Skip to main content
Úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála
okt 31
Love0

26/2022 Orustustaðir

Með

Árið 2022, föstudaginn 28. október, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mætt voru Arnór Snæbjörnsson, formaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 26/2022, kæra vegna synjunar skipulags- og byggingarfulltrúa Skaftárhrepps frá 25. janúar 2022 um að samþykkja umsókn um leyfi til að byggja fyrsta hluta hótelbyggingar á Orustustöðum í Skaftárhreppi.

 Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 22. mars 2022, er barst nefndinni sama dag, kærir A synjun byggingarfulltrúa Skaftárhrepps frá 22. febrúar s.á. um leyfi til að byggja fyrsta hluta hótelbyggingar á eignarjörð hans Orustustöðum í Skaftárhreppi. Er þess krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Skaftárhreppi 29. apríl 2022.

Málavextir: Jörðin Orustustaðir mun hafa farið í eyði um 1950, en hún liggur þar sem heitir Brunasandur í Skaftárhreppi. Kærandi hefur unnið að því um nokkurt skeið að þar verði byggt hótel og tengd starfsemi, svo sem nánar er rakið í kæru. Árið 2015 tók gildi breyting á Aðalskipulagi Skaftárhrepps 2010–2022. Fól breytingin m.a. í sér að landbúnaðarsvæði var breytt í 15 ha verslunar- og þjónustusvæði og á því gert ráð fyrir um 7.000 m² hóteli á tveimur hæðum. Þá kom fram í greinargerð með breytingunni að skilgreina þyrfti héraðsveg að svæðinu, en enginn vegur lægi að jörðinni, aðeins slóðar að austan- og vestanverðu.

Árið 2016 öðlaðist gildi deiliskipulag hótels í landi Orustustaða. Í greinargerð með því segir að skipulagssvæðið nái yfir tæplega 40 ha svæði, þar af séu 28 ha innan Orustustaða, 10 ha innan óskipts lands Hraunbóls/Sléttabóls og 0,5 ha innan Fossjarða. Gert er ráð fyrir að hótelið verði með 200 gistirýmum auk annarrar aðstöðu. Skipulagið nær um leið til aðkomuvegar sem myndi vera að hluta til í landi Hraunbóls/Sléttabóls og Foss á Síðu, en aðkoma að hótelinu yrði þannig frá þjóðvegi 1 eftir núverandi vegi að Hraunbóli og síðan eftir nýjum 1,7 km vegkafla, sem liggja myndi suður fyrir bæjarstæði Hraunbóls austur að Orustustöðum. Árið 2016 lá jafnframt fyrir ákvörðun Skipulagsstofnunar um að fyrirhugað hótel og aðkomuvegur að því skyldu ekki háð mati á umhverfisáhrifum. Voru báðar þessar ákvarðanir kærðar til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, m.a. af hálfu eigenda Hraunbóls, og þess krafist að þær yrðu felldar úr gildi. Með úrskurðum nefndarinnar í málum nr. 26/2016, uppkveðnum 22. desember 2017, og nr. 31/2016, uppkveðnum 25. janúar 2018, var þeim kröfum hafnað.

Ágreiningur hefur verið um lagningu aðkomuvegar að Orustustöðum. Hinn 27. ágúst 2019 synjaði Vegagerðin umsókn kæranda um að fyrirhugaður nýr vegur að jörðinni, samkvæmt deiliskipulagi, yrði gerður að héraðsvegi, á þeim grundvelli að ekki lægi fyrir samþykki eigenda þeirra jarða sem vegurinn mundi liggja um. Með úrskurði, dags. 8. maí 2020, var sú ákvörðun staðfest af ráðherra samgöngumála. Eina núverandi vegtenging að Orustustöðum virðist vera vegslóði sem liggur frá næstu jörð, Hraunbóli. Um hann er ágreiningur. Hefur sá ágreiningur komið til úrskurðarnefndarinnar. Með úrskurði frá 16. október 2020 í máli nr. 38/2020, felldi nefndin úr gildi ákvörðun sveitarstjórnar um að samþykkja framkvæmdaleyfi til lagfæringar á vegslóðanum. Byggði niðurstaða nefndarinnar m.a. á því að við meðferð málsins hefði ekki verið tekin afstaða til þess hvort framkvæmdin væri í samræmi við skipulagsáætlanir, en fyrir lá að hluti vegslóðans hafði verið afmáður af aðalskipulagsuppdrætti. Þá hefði ekki verið uppfyllt lagaskilyrði til að veita hið umdeilda framkvæmdaleyfi án grenndarkynningar. Benti nefndin enn fremur á að ágreiningur um umferðarrétt og inntak hans ættu ekki undir úrskurðar-nefndina, en hvorugur aðili málsins hefði gert reka að því að fá úr honum skorið fyrir dóm-stólum.

Í sama máli var vísað frá kröfu kærenda um ógildingu byggingarleyfis fyrir þremur starfsmannahúsum að Orustustöðum. Í niðurstöðu sinni tók nefndin fram að umræddar byggingar myndu standa í töluverðri fjarlægð frá fasteignum kærenda í landi Hraunbóls og með hliðsjón af því yrði ekki séð að hagsmunir þeirra myndu skerðast í þeim mæli að skapaði þeim kæruaðild. Væri þá jafnframt til þess að líta að byggingarleyfið veitti einvörðungu heimild til byggingar téðra húsa, en fæli t.d. ekki í sér heimild til umferðar um land kærenda. Þættu framkvæmdir samkvæmt leyfinu því ekki vera þess eðlis að þær snertu grenndarhagsmuni eða aðra einstak-lega lögvarða hagsmuni kærenda með þeim hætti að þeir gætu talist eiga kæruaðild. Skipulags- og byggingarfulltrúi samþykkti einnig leyfi fyrir byggingu íbúðarhúss á jörðinni en sú afgreiðsla sætti ekki kæru til nefndarinnar.

Hinn 1. desember 2021 sótti kærandi um byggingarleyfi til að reisa fyrsta hluta hótelbyggingar á Orustustöðum innan byggingarreits hótels samkvæmt deiliskipulagi. Kom fram í umsókninni að um væri að ræða einnar hæðar gistihús með 18 herbergjum úr þegar gerðum einingum, sem settar yrðu á steyptan sökkul. Í tölvubréfi skipulags- og byggingarfulltrúa til kæranda af því tilefni, frá 25. janúar 2022, kom fram að byggingarleyfi fyrir frekari hóteluppbyggingu yrðu ekki gefin út á meðan aðkomuleið að Orustustöðum væri ekki tryggð og vegur samkvæmt samþykktu deiliskipulagi hefði ekki verið byggður upp. Fyrir uppbyggingu hótels sem þessa væri það grundvallarþáttur að tryggja öllum greiða aðkomu að svæðinu, þ.m.t. verktökum, sjúkrabílum, slökkviliði og gestum og gangandi. Í tölvubréfinu voru fleiri erindi frá kæranda til meðferðar, en í lok þess var gefið yfirlit um ákvæði byggingarreglugerðar nr.112/2012 um brunavarnir á gististöðum, sem tekið var saman af slökkviliðsstjóra Skaftárhrepps. Var þar m.a. vísað til ákvæða í gr. 9.2.6., gr. 9.2.4 -h og gr. 4.3.3. í reglugerðinni.

Með tölvubréfi frá 3. febrúar s.á. kom kærandi að athugasemdum og staðhæfði m.a. að sveitarstjórn hefði gefið það út að honum væri leyft að hagnýta vegslóðann þangað til nýr vegur yrði lagður. Í framhaldi var skipulags- og byggingarfulltrúi inntur eftir því hvort líta bæri á svar hans sem endanlega afgreiðslu og þar með synjun umsóknarinnar. Í svari skipulags- og byggingarfulltrúa í tölvubréfi frá 22. febrúar 2022 sagði að honum hefði verið ráðið frá því að gefa út fleiri byggingarleyfi eða framkvæmdaleyfi að Orustustöðum á meðan ekki lægi fyrir afstaða eða niðurstaða ráðuneytisins varðandi eignarnám. Þá lægi ekki fyrir stjórnsýsluákvörðun um að kærandi hefði heimild til að hagnýta sér slóðann þar til nýr vegur yrði lagður samkvæmt deiliskipulagi.

Í kæru er rakið að kærandi hafi leitast við að fá Vegagerðina, ráðherra samgöngumála og sveitarstjórn til að leita samninga við landeigendur um vegstæði og um lagningu vegar eða hlutast til um eignarnám á landi undir hann ella. Þær beiðnir hafi ekki borið árangur og standi á því, sem áður, að ekki liggi fyrir samþykki eigenda vegstæðis.

Málsrök kæranda: Kærandi bendir á að nú liggi fyrir afstaða ráðherra samgöngumála í úrskurði um að ekki verði ráðist í eignarnám vegna hins nýja vegar. Synjun á samþykkt byggingaráforma geti við svo búið ekki verið reist á því að beðið sé eftir slíkri afgreiðslu. Jafnframt sé það ekki lögmætur grundvöllur að hafna því að samþykkja frekari byggingaráform að engin stjórnsýsluákvörðun liggi fyrir um að kærandi hafi heimild til að hagnýta sér vegslóða að Orustustöðum þar til nýr vegur verði lagður. Kærandi þurfi ekki samþykki sveitarstjórnar til að nota núverandi aðkomu. Hann eigi rétt á því samkvæmt eðli máls og með vísan til hefðarréttar að fara eftir núverandi vegi/slóða að jörð sinni enda sé það eina aðkoman að jörðinni.

Samkvæmt skilmálum gildandi deiliskipulags fyrir umrætt svæði sé gert ráð fyrir því að aðkoma að hótelinu verði frá þjóðvegi 1, eftir núverandi vegi að Hraunbóli og síðan vegslóða. Skipulagið geri einnig ráð fyrir hinum nýja vegi, lengra frá Hraunbóli, en hvergi komi fram að nýr vegur sé skilyrði fyrir uppbyggingunni samkvæmt skilmálum skipulagsins. Verði kæranda ekki gert að leggja nýja veginn enda sé honum það ekki fært nema með samþykki eigenda Fossjarða og eigenda á Hraunbóli eða að landið verði tekið eignarnámi af hálfu Vegagerðarinnar eða sveitarfélagsins, sem bæði hafi hafnað því að hafa forsendur til þess að fara í eignarnám. Eigi kærandi því ekki annan kost en að nota núverandi aðkomu.

Umrætt deiliskipulag taki ekki til núverandi vegar eða aðkomu. Hún sé því örugglega ekki felld niður með skipulaginu. Muni kærandi nota núverandi aðkomu að jörðinni, þ.e. um núverandi veg og slóða, a.m.k. þangað til honum verði gert kleift að leggja nýjan veg. Sé litið til um-fjöllunar sveitarfélagsins vegna athugasemda er borist hafi við áætlanagerð vegna fyrirhugaðra framkvæmda sé ljóst að alltaf hafi verið gert ráð fyrir að núverandi vegur yrði áfram og að hann yrði notaður auk hins nýja vegar. Synjun á samþykkt byggingaráforma á þeim forsendum að nýr vegur hafi ekki verið lagður eigi sér því ekki stoð í skipulagi, heldur þvert á móti.

Úrskurður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála í máli nr. 38/2020 hafi staðfest heimild til framkvæmda á svæðinu óháð hinum nýja vegi. Í málinu hafi nefndin staðfest gildi hinna umdeildu byggingarleyfa á þeirri forsendu að kærendur málsins, sem þó séu næstu nágrannar kæranda í máli þessu, ættu ekki lögvarða hagsmuni af útgáfu leyfanna. Með vísan til þess fái kærandi ekki skilið hvaða hagsmunir það séu sem væru lögmætir af hálfu sveitarfélagsins til að takmarka frekari útgáfu byggingarleyfa sem séu í samræmi við deiliskipulag. Sveitarfélagið hafi engin lögmæt og málefnaleg sjónarmið til að synja um samþykkt frekari byggingaráforma eða útgáfu byggingarleyfa.

Málsrök Skaftárhrepps: Sveitarfélagið mótmælir kröfum kæranda. Byggingarfulltrúi hafi gefið út framkvæmdaleyfi 31. desember 2019 fyrir vegabótum á vegslóða sem notaður hafi verið undanfarna áratugi sem heimreið að Orustustöðum. Leyfið hafi verið háð því skilyrði að skriflegt samþykki eiganda aðliggjandi jarða lægi fyrir. Kærandi hafi í engu skeytt um þau skilyrði sem sett hafi verið og hafi ráðist í framkvæmdir án tilskilinna leyfa. Umræddur vegslóði liggi að hluta til í gegnum óskipt land jarðanna Hraunbóls/Sléttabóls 2 og Sléttabóls sem liggi að jörðinni Orustustöðum að vestanverðu.

Í greinargerð Aðalskipulags Skaftárhrepps 2010–2022 segi að skilgreina þurfi héraðsveg að hótelsvæðinu. Tillögur hafi verið gerðar um sex veglínur og hafi veglína C verið valin en þar sé gert ráð fyrir rúmlega 1,7 km nýjum vegkafla. Þessi vegur hafi hins vegar ekki verið lagður, fyrst og fremst vegna djúpstæðs ágreinings kæranda og eigenda Hraunbóls. Hafi ágreiningur ratað fyrir dómstóla, sbr. mál nr. E-784/2020 hjá Héraðsdómi Suðurlands, en dómur í því hafi verið kveðinn upp 14. febrúar 2022. Þrátt fyrir að um einkaréttarlegan ágreining hafi verið að ræða sem sveitarfélagið hafi ekki átt aðild að lýsi hann í hnotskurn þeirri pattstöðu sem fyrir hendi sé varðandi frekari uppbyggingu innan Orustustaða.

Núverandi staða í skipulagslegum skilningi sé sú að ekki sé unnt að veita framkvæmdaleyfi fyrir lagfæringu og/eða endurbótum á vegslóða þeim er um ræði. Forsendur séu ekki til slíks fyrr en endanleg niðurstaða liggi fyrir um skipan mála varðandi vegslóðann með áherslu á eignar- og afnotarétt. Lögð sé áhersla á að þrátt fyrir að gert sé ráð fyrir nýjum aðkomuvegi í deiliskipulagi fyrir jörðina þá hafi það ekki sjálfkrafa þá réttarverkan í för með sér að framkvæmdaleyfi skuli veitt. Eftir að úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála hafi fellt framkvæmdaleyfi við veginn úr gildi liggi fyrir að skipulagsvald sveitarfélagsins nái ekki til þess hluta vegslóðans sem liggi í gegnum jarðirnar Hraunból og Sléttaból. Það sé engin aðkoma að Orustustöðum líkt og gert sé ráð fyrir í deiliskipulagi fyrir jörðina. Samkvæmt framansögðu sé hið kærða byggingarleyfi ekki í samræmi við gildandi deiliskipulag svo sem áskilið sé að lögum og því beri að hafna kröfu um útgáfu þess.

Viðbótarathugasemdir kæranda: Kærandi áréttar fyrri sjónarmið sín. Jafnframt er bent á að í greinargerð sveitarfélagsins til úrskurðarnefndarinnar sé byggt á allt öðrum málsástæðum en skipulags- og byggingarfulltrúi hafi byggt synjun sína á. Þegar af þeirri ástæðu sé greinargerðin þýðingarlaus enda sé ekki hægt að breyta rökstuðningi eða forsendum fyrir synjun eftir á. Þá sé því mótmælt að „skipulagsvald sveitarfélagsins“ nái ekki til vegslóðans þar sem hann liggi um land Hraunbóls eða Sléttabóls enda taki það til alls lands innan sveitarfélagsins, skv. 1. mgr. 12. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Rétt sé að ekki hafi verið gerð ný aðkoma að Orustustöðum eins og gert sé ráð fyrir í deiliskipulagi. Það að sá vegur hafi ekki verið lagður veiti sveitarfélaginu hins vegar ekki heimild til að hafna frekari framkvæmdum á jörðinni. Ávallt hafi verið gert ráð fyrir að núverandi vegur yrði áfram og að hann yrði notaður auk hins nýja vegar. Hafi vegurinn verið lagfærður þannig að hann sé nú fær allri umferð. Engar forsendur hafi breyst frá því að sveitarfélagið hafi gefið út byggingarleyfi á jörðinni.

 Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um lögmæti þeirrar ákvörðunar skipulags- og byggingarfulltrúa Skaftárhrepps að synja umsókn kæranda um leyfi til að byggja fyrsta hluta hótelbyggingar á Orustustöðum innan byggingarreits fyrir þá starfsemi samkvæmt deiliskipulagi. Um er að ræða einnar hæðar gistihús með 18 herbergjum úr þegar gerðum einingum, sem settar yrðu á steyptan sökkul (Orustustaðavegur 4, matshluti 01). Telja verður að hin kærða ákvörðun komi fram í tölvubréfi skipulags- og byggingarfulltrúa til kæranda 25. janúar 2022. Í kæru er aðallega vísað til tölvubréfs skipulags- og byggingarfulltrúa frá 22. febrúar s.á., þar sem sú ákvörðun var áréttuð. Samkvæmt þessu verður eigi að síður að telja að kæranda hafi þegar mátt vera ljós afstaða til umsóknar hans 25. janúar. Kæra í máli þessu barst úrskurðarnefndinni 22. mars s.á., eða að liðnum lögbundnum kærufresti, sbr. 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála. Verður þó talið afsakanlegt að kæra hafi ekki borist fyrr í ljósi þess að ekki verður séð að kæranda hafi verið leiðbeint um kærurétt og kæruheimild og verður málið því tekið til efnismeðferðar.

Hin kærða ákvörðun er reist á þeirri forsendu að byggingarleyfi fyrir frekari hóteluppbyggingu yrðu ekki gefin út á meðan aðkoma að Orustustöðum væri ekki tryggð og vegur samkvæmt samþykktu deiliskipulagi hefði ekki verið lagður. Fyrir uppbyggingu hótels sem þessa væri það grundvallarþáttur að tryggja öllum greiða aðkomu að svæðinu. Þá var einnig vísað til þess að beðið væri með að gefa út fleiri byggingarleyfi eða framkvæmdaleyfi að Orustustöðum á meðan ekki lægi fyrir afstaða eða niðurstaða ráðuneytis varðandi eignarnám lands undir veg. Jafnframt að ekki lægi fyrir „stjórnsýsluákvörðun“ um að kærandi hefði heimild til að hagnýta sér vegslóðann sem fyrir væri þar til nýr vegur yrði lagður samkvæmt deiliskipulagi.

Mælt er fyrir um í 11. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki að byggingaráform verði aðeins samþykkt ef fyrirhuguð mannvirkjagerð er í samræmi við skipulagsáætlanir viðkomandi svæðis. Að sama skapi verður byggingarleyfi ekki gefið út nema mannvirki og notkun þess samræmist skipulagsáætlunum, sbr. 1. tl. 1. mgr. 13. gr. sömu laga, en synjun skipulags- og byggingarfulltrúa var m.a. á því reist að vegur samkvæmt samþykktu deiliskipulagi hefði ekki verið lagður.

Fyrir liggur að sveitarstjórn Skaftárhrepps hefur samþykkt skipulagsáætlanir sem gera ráð fyrir hóteli á Orustustöðum. Í þeim er gert ráð fyrir að lagður verði nýr aðkomuvegur að hótelinu. Um veginn er fjallað ítarlega í bæði greinargerð með breytingu á Aðalskipulagi Skaftárhrepps  2010–2022 og í greinargerð með deiliskipulagi hótels í landi Orustustaða. Við töku hinnar kærðu ákvörðunar lá fyrir að ágreiningur væri um vegarlagninguna. Var sveitarfélaginu kunnugt um úrskurð ráðherra samgöngumála, dags. 8. maí 2020, þar sem staðfest var ákvörðun Vegagerðarinnar um að synja umsókn um að nýr aðkomuvegur að Orustustöðum yrði héraðs-vegur, gegn mótmælum eigenda vegstæðisins. Kærandi hefur mótmælt þessum úrskurði og að eigin sögn leitast við að fá Vegagerðina, ráðherra samgöngumála og sveitarstjórn til að leita samninga við landeigendur um vegstæði og um lagningu vegar eða hlutast til um eignarnám á landi undir hann ella. Hann hefur þó ekki talið rétt, a.m.k. að svo stöddu, að láta reyna á rétt sinn fyrir dómstólum.

Nýr aðkomuvegar er hluti af deiliskipulagi hótels á Orustustöðum. Í skilmálum þess er þó ekki tekið fram beinum orðum að bygging mannvirkja hótelsins sé háð því að nýr aðkomuvegur verði áður lagður. Þá veitir byggingarleyfi einvörðungu heimild til byggingar mannvirkja, en felur t.d. ekki í sér heimild til umferðar um vegi sem að þeim mannvirkjum kunna að liggja.

Það skal athugað að þeir sem fá byggingarleyfi bera sjálfir ábyrgð á því að njóta þeirra heimilda að einkarétti sem þarf til þess að tryggja eðlileg not viðkomandi fasteignar. Ágreiningur um eignarréttindi sem þessi verður hvorki leiddur til lykta með málafærslu fyrir sveitarfélögum né fyrir úrskurðarnefndinni, enda á slíkur ágreiningur eftir atvikum undir dómstóla.

Undanfari deiliskipulagsins var álit Skipulagsstofnunar frá 9. febrúar 2016 um að fyrirhugað hótel á Orustustöðum og aðkomuvegur að því skyldu ekki háð mati á umhverfisáhrifum þar sem talið var að þau væru ekki líkleg til að hafa í för með sér umtalsverð umhverfisáhrif. Í niðurstöðum álitsins sagði að kæmi til þess að breytt yrði út frá þeirri aðkomuleið að hótelinu sem áformuð væri, þá bæri framkvæmdaraðila að tilkynna að nýju til Skipulagsstofnunar um þær breytingar. Það sama ætti við ef aðrar breytingar yrðu á framkvæmdaáformum, en slíkar breytingar gætu fallið undir tölulið 13.02 í 1. viðauka við þágildandi lög nr. 106/2000 um mat á umhverfisáhrifum og væru því tilkynningaskyldar. Í kæru segir frá því að aðkoma að Orustustöðum sé „nokkuð erfið“ um vegslóðann. Í framhaldsathugasemdum kæranda segir á hinn bóginn að slóðinn hafi verið „lagfærður þannig að hann sé nú fær allri umferð bæði stórra og smárra bíla.“ Virðist ljóst með þessu að kærandi hyggist nota vegslóða eða veg þennan sem aðkomuveg að hótelinu. Virðist eðlilegt í því ljósi að kæranda verði leiðbeint af hálfu sveitarfélagsins um að ef standi til af hans hálfu að breyta frá þeirri aðkomuleið að hótelinu sem áformuð er í deiliskipulagi, þá geti verið skylt að tilkynna um þá breytingu til Skipulagsstofnunar.

Með hliðsjón af framangreindu er það niðurstaða úrskurðarnefndarinnar að rökstuðningi hinnar kærðu ákvörðunar sé svo áfátt að það beri af þeirri ástæðu að ógilda hana.

Úrskurðarorð:

 Felld er úr gildi ákvörðun skipulags- og byggingarfulltrúa Skaftárhrepps frá 25. janúar 2022 um að synja umsókn um byggingarleyfi til að byggja fyrsta hluta hótelbyggingar á Orustustöðum í Skaftárhreppi.

okt 29
Love0

99/2022 Nesvegur

Með

Árið 2022, föstudaginn 28. október, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mætt voru Ómar Stefánsson varaformaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 99/2022, kæra á ákvörðun bæjarráðs Stykkishólmsbæjar og Helgafellssveitar frá 18. ágúst 2022 um að samþykkja umsókn um byggingarleyfi fyrir atvinnuhúsnæði á lóð Nesvegar 22A.

 Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með kæru til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, er barst nefndinni 7. september 2022, kærir eigandi, Nestúni 4, þá ákvörðun bæjarráðs Stykkishólmsbæjar og Helgafellssveitar frá 18. ágúst 2022 að samþykkja umsókn um byggingarleyfi fyrir atvinnuhúsnæði á lóðinni Nesvegi 22A. Skilja verður málatilbúnað kæranda svo að gerð sé krafa um að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og að framkvæmdir verði stöðvaðar til bráðabirgða á meðan málið er til meðferðar hjá úrskurðarnefndinni.

Með þremur kærum til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, er bárust nefndinni 9. september 2022, kæra 11 íbúar við götuna Nestún í Stykkishólmi sömu ákvörðun. Krefjast kærendur ógildingar hinnar kærðu ákvörðunar og stöðvunar framkvæmda til bráðabirgða á meðan málið er til meðferðar hjá úrskurðarnefndinni. Verða þau kærumál, sem eru nr. 100/2022, 103/2022 og 104/2022, sameinuð máli þessu enda standa hagsmunir kærenda því ekki í vegi. Þykir málið nú nægjanlega upplýst til þess að það verði tekið til endanlegs úrskurðar og verður því ekki tekin afstaða til stöðvunarkrafna kærenda.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Stykkishólmsbæ og Helgafellssveit 20. október 2022.

Málavextir: Á fundi bæjarstjórnar Stykkishólmsbæjar 24. febrúar 2022 var lögð fram umsókn fyrirtækisins Asco Harvester ehf. um að fá úthlutað lóð nr. 22A við Nesveg í Stykkishólmi vegna áforma þess um öflun og vinnslu sjávarþörunga. Samþykkti bæjarstjórn að fela bæjarstjóra að ganga til samninga við fyrirtækið í samræmi við erindi þess. Hinn 26. apríl s.á. sótti fyrirtækið um byggingarleyfi fyrir 958,9 m2 atvinnuhúsnæði á greindri lóð. Á afgreiðslufundi byggingar­fulltrúa 15. júní s.á. var umsókninni vísað til skipulagsnefndar þar sem ekki lá fyrir deiliskipulag. Skipulagsnefnd tók erindið fyrir á fundi sínum 22. s.m. og samþykkti meirihluti nefndarinnar að leyfisumsóknin yrði grenndarkynnt skv. 44. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 fyrir lóðarhöfum Nesvegar 20 og 24 auk þess sem á sama tíma yrði boðið upp á opinn kynningar­fund fyrir íbúa. Á fundi bæjarráðs 23. júní 2022 var afgreiðsla nefndarinnar samþykkt. Erindið var tekið fyrir á fundi bæjarstjórnar 30. s.m. þar sem afgreiðslan var samþykkt með fjórum atkvæðum gegn þremur.

Byggingarleyfisumsóknin var grenndarkynnt 24. júní 2022 með athugasemdafresti til 22. júlí s.á. og á kynningartíma bárust athugasemdir frá lóðarhöfum Nesvegar 20 og 24. Þá fór fram opinn kynningarfundur á Amtsbókasafninu í Stykkishólmi 10. ágúst s.á. vegna fyrirhugaðra framkvæmda. Á fundi skipulagsnefndar 15. s.m. var málið tekið fyrir að nýju þar sem lögð var fram og samþykkt tillaga skipulagsfulltrúa að svörum við framkomnum athugasemdum við grenndarkynningu. Jafnframt var lögð fram samantekt skipulagsfulltrúa á athugasemdum og/eða spurningum sem fram höfðu komið á kynningarfundi. Afgreiðsla skipulagsnefndar var staðfest á fundi bæjarráðs 18. s.m., auk þess sem endanlegri afgreiðslu byggingarleyfisins var vísað til byggingarfulltrúa. Á afgreiðslufundi hans 5. september s.á. voru byggingar­áform samþykkt og bókað að byggingarleyfi yrði gefið út að uppfylltum skilyrðum í gr. 2.4.4. í byggingarreglugerð nr. 112/2012. Var byggingarleyfi gefið út 14. október 2022.

Á fyrrgreindum fundi skipulagsnefndar 15. ágúst 2022 voru bornar upp þrjár tillögur, þ. á m. að nefndin leiti umsagnar Skipulagsstofnunar um það hvort byggingarleyfið félli innan ramma laga nr. 111/2021 um umhverfismat framkvæmda og áætlana. Var sú tillaga felld en skipulags­fulltrúi ákvað samt sem áður að spyrjast fyrir um það hjá Skipulagsstofnun hvort framkvæmdin væri háð umhverfismati samkvæmt þeim lögum. Í svörum stofnunarinnar kom fram að hún taldi svo ekki vera en minnti á að útgáfa byggingarleyfisins þyrfti að vera í samræmi við aðalskipulag og hvatti sveitarfélagið til að gera deiliskipulag fyrir svæðið þar sem fram kæmu skýrir skipulagsskilmálar, m.a. varðandi ásýnd og yfirbragð byggðar á athafna- og hafnarsvæðinu, umfang mannvirkja, vatn og fráveitumál og aðkomu ásamt því að gera grein fyrir umhverfisáhrifum. Jafnframt þyrfti að óska eftir umsögnum frá lögbundnum umsagnar­aðilum. Sæi sveitarfélagið sér ekki fært að vinna deiliskipulagið mælti stofnunin með því að settir yrðu skýrir skilmálar varðandi framangreinda þætti í byggingarleyfið. Með tilliti til ábendinga Skipulagsstofnunar leitaði sveitarfélagið eftir umsögnum Heilbrigðiseftirlits Vestur­lands, Umhverfisstofnunar, Breiðafjarðarnefndar og Minjastofnunar. Þá óskaði sveitarfélagið eftir úttekt frá óháðri verkfræðistofu þar sem skoða skyldi hvort hávaði eða lykt gæti borist frá starfseminni að íbúðarbyggð. Skilaði stofan minnisblaði 13. október s.á.

Málsrök kærenda: Kærendur benda á að í fyrirhugaðri byggingu við Nesveg 22A, sem muni verða 958,9 m2 að stærð og 10 m að hæð, muni fara fram þurrkun á þangi, en fyrirhugað sé að vinna um 5.000 tonn á ári í verksmiðjunni. Meirihluti bæjarstjórnar hafi hafnað því að gera deiliskipulag vegna verksmiðjunnar en í stað þess talið nægjanlegt að grenndarkynna hana fyrir lóðarhöfum aðliggjandi lóða. Ekki hafi verið grenndarkynnt fyrir íbúum á nærliggjandi svæðum en einungis um 100 m séu í næsta íbúðarhús. Ekkert faglegt mat utanaðkomandi aðila hafi verið gert. Fyrir liggi að ef þurrkunin sé í líkingu við það sem þekkt sé hljótist af starfseminni lyktarmengun og hljóðmengun sem hafi í för með sér verðlækkun á fasteignum í nágrenni við verksmiðjuna. Jafnframt verði þungaflutningar á svæðinu með tilheyrandi ónæði.

Í Aðalskipulagi Stykkishólms 2002–2022 sé lóðin á skilgreindu hafnarsvæði. Í gr. 3.3.8 í greinargerð skipulagsins segi m.a.: „Markmiðið er að hafa tiltæk sem fjölbreyttasta atvinnu­starfsemi. Stefnt er að enn betri nýtingu núverandi hafnar- og athafnasvæða og er deili­skipulagning þeirra verkfæri til þess. Í deiliskipulagi verður tekið á nýtingu svæðanna með tilliti til hagkvæmni og landslags og aðlögunar að bæjarmyndinni.“ Þá hafi skipulagsfulltrúi látið bóka að gera ætti deiliskipulag vegna framkvæmdarinnar.

Málsrök Stykkishólmsbæjar og Helgafellssveitar: Af hálfu sveitarfélagsins er bent á að um sé að ræða rúmlega 960 m2 iðnaðarhús á þegar röskuðu hafnarsvæði þar sem áður hafi verið rekin steypustöð. Leyfið sé því í samræmi við uppbyggingu og starfsemi sem kærendur hafi mátt búast við.

Málsmeðferð sveitarfélagsins hafi byggt á heimild 1. mgr. 44. gr. skipulagslaga nr. 123/2010, en þar segi m.a.: „Þegar sótt er um byggingar- eða framkvæmdaleyfi fyrir framkvæmd sem er í samræmi við aðalskipulag en deiliskipulag liggur ekki fyrir getur sveitarstjórn eða sá aðili sem heimild hefur til fullnaðarafgreiðslu mála, sbr. 6.gr., ákveðið að veita megi leyfi án deiliskipulags­gerðar ef framkvæmdin er í samræmi við landnotkun, byggðamynstur og þétt­leika byggðar.“ Sú framkvæmd sem hér um ræði falli algjörlega að þeim skilyrðum sem sett séu í greininni. Starfsemin sé í samræmi við landnotkun samkvæmt aðalskipulagi. Byggingin sé í samræmi við það sem búast megi við á slíkum svæðum. Stærð og umfang hennar sé alls ekki meira en almennt megi búast við á slíkum svæðum. Fyrir liggi að áhrif vegna lyktar og hávaða verði engin og a.m.k. ekki meiri en búast megi við á slíkum svæðum. Umferð verði heldur ekki veruleg og ekki meiri en almennt megi gera ráð fyrir á slíkum svæðum.

Því hafi verið haldið fram að um sé að ræða framkvæmd sem sé háð mati á umhverfisáhrifum framkvæmda eða áætlana en Skipulagsstofnun hafi staðfest að svo sé ekki. Þá hafi því líka verið haldið fram að framkvæmdirnar kunni að raska minjum á svæðinu. Fyrir liggi umsögn Minjastofnunar þar sem fram komi að ekki sé gerð athugasemd við framkvæmdina og að hún sé utan allra minja samkvæmt aðalskipulagi og minjaskráningu í Stykkishólmi frá 1987.

Athugasemdir leyfishafa: Leyfishafi tekur fram að vegna áforma fyrirtækisins um umhverfisvæna fullframleiðslu sjávarþörunga hafi verið haldinn vel sóttur íbúafundur í apríl 2022. Þar hafi verið farið yfir teikningar og hönnun en lögð sé áhersla á að vinnslan falli vel í umhverfið, bæði það sem snúi að útliti og litavali. Þá hafi einnig verið haldinn kynningarfundur 10. ágúst s.á. þar sem sýnt hafi verið myndband sem gefi til kynna að sjónræn áhrif íbúa í nágrenninu verði lítil sem engin. Búast megi við að þegar hámarksafakastagetu verði náð muni ein vörubifreið fara frá verksmiðjunni í hverri viku með fullunnar afurðir.

 Viðbótarathugasemdir kærenda: Kærendur benda á að meginreglan sé sú að gera eigi deili­skipulag fyrir svæði eða reiti þar sem framkvæmdir séu fyrirhugaðar, sbr. 2. mgr. 37. gr. skipulags­laga nr. 123/2010. Grenndarkynning á grundvelli 1. mgr. 44. gr. laganna sé undan­tekningarheimild sem túlka beri þröngt. Samkvæmt gr. 3.3.8 í Aðalskipulag Stykkishólms 2002–2022 sé gert ráð fyrir deiliskipulagningu svæðisins, en engin bygging hafi risið á svæðinu frá því árið 2001. Setja þurfi deiliskipulag til að tryggja að allir sem hafi hagsmuna að gæta hafi tækifæri til að koma að sínum sjónarmiðum og þannig að réttaröryggi og almanna­hagsmunir séu tryggðir á þann hátt sem mælt er fyrir um í skipulagslögum. Bæði Skipulags­stofnunar og Umhverfisstofnunar telja æskilegt að unnið verði deiliskipulag fyrir svæðið. Í umsögn Skipulagsstofnunar komi einnig fram að ef ekki yrði unnið skipulag sé mælt með því að skýrir skilmálar varðandi ásýnd og yfirbragð byggðar, umfang mannvirkja, vatn og fráveitu­mál og aðkomu yrðu settir í byggingarleyfið. Það hafi ekki verið gert. Telji úrskurðarnefndin að sveitarfélaginu hafi verið heimilt að beita 1. mgr. 44. gr. skipulags­laga sé ljóst að grenndar-kynna hefði átt leyfisumsóknina fyrir íbúum í nágrenninu. Því hafi málsmeðferðin ekki verið í samræmi við 2. mgr. 44. gr. skipulagslaga.

———-

Færð hafa verið fram frekari rök í máli þessu sem ekki þykja efni til að rekja nánar en úrskurðarnefndin hefur haft þau öll til hliðsjónar við úrlausn málsins.

Niðurstaða: Í máli þessu er kærð ákvörðun bæjarráðs Stykkishólmsbæjar og Helgafellssveitar frá 18. ágúst 2022 um að samþykkja umsókn um byggingarleyfi fyrir 958,9 m2 atvinnuhúsnæði á lóðinni Nesvegi 22A vegna söfnunar og vinnslu á sjávarþörungum. Sú ákvörðun er liður í máls­meðferð umsóknar leyfishafa um byggingarleyfi sem lýkur með samþykki byggingar­áforma, sbr. 11. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki, og útgáfu byggingarleyfis, sbr. 2. mgr. 9. gr. og 13. gr. sömu laga. Verður að því virtu litið svo á að fyrirliggjandi kærur lúti að þeirri ákvörðun byggingarfulltrúa frá 5. september 2022 að samþykkja byggingaráform leyfishafa og að þess sé krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Samkvæmt 2. mgr. 37. gr skipulagslaga nr. 123/2010 gildir sú meginregla að gera skal deili­skipulag fyrir svæði eða reiti þar sem framkvæmdir eru fyrirhugaðar. Finna má undantekningu frá þeirri meginreglu í 1. mgr. 44. gr. laganna þar sem segir að þegar sótt er um byggingar- eða framkvæmdaleyfi fyrir framkvæmd sem er í samræmi við aðalskipulag og deiliskipulag liggur ekki fyrir getur sveitarstjórn eða sá aðili sem heimild hefur til fullnaðarafgreiðslu mála, sbr. 6. gr., ákveðið að veita megi leyfi án deiliskipulagsgerðar ef framkvæmdin er í samræmi við land­notkun, byggðamynstur og þéttleika byggðar. Skal skipulagsnefnd þá láta fara fram grenndar­kynningu. Í máli þessu er m.a. tekist á um það hvort heimilt hafi verið að veita umdeilt byggingar­leyfi að undangenginni grenndarkynningu eða hvort þurft hefði að gera deiliskipulag fyrir umrætt svæði.

Sveitarstjórn ber við gerð skipulagsáætlunar sem og við mat á því hvort víkja eigi frá gerð deiliskipulags að fylgja markmiðum skipulagslaga sem tíunduð eru í 1. gr. laganna, en meðal þeirra markmiða er að stuðla að skynsamlegri og hagkvæmri nýtingu lands og landgæða, tryggja réttaröryggi í meðferð skipulagsmála og tryggja að samráð sé haft við gerð skipulags­áætlana, sbr. b-, c- og d-lið ákvæðisins. Með það í huga þykir rétt að benda á að í skipulags­áætlunum er ekki einungis tekin ákvörðun um hvaða landnotkunarflokki viðkomandi svæði tilheyrir heldur er þar einnig mótuð stefna um byggðaþróun og sett fram stefnumið einstakra þátta á borð við náttúruvernd, vatnsvernd, landslag og náttúruvá, sbr. 2. mgr. 12. gr. skipulags­laga, auk þess sem skv. 7. mgr. sömu lagagreinar skal gera grein fyrir umhverfisáhrifum skipulags­áætlunar og einstökum stefnumiðum hennar. Deiliskipulags­áætlun hefur jafnframt þann tilgang að setja skipulagsforsendur fyrir byggingarleyfi og framkvæmda­leyfi, sbr. 1. mgr. 37. gr. skipulagslaga, en slíkt er aðallega gert með skipulags­skilmálum sem eru bindandi ákvæði um útfærslu skipulags. Þá verður og bent á að skv. 2. mgr. 37. gr. skal gera deiliskipulag fyrir einstök svæði eða reiti þar sem framkvæmdir eru fyrirhugaðar og skal jafnan miða við að það taki til svæða sem mynda heildstæða einingu.

Að teknu tilliti til framangreindra lagaákvæða og sjónarmiða sem að baki þeim búa er ljóst að skipulagsáætlanir þjóna fjölþættum tilgangi og ber því að sýna varkárni við beitingu undantekningarheimildar 1. mgr. 44. gr. skipulagslaga sem ber að skýra þröngt. Með hliðsjón af því verður að telja að grenndarkynning byggingar­leyfisumsóknar fyrir atvinnuhúsnæði á hafnarsvæði ekki tæka nema fjallað hafi verið um framkvæmdina með fullnægjandi hætti í aðalskipulagi þannig að þeir almennu og einstaklings­bundnu hagsmunir sem skipulagslögum er ætlað að vernda séu þar tryggðir.

Fyrir liggur að lóðin Nesvegur 22A er á skilgreindu hafnarsvæði samkvæmt Aðalskipulagi Stykkishólms 2002–2022, en ekki hefur verið gert deiliskipulag fyrir svæðið. Í greinargerð aðal­skipulagsins er fjallað um athafnasvæði/hafnarsvæði í kafla 3.3.8 og segir þar: „Markmiðið er að hafa tiltæk svæði fyrir sem fjölbreyttasta atvinnustarfsemi. Stefnt er að enn betri nýtingu núverandi hafnar- og athafnasvæða og er deiliskipulagning þeirra verkfæri til þess.“ Þá segir einnig að í deiliskipulagi verði tekið á nýtingu svæðanna með tilliti til „hagkvæmni og landslags og aðlögunar að bæjarmyndinni.“ Í aðalskipulaginu er á engan hátt fjallað um hinu umdeildu byggingaráform. Gerir skipulagið þar að auki ráð fyrir deiliskipulagningu svæðisins. Með hliðsjón af framansögðu verður að líta svo á að ekki hafi verið uppfyllt skilyrði áðurnefndrar 1. mgr. 44. gr. skipulagslaga um samræmi byggingarleyfis við aðalskipulag þegar samþykkt var að grenndarkynna umsókn leyfishafa, sbr. einnig sambærilegt skilyrði fyrir útgáfu byggingarleyfis í 1. tl. 1. mgr. 13. gr. laga um mannvirki.

Með vísan til þess sem að framan er rakið og þar sem að á svæðinu eru enn óbyggðar lóðir verður að telja að þörf hafi verið á að deiliskipuleggja svæðið áður en byggingarleyfisumsókn leyfishafa var samþykkt. Eru því þeir annmarkar á hinni kærðu ákvörðun að fella ber hana úr gildi.

 Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi ákvörðun byggingarfulltrúa Stykkishólmsbæjar og Helgafellssveitar frá 5. september 2022 um að samþykkja byggingaráform fyrir 958,9 m2 atvinnuhúsnæði á lóðinni Nesvegi 22A.

okt 17
Love0

59/2022 og 60/2022 Dalshraun

Með

Árið 2022, föstudaginn 14. október, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mættir voru Arnór Snæbjörnsson formaður, Ómar Stefánsson varaformaður og Þorsteinn Þorsteinsson byggingar­verk­fræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 59/2022, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúa Hafnarfjarðar frá 27. apríl 2022 um að synja umsókn um byggingarleyfi fyrir breyttri skráningu eignar-hluta í húsinu að Dalshrauni 5, Hafnarfirði.

 Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

 Með tveimur bréfum til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 3. og 7. júní 2022, er bárust nefndinni 13. s.m., kærir Gosi trésmiðja ehf., eigandi eignarhluta 04-0201, 04-0202 og 04-0302 í húsinu að Dalshrauni 5, þær ákvarðanir byggingarfulltrúa Hafnarfjarðar frá 27. apríl s.á. að synja annars vegar umsókn um leyfi til að breyta íbúðarrými í eignarhluta 04-0302 í tvær íbúðir og hins vegar umsókn um leyfi til að breyta skráðum skrifstofurýmum í eignar­hlutum 04-0201 og 04-0202 í þrjár íbúðir í fyrrnefndu húsi. Verður síðara kærumálið, sem er nr. 60/2022, sameinað máli þessu enda þykja hagsmunir kæranda ekki standa því í vegi. Þess er krafist að hinar kærðu ákvarðanir verði felldar úr gildi og að lagt verði fyrir byggingarfulltrúa að taka málin til afgreiðslu að nýju.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Hafnarfjarðarbæ 1. júlí 2022.

Málavextir: Í fasteignaskrá eru eignarhlutar 04-0201 og 04-0202 í húsinu að Dalshrauni 5 í Hafnar­­firði skráðir skrifstofur og eignarhluti 04-0302 íbúð. Hinn 26. apríl 2022 sótti kærandi um byggingar­l­eyfi til að breyta tveimur fyrrgreindum rýmunum í þrjár íbúðir og síðast­­nefnda rýminu í tvær íbúðir. Voru greindar umsóknir teknar fyrir á afgreiðslufundi skipulags- og byggingar­fulltrúa 27. s.m. og þeim synjað með vísan til þess að erindin sam­ræmdust ekki aðal­skipu­lagi. Tilkynnti byggingarfulltrúi kæranda um nefndar afgreiðslur með bréfum, dags. 28. apríl 2022. Með tölvupósti 4. maí s.á. óskaði kærandi frekari rökstuðnings og var hann veittur með bréfum skipulagsfulltrúa, dags. 16. s.m.

 Málsrök kæranda: Kærandi tekur fram að fjöleignarhúsið að Dalshrauni 5 sé þriggja hæða bygging. Á fyrstu hæð hússins séu verslanir og skrifstofur, samtals fimm matshlutar. Á annarri hæð séu fjórar íbúðir sem skráðar séu hjá fasteignaskrá sem þrjú skrifstofurými og hafi einu þeirra verið skipt upp í tvær einingar. Um sé að ræða eignarhluta 04-0201, 04-0202 og 04-0203, en þau séu öll nýtt sem íbúðir. Þeim hafi verið breytt til samæmis við það og uppfylli að öllu leyti þau skilyrði sem gerð séu til íbúðarhúsnæðis í byggingarreglugerð nr. 112/2012. Á þriðju hæðinni séu tvær samþykktar íbúðir, eignarhlutar 04-0301 og 04-0302. Þær breytingar sem sótt hafi verið um leyfi fyrir séu alfarið í samræmi við núverandi nýtingu rýmanna.

Synjun umsóknanna virðist eingöngu byggjast á því að í Aðalskipulagi Hafnar­fjarðar 2013-2025 komi fram að íbúðir séu ekki heimilar á athafnasvæðum auk þess sem staða skipulagsmála á um­ræddu svæði sé með þeim hætti að ekki sé hægt að fjölga íbúðum á lóðinni. Vísað sé til þess að endurnýjun svæðisins standi yfir en breytingum á aðalskipulagi og deiliskipulagi væri ólokið. Átta ár séu nú liðin frá samþykkt aðalskipulagsins en þá hafi komið fram að unnið væri að breytingum á skipulagi svæðisins og að hluta þess yrði breytt í íbúðasvæði. Virðist sem staðan sé lítið sem ekkert breytt, en kæranda sé kunnugt um að unnin hafi verið drög að deili­skipu­lagi fyrir umrætt svæði þar sem gert sé ráð fyrir íbúðabyggð.

