrst og fremst leyfilegum fermetrafjölda húsa á svæðinu. Þá sé einnig ljóst að töluvert misræmi hafi verið milli skipulaga á svæðinu og margar smáar deiliskipulagsbreytingar hafi verið gerðar á götum og lóðum innan svæðisins. Með breytingu á heildarsvæðinu sem hafi verið gerð 6. mars 2007 hafi þessu verið breytt og deiliskipulag svæðisins samræmt. Með þeirri breytingu sem samþykkt hafi verið 6. mars 2007 hafi því ákvæði deiliskipulags um mænishæð húsa verið samræmd fyrir heildarsvæði þannig að miðað væri við 6,5 m þar sem jörð standi hæst. Verði því að telja að um hafi verið að ræða þarfa samræmingu sem hafi stuðlað að auknu réttaröryggi í skipulagsmálum á svæðinu.

Tekið hafi verið fram í greinargerð með breytingu á deiliskipulagi, dags. 25. apríl 2007, að hámarks mænishæð yrði 6,5 m. Ljóst sé að greinargerð með deiliskipulagi teljist almennt til skipulagsgagna. Samkvæmt 4. mgr. 23. gr. þágildandi skipulags- og byggingarlaga nr. 73/1997 sé ljóst að greinargerð tilheyri deiliskipulaginu og sé sá þáttur þess þar sem einstök atriði séu skýrð ítarlegar. Eðli máls samkvæmt komi því ekki allt fram í auglýsingu sem sé birt vegna þeirra breytinga sem séu gerðar. Í auglýsingu sem birt sé í B-deild Stjórnartíðinda komi almennt aðeins fram helstu atriði sem felist í breytingunni. Með auglýsingu um breytingu á deiliskipulaginu sem hafi verið birt í B-deild Stjórnartíðinda 16. ágúst 2007, hafi þannig aðeins verið tilteknar þær helstu breytingar sem gerðar hefðu verið á deiliskipulaginu, þ.e. að hámarksstærð frístundahúsa yrði 280 m² og hámarksstærð aukahúss yrði 30 m² og að nýtingarhlutfall mætti ekki vera hærra en 0,03. Hvað varði hæð húsa sé ljóst að ekki hafi deiliskipulaginu verið beinlínis breytt hvað þetta varðaði þar sem heimiluð mænishæð í eldra deiliskipulagi hafi verið 6,5 m. Hins vegar hafi ákvæði deiliskipulags um hæð húsa verið samræmt samhliða breytingu á deiliskipulaginu og telja verði eðlilegt að slíkt hafi verið tiltekið í greinargerð með breytingu á deiliskipulaginu. Þá sé einnig ljóst að málsmeðferð breytingarinnar hafi að öðru leyti verið í samræmi við ákvæði þágildandi skipulags- og byggingarlaga nr. 73/1997.

Sveitarfélagið telji ásakanir um meint skjalafals vera verulega ámælisverðar og ómálefnalegar. Ásökunum kæranda sé alfarið vísað á bug. Ljóst sé að þessar „mismunandi“ útgáfur af greinargerðinni séu eitt og sama skjalið. Annað skjalið, sem hafi verið skilað til úrskurðarnefndarinnar í fyrra máli, hafi verið skalað niður svo bæði greinargerð og undirskrift kæmust fyrir á sömu blaðsíðu. Ljóst sé að slíkt hafi verið gert við ljósritun, einungis til þess að einfalda lestur skjalsins og minnka umfang þess. Getur slíkt ekki undir nokkrum kringumstæðum talist skjalafals enda ljóst að um sama skjal sé að ræða og hafi slíkt engin áhrif á gildi skjalsins eða í því sem þar komi fram. Sé rétt að úrskurðarnefndin skoði hvort tilefni og heimilt sé að ávíta kæranda vegna þessara röngu ásakana.

Viðbótarathugasemdir kæranda: Kærandi mótmælir því að úrskurðarnefndin hafi slegið því föstu í fyrra máli að deiliskipulagið, sem sé til umfjöllunar í málinu, hafi verið gilt. Kærandi hafi lagt fram ný gögn um samþykkt hins umrædda deiliskipulags sem ekki hafi legið fyrir í hinu fyrra máli, þar sem sveitarfélagið hefði m.a. lagt fram gögn um samþykkt deiliskipulagsins sem hafi verið til þess fallin að gefa villandi mynd af deiliskipulagsferlinu. Vísist um það til umfjöllunar í kæru um tvær mismunandi útgáfur af greinargerð með deiliskipulaginu sem lagðar hafi verið fram til nefndarinnar. Þá verði ekki talið að svör sveitarfélagsins við athugasemdum kæranda um framreiðslu þessara gagna séu mjög frambærileg. Þær skýringar sem sveitarfélagið gefi á misræmi skjalanna séu frekar máttlausar, þar sem sagt sé að um eitt og sama skjalið sé að ræða, en seinna skjalið hafi verið „skalað niður“ svo bæði undirskrift og greinargerð kæmust fyrir á einni blaðsíðu.

Í greinargerð sveitarfélagsins sé því svo haldið fram að ekki hafi verið nauðsynlegt að taka fram mænishæð í auglýsingu þar sem helsta breytingin hafi snúið að stærð og fermetrafjölda húsa. Þessu sé mótmælt. Í fyrsta lagi telji kærandi að aldrei hafi staðið til hjá sveitarstjórn að breyta skilmála um mænishæð, sé litið til gagna málsins, en hvað sem því líði sé um að ræða gríðarlega breytingu frá fyrra skipulagi sem varði hagsmuni allra íbúa á svæðinu.

Niðurstaða: Samkvæmt 1. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlinda-mála er það hlutverk nefndarinnar að úrskurða í kærumálum vegna stjórnvaldsákvarðana og í ágreiningsmálum vegna annarra úrlausnaratriða á sviði umhverfis- og auðlindamála eftir því sem mælt er fyrir um í lögum á því sviði. Í samræmi við þetta tekur úrskurðarnefndin lögmæti kærðrar ákvörðunar til endurskoðunar en tekur ekki nýja ákvörðun í málinu eða leggur fyrir stjórnvöld að taka tiltekna ákvörðun. Verður því einvörðungu tekin afstaða til þeirrar kröfu kæranda að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi.

Kærandi byggir málflutning sinn einna helst á því að samþykkt breytingar á deiliskipulagi frístundabyggðar í landi Úthlíðar í Biskupstungum 6. mars 2007 hafi ekki verið lögum samkvæmt. Umþrætt breyting var samþykkt í sveitarstjórn 6. mars 2007 og birt í B-deild Stjórnartíðinda 30. ágúst s.á. Samkvæmt 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 er kærufrestur einn mánuður frá því að kæranda varð kunnugt eða mátti vera kunnugt um ákvörðunina. Sé um að ræða ákvarðanir sem sæta opinberri birtingu telst kærufrestur frá birtingu ákvörðunar. Kærufrestur vegna deiliskipulagsbreytingarinnar er því löngu liðinn og kemur málsmeðferð eða efni hennar þegar af þeirri ástæðu ekki til skoðunar hjá úrskurðarnefndinni.

Í máli þessu er deilt um þá ákvörðun byggingarfulltrúa Bláskógabyggðar að synja beiðni um að fjarlægja eða lækka sumarhúsið á lóð nr. 9 við Rjúpnabraut. Það er hlutverk byggingarfulltrúa hvers sveitarfélags að hafa eftirlit með því að mannvirki og notkun þeirra sé í samræmi við útgefin leyfi og beita eftir atvikum þvingunarúrræðum, sbr. 55. og 56. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki. Er nánar kveðið á um það í 2. mgr. 55. gr. mannvirkjalaga að sé byggingarframkvæmd hafin án þess að leyfi sé fengið fyrir henni eða hún brjóti í bága við skipulag geti byggingarfulltrúi krafist þess að hið ólöglega mannvirki eða byggingarhluti séu fjarlægð. Er ákvörðun um beitingu þessa þvingunarúrræðis háð mati stjórnvalds hverju sinni en tekið er fram í athugasemdum við 55. gr. laganna í frumvarpi því sem varð að mannvirkjalögum að eðlilegt sé að ákvörðun um beitingu þess sé metin í hverju tilviki, m.a. með tilliti til meðalhófs. Gefur umrætt ákvæði sveitarfélögum kost á að bregðast við sé gengið gegn almannahagsmunum þeim er búa að baki mannvirkjalögum, svo sem skipulags-, öryggis- og heilbrigðishagsmunum. Þótt beiting úrræðanna sé háð mati stjórnvalds þarf ákvörðun þess efnis að vera studd efnislegum rökum, m.a. með hliðsjón af þeim hagsmunum sem búa að baki ákvæðum laga um mannvirki.

Ákvörðun byggingarfulltrúa um að hafna kröfu um beitingu þvingunarúrræða var m.a. studd þeim rökum að hin umdeilda bygging væri í samræmi við skilmála gildandi deiliskipulags og málsmeðferð við afgreiðslu byggingarleyfis mannvirkisins hefði verið lögmæt. Í því sambandi var vísað til úrskurðar úrskurðarnefndarinnar í kærumáli nr. 29/2020 þar sem því var slegið föstu að hið kærða byggingarleyfi hefði ekki farið í bága við skilmála gildandi deiliskipulags. Verður að telja að hin kærða ákvörðun byggingarfulltrúa um að hafna beitingu þvingunarúrræða hafi verið studd efnislegum rökum.

Að öllu framangreindu virtu verður kröfu kæranda um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar því hafnað.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um ógildingu ákvörðunar byggingarfulltrúa uppsveita Árnessýslu frá 16. september 2020 um að synja beiðni um að fjarlægja eða lækka sumarhúsið á lóð nr. 9 við Rjúpnabraut.

jan 27

Love0

120/2020 Neðan Sogsvegar

Með UUA

Árið 2021, föstudaginn 22. janúar, tók Nanna Magnadóttir, formaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, með heimild í 3. mgr. 3. gr. laga nr. 130/2011, fyrir:

Mál nr. 120/2020, kæra á ákvörðun sveitarstjórnar Grímsnes- og Grafningshrepps frá 21. október 2020 um að leggja til að óveruleg breyting verði unnin á deiliskipulagi frístundabyggðar í landi Norðurkots vegna lóðarinnar Neðan-Sogsvegar 4.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 18. nóvember 2020, er barst nefndinni sama dag, kærir lóðarhafi Neðan-Sogsvegar 4, þá ákvörðun sveitarstjórnar Grímsnes- og Grafningshrepps frá 21. október 2020 að leggja til að óveruleg breyting verði unnin á deiliskipulagi frístundabyggðar í landi Norðurkots vegna lóðarinnar Neðan-Sogsvegar 4. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Grímsnes- og Grafningshreppi 8. janúar 2021.

Málsatvik og rök: Á fundi skipulagsnefndar Grímsnes- og Grafningshrepps 14. október 2020 var tekin fyrir athugasemd lóðarhafa Neðan-Sogsvegar 4A varðandi breytingu á deiliskipulagi frístundabyggðar í landi Norðurkots. Gerð var athugasemd við að byggingarreitur innan lóðar nr. 4 nái yfir svæði sem standi töluvert hærra en bústaður á lóð nr. 4A. Bygging þar geti verið veruleg ógnun við friðhelgi þeirra auk þess að vera sjónmengun. Var óskað eftir því að viðkomandi deiliskipulagsbreyting yrði felld úr gildi og nýtt deiliskipulag unnið sem tæki tillit til athugasemda varðandi byggingarreit. Lagði skipulagsnefnd til að óveruleg breyting yrði unnin á deiliskipulagi og byggingarreitur lóðar nr. 4 minnkaður. Á fundi sveitarstjórnar 21. október 2020 var samþykkt að gera óverulega breytingu á deiliskipulaginu. Var skipulagsfulltrúa falið að ljúka málinu á grundvelli 2. mgr. 43. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Skyldi niðurstaða sveitarstjórnar og skipulagsbreytinga grenndarkynnt lóðarhafa lóðar nr. 4 og honum gefinn kostur á andmælum.

Kærandi telur að óviðkomandi aðilar séu að ganga freklega á eignarrétt hans að ástæðulausu. Erfiðara verði að skipta upp lóðinni í tvær aðskildar lóðir. Verði settar hömlur á byggingarreitinn rýri það verðgildi eignarinnar umtalsvert. Skipulagsnefnd hafi farið fram úr sínum valdheimildum með því að samþykkja athugasemdir lóðarhafa lóðar nr. 4A án röksemda. Engin ákvörðun hafi verið tekin um að byggja á umdeildu svæði. Það svæði sem standi hærra en húsið á lóð nr. 4A sé hóll og því óheppilegt sem byggingasvæði. Lóðarhafar þeirrar lóðar hafi ekki rétt á að krefjast skerðingar á byggingarreitnum.

Sveitarfélagið bendir á að deiliskipulagsbreyting vegna breyttrar legu byggingarreits hafi ekki verið kláruð þar sem ákveðið hafi verið að bíða með grenndarkynningu þar til niðurstaða úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála lægi fyrir. Hin kærða ákvörðun hafi því ekki tekið gildi og enn eigi eftir að grenndarkynna fyrirhugaðar breytingar skv. 2. mgr. 43. gr. skipulagslaga. Því verði ekki séð að um kæranlega ákvörðun sé að ræða, sbr. 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála.

Niðurstaða: Samkvæmt 1. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála hefur úrskurðarnefndin það hlutverk að úrskurða í kærumálum vegna stjórnvaldsákvarðana og ágreiningsmálum vegna annarra úrlausnaratriða á sviði umhverfis- og auðlindamála eftir því sem mælt er fyrir um í lögum á því sviði. Samkvæmt 2. mgr. 26. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 verða þó ákvarðanir sem ekki binda enda á mál ekki kærðar til æðra stjórnvalds. Hin kærða ákvörðun sveitarstjórnar frá 21. október 2020, um að leggja til að óveruleg breyting verði unnin á deiliskipulagi frístundabyggðar í landi Norðurkots vegna lóðarinnar Neðan-Sogsvegar 4, er ekki lokaákvörðun í skilningi 2. mgr. 26. gr. stjórnsýslulaga heldur liður í málsmeðferð deiliskipulagsbreytingar. Ákvörðun um breytingu á deiliskipulagi tekur ekki gildi fyrr en að undangenginni samþykkt sveitarstjórnar og að lokinni birtingu auglýsingu um gildistöku hennar í B-deild Stjórnartíðinda. Verður henni þá fyrst skotið til úrskurðarnefndarinnar og sætir þá deiliskipulagsbreytingin og öll málsmeðferð hennar lögmætisathugun nefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

jan 27

Love0

62/2020 Garðarsbraut, Húsavík

Með UUA

Árið 2021, fimmtudaginn 21. janúar, fundaði úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála í gegnum fjarfundabúnað. Þátt tóku Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Ásgeir Magnússon dómstjóri.

Fyrir var tekið mál nr. 62/2020, kæra vegna synjunar byggðarráðs Norðurþings frá 11. júní 2020 á endurskoðun og endurgreiðslu sorphirðugjalda sem lögð voru á vegna fasteignarinnar Garðarsbrautar 12, Húsavík, árin 2018, 2019 og 2020.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 10. júlí 2020, er barst nefndinni 15. s.m., kærir Bjarkarkot ehf. þá ákvörðun byggðarráðs Norðurþings frá 11. júní 2020 að synja um „endurgreiðslu og niðurfellingu sorphirðugjalda“ sem lögð voru á kæranda vegna fasteignarinnar Garðarsbrautar 12, Húsavík, árin 2018, 2019 og 2020. Skilja verður málatilbúnað kæranda svo að gerð sé krafa um að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Norðurþingi 23. ágúst 2020 og 30. nóvember s.á.

Málavextir: Hinn 13. maí 2020 sendi kærandi sveitarstjóra Norðurþings bréf þar sem þess var óskað að álagning sorphirðugjalds vegna eignar hans Garðarsbrautar 12, fastanúmer 215-2556, 228-6800 og 228-6801, yrði endurskoðuð og gjaldið endurgreitt fyrir tímabilið 1. mars 2018 til og með 1. maí 2020. Mun kærandi starfrækja gistiþjónustu í húsnæðinu.

Á fundi byggðarráðs Norðurþings 11. júní 2020 var erindi kæranda tekið fyrir og eftirfarandi bókað: „Byggðarráð felur sveitarstjóra að taka saman minnisblað og leggja fyrir ráðið að viku liðinni. Sveitarstjóra er falið að svara erindunum og tjá íbúðareigendum að sveitarfélagið sjái sér ekki fært að verða við óskum um niðurfellingu sorphirðugjalda.“ Með tölvupósti 16. s.m. var kæranda tilkynnt niðurstaða málsins og var vísað til þess að samkvæmt lögum, reglugerðum og samþykktum væru lögð gjöld á alla íbúðareigendur í Norðurþingi, þar með talin sorphirðugjöld, enda væri húsnæðið skráð sem íbúðarhúsnæði. Væri hins vegar tilefni til þess að eign yrði skráð sem atvinnuhúsnæði breyttust álögð gjöld til samræmis við lög, reglugerðir og samþykktir þannig að sorphirðugjöld væru ekki innheimt og þar með á ábyrgð eiganda húsnæðisins að kaupa slíka þjónustu. Var jafnframt tekið fram að óskaði eigandi Garðarsbrautar 12 eftir því að fasteignin yrði skráð sem atvinnuhúsnæði og fengi þar með felld niður sorphirðugjöld á vegum sveitarfélagsins væri sjálfsagt að verða við þeirri beiðni og skyldi hún berast skipulags- og byggingarfulltrúa Norðurþings á tiltekið netfang.

