Úrskurðir Archive - Page 47 of 269 - Úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála

nóv 09

108/2021 Selhella

Með UUA

Árið 2021, föstudaginn 5. nóvember, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Ásgeir Magnússon, fyrrverandi dómstjóri.

Fyrir var tekið mál nr. 108/2021, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúans í Hafnarfirði frá 10. júní 2021 um að hafna því að tilteknar hönnunarteikningar vegna Selhellu 7 séu lagðar fram á ensku.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 30. júní 2021, er barst nefndinni 1. júlí s.á., kærir eigandi fasteignarinnar Selhellu 7, Hafnarfirði, þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Hafnarfirði frá 10. júní 2021 að hafna því að tilteknar hönnunarteikningar séu lagðar fram á ensku. Er þess krafist að kæranda verði heimilað að leggja fram tiltekin hönnunargögn vegna Selhellu 7 á ensku. Jafnframt er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Hafnarfjarðarbæ 8. júlí 2021.

Málavextir: Kærandi í máli þessu er eigandi fasteignarinnar Selhellu 7, Hafnarfirði. Kærandi hefur byggt tvö Astron-stálgrindarhús á lóðinni og er nú að byggja hið þriðja. Í samskiptum við byggingarfulltrúa Hafnarfjarðar kom fram að hönnunargögn vegna stálgrindar og klæðningar hússins þyrftu að vera á íslensku. Er það sú ákvörðun sem kærð er í máli þessu.

Málsrök kæranda: Kærandi bendir á að fram komi í gr. 4.2.1. í byggingarreglugerð nr. 112/2012 að leyfisveitandi geti samþykkt að hönnunargögn séu ekki á íslensku, svo sem fjölmörg dæmi séu um. Í því sambandi liggi fyrir að af hálfu Hafnarfjarðarbæjar hafi áður verið samþykkt hönnunargögn sem ekki séu á íslensku. Til viðbótar við eldri teikningar kæranda að tveimur sambærilegum húsum á sömu lóð, sem fengið hafi lokaúttekt án athugasemda, megi til að mynda nefna teikningar vegna Selhellu 4, sem hafi verið á sænsku, og einnig teikningar vegna Fornubúða 5. Samskonar teikningar á ensku vegna Astron-stálgrindarhúsa hafi farið í gegn hjá byggingarfulltrúanum í Kópavogi og megi nefna Tónahvarf 9 í því sambandi. Einnig hafi byggingarfulltrúinn í Garðabæ hleypt teikningum af Astron-húsum á ensku í gegn án þýðingar og megi nefna Miðhellu 4 í því sambandi. Telji kærandi því ljóst að fjölmörg dæmi séu um að teikningar sem þessar séu samþykktar þrátt fyrir að hafa ekki verið þýddar sérstaklega á íslensku. Að gera kæranda að þýða teikningarnar, með tilheyrandi viðbótarkostnaði, feli að mati hans í sér mismunun enda liggi fyrir að öðrum aðilum, sem og kæranda í öðrum tilvikum, hafi verið heimilað að leggja fram teikningar á öðru tungumáli en íslensku í sambærilegum aðstæðum og hafi kærandi því mátt hafa réttmætar væntingar um að hann þyrfti ekki að leggja út í verulegan og óþarfan aukakostnað vegna þýðinga. Vísist hvað þetta varði til jafnræðisreglu 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.

Engin raunveruleg þörf knýi á um að teikningarnar séu þýddar á íslensku. Teikningarnar hafi verið samþykktar af Teiknistofunni Óðinstorgi, en teiknistofan ábyrgist teikningarnar og hafi skrifað upp á þær. Í því sambandi sé vísað til ábyrgðar og hlutverks hönnuða, sbr. gr. 4.1.1. í byggingarreglugerð. Hönnuðir beri ábyrgð á því gagnvart eiganda mannvirkis að hönnun þeirra sé faglega unnin og mannvirkið standist þær kröfur sem til þess séu gerðar í lögum um mannvirki og reglugerðum settum samkvæmt þeim. Þá hafi þegar verið þýddar nokkuð sambærilegar teikningar vegna Selhellu 1 og Selhellu 8, sem eftir atvikum sé unnt að horfa til sé uppi vafi um þýðingu við yfirferð byggingarfulltrúa. Vísað sé til meðalhófsreglu 12. gr. stjórnsýslulaga, þar sem fram komi að stjórnvald skuli því aðeins taka íþyngjandi ákvörðun þegar lögmætu markmiði sem að sé stefnt verði ekki náð með öðru og vægara móti. Skuli þess þá gætt að ekki sé farið strangar í sakirnar en nauðsyn beri til. Það sé tvímælalaust íþyngjandi ákvörðun að skylda kæranda til þess að láta þýða allar teikningar og sé ljóst að lögmætu markmiði sem að sé stefnt verði náð með öðru og vægara móti, þ.e. að heimila kæranda að leggja fram teikningarnar á ensku, eins og áður hafi verið gert.

Kærandi bendi á að ekki verði séð að byggingarfulltrúi Hafnarfjarðar sé með íðorðaskrá. Telja verði mikilvægt, sé á annað borð gerð krafa um þýðingu, að slík skrá liggi fyrir svo unnt sé að nota réttu íslensku orðin að mati byggingarfulltrúa.

Ekki verði séð að aukið öryggi felist í þýddum teikningum. Um sé að ræða teikningar á ensku sem sé alþjóðlegt tungumál sem flestir ef ekki allir Íslendingar hafi góð tök á og sé það tungumál notað út um allan heim í samskiptum á milli húsbyggjenda og framleiðenda. Alþjóðlegir staðlar um byggingarframkvæmdir séu einnig oft á ensku, sem og CE-merkingar um gæði byggingarefna. Þvert á móti verði raunar að ætla að teikningar á ensku stuðli að öryggi, enda margir sem komi að byggingu umrædds húss sem hafi takmarkaða eða enga þekkingu á íslenskri tungu.

Í 60. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki séu viðmiðunarreglur varðandi setningu reglugerða á grundvelli laganna. Í 1. mgr. komi fram að í reglugerð skuli vera ákvæði um tiltekin atriði og sé þar í 2. tölul. sértaklega tekið fram eftirfarandi: „Hönnunargögn, byggingarlýsingar, skýrslur um innra og ytra eftirlit, greinargerðir og önnur gögn sem skila þarf vegna umsóknar um byggingarleyfi eða tilkynningar skv. 1. mgr. 9. gr. Í reglugerð skal kveða á um kröfur til hönnunargagna mismunandi mannvirkja og mannvirkjahluta og skiptingu uppdrátta í aðal-, sér- og deiliuppdrætti. Einnig skulu vera ákvæði um hönnunargögn sem skila skal vegna virkjana og annarra sérhæfðra mannvirkja og til hvaða þátta eftirlit útgefanda byggingarleyfis skal taka.“ Hvorki sé í tilvitnuðu ákvæði laganna né annars staðar í lögunum minnst á það að hönnunargögn skuli vera á íslensku og telji kærandi það vera vísbendingu um að það sé háð mati í hverju tilviki, sem byggist á meðalhófsreglu stjórnsýslulaga.

Málsrök Hafnarfjarðarbæjar: Af hálfu bæjaryfirvalda er bent á að fjallað sé um hönnungargögn í gr. 4.2. í byggingarreglugerð nr. 112/2012. Í 3. mgr. gr. 4.2.1. segi að hönnunargögn skuli vera á íslensku nema leyfisveitandi samþykki annað. Það sé því ákvörðun byggingarfulltrúa hvort tekið sé á móti hönnunargögnum á öðru tungumáli en íslensku. Tilgangur reglunnar virðist fyrst og fremst vera að reyna að tryggja rétta afgreiðslu umsókna og að framkvæmdir séu í samræmi við það sem útgefið leyfi kveði á um. Dæmi hafi verið um að móttaka hönnunargagna á ensku hafi leitt til þess að aðilar hafi skýrt hugtök með ólíkum hætti, sem leitt hafi til þess að ekki hafi verið framkvæmt í samræmi við útgefið leyfi. Af þessum ástæðum hafi byggingarfulltrúi ekki samþykkt hönnunargögn á öðrum tungumálum en íslensku undanfarin ár.

Framangreind afstaða sé einnig í fullu samræmi við ákvæði laga nr. 61/2011 um stöðu íslenskrar tungu og íslensks táknmáls, en þar komi fram í 8. gr. að íslenska sé mál stjórnvalda, jafnt ríkis sem sveitarfélaga.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um þá ákvörðun byggingarfulltrúa Hafnarfjarðar að synja móttöku hönnunargagna á ensku. Samkvæmt 1. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála er það hlutverk nefndarinnar að úrskurða í kærumálum vegna stjórnvaldsákvarðana og í ágreiningsmálum vegna annarra úrlausnaratriða á sviði umhverfis- og auðlindamála, eftir því sem mælt er fyrir um í lögum á því sviði. Í samræmi við þetta tekur úrskurðarnefndin lögmæti kærðrar ákvörðunar til endurskoðunar en tekur ekki nýja ákvörðun í málinu. Verður því ekki tekin afstaða til kröfu kæranda um að honum verði heimilað að leggja fram tiltekin hönnunargögn á ensku.

Samkvæmt 2. tölul. 60. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki skal fjalla um kröfur til hönnunargagna mismunandi mannvirkja í reglugerð. Fjallað er um hönnunargögn í 3. mgr. gr. 4.2.1. í byggingarreglugerð nr. 112/2012. Þar kemur fram að hönnunargögn skuli vera á íslensku nema leyfisveitandi samþykki annað. Ljóst er af lestri ákvæðisins að meginreglan er sú að hönnunargögn skuli vera á íslensku en einnig að undantekningu megi gera frá þeirri reglu. Við mat á því hvort beita eigi undantekningunni þarf að taka mið af ákvæðum annarra laga, sem og af óskráðum meginreglum stjórnsýsluréttarins.

Samkvæmt 8. gr. laga nr. 61/2011 um stöðu íslenskrar tungu og íslensks táknmáls er íslenska mál stjórnvalda, jafnt ríkis sem sveitarfélaga. Í athugasemdum við greinina í frumvarpi því er varð að nefndum lögum kemur fram að um meginreglu sé að ræða sem kunni að vera óhjákvæmilegt að víkja frá við sérstakar aðstæður. Kemur sérstaklega fram að meginreglan taki til meðferðar mála í stjórnsýslunni. Ef gera eigi undantekningu frá meginreglunni verði að vera til þess sérstök heimild í lögum. Á mörgum sviðum, einkum í stjórnsýslunni, hljóti samskipti að fara fram á öðrum málum og megi þar nefna samskipti íslenskra yfirvalda og yfirvalda einstakra erlendra ríkja, samskipti við alþjóðastofnanir og samtök, munnleg samskipti milli stjórnvalda og borgaranna, t.d. á sviðum sem snúi að erlendum mönnum búsettum hér.

Í 130. gr. sveitarstjórnarlaga nr. 138/2011 kemur fram að sveitarstjórn móti sveitarfélaginu málstefnu í samráði við Íslenska málnefnd. Þar skuli koma fram að öll gögn liggi fyrir á íslensku svo sem kostur sé og skuli gerð grein fyrir heimilum undantekningum á þeirri reglu. Enn fremur skuli koma fram hvaða gögn liggi að jafnaði fyrir í erlendum málbúningi og hvaða tungumál þar sé um að ræða.

Líkt og að framan segir er 3. mgr. gr. 4.2.1. í byggingarreglugerð matskennd regla. Við beitingu matskenndra reglna verða stjórnvöld að leggja raunverulegt mat á þær aðstæður sem fyrir hendi eru í hverju og einu máli og geta því ekki sett almennar verklagsreglur sem takmarka skyldubundið mat þeirra að verulegu eða öllu leyti. Svo virðist sem bæjaryfirvöld hafi ekki sett sveitarfélaginu málstefnu í samræmi við 130. gr. sveitarstjórnarlaga, sem er þó hin lögboðna leið til að setja verklagsreglur um undantekningar frá meginreglunni um að málsmeðferð og gögn skuli vera á íslensku. Verður að telja að það verklag byggingarfulltrúans í Hafnarfirði að taka ekki á móti neinum gögnum á ensku sé til þess fallið að þrengja um of það mat sem stjórnvöldum ber að beita skv. 3. mgr. gr. 4.2.1. í byggingarreglugerð. Einnig er rétt að benda á að samkvæmt 1. mgr. 11. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 skulu stjórnvöld gæta samræmis og jafnræðis í lagalegu tilliti við úrlausn mála. Engin tilraun hefur verið gerð til þess af hálfu bæjaryfirvalda að útskýra hvers vegna önnur sjónarmið eigi við í máli þessu en um önnur leyfi kæranda til að reisa samskonar hús á sömu lóð, Selhellu 7, Hafnarfirði, en þar munu hönnunargögn hafa verið á ensku.