Ekki verði séð að aðalskipulag Hafnarfjarðar né deiliskipulag iðnaðarhverfis austan Reykja­víkur­­­vegar standi í vegi fyrir því að hægt sé að fallast á umsóknir kæranda. Í aðalskipulaginu sé ekki að finna fortakslaust bann við íbúðum á athafnasvæðum eða á því svæði sem hér um ræði. Fram komi með skýrum hætti að unnt sé að gera „ráð fyrir íbúðum tengdri starf­semi fyrir­­tækja, s.s. húsvarðaríbúðum og starfsmannaíbúðum sbr. 3. mgr. 1. gr. laga um lög­heimili nr. 21/1990 með síðari breytingum“. Falli notkun þeirra sem starfsmannaíbúðir vel að um-sóknum kæranda. Jafnframt hafi Hafnar­fjarðar­­bær nú þegar samþykkt að breyta rýmum 04-0301 og 04-0302, sem áður hafi verið skráð skrifstofurými, í samþykktar íbúðir. Það hafi m.a. verið gert á grundvelli þess að rýmin hefðu um langan tíma verið nýtt sem íbúðir.

Mikilvægt sé að samræmis og jafnræðis sé gætt við afgreiðslu umsókna um byggingarleyfi. Í jafn­­ræðis­­reglu 11. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 felist að mál sem séu sambærileg í lagalegu tilliti skuli hljóta sams konar úrlausn. Gangi hinar kærðu ákvarðanir þvert gegn til­vitnuðu ákvæði og beri þegar af þeirri ástæðu einni að fella þær úr gildi. Ákvörðun byggingar­fulltrúa skuli byggð á málefnalegum forsendum þar sem gætt skuli að meginreglum stjórnsýslu­laga, s.s. um jafn­ræði og meðalhóf.

 Málsrök Hafnarfjarðarbæjar: Af hálfu sveitarfélagsins er þess krafist að kröfum kæranda verði hafnað. Meðferð sveitarfélagsins á umsóknum kæranda hafi verið samkvæmt lögum og reglum. Samkvæmt 1. mgr. 9. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki sé óheimilt að breyta notkun mann­virkis nema að fengnu leyfi byggingarfulltrúa og skal fyrirhuguð mannvirkjagerð vera í sam­ræmi við skipulagsáætlanir á viðkomandi svæði, sbr. 11. gr. sömu laga.

Dalshraun sé á athafnasvæði samkvæmt Aðalskipulagi Hafnarfjarðar 2013-2025 og á slíkum svæðum séu ekki heimilaðar íbúðir. Við gerð skipulags á vegum sveitarfélaga séu landsvæði skil­greind með tilliti til notkunar þeirra og þjónustu sem við eigi í hverju tilfelli. Skipulag at­hafna­svæða geri ekki ráð fyrir fastri búsetu nema í algjörum undantekningartilfellum. Sé föst búseta í athafna- og iðnaðarhúsnæði ekki í samræmi við skipulags- eða byggingarlög og skipu­lags­reglugerð. Árið 1989 hafi verið settar reglur um húsvarðaríbúðir á atvinnusvæðum þar sem m.a. hafi verið samþykkt að ætti eigandi stærri eign en 1.000 m² væri heimilt að vera með hús­varðaríbúð á staðnum, en þær hafi verið felldar úr gildi á fundi bæjarráðs 30. júní 2016.

 Viðbótarathugasemdir kæranda: Bent er á að Hafnarfjarðarbær hafi samþykkt íbúð í eignar­hluta 04-0302 og það þrátt fyrir að eignin væri á athafnasvæði samkvæmt aðalskipulagi Hafnar­fjarðar. Þá hafi tilvísun til reglna um húsvarðaríbúðir á atvinnusvæðum ekkert gildi því eftir sem áður standi heimildarákvæði í aðalskipulaginu.

 Niðurstaða: Samkvæmt Aðalskipulagi Hafnarfjarðar 2013-2025 er fasteignin að Dalshrauni 5 á skilgreindu athafnasvæði, nánar tiltekið svæði AT1, þ.e. svæði milli Flatahrauns, Fjarðar­hrauns og Reykjavíkurvegar. Í gr. 2.2.5 í aðalskipulaginu segir í almennum ákvæðum um at­hafna­svæði að þar skuli fyrst og fremst gera ráð fyrir atvinnustarfsemi þar sem lítil hætta sé á mengun, s.s. léttum iðnaði, vörugeymslum, hreinlegum verkstæðum og umboðs- og heild­verslunum. Ekki séu heimilar íbúðir á athafnasvæðum. Þó sé unnt að gera ráð fyrir íbúðum tengdri starfsemi fyrirtækja, svo sem húsvarðaríbúðum og starfsmannaíbúðum sbr. 3 mgr. 1. gr. laga nr. 21/1990 um lögheimili, m.s.br. Nánar segir um svæði AT1 að það sé skilgreint sem at­hafna­svæði, annars vegar [fyrir] iðnað og hins vegar verslun og þjónustu. Unnið hafi verið óformlegt ramma­skipul­ag fyrir svæðið sem samþykkt hafi verið að skyldi leggja til grundvallar fyrir aðal-­ og deiliskipulag, en það hafi ekki hlotið lögbundna meðferð að öðru leyti. Þar sé lagt til að hluta svæðisins verði breytt í íbúðarsvæði. Í samræmi við það sé hér gert ráð fyrir að mestur hluti þess svæðis verði áfram skilgreindur sem athafnasvæði, en að hluti þess verði skil­­greindur sem íbúðarsvæði með blöndu af þessu tvennu, sbr. kafla 2.2.1. Svæðið sé full­byggt, en reikna megi með endur­nýjun þess, m.a. fyrir gistiheimili og hótel og snyrtilegri iðnað, sem sækist eftir stað­setningu þar og betri umhverfisgæðum en nú séu í hverfinu.

Túlka verður ákvæði aðalskipulags um landnotkun athafnasvæða með hliðsjón af núgildandi gr. 6.2. í skipulagsreglugerð nr. 90/2013. Þar segir að athafnasvæði sé „Svæði fyrir atvinnu­starfsemi þar sem lítil hætta er á mengun svo sem léttur iðnaður, hreinleg verkstæði, bílasölur og umboðs- og heildverslanir. Einnig atvinnustarfsemi sem þarfnast mikils rýmis, t.d. vinnu­svæði utandyra á lóðum eða starfsemi sem hefur í för með sér þungaflutninga, svo sem vöru­geymslur og matvælaiðnaður.“ Er samkvæmt þessu ekki gert ráð fyrir íbúðum á athafna­svæðum í skipulagsreglugerð og geta heimildir aðalskipulags ekki vikið frá eða víkkað út til­vitnað ákvæði reglugerðarinnar. Var byggingarfulltrúa því rétt að synja umsóknum kæranda hvað sem líður skilmálum aðalskipulags Hafnarfjarðar um íbúðir á athafnasvæðum. Breytir það engu þótt sveitarfélagið hafi nú þegar heimilað skráningu íbúða í húsinu, en rétt þykir þó að benda á að samkvæmt gr. 4.6.1 í þágildandi skipulagsreglugerð nr. 400/1998 var unnt að gera ráð fyrir íbúðum tengdri starfsemi fyrirtækja á athafnasvæðum, svo sem fyrir húsverði.

Með vísan til þess sem að framan greinir verður kröfum kæranda í máli þessu hafnað.

 Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um að felldar verði úr gildi ákvarðanir byggingarfulltrúa Hafnar­fjarðar frá 27. apríl 2022 um að synja annars vegar umsókn um leyfi til að breyta íbúðarrými í eignarhluta 04-0302 í tvær íbúðir og hins vegar umsókn um leyfi til að breyta skráðum skrifstofurýmum í eignarhlutum 04-0201 og 04-0202 í þrjár íbúðir í húsinu að Dalshrauni 5 í Hafnarfirði.

okt 17
Love0

62/2022 Bárugata

Með

Árið 2022, föstudaginn 14. október, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mættir voru Arnór Snæbjörnsson formaður, Ómar Stefánsson varaformaður og Þorsteinn Þorsteinsson byggingar­verkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 62/2022, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 31. ágúst 2021 um að samþykkja umsókn um leyfi til að breyta og hækka mæni og útveggi hússins að Bárugötu 14.

 Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 23. júní 2022, er barst nefndinni sama dag, kæra eigendur íbúða að Ránargötu 13 þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 31. ágúst 2021 að samþykkja umsókn um leyfi til að breyta og hækka mæni og útveggi hússins að Bárugötu 14. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi og að fram­kvæmdir verði stöðvaðar á meðan málið er til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni. Þykir málið nægilega upplýst til að það verði tekið til endanlegs úrskurðar og verður því ekki tekin afstaða til stöðvunarkröfu kærenda.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Reykjavíkurborg 26. júlí 2022.

Málavextir: Á afgreiðslufundi byggingarfulltrúans í Reykjavík 12. janúar 2021 var lögð fram umsókn um leyfi til að breyta og hækka mæni og útveggi hússins að Bárugötu 14. Málinu var frestað og vísað til skipulagsfulltrúa til grenndarkynningar. Á afgreiðslufundi skipulagsfulltrúa 15. s.m. var samþykkt að grenndarkynna framlagða umsókn fyrir hagsmunaaðilum. Var hún grenndarkynnt 29. janúar 2021 með athugasemdafresti til 26. febrúar s.á. Fresturinn var framlengdur fimm sinnum eða til og með 7. júní 2021. Á fundi skipulags- og samgönguráðs 25. ágúst s.á. var erindið samþykkt með vísan til umsagnar skipulagsfulltrúa, dags. 20. s.m., og var erindinu vísað til fullnaðarafgreiðslu byggingar­fulltrúa. Á afgreiðslufundi byggingar-fulltrúa 31. ágúst 2021 var umsóknin samþykkt og byggingar­­­leyfi gefið út 31. maí 2022. Munu framkvæmdir hafa hafist í byrjun júní s.á. en byggingarfulltrúi stöðvaði þær til bráðabirgða 30. júní 2022 á grundvelli 55. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki og gr. 2.9.1. í byggingar-reglugerð nr. 112/2012. Samkvæmt fyrirliggjandi gögnum var stöðvuninni aflétt með tilkynningu í tölvupósti byggingarfulltrúa til leyfishafa 9. ágúst s.á.

Málsrök kærenda: Kærendur benda á að lóðir Ránargötu 13 og Bárugötu 14 liggi saman og því hafi kærendur sérstaka og lögvarða hagsmuni tengda framkvæmdum við Bárugötu 14 enda hafi grenndarkynning framkvæmdanna náð til þeirra. Við grenndarkynningu hafi kærendum verið kynnt að beiðni um breytingar á Bárugötu 14 fæli í sér að mænir hússins yrði hækkaður um 90 cm og að útveggir hússins yrðu hækkaðir um 20 cm. Þeir hafi mótmælt þeirri beiðni og komið á framfæri athugasemdum sínum er vörðuðu skuggavarp frá Bárugötu 14 eftir hækkun hússins. Kærendur hafi ákveðið að una ákvörðun skipulags- og samgönguráðs dags. 25. ágúst 2021 um að samþykkja beiðni um hækkun mænis og útveggja umrædds húss í samræmi við fyrirliggjandi kynningu og hafi staðið í þeirri trú að þá hefði verið samþykkt beiðni eigenda hússins um að hækka mæni þess um 90 cm og útveggi um 20 cm. Sú góða trú kærenda hafi byggt á grenndarkynntum gögnum frá byggingaryfirvöldum. Sérstaklega sé vísað til umsagnar skipulagsfulltrúa, dags. 20. ágúst 2021, sem lögð hafi verið fram á fundi skipulags- og samgönguráðs 25. s.m. Í umsögninni segi orðrétt um tillögu um hækkun Bárugötu 14: „Samkvæmt tillögunni er lagt upp með að hækka núverandi útveggi með steinsteypu um 20 cm (úr kóta 19,543 í 19,750) og mænishæð um 90 cm (úr kóta 21,574 í 22,500), þ.e. mynda portbyggt ris sem fellur vel að núverandi formi hússins.“ Samkvæmt grenndarkynntum teikningum hafi aðeins verið gert ráð fyrir hækkun útveggjar öðrum megin en ekki báðum megin.

Þegar hafist hafi verið handa við uppslátt mænis og útveggja í byrjun júní sl. hafi kærendum verið ljóst að framkvæmdir sem þá hafi verið hafnar væru í engu samræmi við þær breytingar sem kynntar hafi verið fyrir þeim og samþykktar á fundi skipulags- og samgönguráðs 25. ágúst 2021. Ljóst sé af ljósmyndum að framkvæmdir séu hafnar við að hækka húsið mun meira en 20 cm hækkun útveggja og 90 cm hækkun mænis. Byggingarleyfi hefði verið gefið út 31. maí 2022 og verði ekki annað ráðið en að leyfið sé í andstöðu við áðurnefnda samþykkt skipulags- og samgönguráðs og gögn sem kynnt hefðu verið fyrir kærendum. Verði ekki annað ráðið en að framkvæmdir hafi verið leyfðar fyrir meiri hækkun hússins en sem nemur 20 cm fyrir gafla og 90 cm fyrir mæni húss.

Kærendum hafi ekki verið gefinn kostur á að tjá sig um annað en fyrirhugaða hækkun gafla um 20 cm og mænis um 90 cm. Ákvörðun byggingarfulltrúa um útgáfu byggingarleyfis til meiri hækkunar hússins sé því ólögmæt enda hafi m.a. ekki verið gætt að ákvæði 44. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 um réttindi kærenda og þeim ekki gefinn kostur á að tjá sig um framkvæmdir sem nú séu hafnar. Enda þótt talið yrði að í samþykkt skipulags- og samgönguráðs hefði falist heimild til að hækka gafla hússins um meira en 20 cm og mæni um meira en 90 cm sé sú samþykkt ólögmæt og byggingarleyfið jafnframt þar sem grenndarkynning hefði ekki farið fram fyrir kærendum um það efni. Meðferð málsins hafi verið ólögmæt og ekki fylgt ákvæðum laga. Framkvæmdin brjóti að ýmsu öðru leyti gegn skipulagsskilmálum, skipulagslögum og lögum um mannvirki nr. 160/2010. Vísað sé til eðli máls og meginreglna laga. Þá hafi kærendur ekki fengið öll gögn málsins afhent þrátt fyrir óskir þess efnis.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Af hálfu borgaryfirvalda er farið fram á frávísun málsins þar sem kærufrestur sé liðinn skv. 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála en byggingarleyfið hafi verið samþykkt 31. ágúst 2021. Þá hafi frestur skv. 27. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 einnig verið liðinn. Verði ekki fallist á frávísunarkröfu sé farið fram á að kröfum kærenda verði hafnað. Málsmeðferð hins kærða byggingarleyfis hafi að öllu leyti verið í samræmi við ákvæði skipulagslaga nr. 123/2010, laga um mannvirki nr. 160/2010 og stjórnsýslulaga.

Samkvæmt kynntum aðaluppdrætti hafi umbeðin hækkun mænis verið málsett 4,26 m frá efstu plötu. Við endurteknar framlengingar á grenndarkynningu og beiðni um frekari gögn hefði orðið mælivilla þannig að efri plata hússins hafi verið mæld 32 cm lægri en hún sé í raun. Við skoðun hafi komið í ljós að breyting skuggavarps vegna 32 cm hækkunar sé hverfandi. Það sé því ljóst að kynnt gögn sýni rétt skuggavarp þótt að innsláttarvilla hafi verið á gögnum og hafi afar lítil áhrif á kynnt skuggavarp.

 Viðbótarathugasemdir kærenda: Kærendur telja að kærufrestur hafi ekki verið liðinn þegar kæra í máli þessu hafi verið send úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála 23. júní 2022. Fyrir liggi að byggingarfulltrúi hafi gefið út byggingarleyfi 31. maí 2022. Útgáfa þess sé stjórnvaldsákvörðun sem hefði verið kærð innan kærufrests. Þá hafi kærendum fyrst verið ljóst eftir að framkvæmdir hófust í kjölfar útgáfu byggingarleyfis að til stæði að hækka húsið meira en áður hefði verið kynnt þeim og síðar samþykkt í skipulags- og samgönguráði. Þá leggi kærendur áherslu á að við einfalda skoðun á framkvæmdum við Bárugötu 14 megi ráða að mænir hússins hafi verið hækkaður um a.m.k. 2,5 m. Reykjavíkur­borg hafi stöðvað til bráða­birgða framkvæmdir við Bárugötu 14 með bréfi, dags. 30. júní 2022. Í bréfinu komi skýrt fram að samþykkt byggingarfulltrúa sé haldin annmörkum og kunni að vera ógildanleg. Fram­kvæmdum hefði verði hætt í skamman tíma en síðar hafist að nýju. Samkvæmt upplýsingum borgaryfirvalda hefði framkvæmdabanni verið aflétt. Ekki liggi þó fyrir formleg ákvörðun um afléttingu banns og ekkert sé um þá ákvörðun að finna á vefsíðu borgaryfirvalda. Því sé mót­mælt að lítil „mælivilla“ hafi slæðst í teikningar af hækkun hússins. Þá sé það beinlínis rangt og ósannað að fyrrgreindar framkvæmdir hafi engin eða lítil áhrif á skuggavarp. Engin rann­sókn hafi farið fram á skuggavarpi.

Leyfishafa var gefinn kostur á að koma á framfæri sjónarmiðum sínum í málinu en hann hefur ekki tjáð sig um málatilbúnað kærenda.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um lögmæti byggingarleyfis sem heimilar breytingu og hækkun mænis og útveggja hússins að Bárugötu 14 þannig að fáist portbyggð hæð með fullri lofthæð. Kærendur eru íbúar að Ránargötu 13 og lúta athugasemdir þeirra einkum að auknu skuggavarpi, en Bárugata 14 er mót suðri við hús þeirra.

Í 2. mgr. 37. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 kemur fram sú meginregla að gera skuli deili­skipulag fyrir svæði eða reiti þar sem framkvæmdir séu fyrirhugaðar. Í 1. mgr. 44. gr. skipulagslaga er hins vegar að finna undantekningu frá framangreindir meginreglu um gerð deiliskipulags, en þar segir að þegar sótt sé um byggingar- eða framkvæmdaleyfi fyrir fram­kvæmd sem sé í samræmi við aðalskipulag og deiliskipulag liggi ekki fyrir geti sveitarstjórn eða sá aðili sem heimild hefur til fullnaðarafgreiðslu mála, sbr. 6. gr., ákveðið að veita megi leyfi án deiliskipulagsgerðar ef framkvæmdin er í samræmi við landnotkun, byggðamynstur og þéttleika byggðar. Skuli skipulagsnefnd þá láta fara fram grenndarkynningu.

Umsókn um greint byggingarleyfi var grenndarkynnt fyrir þeim sem hagsmuna áttu að gæta með lögmæltum fjögurra vikna athugasemdafresti skv. 2. mgr. 44. gr. skipulagslaga. Svo sem áður hefur komið fram var athugasemdafrestur framlengdur fimm sinnum og skuggavarps-myndir leiðréttar í þrígang. Kærendur komu að athugasemdum sínum við grenndar-kynninguna. Lutu þær m.a. að því að sótt væri um 90 cm hækkun á mæni hússins en miðað við teikningar væri hækkunin „augljóslega meiri“.

Umsóknin var tekin fyrir á fundi skipulags- og samgönguráðs 25. ágúst 2021 og hún samþykkt með vísan til umsagnar skipulagsfulltrúa, dags. 20. s.m. Var umsókninni vísað til fullnaðar­afgreiðslu byggingarfulltrúa. Í umsögninni er ekki fallist á að aukið skuggavarp eða skert birtu-skilyrði á jafndægri hafi þau neikvæðu áhrif á lífsgæði íbúa á nærliggjandi lóð nr. 13 við Ránargötu sem athugasemdir þeirra lutu að.

Í gr. 5.9.7. í skipulagsreglugerð nr. 90/2013 er fjallað um hönnunargögn sem fylgja skulu grenndarkynningu byggingar- eða framkvæmdaleyfisumsóknar. Í greininni kemur fram að fylgja skuli afstöðumynd, hnitsett í mælikvarða 1:500 – 1:2000 eða í öðrum læsilegum mæli­kvarða sem sýni fyrirhugaða framkvæmd og afstöðu hennar gagnvart aðliggjandi byggð og að landi, þ.e. sýni mannvirki sem fyrir séu á svæðinu, hæðarlínur og annað í landslagi sem skipti máli fyrir útfærslu framkvæmdar. Gera þurfi grein fyrir landmótun, götumyndum og öðru sem nauðsynlegt sé til að hagsmunaaðilar geti tekið afstöðu til framkvæmdarinnar. Hönnunargögn þurfi ekki að vera fullunnin á þessu stigi. Með umræddri grenndarkynningu fylgdu uppdrættir, þ.m.t. götumynd, ásamt skuggavarpsmyndum. Fyrir liggur að skilað var inn leiðréttum gögnum um skuggavarp til Reykjavíkurborgar í þrígang á tímabilinu frá mars til maí og þau afhent kærendum. Landmælingadeild landupplýsingakerfis Reykjavíkurborgar, LUKR, á umhverfis- og skipulagssviði mun hafa annast uppmælingu á helstu hæðarkótum á báðum lóðum og þeim upplýsingum komið fyrir á sniðteikningu ásamt götumynd sem einnig var afhent kærendum.

Byggingarfulltrúi stöðvaði framkvæmdir til bráðabirgða með bréfi til byggingarleyfishafa, dags. 30. júní 2022. Fram kemur í bréfinu að mismunur væri á hæðarsetningu í grenndar­kynntum gögnum og væri munurinn nokkur á aðaluppdráttum og skuggavarps­uppdráttum er varðaði „mænishæð fyrirhugaðrar hækkunar núverandi húss“. Mat embættisins væri að samþykkt byggingar­fulltrúa væri haldin þeim annmörkum sem gætu valdið því að hún teldist ógildanleg, sbr. 2. tl. 25. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Byggingarfulltrúi féll frá stöðvun framkvæmda 9. ágúst 2022. Samkvæmt upplýsingum og gögnum frá byggingarfulltrúa höfðu embættinu borist upplýsingar frá arkitekt um að rétt mænishæð hússins væri 32 cm yfir þeirri hæð sem notuð var til að meta hið grenndarkynnta skuggavarp. Þá var einnig skilað inn uppdrætti þar sem bent var á innsláttarvillu í hæðarkóta og skuggavarp leiðrétt.

Þrátt fyrir framangreinda annmarka á grenndarkynntum skuggavarpsmyndum verður ekki talið að þeir séu slíkir að varði ógildingu hins kærða byggingarleyfis. Sjá má af grenndarkynntum og samþykktum aðaluppdráttum hver endanleg hæð hússins verður. Mesti munur á skuggavarpi samkvæmt aðaluppdráttum annars vegar og skuggavarpsmyndum hins vegar verður u.þ.b. tvöfaldur 32 cm hæðarmunur, þ.e. 64 cm lengri skuggi af þakinu á láréttan flöt á jafndægri þegar sólarhæð í Reykjavík er 26°. Hæð skugga á lóðréttan flöt mun breytast jafnt og hæðar-breyting fyrirhugaðrar hækkunar. Auk þess liggur fyrir að nýtingarhlutfall lóðarinnar að Bárugötu 14 eftir hækkun mun ekki skera sig úr nýtingarhlutfalli grannlóða og húsið verður ekki hærra en þau hús sem standa beggja vegna við götuna.