Málsrök kæranda: Kærandi tekur fram að hann hafi eignast húsnæðið að Garðarsbraut 12 í upphafi árs 2018 og hafi ætlunin verið að gera upp íbúðirnar og leigja út til ferðamanna í skammtímaleigu. Hafi Norðurþing bent kæranda á að heppilegast væri að skrá húsnæðið sem íbúðarhúsnæði þar sem auðveldara væri að selja íbúðirnar í sitthvoru lagi og að hver íbúð hefði sitt fastanúmer. Fljótlega eftir að kærandi hafi komið að rekstri húsnæðisins hafi honum orðið það ljóst að sorpmálum væri mjög ábótavant. Sorpílátum hafi verið illa sinnt. Þau hafi verið losuð sjaldan og gjarnan innsigluð þar sem ekki hafi verið hægt að fylgjast með réttri flokkun. Til að koma í veg fyrir áframhaldandi sóðaskap og óþægindi hefði verið óskað eftir því að sveitarfélagið fjarlægði sorpílátin þar sem tíðni losunar og stærð ílátanna hentaði ekki þeirri starfsemi sem væri í húsnæðinu. Sveitarfélagið hefði fjarlægt sorpílátin, eins og óskað hefði verið eftir, og hætt allri þjónustu við húsnæðið. Hefði kæranda ekki verið bent á að bærinn gæti komið til móts við þarfir eigenda í sorphirðumálum og hefði kærandi ekki haft vitneskju um slíkt. Hann hefði því óskað eftir því að Íslenska gámafélagið (ÍGF), sem sjái um sorphirðu fyrir sveitarfélagið, útvegaði stórt sorpílát og tæki að sér losun þess eftir pöntunum. ÍGF hafi verið greitt fyrir leigu á sorpíláti og losun á sorpi síðan í mars árið 2018. Í maí 2020 hafi kæranda þótt kostnaður við sorphirðu orðinn óvenju hár og við nánari skoðun hefði komið í ljós að sveitarfélagið hefði innheimt gjöld fyrir sorphirðuþjónustu allt frá því að óskað hefði verið eftir því við sveitarfélagið að þjónustu við Garðarsbraut 12 yrði hætt, sem það hefði og gert.

Hinn 13. maí 2020 hefði kærandi sent sveitarfélaginu formlegt bréf þar sem þess hefði verið óskað að sorphirðugjöld fyrir fasteignir með fastanúmerin 215-2556, 228-6800 og 228-6801 yrðu endurgreidd yfir tiltekið tímabil og þau felld niður í kjölfarið þar sem kostnaður sveitarfélagsins vegna þjónustu við sorphirðu vegna húsnæðisins væri enginn. Hefði beiðnin verið tekin fyrir á fundi byggðarráðs Norðurþings hinn 11. júní 2020 og henni hafnað.

Í 1. gr. gjaldskrár Norðurþings um meðhöndlun og förgun sorps árið 2020 sé tilgreind upphæð árlegs þjónustugjalds vegna meðhöndlunar og förgunar úrgangs í Norðurþingi til þess að standa undir kostnaði við sorphirðu. Í 3. gr. gjaldskrárinnar segi að gjöld fyrir meðhöndlun og urðun úrgangs skuli innheimt með fasteignagjöldum. Í 8. gr. samþykktar nr. 646/2017 um meðhöndlun úrgangs í Norðurþingi frá 3. júlí 2017 komi fram að sveitarstjórn sé heimilt að fenginni umsögn heilbrigðisnefndar að setja gjaldskrá og innheimta sorphirðugjöld til að standa straum af öllum kostnaði við sorphirðu. Þar komi einnig fram að gjöld megi aldrei vera hærri en sem nemi rekstrarkostnaði fyrir veitta þjónustu. Jafnframt segi í ákvæðinu að gjöld miðist við stærð og fjölda íláta, magn úrgangs og tíðni sorphirðu.

Í máli þessu sé tekist á um hvort þjónustugjöldum við sorphirðu samkvæmt gjaldskrá sveitarfélagsins sé beitt eins og um fasteignaskatt sé að ræða. Sorphirðugjöld vegna Garðarsbrautar séu sannanlega hærri en sem nemi rekstrarkostnaði sveitarfélagsins við þjónustuna, auk þess sem gjöldin séu augljóslega ekki miðuð við stærð, fjölda, magn úrgangs eða tíðni sorphirðu vegna eignarinnar. Engu máli skipti hvort húsnæðið sé skráð sem íbúðarhúsnæði eða atvinnuhúsnæði þar sem kostnaður við þjónustuna hafi ekki lent á sveitarfélaginu. Sorphirðugjöldin séu ekki ætluð til annars en að standa undir rekstrarkostnaði við sorphirðu.

Verði að gera ríka kröfu á ríki og sveitarfélög um að þau sinni upplýsingagjöf og leiðbeiningaskyldu skv. 7. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993, en sveitarfélaginu hefði verið í lófa lagið að benda á að sorphirðugjöld yrðu eftir sem áður innheimt vegna fasteignanna óháð því hvort kærandi þæði þjónustu af hálfu sveitarfélagsins eða ekki. Sveitarfélaginu beri að tryggja jafnræði á milli eigenda fasteigna og að einstaka aðilar greiði ekki hærri gjöld en sanngjarnt sé hverju sinni. Því beri að líta til meðalhófs við ákvarðanir sínar, taka mið af reglum varðandi sorphirðu og innheimta ekki þjónustugjöld fyrir þjónustu sem hafi ekki verið veitt í tvö og hálft ár.

Sveitarfélaginu sé ekki stætt á því að leggja gjöld á fyrirtækið vegna þjónustu við sorphirðu fasteigna þess fyrir tímabilið 1. mars 2018 og út árið 2020 þar sem engin þjónusta hafi þá verið veitt og enginn kostnaður fallið á sveitarfélagið. Greitt hafi verið samviskusamlega fyrir losun á því sorpi sem fallið hafi til á tímabilinu. Ekki sé verið að reyna að komast hjá því að greiða fyrir losun og urðun á því sorpi sem til falli. Umrætt húsnæði sé skráð sem íbúðarhúsnæði en ekki atvinnuhúsnæði. Öllum tilmælum sveitarfélagsins í þá veru að fyrirtækið breyti skráningu húsnæðisins í atvinnuhúsnæði, til þess eins að bæta sveitarfélaginu upp tekjumissi í gegnum þjónustugjöld við sorphirðu, sé alfarið hafnað.

Málsrök Norðurþings: Sveitarfélagið bendir á að skv. 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála sé kærufrestur til nefndarinnar einn mánuður frá því að kæranda hafi verið kunnugt eða mátt vera kunnugt um ákvörðun. Samkvæmt 8. gr. laga nr. 55/2003 um meðhöndlun úrgangs skuli sveitarstjórnir ákveða fyrirkomulag söfnunar á heimilis- og rekstrarúrgangi í sveitarfélagi. Hafi sveitarfélagið á því tímabili sem hér um ræði byggt á samþykkt sinni nr. 646/2017 um meðhöndlun úrgangs í sveitarfélaginu frá 3. júlí 2017, sem sæki lagastoð í framangreint ákvæði laga nr. 55/2003 og lög nr. 7/1998 um hollustuhætti og mengunarvarnir.

Árlega hafi sveitarfélagið samþykkt gjaldskrá vegna meðhöndlunar og förgunar úrgangs í sveitarfélaginu. Gjaldskrá fyrir árið 2018 hafi verið samþykkt af sveitarstjórn 29. nóvember 2017, gjaldskrá fyrir árið 2019 hafi verið samþykkt 13. desember 2018 og gjaldskrá fyrir árið 2020 hinn 4. desember 2019. Í öllum tilvikum hafi gjaldskrárnar tekið gildi 1. janúar viðkomandi ár. Krafa kæranda nái til áranna 2018, 2019 og 2020. Kærandi hafi keypt þær þrjár íbúðir sem um ræði með kaupsamningi, dags. 31. janúar 2018. Fyrir vikið hafi álagningarseðill ársins 2018 verið sendur á fyrri eiganda en aðrir innheimtuseðlar á kæranda. Samkvæmt kaupsamningi skyldi gefa út afsal 15. febrúar 2018 og verði að leggja til grundvallar að eigi síðar en þá hafi kæranda verið kynntur álagningarseðill vegna fasteignagjalda. Afsali hafi ekki enn verið þinglýst. Kæranda hafi verið sendir álagningarseðlar vegna 2019 hinn 7. febrúar það ár og vegna 2020 hinn 10. febrúar það ár. Kærandi hafi hingað til greitt umrædda álagningu fasteignagjalda athugasemdalaust, eða allt þar til 14. maí 2020.

Kærandi geti ekki búið til nýjan kærufrest með því að krefjast endurgreiðslu á þegar greiddum sorphirðugjöldum. Kærufresturinn byrji að líða þegar gjöldin séu lögð á. Sé það í síðasta lagi þegar álagningarseðill vegna gjaldanna sé sendur til viðkomandi gjaldanda. Samkvæmt 2. mgr. 4. laga nr. 130/2011 hafi kærufrestur vegna sorphirðugjalda runnið út 10. mars 2018 vegna gjalda það ár, 9. mars 2019 vegna gjalda það ár og 11. mars 2020 vegna gjalda það ár. Kærufrestur hafi því verið löngu liðinn þegar kæra hafi verið lögð fram 10. júlí 2020.

Í kæru komi kröfugerð ekki skýrt fram. Orðalagið í kæru verði ekki skilið öðruvísi en svo að það sé álagningin sem verið sé að kæra, en ekki synjun á endurgreiðslu. Þannig segi í upphafsorðum niðurstöðukafla kærunnar: „Norðurþingi er ekki stætt að leggja gjöld á Bjarkarkot ehf. vegna þjónustu við sorphirðu fasteigna fyrirtækisins …“ Sé litið svo á að kröfugerðin lúti að ákvörðun sveitarfélagsins um að hafna endurgreiðslu, þá blasi við að yrði sú ákvörðun felld úr gildi þá breytti það engu um réttarástandið, álagningin stæði eftir sem áður. Kærandi hafi þannig ekki lögvarða hagsmuni af slíkri niðurstöðu sem væri í reynd ekkert annað en lögfræðileg álitsgerð.

Við ákvörðun gjaldskrár vegna þjónustugjalda sé sveitarfélögum veitt ákveðið svigrúm til að haga gjaldtökunni með almennum hætti og þurfi þau ekki að sýna fram á að gjaldið samsvari kostnaði gagnvart hverjum einstökum viðtakanda þjónustunnar. Sérstaklega komi fram í 2. mgr. 23. gr. laga nr. 55/2003 að sveitarfélagi sé heimilt að ákveða gjaldið sem fast gjald á hverja fasteignareiningu miðað við fjölda sorpíláta og/eða þjónustustig. Norðurþing hafi, eins og önnur sveitarfélög, valið þessa leið við gjaldtöku og ákvarðað samræmt gjald vegna meðhöndlunar úrgangs á allar íbúðir í sveitarfélaginu. Ekki sé hægt að útiloka að eigendur einstakra íbúða geti rökstutt að kostnaður við þjónustuna gagnvart þeim sé lægri en þau gjöld sem greidd séu. Nægilegt sé að sveitarfélagið sýni fram á almenna, gagnsæja og sanngjarna álagningu gjalda og að gjaldtöku sé ekki þannig hagað að hagnaður sé af starfseminni að jafnaði.

Eftirfarandi sé samantekt úr bókhaldi sveitarfélagsins vegna sorphirðu þess árin 2015 til 2019:

Ár Tekjur* Gjöld Niðurstaða

2015 59.621.844 84.431.826 24.809.982

2016 59.958.717 70.178.809 10.220.092

2017 62.178.687 56.092.237 -6.086.450

2018 57.217.959 61.694.150 4.476.191

2019 58.187.505 70.906.279 12.718.774

Nettó 297.164.712 343.303.301 46.138.589

*Sorphirðugjald og sorpeyðingargjald

Árið 2017 hafi tekjur orðið aðeins hærri en bein útgjöld vegna sorphirðu sveitarfélagsins. Þótt sveitarfélagið telji að það hefði getað rökstutt óbreytta gjaldtöku hafi verið ákveðið að lækka gjöldin árið 2018 vegna þessa, þannig að bein útgjöld við starfsemina væru meiri en allar tekjur vegna hennar. Áætlun 2020 geri ráð fyrir tapi af starfseminni.

Sveitarfélagið hafi beinlínis lögbundna heimild til að ákveða fast gjald á hverja fasteignar-einingu miðað við þjónustustig. Skráning eigna kæranda sem íbúða skilgreini þjónustustig og skyldur sveitarfélagsins í þessum efnum. Kæranda hafi verið veitt sama þjónusta og sama þjónustustig og öðrum íbúðareigendum. Ekki sé hægt að bera ábyrgð á því hvort aðrir en þeir sem dvelji í íbúð noti sorpílát sem tilheyri þeirri íbúð og hver séu viðbrögð íbúðareigenda við slíku. Tíðari tæmingar eða notkun annarra íláta séu á ábyrgð hvers fasteignareigenda. Íbúðareigandi virðist ekki hafa snúið sér til sveitarfélagsins árið 2018 heldur samið beint við þjónustuaðila sveitarfélagsins um aðra tilhögun. Ekki fáist séð að kostnaðurinn hafi tekið nokkrum breytingum við þessa aðgerð kæranda.

Áréttað sé að það standist ekki viðurkennd lagasjónarmið að ætla sveitarfélagi að reikna út kostnað við hverja staka íbúð fyrir sig, heldur sé nægilegt að deila allri gjaldtöku á eignir með sama þjónustustig með gagnsæjum og sanngjörnum hætti. Það sé gert og þrátt fyrir það nægi heildartekjur ekki til að standa straum af öllum kostnaði við að veita þjónustuna. Sé gjaldtakan þannig á allan hátt innan ramma þeirra reglna sem gildi um þjónustugjöld.

Viðbótarathugasemdir kæranda: Kærandi ítrekar að sveitarfélagið hafi um árabil ekki þurft að þjónusta Garðarsbraut 12 vegna losunar sorps, en hafi engu að síður innheimt gjöld af kæranda fyrir þjónustuna. Ljóst sé að Norðurþing innheimti gjald sem eigi ekki rétt á sér og sé bent á að í lögum nr. 150/2019 um innheimtu opinberra skatta og gjalda segi í 8. gr. um endurgreiðslu oftekins fjár að stjórnvöldum beri að hafa frumkvæði að endurgreiðslu þegar þeim verði ljóst að ofgreitt hafi verið.

—–

Aðilar hafa gert ítarlegri grein fyrir máli sínu. Þau sjónarmið verða ekki rakin nánar hér en úrskurðarnefndin hefur haft þau til hliðsjónar við úrlausn málsins.

Niðurstaða: Ágreiningur máls þessa snýst um álagningu sorphirðugjalda á kæranda vegna eigna hans að Garðarsbraut 12 fyrir árin 2018, 2019 og 2020 og synjun á kröfu hans um endurgreiðslu þeirra gjalda. Kærufrestur til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála er einn mánuður frá því að kæranda varð kunnugt um eða mátti vera kunnugt um ákvörðun, sbr. 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála. Berist kæra að liðnum kærufresti skal vísa henni frá skv. 1. mgr. 28. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993, nema afsakanlegt verði talið að kæra hafi ekki borist fyrr eða veigamiklar ástæður mæli með því að kæra verði tekin til meðferðar. Þó skal kæru ekki sinnt skv. 2. mgr. nefndrar 28. gr. ef meira en ár er liðið frá því að ákvörðun var tilkynnt aðila. Hin kærðu gjöld voru lögð á með álagningarseðlum, dags. 7. febrúar 2018, 7. febrúar 2019 og 10. febrúar 2020. Leitaði kærandi til sveitarfélagsins með ósk um endurgreiðslu 13. maí 2020 og 15. júlí s.á. barst úrskurðarnefndinni kæra máls þessa með bréfi, dags. 10. s.m., sem póstlagt var þann dag. Meira en ár var þá liðið frá því að álagning vegna sorphirðu árið 2019 var tilkynnt kæranda með álagningarseðlum og einnig frá því að hún var tilkynnt fyrri eiganda með sama hætti vegna sorphirðu 2018. Kærandi eignaðist fasteignir þær sem um ræðir með kaupsamningi, dags. 31. janúar 2018, og var afsal gefið út honum til handa 15. febrúar s.á., en þá fer almennt fram uppgjör gjalda milli aðila. Var einnig liðið meira en ár frá því tímamarki þegar kæran var móttekin. Í samræmi við fyrirmæli 2. mgr. 28. gr. stjórnsýslulaga, sbr. 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011, verður kæru kæranda vegna álagningar þessara ára því ekki sinnt og þeim kröfum hans vísað frá úrskurðarnefndinni.

Samkvæmt 3. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 geta þeir einir kært stjórnvaldsákvarðanir til nefndarinnar sem eiga lögvarða hagsmuni tengda þeirri ákvörðun sem kærð er. Verður við úrlausn þessa atriðis að meta hagsmuni og tengsl kærenda við úrlausn málsins, þ.e. hvort þeir eigi verulegra, sérstakra og lögvarinna hagsmuna að gæta. Við meðferð máls þessa hefur sveitarfélagið upplýst að það hafi fellt niður sorphirðugjöld vegna ársins 2020, en það hafi ekki fordæmisgildi gagnvart álagningu fyrri eða síðari ára. Hefur úrskurðarnefndin undir höndum álagningarseðla, dags. 2. október 2020, þar sem fram kemur að álagning sorphirðugjalds á kæranda vegna fasteigna hans hafi verið felld niður. Eftir niðurfellingu gjaldanna hefur álagning ársins 2020 ekki lengur réttarverkan að lögum. Á kærandi af þeim sökum ekki lengur lögvarinna hagsmuna að gæta af úrlausn um lögmæti gjaldtöku þess árs. Verður kröfum kæranda hvað það ár varðar því einnig vísað frá úrskurðarnefndinni.

Svo sem áður greinir óskaði kærandi eftir endurskoðun álagningar sorphirðugjalda með bréfi, dags. 13. maí 2020, en því erindi var synjað af byggðarráði 11. júní s.á. Synjun um endurupptöku máls bindur á það enda að nýju og er því stjórnvaldsákvörðun sem kæranleg er til úrskurðarnefndarinnar. Kæra til nefndarinnar var póstlögð 10. júlí s.á og hún því nægilega snemma framkomin hvað varðar ákvörðun um synjun á endurgreiðslu sorphirðugjalda vegna áranna 2018 og 2019, sem ekki hafa verið felld niður, og verður sá hluti málsins því tekinn til efnismeðferðar.