Þá lágmarkskröfu verður að gera að rökstuðningur uppfylli áskilnað 22. gr. stjórnsýslulaga um efni rökstuðnings. Skal m.a. í rökstuðningnum, að því marki sem ákvörðun byggist á mati, greina frá þeim meginsjónarmiðum sem ráðandi voru við matið, sbr. 1. mgr. nefndrar 22. gr. Eins og áður greinir verður ekki séð að nauðsynlegt mat hafi farið fram á því hvort skilyrði hafi verið til að heimila móttöku hönnunargagna á ensku, t.a.m. í ljósi þess að þegar hafði verið byggt samkvæmt nefndum gögnum og því síður koma þau meginsjónarmið fram sem að baki slíku mati gætu hafa legið. Verður því að telja að rökstuðningi hinnar kærðu ákvörðunar hafi verið svo verulega áfátt að fella beri hana úr gildi.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi ákvörðun byggingarfulltrúans í Hafnarfirði frá 10. júní 2021 um að hafna því að tilteknar hönnunarteikningar vegna Selhellu 7 séu lagðar fram á ensku.

nóv 01

Love0

142/2021 Breiðholtsbraut – auglýsingaskilti

Með UUA

Árið 2021, föstudaginn 29. október, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Ásgeir Magnússon, fyrrverandi dómstjóri og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 142/2021, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 6. júlí 2021 um að synja umsókn um leyfi til að koma fyrir stafrænu skilti við gatnamót Breiðholtsbrautar og Skógarsels/Stekkjarbakka.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður.

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 7. september 2021, er barst nefndinni sama dag, kærir Íþróttafélag Reykjavíkur þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík að synja umsókn um leyfi til að koma fyrir stafrænu skilti við gatnamót Breiðholtsbrautar og Skógarsels/Stekkjarbakka. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Reykjavíkurborg 14. september 2021.

Málavextir: Með umsókn, dags. 31. mars 2021, óskaði kærandi eftir leyfi til að koma fyrir stafrænu skilti í stað núverandi flettiskiltis við gatnamót Breiðholtsbrautar og Skógarsels. Jafnframt að skoðaður yrði möguleiki á að hækka núverandi skilti eða koma því fyrir á gatnamótum Breiðholtsbrautar og Skógarsels/Stekkjarbakka. Af hálfu byggingarfulltrúa var leitað eftir umsögn skipulagsfulltrúa vegna framlagðrar umsóknar.

Í umsögn skipulagsfulltrúa, dags. 2. júlí 2021, kemur fram að leitað hafi verið umsagnar Vegagerðarinnar um nýtt stafrænt skilti eða hækkun á núverandi skilti. Í umsögn Vegagerðarinnar, dags. 24. júní 2021, kemur fram að hún leggist gegn auglýsingaskiltum sem beint sé að umferð vegna umferðaröryggissjónarmiða. Stafrænt auglýsingaskilti sé enn meira til þess fallið en flettiskilti að fanga athygli ökumanna. Slíkt kunni að draga úr umferðaröryggi. Vegagerðin bendi á 90. gr. umferðarlaga nr. 77/2019, auglýsingaskilti við veg, en samkvæmt þeirri lagagrein sé veghaldara heimilt að hafna umsóknum um uppsetningu á auglýsingaskiltum sem beint sé að vegi veghaldara. Þá samþykki Vegagerðin hvorki hækkun skiltis né tilfærslu á því þar sem að aðgerðirnar séu til þess fallnar að fanga athygli ökumanna sem kunni að draga úr umferðaröryggi.

Á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 6. júlí s.á. var umsóknin tekin fyrir og henni synjað með vísan til umsagnar skipulagsfulltrúa.

Málsrök kæranda: Af hálfu kæranda kemur fram að ákvörðun byggingarfulltrúa hafi komið í bréfpósti til félagsins og komið fyrst til vitundar þess 7. ágúst 2021 þegar framkvæmdastjóri félagsins hafi komi úr sumarleyfi og opnað bréfið. Byggi kærandi á því að borgaryfirvöld beiti reglum um skilti afturvirkt, sem sé ekki heimilt að lögum. Uppsetning á stafrænum skjá hafi verið hafin áður en ný samþykkt um skilti hafi tekið gildi hjá Reykjavíkurborg í maí 2020. Í kjölfar upplýsinga frá byggingarfulltrúa hafi félagið sótt um leyfi fyrir stafrænu skilti. Þá séu hagsmunir vegna öryggissjónarmiða svo litlir miðað við hagsmuni kæranda að ákvörðun byggingarfulltrúa standist ekki með vísan til meðalhófsreglu stjórnsýslulaga.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Af hálfu Reykjavíkurborgar er bent á að samkvæmt 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 teljist kærufrestur vera einn mánuður frá því að kæranda varð kunnugt eða mátti vera kunnugt um ákvörðun þá sem kæra eigi. Hin umþrætta ákvörðun hafi verið tekin 6. júlí 2021 og kæranda tilkynnt um afgreiðslu málsins með bréfi, dags. 7. s.m. Frestur til að kæra áðurgreinda ákvörðun byggingarfulltrúa hafi því verið löngu liðinn þegar kæra hafi borist úrskurðarnefndinni, en það að póstur sé ekki opnaður tímanlega af hálfu kæranda, eins og upplýst sé í kæru, sé á hans ábyrgð og framlengist kærufrestur ekki af þeim sökum.

Viðbótarathugasemdir kæranda: Kærandi tekur fram að samkvæmt 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála miði kærufrestur við vitneskju eða ætlaða vitneskju aðila. Byggt sé á því að kærufrestur hafi byrjað að líða 7. ágúst 2021 þegar framkvæmdastjóri kæranda hafi snúið aftur til vinnu eftir sumarleyfi og opnað erindið. Ákvörðunin hafi borist í bréfpósti, en ekki liggi fyrir hvenær bréfið hafi borist kæranda. Eðlilegt hefði verið að senda bréfið í ábyrgðarpósti til að tryggja móttöku þess ef til hefði staðið að byggja á dagsetningu þess um upphaf kærufrests.

Niðurstaða: Samkvæmt 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála er kærufrestur til úrskurðarnefndarinnar einn mánuður frá því að kæranda varð kunnugt, eða mátti vera kunnugt, um þá ákvörðun sem kæra skal. Berist kæra að liðnum kærufresti skal vísa henni frá nema afsakanlegt verði talið að hún hafi ekki borist fyrr eða veigamiklar ástæður mæli með því að taka hana til meðferðar, sbr. 28. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Kæranda var tilkynnt ákvörðun byggingarfulltrúa frá 6. júlí 2021 um synjun á umsókn hans með bréfi, dags. 7. s.m. Samkvæmt 2. málsl. 1. mgr. 20. gr. stjórnsýslulaga er ákvörðun bindandi eftir að hún er komin til aðila. Hins vegar er það ekki gert að skilyrði í þessu sambandi að ákvörðun sé komin til vitundar hans. Í bréfinu var bent á að heimilt væri að skjóta málinu til æðra stjórnvalds, sem væri úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála, en kæranda var ekki leiðbeint um kærufrest, svo sem mælt er fyrir um í 2. tl. 2. mgr. 20. gr. stjórnsýslulaga. Kæra í máli þessu barst úrskurðarnefndinni 7. september 2021. Í ljósi greinds annmarka á leiðbeiningum til kæranda, og þess að kærufrestur til úrskurðarnefndarinnar er styttri en almennur kærufrestur samkvæmt stjórnsýslulögum, verður með hliðsjón af 1. tl. 1. mgr. 28. gr. stjórnsýslulaga að telja afsakanlegt að kæran hafi ekki borist fyrr og verður málinu því ekki vísað frá úrskurðarnefndinni sökum þess að kæra hafi borist að kærufresti liðnum.

Samkvæmt 1. mgr. 2. gr. og 13. tl. 3. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki falla skilti, eins og um ræðir í þessu máli, undir gildissvið laganna. Þá er fjallað um kröfur til skilta í kafla 2.5 í byggingarreglugerð nr. 112/2012. Samkvæmt reglugerðinni eru skiltin byggingarleyfisskyld og skulu þau vera í samræmi við gildandi skipulag. Í 90. gr. umferðarlaga nr. 77/2019 kemur fram að spjöld, auglýsingar, ljósaskilti eða sambærilegan búnað megi eigi setja á eða við veg þannig að honum sé beint að umferð nema með heimild veghaldara. Veghaldari geti synjað um leyfi eða gert kröfu um að slíkur búnaður verði fjarlægður ef hann telji hann draga úr umferðaröryggi, þar á meðal ef misskilja megi hann sem umferðarmerki, umferðarskilti eða vegmerkingu, búnaður tálmi vegsýn eða sé til þess fallinn að draga athygli vegfarandans frá vegi eða umferðinni.

Með vísan til afdráttarlausrar umsagnar Vegagerðarinnar, sem vísað var til í umsögn skipulagsfulltrúa, eins og rakið er í málavaxtalýsingu, verður að telja að byggingarfulltrúa hafi verið rétt að synja umsókn kæranda um annars vegar að koma fyrir stafrænu skilti í stað núverandi flettiskiltis við gatnamót Breiðholtsbrautar og Skógarsels og hins vegar að skoðaður yrði sá möguleiki að hækka núverandi skilti eða koma því fyrir á gatnamótum Breiðholtsbrautar og Skógarsels/Stekkjarbakka. Verður synjunin af þeim sökum ekki felld úr gildi.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um ógildingu ákvörðunar byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 6. júlí 2021 um að synja umsókn um leyfi til að koma fyrir stafrænu skilti við gatnamót Breiðholts-brautar og Skógarsels/Stekkjarbakka.

nóv 01

Love0

112/2021 Traðarreitur eystri

Með UUA

Fyrir var tekið mál nr. 112/2021, kæra á ákvörðun bæjarstjórnar Kópavogsbæjar frá 24. nóvember 2020 um að samþykkja nýtt deiliskipulag fyrir Traðarreit eystri.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með kæru til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, er barst nefndinni 5. júlí 2021, kærir eigandi, Digranesvegi 38, þá ákvörðun bæjarstjórnar Kópavogsbæjar frá 24. nóvember 2020 að samþykkja nýtt deiliskipulag fyrir Traðarreit eystri. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi. Með bréfum til úrskurðarnefndarinnar, dags. 7. júlí 2021, fara 76 tilgreindir aðilar fram á að þeim verði heimilað að gerast meðkærendur í málinu. Með bréfi, dags. 7. júlí 2021, var þess jafnframt krafist að réttaráhrifum hinnar kærðu ákvörðunar yrði frestað til bráðabirgða á meðan málið væri til meðferðar hjá úrskurðarnefndinni. Þeirri kröfu var hafnað með úrskurði nefndarinnar uppkveðnum 22. s.m.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Kópavogsbæ 29. júlí 2021.

Málavextir: Upphaf máls þess má rekja til ársins 2019 þegar skipulagsráð Kópavogsbæjar samþykkti á fundi sínum 29. apríl skipulagslýsingu fyrir svæðið. Var sú afgreiðsla staðfest á fundi bæjarstjórnar 14. maí s.á. Var skipulagslýsingin auglýst í Fréttablaðinu 22. maí 2019 og var hún aðgengileg á heimasíðu Kópavogsbæjar með athugasemdafresti til 27. júní s.á. Á fundi skipulagsráðs 2. september s.á. var lögð fram vinnslutillaga að deiliskipulagi svæðisins. Var hún auglýst í fjölmiðlum 14. desember 2019 með athugasemdafresti til og með 16. janúar 2020. Þann dag var jafnframt haldinn kynningarfundur fyrir íbúa og aðra hagsmunaaðila. Á fundi skipulagsráðs 3. febrúar 2020 var samþykkt að hefja vinnu við deiliskipulag fyrir Traðarreit eystri á grundvelli framlagðrar vinnslutillögu. Samþykkti ráðið á fundi sínum 16. mars s.á. að auglýsa framlagða deiliskipulagstillögu og var sú samþykkt staðfest af bæjarráði 19. s.m. og bæjarstjórn 24. s.m.