Með vísan til þess sem að framan er rakið verður ekki talið tilefni til þess að verða við kröfu um ógildingu hins kærða byggingarleyfis.

 Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kærenda um ógildingu ákvörðunar byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 31. ágúst 2021 um að samþykkja umsókn um leyfi til að breyta og hækka mæni og útveggi hússins að Bárugötu 14.

sep 15
Love0

67/2022 Hofsbót

Með

Árið 2022, miðvikudaginn 14. september, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mætt voru Ómar Stefánsson varaformaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 67/2022, kæra á ákvörðun bæjarstjórnar Akureyrar frá 1. febrúar 2022 um að samþykkja breytingu á deiliskipulagi miðbæjar Akureyrar. Jafnframt er kærð ákvörðun byggingarfulltrúa Akureyrar frá 2. júní 2022 um að veita byggingar­leyfi fyrir fjölbýlishúsi á lóðinni nr. 2 við Hofsbót.

 Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 30. júní 2022, er barst nefndinni 1. júlí s.á., kæra eigendur tveggja íbúða að Hofsbót 4, Akureyri, þá ákvörðun bæjar­stjórnar Akureyrar frá 1. febrúar 2022 að samþykkja breytingu á deiliskipulagi miðbæjar Akureyrar. Jafnframt er kærð ákvörðun byggingarfulltrúa Akureyrar frá 2. júní 2022 um að veita byggingarleyfi fyrir fjölbýlishúsi á lóðinni nr. 2 við Hofsbót. Er þess krafist að hinar kærðu ákvarðanir verði felldar úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Akureyrarbæ 11. ágúst 2022.

Málavextir: Lóðin Hofsbót 2 er á svæði þar sem í gildi er deiliskipulag miðbæjar Akureyrar, sem samþykkt var í bæjarstjórn Akureyrar 6. maí 2014 og tók gildi 22. júlí s.á. Með skipulaginu var gert ráð fyrir að reisa mætti á lóðinni fjögurra hæða hús sem verið gæti 1.482 m2. Á fundi skipulagsráðs Akureyrar 15. september 2021 var tekið fyrir erindi þar sem óskað var eftir breytingu á deiliskipulagi fyrir lóð Hofsbótar 2. Óskað var eftir heimild til að vera með íbúðir á hæðum 2, 3 og 4 þannig að fjöldi íbúða yrði allt að 16 talsins en ekki 6 eins og gert hafi verið ráð fyrir. Skipulagsráð tók jákvætt í erindið og samþykkti að deiliskipulagsbreyting yrði unnin í samræmi við 2. mgr. 43. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 og að tillagan yrði grenndarkynnt skv. 44. gr. sömu laga. Ekkert varð af framangreindri deiliskipulagsbreytingu.

Á fundi skipulagsráðs 10. nóvember 2021 var tekin fyrir umsókn um breytingu á deiliskipulagi miðbæjar Akureyrar vegna lóðarinnar Hofsbótar 2. Umsóknin fól í sér að heimilt yrði að byggja fimm hæða hús sem yrði 1.636 m2, en þágildandi deiliskipulag gerði ráð fyrir að heimilt væri að byggja fjögurra hæða hús sem væri 1.482 m2. Þá var gert ráð fyrir að byggingarreitur á norður- og suðurhlið stækkaði lítillega. Skipulagsráð tók jákvætt í erindið og lagði til við bæjarstjórn að breyting á deiliskipulagi yrði auglýst skv. 41. gr. laga nr. 123/2010. Bæjarstjórn samþykkti erindið á fundi sínum 16. nóvember 2021.

Tillagan var auglýst í Dagskránni 24. nóvember 2021 og í Lögbirtingablaðinu 29. s.m. með athugasemdafresti til 11. janúar 2022. Athugasemdir bárust á kynningartíma, m.a. frá nokkrum kærendum. Málið var tekið fyrir að nýju í skipulagsráði 26. s.m. Á fundinum var lagt til að í ljósi athugasemda væri lagt til við bæjarstjórn að fimmta hæð fyrirhugaðrar byggingar yrði felld út úr tillögunni. Þá var skipulagsfulltrúa falið að útbúa drög að umsögn um efni athugasemda. Bæjarstjórn samþykkti tillögu skipulagsráðs á fundi 1. febrúar s.á. Á fundi skipulagsráðs 23. s.m. var óskað eftir að gerðar yrðu minniháttar breytingar á auglýstri deiliskipulagstillögu. Óskað var eftir að skýrar kæmi fram að gert væri ráð fyrir íbúðum á 2.-4. hæð til samræmis við kynnt gögn, að ekki væri gerð krafa um að allar íbúðir hefðu glugga á a.m.k. tveimur hliðum með þeim rökum að í öllum íbúðum yrði loftræsibúnaður með varma-endurvinnslu og að ekki yrði áfram gert ráð fyrir inndreginni hæð að vestanverðu. Skipulagsráð lagði til að bæjarstjórn samþykkti breytingarnar sem gert var á fundi bæjarstjórnar 1. mars 2022. Auglýsing um samþykkt bæjarstjórnar var birt í Dagskránni, á heima- og Facebook síðu Akureyrar 23. s.m. Með bréfi Skipulagsstofnunar, dags. 7. apríl s.á., gerði stofnunin ekki athugasemd við að auglýsing um samþykkt deiliskipulag yrði birt í B-deild Stjórnartíðinda og var auglýsingin birt þar 8. s.m.

Á fundi byggingarfulltrúa 2. júní 2022 samþykkti hann byggingarleyfi fyrir fjölbýlishúsi á lóð nr. 2 við Hofsbót í samræmi við framlagðar teikningar, dags. 31. maí 2022. Byggingarleyfi var gefið út á sama fundi.

Málsrök kærenda: Af hálfu kærenda er bent á að á fundi skipulagsráðs Akureyrar 15. september 2021 hafi verið tekin fyrir beiðni um að gerð yrði breyting á deiliskipulagi vegna lóðarinnar Hofsbótar 2. Skipulagsráð hafi heimilað umsækjanda að útbúa tillögu að breytingu á deiliskipulagi í samráði við sviðsstjóra skipulagssviðs. Það skilyrði hafi verið sett að breyting­in yrði unnin í samræmi við 2. mgr. 43. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 og yrði grenndarkynnt skv. 44. gr. sömu laga. Fjallað sé um málsmeðferð við breytingu á deiliskipulagi í 43. gr. laga nr. 123/2010, en þar segi að telji sveitarstjórn að gera þurfi breytingar á samþykktu deili­skipulagi, sem sé það óveruleg að ekki sé talin ástæða til meðferðar skv. 1. mgr. skuli fara fram grenndarkynning. Við mat á því hvort breyting teljist óveruleg skuli taka mið af því að hve miklu leyti tillagan víki frá notkun, nýtingarhlutfalli, útliti og formi viðkomandi svæðis. Ákveðið hafi verið að fara með tillöguna eftir 2. mgr. 43. gr. nefndra laga, en tillagan hafi aldrei verið grenndarkynnt fyrir kærendum þrátt fyrir skýra kröfu skipulagsráðs Akureyrar um að svo skyldi gert. Skipulagsyfirvöldum hafi verið kunnugt um grenndarhagsmuni kærenda og því hafi borið að kynna tillöguna fyrir þeim sérstaklega og leita sjónarmiða þeirra. Í ljósi þess að tillagan hafi ekki verið grenndarkynnt hafi verið brotið gegn málsmeðferðarreglum laga nr. 123/2010, rannsóknarreglu stjórnsýsluréttarins og gegn andmælarétti kærenda. Verði að líta til þess að borgarar megi almennt treysta því að verði skipulagi breytt þá verði þeim gert það kunnugt með grenndarkynningu.

Á fundi bæjarstjórnar hafi verið samþykkt breyting á deiliskipulagi og að sú breyting yrði auglýst skv. 1. mgr. 41. gr. laga nr. 123/2010. Með hliðsjón af eðli og umfangi umþrættra framkvæmda sé ámælisvert að kærendum hafi aldrei verið kynntar breytingar á deiliskipulagi með formlegri grenndarkynningu, þeim ekki gefinn kostur á að tjá sig um framkvæmdina og að kærendur hafi ekki borist teikningar og önnur fyrirliggjandi gögn. Verulega hafi skort á kynningu og samráð í skipulagsferlinu. Spurningum kærenda og annarra hagsmunaaðila hafi verið svarað seint og ítrekuðum óskum um afrit af teikningum og öðrum gögnum hafi ekki verið svarað. Með tilliti til þess að grenndarkynningu sé ætlað að veita hagsmunaaðilum andmælarétt auk þess sem hún sé liður í rannsókn máls leiða ágallar á grenndarkynningu til þess að ógilda verði hina kærðu ákvörðun.

Afstaða byggingar sem veitt hafi verið byggingarleyfi fyrir að Hofsbót 2 sé með þeim hætti að hún hafi mikil grenndaráhrif gagnvart fasteignum kærenda, m.a. að því er varði útsýni, skugga­varp og innsýn. Þessi frávik geti ekki talist svo óveruleg að hagsmunir kærenda skerðist í engu. Samkvæmt 1. mgr. 44. gr. laga nr. 123/2010 geti sveitarstjórn eða sá aðili sem hafi heimild til fullnaðarafgreiðslu mála ákveðið að veita megi byggingarleyfi án deiliskipulagsgerðar ef framkvæmdin sé í samræmi við landnotkun, byggðamynstur og þéttleika byggðar. Í slíkum tilvikum skuli láta fara fram grenndarkynningu. Ef um sé að ræða óverulega breytingu á deili­skipulagi þá skuli skipulagsnefnd láta fara fram grenndarkynningu. Fjallað sé um framkvæmd grenndarkynningar í 2. mgr. 44. gr. laga nr. 123/2010 og komi þar fram að grenndarkynning felist í því að skipulagsnefnd kynni nágrönnum sem taldir séu geta átt hagsmuna að gæta leyfis­umsókn og gefi þeim kost á að tjá sig um hana innan tilskilins frests. Hið kærða byggingarleyfi hafi verið veitt án undangenginnar grenndarkynningar líkt og mælt sé fyrir um í 1. mgr. 44. gr. skipulagslaga í ljósi ágalla á breytingu deiliskipulagsins.

Málsrök Akureyrarbæjar: Af hálfu bæjaryfirvalda er farið fram á frávísun málsins. Hin kærða deiliskipulagsbreyting hafi tekið gildi með auglýsingu í Stjórnartíðindum 8. apríl 2022. Kærufrestur sé einn mánuður frá því að kæranda varð kunnugt eða mátti vera kunnugt um hina kærðu ákvörðun skv. 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála. Þar sem um sé að ræða ákvörðun sem sæti opinberri birtingu teljist kærufrestur frá birtingu ákvörðunarinnar. Kæra sé dagsett 30. júní 2022 og hafi verið móttekin af úrskurðarnefndinni 1. júlí s.á. Því sé ljóst að kæra hafi borist þegar kærufrestur hafi verið liðinn.

Málsástæða sem varði byggingarleyfi vísi til ákvörðunar skipulagsráðs dags. 21. september 2021 að fara í grenndarkynningu á grundvelli 2. mgr. 43. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Af því hafi ekki orðið þar sem umsækjandi hafi óskað eftir umfangsmeiri breytingum. Umrædd grenndarkynning hafi því aldrei farið fram. Þar sem málsástæða kærenda byggi á framan­greindri ákvörðun, sem aldrei hafi orðið af, verði að vísa málinu frá, enda sé málatilbúnaður kærenda ekki reistur á réttum lagalegum grunni eða réttri endanlegri stjórnsýslulegri ákvörðun í málinu.

Málsmeðferð deiliskipulagsbreytingarinnar hafi verið í samræmi við ákvæði laga nr. 123/2010 og stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Þá hafi útgáfa byggingarleyfis verið í samræmi við deili­skipulagsbreytinguna. Hin umdeilda deiliskipulagsbreyting hafi verið auglýst til kynningar í samræmi við 43. gr. laga nr. 123/2010 og hafi kærendur átt þess kost að koma á framfæri athugasemdum sínum vegna hennar og hafi tveir af þremur kærendum sent inn athugasemdir. Skipulagsráð hafi gert breytingar á tillögunni til að verða við innsendum athugasemdum. Sam­þykkt tillaga ásamt samantekt um málsmeðferð, athugasemdum og svörum við þeim hafi verið send til Skipulagsstofnunar til lögboðinnar afgreiðslu í samræmi við 1. mgr. 42. gr. laga nr. 123/2010. Stofnunin hafi ekki gert athugasemdir við deiliskipulagsbreytinguna og hafi hún tekið gildi með birtingu auglýsingar þar um í B-deild Stjórnartíðinda 8. apríl 2022. Hafi máls­meðferðin því verið í fullu samræmi við ákvæði laga nr. 123/2010. Hið umdeilda byggingar­leyfi hafi verið í samræmi við hið breytta deiliskipulag og verið í fullu samræmi við ákvæði laga nr. 123/2010 og laga nr. 160/2010 um mannvirki.

 Viðbótarathugasemdir kærenda: Af hálfu kærenda er bent á að ekki hafi verið fallið frá samþykktri grenndarkynningu. Grenndarkynna hafi átt fyrir eigendum Hofsbótar 4 og Strand­götu 3, 4, 7, 9 og 11 eins og fram komi í opinberum gögnum Akureyrarbæjar.

Séu kynningargögn af 3. hæð skoðuð sjáist að Hofsbót 2 nái aðeins inn fyrir Hofsbót 4. Raunin sé sú að Hofsbót 2 muni ná 2-3 m út fyrir Hofsbót 4 þar sem kynningargögn sýni grunnmynd 1. hæðar Hofsbótar 4, samanborið við grunnmyndir 3. og 4. hæðar. Sýna ætti grunnmyndir af öllum hæðum og hvernig þær mætist. Þetta hafi veruleg áhrif þar sem húsin leggist alveg hvort að öðru. Þrátt fyrir að byggingarreitur hafi aðeins verið stækkaður lítillega séu áhrifin gríðarleg fyrir nágranna. Óskað hafi verið eftir upplýsingum um hvernig vesturhlið hússins ætti að vera en þær upplýsingar hafi ekki komið fram í kynningargögnum.

Eigendur Hofsbótar 4 hafi verið með bráðabirgðaleyfi til að loka fyrir glugga á norðurhlið hússins í yfir 30 ár. Kærendum hafi verið tilkynnt að verið væri að gera tímabundnar ráðstafanir en engir tímafrestir hafi verið nefndir. Þá megi benda á að grunnur hafi verið tekinn áður en byggingarleyfi hafi verið gefið út.

Niðurstaða: Samkvæmt 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála er kærfrestur til nefndarinnar einn mánuður frá því að kæranda varð kunnugt eða mátti vera kunnugt um ákvörðunina. Þá kemur fram að sé um að ræða ákvarðanir sem sæta opinberri birtingu telst kærufrestur frá birtingu ákvörðunar. Hin kærða deiliskipulagsbreyting tók gildi með auglýsingu þar um sem birtist í B-deild Stjórnartíðinda 8. apríl 2022 og rann kærufrestur vegna hennar út 9. maí s.á., sbr. 1. mgr. 8. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Var kærufrestur vegna deiliskipulagsbreytingarinnar því liðinn er kæra í máli þessu, dags. 30. júní 2022, barst nefndinni hinn 1. júlí s.á. Verður kröfu kærenda um ógildingu hinnar kærðu deiliskipulagsbreytingar því vísað frá nefndinni í samræmi við 28. gr. stjórnsýslulaga.

Hið kærða byggingarleyfi var samþykkt á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 2. júní 2022 og var gefið út þann sama dag. Samkvæmt 1. mgr. 44. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 skal láta fara fram grenndarkynningu þegar sótt er um byggingarleyfi fyrir framkvæmd sem er í samræmi við aðalskipulag en deiliskipulag liggur ekki fyrir. Líkt og áður hefur komið fram er lóðin Hofsbót 2 á deiliskipulögðu svæði og á 1. mgr. 44. gr. laga nr. 123/2010 því ekki við í máli þessu. Var því ekki þörf á að grenndarkynna hið umdeilda byggingarleyfi.

Samþykkt byggingaráforma og útgefið byggingarleyfi skal vera í samræmi við skipulags­áætlanir viðkomandi svæðis, sbr. 11. gr. og 1. tl. 1. mgr. 13. gr. mannvirkjalaga nr. 160/2010. Deiliskipulag miðbæjar Akureyrarbæjar, líkt og því var breytt með samþykki bæjarstjórnar Akureyrar 1. mars 2022 heimilar fjögurra hæða hús með hámarksbyggingarmagni sem nemur 1.525 m2 með nýtingarhlutfallinu 3,10. Leyfilegt er að vera með 10 íbúðir á hæðum tvö til fjögur. Hið kærða byggingarleyfi heimilar fjórar íbúðir á 2. hæð, fjórar á 3. hæð og tvær á 4. hæð. Heildarbyggingarmagn er samkvæmt leyfinu 1.525 m2 og nýtingarhlutfall 3,08. Er hið kærða byggingarleyfi því í samræmi við gildandi deiliskipulag umrædds svæðis.

Að öllu framangreindu virtu verður kröfu kærenda um ógildingu hins kærða byggingarleyfis hafnað.

 Úrskurðarorð:

Kröfu kærenda um ógildingu ákvörðunar bæjarstjórnar Akureyrar frá 1. febrúar 2022 um að samþykkja breytingu á deiliskipulagi miðbæjar Akureyrarbæjar er vísað frá úrskurðar­nefndinni.

Kröfu kærenda um ógildingu ákvörðunar byggingarfulltrúa Akureyrar frá 2. júní 2022 um að veita byggingarleyfi fyrir fjölbýlishúsi á lóðinni nr. 2 við Hofsbót er hafnað.

sep 15
Love0

183/2021 Laugavegur

Með

Árið 2022, miðvikudaginn 14. september, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mætt voru Ómar Stefánsson varaformaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingar­verkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 183/2021, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 23. nóvember 2021 um að synja umsókn um leyfi til að byggja bílageymslu neðanjarðar á lóðinni Laugavegi 178.

 Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 22. desember 2021, er barst nefndinni sama dag, kærir Dyrhólmi hf., einn eigenda fasteignarinnar að Laugavegi 178, þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 24. nóvember 2021 að synja umsókn um leyfi til að byggja bílageymslu neðanjarðar á lóðinni. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Reykjavíkurborg 16. mars 2022.

Málavextir: Í október 2008 samþykkti byggingarfulltrúinn í Reykjavík umsókn kæranda um byggingarleyfi fyrir byggingu bílastæðageymslu neðanjarðar á lóðinni Laugavegi 178. Ekki varð þó af byggingu hennar. Á árinu 2020 var samþykkt deiliskipulag sem náði m.a. til Laugavegar 178 þar sem gert var ráð fyrir því að bílastæðum á lóðinni myndi fækka. Deiliskipulagið var fellt úr gildi með úrskurði úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála uppkveðnum 1. desember 2020. Kærandi sótti um endurnýjun byggingarleyfis fyrir byggingu bílastæðageymslu neðanjarðar á umræddri lóð 16. febrúar 2021. Á afgreiðslufundi byggingar­fulltrúa 23. nóvember s.á. var umsókninni synjað með vísan til neikvæðrar umsagnar skipulags­fulltrúa, dags. 19. nóvember 2021.

Málsrök kæranda: Kærandi bendir á að ástæða þess að hann hafi í hyggju að byggja bílastæðageymslu neðanjarðar á lóð sinni sé að samkvæmt deiliskipulagi, sem síðar var fellt úr gildi, myndi kærandi glata að lágmarki 15 bílastæðum á lóðinni. Umrætt deiliskipulag hefði gert ráð fyrir nýrri aksturstengingu við Laugaveg á lóðamörkum Laugavegar 176 og 178, en sú breyting myndi hafa veruleg áhrif á nýtingu lóðarinnar og líklegt væri að fleiri bílastæði myndu glatast. Fyrir liggi að Borgarlínan muni liggja meðfram lóð kæranda eins og fram komi í um­sögn skipulagsfulltrúa og bílastæðum á lóðinni muni fækka verulega. Verðmæti fasteignarinnar að Laugavegi 178 muni rýrna að öllu óbreyttu. Með tilheyrandi fækkun bílastæða vegna Borgarlínu muni bílastæði í bílageymslu neðanjarðar að öllum líkindum ekki leiða til fjölgunar bílastæða á lóðinni, a.m.k. ekki umtalsvert.

Margvísleg atvinnustarfsemi sé rekin í fasteigninni og hin kærða ákvörðun hafi áhrif á marga leigutaka og starfsmenn þeirra. Eigi að vera hægt að stunda atvinnustarfsemi á lóðinni með viðunandi hætti í framtíðinni sé nauðsynlegt að byggja bílastæðageymslu. Verðmæti fasteignarinnar lækki verulega séu einungis örfá bílastæði sem starfsmenn og viðskiptamenn hafi aðgang að og því séu hagsmunir kæranda af því að byggja bílageymslu neðanjarðar veru­legir. Ekki þýði að hefja undirbúning að framkvæmdum þegar bílastæði á lóðinni hafi þegar glatast með tilkomu Borgarlínu. Ekki hafi verið tekið tillit til þessa né afstaða tekin til þess hvort framkvæmdin sé í samræmi við landnotkun, byggðamynstur og þéttleika byggðar. Því hafi verið brotið gegn rannsóknarreglu stjórnsýsluréttarins, sbr. 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Verði ekki séð hvaða hagsmunir séu hlunnfarnir með því að heimila byggingu bílageymslunnar.

Ekki sé málefnalegt að byggja synjun á umsókn um byggingarleyfi á þeirri staðreynd að ekki sé til staðar deiliskipulag fyrir lóðina. Byggingarfulltrúa sé heimilt að veita byggingarleyfi án deiliskipulagsgerðar sé framkvæmdin í samræmi við landnotkun, byggðamynstur og þéttleika byggðar, sbr. 44. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Þá sé almenna reglan sú að grenndarkynning fari fram. Hvorki sé vísað til fyrrnefndrar lagagreinar í umsögn skipulagsfulltrúa né í ákvörðun byggingarfulltrúa. Þá geri gr. 2.4.2. í byggingarreglugerð nr. 112/2012 jafnframt ráð fyrir að hægt sé að veita byggingarleyfi þótt deiliskipulag sé ekki til staðar. Sveitarstjórnir fari með skipulagsvaldið og beri ábyrgð og annist gerð deiliskipulags skv. 3. mgr. 3. gr. og 1. mgr. 38. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Í því felist tæki sveitarstjórnar til að hafa áhrif á og þróa byggð og umhverfi með bindandi hætti. Þar af leiðandi standist ekki skoðun að synja umsókn kæranda með vísan til þess að ekki sé til staðar deiliskipulag fyrir lóðina. Það brjóti gegn lögmætisreglu stjórnsýsluréttarins enda fái sjónarmiðið ekki stoð í lögum og því ekki málefnalegt. Þvert á móti gangi lög út frá því að veita megi byggingarleyfi án þess að deiliskipulag sé til staðar.