Samkvæmt 24. gr. stjórnsýslulaga á aðili máls rétt á því að mál sé tekið til meðferðar á ný að vissum skilyrðum uppfylltum. Þannig kemur fram í 1. tl. 1. mgr. 24. gr. að aðili máls eigi rétt á því að mál sé tekið til meðferðar á ný hafi ákvörðun byggst á ófullnægjandi eða röngum upplýsingum um málsatvik. Í 2. tl. nefndrar málsgreinar er svo kveðið á um að aðili eigi rétt á endurupptöku máls hafi íþyngjandi ákvörðun um boð eða bann byggst á atvikum sem breyst hafi verulega frá því að ákvörðun var tekin. Þó er mælt fyrir um það í 2. mgr. 24. gr. laganna að eftir að þrír mánuðir eru liðnir frá því að aðila var tilkynnt um ákvörðun skv. 1. tl. 1. mgr., eða aðila var eða mátti vera kunnugt um breytingu á atvikum þeim sem ákvörðun skv. 2. tl. 1. mgr. var byggð á, verði beiðni um endurupptöku máls þó ekki tekin til greina, nema að fengnu samþykki frá öðrum aðilum málsins. Þá verður, samkvæmt nefndu ákvæði, mál ekki tekið upp að nýju ef ár er liðið frá fyrrgreindum tímamörkum nema veigamiklar ástæður mæli með því.

Ljóst er að þegar beiðni kæranda um endurupptöku barst Norðurþingi voru allir þeir tímafrestir er tilgreindir eru í 24. gr. stjórnsýslulaga löngu liðnir. Í athugasemdum við 2. mgr. 24. gr. í frumvarpi því sem varð að stjórnsýslulögum kemur fram að skilyrði hennar séu sett m.a. til að viðhalda hæfilegri festu í stjórnsýsluframkvæmd. Er og tekið fram að telji aðili þörf á endurupptöku máls beri honum að bera fram beiðni þar að lútandi án ástæðulauss dráttar.

Við mat á því hvort endurupptaka eigi mál ber að líta til eðlis þess hverju sinni og málsatvika allra, sem og þeirra sjónarmiða sem leiða má af skilyrðum ákvæðanna um tímafresti. Eiga fyrrgreind sjónarmið einnig við um rétt til endurupptöku máls sem leiða má af ólögfestum reglum stjórnsýsluréttarins þótt þær reglur kunni að vera rýmri en gert er ráð fyrir í ákvæðum stjórnsýslulaga. Þau rök voru færð fyrir synjun sveitarfélagsins á beiðni kæranda um endurskoðun að það „sjái sér ekki fært“ að verða við óskum um niðurfellingu sorphirðugjalda án þess að rakið væri af hvaða orsökum það væri. Í tilkynningu til kæranda var þó tekið fram að um álagningu á alla íbúðareigendur væri að ræða en álögð gjöld myndu breytast yrði eign skráð sem atvinnuhúsnæði, en til þess þyrfti að koma fram beiðni íbúðareiganda. Af nefndum gögnum verður hins vegar hvorki ráðið að afstaða hafi verið tekin til þess hvort álagningin hefði t.d. byggst á ófullnægjandi eða röngum upplýsingum um málsatvik, sbr. 1. tl. 1. mgr. 24. gr. stjórnsýslulaga, né að fram hafi farið mat á því hvort veigamiklar ástæður mæltu með því að endurskoða álagninguna, sbr. 2. mgr. sama lagaákvæðis. Í þessu sambandi skal tekið fram að undir meðferð kærumáls þessa leitaði úrskurðarnefndin upplýsinga hjá sveitarfélaginu um númer og birtingu gjaldskráa þeirra sem nefnd álagning byggðist á, en skv. 4. mgr. 23. gr. laga nr. 55/2003 um meðhöndlun úrgangs skal láta birta í B-deild Stjórnartíðinda gjaldskrár vegna gjalds fyrir meðhöndlun úrgangs, s.s. sorphirðu. Fengust þau svör að ekki yrði séð að gjaldskrár þær sem um ræðir hefðu fengið númer en vísað til þess að þær hefðu verið birtar opinberlega á vef Norðurþings. Þrátt fyrir eftirgrennslan úrskurðarnefndarinnar verður ekki séð að umræddar gjaldskrár hafi verið birtar í B-deild Stjórnartíðinda. Með hliðsjón af framangreindu var því fullt tilefni til þess fyrir sveitarfélagið að leggja sérstakt mat á og taka afstöðu til þess hvort vafi um lögmæti álagningar hinna umdeildu gjalda ætti að leiða til endurskoðunar álagningarinnar, þrátt fyrir þann tíma sem liðinn væri frá henni. Er því óhjákvæmilegt að fella úr gildi synjun byggðarráðs á beiðni kæranda um endurskoðun og endurgreiðslu álagðra gjalda vegna áranna 2018 og 2019. Hins vegar verður öðrum kröfum kæranda vísað frá úrskurðarnefndinni, eins og áður er komið fram.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi ákvörðun byggðarráðs Norðurþings frá 11. júní 2020 um að synja um endurskoðun og endurgreiðslu álagningar sorphirðugjalda vegna áranna 2018 og 2019 á kæranda vegna Garðarsbrautar 12, Húsavík.

Öðrum kröfum kæranda er vísað frá úrskurðarnefndinni.

jan 11

Love0

88/2020 Ásvallagata

Með UUA

Árið 2021, föstudaginn 8. janúar, fundaði úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála í gegnum fjarfundabúnað. Þátt tóku Ómar Stefánsson varaformaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 88/2020, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 14. júlí 2020 um að veita byggingarleyfi fyrir breytingu á þaksvölum hússins að Ásvallagötu 21.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 28. september 2020, er barst nefndinni 30 s.m., kæra eigendur, Ásvallagötu 23, þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 14. júlí 2020 að veita byggingarleyfi fyrir breytingu á þaksvölum hússins að Ásvallagötu 21. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi. Jafnframt eru gerðar kröfur um að framkvæmdin uppfylli öll lög og reglugerðir, að haft verði nákvæmara eftirlit, að gengið verði frá húsi kærenda eins og það hafi upphaflega verið, að skoðað verði hvort byggingarstjóri hafi tilheyrandi starfsleyfi og tryggingar og að kærendur séu upplýstir ef breytingar verði á fyrirhuguðum verklokum.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Reykjavíkurborg 26. október 2020.

Málavextir: Hinn 7. nóvember 2006 samþykkti byggingarfulltrúinn í Reykjavík umsókn um byggingarleyfi sem fólst m.a. í því að gera þaksvalir og aðkomurými úr gleri á húsinu nr. 21 við Ásvallagötu, en byggingarleyfið var síðan endurnýjað á árinu 2009. Gerð var breyting á leyfinu árið 2010 sem fólst m.a. í því að breyta þakgerð á þaksvölum úr glerþaki í bárujárnsþak. Þá var aftur gerð breyting á leyfinu árið 2017 sem fólst m.a. í því að samþykkja reyndarteikningar af þaksvölum vegna lokaúttektar. Leyfishafar festu kaup á fasteigninni að Ásvallagötu 21 í júní 2018, en frágangi vegna framkvæmda á þaksvölum mun þá ekki hafa verið lokið.

Með bréfi, dags. 19. maí 2020, sendu kærendur minnisblað til byggingarfulltrúa vegna framkvæmdanna þar sem þeir lýstu áhyggjum sínum vegna þeirra. Kom þar m.a. fram að íbúar í húsi kærenda hafi orðið varir við leka í íbúðum sínum sem þeir telji að megi rekja til framkvæmdanna. Gerðu kærendur ýmsar kröfur í minnisblaðinu, þ. á m. að ef fyrirhugað væri að leyfa breytingar á verklokum yrðu þeir upplýstir um það. Hinn 1. júlí 2020 sóttu leyfishafar um byggingarleyfi fyrir breytingum á þaksvölum hússins og kom þar fram að einungis væri um útfærslubreytingar að ræða. Breytingar hafi verið gerðar á hliðarveggjum aðliggjandi húsa en séu alfarið innan lóðarmarka Ásvallagötu 21. Á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 14. s.m. var bókað að sótt væri um leyfi til að breyta áður samþykktu byggingarleyfi vegna lokaúttektar sem fælist í því að gaflar yrðu klæddir á húsinu. Var umsóknin samþykkt.

Málsrök kærenda: Kærendur vísa til þess að þeir hafi fyrst fengið fregnir af samþykki umdeilds byggingarleyfis þegar þeir hafi haft samband við byggingarfulltrúa 10. september 2020. Því sé kæran lögð fram innan kærufrests.

Samþykki umsóknarinnar hafi komið kærendum á óvart þegar tekið sé tillit til þess að þeir hafi sent minnisblað til byggingarfulltrúa 19. maí 2020 þar sem skilmerkilega hafi verið gerð grein fyrir fjölmörgum göllum við framkvæmd þaksvalanna. Í umsókninni komi fram að ekki sé um stækkun að ræða heldur einungis útfærslubreytingu. Hið rétta sé að svalirnar hafi breikkað um 180 cm, 90 cm hvoru megin, frá þeim áformum sem hafi verið grenndarkynnt og þau samþykkt. Í umsókninni segi einnig að allar breytingar séu innan lóðarmarka Ásvallagötu 21, en hið rétta sé að til standi að klæða gaflinn á Ásvallagötu 23. Svalagólfið muni ná upp að húsgafli húss kærenda og svalirnar séu 4-5 m2 stærri en á fyrri teikningum. Að kærendum óspurðum hafi verið byggt ofan á þak þeirra og göt boruð í vegg og bárujárn, sem gæti hafa valdið leka og geti valdið leka í framtíðinni.

Samkvæmt 2. mgr. 43. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 skuli bera breytingar sem þessar undir nágranna sem eigi hagsmuna að gæta áður en samþykki sé veitt. Hagsmunir kærenda séu miklir en vatnstjón hafi nú þegar orðið í þremur íbúðum vegna leka frá svölum. Teikningarnar, sem sýni að gólf svalanna endi upp við gafl, hafi aldrei verið bornar undir kærendur. Fjölmargir sérfræðingar séu sammála um að svalagólf sem endi við samskeyti húsa feli í sér aukna hættu á vatnsleka, en á þeim teikningum sem kynntar hafi verið fyrir kærendum og þeir samþykkt hafi 90 cm þakkantur verið á húsi Ásvallagötu 21, á milli svalanna og gaflsins á húsi kærenda. Þegar áður samþykktar teikningar séu bornar saman við þær teikningar sem nú hafi verið samþykktar sjáist greinilega að um umtalsverða stækkun sé að ræða. Þá sé eldvörnum ábótavant þar sem þak hafi verið hækkað með forsköluðum timburvegg á milli húsanna, en einnig sé forskalaður timburveggur, þ.e. timbur með vírneti og steypu, yfir steyptum eldvarnarvegg milli húsanna.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Af hálfu borgaryfirvalda er gerð krafa um frávísun málsins þar sem kærufrestur skv. 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála hafi verið liðinn þegar kæra barst nefndinni. Ljóst megi vera að kærendum hafi verið kunnugt um framkvæmdina allt frá því fyrst hafi verið leitað leyfis þeirra vegna framkvæmdarinnar. Hafi kærendur verið meðvitaður um framkvæmdirnar, sbr. nýlegt erindi þeirra til byggingarfulltrúa.

Árið 2010 hafi þaki yfir svölum samkvæmt byggingarlýsingu verið breytt úr glerþaki í hefðbundið bárujárnsþak. Sótt hafi verið um samþykki fyrir reyndarteikningum af þaksvölum vegna lokaúttektar sem varði útfærslu þaksvala á árinu 2017. Með hinu kærða byggingarleyfi hafi verið sótt um samþykki fyrir nýrri útfærslu á þaki svalanna þar sem byggt sé glerhýsi ofan á þær. Samkvæmt uppdráttum sem fylgt hafi byggingarleyfisumsókn sé breytingin innan þeirra stærðarmarka sem samþykktar hafi verið árið 2017 og því sé ekki um að ræða stækkun. Kærð stækkun hafi í raun átt sér stað fyrr eða á árinu 2017.

Fram komi í 2. mgr. 10. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki að byggingarfulltrúi skuli leita umsagnar skipulagsfulltrúa leiki vafi á því hvort framkvæmd samræmist skipulagsáætlun sveitarfélagsins. Í 44. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 sé fjallað um grenndarkynningu byggingarleyfis. Fram komi að sé framkvæmd í samræmi við aðalskipulag en deiliskipulag liggi ekki fyrir geti sveitarstjórn ákveðið að veita leyfi án deiliskipulagsgerðar. Skilyrði fyrir slíkri málsmeðferð sé að framkvæmdin sé í samræmi við landnotkun, byggðamynstur og þéttleika byggðar. Ekkert deiliskipulag sé í gildi á umræddu svæði og því gildi nefnd 44. gr. skipulagslaga. Byggingarfulltrúi hafi metið það svo að ekki væri þörf á aðkomu skipulagsfulltrúa.

Athugasemdir leyfishafa: Af hálfu leyfishafa er gerð krafa um frávísun málsins þar sem kærendur hafi sent kæruna að liðnum kærufresti, sbr. 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála. Kæra hafi verið send 76 dögum eftir að hin kærða ákvörðun hafi verið birt á vefsvæði Reykjavíkurborgar og því sé kærufrestur liðinn. Kærendur hafi fylgst grannt með hinum umdeildu framkvæmdum og verið í tíðum samskiptum við starfsmenn byggingarfulltrúa vegna þeirra. Fyrir liggi tölvupóstur frá starfsmanni byggingarfulltrúa 9. september 2020 til annars leyfishafa þar sem fram komi að einn eigenda Ásvallagötu 23 óski eftir upplýsingum um stöðu byggingarleyfis. Það sé því ljóst að kærendur hafi verið upplýstir um hina kærða ákvörðun þann dag og hafi raunar verið upplýstir um hana allt frá þeim tíma sem hún hafi verið birt. Þá komi fram í byggingarsögu að aðilar á vegum kærenda hafi óskað 22. júlí 2020 eftir afriti allra gagna sem varði framkvæmdina.

Málsmeðferð byggingarleyfisins hafi á allan hátt verið lögmæt. Hin kærða ákvörðun feli í sér óverulega breytingu á áður útgefnu byggingarleyfi sem snerti hagsmuni kærenda ekki á nokkurn hátt, enda séu þær allar innan lóðarmarka og hafi engin nábýlisréttarleg áhrif á kærendur. Skerði breytingin í engu hagsmuni nágranna hvað varði landnotkun, útsýni, skuggavarp, innsýn eða aðra hagsmuni. Rúmist sú breyting að öllu leyti innan ákvæða laga nr. 160/2010 um mannvirki. Í þessu samhengi sé því mótmælt sem röngu og ósönnuðu að í hinni kærðu ákvörðun felist samþykki fyrir stækkun svalanna um 180 cm. Hið rétta sé að stærð svala sé óbreytt, fari hvorki yfir lóðarmörk né byggingarreit hússins og sé í samræmi við áður útgefið byggingarleyfi. Eina breytingin felist í smávægilegum frágangi sem engum sé sýnileg öðrum en leyfishöfum. Bent sé á að ákvæði 2. mgr. 43. gr. skipulagslaga nr. 123/2010, sem kærendur vísi til, eigi við um málsmeðferð við breytingu á deiliskipulagi, en um það sé ekki að ræða í máli þessu.

Þá sé bent á að breytingin ein og sér væri í öllu falli ekki byggingarleyfisskyld á grundvelli gr. 2.3.5. í byggingarreglugerð nr. 112/2012, enda væri þá um að ræða endurnýjun þakkants og veggklæðningar þar sem sambærilegt efni og frágangur væri notaður og samþykkt hafi verið í upphaflegu byggingarleyfi auk þess sem útliti byggingarinnar væri svo til ekkert breytt. Slíkar framkvæmdir einar og sér væru einfaldlega ekki byggingarleyfisskyldar. Kærumálið muni ekki leysa úr ágreiningi um hvort rekja megi leka til frágangs á þaki sem leyfishafar leitist nú við að lagfæra. Sú deila hafi ekkert með forsendur byggingarleyfisins að gera. Kærendur vilji að framkvæmdirnar séu gerðar á þeirra forsendum og í samráði við þá. Það hafi ekkert með lögmæti byggingarleyfisins að gera heldur varði það hvort rekja megi rakatjón til þeirra framkvæmda sem þegar hafi átt sér stað. Hvað sem öðru líði sé bent á að ákvæði um grenndarkynningu byggingarleyfisskyldra framkvæmda sé einfaldlega ekki ætlað að vernda hagsmuni af þessum toga og væri það í andstöðu við markmið laga að fallast á sjónarmið kærenda. Vettvangurinn fyrir úrlausn deilu milli leyfishafa og kærenda sé ekki þetta kærumál.

Niðurstaða: Samkvæmt 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála er kærufrestur til nefndarinnar einn mánuður frá því að kæranda varð kunnugt eða mátti vera kunnugt um þá ákvörðun sem kæra lýtur að. Sé um að ræða ákvarðanir sem sæta opinberri birtingu telst kærufrestur frá birtingu ákvörðunar. Fundargerð byggingarfulltrúa, sem m.a. hafði að geyma hina kærðu ákvörðun, mun hafa verið birt á heimasíðu borgarinnar í kjölfar afgreiðslufundar hans 14. júlí 2020. Sá birtingarmáti telst ekki til opinberrar birtingar í skilningi 2. mgr. 27. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Getur birting fundargerðar byggingarfulltrúa því ekki markað upphaf kærufrests í máli þessu, enda er ekki fyrir hendi sérstök lagaheimild um að slík birting teljist vera opinber birting. Ekkert liggur fyrir um að kærendum hafi mátt vera kunnugt um hina kærðu ákvörðun meira en mánuði áður en kæra barst úrskurðarnefndinni 30. september 2020. Verður því við það að miða að kæran hafi borist innan lögmælts kærufrests. Hið kærða byggingarleyfi snertir framkvæmdir á þakfleti hússins að Ásvallagötu 21, sem er sambyggt húsi kærenda, og er ekki útilokað að ákvörðunin geti haft áhrif á lögvarða hagsmuni þeirra eins og atvikum er háttað. Verða þeir því taldir eiga kæruaðild í máli þessu, sbr. 3. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011. Verður kærumál þetta því tekið til efnismeðferðar.

Samkvæmt 1. gr. laga nr. 130/2011 er það hlutverk úrskurðarnefndarinnar að úrskurða í kærumálum vegna stjórnvaldsákvarðana og í ágreiningsmálum vegna annarra úrlausnaratriða á sviði umhverfis- og auðlindamála eftir því sem mælt er fyrir um í lögum á því sviði. Í samræmi við þetta tekur úrskurðarnefndin lögmæti kærðrar ákvörðunar til endurskoðunar en tekur ekki nýja ákvörðun í málinu. Verður því einvörðungu tekin afstaða til þeirrar kröfu kærenda að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi.