Deiliskipulagstillagan var auglýst í fjölmiðlum 23. maí 2020 með athugasemdafresti til og með 20. júlí sá. Samhliða var auglýst opið hús 25. júní 2020 og 9. júlí s.á. þar sem íbúum og öðrum hagsmunaaðilum var gefinn kostur á að koma að athugasemdum og fá svör við spurningum. Á fundi skipulagsráðs 17. ágúst s.á. var tillagan tekin fyrir að nýju og þar sem athugasemdir bárust var málinu vísað til umsagnar skipulags- og byggingardeildar. Á fundi skipulagsráðs 7. september s.á. var deiliskipulagstillagan tekin fyrir og samþykkt ásamt umsögn, dags. 2. s.m. Var sú afgreiðsla skipulagsráðs staðfest í bæjarráði 19. nóvember s.á og í bæjarstjórn 24. s.m. Tók deiliskipulagið gildi með auglýsingu þess efnis í B-deild Stjórnartíðinda 9. júní 2021.

Samhliða þessari málsmeðferð deiliskipulagstillögunnar fyrir Traðarreit eystri var auglýst breyting á aðalskipulagi fyrir umrætt svæði. Var aðalskipulagsbreytingin samþykkt á fundi skipulagsráðs 7. september 2020. Var sú afgreiðsla staðfest í bæjarráði 17. s.m. og í bæjarstjórn 22. s.m. Samkvæmt aðalskipulagsbreytingunni verður landnotkun svæðisins áfram skilgreind sem íbúðarsvæði en það jafnframt skilgreint sem þróunarsvæði. Tók aðalskipulagsbreytingin gildi með auglýsingu þess efnis í B-deild Stjórnartíðinda 2. nóvember 2020.

Hið kærða deiliskipulag nær til 8.300 m² reits sem markast af Digranesvegi í suður, lóðarmörkum Kópavogsskóla í vestur, Hávegi í norður og Álftröð í austur. Gert er ráð fyrir blandaðri íbúðarbyggð með möguleika á þjónustustarfsemi. Samkvæmt deiliskipulaginu er gert ráð fyrir því að núverandi hús verði rifin og reist verði fjölbýlishúsabyggð á tveimur til fjórum hæðum með inndreginni þakhæð og að þar verði allt að 180 íbúðir. Þá er gert ráð fyrir niðurgrafinni bílageymslu með 1,3 stæðum fyrir hverja íbúð og einu stæði á hverja 50 m² atvinnuhúsnæðis.

Málsrök kærenda: Kærendur telja að Kópavogsbær hafi ekki farið eftir gr. 5.2.1. í skipulagsreglugerð nr. 90/2013 þar sem fram komi m.a. að við gerð deiliskipulags skuli eftir föngum leita eftir sjónarmiðum og tillögum íbúa, umsagnaraðila og annarra þeirra sem hagsmuna eigi að gæta. Það skuli gert með virkri samvinnu við íbúa og aðra hagsmunaaðila gegnum allt skipulagsferlið. Kærendur búi í nágrenni við skipulagsreitinn.

Samkvæmt auglýsingu í Stjórnartíðindum komi fram að íbúðarfjöldi á viðkomandi reit muni aukast úr átta einbýlishúsum í 180 íbúðir, eða um 2.250%. Þyki nærliggjandi íbúum sú aukning vera allt of mikil og hafi þeir, á flestum stigum vinnslutillögunnar, komið með athugasemdir þess efnis. Um sé að ræða stórkostlegar breytingar á yfirbragði hverfisins. Hverfið sé gamalt og gróið og sé í dag engin blokk austan megin við Kópavogsskóla, eingöngu einbýli, tvíbýli, hæðir og raðhús, sem ekki séu hærri en þrjár hæðir. Samkvæmt hinu kærða deiliskipulagi sé gert ráð fyrir allt að fimm hæða blokkum á umræddum skipulagsreit.

Sveitarfélög hafi getað í nafni þéttingarstefnu breytt skipulagi á slíkum reitum og þjappað mörgum íbúðum saman, en einhverjar reglur eða kvaðir hljóti að gilda um hve mikið megi þétta. Ættu sveitarfélög að þurfa að skoða og taka tillit til nærliggjandi byggðar, m.t.t. tegunda bygginga og þéttleika byggðar. Með hinu kærða deiliskipulagi sé verið að margfalda byggingarmagn og það í sérbýlishverfi. Telji íbúar í nágrenninu það óviðunandi aukningu.

Í gildandi aðalskipulagi komi fram að við gerð deiliskipulags skuli taka mið af þörfum og óskum íbúa sem og annarra hagsmunaaðila. Einnig komi þar fram: „Fyrirhugaðar breytingar, á einstökum lóðum eða hluta götureita í eldri hverfum bæjarins, skulu ekki raska yfirbragði aðliggjandi byggðar þar sem m.a. er gætt samræmis hvað varðar götumynd, hlutföll bygginga og byggingarlist. Stuðla skal að verndun og viðhaldi þess menningarsögulega arfs sem fólginn er í sögu og þróun byggðar í Kópavogi á þann hátt að einstök hús, húsaraðir og götumyndir verði vernduð með bæjarvernd.“ Með hliðsjón af framangreindu fari hið samþykkta deiliskipulag gegn markmiðum Aðalskipulags Kópavogs 2021-2024.

Með því að samþykkja einhliða að breyta sérbýlishúsahverfi í hverfi með fimm hæða blokkum sé verið að breyta stórkostlega forsendum íbúa í nágrenninu sem hafi talið sig vera að kaupa eignir í gamalgrónu sérbýlis-, hæða- og/eða raðhúsahverfi. Byggi kærendur á því að það hljóti því að vera skylda bæjarins og/eða byggingarverktaka að bjóða nærliggjandi íbúum, sem augljóslega verði fyrir áhrifum af viðkomandi breytingu, að selja byggingaraðilum eign sína með í það minnsta 50% álagi eða að hlusta á vilja kærenda, sem vilji sjá uppbyggingu sem nemi 40 íbúðum í formi hæða eða raðhúsa á viðkomandi reit sem yrðu ekki hærri en þrjár hæðir og í samræmi við götumynd, hlutföll bygginga og byggingarlist. Í þéttingarstefnu Kópavogsbæjar eða annarra sveitarfélaga á höfuðborgarsvæðinu hafi ekki fundist neinar skilgreiningar sem takmarki áðurnefnt byggingarmagn á reit eða hæð húsa innan um sérbýli, rað- eða parhús. Það megi hins vegar gera ráð fyrir að í þéttingarstefnu felist ekki að byggt sé fjölbýlishús á mörgum hæðum innan um einbýlishúsalóðir án þess að nærliggjandi íbúar samþykki slíkt eða fái þar til gerðar bætur frá sveitarfélaginu.

Nú þegar sé mikill umferðarþungi á Digranesvegi og eftir 2.250% íbúðaaukningu á svæðinu verði erfitt, ef ekki ómögulegt, að draga úr umferðarþunga þarna með nokkru móti. Megi gera ráð fyrir að fleiri og stærri umferðarstíflur myndist með tilheyrandi hættu fyrir börn sem gangi í skólann. Samkvæmt deiliskipulaginu sé gert ráð fyrir 1,3 bílastæðum á hverja íbúð. Þá sé fjallað um að gestastæði séu við götu utan lóðar, en litlu meira fjallað um fjölda þeirra eða staðsetningu. Kærendur telji bílastæðaþörf vanmetna á svæðinu og séu sterkar líkur á að gestir viðkomandi bygginga muni leggja í bílastæði íbúa í nágrenni umrædds reits.

Samkvæmt reglugerð nr. 724/2008 um hávaða séu viðmiðunarmörk hávaða á íbúðarsvæðum 55 dB(A). Miðað við fyrirliggjandi útreikninga fari hávaði yfir þau mörk. Með aukinni bílaumferð og íbúafjölda megi gefa sér að hljóðmengun muni aukast og vera meiri en íbúar geti sætt sig við.

Einnig standi til að þétta byggð á Traðarreit vestri þar sem gert sé ráð fyrir að íbúðum muni fjölga um 550 og að börn á þeim reit muni ganga í Kópavogsskóla, rétt eins og þau börn sem komi til með að búa á Traðarreit eystri. Þá sé einnig gert ráð fyrir leikskóla á sama svæði. Núverandi stærð Kópavogsskóla rúmi ekki þessa aukningu og þurfi því að stækka hann, sem aftur minnki þá leiksvæði sem þar sé í kring.

Í vinnslutillögunum sé fjallað mikið um Borgarlínu og að íbúðarfjöldinn verði að vera mikill og þéttur þar sem Borgarlínan keyri í gegn og stoppi. Þessu sé mótmælt. Að því er kærendur best viti sé „Borgarlínan“ ennþá á teikniborðinu og ekkert hafi enn verið samþykkt. Þá eigi eftir að leysa fjármögnun og önnur vandamál áður en Borgarlínan muni hefja akstur. Þá sé kærandi að Digranesvegi 38(, sá sem skrifað hafi kæruna,) í níu mínútur að ganga að strætóskýli þar sem leið 1 stoppi í átt að miðbæ Reykjavíkur. Sé varla hægt að kalla það „spölkorn frá Hamraborginni“.

Sá tími sem verktaki virðist fá til að byggja upp á svæðinu, þ.e. 10-15 ár, sé óviðunandi. Framkvæmdatími ætti aldrei að vera meira en 2-3 ár og muni varla verða íbúðarhæft á svæðinu þegar byrjað verði að sprengja, fleyga og flytja jarðveg af svæðinu.

Í nefndri aðalskipulagsbreytingu og hinu kærðu deiliskipulagi sé ekki minnst á skipulagsmál norðan Hávegar en kærendur telji að heildstætt skipulag vanti fyrir það svæði. Öll einbýlishúsin norðan Hávegar séu í eigu sama verktaka og meiri líkur en minni séu á að í framhaldinu verði óskað eftir því að byggja fimm hæða hús þar.

Málsrök Kópavogsbæjar: Af hálfu Kópavogsbæjar kemur fram að hin kærða ákvörðun sé í samræmi við stefnu og markmið Kópavogsbæjar í gildandi aðalskipulagi um þéttingu byggðar og góða nýtingu lands og landgæða, með umhverfis- og verndarsjónarmið að leiðarljósi. Þá sé tillagan einnig í takt við þær áherslur sem gerðar séu varðandi byggð með fjölbreyttu framboði húsnæðis og þjónustu.

Málsmeðferð hinnar kærðu ákvörðunar hafi verið viðamikil og ítarleg. Í skipulagsferlinu hafi legið fyrir húsakönnun, samþykkt af Minjastofnun, þar sem niðurstaðan hafi verið sú að engin hús, húsaraðir eða götumyndir á reitnum gæfu tilefni til verndunar vegna byggingarlistarlegrar, menningarsögulegrar og/eða umhverfislegrar sérstöðu. Það sé því ekki sjálfgefið að rótgróin byggð njóti verndar heldur sé það metið sérstaklega hverju sinni. Jafnframt hafi legið fyrir minnisblöð varðandi umferð og hljóðvist þar sem uppbyggingin sé ekki talin líkleg til að hafa mikil áhrif á gatnakerfið. Þá séu í hinu kærða deiliskipulagi gerðar kröfur til hljóðvarna með hliðsjón af niðurstöðu greinds minnisblaðs varðandi hljóðvist.