Kærandi sé sammála því að af aðalskipulagi megi almennt ráða að ekki sé gert ráð fyrir fjölgun bílastæða. Hins vegar byggi sú stefnumörkun eðlilega á því að útþenslu byggðar verði hætt, sbr. bls. 130 í A-hluta Aðalskipulags Reykjavíkur 2010-2030 og að byggð verði þétt, sem varði einkum bílastæði ofanjarðar. Á bls. 154 í aðalskipulaginu komi fram að lögð verði áhersla á að bílastæði í miðborginni og á lykilþróunarsvæðum verði neðanjarðar, inni í byggingum eða með þeim hætti að sem minnst röskun verði á götumyndinni. Almenn viðmið sé að finna á bls. 155 í aðalskipulaginu en þar segi: „1 bílastæði að hámarki á 50 m2 atvinnuhúsnæðis.“ Í umsögn skipulagsfulltrúa komi fram að byggingarmagn Laugavegs 178 sé 6.377 m2 sem skili í samræmi við framangreint 127,5 bílastæðum, ólíkt þeim fjölda sem komi fram í umsögninni. Hin umsótta bílageymsla falli vel að markmiði aðalskipulagsins og geri borginni kleift að fækka bílastæðum ofanjarðar enn frekar, þétta þar með byggð og skapa m.a. rými fyrir Borgarlínu. Þá geri aðalskipulag jafnframt ráð fyrir aukningu byggingarmagns á svæðinu og fjölgun íbúða. Því sé vanhugsað að synja um byggingu bílageymslna neðanjarðar til að mæta aukinni þéttingu byggðar á svæðinu.

Reglur um fjölda bíla- og hjólastæða í Reykjavík eigi ekki við um byggingu bílageymslu neðanjarðar, en hvorki sé um að ræða nýbyggingu né endurnýjun byggðar, sbr. gildissvið reglnanna sem sé skilgreint á þann hátt á bls. 1 í reglunum. Óháð gildissviði og efni reglnanna sé vandséð hvernig bílageymsla neðanjarðar falli ekki að reglunum og falli ekki að markmiðs­skýringu aðalskipulags og reglnanna. Hin kærða ákvörðun sé því ekki byggð á málefnalegum sjónarmiðum, í andstöðu við óskráða meginreglu stjórnsýsluréttar þess efnis. Skipulagslög gildi um aðalskipulag sveitarfélaga og gerðar séu mun meiri kröfur til málsmeðferðarreglna aðalskipulags heldur en framangreindra reglna. Ekki verði séð hvaða lagastoð liggi að baki reglunum en fyrir liggi í öllu falli að hvergi sé vísað til þeirra í 44. gr. skipulagslaga. Skýrt sé að reglurnar séu einungis til viðmiðunar, sbr. bls. 154 í Aðalskipulagi Reykjavíkur 2010-2030. Þær verði því ekki lagðar til grundvallar sem réttarheimild fyrir hinni kærðu ákvörðun. Þá kveði reglurnar á um að þegar „uppbygging fellur undir þessar skilgreiningar skal vinna sam­göngumat þar sem meðal annars er áætlað hvernig endurskoða megi heildarfjölda bílastæða.“ Ekkert samgöngumat hafi farið fram enda gildi reglurnar ekki um bílageymslu á lóðinni Laugavegi 178.

Brotið hafi verið gegn réttmætum væntingum kæranda, sem m.a. séu verndaðar af 1. gr. 1. samningsviðauka Mannréttindasáttmála Evrópu og 72. gr. stjórnarskrárinnar. Skipulagsfulltrúi hefði árið 2008 veitt jákvæða umsögn fyrir byggingu bílastæðageymslunnar og því hefði kærandi haft réttmætar væntingar til þess að umsókn hans yrði samþykkt. Kærandi hafi greitt lóðarleigu fyrir bílastæðageymsluna í fjölmörg ár en hún sé innheimt með fasteignagjöldum. Sjá megi af álagningarseðlum að fjárhæðin sem kæranda hafi verið gert að greiða sé vegna bílastæðageymslu að stærð 794,2 m2 í samræmi við samþykkta byggingarleyfisumsókn árið 2008. Kærandi hefði verið í miklum samskiptum við byggingarfulltrúa við gerð nýju umsóknarinnar en ekki verið tjáð að umsóknin hlyti ekki hljómgrunn.

Þá brjóti hin kærða ákvörðun ennfremur gegn meðalhófsreglu stjórnsýsluréttar, sbr. 12. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993, sem komi ávallt til athugunar þegar tekin sé íþyngjandi ákvörðun og stjórnvald hafi val á milli tveggja eða fleiri kosta við úrlausn máls. Um sé að ræða íþyngjandi ákvörðun og hagsmunir kæranda verulegir af því að byggja bílastæðageymslu neðanjarðar. Byggingin sé í samræmi við stefnu borgarinnar um að bílastæði séu neðanjarðar og falli að markmiði reglna um fjölda bíla- og hjólastæða. Hægt sé að ná markmiði Reykjavíkurborgar með öðru og vægara móti en að hafna umsókninni. Samkvæmt 44. gr. skipulagslaga hefði verið hægt að grenndarkynna umsóknina.

Jafnframt hafi verið brotið gegn jafnræðisreglu stjórnsýslurétta, sbr. 11. gr. stjórnsýslulaga. Bygging bílageymslna neðanjarðar hafi verið samþykkt á nærliggjandi lóðum. Sem dæmi megi nefna deiliskipulag fyrir Laugaveg 168-176 og deiliskipulag Skipholtsreits. Kærandi þurfi því að bera hallan af því að ekki sé fyrir hendi deiliskipulag sem heimili byggingu bílageymslu. Þá hafi einnig verið brotið gegn andmælarétti kæranda, sbr. 13. gr. stjórnsýslulaga, og því beri að ógilda ákvörðun byggingarfulltrúa.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Af hálfu borgaryfirvalda er vísað til þess að byggingarleyfi frá 7. október 2008 hafi verið samþykkt í tíð eldri laga og fyrir gildistöku Aðalskipulags Reykjavíkur 2010-2030. Kærandi byggi á því að í deiliskipulagi sem fellt hafi verið úr gildi hafi verið gert ráð fyrir að bílastæðum kæranda myndi vera fækkað um 15 bílastæði á lóð. Borgaryfirvöld geti ekki byggt ákvarðanir sínar á gögnum sem hafi verið felld úr gildi. Þótt um sé að ræða endurnýjun á byggingarleyfi sé umræddum byggingaráformum hafnað á þeim grundvelli að aðalskipulag og reglur um fjölda bíla- og hjólastæða hafi myndað það regluverk sem umrætt svæði falli undir í dag. Í málinu hafi 13 ár liðið frá veitingu byggingarleyfis fyrir bílageymslu á lóðinni og margt geti breyst í regluumhverfinu á þeim tíma.

Lóðin Laugavegur 178 sé staðsett á svæði þar sem borgaryfirvöld hafi sett sér stefnu í Aðal­skipulagi Reykjavíkur 2010-2030 um hvernig bílastæðamálum skuli háttað á svæðinu, ásamt því að útfæra það nánar í reglum um fjölda bíla- og hjólastæða. Ekki séu forsendur fyrir að heimila fjölgun bílastæða á lóðinni þar sem það stangist á við framangreinda stefnu. Þá sé það ekki í samræmi við landnotkun, byggðamynstur og þéttleika byggðar.

 Viðbótarathugasemdir kæranda: Kærandi ítrekar fyrri málsrök sín og bendir jafnframt á að í greinargerð Reykjavíkurborgar sé vísað til þess að bygging bílageymslu neðanjarðar sé ekki í samræmi við landnotkun, byggðamynstur og þéttleika byggðar án þess að það sé rökstutt með nokkrum hætti.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um lögmæti ákvörðunar byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 23. nóvember 2021 um að synja umsókn um leyfi til að byggja bílageymslu á lóðinni Laugavegi 178. Í umsókninni er gert ráð fyrir 34 bílastæðum í geymslu neðanjarðar og 115 bílastæðum á lóð, eða samtals 149 bílastæðum. Á svæðinu er ekki í gildi deiliskipulag.

Í 2. mgr. 37. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 kemur fram sú meginregla að gera skuli deili­skipulag fyrir svæði eða reiti þar sem framkvæmdir séu fyrirhugaðar. Undantekningu frá framangreindri meginreglu um gerð deiliskipulags þegar framkvæmdir eru fyrirhugaðar er að finna í 1. mgr. 44. gr. skipulagslaga, en þar segir að þegar sótt sé um byggingar- eða framkvæmdaleyfi fyrir framkvæmd sem sé í samræmi við aðalskipulag og deiliskipulag liggi ekki fyrir geti sveitarstjórn eða sá aðili sem heimild hefur til fullnaðarafgreiðslu mála, sbr. 6. gr. skipulagslaga, ákveðið að veita megi leyfi án deiliskipulagsgerðar ef framkvæmdin er í samræmi við landnotkun, byggðamynstur og þéttleika byggðar. Skal skipulagsnefnd þá láta fara fram grenndarkynningu. Fyrir liggur að umsókn um byggingarleyfið var synjað án undan­farandi grenndarkynningar.

Umsókn kæranda um byggingarleyfi var synjað með vísan til umsagnar skipulagsfulltrúa, dags. 19. nóvember 2021. Í umsögninni kemur fram að bílastæðum á lóðinni myndi fjölga talsvert með tilkomu bílageymslunnar. Samkvæmt talningu á loftmynd séu um 80 bílastæði á lóðinni í dag auk þess sem 20 stæði sem tilheyri lóðinni séu undir þakskyggni innan marka lóðar­innar við Skipholt 35. Þá kemur fram að Laugavegur 178 sé í góðum tengslum við almennings­samgöngur borgarinnar, en framan við húsið sé biðskýli strætisvagna sem fimm vagnaleiðir fari um Laugaveg/Suðurlandsbraut og Kringlumýrarbraut. Gert sé ráð fyrir að Borgar­línan muni fara um efri hluta Laugavegar og að samkvæmt frumdrögum fyrir fyrstu lotu hennar sé gert ráð fyrir Borgarlínustöð við gatnamót Laugavegar og Hátúns, beint norðvestan við Laugaveg 178. Ekki sé í gildi deiliskipulag og því séu engar heimildir til staðar sem heimili byggingu bílageymslu af þeim toga sem umsóknin sýndi. Þá er vísað til þess að stefna Aðalskipulags Reykjavíkur 2010-2030 sé almennt sú að ekki skuli fjölga bílastæðum frá núverandi aðstæðum og að bíla- og hjólastæðareglur Reykjavíkurborgar séu í gildi. Samkvæmt reglunum sé Laugavegur 178 skilgreindur innan svæðis 1 enda vel staðsettur m.t.t. aðgengis að almenningssamgöngum og göngu- og hjólastígum. Á svæði 1 sé stefnt sérstaklega að breyttum ferðavenjum. Heildarbyggingarmagn á lóðinni sé um 6.377 m2. Miðað við reglurnar ættu bílastæði á lóðinni að vera á bilinu 32-85. Enn frekari fjölgun bílastæða úr um 100 í 149 sé ekki í samræmi við stefnu borgarinnar. Var því tekið neikvætt í erindið.

Áðurnefndar reglur um fjölda bíla- og hjólastæða í Reykjavík voru samþykktar í skipulags- og samgönguráði 19. desember 2018 og í borgarráði 10. janúar 2019. Í reglunum kemur fram að þær lýsi kröfum um bíla- og hjólastæði innan lóða í Reykjavík vegna nýbygginga og/eða endurnýjunar byggðar og séu hluti af bíla- og hjólastæðastefnu aðalskipulags Reykjavíkur­borgar. Reglurnar skuli leggja til grundvallar við gerð hverfis- og deiliskipulags og við umsókn byggingarleyfa. Ekki var gerð breyting á stefnu um bíla- og hjólastæði í þágildandi Aðal-skipulagi Reykjavíkur 2010-2030 eftir að reglurnar voru samþykktar og verður því að leggja reglur aðalskipulagsins til grundvallar í máli þessu. Þess má þó geta að tilvísun til reglnanna er að finna á bls. 116 í núgildandi Aðalskipulagi Reykjavíkur 2040.

Samkvæmt þágildandi Aðalskipulagi Reykjavíkur 2010-2030 var umrædd lóð á miðsvæði M2b – Holt-Laugavegur. Á bls. 51 og 208 í aðalskipulaginu kemur fram að gert sé ráð fyrir allnokkurri þéttingu byggðar á svæðinu, ekki síst í því skyni að skapa heildstæðari götumyndir. Fjallað er um stefnu varðandi bíla- og hjólastæði á bls. 154-155 í aðalskipulaginu. Fram kemur að markmið skipulagsins sé m.a. að skilyrði og kröfur um bíla- og hjólastæði taki mið af stöðu viðkomandi svæðis í borginni, staðsetningu, gerð og hlutverki svæðis. Áhersla sé lögð á að bílastæði í miðborginni og á lykilþróunarsvæðum verði neðanjarðar, inni í byggingum eða með þeim hætti að sem minnst röskun verði á götumyndinni. Þá segir ennfremur að reglur um bíla- og hjólastæði eftir svæðum í Reykjavík séu almenn viðmið fyrir viðkomandi svæði. Mögulegt sé að víkja frá þeim til hækkunar eða lækkunar við gerð hverfis- og/eða deiliskipulags og skuli það rökstutt sérstaklega. Þetta geti átt við um sérhæft húsnæði, svo sem skóla og hótel, og annað húsnæði þar sem erfitt sé að sjá bílastæðaþörfina fyrir. Frávikum frá almennum viðmiðum skuli halda í lágmarki, sérstaklega á svæði 1 og tilgreindum þróunarsvæðum.

Laugavegur 178 fellur innan svæðis 2 samkvæmt framangreindum bílastæðareglum þágildandi Aðalskipulags Reykjavíkur 2010-2030. Reglur fyrir svæði 2 kveða á um eitt bílastæði að hámarki fyrir 50 m2 atvinnu­húsnæðis. Samkvæmt upplýsingum í fasteignaskrá er byggingar-magn á Laugavegi 178, að undanskilinni bílageymslu sem samþykkt var árið 2008, 5.583 m2. Miðað við reglur þágildandi aðalskipulags var því heimild fyrir 112 stæðum á lóðinni. Umrædd umsókn um byggingarleyfi, þar sem gert er ráð fyrir 149 bílastæðum, var því ekki í samræmi við þágildandi Aðalskipulag Reykjavíkur 2010-2030. Var því skilyrði 1. mgr. 44. gr. skipulags­laga um að framkvæmd sé í samræmi við aðalskipulag ekki fullnægt, sbr. einnig 11. gr. og 1. tl. 1. mgr. 13. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki.

Með hliðsjón af framangreindu er kröfu kæranda um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar því hafnað.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist vegna fjölda og umfangs kærumála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

 Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um ógildingu ákvörðunar byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 23. nóvember 2021 um að synja umsókn um byggingarleyfi fyrir bílageymslu neðanjarðar á lóðinni Laugavegi 178.

sep 06
Love0

76/2022 Frakkastígur

Með

Árið 2022, föstudaginn 2. september, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mætt voru Ómar Stefánsson varaformaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingar­verkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 76/2022, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 5. júlí 2022 um að samþykkja umsókn um leyfi fyrir viðbyggingu á austurhlið húss á lóð nr. 9 við Frakkastíg, stækka veitingastað í flokki II, tegund C, og auka mögulegan gestafjölda úr 15 í 55.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

 Með kæru til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, sem barst nefndinni 20. júlí 2022, kærir Húsfélagið Laugavegi 49A þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 5. s.m. að samþykkja umsókn um leyfi fyrir viðbyggingu á austurhlið húss á lóð nr. 9 við Frakkastíg, stækka veitingastað í flokki II, tegund C, og auka mögulegan gestafjölda úr 15 í 55. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi. Kærendur gera jafnframt þá kröfu að framkvæmdir verði stöðvaðar á meðan málið er til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni. Þykir málið nægilega upplýst til að það verði tekið til endanlegs úrskurðar og verður því ekki tekin afstaða til framkominnar stöðvunarkröfu.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Reykjavíkurborg 9. ágúst 2022.

Málavextir: Á afgreiðslufundi byggingarfulltrúans í Reykjavík 12. október 2021 var samþykkt umsókn um leyfi til að reisa viðbyggingu á austurhlið hússins að Frakkastíg 9, stækka veitinga­stað sem fyrir er í húsinu í flokk II, tegund C, og þar með auka mögulegan gestafjölda úr 15 í 55. Á samþykktum uppdráttum var gert ráð fyrir tveimur bílastæðum á lóðinni sunnan megin við húsið. Með úrskurði nr. 44/2022, uppkveðnum 24. júní 2022, felldi úrskurðarnefndin ákvörðunina úr gildi þar sem staðsetning bílastæðanna taldist skerða óbeinan eignarrétt eiganda lóðar Laugavegar 47 sem staðfestur hafði verið með dómi Hæstaréttar 5. febrúar 2015 í máli nr. 76/2015.

Á afgreiðslufundi byggingarfulltrúans í Reykjavík 5. júlí 2022 var samþykkt að nýju umsókn um leyfi fyrir viðbyggingu á austurhlið húss á lóð nr. 9 við Frakkastíg, stækka veitingastað í flokki II, tegund C, og auka mögulegan gestafjölda úr 15 í 55.

 Málsrök kæranda: Vísað er til þess að heimiluð viðbygging fari út fyrir byggingarreit og brjóti gegn 43. og 44. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 og gr. 2.3.4. í byggingarreglugerð nr. 112/2012. Samkvæmt teikningu standi brunastigi langt út fyrir byggingarreit og alveg að lóðamörkum. Teikningar sýni ekki brunamótstöðu vegna útveggja viðbyggingarinnar en samkvæmt mælingum verði viðbyggingin 2,6 m frá lóðamörkum. Ákvæði gr. 9.7.5. í byggingar­­reglugerð um lágmarksfjarlægð frá lóðamörkum séu ekki uppfyllt m.t.t. brunavarna.

Hávaðamengun og almenn truflun muni verða af þeirri starfsemi sem muni fara fram í húsnæðinu með tilkomu útisvala með veitingasölu sem snúi að fasteign kæranda að Laugavegi 49A. Það sé mat fasteignasala að umdeild viðbygging muni hafa neikvæð áhrif á verðgildi fasteignar kæranda, sérstaklega m.t.t. þeirrar starfsemi sem þar muni fara fram. Samkvæmt upplýsingum frá Reykjavíkurborg muni einungis viðbyggingin uppfylla lágmarks hljóð­vistar­kröfur, en að húsið sjálft sé ekki hljóðeinangrað og standist ekki hljóðvistarkröfur miðað við þá starfsemi sem leyfð sé í húsinu. Hljóðeinangra þurfi alla fasteignina samkvæmt gæðaflokki C í staðlinum ÍST45:2016.

Hæð viðbyggingarinnar og nálægð við lóðamörk muni skyggja á sól og útsýni úr garði Lauga­vegs 49A og hafa áhrif á notagildi lóðarinnar. Eldri byggingarnefndarteikning sem hafi verið samþykkt fyrir viðbyggingu á Frakkastíg 9 hafi verið í samræmi við gr. 2.3.4. í byggingar­reglugerð enda hafi þar verið um óverulega breytingu á húsinu að ræða. Fasteignakaupendur eigi að geta treyst því að borgaryfirvöld og byggingarfulltrúi fari að lögum og að samþykktar teikningar í skipulögðu hverfi geti ekki tekið stórtækum breytingum, sérstaklega þegar það hafi áhrif á verð, notagildi og friðhelgi.

 Málsrök Reykjavíkurborgar: Af hálfu borgaryfirvalda er bent á að í gildi sé deiliskipulag fyrir reit 1.173.0 þar sem gefnar séu upp í töflu heimildir fyrir hvert húsnúmer. Á lóðinni Frakkastíg 9 gildi verndun byggðamynsturs en heimilt sé að byggja útbyggingu innan byggingar­reits og sé heimilað nýtingarhlutfall lóðarinnar 0,7. Með hinni umþrættu viðbyggingu verði nýtingarhlutfall hússins 0,67 og þannig innan heimilda deiliskipulags. Því hafi ekki borið að grenndarkynna framkvæmdina.

Byggingarleyfisumsókninni hafi fylgt hljóðvistarskýrsla þar sem fram komi að viðbyggingin muni uppfylla lágmarkskröfur byggingarreglugerðar hvað varði hljóðvist. Byggingin sé öll í einu brunahólfi og uppfylli brunavarnakröfur, enda hafi teikningar verið yfirfarnar af forvarna­deild slökkviliðs höfuðborgarsvæðisins án athugasemda. Viðbyggingin sé innan byggingarreits en brunastiginn sé utan hans. Um gamalt deiliskipulag sé að ræða og byggingarreiturinn ekki mál­settur á skipulagsuppdrættinum. Brunastiginn sé tímabundin flóttaleið á meðan núverandi rekstur verði í húsinu og ekki ætlaður til annarrar notkunar. Stiginn skerði þannig hagsmuni kæranda ekki að neinu leyti.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um gildi byggingarleyfis sem heimilar viðbyggingu húss sem stendur á lóðinni Frakkastíg 9 í Reykjavík. Á svæði því sem lóðin tilheyrir er í gildi deili­skipulag fyrir reit 1.173.0. Í skilmálum deiliskipulagsins kemur fram að ekki sé óheimilt að breyta þeim húsum sem falli undir vernd byggðarmynsturs. Breytingarnar verði þó að vera í samræmi við skilmála deiliskipulagsins er gilda um hvert hús og taka mið af yfirbragði byggðarinnar í heild, mælikvarða og hlutföllum húsa. Í skilmálum um lóðina Frakkastíg 9 segir enn fremur að heimilt nýtingarhlutfall sé 0,7 og að útbygging sé heimil innan byggingarreits. Liggur ekki annað fyrir en að samþykkt viðbygging sé í samræmi við gildandi deiliskipulag.

Á samþykktum uppdráttum er gert ráð fyrir útihringstiga sem stendur út fyrir byggingarreit á lóðinni Frakkastíg 9 en innan lóðarmarka. Er stiginn ætlaður sem tímabundin lausn á meðan núverandi rekstur er í húsinu og verður einungis notaður sem flóttaleið. Í gr. 6.2.1. í byggingar­reglugerð nr. 112/2012 kemur fram að staðsetja skuli byggingu innan byggingar­reits. Í 2. mgr. gr. 6.2.1. er svo fjallað um viðmiðunarreglur vegna útskagandi byggingarhluta, meðal annars þegar byggingarhluti er útskagandi á lóðamörkum við umferðarleiðir. Er samkvæmt þessu gert ráð fyrir að hlutar byggingar geti skagað út fyrir byggingareit og jafnvel lóða­mörk. Verður því að telja að heimilt sé að stiginn skagi út fyrir byggingarreit lóðarinnar.

Við töku hinnar kærðu ákvörðunar lá fyrir hljóðvistargreinagerð þar sem fram kemur að kröfur til hljóðvistar samkvæmt gæðaflokki C í staðlinum ÍST45:2016, Hljóðvist – Flokkun íbúðar- og atvinnuhúsnæðis, verði uppfylltar í heimilaðri viðbyggingu við Frakkastíg 9 og liggur ekki annað fyrir en að umrætt húsnæði muni uppfylla kröfur reglugerðar nr. 724/2008 um hávaða. Komi síðar í ljós að hávaði vegna notkunar húss eða starfsemi sem þar fer fram sé óásættanlegur gagnvart nágrönnum ber eigandi eftir atvikum ábyrgð á að úr verði bætt svo hljóðstig sé innan lög­boðinna marka.