Í máli þessu er deilt um lögmæti byggingarleyfis sem heimilar breytingu á þaksvölum hússins að Ásvallagötu 21, en upphaflegt byggingarleyfi til að gera þaksvalir og aðkomurými er frá árinu 2009. Ágreiningur í málinu lýtur m.a. að því hvort byggingarleyfið feli einungis í sér útfærslubreytingu vegna frágangs, líkt og kemur fram í byggingarleyfinu, eða hvort um stækkun á umræddum svölum sé að ræða, eins og kærendur halda fram.

Í 1. mgr. 44. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 kemur fram að þegar sótt er um byggingar- eða framkvæmdaleyfi fyrir framkvæmd sem er í samræmi við aðalskipulag en deiliskipulagi liggi ekki fyrir geti sveitarstjórn eða sá aðili sem hafi heimild til fullnaðarafgreiðslu máls, sbr. 6. gr., ákveðið að veita megi leyfi án deiliskipulagsgerðar ef framkvæmdin er í samræmi við landnotkun, byggðamynstur og þéttleika byggðar og skal skipulagsnefnd þá láta fara fram grenndarkynningu. Þá segir í 2. mgr. ákvæðisins að grenndarkynning felist í því að skipulagsnefnd kynni leyfisumsóknina nágrönnum sem taldir eru geta átt hagsmuna að gæta og gefi þeim kost á að tjá sig um hana innan tilskilins frests. Þó er skipulagsnefnd heimilt skv. 3. mgr. ákvæðisins að falla frá grenndarkynningu ef sýnt er fram á að leyfisskyld framkvæmd varði ekki hagsmuni annarra en sveitarfélagsins og/eða umsækjenda.

Líkt og rakið var í málavöxtum var með umsókn hins kærða byggingarleyfis sótt um leyfi vegna breytinga sem gerðar höfðu verið á hliðarveggjum aðliggjandi húsa. Á samþykktum uppdráttum hins kærða byggingarleyfis kemur fram að um sé að ræða útfærslubreytingar sem gerðar hafi verið eftir að reyndarteikningar hússins voru samþykktar árið 2017. Hins vegar verður af samanburði teikninga sem samþykktar voru árið 2017 og samþykktra teikninga vegna umþrætts byggingarleyfis ráðið að svalirnar hafa breikkað og ná nú að gafli húss kærenda að Ásvallagötu 23 auk þess sem svalahandrið hefur færst utar. Er því ljóst að ekki er einungis um útfærslubreytingu að ræða, svo sem kemur fram bæði í umsókn um byggingarleyfi og á samþykktum uppdráttum. Hin kærða ákvörðun heimilar stækkun svalanna auk þess sem þær ná að gafli húss kærenda. Bar því samkvæmt fyrrnefndri 44. gr. skipulagslaga að grenndarkynna byggingarleyfisumsóknina áður en byggingarfulltrúi tók afstöðu til hennar.

Að öllu framangreindu virtu verður hið kærða byggingarleyfi fellt úr gildi.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 14. júlí 2020 um að veita byggingarleyfi fyrir breytingu á þaksvölum hússins að Ásvallagötu 21.

jan 06

Love0

98/2020 Lindarbær

Með UUA

Árið 2020, þriðjudaginn 22. desember, fundaði úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála í gegnum fjarfundabúnað. Þátt tóku Ómar Stefánsson varaformaður, Ásgeir Magnússon dómstjóri og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 98/2020, kæra á ákvörðun skipulags- og umhverfisnefndar Ölfuss frá 17. september 2020 um að synja beiðni um skiptingu jarðarinnar Lindarbæjar.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 14. október 2020, er barst nefndinni sama dag, kærir eigandi jarðarinnar Lindarbæjar, Ölfusi, þá ákvörðun skipulags- og umhverfisnefndar Ölfuss frá 17. september 2020 að synja beiðni um skiptingu nefndrar jarðar. Skilja verður málskot kæranda svo að krafist sé ógildingar ákvörðunarinnar. Þess er jafnframt krafist að viðurkennt verði að ekki hafi þurft að gera deiliskipulag vegna skiptingar jarðarinnar.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Sveitarfélaginu Ölfusi 16. nóvember 2020.

Málavextir: Hinn 11. maí 2020 sendi kærandi tölvupóst til skipulags- og byggingarfulltrúa Ölfuss þar sem kom fram að hann hygðist selja íbúðarhúsið á jörð sinni Lindarbæ og því þyrfti að skipta upp jörðinni. Óskaði hann eftir leiðbeiningum um framhaldið og munu kærandi og skipulags- og byggingarfulltrúi hafa fundað um málið 13. s.m. Á fundi skipulags- og umhverfisnefndar 20. s.m. var erindi kæranda tekið fyrir og bókað að umrætt svæði væri „skilgreint sem landbúnaðarland“ og muni lögbýlisréttur fylgja öðrum skikanum eftir skiptingu. Lagði nefndin til að erindinu yrði vísað til tæknisviðs til frekari úrvinnslu. Mun kærandi í kjölfarið hafa verið upplýstur um að gera þyrfti deiliskipulag til að fá landinu skipt. Í tölvupósti skipulagsfulltrúa til kæranda 19. júní s.á. kom fram að það væri regla hjá sveitarfélaginu að áskilja gerð deiliskipulags ef skipta ætti lóðum sem væru á íbúðarsvæðum samkvæmt aðalskipulagi. Hinn 23. júlí s.á. var á fundi skipulags- og umhverfisnefndar tekin fyrir deiliskipulagstillaga kæranda sem gerði ráð fyrir að jörðinni yrði skipt í tvær lóðir. Var lagt til að tillagan yrði auglýst í samræmi við 1. mgr. 41. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Á fundinum var jafnframt tekin fyrir beiðni kæranda um að fá að skipta jörðinni í tvennt og stofna nýjar lóðir. Var bókað að samþykkt yrði að stofna lóðirnar þegar deiliskipulagið hefði tekið gildi.

Með ódagsettu bréfi til sviðsstjóra umhverfis- og framkvæmdasviðs og skipulagsfulltrúa gerði kærandi ýmsar athugasemdir við meðferð málsins hjá sveitarfélaginu. Var í bréfinu jafnframt lögð fram málamiðlunartillaga um að málsmeðferð deiliskipulagstillögunnar héldi áfram en að árituð lóðablöð yrðu send til Þjóðskrár Íslands ásamt eyðublaði um skráningu nýrra landeigna í fasteignaskrá. Á fundi skipulags- og umhverfisnefndar 17. september 2020 var erindi kæranda tekið fyrir. Bókað var að kærandi vildi fá að „stofna lóðir áður en deiliskipulagið tekur gildi.“ Synjaði nefndin þeirri beiðni á þeim grundvelli að ekki yrði samþykkt skipting á ódeiliskipulögðu landi sem ætlað væri til uppbyggingar fyrr en deiliskipulagið hefði tekið gildi. Staðfesti bæjarstjórn afgreiðslu nefndarinnar á fundi sínum 24. s.m.

Málsrök kæranda: Kærandi telur að ekki hefði þurft að gera deiliskipulag til að stofna nýja lóð heldur hefði nægt að skila lóðablöðum ásamt eyðublaði um skráningu nýrra landeigna til fasteignaskrár Þjóðskrár Íslands. Kærandi hafi mótmælt því að gera deiliskipulag en honum hafi verið stillt upp við vegg og hann síðan látið undan þrýstingi. Sveitarfélagið hafi vísað til þess að krafa um deiliskipulag væri regla hjá þeim en aldrei hafi verið vísað til þess hvar sú regla komi fram þrátt fyrir ítrekaðar fyrirspurnir. Deiliskipulagsferlið hafi tekið langan tíma þrátt fyrir loforð um að málið myndi fara „hratt og vel“ í gegn. Brotið hafi verið gegn meðalhófsreglunni með þvingun um gerð deiliskipulags samkvæmt ósýnilegri reglu. Kærandi hafi lagt fram málamiðlunartillögu en enginn viðbrögð fengið. Skipulagsfulltrúi hafi upplýst kæranda um að nefnd regla sé hvergi skrifuð. Það geti ekki staðist að munnleg regla sé nægileg til að velja þyngstu hugsanlegu leiðina. Á fundi skipulags- og umhverfisnefndar 17. september 2020 hafi komið fram í fyrsta sinn að nefndin geri kröfu um deiliskipulagsgerð. Því sé kæran miðuð við þá ákvörðun. Sérfræðistofnanir, þ. á m. landbúnaðarráðuneytið og Skipulagsstofnun, séu sammála um að óeðlilegt sé að áskilja deiliskipulag í þessu tilfelli.

Málsrök Sveitarfélagsins Ölfuss: Af hálfu sveitarfélagsins er bent á að óljóst sé að hvaða stjórnvaldsákvörðun kæran beinist. Óumdeilt sé að í málinu hafi kærandi látið vinna deiliskipulagstillögu sem hlotið hafi samþykki á vettvangi sveitarfélagsins og tekið gildi við birtingu í B-deild Stjórnartíðinda 12. nóvember 2020. Einnig liggi fyrir að Þjóðskrá Íslands hafi staðfest stofnun nýrrar fasteignar. Kærandi virðist telja að hann hafi að óþörfu verið neyddur til að deiliskipuleggja land í tilefni þess að hann vildi skipta landi sínu í tvær lóðir. Þessu sé alfarið mótmælt. Skipulags- og umhverfisnefnd hafi tekið erindi kæranda fyrir á fundi sínum 23. júlí 2020 þar sem uppdráttur deiliskipulagstillögu kæranda hafi legið fyrir, en hann sé dagsettur 16. júní s.á. Í 48. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 segi að óheimilt sé að skipta jörðum, löndum eða lóðum eða breyta landamerkjum og lóðamörkum nema samþykki sveitarstjórnar komi til. Byggt sé á því að skipulags- og umhverfisnefnd hafi verið fullheimilt að gera kröfu um deiliskipulag svo að forsendur lægju fyrir áður en uppskipting fasteignar kæranda væri heimiluð. Slíkt felist beinlínis í skipulagsvaldi sveitarfélaga. Kærandi hafi nýtt sér heimild 38. gr. skipulagslaga til að gera tillögu að deiliskipulagi. Mestu máli skipti að skipulagsferli málsins sé lokið og stofnun lóða komin á leiðarenda. Hvort tveggja sé í þágu kæranda.

Viðbótarathugasemdir kæranda: Kærandi bendir á að hann sé í raun að kæra ákvörðun sem aldrei hafi verið tekin. Skipulagsnefnd hafi tekið erindi hans fyrir þrisvar sinnum og á fyrstu tveimur fundunum komi hvergi fram krafa um deiliskipulagsgerð. Það hafi ekki verið fyrr en á fundi nefndarinnar 17. september 2020 sem fram hafi komið synjun á því að stofna lóðir án deiliskipulags. Þar komi afstaða nefndarinnar um deiliskipulagsgerð fyrst fram og því eigi að miða kærufrest við það. Þá sé ekki hægt að ætlast til þess að almenningur viti af kærufresti. Þó nefndinni hafi hugsanlega verið fullheimilt að gera deiliskipulag að forsendu fyrir afgreiðslu umsóknar hans þá hafi hún ekki gert það formlega.

———-

Eftir að kæra barst í máli þessu tók gildi deiliskipulag Lindarbæjar með auglýsingu í B-deild Stjórnartíðinda 12. nóvember 2020. Með skipulaginu var jörð kæranda skipt í tvær lóðir og byggingarreitur fyrir íbúðarhús markaður á hvorri lóð fyrir sig.

Niðurstaða: Samkvæmt 1. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála er hlutverk úrskurðarnefndarinnar að úrskurða í kærumálum vegna stjórnvaldsákvarðana og annarra úrlausnaratriða á sviði umhverfis- og auðlindamála eftir því sem mælt er fyrir um í lögum á því sviði. Þó er einungis unnt að skjóta ákvörðunum sem binda enda á mál til æðra stjórnvalds skv. 2. mgr. 26. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.

Það er ekki á valdsviði úrskurðarnefndarinnar að taka nýja ákvörðun í málum eða að leggja fyrir stjórnvald að taka slíka ákvörðun með tilteknu efni. Verður því ekki tekin afstaða til kröfu kæranda um að viðurkennt verði að ekki hafi þurft að ráðast í deiliskipulagsgerð vegna umsóknar hans um stofnun tveggja lóða.

Í máli þessu er kærð sú ákvörðun skipulags- og umhverfisnefndar frá 17. september 2020 að synja beiðni kæranda um skiptingu jarðarinnar Lindabæjar áður en deiliskipulagstillaga kæranda tæki gildi. Í fundargerð nefndarinnar er beiðni kæranda synjað en jafnframt tekið fram að samþykkt verði að stofna mætti lóð þegar deiliskipulagið hefði tekið gildi. Sú ákvörðun nefndarinnar sneri að meðferð máls um stofnun nýrrar lóðar en fól ekki í sér lyktir þess. Telst hin kærða ákvörðun því ekki lokaákvörðun í skilningi 2. mgr. 26. gr. stjórnsýslulaga.

Með vísan til þess sem að framan er rakið verður kærumáli þessu vísað frá úrskurðarnefndinni.

Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

jan 05

Love0

84/2020 Sæbraut

Með UUA

Árið 2020, miðvikudaginn 30. desember, fundaði úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála í gegnum fjarfundabúnað. Þátt tóku Ómar Stefánsson varaformaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 84/2020, kæra vegna heimilaðrar viðbyggingar að Sæbraut 6 á Seltjarnarnesi.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 17. september 2020, er barst nefndinni sama dag, kæra eigendur Sæbraut 8, Seltjarnarnesi, „málsmeðferð vegna viðbyggingar við Sæbraut 6 á Seltjarnarnesi.“ Verður að skilja málskot kærenda svo að kærð sé ákvörðun bæjarstjórnar Seltjarnarness frá 21. ágúst 2019 um breytingu á deiliskipulagi Melhúsatúns vegna lóðarinnar Sæbrautar 6 og ákvörðun byggingarfulltrúa Seltjarnarnesbæjar frá 5. júní 2020 um að samþykkja byggingaráform um viðbyggingu við húsið að Sæbraut 6 og að krafist sé ógildingar nefndra ákvarðana.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Seltjarnarnesbæ 27. október 2020.

Málavextir: Á fundi skipulags- og umferðarnefndar Seltjarnarness 3. júlí 2019 var tekin fyrir umsókn um stækkun bílskúrs við húsið að Sæbraut 6 og var kynning eigenda fyrir nágrönnum lögð fram á fundinum. Var málið afgreitt með svofelldum hætti: „Grenndarkynning fór fram og bárust engar athugasemdir. Nefndin samþykkir að vísa málinu til byggingarfulltrúa sem auglýsir deiliskipulagsbreytinguna sbr. 2. mgr. 43. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Vísað til afgreiðslu bæjarráðs og bæjarstjórnar.” Var ákvörðunin staðfest í bæjarráði 11. júlí 2019 og í bæjarstjórn 21. ágúst s.á.

Samkvæmt gögnum máls fékk tillagan hins vegar málsmeðferð skv. 1. mgr. 43. gr. skipulagslaga. Auglýsing til kynningar á tillögu um breytingu á deiliskipulagi svæðisins vegna Sæbrautar 6 var birt á vef Seltjarnarnesbæjar og í Lögbirtingablaðinu 2. ágúst 2019 og í Fréttablaðinu 3. s.m. Var tekið fram að hún væri aðgengileg á bæjarskrifstofu sem og á vef sveitarfélagsins og fæli í sér stækkun byggingarreits á lóðinni Sæbraut 6 og hækkun nýtingarhlutfalls. Frestur til að gera athugasemdir var frá 3. ágúst til 3. september 2019 en engar athugasemdir bárust. Tók deiliskipulagsbreytingin gildi með auglýsingu í B-deild Stjórnartíðinda 14. janúar 2020.

Hinn 5. júní 2020 samþykkti byggingarfulltrúi byggingarleyfi fyrir viðbyggingu hússins að Sæbraut 6 í samræmi við umsókn eigenda. Var heimilað að byggja við núverandi bílskúr suðvestan megin við húsið og útisturtu/gufu á baklóð. Nýtingarhlutfall lóðarinnar færi úr 0,25 í 0,29 og stærð húss úr 214 m² í 244 m².

Málsrök kærenda: Af hálfu kærenda er á það bent að grenndarkynning vegna umdeildrar deiliskipulagsbreytingar hafi ekki farið fram skv. skipulagslögum nr. 123/2010 heldur hafi eigandi Sæbrautar 6 sjálfur séð um að ganga í hús og safna undirskriftum. Gögnin sem hann hafi lagt fram hafi verið ófullnægjandi og ekki kynnt fyrir öllum eigendum Sæbrautar 8. Enginn af eigendum þess húss hafi ritað samþykki sitt á þennan uppdrátt en skipulags- og umferðarnefnd hafi ekki kannað hverju það sætti við samþykkt málsins. Við nánari skoðun sé ekki um að ræða stækkun á bílageymslu eins og kynnt hafi verið, heldur stækkun á íbúðarrými. Kærendur séu ósammála því að þetta sé óveruleg breyting sem snerti eingöngu hagsmuni bæjarins og eiganda Sæbrautar 6. Í bréfi til bæjarstjóra Seltjarnarness, dags. 21. júlí 2020, hafi verið óskað eftir því að inngangur í viðbygginguna yrði færður þar sem hann myndi valda ónæði gagnvart fasteign kærenda, en því erindi hafi ekki verið svarað.

Málsrök Seltjarnarnesbæjar: Bæjaryfirvöld vísa til þess að kærunni beri að vísa frá sökum þess að kærufrestir séu liðnir. Samkvæmt 52. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 séu stjórnvaldsákvarðanir sem teknar séu á grundvelli laganna kæranlegar til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála. Um kærufrest fari samkvæmt lögum nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála. Samkvæmt 2. mgr. 4. gr. þeirra laga sé kærufrestur einn mánuður frá því að kæranda varð kunnugt eða mátti vera kunnugt um ákvörðunina eða ætlað brot á þátttökurétti almennings. Sé um að ræða ákvarðanir sem sæti opinberri birtingu teljist kærufrestur frá birtingu ákvörðunar. Kæran snúi að því að tillaga um breytingu á deiliskipulagi hafi ekki verið réttilega kynnt kærendum. Í síðasta lagi við birtingu deiliskipulagsbreytingarinnar í B-deild Stjórnartíðinda hinn 14. janúar 2020 hafi kærendum verið kunnugt eða mátt vera kunnugt um kæruefnið. Kæran sé dagsett 14. september s.á. Á þeim tímapunkti hafi eins mánaðar kærufrestur verið löngu liðinn.