Í skipulagsferlinu hafi íbúar, sem og aðrir hagsmunaaðilar, jafnframt fengið tækifæri til að koma sínum sjónarmiðum á framfæri. Á kynningartíma tillögunnar hafi aðilum verið gefinn kostur á að senda inn athugasemdir og mæta á kynningarfund þar sem tillagan hafi verið kynnt. Þá hafi í tvígang verið haldin opin hús á vegum skipulags- og byggingardeildar á kynningartíma deiliskipulagstillögunnar sjálfrar og að sama skapi hafi aðilum verið gefinn kostur á að senda inn athugasemdir á kynningartíma. Sé því ekki tekið undir sjónarmið kærenda um að skort hafi á samráð. Í því samhengi megi nefna að með hliðsjón af innsendum athugasemdum og umsögnum hafi verið gerðar breytingar að lokinni kynningu á vinnslutillögunni og hún síðar orðið að endanlegri deiliskipulagstillögu.

Hin kærða ákvörðun taki til svæðis sem í aðalskipulagi sé skilgreint sem ÍB-2 Digranes. Sé því lýst sem nokkuð fastmótaðri byggð, sem sé jafnframt þéttasta byggð Kópavogs, með mjög blönduðum húsagerðum, þó mest fjölbýli. Þá segi jafnframt að gert sé ráð fyrir fjölgun íbúða á svæðinu. Sé það mat Kópavogsbæjar að hin kærða deiliskipulagstillaga sé í fullu samræmi við svæðisskipulag höfuðborgarsvæðisins, sem og Aðalskipulag Kópavogs 2021-2024, og hafi innbyrðis samræmis skipulagsáætlana því verið gætt, sbr. 7. mgr. 12. gr. skipulagslaga nr. 123/2010.

Samhliða hinni kærðu deiliskipulagsákvörðun hafi verið gerð aðalskipulagsbreyting fyrir svæðið og sé það nú skilgreint sem þróunarsvæði. Liggi fyrir framkvæmdaáætlun þar sem gert sé ráð fyrir að uppbygging skipulagsvæðisins taki um fimm ár en ekki 10-15 ár, líkt og kærendur haldi fram. Þá hafi verið gert sérstakt samkomulag við verktaka uppbyggingarverkefnisins þar sem framkvæmdatími, framkvæmdasvæðið og umgengnisreglur á framkvæmdatíma sé sérstaklega tilgreint, með áherslu á að ónæði í nærliggjandi byggð verði sem minnst á framkvæmdatíma. Hafi greint samkomulag verið samþykkt á fundi bæjarráðs 3. júní 2021 og í kjölfarið hafi auglýsing um gildistöku deiliskipulagstillögunnar verið birt.

Á það skuli bent að skipulagsvaldið sé í höndum viðkomandi sveitarstjórnar, sbr. 3. mgr. 3. gr. skipulagslaga. og hafi sveitarstjórn talsvert svigrúm við þróun byggðar og umhverfis eftir því sem talin sé þörf á hverju sinni. Fasteignaeigendur og aðrir hagsmunaaðilar geti því ekki gengið út frá því að skipulag haldist óbreytt um ókomna tíð.

Sé það mat Kópavogsbæjar að málsmeðferð hinnar kærðu ákvörðunar hafi verið að fullu í samræmi við gildandi lög og reglur.

Viðbótarathugasemdir kærenda: Kærendur gera athugasemd við að hvorki hafi farið fram íbúakosning né hugarfar íbúa gagnvart skipulagsbreytingunni kannað með öðrum hætti áður en skipulagslýsing hafi verið auglýst. Bent sé á að ekkert í lögum eða reglugerðum heimili sveitarfélögum að setja skipulagsbreytingar upp í svokallað „vinnslutillögu ferli“. Ef slík ákvæðu væru til mætti gera ráð fyrir að (nærliggjandi íbúar) sjónarmið íbúa í nágrenninu/húsa í nágrenninu fengju meira vægi í upphafi ákvörðunarferlisins.

Þá vanti í greinargerð bæjarins að tilgreina að athugasemdafrestur vegna skipulagstillögunnar hefði verið veittur frá 16. janúar 2020 til 29. s.m. og að fjöldinn allur af athugasemdum hefði borist. Ljóst þyki að bærinn hafi lítið eða ekkert tekið þær athugasemdir til greina, en fimm dögum eftir lok frestsins hafi skipulagsráð samþykkt að hefja vinnu að deiliskipulagi fyrir Traðarreit eystri.

Augljóst sé að þarna verði alltof þétt byggt og um sé að ræða forsendubrest fyrir kærendur sem hafi talið sig vera að flytja á rólegt svæði með litlum fjölbýlishúsum, raðhúsum og einbýlum. Þá sé villandi að tala um að byggðin á svæðinu einkennist af fjölbýli, enda geti fallið undir það hugtak allt frá parhúsum og hæðum til 15 hæða skýjablokka. Á reitnum séu ekki blokkir heldur raðhús, parhús, einbýlishús og hæðir.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um þá ákvörðun bæjarstjórnar Kópavogsbæjar frá 24. nóvember 2020 að samþykkja nýtt deiliskipulag fyrir Traðarreit eystri. Samkvæmt 3. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála geta þeir einir kært stjórnvaldsákvörðun til úrskurðarnefndarinnar sem eiga lögvarða hagsmuni tengda ákvörðun sem kæra á. Að stjórnsýslurétti hefur skilyrðið um lögvarða hagsmuni fyrir kæruaðild verið túlkað svo að þeir einir teljist aðilar kærumáls sem eigi einstaklegra hagsmuna að gæta af úrlausn máls umfram aðra og jafnframt að þeir hagsmunir séu verulegir. Kærendur í máli þessu eru 77 talsins. Til þess að hafa lögvarða hagsmuni þarf hin kærða ákvörðun að snerta hagsmuni þeirra beint, til að mynda vegna útsýnisskerðingar eða skuggavarps. Við mat á því hvort kærendur eigi lögvarinna hagsmuna að gæta af hinni kærðu ákvörðun verður því að líta til staðhátta allra. Þarf þannig meðal annars að kanna hvar hús þeirra standa með tilliti til hins umþrætta skipulagsreits og fyrirhugaðrar uppbyggingar þar.

Af þeim upplýsingum sem fyrir liggja verður ráðið að kærendur máls þessa séu búsettir í grennd við hið umþrætta skipulagssvæði. Hins vegar teljast þeir ekki allir eiga lögvarða hagsmuni þegar litið er til staðhátta. Húsnæði kærenda í Bræðratungu 12 og 28, Hrauntungu 29, 62 og 81, Víðihvammi 36, Reynihvammi 7 og Lindarhvammi 11, svo og að Hlíðarvegi 48, liggja sunnan Digranesvegar og neðar í landi en umræddur götureitur, sem er norðan Digranesvegar. Á milli eigna nefndra kærenda og framkvæmdasvæðisins eru hús, allmikill gróður og í flestum tilvikum fleiri götur en Digranesvegur. Húsnæði kærenda við Digranesveg 61 og 63, Meltröð 2 og 4, Víghólastíg 6 og Bjarnhólastíg 24 eru í a.m.k. 200 m fjarlægð frá framkvæmdasvæðinu og er húsnæði Menntaskólans í Kópavogi þar á milli. Húsnæði kærenda að Álfhólsvegi 16, 16a, 18, 18a, 20, 20a, 43a og 89 er norðan við framkvæmdasvæðið, neðar í landi, og eru hús, gróður og götur þar á milli. Vegna greindra staðhátta teljast framangreindir kærendur ekki eiga lögvarinna hagsmuna að gæta með tilliti til grenndaráhrifa. Hús kærenda að Álfhólsvegi 22b og að Skólatröð 1, 5, 7, 9 og 11 eru nær framkvæmdasvæðinu, eða í um 40-70 m fjarlægð, en liggja eilítið neðar í landi og eru mannvirki og gróður þar á milli. Þykja þeir kærendur því ekki heldur eiga lögvarinna hagsmuna að gæta vegna grenndar þótt einhverjir þeirra í þessum húsum muni geta eygt þau hús sem fyrirhugað er að reisa. Sama á við um hús kærenda að Digranesvegi 18 og 22, gegnt Kópavogsskóla, og að Digranesvegi 50, 52, 54 og 56, gegnt Menntaskólanum í Kópavogi. Þar að auki hafa tveir kærenda að Digranesvegi 54 selt íbúð sína og afhent samkvæmt þinglýstum kaupsamningi. Verður kröfum framangreindra kærenda því vísað frá úrskurðarnefndinni, svo sem nánar er tilgreint í úrskurðarorði. Öðrum kærendum er hins vegar játuð kæruaðild vegna grenndar, en hús þeirra að Digranesvegi 32, 36, 38, 40, 42, 44, 46 og 48 eru sunnan götunnar gegnt framkvæmdasvæðinu, sem er í ríflega 20 m fjarlægð norðan götu.

Skipulagsvald innan marka sveitarfélags er í höndum sveitarstjórnar skv. 3. mgr. 3. gr. skipulagslaga. Í aðalskipulagi er sett fram stefna sveitarstjórnar um þróun sveitarfélags, m.a. varðandi landnotkun, sbr. 1. mgr. 28. gr., en við gerð deiliskipulags ber að byggja á stefnu aðalskipulags auk þess sem deiliskipulag skal rúmast innan heimilda aðalskipulags, sbr. 2. mgr. 37. gr. og 7. mgr. 12. gr. nefndra laga. Við beitingu skipulagsvalds ber enn fremur að fylgja markmiðum skipulagslaga sem tíunduð eru í 1. gr. þeirra. Sveitarstjórn er einnig bundin af lögmætisreglu stjórnsýsluréttarins er felur m.a. í sér að með ákvörðun sé stefnt að lögmætum markmiðum. Að gættum þessum grundvallarreglum hefur sveitarstjórn mat um það hvernig deiliskipulagi skuli háttað.

Í samræmi við 1. mgr. 40. gr. skipulagslaga var tekin saman lýsing fyrir hið kærða deiliskipulag og hún kynnt fyrir almenningi og umsagnaraðilum ásamt því að leitað var umsagnar Skipulagsstofnunar, sbr. 3. mgr. 40. gr. Þá var tillaga að deiliskipulagi auglýst í samræmi við 41. gr. laganna, frá 23. maí til 20. júlí 2020. Að lokinni auglýsingu var tekin afstaða til þeirra athugasemda sem bárust skv. 3. mgr. 41. gr. laganna. Var málsmeðferð deiliskipulagsins þannig í samræmi við ákvæði skipulagslaga. Þrátt fyrir að hugtakið vinnslutillaga sé ekki að finna í skipulagslögum er ekkert sem kemur í veg fyrir að sveitarfélög gangi lengra í kynningu skipulagsáætlana en lögin gera ráð fyrir, svo sem hér var gert með auglýsingu slíkrar tillögu á árinu 2019. Þá voru haldnir kynningarfundir og opin hús, eins og fram kemur í málavaxtalýsingu. Að mati úrskurðarnefndarinnar var þannig viðhaft það samráð sem skipulagslög og skipulagsreglugerð mæla fyrir um, en tekið skal fram að lögbundið samráð leiðir ekki endilega til þess að fallist verði á öll sjónarmið íbúa.

Samkvæmt 7. mgr. 12. gr. skipulagslaga skulu gildandi skipulagsáætlanir vera í innbyrðis samræmi. Svæðisskipulag er rétthærra en aðalskipulag og aðalskipulag rétthærra en deiliskipulag. Við gerð nýrra skipulagsáætlana eða breytinga á skipulagsáætlunum skulu sveitarstjórnir taka mið af gildandi landsskipulagsstefnu. Bæjarstjórn nýtti sér heimild 2. mgr. 41. gr. og var aðalskipulagi breytt samhliða hinni kærðu deiliskipulagsbreytingu. Var viðkomandi svæði breytt í þróunasvæði og settir sérstakir skilmálar um þéttingu byggðar á reitnum. Kemur fram í aðalskipulagsbreytingunni að meginmarkmið hennar sé að afmarka nýtt svæði fyrir þéttingu byggðar í nánd við miðbæ Kópavogs. Breytingin felist í því að heimila enduruppbyggingu á reitnum fyrir fjölbýlishús. Eftir þá breytingu er hin kærða deiliskipulagsákvörðun í samræmi við gildandi aðalskipulag.