Með vísan til alls þess sem að framan er rakið verður kröfu kæranda um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar hafnað.

 Úrskurðarorð:

 Hafnað er kröfu kæranda um ógildingu ákvörðunar byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 5. júlí 2022 um að samþykkja umsókn um leyfi fyrir viðbyggingu á austurhlið húss á lóð nr. 9 við Frakkastíg, stækka veitingastað í flokki II, tegund C, og auka mögulegan gestafjölda úr 15 í 55.

sep 06
Love0

17/2022 Bakkabraut

Með

Árið 2022, föstudaginn 2. september, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mætt voru Ómar Stefánsson varaformaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingar­verkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 17/2022, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúa Mýrdalshrepps frá 14. febrúar 2022 um að synja umsókn um byggingarleyfi fyrir breytingum á fasteigninni Bakkabraut 6A.

 Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 28. febrúar 2022, er barst nefndinni sama dag, kærir eigandi fasteignarinnar að Bakkabraut 6A, Vík í Mýrdal, þá ákvörðun byggingarfulltrúa Mýrdalshrepps frá 14. febrúar 2022 að synja umsókn um byggingarleyfi fyrir breytingum á fasteigninni. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Mýrdalshreppi 4. apríl 2022.

Málavextir: Bakkabraut 6A er hús á tveimur hæðum sem skráð er í fasteignaskrá sem tvær íbúðir. Í júní 2017 leitaði kærandi til byggingarfulltrúa vegna fyrirhugaðra breytinga á húsinu og óskaði eftir upplýsingum um hvort sækja þyrfti um byggingarleyfi vegna þeirra. Í september s.á. sendi kærandi „umsókn um samþykki fyrir breytingu á fyrirkomulagi“ á neðri hæð hússins með tölvupósti til byggingarfulltrúa. Þáverandi byggingarfulltrúi sendi kæranda tölvupóst 18. desember s.á. þar sem fram kom að hann gerði ekki athugasemdir við fyrirhugaðar breytingar á neðri hæð hússins. Kærandi upplýsti með tölvupósti til byggingarfulltrúa 27. ágúst 2018 að til stæði að hefja framkvæmdir á neðri hæð hússins. Fram kom að hann hafi fengið munnlegt sam­­þykki fyrir því að hefja framkvæmdir, en hann teldi sig ekki hafa fengið formlegt sam­þykki. Óskaði hann eftir því að erindið yrði tekið fyrir í skipulags- og byggingarnefnd. Í kjölfarið svaraði byggingarfulltrúi með eftirfarandi hætti: „Ein ástæða þess að málið hefur ekki verið sérstaklega tekið fyrir í skipulags- og byggingarnefnd er að ég er ekki alveg viss um að þessar framkvæmdir séu þess eðlis að skipulagsnefnd þurfi sérstaklega að fjalla um þær.“ Samkvæmt upplýsingum frá kæranda stóðu framkvæmdir á neðri hæð hússins yfir frá september 2018 til apríl 2019. Í framkvæmdunum fólst m.a. að gólf neðri hæðar var lækkað þar sem lofthæðin var um tveir metrar, ásamt því að ný gólfplata var steypt.

Í september 2019 óskaði núverandi byggingarfulltrúi eftir burðarþols- og lagnateikningum fyrir íbúðina á neðri hæð hússins. Kærandi sendi byggingarfulltrúa tölvupóst 31. janúar 2020 þar sem fram kom að hann sækti „formlega um að fá samþykki til að láta hanna og teikna breytingar“ á efri hæð hússins og var fyrirhuguðum breytingum nánar lýst. Byggingarfulltrúi upplýsti kæranda 28. febrúar 2020 um að breytingarnar væru byggingarleyfisskyldar og að hann þyrfti því að sækja um leyfi. Þar sem ekkert deiliskipulag væri í gildi á svæðinu þyrfti að leggja fram umsókn um byggingarleyfi fyrir skipulagsnefnd. Kærandi sendi umsókn um byggingarleyfi ásamt greinargerð um fyrirhugaðar breytingar á efri hæð hússins með tölvupósti til byggingarfulltrúa 12. mars 2020. Erindið var tekið fyrir á fundi skipulags- og byggingar­nefndar 16. s.m. og var byggingarfulltrúa falið að framkvæma grenndarkynningu þegar aðaluppdráttur hefði borist. Bókun nefndarinnar var staðfest í sveitarstjórn 19. s.m. Grenndar­kynning hófst 20. maí 2020 og var frestur til að gera athugasemdir til 18. júní s.á. Á fundi skipulags- og byggingarnefndar 13. ágúst 2020 var ekki fallist á athugasemdir sem bárust á grenndarkynningartíma. Sveitarstjórn staðfesti afgreiðslu nefndarinnar á fundi sínum 20. s.m. og samþykkti „fyrir sitt leyti útgáfu byggingarleyfis“. Byggingarfulltrúi tilkynnti kæranda um þessa afgreiðslu með tölvupósti 22. ágúst 2020 og tók fram að byggingarleyfi yrði gefið út samkvæmt skilyrðum „núverandi byggingarreglugerðar“. Næsta skref væri að senda inn raf­ræna umsókn um byggingarleyfi og vísaði byggingarfulltrúi til leiðbeininga um ferlið.

Hinn 7. september 2020 sendi kærandi inn rafræna umsókn um byggingarleyfi. Í henni var fyrirhuguðum breytingum á efri hæð lýst nánar. Byggingarfulltrúi sendi kæranda athugasemdir vegna umsóknarinnar 20. s.m. þar sem m.a. sagði: „Breytingar gerðar á neðri hæð voru gerðar af eiganda án leyfis og verður að meðhöndla og tilkynna þær sem hluta af nýrri framkvæmd.“ Kærandi sendi byggingarfulltrúa uppfærða aðaluppdrætti 12. desember 2020 og svaraði hann erindinu 11. febrúar 2021 þar sem m.a. kom fram: „Lofthæð í íbúð á jarðhæð merkt 0101 er minni en 2,50 m að innanmáli, sjá 6.7.2. gr. byggingarreglugerð nr. 112/2012.“ Hinn 26. s.m. sendi kærandi inn uppfærðar teikningar og greinargerð með svörum við athugasemdum byggingarfulltrúa. Byggingarfulltrúi gerði frekari athugasemdir með bréfi, dags. 26. mars 2021, sem lutu m.a. að því að undanþága samkvæmt 3. mgr. gr. 6.1.5. í byggingarreglugerð ætti ekki við og því væri gerð krafa um 2,5 m lofthæð í samræmi við gr. 6.7.2. í reglugerðinni. Kærandi skilaði inn greinargerð frá byggingartæknifræðingi, dags. 15. apríl s.á., þar sem færð voru rök fyrir því að bundið væri sérstökum erfiðleikum að hækka lofthæð neðri hæðar og farið fram á að lofthæðin fengi að vera 2,30 m. Byggingarfulltrúi sendi kæranda athugasemdir með tölvupósti 7. júní s.á. þar sem ítrekað var að framangreind undanþága ætti ekki við í tilviki kæranda og því væri gerð krafa um 2,5 m lofthæð. Sú afgreiðsla var kærð til úrskurðar­nefndarinnar, en með úrskurði í kærumáli nr. 99/2021, uppkveðnum 22. desember 2021, var málinu vísað frá úrskurðarnefndinni þar sem ekki var talið að um lokaafgreiðslu á málinu í skilningi 2. mgr. 26. gr. stjórnsýslulaga væri að ræða.

Lögmaður kæranda krafðist lokaafgreiðslu umsóknar um byggingarleyfi með tölvupósti til sveitarfélagsins 7. janúar 2022 og var erindið ítrekað 26. s.m. og 8. febrúar s.á. Byggingar­fulltrúi synjaði umsókn kæranda um byggingarleyfi með bréfi, dags. 14. febrúar 2022.

Málsrök kæranda: Kærandi telur að þau rök sem synjun byggingarfulltrúa byggi á eigi við um síðari stig byggingarleyfisumsóknar, þ.e. eftir að aðaluppdráttur hafi verið samþykktur. Enginn ágreiningur sé um þau atriði og þau muni verða uppfyllt. Með því að ítreka að byggingarfulltrúi hafi áður yfirfarið aðaluppdrætti en að ekki hafi verið farið eftir athuga­semdum hans staðfesti að hann muni ekki samþykkja aðaluppdrátt vegna ágreinings um lofthæð á neðri hæð. Kæruefnið sé sú ákvörðun byggingarfulltrúa að samþykkja ekki núverandi lofthæð íbúðar á neðri hæð og annað ekki. Það sé kjarni málsins og það eina sem úrskurðar­nefndin þurfi að fjalla um.

Byggingin sé yfir 100 ára gömul og sé þar með friðuð. Minjastofnun hafi skilað inn sérstakri greinargerð um málið með áliti þar sem lagst hafi verið eindregið gegn kröfu byggingarfulltrúa um lögbundna lofthæð á neðri hæð og vísað til fordæma um samþykki byggingarfulltrúa fyrir því að heimila lægri lofthæð í friðuðum byggingum víða um land. Kærandi hafi ítrekað fært rök fyrir því að það sé sannarlega bundið sérstökum erfiðleikum að uppfylla kröfu byggingar­reglugerðar um lofthæð. Svo virðist sem byggingarfulltrúi sé ekki meðvitaður um leiðbeiningar Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar við gr. 6.1.5. í byggingarreglugerð nr. 112/2012 varðandi breytingar á mannvirkjum byggðum í gildistíð eldri byggingarreglugerðar.

Um frávik frá 3. mgr. gr. 6.1.5. í byggingarreglugerð komi fram í leiðbeiningum HSM að loft­hæð þegar byggðra mannvirkja hafi í eldri byggingarreglugerðum verið að lágmarki 2,40 m en sé 2,50 m í gildandi byggingarreglugerð. Í slíkum tilvikum sé ekki ætlast til þess að lofthæðinni sé breytt enda sé það oft ógerningur. Tillögur byggingarfulltrúa um hvernig megi breyta loft­hæðinni séu ekki mögulegar og skapi um leið önnur vandamál. Stórmál sé að hækka hæðarskil um 20 cm og myndi það jafngilda því að rífa þyrfti efri hæð hússins og byggja aftur upp frá grunni. Einnig þyrfti að eyðileggja stóran hluta af nýlegri framkvæmd, þ.e. rífa þyrfti alveg frágang á útveggjum og lofti íbúðar á neðri hæð.

Þáverandi byggingarfulltrúi hafi sent tölvupóst 24. júní 2021 til núverandi byggingarfulltrúa og sveitarstjóra þar sem fram kom að hann hefði á sínum tíma ekki gert kröfu um að breytingar stæðust kröfur núgildandi reglugerðar þar sem hann hefði metið það sem svo að ekki væri um breytta notkun húsnæðis að ræða eftir endurbætur. Staðfesti þáverandi byggingarfulltrúi að hann hafi vitað af fyrirætlunum kæranda um endurbætur á íbúð á neðri hæð og ekki gert athuga­semdir við m.a. að lofthæðin yrði aukin úr 2 m í 2,30 m.

Byggingarfulltrúi búi til hindrun í framgangi umsóknarferlis að tilefnislausu. Ekki sé tímabært að skrá ábyrgðaryfirlýsingar og tryggingar. Fylgigögnum sem skila eigi inn vegna útgáfu byggingarleyfis, sbr. 3. mgr. gr. 2.4.1. í byggingarreglugerð, beri ekki að skila fyrr en aðaluppdráttur hafi verið samþykktur. Gerðar séu athugasemdir við vinnubrögð byggingar­fulltrúa í þessu máli. Ekki samræmist góðri stjórnsýslu að vanrækja afgreiðslu brýnna verkefna. Að koma með athugasemd varðandi lofthæðina á seinni stigum umsóknar og að það sé það eina sem standi í vegi fyrir því að framkvæmdin fari á næsta stig sé ekki samkvæmt góðri stjórn­sýslu þar sem byggingarfulltrúi hefði vitað af umræddri lofthæð frá upphafi umsóknar. Hálft ár hafi liðið þar til athugasemdin barst.

Sveitarfélagið hafi innheimt gjald fyrir útgáfu byggingarleyfis án þess að gefa það út, þrátt fyrir að skýrt standi í gjaldskrá sveitarfélagsins að „greiða skal byggingarleyfisgjald fyrir hverja byggingu sem hefur fengið útgefið byggingarleyfi“. Gjaldið hafi verið greitt í apríl 2021. Innheimt hafi verið gjald í mótsögn við formlegrar og útgefnar reglur sveitarfélagsins.

Málsrök Mýrdalshrepps: Sveitarfélagið bendir á að kærandi hafi ekki getað vísað til neinna skriflegra gagna um samþykki fyrri byggingarfulltrúa fyrir umræddum framkvæmdum. Honum hafi verið leiðbeint um að hann þyrfti að senda skriflega lýsingu á fyrirhuguðum fram­kvæmdum áður en leyfi yrði gefið út á grundvelli umsóknar um byggingarleyfi. Í október 2019 hefði kærandi lagt fram ófullnægjandi teikningar. Í ágúst 2020 hefði skipulagshlutinn verið afgreiddur og byggingarfulltrúi óskað eftir því að skjöl um byggingarleyfisumsóknina yrðu lögð fram. Fyrstu hönnunargögn sem hefðu verði lögð fram í desember 2020 hefðu ekki sýnt hæðarmælingar. Vísað hefði verið til kjallaraíbúðarinnar sem núverandi íbúðar og hefði verið gerð athugasemd við það. Frekari hönnunargögn hefðu verið lögð fram í desember 2020 og þeim síðan breytt í janúar 2021. Þau hefðu sýnt „hæð á milli hæða“ sem ekki hefði áður verið sýnd. Byggingarfulltrúi hefði í kjölfarið sett fram athugasemdir sínar um það.

Vinnan við að dýpka kjallarann hafi átt sér stað árið 2020 og því standist ekki tilvísun til eldri byggingarreglugerðar. Fyrir liggi að húsinu hafi verið breytt mjög mikið og tilgangur breytinganna sé augljóslega ekki sá að endurreisa eldri byggingu. Áður hafi verið tvær íbúðir á efri hæð með þvottahúsi, geymslu og vinnuaðstöðu í kjallara. Nú séu þrjár íbúðir á efri hæð og ein íbúð með þvottahúsi í kjallara. Kjallarinn hafi aldrei verið notaður sem íbúðarhúsnæði. Þar sem verkið í kjallaranum hafi verið unnið ólöglega séu engar úttektir eða skýrslur tiltækar og því ómögulegt að sannreyna gæði eða veruleika fullyrðinga eiganda varðandi þá vinnu sem unnin hafi verið.

 Viðbótarathugasemdir kæranda: Kærandi bendir á að vinna við að dýpka neðri hæð hafi átt sér stað árin 2018 og 2019 með samþykki og vitund fyrri byggingarfulltrúa sem hafi staðfest það sérstaklega með tölvupósti til núverandi byggingarfulltrúa 24. júní 2021. Lofthæð íbúðar á neðri hæð hafi verið rúmlega 2 m fyrir breytingar en ekki 1,7 m enda sé um að ræða íbúðarrými og það notað sem slíkt. Í ágúst 2018 hefði kærandi sent fyrirspurn til þáverandi byggingarfulltrúa þar sem framkvæmdum hefði verið lýst í grófum dráttum. Byggingarfulltrúi hafi talið framkvæmdina þess eðlis að hún þyrfti ekki að fara fyrir byggingarnefnd og að hann myndi afgreiða málið sjálfur. Byggingarfulltrúi hafi ekki gert athugasemdir við áframhaldandi framkvæmdir á neðri hæð. Þá sé fullyrðing um að neðri hæðin hafi aldrei verið notuð sem íbúðarhúsnæði röng.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um gildi ákvörðunar byggingarfulltrúa Mýrdalshrepps um að synja umsókn um byggingarleyfi fyrir breytingum á fasteigninni Bakkabraut 6A. Umsókninni var synjað með bréfi byggingarfulltrúa, dags. 14. febrúar 2022, þar sem fram kemur að byggingarfulltrúi árétti fyrri afstöðu sína.

Hin kærða ákvörðun er studd þeim rökum að meira en ár væri liðið frá grenndarkynningu umsóknar kæranda án þess að byggingarleyfi hafi verið gefið út og fullnægjandi gögn samkvæmt byggingarreglugerð nr. 112/2012 vanti, þ.e. staðfestingu á tryggingu hönnuðar, sbr. gr. 4.1.1. í reglugerðinni, og gögn samkvæmt 3. mgr. gr. 2.4.1. í sömu reglugerð. Þá var fyrri afstaða byggingarfulltrúa ítrekuð um að lofthæð neðri hæðar umrædds húss uppfyllti ekki kröfur byggingarreglugerðar og heimild reglugerðarinnar um frávik á lofthæð ætti ekki við.

Samkvæmt 1. mgr. 44. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 skal skipulagsnefnd láta fara fram grenndarkynningu þegar sótt er um byggingarleyfi sem er í samræmi við aðalskipulag en deiliskipulag liggur ekki fyrir en framkvæmdin er í samræmi við landnotkun, byggðamynstur og þéttleika byggðar. Hafi byggingar- eða framkvæmdaleyfi á grundvelli grenndarkynningar ekki verið gefið út innan árs frá afgreiðslu sveitarstjórnar skal grenndarkynning fara fram að nýju áður en leyfi er veitt, sbr. 4. mgr. 44. gr. laganna og hefði skipulagsnefnd því átt að láta fara fram grenndarkynningu að nýju áður en umsókn kæranda um byggingarleyfi var afgreidd.

Í gr. 4.1.1. í byggingarreglugerð er fjallað um ábyrgð og hlutverk hönnuða. Sam­kvæmt 4. mgr. ákvæðisins skal hönnuður hafa fullnægjandi ábyrgðartryggingu, sbr. ákvæði laga um mannvirki og reglugerðar um starfsábyrgðartryggingar hönnuða og byggingarstjóra. Áður en hönnuður leggur fram uppdrætti fyrir leyfisveitanda skal hann framvísa staðfestingu þess er tryggingu veitir að hann hafi fullnægjandi tryggingu, sbr. 5. mgr. nefnds ákvæðis. Almennt verður að ætlast til þess af umsækjendum að þeir leggi til þau gögn sem til grundvallar umsókn þeirra liggja. Að sama skapi ber stjórnvaldi að leiðbeina um það hver þau gögn geti verið eða eftir atvikum hvernig hægt sé að nálgast þau, sbr. 7. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Þá hvílir sú skylda á stjórnvöldum samkvæmt 10. gr. sömu laga að sjá til þess að mál sé nægjanlega upplýst áður en ákvörðun er tekin í því.

Af gögnum málsins er ljóst að byggingarfulltrúi óskaði ekki eftir staðfestingu á tryggingu hönnuðar skv. gr. 4.1.1. í byggingarreglugerð eða benti á að hana vantaði fyrr en umsókninni var hafnað þrátt fyrir að samskipti á milli kæranda og byggingarfulltrúa hafi verið talsverð frá framlagningu byggingarleyfisumsóknar til hinnar kærðu ákvörðunartöku. Verður að telja að byggingarfulltrúa hafi borið að leiðbeina kæranda um að skila inn staðfestingu á tryggingu hönnuðar áður en hann synjaði umsókn um byggingarleyfi á þeim grundvelli. Var málsmeðferð að þessu leyti ekki í samræmi við leiðbeiningar- og rannsóknarskyldu samkvæmt stjórnsýslu­lögum.

Fjallað er um umsókn um byggingarleyfi í gr. 2.4.1. í byggingarreglugerð. Samkvæmt 1. mgr. ákvæðisins skal á fyrra stigi umsóknar, þ.e. vegna byggingaráforma, skila inn gögnum sem tilgreind eru í 2. mgr. ákvæðisins en á seinna stigi, þ.e. fyrir útgáfu byggingarleyfis, skal skila inn gögnum sem tilgreind eru í 3. mgr. ákvæðisins. Synjun á umsókn um byggingarleyfi vegna breytinga á Bakkabraut 6A var m.a. studd þeim rökum að gögn samkvæmt síðastnefndu ákvæði vantaði. Þar sem fram kemur berum orðum í 1. mgr. gr. 2.4.1. í byggingarreglugerð að skila skuli inn gögnum sem tilgreind eru í 3. mgr. ákvæðisins á seinna stigi umsóknar verður að telja rökstuðningi umdeildrar ákvörðunar að þessu leyti áfátt.

Fram kemur í gr. 6.7.2. í byggingarreglugerð að lofthæð í íbúðarherbergjum og eldhúsi skuli vera a.m.k. 2,50 m að innanmáli, mælt frá fullfrágengnu gólfi að fullfrágengnu lofti. Þó sé heimilt að víkja frá þessu ef meðalhæð herbergis er minnst 2,20 m og lofthæð minnst 2,50 m í að minnsta kosti 2/3 hluta þess. Samkvæmt fyrirliggjandi gögnum er lofthæð neðri hæðar umrædds húss 2,30 m. Lofthæðin nær því ekki því lágmarki sem mælt er fyrir um í gr. 6.7.2. í reglugerðinni.

Í einstökum ákvæðum núgildandi byggingarreglugerðar er tekin afstaða til þess hvort þar greindar kröfur verði að uppfylla við breytingar á eldri mannvirkjum. Má þar nefna að í 3. mgr. gr. 6.1.5. segir svo: „Ef sérstökum erfiðleikum er bundið að uppfylla ákvæði þessa hluta reglugerðarinnar án þess að breyta að verulegu leyti megin gerð mannvirkis, burðarvirki, útliti, innra skipulagi eða öðrum sérkennum sem vert er að varðveita, getur leyfisveitandi heimilað að vikið sé frá einstökum ákvæðum þessa hluta reglugerðarinnar. Í slíkum tilvikum skal hönnuður skila sérstakri greinargerð um það hvaða ákvæðum óskað er eftir að víkja frá, um ástæður þess að ekki er unnt að uppfylla þau og hvort unnt er með öðrum hætti að tryggja aðgengi þannig að markmið þessa hluta reglugerðarinnar séu uppfyllt. Taka skal sérstakt tillit til mannvirkja sem falla undir ákvæði laga um menningarminjar.“ Af ákvæðum núgildandi byggingarreglugerðar verður sú ályktun dregin að beita skuli þeim ákvæðum hennar er varða öryggi og heilbrigði við breytingar á eldri mannvirkjum og við breytta notkun þeirra, en auk þess geti leyfisveitandi heimilað að vikið sé frá einstökum ákvæðum 6. hluta reglugerðarinnar sem hefur m.a. að geyma reglur um lofthæð íbúðarrýma, að uppfylltum tilteknum skilyrðum.