Verði talið að kæran lúti að einhverju leyti að afgreiðslu byggingarfulltrúa vegna samþykktra byggingaráforma hafi kærufrestir allt að einu verið liðnir þegar kæra í máli þessu hafi komið fram. Byggingarfulltrúi hafi samþykkt aðaluppdrætti að breytingunum 5. júní 2020 en kæran sé sem fyrr segi dagsett 14. september s.á. Eins mánaðar kærufrestur vegna stjórnvaldsákvarðana á grundvelli mannvirkjalaga hafi því einnig verið löngu liðinn þegar kæran hafi komið fram.

Engir þeir annmarkar hafi verið á málsmeðferð sveitarfélagsins sem kærendur haldi fram. Um breytingu á deiliskipulagi sé fjallað í 43. gr. skipulagslaga þar sem komi fram að verulegar breytingar séu auglýstar skv. 1. mgr. ákvæðisins en óverulegar breytingar megi grenndarkynna skv. 2. mgr. þess. Ekki sé um það deilt að breytingingarnar hafi ekki verið verulegar. Sé í því samhengi bent á að samkvæmt deiliskipulagsbreytingunni nemi stækkun til vesturs (breikkun) 80 cm út fyrir núverandi byggingarreit. Stækkun til suðurs, í átt að gangstétt, nemi frá 0-200 cm út fyrir samþykktan byggingarreit. Mörg dæmi væru í næsta nágrenni um að byggingarhlutar húsa næðu út fyrir byggingarreit og væru dæmi um að byggingarhlutar næðu allt að lóðarmörkum. Sú tillaga sem lögð hafi verið fram um breytingu á deiliskipulagi vegna Sæbrautar 6 hafi þar að auki verið kynnt af hálfu húseigenda. Engar athugasemdir hafi borist frá kærendum við auglýsingu tillögunnar. Það hafi ekki verið fyrr en löngu síðar, þegar framkvæmdir hafi verið hafnar, sem slíkar athugasemdir hafi borist.

Í kynningu hafi komið fram að óskað hafi verið eftir „að byggja við núverandi bílskúr suð-vestanmegin við hús og útisturtu/gufu á baklóð.“ Engin þörf hafi verið á því að taka sérstaklega fram hver nýting eldri byggingar yrði í kjölfar breytingarinnar. Sé nýtingin enda innan gildandi skipulags og engin þörf sé á að grenndarkynna slíka nýtingu. Samkvæmt gildandi Aðalskipulagi Seltjarnarnesbæjar 2015-2033 sé gert ráð fyrir að í íbúðarhverfum geti verið atvinnustarfsemi svo fremi að hún valdi ekki verulegum óþægindum, nánar tiltekið að starfsemin fari fram innan hefðbundins dagvinnutíma, starfsemi hvers rekstraraðila valdi ekki ónæði og að notkun gangi ekki verulega á afnot íbúa í nálægum húsum af sameiginlegum bílastæðum. Í gildandi deiliskipulagi sé vísað til gildandi aðalskipulags varðandi landnotkun. Það megi því ljóst vera að engin þörf hafi verið á breyttri landnotkun vegna þeirrar nýtingar sem tilgreind sé á aðaluppdrætti.

Óljóst sé hvort því sé haldið fram í kæru að grenndarkynna hafi átt staðsetningu aukainngangs. Staðsetning hans á baklóð sé hefðbundin, krefjist ekki mikillar uppbyggingar fyrir aðgengi og ekki verði séð að rask geti orðið af honum. Hafi inngangurinn óveruleg grenndaráhrif og ekki meiri en almennt megi búast við í þéttbýli.

Niðurstaða: Samkvæmt 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála er kærufrestur til nefndarinnar einn mánuður frá því að kæranda varð kunnugt eða mátti vera kunnugt um þá ákvörðun sem kæra lýtur að. Sé um að ræða ákvörðun sem sætir opinberri birtingu telst kærufrestur frá birtingu ákvörðunar skv. 1. mgr. 8. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Í 28. gr. laganna er fjallað um áhrif þess að kæra berst að liðnum kærufresti. Ber þá samkvæmt 1. mgr. ákvæðisins að vísa kæru frá nema afsakanlegt verði talið að kæran hafi ekki borist fyrr eða veigamiklar ástæður mæli með því að kæran verði tekin til efnismeðferðar. Í athugasemdum með nefndri grein í frumvarpi því sem varð að stjórnsýslulögum er tekið fram að við mat á því hvort skilyrði séu til að víkja frá kærufresti þurfi að líta til þess hvort aðilar að málinu séu fleiri en einn og með andstæða hagsmuni. Í þeim tilfellum sé rétt að taka mál einungis til kærumeðferðar að liðnum kærufresti í algjörum undantekningartilvikum.

Auglýsing um gildistöku umdeildrar deiliskipulagsbreytingar var birt í B-deild Stjórnartíðinda 14. janúar 2020 að undangenginni almennri auglýsingu skipulagstillögunnar skv. 1. mgr. 43. gr. skipulagslaga sem felur í sér meginreglu um málsmeðferð breytinga á deiliskipulagi. Samkvæmt 2. mgr. 27. gr. stjórnsýslulaga tók kærufrestur því að líða degi síðar eða hinn 15. s.m. Mátti kærendum vera kunnugt um hina kærðu deiliskipulagsákvörðun frá opinberri birtingu hennar. Kæra í máli þessu barst úrskurðarnefndinni 17. september 2020 eða rúmum sjö mánuðum eftir að kærufresti lauk. Verður ekki talið að nefndur dráttur geti talist afsakanlegur eða önnur atvik séu fyrir hendi í skilningi 28. gr. stjórnsýslulaga svo að málið verði tekið til efnismeðferðar að liðnum kærufresti. Verður þeim hluta málsins því vísað frá úrskurðarnefndinni.

Fyrir liggur að kærendum var kunnugt um hið kærða byggingarleyfi seinni hluta júlímánaðar 2020, sbr. fyrirliggjandi tölvubréf frá þeim til yfirvalda Seltjarnarnesbæjar frá 22. júlí s.á. Þar var og tekið fram að tveir kærenda hafi átt fund með sviðstjóra skipulags- og umhverfissviðs bæjarins um málið hinn 25. júní 2020. Voru framkvæmdir að Sæbraut 6 þá þegar hafnar. Var eins mánaðar kærufrestur til úrskurðarnefndarinnar því liðinn þegar kæra í málinu barst. Verður með hliðsjón af framangreindum ákvæðum stjórnsýslulaga einnig að vísa þessum hluta málsins frá úrskurðarnefndinni.

Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

des 23

Love0

70/2020 Garðavegur

Með UUA

Árið 2020, þriðjudaginn 22. desember, fundaði úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála í gegnum fjarfundabúnað. Þátt tóku Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Ásgeir Magnússon dómstjóri og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 70/2020, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúa Hafnarfjarðarbæjar frá 15. júlí 2020 um álagningu dagsekta á lóðarhafa Garðavegar 18 frá og með 10. júlí 2020.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 26. júlí 2020, er barst nefndinni 31. s.m., kærði eigandi Garðavegar 18, Hafnarfirði, ákvörðun byggingarfulltrúa Hafnarfjarðarbæjar frá 15. júlí 2020 um álagningu dagsekta á kæranda frá og með 10. s.m. Málskot kæranda var skilið svo að gerð væri krafa um að hin kærða ákvörðun yrði felld úr gildi. Með úrskurði nefndarinnar uppkveðnum 8. september s.á. var kærumálinu vísað frá.

Með bréfi til úrskurðarnefndarinnar, dags. 1. nóvember 2020, fór kærandi fram á endurupptöku málsins. Féllst úrskurðarnefndin á þá kröfu 10. desember s.á. og var aðilum tilkynnt sú niðurstaða. Sem fyrr verður að skilja málskot kæranda á þann veg að hann krefjist þess að felld verði úr gildi fyrrnefnd ákvörðun byggingarfulltrúa og verður nú kveðinn upp úrskurður í málinu að nýju.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Hafnarfjarðarbæ 24. ágúst og 11. nóvember 2020.

Málsatvik: Með bréfi, dags. 10. október 2019, barst kæranda tilkynning frá byggingarfulltrúa þar sem farið var fram á að stigi við vesturhlið húss kæranda að Garðavegi 18 yrði fjarlægður, en byggingarleyfisumsókn kæranda vegna stigans hafði áður verið synjað. Veittur var fjögurra vikna frestur til að fjarlægja stigann en að öðrum kosti yrðu lagðar á dagsektir frá 12. nóvember 2019 í samræmi við 56. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki. Kærandi kærði þá afgreiðslu byggingarfulltrúa til úrskurðarnefndarinnar. Með úrskurði nefndarinnar í kærumáli nr. 109/2019, uppkveðnum 20. mars 2020, var komist að þeirri niðurstöðu að byggingarfulltrúa hefði verið heimilt að gera kröfu um að umræddur stigi yrði fjarlægður eða eftir atvikum að aflað yrði byggingarleyfis fyrir honum svo m.a. væri tryggt að öryggiskröfum væri fullnægt. Tilmælum byggingarfulltrúa hefði hins vegar ekki verið fylgt eftir með ákvörðun um beitingu dagsekta og fjárhæð þeirra frá nefndri dagsetningu og hefði því ekki legið fyrir lokaákvörðun í málinu í skilningi 26. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Var málinu því vísað frá úrskurðarnefndinni.

Með bréfi, dags. 30. mars 2020, barst kæranda tilkynning frá byggingarfulltrúa þar sem vísað var til áðurgreindrar niðurstöðu úrskurðarnefndarinnar og farið fram á að umdeildur stigi yrði fjarlægður innan fjögurra vikna eða í síðasta lagi 29. apríl 2020. Ef ekki yrði brugðist við yrði dagsektum beitt frá og með 30. s.m. Mál kæranda var svo aftur tekið fyrir á afgreiðslufundi skipulags- og byggingarfulltrúa 24. júní 2020. Á fundinum var samþykkt að leggja dagsektir á kæranda frá og með 10. júlí 2020. Kærandi kærði þá ákvörðun til úrskurðarnefndarinnar með kröfu um ógildingu hennar. Með úrskurði nefndarinnar í kærumáli nr. 43/2020, uppkveðnum 10. júlí 2020, var vísað til þess að í málinu lægi fyrir ákvörðun um beitingu dagsekta frá 10. júlí 2020 en hvergi væri getið um fjárhæð þeirra. Því væri ljóst að á grundvelli þeirrar ákvörðunar einnar og sér, sem hefði verið kærð, yrðu dagsektir ekki lagðar á kæranda. Hefði því ekki legið fyrir lokaákvörðun í málinu í skilningi 26. gr. stjórnsýslulaga og var málinu vísað frá úrskurðarnefndinni.

Mál kæranda var enn tekið fyrir á afgreiðslufundi skipulags- og byggingarfulltrúa 15. júlí 2020. Á fundinum var eftirfarandi bókað: „Tekið fyrir að nýju. Eigandi hefur reist stiga í óleyfi. Eiganda hafa verið send bréf þess efnis og ekki brugðist við. Afgreiðslufundur skipulags- og byggingarfulltrúa samþykkir að leggja dagsektir á eiganda Garðavegs 18 í samræmi við 56. gr. laga um mannvirki nr. 160/2010. Dagsektir, 20.000 kr. pr. dag, verða lagðar á frá og með 10. júlí 2020.“ Kæranda var send tilkynning um afgreiðslu byggingarfulltrúa með bréfi, dags. 15. júlí 2020, og er það hin kærða ákvörðun í máli þessu.

Málsrök kæranda: Kærandi tekur meðal annars fram að á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 15. júlí 2020 hafi verið ákveðið að leggja á dagsektir frá og með 10. s.m. Sé þetta löglegt neyðist hann til að selja fasteign sína. Ekki sé hægt að hafa þetta yfir höfði sér.

Málsrök sveitarfélagsins: Bæjaryfirvöld vísa til athugasemda í kærumáli nr. 43/2020. Þar hafi m.a. verið bent á að kærandi hafi reist án leyfis stiga við hlið hússins að Garðavegi 18. Hafi verið farið ítarlega yfir stöðu málsins og honum gerð grein fyrir eðli þess. Í öllum samskiptum hafi komið skýrt fram að byggingarfulltrúi geti ekki heimilað þær breytingar sem gerðar hafi verið á húsinu. Hafi því borið að synja umsókn kæranda um byggingarleyfi og hafi byggingarfulltrúi lögum samkvæmt gert kröfu um að umræddur stigi yrði fjarlægður, sbr. heimild í 2. mgr. 55. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um lögmæti þeirrar ákvörðunar byggingarfulltrúa Hafnarfjarðarbæjar frá 15. júlí 2020 að leggja dagsektir á lóðarhafa Garðavegar 18 frá og með 10. s.m. Svo sem áður er komið fram var kærumálinu vísað frá úrskurðarnefndinni með úrskurði kveðnum upp 8. september s.á. Var það gert á grundvelli þess að kærandi ætti ekki lengur lögvarða hagsmuni af því að fá skorið úr um gildi ákvörðunarinnar, en nefndinni höfðu borist þær upplýsingar í tölvupósti 7. s.m. frá bæjaryfirvöldum Hafnarfjarðarbæjar að kærandi hefði fjarlægt stiga þann sem um var deilt og byggingarfulltrúi því fallið frá ákvörðun sinni um dagsektir. Með bréfi, dags. 1. nóvember s.á., fór kærandi fram á endurupptöku málsins með vísan til þess að hann hefði beðið fjártjón vegna ákvörðunarinnar. Væri honum því nauðsynlegt að fá efnislega niðurstöðu í málinu. Úrskurðarnefndin féllst á endurupptökubeiðnina 10. desember 2020 þar sem ekki hefðu legið fyrir nefndinni nein þau gögn sem bent hefðu til þess að dagsektir hefðu verið innheimtar og greiddar og skilyrði 24. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 til endurupptöku því uppfyllt. Eins og atvikum er hér háttað telur úrskurðarnefndin að kærandi hafi lögvarða hagsmuni af því að fá skorið úr um gildi um hinnar kærðu dagsektarákvörðunar þótt hún hafi ekki lengur réttarverkan að lögum, enda telur hann sig hafa orðið fyrir tjóni við framfylgd hennar.

Hlutverk byggingarfulltrúa samkvæmt lögum nr. 160/2010 um mannvirki er m.a. að hafa eftirlit með því að mannvirki og notkun þeirra sé í samræmi við útgefin leyfi og beita eftir atvikum þvingunarúrræðum til að knýja aðila til athafna eða athafnaleysis, sbr. 55. og 56. gr. laganna. Þannig er byggingarfulltrúa heimilt að leggja á dagsektir skv. 2. mgr. nefndrar 56. gr., m.a. til að knýja fram úrbætur á mannvirki eða til að aflað verði lögbundinna leyfa fyrir framkvæmdum. Svo sem fram kemur í málavaxtalýsingu hafa ákvarðanir byggingarfulltrúa um þvingunarúrræði vegna umrædds stiga komið til kasta úrskurðarnefndarinnar í þrígang. Komst nefndin m.a. að þeirri niðurstöðu í kærumáli nr. 109/2019 að byggingarfulltrúa hefði verið heimilt að gera kröfu um að stiginn yrði fjarlægður eða eftir atvikum að aflað yrði byggingarleyfis fyrir honum svo m.a. væri tryggt að öryggiskröfum væri fullnægt. Átti hin kærða ákvörðun byggingarfulltrúa frá 15. júlí 2020 að sama skapi sér stoð í fyrrnefndum ákvæðum mannvirkjalaga. Hins vegar er ákvörðunin haldin þeim verulega ágalla að dagsektir voru lagðar á afturvirkt, eða frá 10. s.m. Það er grundvallaratriði að þvingunarúrræðum verður ekki beitt afturvirkt, enda um íþyngjandi ákvörðun að ræða. Verður því ekki komist hjá því að fella úr gildi hina kærðu ákvörðun.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi ákvörðun byggingarfulltrúa Hafnarfjarðarbæjar frá 15. júlí 2020 um álagningu dagsekta á lóðarhafa Garðavegar 18 frá og með 10. júlí 2020.

des 02

Love0

61/2020 Laugavegur, Bolholt og Skipholt

Með UUA

Árið 2020, þriðjudaginn 1. desember, fundaði úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála í gegnum fjarfundabúnað. Þátt tóku Ómar Stefánsson varaformaður, Ásgeir Magnússon dómstjóri og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 61/2020, kæra á ákvörðun borgarráðs Reykjavíkur frá 19. mars 2020 um að samþykkja nýtt deiliskipulag fyrir Laugaveg 176-178, Bolholt 4-8 og Skipholt 33-37.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 14. júlí 2020, er barst nefndinni sama dag, kæra Vallhólmi ehf., Dyrhólmi ehf. og Hraunhólmi ehf. þá ákvörðun borgarráðs Reykjavíkur frá 19. mars 2020 að samþykkja nýtt deiliskipulag fyrir Laugaveg 176-178, Bolholt 4-8 og Skipholt 33-37. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Reykjavíkurborg 17. september 2020.

Málavextir: Á árinu 2017 stóð Reykjavíkurborg að hugmyndasamkeppni um skipulag svonefnds Heklureits, þ.e. Laugavegar 168-174, og Laugavegar 176. Voru niðurstöður samkeppninnar kynntar í júlí s.á. og á grundvelli hennar var hinn 21. september s.á. lögð fram skipulagslýsing vegna nýs deiliskipulags svæðisins skv. 1. mgr. 40. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Kom fram í lýsingunni að samhliða gerð deiliskipulags yrði einnig unnið rammaskipulag fyrir svæðið.