Í samræmi við 5. mgr. 37. gr. skipulagslaga var unnin húsakönnun og lagt mat á varðveislugildi byggðarinnar og einstakra bygginga sem fyrir voru á svæðinu. Niðurstaða húsakönnunar var sú að á reitnum væru engin einstök hús, húsaraðir eða götumyndir sem gæfu tilefni til verndunar. Þá væru heldur engar samstæður húsa eða heildir sem lagt væri til að vernda vegna umhverfislegrar sérstöðu. Einnig liggur fyrir minnisblað um hljóðvist. Samkvæmt því eru nokkur hús, bæði innan skipulagsreitsins og utan hans, þar sem hljóðstig mun fara yfir mörk reglugerðar nr. 724/2008 um hávaða við framhlið, þ.e. þeirri sem snýr út að götu. Er tekið fram í minnisblaðinu að þau hús utan skipulagsreitsins þar sem það eigi við hafi þó öll hljóðláta hlið og uppfylli þannig skilyrði reglugerðarinnar. Ef einhverjar íbúðanna á skipulagsreitnum muni ekki hafa hljóðláta hlið sem snúi inn í garð þurfi að huga sérstaklega að hljóðvist í þeim með byggingartæknilegum lausnum við hönnun. Er í hinu kærða deiliskipulagi vísað til nefndrar reglugerðar og tekið fram að á öllum íbúðarlóðum verði hljóðvist í samræmi við 5. gr. hennar um hávaða innan viðmiðunarmarka við að minnsta kosti eina húshlið samkvæmt ÍST 45:2011, en nefnt reglugerðarákvæði heimilar skipulagsyfirvöldum að ákveða að í stað marka hljóðstigs í viðauka reglugerðarinnar gildi greindur staðall um íbúðarhúsnæði. Liggur því ekki annað fyrir en að rannsókn málsins og málsmeðferð hinnar kærðu ákvörðunar hafi verið lögum samkvæmt.

Að framangreindu virtu er ekki að finna neina þá form- eða efnisannmarka á hinni kærðu ákvörðun er raskað geta gildi hennar og verður kröfu kærenda þar um því hafnað.

Rétt þykir þó að benda á að geti kærendur sýnt fram á tjón vegna hins kærða deiliskipulags geta þeir eftir atvikum átt rétt á bótum af þeim sökum, sbr. 51. gr. skipulagslaga. Það álitaefni á hins vegar ekki undir úrskurðarnefndina heldur dómstóla.

Úrskurðarorð:

Vísað er frá úrskurðarnefndinni kröfu kærenda að Bræðratungu 12 og 28, Hrauntungu 29, 62 og 81, Víðihvammi 36, Meltröð 2 og 4, Hlíðarvegi 48, Reynihvammi 7, Víghólastíg 6, Lindarhvammi 11, Bjarnhólastíg 24, Skólatröð 1, 5, 7, 9 og 11, Álfhólsvegi 16, 16a, 18, 18a, 20, 20a, 22b, 43a og 89 og Digranesvegi 18, 22, 50, 52, 54, 56, 61 og 63.

Hafnað er kröfu kærenda að Digranesvegi 32, 36, 38, 40, 42, 44, 46 og 48 um að felld verði úr gildi ákvörðun bæjarstjórnar Kópavogsbæjar frá 24. nóvember 2020 um að samþykkja nýtt deiliskipulag fyrir Traðarreit eystri.

nóv 01

Love0

93/2021 Selvogsgata

Með UUA

Árið 2021, föstudaginn 29. október, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mættir voru Ómar Stefánsson varaformaður, Ásgeir Magnússon, fyrrverandi dómstjóri, og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 93/2021, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúa Hafnarfjarðar frá 22. júní 2021 um að synja um beitingu þvingunarúrræða og um ógildingu ákvörðunar um samþykkt byggingarleyfis frá 23. september 2015 vegna Selvogsgötu 16a í Hafnarfirði.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 22. júní 2021, er barst nefndinni sama dag, kærir eigendur, Holtsgötu 13, Hafnarfirði, þá ákvörðun byggingarfulltrúa Hafnarfjarðar frá 22. júní 2021 að synja um beitingu þvingunarúrræða vegna breytinga sem gerðar hafi verið á Selvogsgötu 16a og ógildingu teikninga sem samþykktar hafi verið á afgreiðslufundi skipulags- og byggingarfulltrúa 23. september 2015. Skilja verður málskot kæranda svo að krafist sé ógildingar ákvörðunar um samþykkt byggingarleyfis frá 23. september 2015 og ákvörðunar um að synja um beitingu þvingunarúrræða frá 22. júní 2021.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Hafnarfjarðarbæ 5. júlí 2021.

Málsatvik og rök: Árið 2015 sóttu fyrri eigendur Selvogsgötu 16a, Hafnarfirði, um byggingarleyfi til þess að gera tvöfalda svaladyr með útgengi í garð í stað eldra gluggaops á bakhlið hússins. Á uppdrætti er fylgdi umsókn um byggingarleyfi voru jafnframt færðar inn áður gerðar breytingar á húsinu án þess að þær væru sérstaklega tilgreindar, en í þeim fólst að á bílskúr í horni lóðarinnar, við lóðamörk Selvogsgötu 16b og Holtsgötu 13, höfðu verið gerðar þaksvalir, handrið og stigi. Uppdrættirnir voru samþykktir á afgreiðslufundi skipulags- og byggingarfulltrúa Hafnarfjarðar hinn 23. september 2015. Að sögn fyrri eiganda höfðu framangreindar breytingar þegar verið tilkomnar við kaup hans á húsinu árið 2014. Þá er í gögnum málsins vísað til þess að nágranni hefði greint frá því að þegar hann keypti sína eign fyrir 15 árum hefðu svalirnar þegar verið til staðar.

Með bréfi til byggingarfulltrúa Hafnarfjarðar, dags. 22. júní 2021, fór kærandi fram á að teikningar frá árinu 2015 vegna Selvogsgötu 16a yrðu ógiltar og að beitt yrði þvingunarúrræðum skv. 55. og 56. gr. laga um mannvirki nr. 160/2010 vegna framangreindra framkvæmda. Byggingarfulltrúi sveitarfélagsins svaraði kæranda sama dag með þeim hætti að ákvörðunin stæði, teikningarnar hefðu verið samþykktar í september árið 2015 og að framkvæmdir hefðu þegar farið fram.

Kærandi telur teikningar af þeim breytingum sem varði þaksvalir hvorki vera í samræmi við lög né byggingarreglugerð. Þá hafi nágrannar ekki veitt samþykki sitt fyrir þeim. Af svölunum sé fallhætta, þær varpi skugga á næstu lóðir og valdi ónæði. Handrið sé 85 cm á hæð en það sé ekki á stiganum líkt og skylt sé.

Af hálfu sveitarfélagsins er vísað til þess að hinar umdeildu breytingar hefðu verið til komnar þegar samþykkt var að breyta gluggaopi í dyraop árið 2015. Ekki séu til teikningar af þessari breytingu en oft og tíðum sé áður gerðri framkvæmd bætt inn á teikningar. Þá er vísað til þess að skv. 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála sé eins mánaðar kærufrestur til nefndarinnar liðinn.

Af hálfu eiganda Selvogsgötu 16a er bent á að kærandi hafi keypt eign sína árið 2020 og hafi honum því verið kunnugt um hinar umdeildu þaksvalir og stiga en engar athugasemdir gert fyrr en árið 2021.

Niðurstaða: Samkvæmt 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 er kærufrestur til úrskurðarnefndarinnar einn mánuður frá því að kæranda varð kunnugt eða mátti vera kunnugt um ákvörðun þá sem kæra lýtur að. Fyrir liggur að á þeim tíma er kæra í máli þessu barst úrskurðarnefndinni voru tæp sex ár liðin frá því að byggingarfulltrúi Hafnarfjarðar veitti samþykki fyrir hinni kærðu framkvæmd, sem mun þó vera eldri. Var kærufrestur því löngu liðinn er kæra barst úrskurðarnefndinni 22. júní 2021.

Í 28. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 er fjallað um áhrif þess ef kæra berst að liðnum kærufresti. Ber þá samkvæmt 1. mgr. ákvæðisins að vísa kæru frá nema að afsakanlegt verði talið að kæran hafi ekki borist fyrr eða veigamiklar ástæður mæli með því að kæran verði tekin til efnismeðferðar. Tiltekið er í athugasemdum með 28. gr. í frumvarpi því sem varð að stjórnsýslulögum að við mat á því hvort skilyrði séu til að taka mál til meðferðar að loknum kærufresti þurfi að líta til þess hvort aðilar að málinu séu fleiri en einn og með andstæða hagsmuni. Sé svo sé rétt að taka mál einungis til kærumeðferðar að liðnum kærufresti í algjörum undantekningartilvikum. Skilyrði 28. gr. stjórnsýslulaga fyrir töku máls til efnismeðferðar að liðnum kærufresti þykja ekki uppfyllt í máli þessu.

Með vísan til þess sem að framan er rakið verður kröfu um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar um samþykkt byggingarleyfis frá 23. september 2015 vísað frá úrskurðarnefndinni.

Það er hlutverk byggingarfulltrúa að hafa eftirlit með mannvirkjagerð í sínu umdæmi, sbr. 2. mgr. 4. gr. og 1. mgr. 8. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki. Í því hlutverki felst m.a. að taka afstöðu til beitingar þvingunarúrræða þeirra sem mælt er fyrir um í 55. og 56. gr. sömu laga. Í 1. mgr. 55. gr. er m.a. tekið fram að sé byggingarleyfisskyld framkvæmd skv. 9. gr. hafin án þess að leyfi sé fengið fyrir henni eða byggt á annan hátt en leyfi stendur til geti byggingarfulltrúi stöðvað slíkar framkvæmdir tafarlaust og fyrirskipað lokun mannvirkisins. Sama gildi ef ekki sé að öðru leyti fylgt ákvæðum laganna eða reglugerða sem settar séu samkvæmt þeim við byggingarframkvæmdina. Þá er kveðið á um í 2. mgr. 55. gr. laganna að ef byggingarframkvæmd sé hafin án þess að leyfi sé fengið fyrir henni eða hún brjóti í bága við skipulag geti byggingarfulltrúi krafist þess að hið ólöglega mannvirki eða byggingarhluti sé fjarlægt, jarðrask afmáð eða starfsemi hætt. Sinni eigandi ekki þeirri kröfu sé heimilt að vinna slík verk á hans kostnað. Þá er í 56. gr. laganna fjallað um aðgerðir til að knýja fram úrbætur. Er þar m.a. tekið fram í 1. mgr. að sé ásigkomulagi, frágangi, umhverfi eða viðhaldi húss, annars mannvirkis eða lóðar ábótavant að mati byggingarfulltrúa eða frágangur ekki samkvæmt samþykktum uppdráttum, lögum, reglugerðum og byggingarlýsingu, skuli gera eiganda eða umráðamanni eignarinnar aðvart og leggja fyrir hann að bæta úr því sem áfátt sé. Sé það ekki gert sé heimilt að beita dagsektum eða láta vinna verk á kostnað þess sem vanrækt hafi að vinna verkið, sbr. 2. og 3. mgr. sama ákvæðis.

Ákvörðun um beitingu þvingunarúrræðis er háð mati stjórnvalds hverju sinni en tekið er fram í athugasemdum við 55. gr. frumvarps þess er varð að lögum nr. 160/2010 að eðlilegt sé að hvert tilvik sé metið, m.a. með tilliti til meðalhófs. Fyrrgreind ákvæði 55. og 56. gr. laganna gefa sveitarfélögum kost á að bregðast við ef byggingarleyfisskyld framkvæmd gengur gegn almannahagsmunum, þ. á m. skipulags-, öryggis- og heilbrigðishagsmunum, og eiga einstaklingar því ekki lögvarinn rétt til þess að knýja fram beitingu nefndra þvingunarúrræða vegna einkaréttarlegra hagsmuna sinna. Við mat stjórnvaldsins þarf þó sem endranær að fylgja megin reglum stjórnsýsluréttarins, s.s. um rannsókn máls og að baki ákvörðun búi málefnaleg sjónarmið.

Í hinni kærðu ákvörðun um að aðhafast ekki vegna umdeildra framkvæmda var vísað til þess að teikningarnar hefðu verið samþykktar árið 2015 og þess að framkvæmdum væri lokið. Þá upplýsti sveitarfélagið hinn 12. október 2021 um að þvingunarúrræðum væri ekki beitt nema þegar um ólöglegar framkvæmdir væri að ræða og að í umræddu tilviki hefði verið veitt byggingarleyfi fyrir þeim. Með hliðsjón af því og þar sem ekki liggur fyrir að almannahagsmunum hafi verið raskað með hinum umdeildu framkvæmdum liggja ekki fyrir þær ástæður sem leitt geta til þess að hin kærða ákvörðun byggingarfulltrúa að synja um beitingu þvingunarúrræða verði hnekkt.