Kærandi sendi bréf til byggingarfulltrúa, dags. 26. febrúar 2021, þar sem sögu hússins að Bakkabraut 6A er lýst og færð fram rök fyrir því að ekki hefði verið hægt að hafa lofthæðina 2,50 m þegar framkvæmdir fóru fram á neðri hæð hússins 2018-2019. Í bréfi byggingarfulltrúa, dags. 26. mars s.á., kemur fram að hækkun lofthæðar íbúðar á neðri hæð megi gera á margan hátt, í sumum tilvikum án meiriháttar breytinga á burðarvirki. Sem dæmi er nefnt að hafa núverandi gólfbita sýnilega. Engin ástæða sé til að vísa í „sérstaka erfiðleika“ samkvæmt 3. mgr. gr. 6.1.5. í byggingarreglugerð og því sé gerð krafa um 2,50 m lofthæð í samræmi við gr. 6.7.2. í reglugerðinni. Kærandi sendi greinargerð byggingartækni­fræðings frá 15. apríl 2021 til byggingarfulltrúa þar sem færð eru rök fyrir því að bundið sé sérstökum erfiðleikum að hækka lofthæð neðri hæðar umfram 2,30 m og farið fram á að lofthæðin verði óbreytt. Kemur þar m.a. fram að tillaga um að hafa núverandi gólfbita sýnilega sé ekki möguleg og skapi önnur vandamál, t.d. yrðu bitar óvarðir fyrir bruna og myndu ekki uppfylla kröfur um brunavarnir. Stórmál væri að hækka hæðarskil um 20 cm og jafngilti því að rífa þyrfti efri hæð hússins og byggja upp aftur ásamt miklu raski á neðri hæð. Byggingarfulltrúi ítrekaði í bréfi sínu, dags. 7. júní 2021, að undanþága samkvæmt áðurnefndu ákvæði byggingarreglugerðar ætti ekki við í tilviki kæranda.

Fyrrnefnt hús var reist árið 1919 og nýtur því friðunar vegna aldurs skv. 1. mgr. 29. gr. laga nr. 80/2012 um menningarminjar. Óheimilt er að raska friðuðum húsum og mannvirkjum, spilla þeim eða breyta, rífa þau eða flytja úr stað nema með leyfi Minjastofnunar Íslands, sbr. 2. mgr. 29. gr. sömu laga. Samkvæmt 7. mgr. gr. 2.4.4. í byggingarreglugerð skal gæta að ákvæðum laga um menningarminjar vegna umsóknar um breytingu á þegar byggðu mannvirki sem fellur undir þau lög. Fyrir liggur bréf Minjastofnunar, dags. 2. september 2021, þar sem fram kom að stofnunin hefði áður heimilað breytingar á húsinu að Bakkabraut 6A samkvæmt uppdráttum arkitekts frá apríl 2020. Minjastofnun væri kunnugt um ýmis fordæmi fyrir því að byggingar­fulltrúar, m.a. á Akureyri og Ísafirði, hefðu samþykkt frávik frá gildandi reglugerð á þeim grundvelli að um væri að ræða friðuð hús, enda sé leyfisveitanda slíkt heimilt, séu færð fyrir því gild rök í umsóknargögnum. Mörg timburhús frá seinni hluta 19. aldar og fyrstu áratugum 20. aldar uppfylltu ekki skilyrði um lágmarkslofthæð íbúðar samkvæmt núgildandi kröfum um nýbyggingar. Það hefði hingað til ekki hindrað byggingarfulltrúa í því að samþykkja breytingar og endurbætur á sögulegum húsum. Krafa um að auka lofthæð á neðri hæð Bakkabrautar 6A myndi hafa í för með sér mikið rask á grunngerð og hlutföllum hins friðaða húss sem Minja­stofnun gæti að öllu óbreyttu ekki fallist á.

Í hinni kærðu ákvörðun eru ekki færð haldbær rök fyrir þeirri afstöðu að heimildir 3. mgr. gr. 6.1.5. í byggingarreglugerð til undanþágu frá kröfum um lofthæð íbúðarhúsnæðis ættu ekki við í máli þessu, einkum með hliðsjón af fyrrnefndri greinargerð byggingartæknifræðings frá 15. apríl 2021 og áliti Minja­stofnunar í bréfi, dags. 2. september s.á. Þá liggur fyrir í málinu að breytingar á neðri hæð umrædds húss á sínum tíma voru gerðar í samráði og með samþykki þáverandi byggingar­fulltrúa sveitarfélagsins.

Með vísan til þess sem að framan er rakið voru slíkir annmarkar á málsmeðferð og rökstuðningi hinnar kærðu ákvörðunar að fella ber hana úr gildi.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi ákvörðun byggingarfulltrúa Mýrdalshrepps frá 14. febrúar 2022 um að synja umsókn um byggingarleyfi fyrir breytingum á fasteigninni Bakkabraut 6A.

ágú 29
Love0

22/2022 Túngata

Með

Árið 2022, föstudaginn 26. ágúst, fundaði úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mætt voru Ómar Stefánsson, varaformaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingar­verkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 22/2022, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 8. mars 2022 um að samþykkja leyfi fyrir áðurgerðum breytingum á Túngötu 36a er fólust í því að gluggi á norðurhlið hússins var síkkaður og settar þar dyr auk gerðar svala eða palls með tröppum niður á lóðina.

 Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

 Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 11. mars 2022, er barst nefndinni sama dag, kærir eigandi, Marargötu 7, Reykjavík, þá ákvörðun byggingar­fulltrúans í Reykjavík frá 8. mars s.á. að samþykkja leyfi fyrir áðurgerðum breytingum á Túngötu 36a er fólust í því að gluggi á norðurhlið hússins var síkkaður og settar þar dyr auk gerðar svala eða palls með tröppum niður á lóðina. Jafnframt er kært athafnaleysi byggingarfulltrúa sem felist í sömu ákvörðun. Er þess krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi. Einnig er gerð krafa um að byggingarfulltrúa verði falið að afgreiða umsóknina til samræmis við áskilnað laga nr. 160/2010 um mannvirki og jafnræðis­reglu stjórnsýslulaga nr. 37/1993.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Reykjavíkurborg 25. apríl 2022.

Málavextir: Á horni Unnarstígs og Túngötu er parhúsið Túngata 36 og 36a og er steyptur garðveggur meðfram húsinu Unnarstígs- og Túngötumegin.

Á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 14. desember 2021 var tekin fyrir umsókn um leyfi fyrir áðurgerðum framkvæmdum á Túngötu 36a. Var afgreiðslu málsins frestað og því vísað til umsagnar skipulagsfulltrúa sem vísaði erindinu til umsagnar verkefnisstjóra. Á embættis­afgreiðslufundi skipulagsfulltrúa 28. janúar 2022 var umsögn hans, dagsett sama dag, samþykkt. Í umsögninni kom m.a. fram að um væri að ræða umsókn um breytingar sem þegar hefðu verið gerðar án samþykkis byggingarfulltrúa eða grenndarkynningar. Garðveggur lóðarinnar út að Unnarstíg hefði verið opnaður og aftan við húsið, á norðurhluta lóðarinnar, hefði verið hellulagt plan sem óskað væri eftir að fá heimild til að nýta sem bílastæði. Einnig væri óskað eftir samþykki fyrir dyrum sem sagaðar hefðu verið í norðurvegg hússins. Hafi gluggi þar verið síkkaður til að útbúa, að sögn umsækjanda, flóttaleið úr stofurými á aðalhæð hússins. Væri þar áætlað að koma fyrir litlum palli til að tryggja aðgengi út um dyrnar. Tekið var fram í umsögninni að almennt væri tekið neikvætt í umsóknir sem lytu að því að rjúfa garðveggi við lóðarmörk sem lægju að borgarlandi. Þótt hægt væri að hafa skilning á þeim atriðum sem umsækjandi hefði bent á hefði betur farið á því að veggurinn hefði verið minna opnaður. Ætti að setja upp opnanlegt hlið eða aðra afmörkun til að koma í veg fyrir notkun svæðisins sem bílastæðis. Var niðurstaða skipulagsfulltrúa sú að ekki væri heimilt að vera með bílastæði á lóðinni. Þá væru ekki gerðar athugasemdir við breytingar á norðurhlið hússins og norðurhluta lóðarinnar.

Hinn 1. febrúar 2022 var umsóknin tekin fyrir að nýju á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa og frestað með vísan til nefndrar umsagnar skipulagsfulltrúa. Á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 1. mars s.á. var lögð fram að nýju umsókn um leyfi fyrir áðurgerðum breytingum á Túngötu 36a, er samkvæmt bókun fundarins fólust í síkkun glugga á norðurhlið hússins og setningu dyra þar auk leyfis fyrir gerð svala eða palls með tröppum niður á lóðina. Var afgreiðslu málsins frestað með vísan til athugasemda. Það var síðan tekið fyrir á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 8. s.m., leyfið samþykkt og bókað að það samræmdist ákvæðum laga nr. 160/2010 um mannvirki.

Málsrök kæranda: Kærandi tekur fram að byggingarfulltrúi hafi allt frá mars 2021 haft vitneskju um þær áðurgerðu breytingar sem sótt hafi verið um leyfi fyrir. Hann hafi lýst þeim sem ólögmætum þar sem ekki hafi verið veitt leyfi fyrir þeim. Fram komi í nokkrum fundar­gerðum að áðurgert bílastæði á lóð Túngötu 36a yrði ekki samþykkt af byggingar­fulltrúa. Breytt umsókn hafi borist þar sem fallið hafi verið frá því að óska eftir leyfi fyrir áðurgerðu bílastæði á lóðinni. Byggingarfulltrúi hafi heimilað gerð „flóttaleiðar“ úr íbúðinni sem felist í því að glugga á norðurhlið hússins sé breytt í dyr og gerðar grillsvalir framan við þær. Í hinni kærðu ákvörðun sé hvorki fjallað um áðurgerða framkvæmd í formi bílastæðis né vikið að því að umsækjanda bæri að reisa að nýju vegg sem tekinn hafi verið niður til að gera bílastæði.

Um sé að ræða brot á þeim skyldum sem 56. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki leggi á byggingarfulltrúa, en skipulags- og byggingaryfirvöld hafi tekið fram að bílastæði inni á lóðum á svæðinu séu ekki samþykkt vegna hættu sem gangandi vegfarendum stafi af þeim. Jafn­framt verði ekki annað séð en að brotið sé gegn jafnræðisreglu stjórnsýslulaga nr. 37/1993, en þegar sótt hafi verið um samskonar breytingar áður en þær hafi verið framkvæmdar hafi þær án undantekninga verið grenndarkynntar. Bent sé á ákvörðun vegna Marargötu 1 þar sem beiðni um heimild til að síkka glugga og byggja stálsvalir með hringstiga niður í garð á suðurhlið hússins hafi verið frestað þar til grenndarkynning hefði farið fram. Sé byggingarfulltrúa skylt að grenndarkynna breytingar óháð því hvort þær hafi verið framkvæmdar eða ekki. Þá sé þess óskað að úrskurðarnefndin kanni hæfi ákvörðunaraðila og möguleg tengsl einstaklinga innan embættis byggingarfulltrúa við eiganda íbúðar Túngötu 36a.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Af hálfu borgaryfirvalda er þess krafist að kröfu kæranda verði hafnað. Ekki sé fallist á að samþykkt byggingarfulltrúa sé haldin ógildingarannmörkum. Einungis hafi verið sótt um leyfi til að setja dyr á norðurhlið umrædds húss til að betra aðgengi væri að norðurhlið lóðarinnar. Utan við dyrnar yrði pallur og stigi með þrepum niður að jörð. Veggur sem áður hafi verið tekinn niður á lóðamörkum kæranda sé nú sýndur á samþykktum uppdráttum og gert sé ráð fyrir að hann verði endurgerður. Ekki hafi verið talin ástæða til að grenndarkynna umsókn um byggingarleyfi þar sem um litlar breytingar væri að ræða sem skerði hagsmuni kæranda ekki á neinn hátt. Ekki sé um sambærilegt tilvik að ræða og á Marargötu 1, en þar hafi svalir og stigi verið í mun meiri nálægð við aðlægar lóðir og hafi íbúar þar fengið grenndarkynningu. Þá felist ekki í hinni kærðu ákvörðun samþykki byggingarfulltrúa fyrir gerð bílastæðis enda hafi ekki verið sótt um slíkt.

Málsrök leyfishafa: Af hálfu leyfishafa er bent á að þegar þeir hafi fest kaup á fasteign sinni að Túngötu 36a vorið 2019 hafi lóðin verið í mikilli órækt og veggur sem umlyki garðinn hafi verið ónýtur norðanmegin við húsið. Aðgengi að ruslatunnum hafi verið óásættanlegt þar sem sorphirðufólk hafi þurft að fara með tunnurnar um nokkurn veg og út um þröngt hlið. Ákveðið hafi verið að bæta úr þessu og hafi jarðvegur verið fjarlægður og norðurhluti garðsins hellu­lagður. Því sé haldið fram í kæru að fyrrnefndur veggur hafi verið fjarlægður til að búa til bílastæði, en hið rétta sé að hann hafi verið fjarlægður þar sem hann hafi verið ónýtur. Ákveðið hafi verið að endurreisa vegginn ekki, bæði vegna kostnaðar og til að auka og bæta aðgengi að lóðinni, m.a. fyrir sorphirðu. Í upphafi hafi leyfishafar ekki hugsað sér að gera þarna bílastæði enda sé svæðið í raun of lítið og þröngt til þess. Sett hafi verið hleðslustöð á útvegg hússins og bíll leyfishafa sé í hleðslu inni á lóðinni, en við það losni fleiri bílastæði í götunni fyrir nágranna.

Með nefndri breytingu á glugga hússins verði stofa þess miklu bjartari og vistlegri auk þess sem komin sé auka flóttaleið úr húsinu. Þegar kærandi hafi bent leyfishafa á að fram­kvæmdirnar væru leyfisskyldar hafi þær verið stöðvaðar umsvifalaust og send inn umsókn um tilskilin leyfi. Fallið hafi verið frá því að óska eftir leyfi fyrir merktu bílastæði á lóðinni. Síkkun á glugga eða gerð dyra geti vart haft áhrif á íbúa Marargötu 7. Á Marargötu 1 sé ætlunin að síkka þrjá glugga og gera stórar svalir en hér sé um stigapall að ræða. Ekki sé um samanburðar­hæfar framkvæmdir að ræða og því eigi jafnræðisreglan vart við.

Þá sé gefið í skyn að óeðlileg tengsl hafi haft áhrif á ákvarðanatöku byggingarfulltrúa og sé í raun verið að saka leyfishafa og starfsmenn borgarinnar um spillingu. Telja verði slíkar að­dróttanir alvarlegar og ærumeiðandi enda með öllu tilhæfulausar. Verði að telja líklegt að kæran tengist óánægju nágranna á Marargötu 7 vegna þess að umsókn þeirra um tvöfalt bíla­stæði og tvöfaldan bílskúr á lóð þeirra hafi verið hafnað í mars 2009.

Viðbótarathugasemdir kæranda: Tekið er fram að ekki liggi fyrir hvenær og hvaða starfs­maður borgaryfirvalda hafi talið sig hafa heimild til að samþykkja breytingu á umsókn um byggingarleyfi án þess að um það hafi verið fjallað. Lög nr. 160/2010 um mannvirki heimili ekki byggingarfulltrúum eða byggingarnefndum að breyta óleyfis­fram­kvæmd í byggingar­áform. Tilgreini 55. og 56. gr. laganna á tæmandi hátt heimildir sem byggingar­­fulltrúi hafi til að bregðast við óleyfisframkvæmd, en jafnframt sé vísað til 58. gr. sömu laga. Ekki hafi verið færð fram nein rök fyrir breytingunni. Borgaryfirvöld geri ekki athuga­semd við að eigendur húsa sagi niður útvegg, geri svalir í bakgarði og kalli það flóttaleið og breyti bakgarði í bíla­stæði án samþykkis borgaryfirvalda, sameigenda húss og nágranna. Ekki hafi verið höfð í heiðri rannsóknarregla stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Á það virðist skorta að borgaryfirvöld fari að ákvæðum laga nr. 160/2010 um lögformlega meðferð óleyfisframkvæmda og gæti þess að ákvarðanir séu í samræmi við áskilnað upplýsingalaga nr. 140/2012 og stjórnsýslulaga.

Hæð lóðar Marargötu 7 sé umtalsvert meiri en hæð lóðarinnar Túngötu 36a og sjónlína sé niður að Túngötu 36a frá garði Marargötu 7. Nýjar norðursvalir Túngötu 36a blasi við suðurhlið hússins að Marargötu 7 þar sem sex stórir stofugluggar vísi út í garð. Muni breytingarnar hafa í för með sér verulega breytingu á útsýni í suðurátt. Í greinargerð borgaryfirvalda sé í engu fjallað um þá staðreynd að Túngata 36a sé fjöleignarhús og að samþykki sameigenda þurfi fyrir þeim breytingum sem gerðar hafi verið á húsinu, sbr. 1. mgr. 10. gr. laga nr. 160/2010. Þá sé gerð alvarleg athugasemd við rangfærslu borgarinnar um nálægð svala og stiga við aðlægar lóðir vegna umsóknar Marargötu 1 um byggingarleyfi.

Niðurstaða: Í 1. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála er kveðið á um að hlutverk nefndarinnar sé að úrskurða í kærumálum vegna stjórnvaldsá­kvarðana og í ágreiningsmálum vegna annarra úrlausnaratriða á sviði umhverfis- og auðlindamála eftir því sem mælt er fyrir um í lögum á því sviði. Í samræmi við það tekur úrskurðarnefndin lögmæti kærðrar ákvörðunar til endurskoðunar en tekur ekki nýja ákvörðun eða leggur fyrir stjórnvöld að taka nýja ákvörðun með tilteknu efni. Verður því í máli þessu einungis tekin afstaða til lögmætis hinnar kærðu ákvörðunar.

Samkvæmt fyrirliggjandi gögnum máls þessa átti kærandi í nokkrum tölvupóstsamskiptum við m.a. byggingarfulltrúa og umhverfis- og skipulagssvið vegna framkvæmda að Túngötu 36a, þ. á m. gerð bílastæðis á lóðinni. Hinn 17. ágúst 2021 var kæranda tjáð að lóðarhöfum Túngötu 36a hefði verið gert að sækja um byggingarleyfi fyrir breytingunum og bílastæði. Móttók Reykjavíkurborg 3. desember 2021 umsókn leyfishafa um byggingarleyfi og veitti skipulags­fulltrúi umsögn um málið. Var niðurstaða hans sú í umsögn, dags. 28. janúar 2022, að ekki væri heimilt að vera með bílastæði á lóðinni, en ekki væru gerðar athugasemdir við breytingar á norðurhlið hússins og norðurhluta lóðarinnar. Í kjölfarið mun leyfishafa hafa verið gert að breyta umsókninni í samræmi við umsögn skipulagsfulltrúa og var hún þannig sam­þykkt á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 8. mars 2022. Samkvæmt fundargerð umrædds fundar tekur leyfi byggingarfulltrúa því til áðurgerðra breytinga er fólust í síkkun glugga á norðurhlið hússins og setningu dyra þar og gerðar svala eða palls með tröppum niður á lóðina. Ekki var með greindri ákvörðun samþykkt leyfi fyrir öðrum áðurgerðum breytingum á Túngötu 36a.

Túngata 36a er á skilgreindu íbúðarsvæði samkvæmt Aðalskipulagi Reykjavíkur 2040. Ekki er í gildi deiliskipulag sem nær til lóðarinnar, en svæðið innan gömlu Hringbrautar nýtur hverfis­verndar samkvæmt aðalskipulaginu.

Í 1. mgr. 44. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 er mælt fyrir um að þegar sótt sé um byggingar- eða framkvæmdaleyfi fyrir fram­kvæmd sem sé í samræmi við aðalskipulag en deiliskipulag liggi ekki fyrir geti sveitarstjórn, eða sá aðili sem heimild hafi til fullnaðarafgreiðslu mála, ákveðið að veita megi leyfi án deiliskipulags­gerðar ef framkvæmdin er í samræmi við land­notkun, byggðamynstur og þétt­leika byggðar. Skal skipulagsnefnd þá láta fara fram grenndarkynningu, sbr. 2. og 3. mgr. 43. gr. sömu laga. Er skipulagsnefnd heimilt skv. 3. mgr. 44. gr. laganna að falla frá grenndar­kynningu ef sýnt er fram á að breyting á deiliskipulagi eða leyfisskyld framkvæmd varðar ekki hagsmuni annarra en sveitarfélagsins og/eða umsækjanda.

Telja verður að fullnægt sé skilyrðum 1. mgr. 44. gr. skipulagslaga um samræmi við land­notkun, byggðamynstur og þéttleika byggðar og bar samkvæmt því að grenndarkynna umsótta breytingu á fasteigninni Túngötu 36a áður en leyfi fyrir henni var veitt, nema að heimilt hafi verið að falla frá þeirri kynningu á grundvelli þess að leyfisveitingin varðaði ekki hagsmuni annarra en sveitarfélagsins og/eða umsækjanda, sbr. 3. mgr. 44. gr. skipulagslaga.

Samkvæmt aðaluppdráttum sem samþykktir voru með hinni kærðu ákvörðun er gert ráð fyrir 3,5 m² palli framan við nýjar dyr á norðurhlið hússins að Túngötu 36a og stiga þaðan niður á lóðina. Verður ekki loku fyrir það skotið að umdeildar framkvæmdir geti haft grenndar­áhrif gagnvart fasteign kæranda, svo sem vegna aukinnar innsýnar og breyttrar umferðar um lóð leyfishafa. Á fyrrgreind undantekningarregla 3. mgr. 44. gr. skipulags­laga því ekki við í máli þessu. Bar borgaryfirvöldum því að grenndarkynna hina um­deildu umsókn fyrir kæranda og öðrum er gætu átt hagsmuni tengda hinni kærðu ákvörðun. Þar sem það var ekki gert verður þegar af þeirri ástæðu ekki hjá því komist að fella hina kærðu ákvörðun úr gildi.

 Úrskurðarorð:

 Felld er úr gildi ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 8. mars 2022 um að samþykkja leyfi fyrir áðurgerðum breytingum á Túngötu 36a er fólust í því að gluggi á norðurhlið hússins var síkkaður og settar þar dyr auk gerðar svala eða palls með tröppum niður á lóðina.

ágú 03
Love0

57/2022 Vesturgata

Með

Árið 2022, þriðjudaginn 2. ágúst, fundaði úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála í gegnum fjarfundabúnað. Þátt tóku Unnþór Jónsson, settur varaformaður, Kristín Benediktsdóttir dósent og Þorsteinn Þorsteinsson byggingar­verkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 57/2022, kæra á ákvörðun borgarráðs Reykjavíkur frá 3. september 2020 um að samþykkja breytingu á deiliskipulagi milli Seljavegar og Ánanausta vegna lóðarinnar nr. 67 við Vesturgötu. Jafnframt er kærð útgáfa byggingar­leyfis, dags. 27. janúar 2022, fyrir steinsteyptu fjögurra hæða húsi á sömu lóð með sex íbúðum auk starfsmannarýmis, sbr. ákvörðun byggingar­fulltrúans í Reykjavík frá 15. desember 2020 um að samþykkja umsókn um greint leyfi.

 Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfum til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 7. júní 2022, er bárust nefndinni 9. s.m., kæra eigendur, Vesturgötu 65; eigendur, Vesturgötu 65a; eigendur, Vesturgötu 69; eigendur, Vesturgötu 73; eigendur, Seljavegi 10, öll í Reykjavík, þá ákvörðun borgarráðs frá 3. september 2020 að samþykkja breytingu á deiliskipulagi milli Selja­vegar og Ánanausta vegna lóðarinnar nr. 67 við Vesturgötu.