Hinn 5. september 2019 var sótt um að gert yrði nýtt deiliskipulag fyrir Laugaveg 176-178, Bolholt 4-8 og Skipholt 33-37 og var fyrrnefnd skipulagslýsing Heklureits lögð fram með umsókninni. Í tillögunni fólust heimildir til uppbyggingar á lóð Laugavegar 176 vegna fyrirhugaðs hótels en að aðrar lóðir á skipulagsreitnum yrðu skilgreindar sem lóðir án sérstakra byggingarheimilda. Á fundi skipulags- og samgönguráðs 4. desember 2019 var samþykkt að auglýsa tillöguna skv. 1. mgr. 41. gr. skipulagslaga og samþykkti borgarráð þá afgreiðslu 5. s.m. Tillagan var auglýst 16. s.m. og frestur gefinn til athugasemda til 29. janúar 2020. Bárust athugasemdir á kynningartíma, m.a. frá kærendum. Á fundi skipulags- og samgönguráðs 11. mars s.á. var umsóknin tekin fyrir ásamt athugasemdum sem bárust á kynningartíma tillögunnar, auk þess sem umsögn skipulagsfulltrúa frá 6. mars 2020 var lögð fram. Með vísan til 3. mgr. 41. gr. skipulagslaga var umsóknin samþykkt með áorðnum breytingum í samræmi við umsögn skipulagsfulltrúa. Á fundi borgarráðs 19. s.m. var samþykkt skipulags- og samgönguráðs staðfest. Auglýsing um samþykkt deiliskipulagsins var birt í B-deild Stjórnartíðinda 18. júní 2020.

Málsrök kærenda: Kærendur benda á að þrátt fyrir að eiga nær alla lóðina að Laugavegi 178 hafi þeim ekki verið boðið að koma að gerð deiliskipulagsins. Samkvæmt tillögu að breytingu Aðalskipulags Reykjavíkur 2010-2030 vegna Laugavegar – Skipholts (reits 25) verði mögulega gefnar víðari heimildir um hæðir húsa næst Laugavegi, þar sem Borgarlínan sé fyrirhuguð. Víðari heimildir muni væntanlega eingöngu ná til fremstu húsaraða við Laugaveg þar sem gert verði ráð fyrir 5-8 hæða byggingum. Til að gæta jafnræðis hefði átt að veita sambærilegar heimildir til uppbyggingar á lóð kærenda eins og gert hafi verið á lóð Laugavegar 176. Lóðirnar séu að öllu leyti sambærilegar og ákvörðunin feli því í sér brot á jafnræðisreglu stjórnsýsluréttarins.

Einnig sé um brot á meðalhófsreglu að ræða enda hefði Reykjavíkurborg vel getað veitt sömu heimildir vegna lóðar kærenda. Í umsögn skipulagsfulltrúa segi um þessar athugasemdir kærenda: „Tillögugerð var langt komin og nánast tilbúin fyrir L176 og til að flýta fyrir mögulegri uppbyggingu þar, auk þess sem enginn sýnilegur vilji eða áhugi annarra lóðarhafa á svæðinu, var komin upp þá var ákveðið að hafa óbreyttar heimildir á öðrum lóðum að sinni. Það er hins vegar ekkert því til fyrirstöðu fyrir skipulagsyfirvöld að skoða uppbyggingarmöguleika á öðrum lóðum sýni þeir aðilar fram á hvernig þeir vilji þróa sínar lóðir áfram í samræmi við niðurstöðu hugmyndasamkeppni og rammaskipulagið/sýnina fyrir svæðið sem hefur verið opinbert í nokkur ár.“ Líta verði á framangreint í ljósi þess að ekki hafi verið til staðar deiliskipulag fyrir reitinn áður en það hafi tekið gildi 18. júní 2020. Kærendum hafi ekki verið ljóst að til stæði að samþykkja deiliskipulag fyrr en þeir urðu varir við auglýsingu deiliskipulagstillögunnar. Athugasemdir hafi verið lagðar fram áður en frestur til athugasemda skv. skipulagslögum nr. 123/2010 hafi verið liðinn. Því sé ekki hægt að fallast á að það myndi tefja um of afgreiðslu skipulags að gæta jafnræðis milli lóðarhafa á skipulagsreitnum og á sama tíma virða meðalhófsreglu stjórnsýsluréttarins.

Í úrskurði úrskurðarnefndarinnar í máli nr. 88/2006 komi fram að almennt geti einstakir lóðarhafar ekki vænst þess að skipulagi verði breytt varðandi nýtingu og fyrirkomulag byggingu á svæði sem nýlega hafi verið deiliskipulagt. Þá komi fram að gjalda verði varhug við því, m.a. með tilliti til fordæmis, að ráðist sé í breytingar á nýlegu deiliskipulagi eftir óskum einstakra lóðarhafa. Af úrskurðinum megi ráða að ekki liggi fyrir að kærendur myndu hafa erindi sem erfiði með að breyta deiliskipulaginu. Því verði að vanda til verka við gerð deiliskipulags og ekki þýði að vísa til þess að tillögugerð hafi verið „langt komin“. Þá sé bent á að í úrskurði úrskurðarnefndarinnar í máli nr. 105/2005 hafi ákvörðun borgarráðs verið felld úr gildi, m.a. á þeim grundvelli að engar heimildir hafi verið til uppbyggingar á tiltekinni lóð og að ekki hafi verið gefnar skýringar á hinum mikla mismun á nýtingarheimildum á þeim tveim lóðum er skipulagsbreytingin tæki til. Einnig hafi komið fram í máli nr. 41/2005 að óheimilt væri að mismuna lóðarhöfum verulega við ákvörðun um byggingarheimildir nema veigamiklar ástæður væru færðar fram er réttlættu slíka mismunun.

Deiliskipulagið sé efnislega rangt þar sem það geri ráð fyrir því að aðrar lóðir en Laugavegur 176 standi óbreyttar. Þannig sé ljóst að lóðin Laugavegur 178 skerðist töluvert við nýtt deiliskipulag þar sem nyrðri mörk lóðarinnar færist 1 m til suðurs. Vegna fyrirhugaðrar lagningar Borgarlínu muni að lágmarki 15 bílastæði á lóð kærenda glatast. Enn fremur sé í deiliskipulaginu gert ráð fyrir nýrri aksturstengingu við Laugaveg á lóðamörkum Laugavegar 176 og 178. Í umsögn skipulagsfulltrúa komi fram að lóðamörk kærenda muni standa óbreytt. Það sé rangt enda sé verið að taka um 4 m af lóðinni en samkvæmt skilningi skipulagsfulltrúa sé um 1 m tekinn af lóðinni. Hvernig sem horft sé á málið sé verið að skerða lóðina. Þá sé bent á að 7. október 2008 hafi byggingarnefnd Reykjavíkur samþykkt að heimilt yrði að byggja bílahús á suðurhlið lóðar kærenda. Í umsögn skipulagsfulltrúa komi fram að skilyrði fyrir útgáfu byggingarleyfis sé ekki til staðar og því þurfi að endurnýja umsóknin. Á það geti kærendur ekki fallist. Bent sé á að fasteignargjöld hafi verið greidd til fjölda ára vegna hins óbyggða mannvirkis. Að lokum sé málsmeðferðin ekki í samræmi við skipulagslög þar sem kærendum hafi ekki verið kynntar umsagnir um athugasemdir sínar, sbr. 1. mgr. 42. gr. skipulagslaga.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Af hálfu borgaryfirvalda er bent á að hinn umdeildi skipulagsreitur sé skilgreindur sem miðsvæði M2b í Aðalskipulagi Reykjavíkur 2010-2030. Reiturinn sé þéttingar- og þróunarsvæði og lykilsvæði á samgöngu- og þróunarás sem tengi vestur- og austurhluta borgarinnar. Á þeim ás sé ráðgert að byggja upp hágæða almenningssamgöngukerfi.

Fram hafi komið í umsögn skipulagsfulltrúa frá 6. mars 2020 að tillaga deiliskipulagsins væri langt á veg komin og í raun nánast tilbúin fyrir lóðina Laugaveg 176. Stefnt sé að því að flýta uppbyggingu og því brýnt að afgreiða deiliskipulagið. Í umsögninni hafi jafnframt komið fram að á fyrri stigum tillögunnar hafi skipulagsfulltrúi ekki orðið var við áhuga annarra lóðarhafa á svæðinu. Hafi því verið ákveðið að hafa heimildir óbreyttar. Aftur á móti sé vakin athygli á því í umsögninni að ekkert sé því til fyrirstöðu, komi fram beiðni um slíkt, að skoða uppbyggingarmöguleika á öðrum lóðum ef eigendur þeirra lóða sýni fram á hvernig þeir vilji þróa sínar lóðir í samræmi við niðurstöður hugmyndasamkeppni og rammaskipulag svæðisins.

Hluti af skipulagsvaldi sveitarfélaga sé að ákveða hvaða áherslur og stefna sé lögð í deiliskipulagi, sem og hvaða lóðir geti talist falla undir þær áherslur. Rammaskipulag fyrir svæðið hafi verið kynnt í umhverfis- og skipulagsráði 31. janúar 2018. Áður hafi verið unnið deiliskipulag fyrir svæðið, sem ekki hafi verið auglýst, en skipulagslýsing hafi verið lögð fram. Kærendum hafi því mátt vera ljóst að lengi hefði verið unnið að því að samþykkja nýtt deiliskipulag og þeir haft tækifæri til þess á fyrri stigum að koma að sínum sjónarmiðum og áherslum. Jafnframt hafi þeir komið að sínum sjónarmiðum við vinnslu deiliskipulagsins. Bent sé á að í svari skipulagsfulltrúa sé opnað fyrir samtal um uppbyggingu á lóðinni. Að mati borgarinnar liggi málefnaleg sjónarmið til grundvallar samþykkis deiliskipulagsins, sbr. áherslur aðalskipulagsins um uppbyggingu á hágæða almenningssamgöngukerfi á og meðfram Laugavegi. Hvað varði sjónarmið um brot á meðalhófsreglu þá sé það afstaða borgarinnar að með því að opna á samtal um uppbyggingu lóðar kærenda, falli hún að rammaskipulagi og áherslum borgarinnar, sé sýnt fram á meðalhóf við töku ákvörðunarinnar.

Nyrðri lóðamörk Laugavegar 178 séu óbreytt eftir samþykkt deiliskipulagsins. Bílastæði sem vísað sé til næst Laugavegi tilheyri að lang mestu leyti Reykjavíkurborg, þar sem þau standi á borgarlandi. Með deiliskipulagi hafi lóðamörkum ekki verið breytt heldur sýni skipulagið raunveruleg lóðamörk. Þá sé bent á að ekkert leyfi hafi verið gefið út fyrir samþykktri umsókn um byggingarleyfi frá 7. október 2008 til að byggja bílageymslu neðanjarðar á lóð Laugavegar 178. Í þágildandi gr. 14.1 í byggingarreglugerð nr. 441/1998 hafi komið fram að byggingarleyfi falli úr gildi hafi framkvæmdir ekki hafist innan 12 mánaða frá útgáfu þess. Engar byggingarframkvæmdir hafi farið fram og sé samþykkið því fallið úr gildi. Þar að auki hafi skilyrði fyrir útgáfu byggingarleyfis skv. 13. gr. reglugerðarinnar ekki verið uppfyllt. Hvorki hafi verið greidd tilskilin gjöld né liggi fyrir yfirlýsing byggingarstjóra um ábyrgð á verkinu eða samþykkt hönnunargögn. Ekkert byggingarleyfi sé í gildi fyrir umræddu bílahúsi.

Hvað varði málsrök kærenda um að þeim hafi ekki verið kynnt sérstaklega umsögn skipulagsfulltrúa frá 6. mars 2020 sé bent á að skipulagslög og skipulagsreglugerð nr. 90/2013 geri ekki ráð fyrir sérstakri tilkynningu til hvers og eins athugasemdaraðila.

Viðbótarathugasemdir kærenda: Kærendur telja sig ekki hafa haft tækifæri til að koma að skipulagsgerðinni. Ekki sé ljóst hvað Reykjavíkurborg eigi við með að skipulagslýsing vegna vinnslu á eldra deiliskipulagi hafi verið lögð fram en ljóst sé að sú framlagning fullnægi ekki kröfu 3. mgr. 40. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 um kynningu lýsingar fyrir almenning. Ekkert samráð hafi verið haft við kærendur sem hagsmunaaðila við umrætt skipulagsferli, eins og mælt sé fyrir um í 1. mgr. 40. gr. laganna. Eitt markmið laganna, sbr. d-lið 1. gr., sé að tryggja að samráð sé haft við almenning við gerð skipulagsáætlana þannig að honum sé gefið tækfiæri til að hafa áhrif á ákvörðun stjórnvalda við gerð slíkra áætlana.

Í 3. mgr. 41. gr. skipulagslaga komi fram að þegar frestur til athugasemda sé liðinn skuli sveitarstjórn taka tillöguna til umræðu að undangenginni umfjöllun skipulagsnefndar. Þá segir að í þeirri umfjöllun skuli taka afstöðu til athugasemda sem borist hafi og hvort gera skuli breytingar á tillögunni. Það sé ekki málefnalegt sjónarmið fyrir því að hafa heimildir óbreyttar á öðrum lóðum að vísa til þess að tillögugerðin hafi verið langt komin og að enginn sýnilegur vilji eða áhugi annarra lóðarhafa hafi verið á svæðinu. Þegar af þeirri ástæðu beri að fallast á kröfur kærenda. Kærendur hafi þannig ekki fengið tækifæri til að koma að skipulagsgerðinni auk þess sem í engu hafi verið tekið tillit þeirra athugsemda sem þeir hafi lagt fram. Þá sé bent á að málshraði stjórnvalda megi ekki vera á kostnað vandaðra stjórnsýsluhátta eða réttaröryggis þeirra sem hagsmuna eigi að gæta af afgreiðslu máls. Markmið skipulagslaga sé m.a. að tryggja réttaröryggi í meðferð skipulagsmála þannig að réttur einstaklinga og lögaðila verði ekki fyrir borð borinn, þótt hagur heildarinnar sé hafður að leiðarljósi, sbr. c-lið 1. gr. laganna.

Verulegur vafi sé til staðar um hvort einhver af þeim bílastæðum sem deilt sé um séu á borgarlandi eða á lóð kærenda. Í greinargerð borgarinnar komi fram að bílastæði sem glatist „tilheyri að lang mestu leyti Reykjavíkurborg.“ Ljóst sé að einhver bílastæði séu því á lóð kærenda. Í lóðarleigusamningi um lóðina séu kvaðir um bílastæði og sýni uppdráttur, sem fylgt hafi með samningnum, staðsetningu bílastæðanna. Réttur kærenda til bílastæðanna sé því óumdeilanlegur.

Þrátt fyrir að ekki hafi verið sótt um byggingarleyfi fyrir bílahús á suðurhlið lóðarinnar sé mannvirkið skráð í fasteignaskrá. Þá sé einnig til teikning af bílastæðageymslunni í teikningavef Reykjavíkurborgar. Deiliskipulagið geri ráð fyrir aðkomu baka til að Laugavegi 176, sem muni eyðileggja aðkomu að fyrirhuguðu bílastæðahúsi. Hefði samráð verið haft við kærendur hefði verið hægt að komast hjá þessu.

——

Aðilar hafa gert ítarlegri grein fyrir máli sínu. Þau sjónarmið verða ekki rakin nánar hér en úrskurðarnefndin hefur haft þau til hliðsjónar við úrlausn málsins.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um ákvörðun borgarráðs Reykjavíkur frá 19. mars 2020 um að samþykkja nýtt deiliskipulag fyrir Laugaveg 176-178, Bolholt 4-8 og Skipholt 33-37, en lóðirnar voru á ódeiliskipulögðu svæði. Með deiliskipulaginu er gert ráð fyrir uppbyggingu á lóð Laugavegar 176 vegna fyrirhugaðs hótels, en engar breytingar eru gerðar á öðrum lóðum á skipulagsreitnum og þær því án viðbótarbyggingarheimilda. Kærendur eru lóðarhafar Laugavegar 178 og gera þeir athugasemdir m.a. við að málsmeðferð við skipulagsgerðina hafi ekki verið í samræmi við skipulagslög nr. 123/2010. Jafnframt vísa kærendur til þess að lóð þeirra hafi ekki verið skipulögð með samsvarandi heimildum og lóð Laugavegar 176 og hafi jafnræðis því ekki verið gætt við skipulagsgerðina.

Mælt er fyrir um það í 1. mgr. 40. gr. skipulagslaga að þegar vinna við gerð deiliskipulagstillögu hefst skuli sveitarstjórn taka saman lýsingu á skipulagsverkefninu þar sem fram komi hvaða áherslur sveitarstjórn hafi við deiliskipulagsgerðina og upplýsingar um forsendur og fyrirliggjandi stefnu og fyrirhugað skipulagsferli, svo sem um kynningu og samráð við skipulagsgerðina gagnvart íbúum og öðrum hagsmunaaðilum. Svo sem rakið er í málavöxtum var í september 2017 gerð skipulagslýsing vegna nýs deiliskipulags Heklureits og Laugavegar 176. Fram kemur í umsögn skipulagsfulltrúa við athugasemd kærenda vegna auglýstrar deiliskipulagstillögu að þar sem ekki hafi náðst samningar við „lóðarhafa Heklu“ hafi verið ákveðið að Laugavegur 176 yrði hluti af skipulagi við eystri hluta svæðisins samkvæmt rammaskipulagi. Skipulagslýsing hins kærða deiliskipulags tók því einungis tekið til lóðarinnar Laugavegar 176. Hins vegar hefur ekki verið gerð lýsing fyrir aðrar lóðir á skipulagssvæðinu.

Eins og að framan greinir skal sveitarstjórn taka saman lýsingu á skipulagsverkefni þegar vinna við deiliskipulagstillögu hefst, sbr. 1. mgr. 40. gr. skipulagslaga. Í greinargerð með frumvarpi því er varð að skipulagslögum segir um ákvæðið að það sé nýmæli og byggist á þeirri meginreglu að því fyrr sem athugasemdir komi fram við gerð deiliskipulags því betra. Er nánar vísað til athugasemda í greinargerð frumvarpsins við 23. og 30. gr., sem fjalla um gerð lýsingar við gerð svæðisskipulags og aðalskipulags. Af þeim athugasemdum verður ráðið að tilgangur lýsingar sé að skipulagsgerð sé unnin á gagnsæjan hátt og að slík vinnubrögð stuðli að því að aflað sé víðtækra upplýsinga og sjónarmiða strax frá upphafi skipulagsvinnu. Stuðlar gerð lýsingar að því markmiði skipulagslaga að tryggja að samráð sé haft við almenning við gerð skipulagsáætlana, þannig að honum sé gefið tækifæri til að hafa áhrif á ákvörðun stjórnvalda við gerð slíkra áætlana, sbr. d-lið 1. gr. laganna.