Úrskurðarorð:

Kröfu kæranda um ógildingu ákvörðunar byggingarfulltrúa frá 23. september 2015 um samþykkt byggingarleyfis vegna Selvogsgötu 16a er vísað frá úrskurðarnefndinni.

Hafnað er kröfu kæranda um ógildingu ákvörðunar byggingarfulltrúa Hafnarfjarðar um að synja um beitingu þvingunarúrræða vegna breytinga sem gerðar hafa verið á Selvogsgötu 16a.

nóv 01

Love0

69/2021 Reykjavíkurvegur

Með UUA

Fyrir var tekið mál nr. 69/2021, kæra á ákvörðun borgarráðs Reykjavíkur frá 20. maí 2021 um að synja um breytingu á skiptingu lóðarinnar Reykjavíkurvegar 31.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 27. maí 2021, er barst nefndinni 28. s.m., kæra tveir þinglýstra eigenda lóðarinnar Reykjavíkurvegar 31, þá ákvörðun skipulagsfulltrúa Reykjavíkur frá 30. apríl 2021, sem staðfest var í borgarráði 20. maí s.á., að synja umsókn þeirra um skiptingu nefndrar lóðar. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Reykjavíkurborg 1. júlí 2021.

Málavextir: Á lóðinni Reykjavíkurvegi 31 í Litla Skerjafirði, Reykjavík, stendur fjölbýlishús með fjórum íbúðum. Með afsali, dags. 25. september 1991, eignuðust foreldrar kærenda íbúð í húsinu og var eigninni þar lýst sem þriggja herbergja íbúð á efri hæð hússins, ásamt risi, hlutdeild í eignarlóð og öllu öðru sem eignarhlutanum fylgdi. Þá kom einnig fram að kaupendum væri kunnugt um ágreining um lóðarskiptingu og kvaðir sem á eigninni hvíldu. Í kjölfar andláts foreldra kærenda kom eignin í hlut þeirra með skiptayfirlýsingu árið 2009.

Lóðin Reykjavíkurvegur 31 er 900 m², en hefur frá 8. október 2018 verið skráð hjá Þjóðskrá sem tvær lóðir, hvor um sig sé 450 m², þ.e. Reykjavíkurvegur 31 (L106688) og Reykjavíkurvegur 31b (L227482). Kærendur sóttu hinn 18. mars 2021 um breytingu á deiliskipulagi vegna Reykjavíkurvegar 31 og 31b til samræmis við skráningu Þjóðskrár. Þeirri umsókn kærenda var hins vegar synjað á fundi borgarráðs hinn 20. maí 2021 og er það hin kærða ákvörðun í máli þessu.

Málsrök kærenda: Kærendur kveðast hafa áform um að reisa smáhýsi á lóðinni Reykjavíkurvegi 31 og í því skyni hafi þeir óskað eftir því að lóðinni yrði skipt. Vísað sé til þinglýstra heimilda, allt frá árinu 1964, um að ákveðinn hluti lóðarinnar Reykjavíkurvegar 31 tilheyri ekki lóð íbúðarhússins og sé það ágreiningslaust meðal eigenda hússins. Fordæmi séu fyrir því að eignarhald þess lóðarhluta hafi verið á hendi annarra en eigenda hússins. Fyrrum eigandi efri hæðar og riss hafi keypt lóðarhlutann árið 1988 og við það hafi lóðarhlutinn fyrst aftur komist í eigu eiganda íbúðar í húsinu. Ári síðar hafi Reykjavíkurborg samþykkt umsókn þessa fyrrum eiganda um að reisa bílskúr á lóðarhlutanum en ekkert hafi orðið af þeim framkvæmdum. Í þinglýstum skiptasamningi frá 8. júní 1989, sem allir eigendur íbúðarhússins utan einn hafi undirritað, komi fram að lóðin sem húsið standi á sé 900 m² og skiptist í tvo jafna hluta, lóðarhluta A, sem sé 450 m² og skiptist á milli húseigenda í samræmi við eignarhluta þeirra í húseigninni, og lóðarhluta B, sem einnig sé 450 m² og sé í eigu einstaklings. Þá hafi núverandi eigandi þeirrar íbúðar sem fyrri eigandi undirritaði ekki framangreindan skiptasamning nú veitt samþykki sitt fyrir skiptingu lóðar þeirrar sem tilheyri húseigninni og ritað undir yfirlýsingu þess efnis.

Í kjölfar þess að kærendur hefðu veitt því athygli að skráning Reykjavíkurvegar 31b hjá Þjóðskrá væri ófrágengin hefðu þeir fengið henni breytt. Þegar í ljós hefði komið að hjá borginni væri lóðin Reykjavíkurvegur 31 enn skráð 900 m² hefðu kærendur sent umsókn um skiptingu lóðarinnar til skipulagsfulltrúa Reykjavíkur.

Kærendur hafi með kaupsamningi hinn 4. júní 2021 selt íbúð sína í húsinu að Reykjavíkurvegi 31. Í samningnum sé fyrirvari um eignarhald kærenda að lóðinni Reykjavíkurvegi 31b og vilji kærendur tryggja eignarréttindi sín að lóðinni en fulltrúar borgarinnar hafi upplýst kærendur um að þeir gætu misst eignarréttindi sín yfir lóðarhlutanum ef lóðinni væri ekki skipt áður en þeir seldu íbúðina.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Af hálfu borgaryfirvalda er bent á að engin gögn um skráningu lóðarinnar hafi fundist hjá borginni og að skv. 1. mgr. 48. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 sé óheimilt að skipta jörðum, löndum eða lóðum eða breyta landamerkjum og lóðarmörkum nema samþykki sveitarstjórnar komi til. Slíkt samþykki af hálfu Reykjavíkurborgar liggi ekki fyrir og engar skýringar séu á breytingum Þjóðskrár vegna nýskráningar lóðarinnar Reykjavíkurvegar 31b.

Með hinni kærðu ákvörðun hafi umsókn kærenda um breytingu á deiliskipulagi verið synjað með vísan til umsagnar skipulagsfulltrúa frá 30. apríl 2021. Þar komi m.a. fram að rétt væri að hafa forsögu málsins í huga þegar gerð væri grein fyrir afstöðu skipulagsfulltrúa til skiptingar lóðarinnar. Var þar vísað til umsagna skipulagsfulltrúa vegna fyrirspurna kærenda frá 2. febrúar 2018 og 26. febrúar 2021 um leyfi til að byggja smáhýsi á lóðinni. Í fyrri umsögn skipulagsfulltrúa komi m.a. fram að um væri að ræða stóra lóð sem hugsanlega væri hægt að nýta betur og skipta í tvær. Þó væri á lóðinni kvöð um frárennsli sem kæmi í veg fyrir að hægt væri að nýta hluta hennar og að gera þyrfti heildstætt mat á því hvort og hvernig hægt væri að þétta byggð á þessum stað og mikilvægt væri að sátt ríkti um slíka þéttingu. Þá komi fram í seinni umsögninni að engin gögn fyndust um „þessa lóð / lóðparspildu“ í landupplýsingakerfi Reykjavíkur, LUKR, hjá umhverfis- og skipulagssviði og að í fasteignaskrá væru kærendur einungis skráðir sem umráðamenn en ekki þinglýstir eigendur lóðarinnar.

Niðurstaða: Samkvæmt skipulagslögum nr. 123/2010 er skipulag lands innan marka sveitarfélags í höndum sveitarstjórna, sbr. 3. mgr. 3. gr. laganna, og geta þær með því haft áhrif á og þróað byggð og umhverfi með bindandi hætti. Annast þær og bera ábyrgð á gerð aðal- og deiliskipulags skv. 29. og 38. gr. sömu laga og ber við gerð deiliskipulags að byggja á stefnu aðalskipulags. Samkvæmt 48. gr. skipulagslaga er óheimilt að skipta jörðum, löndum eða lóðum eða breyta landamerkjum og lóðamörkum nema samþykki sveitarstjórnar komi til. Við meðferð umsókna um framangreint ber sveitarstjórn að gæta að málsmeðferðarreglum stjórnsýsluréttarins, m.a. hvað varðar rökstuðning ákvörðunar. Þá eru sveitarstjórnir jafnframt bundnar af lögmætisreglu stjórnsýsluréttarins, er felur m.a. í sér að með ákvörðun sé stefnt að lögmætum markmiðum.

Eitt markmiða Aðalskipulags Reykjavíkur 2010–2030 er að skapa heildstæðari og þéttari borgarbyggð og nýta þar með betur land og fjárfestingar í gatna- og veitukerfum og þjónustustofnunum. Er uppbygging á miðlægum svæðum þar sögð vera í algjörum forgangi. Samkvæmt aðalskipulaginu er umrædd lóð í Litla Skerjafirði á svæði sem skilgreint er sem íbúðarbyggð, ÍB6, og tilheyrir vesturbænum, borgarhluta 1. Þar er Litla Skerjafirði lýst sem fullbyggðum og fastmótuðum en í jaðri svæðisins sé þróunarsvæði 4. Á sumum svæða borgarhlutans séu miklir uppbyggingarmöguleikar, einkum á jaðarsvæðum, og er gert ráð fyrir því að íbúðum geti fjölgað um 2.300, þar af um 1.100 íbúðir austan Suðurgötu, í Skerjafirði og Vatnsmýri. Verður ekki séð að umdeild lóðarskipting færi gegn þessum markmiðum eða stefnu gildandi aðalskipulags, en ekki er í gildi deiliskipulag fyrir umrætt svæði.

Í umsögn skipulagsfulltrúa sem vísað var til sem rökstuðnings fyrir hinni kærðu ákvörðun var m.a. vísað til lagnakvaðar sem á lóðinni hvíldi og þess að borginni bæri að þjónusta sérhverja lóð. Ekki verða í því talin felast efnisrök fyrir synjun um skiptingu lóðarinnar að á henni hvíli lagnakvöð enda liggja ekki fyrir neinar mótaðar fyrirætlanir um mannvirkjagerð á lóðinni. Þá verða, án þess að frekari skýringar komi til, ekki heldur talin felast efnisrök í þeim rökstuðningi borgarinnar að uppskipting lóðarinnar samræmist ekki „hagsmunum Reykjavíkurborgar þar sem borginni ber skylda að þjónusta sérhverja lóð á ýmsan hátt.“ Loks kemur fram í umsögn skipulagsfulltrúa að „almennt er ekki gert ráð fyrir skiptingu lóða nema með ákveðnum skilyrðum samkvæmt gildandi Aðalskipulagi Reykjavíkur, sbr. kafla um borgarvernd (í kaflanum Borg fyrir fólk) með vísan í fjölbreytileika byggðarmynsturs innan Hringbrautar, sjá bls. 164.“ Á uppdráttum skipulagsins er svæðið „innan Hringbrautar“ sýnt sem svæði norðan Hringbrautar. Þar sem lóðin Reykjavíkurvegur 31 er ekki „innan Hringbrautar“ samkvæmt aðalskipulaginu byggir rökstuðningur ákvörðunarinnar að því leyti á rangri forsendu.

Að öllu þessu virtu verður að telja að rökstuðningi hinnar kærðu ákvörðunar hafi verið svo áfátt að fallast verður á kröfu kærenda um ógildingu hennar.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi ákvörðun borgarráðs Reykjavíkur frá 20. maí 2021 um að synja um skiptingu lóðarinnar Reykjavíkurvegar 31.

nóv 01

Love0

45/2021 Iðndalur

Með UUA

Fyrir var tekið mál nr. 45/2021, kæra á ákvörðun Heilbrigðiseftirlits Suðurnesja frá 24. mars 2021 um að kæranda sé skylt að hreinsa 2. áfanga lóðarinnar Iðndals 23, Vogum, af úrgangi og rusli og koma í löglega förgun en að öðrum kosti þurfa að sæta því að lóðin verði hreinsuð að tilstuðlan Heilbrigðiseftirlits Suðurnesja.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 15. apríl 2021, er barst nefndinni sama dag, kærir eigandi hluta lóðarinnar Iðndals 23, Vogum, þá ákvörðun Heilbrigðiseftirlits Suðurnesja frá 24. mars 2021 að kæranda sé skylt að hreinsa 2. áfanga lóðarinnar Iðndals 23 af úrgangi og rusli og koma í löglega förgun en að öðrum kosti þurfa að sæta því að lóðin verði hreinsuð að tilstuðlan Heilbrigðiseftirlits Suðurnesja. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Heilbrigðiseftirliti Suðurnesja 14. maí 2021.