Einnig er kærð útgáfa byggingarleyfis, dags. 27. janúar 2022, fyrir steinsteyptu fjögurra hæða húsi á sömu lóð með sex íbúðum auk starfsmannarýmis, sbr. ákvörðun byggingar­fulltrúans í Reykjavík frá 15. desember 2020 um að samþykkja umsókn Félagsbústaða hf. um greint leyfi. Er þess krafist að hinar kærðu ákvarðanir verði felldar úr gildi. Kærendur gera jafnframt þá kröfu að framkvæmdir verði stöðvaðar á meðan málið er til með­ferðar fyrir úrskurðarnefndinni. Þykir málið nægilega upplýst til að það verði tekið til endanlegs úrskurðar og verður því ekki tekin afstaða til framkominnar stöðvunarkröfu.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Reykjavíkurborg 24. júní 2022.

Málavextir: Lóðin Vesturgata 67 er á svæði þar sem í gildi er deiliskipulag milli Seljavegar og Ánanausta, staðgreinireitur 1.133.1, sem samþykkt var í borgarráði 24. janúar 1984 og tók gildi 18. apríl s.á. Með skipulaginu var gert ráð fyrir að reist yrði tveggja og hálfs hæðar íbúðarhús á lóðinni. Á fundi skipulags- og samgönguráðs 15. apríl 2020 var lögð fram umsókn Félags­bústaða hf. um breytingu á deiliskipulaginu vegna umræddrar lóðar. Í breytingunni fólst m.a. stækkun lóðarinnar og að á henni yrði heimilt að reisa fjögurra hæða hús með sex íbúðum ásamt sameiginlegum rýmum á jarðhæð. Byggingarmagn færi úr 349 í 606 m². Var samþykkt að auglýsa framlagða tillögu og staðfesti borgarráð þá afgreiðslu 30. s.m. Bárust athugasemdir við tillöguna á kynningartíma, m.a. frá hluta af kærendum þessa máls, og á fundi skipulags- og samgönguráðs 26. ágúst 2020 var tillagan samþykkt með vísan til umsagnar skipulagsfulltrúa frá sama degi. Samþykkti borgarráð þá afgreiðslu 3. september s.á. og var auglýsing um gildistöku breytingarinnar birt í B-deild Stjórnartíðinda 15. október 2020.

Á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 27. október 2020 var samþykkt að stækka umrædda lóð um 94 m² þannig að hún yrði 309 m². Umsókn um leyfi fyrir steinsteyptu fjögurra hæða húsi með sex íbúðum auk starfsmannarýmis „sem [yrði] „léttur“ búsetukjarni í notkunarflokki 5“ var tekin fyrir á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 3. nóvember s.á. Var afgreiðslu málsins frestað með vísan til athugasemda, en málinu var einnig frestað á afgreiðslufundum byggingarfulltrúa 10. og 24. s.m. og 1. og 8. desember 2020. Málið var tekið fyrir að nýju á afgreiðslufundi byggingar­fulltrúa 15. desember s.á. Var umsóknin samþykkt og hún talin samræmast ákvæðum laga nr. 160/2010 um mannvirki. Hinn 27. janúar 2022 gaf byggingarfulltrúi út leyfi fyrir byggingu hússins og munu framkvæmdir hafa byrjað í upphafi marsmánaðar.

Hinn 31. mars 2022 sendi einn af kærendum þessa máls tölvupóst til Reykjavíkurborgar og vakti athygli á því að útlit fyrirhugaðrar byggingar að Vesturgötu 67 virtist ekki í samræmi við skilmála gildandi deiliskipulags auk þess sem óskað var athugasemda og upplýsinga um hvaða úrræði væru fyrir hendi. Fyrirspurnin var ítrekuð 29. apríl s.á. og í svarpósti byggingarfulltrúa frá 3. maí s.á. kom fram að samþykkt byggingarinnar væri í samræmi við gildandi deiliskipulag lóðarinnar. Jafnframt var upplýst að samþykktin væri kæranleg til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála.

Málsrök kærenda: Kærendur benda á að íbúar að Vesturgötu 65, 65a og 69 hafi gert marg­víslegar athugasemdir við tillögu að breytingu á deiliskipulagi milli Seljavegar og Ánanausta vegna Vesturgötu 67, m.a. um þakhæð, skuggavarp, útsýnisskerðingu, útlit götuhliðar sem og áhrif á götumynd. Í svari skipulags- og byggingarsviðs við þeim athugasemdum hafi m.a. komið fram að götuhlið hússins skyldi taka tillit til aðliggjandi húsa eins og kostur væri, t.d. varðandi efnisval, gluggagerðir og/eða hæð og form. Í svari við ábendingum um skuggavarp á nærliggjandi hús og útsýnisskerðingu hafi komið fram að tillagan sýndi aðeins byggingarreit og að bæði skuggavarp og útsýnisskerðing væri háð útfærslu á þak­formi. Ekki alls fyrir löngu hafi íbúar í nágrenninu orðið þess áskynja að á Vesturgötu 67 væri fyrirhugað að reisa byggingu sem tæki ekki tillit til ofangreindra skilmála. Öll aðliggjandi hús og öll hús í nærliggjandi götum séu með mænisþaki, en á Vesturgötu 67 eigi að reisa hús sem sé kassalaga með flötu þaki. Það passi alls ekki inn í götumyndina.

Send hafi verið fyrirspurn til Reykjavíkurborgar um hvað stæði til og beðið um gögn og skýringar. Ófullnægjandi svar hafi borist um fjórum vikum síðar og því hafi fyrirspurnin verið ítrekuð. Hinn 27. maí 2022 hafi borist svohljóðandi svar frá byggingarfulltrúa: „Í viðhengi er samþykkt breyting á deiliskipulagi lóðarinnar að Vesturgötu 67 og tillaga að húsi sem fylgdi með umsókn um breytingu á deiliskipulagi lóðarinnar. Samþykkt byggingarleyfi er í samræmi við þessi gögn. Álitamál getur verið hvað fer vel í götumynd hverju sinni og er ekki talin ástæða til að ræða það frekar hér.“ Umrædd tillaga að húsi við Vesturgötu 67 sé hvað varði gluggagerð, form og útlit götuhliðar engan veginn í samræmi við það sem búið hafi verið að fullvissa íbúa í nærliggjandi húsum um. Þau atriði séu heldur ekki í samræmi við gögn frá borgaryfirvöldum eða auglýsingu í B-deild Stjórnartíðinda. Þá sé gerð sérstök athugasemd við síðustu setninguna í fyrrnefndu svari byggingarfulltrúa en með fullyrðingu hans séu orð gerð merkingarlaus. Einnig hafi kvöð um að götuhlið hússins skuli taka tillit til aðliggjandi húsa eins og kostur sé enga þýðingu.

Íbúar í nágrenni við Vesturgötu 67 hafi enga ástæðu haft til að ætla annað en að framlagðar teikningar yrðu í samræmi við það sem búið hafi verið að ákveða í skipulagsferlinu. Annað hafi komið á daginn og hafi málið verið endanlega upplýst af hálfu borgarinnar 27. maí 2022. Líti kærendur svo á að kærufrestur teljist frá þeim degi. Jafnframt hafi byggingarfulltrúi bent á í nýlegu svari að samþykkt nýbyggingarinnar væri kæranleg til úrskurðarnefndarinnar og verði það ekki túlkað öðruvísi en svo að borgin sé samþykk því að nefndin taki málið til meðferðar.

Kærendur að Seljavegi 10 benda á að vegna hinnar umdeildu byggingar muni þau missa útsýni yfir sjóinn, um Akurey og upp á Akranes. Þá sé nú þegar grimmileg barátta um bílastæði í hverfinu og nú skuli enn kreppt að. Hafi þeim aldrei verið kynnt fyrirhugaðar framkvæmdir af borgaryfirvöldum en afar stutt sé á milli lóðar þeirra og Vesturgötu 67.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Af hálfu sveitarfélagsins er þess krafist að kröfu kærenda um ógildingu hinnar kærðu deiliskipulagsbreytingar verði vísað frá úrskurðarnefndinni en að öðrum kröfum verði hafnað.

Samkvæmt 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála sé kærufrestur til nefndarinnar einn mánuður frá því að kæranda varð kunnugt eða mátti vera kunnugt um þá ákvörðun sem kæra lúti að. Sé um að ræða ákvörðun sem sæti opinberri birtingu teljist kærufrestur vera frá birtingu ákvörðunar. Þegar kæra í máli þessu hafi borist úrskurðar­nefndinni hafi verið liðnir meira en 18 mánuðir frá upphafi kærufrests deiliskipulags­breytingarinnar og frestur til að kæra þá ákvörðun löngu liðinn. Beri því að vísa málinu frá úrskurðarnefndinni, sbr. 1. mgr. 28. stjórnsýslulaga nr. 37/1993, en einnig sé vísað til 27. gr. laganna í þessu sambandi. Þá sé skv. 28. gr. sömu laga óheimilt að sinna kæru ef meira en ár sé liðið frá því að ákvörðun hafi verið tekin.

Ekki sé fallist á að samþykktir uppdrættir séu ekki í samræmi við gildandi deiliskipulag, enda um huglægt mat kærenda að ræða. Þvert á móti taki götuhliðar tillit til aðliggjandi húsa eins og kostur sé, t.d. varðandi efnisval, gluggagerðir og/eða hæð og form. Þar sem samþykkt byggingar­leyfi sé í samræmi við gildandi deiliskipulag beri að hafna kröfu um ógildingu leyfisins enda ekkert komið fram sem valdið geti ógildingu þess.

 Athugasemdir leyfishafa: Leyfishafi bendir á að kærufrestur sé liðinn vegna beggja hinna kærðu ákvarðana. Þá hafi skipulagsfulltrúi svarað athugasemdum íbúa við kynningu á breyttu deiliskipulagi skilmerkilega.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um þá ákvörðun borgarráðs frá 3. september 2020 að sam­þykkja breytingu á deiliskipulagi milli Seljavegar og Ánanausta vegna lóðarinnar nr. 67 við Vesturgötu. Einnig er deilt um útgáfu byggingarleyfis, dags. 27. janúar 2022, fyrir steinsteyptu fjögurra hæða húsi á sömu lóð með sex íbúðum auk starfsmannarýmis, sbr. ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 15. desember 2020 um að samþykkja umsókn um greint leyfi.

Það er skilyrði aðildar í málum fyrir úrskurðarnefndinni að kærandi eigi lögvarinna hagsmuna að gæta tengda viðkomandi ákvörðun, sbr. 3. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála, nema lög mæli á annan veg. Er það í samræmi við þá meginreglu stjórnsýsluréttar að kæruaðild sé bundin við þá sem eiga einstaklega lögvarða hags­muni tengda ákvörðun sem kærð er. Við mat á því hvort kærendur hafi lögvarða hagsmuni af úrlausn kærumáls verður að líta til þess að stjórnsýslukæra er úrræði til að tryggja réttaröryggi borgaranna, en það er meðal markmiða stjórnsýslulaga nr. 37/1993, sbr. athugasemdir í frumvarpi því sem varð að þeim lögum. Almennt ber því að gæta varfærni við að vísa málum frá á þeim grunni að kærendur skorti lögvarða hagsmuni tengda kærðri ákvörðun nema augljóst sé að það hafi ekki raunhæfa þýðingu fyrir lögverndaða hagsmuni þeirra að fá leyst úr ágreiningi þeim sem stendur að baki kærumálinu. Í máli þessu eru kærendur m.a. eigendur íbúða að Vesturgötu 65, 65a, 69 og 73 en fyrirhuguð bygging að Vesturgötu 65 mun, ásamt Vesturgötu 71 og 75, verða hluti af húsasamstæðu greindra fasteigna. Verður að telja að sú aðstaða og grennd, eins og hér háttar, geti haft áhrif á lögvarða hagsmuni greindra kærenda. Verður þeim því játuð kæruaðild að máli þessu. Að sama skapi verður kærendum að Seljavegi 10 játuð aðild vegna áhrifa byggingarinnar á útsýni frá lóð þeirra.

 Samkvæmt 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 er kærufrestur til úrskurðarnefndarinnar einn mánuður frá því að kæranda varð kunnugt eða mátti vera kunnugt um ákvörðun þá sem kæra lýtur að. Sé um að ræða ákvörðun sem sætir opinberri birtingu telst kærufrestur frá birtingu ákvörðunar. Í 28. gr. stjórnsýslulaga, sem gilda um málsmeðferð Reykjavíkurborgar þegar lögum nr. 130/2011 sleppir, er fjallað um áhrif þess að kæra berst að liðnum kærufresti. Ber þá samkvæmt 1. mgr. ákvæðisins að vísa kæru frá nema að afsakanlegt verði talið að kæran hafi ekki borist fyrr eða veigamiklar ástæður mæli með því að kæran verði tekin til meðferðar. Í 2. mgr. 28. gr. laganna kemur fram að kæru skuli ekki sinnt ef meira en ár sé liðið frá því að ákvörðun var tilkynnt aðila.

 Ákvörðun borgarráðs um að samþykkja breytingu á deiliskipulagi milli Seljavegar og Ánanausta vegna lóðarinnar nr. 67 við Vesturgötu var birt í B-deild Stjórnartíðinda 15. október 2020. Kærufrestur var því löngu liðinn þegar kæra barst úrskurðarnefndinni 9. júní 2022. Að því virtu og með vísan til sjónarmiða 2. mgr. 28. gr. stjórnsýslulaga verður þeim þætti málsins er lýtur að hinni kærðu deiliskipulagsbreytingu vísað frá úrskurðarnefndinni.

Sem fyrr greinir telst upphaf hins eins mánaðar kærufrests 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011, vegna annarra ákvarðana en þeirra sem sæta opinberri birtingu, vera frá því kæranda varð kunnugt eða mátti vera kunnugt um ákvörðun þá sem kæra lýtur að. Framkvæmdir við Vestur­götu 67 munu hafa byrjað í upphafi marsmánaðar 2022 og verður því að líta svo á að stuttu eftir það tíma­mark hafi kærendum öllum mátt vera kunnugt um að leyfi hefði verið veitt fyrir byggingu á umræddri lóð. Var því eins mánaðar kærufrestur vegna hins kærða byggingarleyfis liðinn þegar kæra barst úrskurðarnefndinni 9. júní 2022.

Líkt og áður greinir skal skv. 1. mgr. 28. gr. stjórnsýslulaga vísa kæru frá berist hún að liðnum kærufresti nema afsakanlegt verði talið að kæra hafi ekki borist fyrr eða veigamiklar ástæður mæli með því að kæra verði tekin til meðferðar. Tiltekið er í athugasemdum við 28. gr. í frum­varpi því sem varð að stjórnsýslulögum að við mat á því hvort skilyrði séu til að taka mál til meðferðar að loknum kærufresti þurfi að líta til þess hvort aðilar málsins séu fleiri en einn og með andstæða hagsmuni. Sé um slíkt að ræða sé rétt að taka mál einungis til kærumeðferðar að liðnum kæru­fresti í algjörum undantekningartilvikum. Þá er tekið fram í athugasemdum við 2. mgr. 4. gr. í frumvarpi því sem varð að lögum nr. 130/2011 að kærufrestur til úrskurðar­nefndarinnar sé styttri en almennur kærufrestur stjórnsýslulaga. Segir nánar að brýnt sé að ágreiningur um form eða efni ákvörðunar verði staðreyndur sem fyrst og áréttað í því samhengi að eftir því sem framkvæmdir séu komnar lengra, áður en ágreiningur um þær verði ljós, skapist meiri hætta á óafturkræfu tjóni af bæði umhverfislegum og fjárhagslegum toga. Sjónarmið um réttaröryggi og tillit til hagsmuna leyfishafa liggja því þarna að baki en eðli málsins samkvæmt hefur byggingar­leyfishafi allajafna ríkra hagsmuna að gæta í kærumálum sem varða leyfi hans.

Svo sem greinir í málavöxtum sendi einn af kærendum þessa máls hinn 31. mars 2022 tölvupóst til Reykjavíkurborgar og vakti athygli á því að útlit fyrirhugaðrar byggingar að Vesturgötu 67 virtist ekki í samræmi við skilmála gildandi deiliskipulags auk þess sem óskað var athugasemda og upplýsinga um hvaða úrræði væru fyrir hendi. Fyrirspurnin var ítrekuð 29. apríl s.á. og í svarpósti byggingarfulltrúa frá 3. maí 2022 kom m.a. fram að samþykktin væri í samræmi við gildandi deiliskipulag lóðarinnar. Jafnframt var upplýst að samþykkt byggingarinnar væri kæranleg til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála og aðsetur og netfang nefndarinnar tilgreint. Með tölvupóstum fyrrnefnds kæranda til byggingarfulltrúa 18. og 25. maí 2022 var enn farið fram á frekari skýringar á því hvers vegna samþykkt hefði verið leyfi fyrir byggingu sem væri í engu samræmi við það sem búið hefði verið að kynna og samþykkja varðandi útlit hennar. Svaraði byggingar­fulltrúi erindinu 27. maí 2022 og áréttaði að samþykkt byggingarleyfi væri í samræmi við deili­skipulag. Með svarinu fylgdi í viðhengi samþykkt breyting á deiliskipulagi lóðarinnar og tillaga að húsi sem fylgdi með umsókn um breytingu skipulagsins.

Á Reykjavíkurborg hvílir rík leiðbeiningarskylda samkvæmt stjórnsýslulögum gagnvart þeim sem ákvörðun um byggingarleyfi beinist að sem og nágrönnum og öðrum sem hafa hagsmuna að gæta og leita til stjórnvaldsins vegna þess. Samkvæmt 20. gr. stjórnsýslulaga skal leiðbeina þeim sem eiga beina aðild að málum um kæruheimild og kærufresti. Þegar því ákvæði sleppir ber að leiðbeina öðrum um sömu atriði á grundvelli 7. gr. laganna þegar slíkt á við. Við mat á því hvort skilyrði 28. gr. stjórnsýslulaga, um að taka kæru til meðferðar að liðnum kærufresti, séu uppfyllt verður að líta til þess að Reykjavíkurborg sinnti ekki leiðbeiningar­skyldu sinni í samræmi við 7. gr. stjórnsýslulaga þegar áðurgreindur tölvupóstur frá 31. mars 2022 var móttekinn. Í ljósi þess að óskað var upplýsinga um hvaða úrræði væru fyrir hendi og að framkvæmdir stóðu þá yfir bar borgar­yfirvöldum að bregðast skjótt við og leiðbeina um kæruheimild til úrskurðarnefndarinnar vegna hins kærða byggingarleyfis og um kærufrest. Fyrir liggur að svar barst frá byggingarfulltrúa meira en fjórum vikum síðar eða 3. maí 2022. Þrátt fyrir að þar hafi verið að finna leiðbeiningar um kæruheimild til úrskurðarnefndarinnar var aftur á móti ekki upplýst um kærufrest skv. 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 sem er töluvert styttri en almennur kærufrestur samkvæmt stjórnsýslulögum, sbr. 1. mgr. 27. gr. þeirra laga. Í ljósi þess að borgaryfirvöld brugðust seint við að leiðbeina um kæruheimild og upplýstu ekki um kærufrest verður að telja afsakanlegt í skilningi 28. gr. stjórnsýslulaga að kæra hafi ekki borist fyrr en raun ber vitni. Að framangreindu virtu verður kærumál þetta því tekið til efnismeðferðar.

Samkvæmt 11. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki verða byggingaráform aðeins samþykkt ef fyrirhuguð mannvirkjagerð er í samræmi við skipulagsáætlanir viðkomandi svæðis. Að sama skapi verður byggingarleyfi ekki gefið út nema mannvirki og notkun þess samræmist skipulags­áætlunum, sbr. 1. tl. 1. mgr. 13. gr. sömu laga. Ágreiningsefni þessa máls lýtur að því hvort greind lagaskilyrði séu uppfyllt, en kærendur telja að hið kærða byggingarleyfi samræmist ekki skilmálum deiliskipulags milli Seljavegar og Ánanausta vegna lóðarinnar nr. 67 við Vesturgötu um að götuhlið hússins skuli taka tillit til aðliggjandi húsa eins og kostur er, t.d. varðandi efnisval, gluggagerðir og/eða hæð og form. Benda þeir á að öll aðliggjandi hús og hús í hverfinu séu með mænisþaki en á Vesturgötu 67 verði reist hús með flötu þaki. Telja kærendur húsið ekki samræmast götumynd.

Samkvæmt gildandi deiliskipulagi lóðar Vesturgötu 67 er gert ráð fyrir að á lóðinni verði heimilt að reisa fjögurra hæða hús. Segir að hámarksvegghæð miðist við vegghæð bakhliðar Vesturgötu 65a ofan á steyptan kant, en þak megi fara upp í sömu hæð og þak Vesturgötu 65a ef húsið að Vesturgötu 67 hafi mænisþak. Á skipulagsuppdrættinum er með myndrænum hætti sýnt hvernig þak Vesturgötu 67 muni líta út miðað við mænisþak annars vegar og flatt þak hins vegar. Er því ljóst að umrætt deiliskipulag gerir ráð fyrir að þak fyrirhugaðrar byggingar geti verið flatt. Hins vegar segir einnig í skipulagsskilmálum lóðarinnar að götuhlið hússins skuli taka tillit til aðliggjandi húsa eins og kostur sé, t.d. varðandi efnisval, gluggagerðir og/eða hæð og form. Samkvæmt samþykktum byggingaráformun mun hin umþrætta bygging hafa flatt þak og óreglubundna gluggasetningu. Af gögnum þeim sem liggja fyrir í málinu, þ.m.t. útlitsmynd og tölvuteiknuð mynd af Vesturgötu séð frá gatnamótum Ánanausta frá arkitektastofu þeirri sem kom að undirbúningi deiliskipulagsbreytingarinnar, verður að telja að götuhlið Vesturgötu 67 muni stinga verulega í stúf við aðliggjandi hús sem öll eru með mænisþaki og reglubundna gluggasetningu. Verður því ekki séð að við hönnun götuhliðar hússins hafi verið tekið tillit til aðliggjandi húsa eins og kveðið er á um í skilmálum skipulagsins með skýrum hætti, en hvorki Reykjavíkurborg né leyfishafi hafa fært fram rök fyrir því hvort og þá með hvaða hætti það hafi verið gert. Enda þótt játa verði stjórnvöldum svigrúm til mats við útgáfu byggingarleyfis þegar fyrir liggja matskenndir skipulagsskilmálar hvílir sú skylda á þeim að taka afstöðu til þeirra atriða sem þar koma fram og geta sýnt fram á að svo hafi verið gert. Með vísan til framangreinds er það niðurstaða úrskurðarnefndarinnar að hið kærða byggingarleyfi sé ekki í samræmi við gildandi deiliskipulag, svo sem áskilið er í 11. gr. og 1. mgr. 13. gr. laga nr. 160/2010. Verður af þeim sökum ekki hjá því komist að fella leyfið úr gildi.

Úrskurðarorð:

Kröfu kærenda um ógildingu ákvörðunar borgarráðs frá 3. september 2020 um að samþykkja breytingu á deiliskipulagi milli Seljavegar og Ánanausta vegna lóðarinnar nr. 67 við Vesturgötu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

Fellt er úr gildi byggingarleyfi Vesturgötu 67, dags. 27. janúar 2022, fyrir steinsteyptu fjögurra hæða húsi á sömu lóð með sex íbúðum auk starfsmannarýmis, sbr. ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 15. desember 2020 um að samþykkja umsókn um greint leyfi.