Gerð lýsingar er meginreglan við deiliskipulagsgerð þannig að hafa megi samráð við íbúa og aðra hagsmunaaðila strax frá upphafi skipulagsvinnu. Urðu kærendur ekki varir við skipulagsgerðina fyrr en við auglýsingu mótaðrar deiliskipulagstillögu, en í henni var lóð þeirra skipulögð án heimilda til frekari uppbyggingar. Þrátt fyrir að skipulagslýsing hafi verið unnin fyrir eina lóð á skipulagssvæðinu verður ekki talið að skilyrði 1. mgr. 40. gr. skipulagslaga, um að sveitarstjórn skuli taka saman lýsingu á skipulagsverkefninu, sé uppfyllt í máli þessu. Breytir þar engu um þótt fram komi í umsögn skipulagsfulltrúa vegna athugasemda við deiliskipulagstillöguna að tillögugerð fyrir lóðina Laugaveg 176 hafi verið langt komin og að kærendur geti skoðað uppbyggingarmöguleika á lóðinni í samræmi við niðurstöður hugmyndasamkeppni og rammaskipulag. Hafa ber í huga að með því að skilgreina allar lóðir nema lóð Laugavegar 176 án viðbótarbyggingaheimilda er í raun gengið gegn þeirri stefnumörkun sem fram kemur í Aðalskipulagi Reykjavíkur 2010-2030 að gert sé ráð fyrir allnokkurri þéttingu byggðar á svæðinu, auk þess sem í rammaskipulagi svæðisins er ráðagerð um frekari uppbyggingu svæðisins.

Með vísan til þess sem að framan er rakið eru þeir annmarkar á samráði við hagsmunaaðila á skipulagssvæðinu og þar með undirbúningi hins kærða deiliskipulags að ekki verður hjá því komist að fella það úr gildi.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi ákvörðun borgarráðs Reykjavíkur frá 19. mars 2020 um að samþykkja nýtt deiliskipulag fyrir Laugaveg 176-178, Bolholt 4-8 og Skipholt 33-37.

nóv 13

Love0

80/2020 Hlíðarbraut

Með UUA

Árið 2020, þriðjudaginn 10. nóvember, tók Nanna Magnadóttir, formaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, með heimild í 3. mgr. 3. gr. laga nr. 130/2011 fyrir:

Mál nr. 80/2020, kæra á málsmeðferð vegna breytingar á deiliskipulagi Suðurbæjar sunnan Hamars, vegna lóðarinnar Suðurgötu 41.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 4.september 2020, er barst nefndinni 5. s.m., kæra Hollvinasamtök St. Jósefsspítala, Birkibergi 18, Hafnarfirði, „málsmeðferð og breytingu á skipulagi stofnanalóðar St. Jósefsspítala“. Skilja verður kröfugerð kæranda svo að kærð sé breyting á deiliskipulagi Suðurbæjar sunnan Hamars vegna nefndrar lóðar og þess krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Hafnarfjarðarbæ 7. október 2020.

Málsatvik og rök: Í gildi er deiliskipulag Suðurbæjar sunnan Hamars frá 28. maí 2014. Á fundi skipulags- og byggingarráðs Hafnarfjarðarbæjar 10. mars 2020 var samþykkt að auglýsa tillögu um breytingu á nefndu skipulagi vegna lóðanna nr. 10 og 12 við Hlíðarbraut og nr. 41 við Suðurgötu. Samhliða var auglýst breyting á Aðalskipulagi Hafnarfjarðar 2013-2025. Bæjarstjórn samþykkti tillögurnar til auglýsingar á fundi sínum 18. mars s.á. og voru þær kynntar á tímabilinu frá 23. apríl 2020 til 4. júní s.á. Tillögurnar voru samþykktar óbreyttar í bæjarstjórn 17. júlí 2020 ásamt umsögn skipulagsfulltrúa um framkomnar athugasemdir, dags. 25. júní 2020. Með erindi, dags. 4. ágúst 2020, sendu bæjaryfirvöld Skipulagsstofnun aðal- og deiliskipulagsbreytinguna til lögboðinnar yfirferðar. Stofnunin tilkynnti með bréfi, dags. 10. september s.á., að hún gæti ekki tekið afstöðu til deiliskipulagsbreytingarinnar þar sem ekki lægi fyrir svar sveitarfélagsins við bréfi stofnunarinnar, dags. 27. ágúst s.á., vegna breytingar á gildandi aðalskipulagi fyrir umrætt svæði. Hafnarfjarðarbær brást við þeim athugasemdum stofnunarinnar með bréfi, dags. 21. október s.á.

Kærandi bendir meðal annars á að ekkert samráð hafi verið haft við hagsmunaaðila og almenning við breytingu á stofnanalóð St. Jósefsspítala. Kynning og samráð virðist ekki hafa verið í samræmi við skipulagslög nr. 123/2010.

Hafnarfjarðarbær gerir fyrst og fremst kröfu um að kærunni verði vísað frá úrskurðarnefndinni á grundvelli aðildarskorts. Telji bæjaryfirvöld ljóst að kærandi eigi hvorki lögvarinna hagsmuna að gæta er tengist hinni kærðu ákvörðun né uppfylli hann önnur skilyrði kæruaðildar. Ella sé gerð sú krafa að framkominni kæru verði hafnað.

Niðurstaða: Samkvæmt 7. mgr. 12. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 skulu gildandi skipulagsáætlanir vera í innbyrðis samræmi og er aðalskipulag rétthærra en deiliskipulag. Í máli þessu samþykkti bæjarstjórn Hafnarfjarðar breytingu á Aðalskipulagi Hafnarfjarðar 2013-2025 samhliða hinni kærðu deiliskipulagsbreytingu, en svo sem lýst er í málavöxtum gerði Skipulagsstofnun athugasemdir við aðalskipulagsbreytinguna sem nú hefur verið svarað af hálfu bæjaryfirvalda. Stofnunin hefur hins vegar hvorki staðfest nefnda breytingu á gildandi aðalskipulagi né birt auglýsingu þar um í B-deild Stjórnartíðinda, sbr. 3. mgr. 32. gr., sbr. og 1. mgr. 36. gr. skipulagslaga.

Umdeild deiliskipulagsbreyting hefur ekki heldur verið birt í B-deild Stjórnartíðinda, en ákvörðun um breytingu á deiliskipulagi tekur ekki gildi fyrr en að undangenginni samþykkt sveitarstjórnar og að lokinni birtingu slíkrar auglýsingar. Verður ákvörðun um deiliskipulagsbreytingu þá fyrst skotið til úrskurðarnefndarinnar, enda telst kærufrestur frá birtingu ákvörðunar sæti hún opinberri birtingu skv. 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála. Þar sem ekki er fyrir hendi kæranleg ákvörðun í kærumáli þessu verður því vísað frá úrskurðarnefndinni. Hefur þá ekki verið tekin afstaða til þess hvort kærandi geti yfirhöfuð átt aðild að kærumáli þessu, en samkvæmt 3. mgr. 4. gr. laga um úrskurðarnefndina geta þeir einir átt aðild að kærumáli fyrir nefndinni sem eiga lögvarða hagsmuni tengda þeirri ákvörðun sem kæra á.

Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

okt 30

Love0

75/2020 Egilsgata

Með UUA

Árið 2020, fimmtudaginn 29. október, fundaði úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála í gegnum fjarfundabúnað. Þátt tóku Ómar Stefánsson varaformaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 75/2020, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúans í Borgarbyggð frá 15. júní 2020 um að samþykkja umsókn um byggingarleyfi til að breyta húsnæði á lóð nr. 6 við Egilsgötu í þrjár stúdíóíbúðir á neðri hæð og eina íbúð á efri hæð.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 13. ágúst 2020, er barst nefndinni 14. s.m., kærir Ikan ehf., Egilsgötu 4, Borgarnesi, þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Borgarbyggð frá 15. júní 2020 að samþykkja umsókn um byggingarleyfi til að breyta húsnæði á lóð nr. 6 við Egilsgötu í þrjár stúdíóíbúðir á neðri hæð og eina íbúð á efri hæð. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Borgarbyggð 10. september 2020.

Málavextir: Mál þetta á sér nokkra forsögu. Kærandi hefur í fjórgang lagt fram kæru til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála varðandi leyfisveitingar Borgarbyggðar vegna breytinga á húsnæði að Egilsgötu 6, en kærandi hefur aðsetur að Egilsgötu 4. Með úrskurði í kærumáli nr. 24/2019, uppkveðnum 23. janúar 2020, felldi úrskurðarnefndin úr gildi ákvörðun byggingarfulltrúa um að samþykkja umsókn um byggingarleyfi til að breyta húsnæði á lóð nr. 6 við Egilsgötu í þrjár stúdíóíbúðir á neðri hæð og eina íbúð á efri hæð. Taldi úrskurðarnefndin að hin kærða ákvörðun uppfyllti ekki áskilnaði 11. gr. mannvirkjalaga nr. 160/2010 um að byggingarleyfi skuli vera í samræmi við byggingarreglugerð. Hinn 27. febrúar 2020 sótti leyfishafi um endurnýjað byggingarleyfi. Á fundi skipulags- og byggingarnefndar 3. apríl s.á. var samþykkt að grenndarkynna teikningar framkvæmdarinnar ásamt afstöðumynd á grundvelli 44. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Var sú afgreiðsla samþykkt á fundi sveitarstjórnar 8. s.m. Athugasemdir bárust á kynningartíma umsóknarinnar, m.a. frá kæranda, og voru þær lagðar fram á fundi skipulags- og byggingarnefndar 5. júní s.á. Var framkomnum athugasemdum svarað með bréfi byggingarfulltrúa 15. s.m. Á fundi byggðarráðs Borgarbyggðar 18. s.m. var byggingarfulltrúa falið að gefa út hið umsótta byggingarleyfi sem hann og gerði 15. júlí 2020.

Málsrök kæranda: Kærandi telur að með útgáfu hins kærða byggingarleyfis sé vegið verulega að réttindum hans og hagsmunum. Leyfið hafi hvorki fullnægjandi stoð í lögum nr. 160/2010 um mannvirki eða skipulagslögum nr. 123/2010 né reglugerðum sem leiði af þeim lögum. Svör byggingarfulltrúa við athugasemdum kæranda standist ekki skoðun.

Í gögnum vegna grenndarkynningar byggingarleyfisins sé ekkert að finna um bílastæði og fyrirkomulag þeirra líkt og mælt sé fyrir um í gr. 5.3.2.5. í skipulagsreglugerð nr. 90/2013, sbr. einnig gr. 4.4.4. í byggingarreglugerð nr. 112/2012. Samkvæmt gr. 5.9.2. í skipulagsreglugerð skuli í bréfi til hagsmunaaðila koma fram hvert sé meginefni grenndarkynningarinnar og rökstuðningur fyrir málsmeðferðina. Ekkert sé að finna um slíkt í gögnum sem fylgdu með grenndarkynningunni. Einnig vanti mörg þau gögn sem gr. 5.9.7. í reglugerðinni kveði á um að fylgja skuli við grenndarkynningu. Þá uppfylli hönnunargögn sem fylgt hafi grenndarkynningu ekki fjölmörg ákvæði byggingarreglugerðar, s.s. gr. 1.2.1., 2.4.1., 4.3.1., 4.3.3., 4.3.9., 4.4.4., 6.1.1., 6.1.3., 6.1.5., 6.7.1., 6.7.2., 6.7.4., 6.7.14. og 6.10.3.

Öllu máli skipti að með breytingunni fjölgi íbúðum Egilsgötu 6 úr einni í fjórar en það hafi veruleg áhrif á nágrennið. Það sé ekki einkamál sveitarfélagsins og leyfishafa hvar bílastæði íbúðanna eigi að vera því verulegur skortur sé á bílastæðum. Það sé hlutverk sveitarfélagsins að sjá til þess að umsækjandi um byggingarleyfi leggi fram gögn þar sem fram komi hvar bílastæði skuli vera, þ. á m. fyrir fatlaða, og hvað þau skuli vera mörg. Samkvæmt þinglýstum lóðarleigusamningi fyrir Egilsgötu 11 séu bílastæði gegnt húsum nr. 8-10 við Egilsgötu innan marka lóðar Egilsgötu 11. Lóðarhafi þeirrar lóðar hafi ekki framselt bílastæðin til sveitarfélagsins eða nokkurs annars aðila. Í svari byggingarfulltrúa við athugasemdum kæranda við grenndarkynningu komi fram að vegna skipulagsákvörðunar sveitarstjórnar frá árinu 2004 hafi umrædd stæði verið á svæði sem sveitarfélagið hafi óskoraðan rétt yfir. Það sé fráleitt að halda því fram að skipulagsákvörðun sveitarfélagsins felli úr gildi lóðarleigusamning eða þinglýsta eignarheimild.

Hafnað sé rökum um undanþágu frá algildri hönnun. Það sé í andstöðu við lög og reglugerðir að veita afslátt á aðgengi, m.a. varðandi bílastæði fyrir fatlaða. Óheimilt sé að ganga frá fyrirkomulagi bílastæði fyrir nýjar íbúðir líkt og undanþágubeiðnin geri ráð fyrir. Sveitarfélagið bendi á bílastæði í eigu þess en öll bílastæðin séu hins vegar í eigu einkaaðila. Engin boðleg aðkoma sé að íbúð á efri hæð og sveitarfélagið geti ekki gefið út hið kærða byggingarleyfi öðruvísi en að þinglýst sé kvöð um aðkomu að íbúðinni yfir lóð Egilsgötu 8. Það hafi ekki verið gert og sé fyrirkomulagið í óþökk þeirra sem eigi umrædda lóð.

Mælt sé fyrir um það í 12. gr. reglugerðar nr. 1277/2016 um veitingastaði, gististaði og skemmtanahald að falli útleiga íbúðar ekki undir heimagistingu teljist íbúðin vera atvinnuhúsnæði og skuli vera samþykkt af byggingarfulltrúa sem slík. Eldvarnir skuli taka mið af ákvæðum byggingarreglugerðar um íbúðarhúsnæði, en með „auknum ráðstöfunum skv. reglum Mannvirkjastofnunar þar að lútandi.“ Sveitarfélagið hafi ítrekað gefið sýslumanni jákvæða umsögn um rekstur gistiþjónustu að Egilsgötu 6. Í því ljósi orki mjög tvímælis sú framsetning að aðeins sé verið að grenndarkynna fjölgun á íbúðum en ekki tekið fram að þær séu undir atvinnustarfsemi.

Kærandi hafi fundað með sérfræðingum Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar og Skipulags-stofnunar vegna málsins. Hafi niðurstaða þeirra funda verið samhljóða því sem að framan sé rakið, m.a. að um verulega mikla breytingu sé að ræða sem hafi áhrif á stórt svæði, formgalli sé augljós þar sem ekki sé tilkynnt um rétta notkun, leyfi sýslumanns sé ekki í samræmi við notkun, rökstuðning vanti alfarið um hvernig leysa eigi bílastæðamál, aðkoma að íbúð á efri hæð sé ekki ígrunduð lagalega séð, það sé grófur yfirgangur að teikna tröppur inn á teikningu Egilsgötu 6, gögn þurfi að vera miklu ítarlegri og kynningin sé á röngum forsendum.

Skipulagsyfirvöld í sveitarfélaginu hafi ítrekað sett skilyrði um tiltekinn fjölda bílastæða vegna fjölgunar íbúða á svæðinu. Þau hafi heimild til að gera kröfur um bílastæði fyrir samþykki íbúða og þeirri heimild hafi byggingarfulltrúi beitt árið 2017 þegar hann setti það skilyrði fyrir útgáfu byggingarleyfis að Brákarbraut 1 að upplýst yrði um stærð lóðar, lóðarmörk og staðsetningu bílastæða. Sú lóð sé á sama skipulagssvæði og Egilsgata 6. Það sýni hvernig sveitarfélagið mismuni aðilum í algjörlega sambærilegum málum. Brotið hafi verið gegn jafnræðisreglu 11. gr. stjórnsýslulaga og 12. gr. sömu laga um meðalhóf.

Í 10. gr. lögreglusamþykktar Borgarbyggðar nr. 390/2010 komi fram að atvinnustarfsemi í íbúðarhverfum sé óheimil. Sveitarstjórn geti þó heimilað þar minni háttar starfsemi, svo fremi að tryggt sé að slíkt leiði ekki af sér ónæði eða truflun gagnvart íbúum og önnur opinber leyfi liggi fyrir. Einnig komi fram að atvinnurekstri í húsnæði, sem liggi að íbúðarbyggð, skuli haga þannig að ekki hljótist ónæði eða truflun fyrir þá sem næst búa. Gildi þetta jafnt um starfsemina sjálfa sem og umferð sem af henni hljótist. Kærandi hafi vægast sagt slæma reynslu af gistiþjónustu að Egilsgötu 6. Hafi sveitarfélagið heimilað þann rekstur árið 2013 án þess að sú starfsemi hafi verið grenndarkynnt. Síðan hafi sveitarfélagið þrisvar sinnum gefið jákvæða umsögn um útgáfu rekstrarleyfis til sýslumannsins á Vesturlandi. Gistiþjónusturekstrinum fylgi umferð allan sólarhringinn og hávaði kvölds og nætur.