Málavextir: Heilbrigðiseftirlit Suðurnesja hefur áður haft afskipti vegna óþrifnaðar á lóðinni Iðndal 23 á árunum 2014 og 2019, en þeim afskiptum lauk ekki með ákvörðunum eða þvingunarráðstöfunum eftirlitsins. Með bréfi, dags. 25. febrúar 2021, gerði Heilbrigðiseftirlit Suðurnesja þá kröfu að allur úrgangur á fyrrgreindri lóð yrði fjarlægður og komið í löglega förgun. Bréfinu var beint til eigenda lóðarinnar, sem eru tveir, og er kærandi annar þeirra. Var veittur fjögurra vikna frestur frá dagsetningu bréfsins til að ljúka verkinu. Þá voru veittar leiðbeiningar um andmælarétt og kæruheimild. Kærandi andmælti kröfunni með bréfi, dags. 16. mars s.á., með þeim rökum að hvorki úrgangurinn né sá hluti lóðarinnar sem úrgangurinn væri á tilheyrði honum. Bréfinu var svarað af hálfu heilbrigðiseftirlitsins 24. s.m. þar sem fram kom að athugasemdum kæranda væri hafnað þar sem um sameiginlega og óskipta lóð væri að ræða.

Málsrök kæranda: Kærandi bendir á að lóðin Iðndalur 23 sé leigulóð frá Vatnsleysustrandarhreppi til 75 ára frá og með 24. júlí 1999 skv. lóðarleigusamningi dags. 1. desember s.á. Samkvæmt 7. og 8. gr. samningsins sé gert ráð fyrir því að fleiri en eitt hús eða önnur mannvirki verði reist á lóðinni og að þau geti gengið kaupum og sölum að undangengnum forkaupsrétti leigusala.

Með eignaskiptayfirlýsingu fyrir lóðina frá 19. apríl 2000, sem þinglýst hafi verið á lóðina 2. maí 2000, hafi lóðinni verið skipt í tvo áfanga. Á 1. áfanga lóðarinnar hafi verið reist hefðbundið stálgrindarhús sem skiptist í fjórar fasteignir með risþaki og sé hlutur 1. áfanga í heildarlóð 40% en hlutur 2. áfanga 60%. Komi fram í eignaskiptayfirlýsingunni að byggingarréttur 2. áfanga fylgi fasteigninni á 1. hæð til hægri, austurenda, hluta 01 0104. Segi í grein 1.8 í athugasemdum að „byggingarréttur 2. áfanga og afnotaréttur þess lóðarhafa fram að byggingu áfangans fylgir fasteign 0104“. Á teikningum sem fylgi eignaskiptayfirlýsingunni sé 2. áfangi lóðarinnar sérgreindur hægra megin, þ.e. austan megin við stálgrindarhúsið næst eignarhluta 0104.

Með kvöð sem lögð hafi verið á lóðina með skjali, dags. 26. september 2007, þinglýstu 28. s.m., hafi hverjum eignarhluta stálgrindarhússins verið veittur sérafnotaréttur af þeim hluta lóðarinnar sem liggi að og beint út frá hverjum eignarhlut. Þá sé ítrekað það sem komi fram í framangreindri eignaskiptayfirlýsingu að byggingarréttur 2. áfanga lóðarinnar fylgi eignarhluta 0104 og sagt að allur umráða- og afnotaréttur byggingarréttar og lóðar sem að honum liggi tilheyri eignarhluta 0104. Þá sé lögð sú kvöð á eigendur eignarhluta 0101, 0102 og 0103 að standa ekki í vegi fyrir heldur samþykkja þær byggingarframkvæmdir sem fyrirhugaðar séu á lóðinni og að sama skapi samþykkja nauðsynlegar breytingar á eignaskiptasamningi til samræmis við þær framkvæmdir. Með eignaskiptayfirlýsingu, dags. 27. september 2007, móttekinni til þinglýsingar 9. október s.á., hafi lóðinni verið skipt upp í sérafnotafleti, sbr. gr. 1.7 og í samræmi við framangreinda kvöð, og staðfest að byggingarréttur 2. áfanga, sem og allur umráða- og afnotaréttur lóðarhlutans, fylgi eign 0104, sbr. gr. 1.8, í samræmi við kvöðina og fyrri eignaskiptayfirlýsingu.

Kærandi sé eigandi að tveimur fasteignum í því stálgrindarhúsi sem reist hafi verið á 1. áfanga lóðarinnar, þ.e. 1. hæðar til vinstri, vesturenda, eignarhluta 0101, og 1. hæðar til vinstri, fyrir miðju, eignarhluta 0102. Þeim eignarhlutum fylgi samkvæmt framangreindum heimildum sérafnotaflötur á þeim hluta lóðarinnar sem liggi að og beint út frá eignarhlutum kæranda. Eigandi 1. hæðar til hægri fyrir miðju, hl. 0103, og 1. hæðar til hægri, austurenda, hl. 0104, sé einkahlutafélag. Eignarhlutum þess félags fylgi samkvæmt framangreindum þinglýstum heimildum sérafnotaflötur á þeim hluta lóðarinnar sem liggi að og beint út frá eignarhlutunum auk þess sem eignarhluta 0104 fylgi allur umráða- og afnotaréttur byggingarréttar og 2. áfanga lóðarinnar.

Samkvæmt 4. gr. laga nr. 26/1994 um fjöleignarhús sé séreign skilgreind sem „afmarkaður hluti af húsi eða lóð eins og honum er lýst í þinglýstri eignaskiptayfirlýsingu, skiptasamningi og/eða öðrum þinglýstum heimildum um húsið ásamt því sem honum fylgir sérstaklega […] lóðarhluti […] eða annað samkvæmt sömu heimildum, ákvæðum laga þessara eða eðli máls“. Í 9. og 10. tölul. 5. gr. laganna segi að séreign teljist hluti lóðar sem sé séreign samkvæmt þinglýstum heimildum eða eðli máls, svo sem ef viðkomandi hafi kostað það. Í 2. mgr. 7. gr. framangreindra laga segi að um sameign sumra sé að ræða þegar lega sameignar eða afnot hennar eða möguleikar til þess séu með þeim hætti að sanngjarnt og eðlilegt sé að hún tilheyri aðeins þeim sem hafi aðgang að henni og notkunarmöguleika. Þá sé kveðið á um það í 9. gr. laganna að við úrlausn þess hvort um séreign eða sameign allra eða sumra sé að ræða skuli m.a. líta til þess hvernig staðið hafi verið að byggingu hússins eða viðkomandi hluta þess og hvernig byggingarkostnaði hafi verið skipt.

Af framangreindum þinglýstum heimildum sem og ákvæðum fjöleignarhúsalaga leiði að 2. áfangi lóðarinnar að Iðndal 23 verði að teljast séreign einkahlutafélagsins. Sé umræddur lóðarhluti sérstaklega afmarkaður á teikningum sem séu hluti þinglýstra eignaskiptayfirlýsinga og tekið fram að einungis eignarhluti 0104 hafi umráða- og afnotarétt að lóðarhlutanum. Þá sé sú kvöð á eigendum annarra eignarhluta að samþykkja fyrirhugaðar byggingarframkvæmdir á 2. áfanga sem og nauðsynlegar breytingar á eignaskiptayfirlýsingu. Með hliðsjón af 2. mgr. 7. gr. fjöleignarhúsalaga geti ekki talist eðlilegt né rökrétt að viðkomandi lóðarhluti teljist í sameign enda hafi kærandi hvorki aðgang né afnotamöguleika að viðkomandi lóðarhluta. Þá sé ljóst að eigandi lóðarhlutans muni standa að og kosta alla uppbyggingu á 2. áfanga lóðarinnar og því eðlilegt með hliðsjón af 9. gr. laganna að líta á þann hluta sem séreign.

Verði ekki fallist á að 2. áfangi lóðarinnar teljist séreign eignarhluta 0104 sé ljóst að lóðarhlutinn sé hluti af sérafnotafleti eignarhluta 0104, sbr. þinglýsta kvöð og eignaskiptayfirlýsingu frá 27. september 2007. Í því felist að eigandi eignarhluta 0104 hafi einkarétt til afnota og umráða yfir þeim hluta lóðarinnar sem teljist til sérafnotaflatar eiganda og leggi þá kvöð á aðra sameigendur að heildarlóðinni að þeir virði umráða- og ákvörðunarrétt sérafnotaréttarhafa. Um leið taki sérafnotaréttarhafi á sig stofn-, viðhalds- og umhirðukostnað við flötinn. Þá hafi aðrir sameigendur að lóðinni ekki almennan umgengnisrétt um sérafnotaflöt sérafnotaréttarhafa. Benda megi m.a. á álit kærunefndar húsamála í málum nr. 132/2018 og 94/2020.

Heilbrigðiseftirlit Suðurnesja byggi kröfu sína á 1. mgr. 18. gr. reglugerðar nr. 941/2002 um hollustuhætti sem og 16. gr. reglugerðar nr. 737/2003 um meðferð úrgangs. Í báðum reglugerðunum sé lögð sú skylda á umráðamann lóðar að halda lóðinni hreinni og snyrtilegri. Sá úrgangur sem gerð sé krafa um að verði fjarlægður sé allur á 2. áfanga lóðarinnar, þ.e. óbyggðu svæði sem liggi að eignarhluta 0104 og tilheyri honum og lúti því alfarið umráðum eiganda þess hluta. Samkvæmt þinglýstum heimildum hafi kærandi engan umráðarétt yfir umræddum 2. áfanga lóðarinnar. Samkvæmt þeim heimildum sem vísað sé til um kröfuna gagnvart kæranda sé það hins vegar skilyrði að sá sem hægt sé að beina slíkri kröfu gegn sé umráðamaður viðkomandi lóðar. Kröfunni sé því ranglega beint að kæranda. Lögtaksréttur geti því ekki stofnast í eignarhluta kæranda í umræddri lóð.

Það leiði af lögmætisreglu íslensks réttar að stjórnvaldsákvarðanir verði að vera í samræmi við lög og eiga sér viðhlítandi stoð í þeim. Að mati kæranda sé ekki lagastoð fyrir kröfu heilbrigðiseftirlitsins á hendur kæranda. Verði talið að svo sé þá leiði af meðalhófsreglu 12. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 að stjórnvaldið skuli velja það úrræði sem vægast sé til að ná því markmiði sem stefnt sé að og gæta hófs við beitingu þess. Af því leiði að beina ætti kröfu um hreinsun 2. áfanga lóðarinnar að þeim aðila sem ábyrgð beri á óþrifnaðnum, en ágreiningslaust sé að það sé ekki kærandi. Kærandi taki undir að tímabært sé að heilbrigðiseftirlitið hlutist til um hreinsun lóðarinnar og að gera beri lögtak fyrir þeim kostnaði sem af því hljótist í eignarhluta umráðamanns og ábyrgðaraðila þess hluta lóðarinnar. Sé ekkert sem standi í vegi fyrir því enda séu hans eignarhlutar sérgreindir í fasteignaskrá og hver með sitt fastanúmer.

Kærandi áskilji sér jafnframt rétt um greiðslu kostnaðar úr hendi Heilbrigðiseftirlits Suðurnesja sem hann muni hafa af máli þessu.

Málsrök Heilbrigðiseftirlits Suðurnesja: Af hálfu heilbrigðiseftirlitsins er bent á að í 1. mgr. 18. gr. reglugerðar nr. 941/2002 um hollustuhætti, sem sett sé með stoð í lögum nr. 7/1998, sé kveðið á um skyldur eiganda eða umráðamanna húss eða mannvirkis til þess að halda eigninni hreinni og snyrtilegri ásamt tilheyrandi lóð þannig að það valdi ekki öðrum ónæði. Samkvæmt 1. mgr. 20. gr. sömu reglugerðar sé enn fremur bannað að skilja eftir, dreifa eða geyma hluti, búnað eða tæki á þann hátt að valdið geti skaða, mengun eða lýti á umhverfinu.