Málsrök Borgarbyggðar: Af hálfu sveitarfélagsins er bent á að gr. 5.3.2.5. í skipulagsreglugerð nr. 90/2013 eigi aðeins við þegar sótt sé um leyfi fyrir einstakri framkvæmd á svæði þar sem aðalskipulag sé ekki fyrir hendi, sbr. 1. tl. bráðabirgðaákvæða skipulagslaga nr. 123/2010. Þar sem aðalskipulagsáætlun sé í gildi fyrir Borgarbyggð telji sveitarfélagið að umrædd grein eigi ekki við í málinu. Hvað varði gr. 5.9.2. í reglugerðinni sé bent á að í hinni umræddu grenndarkynningu komi fram að hún sé sett fram vegna breytinga innanhúss, auk þess sem teikningar vegna framkvæmdanna hafi fylgt með henni. Í úrskurði úrskurðarnefndarinnar í kærumáli nr. 24/2019 hafi komið fram að þegar grenndarkynningu sé þannig háttað sé talið að meginefni kynningarinnar komi fram með fullnægjandi hætti. Þá sé óþarfi að útbúa hnitsetta afstöðumynd eða gögn um landmótun og/eða götumynd, sbr. gr. 5.9.7. í reglugerðinni, þegar um breytingar á innbyrðis skipulagi mannvirkis sé að ræða. Öll gögn sem skipulagslög og skipulagsreglugerð geri ráð fyrir hafi þegar verið send kæranda við grenndarkynningu og því sé ekki skylt að leggja fram nein frekari gögn.

Í núgildandi skipulagsreglugerð sé ekki gerð krafa um það að tilteknum fjölda íbúða skuli fylgja tiltekinn fjöldi bílastæða, en slíkt ákvæði hafi verið í eldri skipulagsreglugerð nr. 400/1998. Samkvæmt núgildandi skipulagsreglugerð sé skipulagsyfirvöldum sett það í sjálfsvald með hvaða hætti þau vilja haga bílastæðamálum en eina krafan þar um sé sú að kveðið sé á um þau mál í deiliskipulagi. Í þessu máli sé ekki um gerð deiliskipulags að ræða og því hafi sveitarfélaginu ekki verið skylt að gera kröfu á hendur eigendum Egilsgötu 6 um tilteknar ráðstafanir vegna bílastæðamála við húsið þó sótt hafi verið um byggingarleyfi vegna fjölgunar íbúða í húsinu. Við afgreiðslu umsóknarinnar hafi verið litið til þess að beint á móti húsinu séu bílastæði í eigu sveitarfélagsins og sé fullkomlega eðlilegt að þau verði notuð af íbúum hússins. Í afgreiðslunni felist hvorki ákvörðun um að afsala umræddum stæðum til eigenda hússins né að þeir skuli njóta forgangs til stæðanna.

Því sé ekki mótmælt að samkvæmt uppdrætti lóðarleigusamnings Egilsgötu 11 séu hin umdeildu bílastæði innan lóðarmarka þeirrar lóðar. Hins vegar komi fram í lóðarleigusamningnum að hvenær sem bæjarstjórn telji þörf á að nýta lóðina undir opinber mannvirki, opin svæði og annað, sem skipulagsuppdráttur geri ráð fyrir, sé leigutaka skylt að láta leigurétt sinn og lóðina af hendi. Með gerð deiliskipulags fyrir gamla miðbæinn í Borgarnesi árið 2004 hafi lóðin við Egilsgötu 11 verið minnkuð og kveðið á um að bílastæði fyrir húsið skyldu vera á sérstakri lóð sunnan við það. Hin umdeildu bílastæði hafi verið svokölluð almenningsrými frá þeim tíma og hafi lóðarhafi Egilsgötu 11 verið upplýstur um framangreinda afstöðu sveitarfélagsins.

Kærandi haldi því fram með óútskýrðum og órökstuddum hætti að hönnunargögn uppfylli ekki skilyrði byggingarreglugerðar nr. 112/2012. Um sé að ræða breytingar innanhúss í gömlu og grónu hverfi og því ekki þörf á lóðaruppdrætti. Sveitarfélagið hafi nýtt sér heimild til þess að ákveða að við meðferð málsins þyrftu byggingarleyfishafar ekki að leggja fram slíka uppdrætti, sbr. a-lið gr. 2.4.1. í byggingarreglugerð, þar sem segi að leyfishafi ákveði hvort og að hvaða leyti þurfi að leggja fram aðaluppdrætti vegna umsóknar um breytingar á þegar byggðu mannvirki. Þetta ákvæði telur sveitarfélagið raunar að eigi við um allt það sem fram komi í kærunni varðandi þá aðaluppdrætti sem lagðir hafi verið fram með umsókninni. Þá vísi sveitarfélagið jafnframt til gr. 6.1.5. í byggingarreglugerð þar sem komi fram að ekki sé algilt að byggja þurfi á sjónarmiðum algildrar hönnunar þegar eldra mannvirki, sem byggt hafi verið í tíð eldri byggingarreglugerðar, sé breytt heldur sé heimilt að víkja frá þeim sjónarmiðum ef sérstökum erfiðleikum sé háð að uppfylla ákvæði 6. kafla reglugerðarinnar. Þegar þannig hátti til skuli hönnuður skila sérstakri greinargerð um það hvaða einstöku ákvæðum óskað sé eftir að víkja frá og geti leyfishafi veitt slíkt leyfi. Í þessu máli hafi hönnuður skilað sérstakri greinargerð um ástæður þess að sótt væri um undanþágur frá algildri hönnun. Einnig sé bent á að ákvæði 12. gr. reglugerðar nr. 1277/2016 um veitingastaði, gististaði og skemmtanahald, sem kærandi vísi til, hafi verið fellt niður með reglugerð nr. 686/2018 og sé því ekki lengur í gildi.

Þær ákvarðanir sem kærandi vísi til vegna fasteigna við Egilsgötu hafi verið teknar í gildistíð skipulagsreglugerðar nr. 400/1998 og byggingarreglugerðar nr. 441/1998, sbr. skipulags- og byggingarlög nr. 73/1997, en í þeim hafi verið ákvæði um ákveðinn fjölda bílastæða vegna tiltekinna fermetra í byggðu húnæði. Slíkum ákvæðum sé ekki lengur fyrir að fara í núgildandi reglugerðum um sama efni. Því sé ekki verið að brjóta gegn lögum og sjónarmiðum um jafnræði með því að kveða ekki á um fyrirkomulag bílastæða í þessu máli. Þá sé ekki hægt að bera saman fyrirliggjandi mál við byggingarleyfisumsókn vegna Brákabrautar 1 frá árinu 2017, en fyrirkomulag þeirrar lóðar sé með allt öðrum hætti. Lóðin Brákarbraut 1 sé rúmum 220 m2 stærri en lóðin Egilsgata 6 auk þess sem lega hennar og staðsetning geri það kleift að leggja bílum innan lóðarmarka bæði norðan og austan megin, en þessu sé ekki þannig farið með lóðina Egilsgötu 6. Sá hluti þeirrar lóðar sem ekki sé undir húsinu sé í umtalsverðum halla en húsið standi svo á lóðarmörkum til suðurs, vestur og austurs. Þessar aðstæður geri það að verkum að sveitarfélagið hafi ekki talið sér skylt að krefjast þess að gerð yrði grein fyrir bílastæðum á hinum grenndarkynnta aðaluppdrætti. Jafnframt sé bent á að bílastæði í eigu lóðarinnar sunnan megin við húsið við Egilsgötu 2-10 hafi um langa hríð verið til ráðstöfunar fyrir umrædd hús, þ. á m. hús kæranda, þar sem að ekki sé gert ráð fyrir bílastæðum á lóðum neins þeirra. Hafi sveitarfélagið talið að þau stæði uppfylltu bílastæðaþörf svæðisins þrátt fyrir breytingarnar.

Athugasemdir leyfishafa: Leyfishafi gerir aðallega kröfu um að kærunni verði vísað frá úrskurðarnefndinni þar sem kærandi eigi ekki lögvarinna hagsmuna að gæta af úrlausn kæruefnis að hluta og vegna aðildarskorts hans um önnur atriði. Kæran sé ruglingsleg og ýmis atriði dregin fram sem séu byggingarleyfinu óviðkomandi.

Bent sé á að í Aðalskipulagi Borgarbyggðar 2010-2022 falli Egilsgatan í heild undir hverfisverndarsvæði og sé kveðið þar á um að mikilvægt sé að halda einkennum byggðar frá fyrri hluta tuttugustu aldar. Að setja skábraut við húsið yrði mikið rask fyrir götumyndina og myndi taka yfir gangstéttina utan við húsið að mestum hluta. Eigendur hafi kappkostað að halda útliti hússins að Egilsgötu 6 að mestu óbreyttu.

Bent sé á að kærandi hafi árið 2012 fengið samþykktar teikningar þar sem neðri hæð hússins að Egilsgötu 4 hafi verið breytt úr atvinnuhúsnæði í stúdíóíbúð. Því sé misræmi í málflutningi kæranda gagnvart nágrönnum og öðrum íbúum. Þá sé stigi að efri hæð íbúðar Egilsgötu 6 í óskiptri sameign lóða nr. 4 og 6 við Egilsgötu. Kærandi geti engan veginn haldið því fram að stiginn sé alfarið eign hússins að Egilsgötu 4.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um samþykki byggingarfulltrúans í Borgarbyggð fyrir byggingarleyfi til að breyta íbúðarhúsi og geymslu á lóð nr. 6 við Egilsgötu í þrjár stúdíóíbúðir á neðri hæð og eina íbúð á efri hæð. Kærandi er eigandi húss á aðliggjandi lóð og tengja steyptar tröppur húsin saman. Hefur kæranda verið játuð kæruaðild á þeim grundvelli fyrir nefndinni áður vegna sömu breytinga svo sem rakið er í málavaxtalýsingu. Hafa engin atvik breyst frá fyrra máli sem gefi tilefni til að breyta niðurstöðu úrskurðarnefndarinnar um kæruaðild kæranda. Verður því ekki fallist á þá kröfu leyfishafa að vísa kærunni frá vegna skorts á lögvörðum hagsmunum kæranda í máli þessu.

Ekki er í gildi deiliskipulag fyrir umrætt svæði. Sú meginregla kemur fram í 2. mgr. 37. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 að gera skuli deiliskipulag fyrir svæði eða reiti þar sem framkvæmdir eru fyrirhugaðar. Þó segir í 1. mgr. 44. gr. laganna að þegar sótt sé um byggingar- eða framkvæmdaleyfi fyrir framkvæmd sem sé í samræmi við aðalskipulag en deiliskipulag liggi ekki fyrir geti sveitarstjórn eða sá aðili sem hafi heimild til fullnaðarafgreiðslu máls, sbr. 6. gr., ákveðið að veita megi leyfi án deiliskipulagsgerðar ef framkvæmdin sé í samræmi við landnotkun, byggðamynstur og þéttleika byggðar og skal skipulagsnefnd þá láta fara fram grenndarkynningu. Umsókn um greint byggingarleyfi var grenndarkynnt með lögmæltum fjögurra vikna athugasemdarfresti skv. 2. mgr. 44. gr. skipulagslaga og kom kærandi að athugasemdum sínum við grenndarkynninguna. Í kjölfar þess var umsóknin tekin til umfjöllunar í skipulags- og byggingarnefnd og hún samþykkt, auk þess sem afstaða var tekin til framkominna athugasemda. Byggingarfulltrúi samþykkti síðan byggingarleyfisumsóknina í kjölfar ákvörðunar skipulags- og byggingarnefndar og var sú ákvörðun staðfest af sveitarstjórn 11. júní 2020.

Samkvæmt þéttbýlisuppdrætti Aðalskipulags Borgarbyggðar 2010-2022 er lóðin Egilsgata 6 á skilgreindu svæði fyrir blandaða notkun (BL2). Í greinargerð aðalskipulagsins kemur fram að gamli miðbærinn (BL2) nái yfir íbúðasvæði, verslun og veitingarekstur og margvíslega opinbera þjónustu, sem og menningar- og safnastarfsemi. Hið kærða byggingarleyfi fól í sér heimild til breytinga innanhúss en ekki var sótt um breytingu á notkun eignarinnar sem er skráð í fasteignaskrá Þjóðskrár Íslands sem fjölbýlishús á neðri hæð en íbúðareign á efri hæð. Er framkvæmdin því í samræmi við landnotkun, byggðamynstur og þéttleika byggðar svo sem áskilið er í 1. mgr. 44. gr. skipulagslaga. Ekki verður fallist á með kæranda að sá annmarki hafi verið á grenndarkynningunni að ekki hafi komið fram hvert meginefni kynningar var, sbr. gr. 5.9.2. í skipulagsreglugerð nr. 90/2013, enda kom þar fram að um leyfi til breytinga innanhúss væri að ræða og fylgdu með teikningar vegna framkvæmdanna. Þá verður ekki talið að afstöðumynd eða gögn sem geri grein fyrir landmótun eða götumynd hafi átt að koma fram í grenndarkynningunni, sbr. gr. 5.9.7. í skipulagsreglugerð, vegna eðli þeirra breytinga sem um ræðir.

Samkvæmt 1. málsl. 1. mgr. b-liðar gr. 5.3.2.5. í skipulagsreglugerð skal í deiliskipulagi setja skilmála um fjölda bílastæða og frágang þeirra innan og utan lóðar. Hvorki í skipulagslögum né skipulagsreglugerð er mælt fyrir um að við útgáfu byggingarleyfis skuli uppfylla skilyrði um fjölda bílastæða eða kveða á um fyrirkomulag bílastæða með öðrum hætti. Þó skal byggingarleyfi vera í samræmi við byggingarreglugerð, sbr. 11. gr. mannvirkjalaga nr. 160/2010. Í gr. 6.1.5. í byggingarreglugerð nr. 112/2012 kemur fram að við breytingar á þegar byggðu mannvirki skuli eftir því sem unnt sé byggja á sjónarmiðum algildrar hönnunar. Ákveðin skilyrði gilda um bílastæði hreyfihamlaðra skv. gr. 6.2.4. í reglugerðinni en hins vegar segir í 3. mgr. gr. 6.1.5. að ef sérstökum erfiðleikum sé bundið að uppfylla ákvæði þess hluta reglugerðarinnar, án þess að breyta að verulegu leyti megingerð mannvirkis, burðarvirki, útliti, innra skipulagi eða öðrum sérkennum sem vert sé að varðveita, geti leyfisveitandi heimilað að vikið sé frá einstökum ákvæðum. Í slíkum tilvikum skuli hönnuður skila sérstakri greinargerð um það hvaða ákvæðum óskað sé eftir að víkja frá, um ástæður þess að ekki sé unnt að uppfylla þau og hvort unnt sé með öðrum hætti að tryggja aðgengi þannig að markmið þess hluta reglugerðarinnar séu uppfyllt. Slík greinargerð var lögð fram með umsókn byggingarleyfisins og kom þar m.a. fram að um væri að ræða steinsteypt hús frá árinu 1936 og sé erfitt að uppfylla kafla reglugerðar um algilda hönnun sökum staðsetningar húss á lóð, eldri hönnunar og landslags. Með greinargerðinni fylgdi listi yfir þær greinar reglugerðarinnar sem óskað var undanþágu frá, þ. á m. gr. 6.2.4. um bílastæði hreyfihamlaðra. Þar segir jafnframt að vegna þeirra undanþága sem óskað sé eftir sé ljóst að umferð hreyfihamlaðra verði takmörkuð í húsinu. Með samþykki byggingarfulltrúa á hinni umþrættu umsókn heimilaði hann að vikið yrði frá skilyrðum byggingarreglugerðar um bílastæði hreyfihamlaðra auk annarra ákvæða reglugerðarinnar. Að framangreindu virtu verður ekki talið að skortur á upplýsingum um fyrirkomulag bílastæða valdi ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar. Voru því skilyrði 1. mgr. 44. gr. skipulagslaga uppfyllt og heimilt að grenndarkynna byggingarleyfisumsóknina. Þá verður ekki annað séð en að málsmeðferð hafi að öðru leyti verið í samræmi við ákvæði skipulagslaga.

Kærandi telur að jafnræðisregla 11. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 hafi verið brotin í málinu og í þeim efnum vísar hann til nokkurra afgreiðslna skipulagsyfirvalda þar sem íbúðum var fjölgað á lóð með kröfu um fjölda bílastæða. Ekki verður talið að um sambærileg tilvik sé að ræða enda höfðu nefnd leyfi verið afgreidd í tíð byggingarreglugerðar nr. 441/1998, sem sett voru með stoð í skipulags- og byggingarlögum nr. 73/1997, en í þeirri reglugerð voru ákvæði um fjölda bílastæða fyrir lóðir á svæðum þar sem ekki var deiliskipulag í gildi. Þá verður heldur ekki talið að afgreiðsla byggingarfulltrúans á byggingarleyfisumsókn vegna Brákarbrautar 1, þar sem afgreiðslu málsins var frestað m.a. vegna þess að ekki lágu fyrir upplýsingar um bílastæði, verði talið sambærilegt tilvik enda ekki um sambærilegar lóðir að ræða.

Með hinu kærða byggingarleyfi fjölgar íbúðum á lóð Egilsgötu 6. Ljóst er að slíkt getur haft áhrif á grenndarhagsmuni kæranda, t.a.m. vegna aukinnar umferðar og umgangs um sameiginlegar tröppur. Aftur á móti verður ekki talið að heimilaðar breytingar raski grenndarhagsmunum kæranda að því marki að ógildingu varði. Telur úrskurðarnefndin rétt að benda á að lögmætisathugun nefndarinnar einskorðast við hið útgefna byggingarleyfi, sem felur í sér heimild til breytinga á innra skipulagi Egilsgötu 6, en tekur ekki til skoðunar þann atvinnurekstur sem er eða kann að verða staðsettur í húsinu. Á það skal þó bent að telji kærandi málsmeðferð sveitarfélagsins ábótavant að öðru leyti eða að það hafi ekki sinnt skyldum sínum, s.s. vegna atvinnurekstrar í því húsi sem um ræðir, getur hann leitað til samgöngu- og sveitarstjórnarráðuneytisins á grundvelli eftirlits- og yfirstjórnarhlutverks þess.

Með vísan til alls þess sem að framan er rakið verður kröfu kæranda um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar hafnað.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um ógildingu ákvörðunar byggingarfulltrúans í Borgarbyggð frá 15. júní 2020 um að samþykkja umsókn um byggingarleyfi til að breyta húsnæði á lóð nr. 6 við Egilsgötu í þrjár stúdíóíbúðir á neðri hæð og eina íbúð á efri hæð.

102/2020 Rjúpnabraut

120/2020 Neðan Sogsvegar

62/2020 Garðarsbraut, Húsavík

88/2020 Ásvallagata

98/2020 Lindarbær

84/2020 Sæbraut

70/2020 Garðavegur

61/2020 Laugavegur, Bolholt og Skipholt

80/2020 Hlíðarbraut

75/2020 Egilsgata

Um okkur

Opnunartími