Samkvæmt 16. gr. reglugerðar nr. 737/2003 um meðferð úrgangs sé heilbrigðisnefnd heimilt að láta fara fram hreinsun á lóð eiganda ef þess sé talin þörf. Samkvæmt 21. gr. reglugerðar um hollustuhætti sé heilbrigðisnefnd enn fremur veitt heimild til að láta fjarlægja lausamuni að undangenginni viðvörun. Þá sé heilbrigðisnefnd heimilt að láta vinna verkið á kostnað kæranda, sbr. 61. gr. laga nr. 7/1998. Í 2. mgr. ákvæðisins komi fram að þegar verk það sem heilbrigðisnefnd láti vinna sé komið til vegna vanhirðu og óþrifa eða heilsuspillandi aðstæðna í húsi, á lóð eða í farartæki sé kostnaður tryggður með lögveðsrétti í viðkomandi húsi, lóð eða farartæki í tvö ár eftir að greiðslu hafi verið krafist.

Í kæru sé á það bent að sá úrgangur og óþrifnaður sem heilbrigðiseftirlitið geri athugasemdir við sé allur á svokölluðum 2. áfanga lóðarinnar, sem sé enn óbyggður og tilheyri sameiganda kæranda. Heilbrigðiseftirlitið bendi á að óháð byggingaráföngum lóðarinnar sé hún ein óskipt lóð og ekki sé hægt að gera greinarmun á 1. og 2. áfanga lóðarinnar hvað skyldur samkvæmt lögum nr. 7/1998, reglugerð nr. 941/2002 og reglugerð nr. 737/2002 varði. Samkvæmt þinglýstum heimildum sé lóðin Iðndalur 23 í Vogum ein óskipt lóð. Á lóðinni standi iðnaðarhús sem sé einn matshluti og skiptist í fjórar eignir. Fram komi í eignaskiptayfirlýsingu að eignarhlutar séu fjórir og hlutdeild hvers eignarhluta í óskiptri lóð sem reiknuð sé í ákveðnu hlutfalli en lóðinni sé ekki skipt upp að öðru leyti. Í kvöð sem þinglýst sé á fasteignina komi fram að hver eignarhluti fái sérafnotarétt af „þeim hluta lóðarinnar sem liggur að og beint út frá hverjum eignarhlut“.

Í 4. gr. laga um fjöleignarhús nr. 26/1994 sé séreign skilgreind sem „afmarkaður hluti af húsi eða lóð eins og honum er lýst í þinglýstri eignaskiptayfirlýsingu, skiptasamningi og/eða öðrum þinglýstum heimildum um húsið ásamt því sem honum fylgir sérstaklega hvort heldur er húsrými í húsinu sjálfu, bílskúr á lóð þess eða sameiginlegri lóð margra húsa, lóðarhluti, búnaður eða annað samkvæmt sömu heimildum, ákvæðum laga þessara eða eðli máls“. Ekki verði ráðið af eignaskiptayfirlýsingu að um séreign sé að ræða í skilningi 4. gr. fjöleignarhúsalaga.

Í tilvitnaðri eignaskiptayfirlýsingu komi fram að þeir eignarhlutar hússins sem tilheyri kæranda séu annars vegar 9,88% og hins vegar 10,12% af sameiginlegri lóð. Samtals tilheyri mannvirkjum kæranda 20% hlutdeild í heildarlóð. Fyrir liggi í málinu loftmyndir sem sýni óþrifnað á lóðinni ásamt lóðaruppdrætti frá byggingarfulltrúa sem sýni mörk umræddrar lóðar. Áfangaskipting byggingarframkvæmda hafi í sjálfu sér ekkert með málið að gera. Óumdeilt sé að lóðin sé í vanhirðu, til lýta fyrir umhverfið og að mengunarhætta stafi af úrgangi sem þar sé geymdur, þannig að skilyrði framangreindra réttarheimilda séu uppfyllt til að krefjast hreinsunar lóðarinnar.

Heilbrigðiseftirlitið veki athygli á því að í tilvitnaðri kvöð komi það eitt fram að lögð sé sú kvöð á sameigendur að eigendur hafi tiltekinn afnotarétt af sameiginlegri lóð. Þá sé tekið fram að byggingarréttur á 2. áfanga lóðarinnar tilheyri eign 01 0104. Jafnframt hafi verið kveðið á um umferðarrétt annarra eigenda um þessa sérafnotafleti. Telja verði að í þessari kvaðasetningu hafi ekki verið stofnað til séreignarréttar í skilningi laga um fjöleignarhús heldur tiltekins afnotaréttar af sameign. Heilbrigðiseftirlitið vísi hér m.a. til álits kærunefndar fjöleignarhúsamála í máli nr. 94/2020, sem kærandi vísi einnig til, þar sem segi um sérafnotafleti lóða í fjöleignarhúsum skv. eignaskiptayfirlýsingu: „Sá réttur felur ekki í sér séreignarétt, samkvæmt skilningi 4. gr. fjöleignarhúsalaga, nr. 26/1994, yfir viðkomandi fleti heldur einungis afnotarétt, þ.e. kvöð á aðra sameigendur að lóðinni að þeir virði umráða- og ákvörðunarrétti sérafnotaréttarhafa. Um leið tekur sérafnotaréttarhafi á sig stofn-, viðhalds og umhirðukostnað við flötinn“. Hér vísist einnig til álits í máli nr. 82/2020 og dóms Hæstaréttar Íslands í máli nr. 388/2010.

Af framangreindu leiði að sá hluti lóðarinnar þar sem úrgang og óþrifnað sé að finna, þ.e. 2. áfangi lóðarinnar, geti ekki talist séreign eiganda eignarhluta 0104 í skilningi fjöleignarhúsalaga. Bent sé á að skyldur lóðarhafa gagnvart samfélaginu séu opinbers réttar eðlis og byggist á lögum nr. 7/1998 og lögum nr. 55/2003 um meðhöndlun úrgangs. Lögin og reglugerðir settar samkvæmt þeim geri kröfur til eigenda og umráðamanna lóða en fjalli ekki um innbyrðis réttarstöðu eigenda og notkunarheimildir þeirra samkvæmt fjöleignarhúsalögum, eignaskiptasamningum og þinglesnum kvöðum. Óumdeilt sé í málinu að úrgangur og óþrifnaður sé innan lóðarmarka Iðndals 23 og heilbrigðiseftirlitið þurfi ekki að greina á milli hvar hann sé staðsettur á hinni óskiptu lóð eða hver sé eigandi úrgangsins. Skyldan til að virða lög um hollustuhætti og meðferð úrgangs hvíli á eigendum lóðarinnar. Heilbrigðiseftirlitið geti því ekki annað, miðað við gildandi lög og reglugerðir, en að beina kröfu um hreinsun að öllum þinglýstum eigendum.

Samkvæmt þinglýstum heimildum sé heildarlóðinni Iðndal 23 ekki skipt upp þótt kveðið sé á um afnotarétt af tilteknum hluta hennar. Mörk sérafnotaflata séu ekki alveg ljós en hafi ekki sjálfstæða þýðingu þar sem lóðin sé sameiginleg og óskipt. Eigendur beri því sameiginlega ábyrgð gagnvart heilbrigðiseftirlitinu á því að lögbundnar kröfur til lóðarinnar séu uppfylltar. Athugasemdir heilbrigðiseftirlitsins snúi að úrgangi og óþrifnaði á sameiginlegri lóð og hafi því ekki verið hjá því komist að beina áskorun til allra eigenda lóðarinnar til að bæta úr innan gefins frests. Þá leggist lögveð skv. 2. mgr. 71. gr. laga nr. 7/1998 á heildarlóðina vegna kostnaðar sem falli til ef til þvingunarúrræða þurfi að koma. Skyldur eigenda lóðarinnar séu einnig skýrar.

Hin kærða ákvörðun hafi byggst á skýrum laga- og reglugerðarheimildum og sé því fullnægjandi lagastoð fyrir henni. Um sjónarmið kæranda um meðalhóf skuli tekið fram að heilbrigðiseftirlitið beini kröfu jafnt til allra þinglýstra eigenda að þeirri lóð þar sem úrgangur og óþrifnaður séu til staðar. Ef eigendur verði ekki við lögmætum kröfum heilbrigðiseftirlitsins eigi stjórnvaldið ekki annarra kosta völ en að láta fara fram hreinsun á kostnað eigenda, eins og réttarheimildir greini. Af þeim sökum verði ekki séð hvernig meðalhófs hafi ekki verið gætt.

Heilbrigðiseftirlitið bendi jafnframt á þá meginreglu að aðilar verði sjálfir að bera kostnað sinn af málsmeðferð innan stjórnsýslunnar. Samkvæmt lögum nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála hafi nefndin ekki heimild til að úrskurða málskostnað.

Viðbótarathugasemdir kæranda: Kærandi bendir á að afskipti Heilbrigðiseftirlits Suðurnesja af umræddri lóð nái a.m.k. aftur til 20. mars 2014 þegar gerð hafi verið krafa um að kærandi fjarlægði tiltekna muni af lóðarhluta eiganda eignarhluta 0104. Kærandi hafi mótmælt þeirri kröfu í bréfi, dags. 11. apríl s.á., með sömu rökum og í máli þessu en jafnframt fagnað því að heilbrigðiseftirlitið vildi hreinsa svæðið af því rusli sem þar lægi enda væri það hvorki á ábyrgð kæranda né á þeim hluta lóðarinnar sem hann hefði umráð yfir. Ekki hafi verið gerðar athugasemdir við röksemdir kæranda eða þeim mótmælt og hafi hann því talið að fallist hafi verið á þær og málinu lokið. Það hafi því komið á óvart þegar kærandi hafi fengið ný bréf frá heilbrigðiseftirlitinu árin 2019 og 2021. Í bréfum þessum sé röksemdarfærslum kæranda í engu svarað. Ekki hafi því verið gætt að meginreglum um málsmeðferð stjórnvalda og ómaklegt að ýja að því í greinargerð að kærandi eigi á einhvern hátt sök á því ástandi sem ríki á þeim hluta lóðarinnar sem einkahlutafélagið hafi umráð yfir. Ef meginreglum stjórnsýsluréttar um rannsóknarskyldu, andmælarétt, meðalhóf og málshraða hefði verið sinnt væri ekki um „viðvarandi vandamál að ræða“, eins og haldið sé fram í greinargerð.

Þrátt fyrir að umrædd lóð hafi verið óskipt þegar hún hafi verið leigð með lóðarleigusamningi 1. desember 1999 hafi henni nú verið skipt með þeim löggerningum sem þinglýst hafi verið á lóðina og ekki verði litið fram hjá. Ákvæði 1. mgr. 18. gr. reglugerðar nr. 941/2002 um hollustuhætti og 16. gr. reglugerðar nr. 737/2003 um meðferð úrgangs geri ráð fyrir því að umráðamenn séu ábyrgir fyrir því að halda lóð sinni snyrtilegri. Svo sem grein hafi verið gerð fyrir í kæru hafi umráð að einstökum hlutum lóðarinnar verið afmörkuð. Með hliðsjón af framangreindum löggerningum sem afmarki umráðarétt núverandi eiganda, orðalagi umræddra reglugerðarákvæða sem og reglum um meðalhóf hljóti heilbrigðiseftirlitið að eiga að beina kröfu um hreinsun að þeim aðila sem ábyrgð beri á óþrifnaði á þeim lóðarhluta sem hann fari með umráð yfir en ekki aðilum sem fari með umráð yfir öðrum afmörkuðum hlutum viðkomandi lóðar. Neyðist heilbrigðiseftirlitið til að hlutast til um hreinsun lóðarinnar hljóti því að vera skylt að gera lögtak eingöngu í þeim eignarhlutum sem tilheyri hinum eigandanum, en ekki í eignarhlutum kæranda.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um heimild Heilbrigðiseftirlits Suðurnesja til að krefjast þess af kæranda að hann hreinsi lóðina Iðndal 23, Vogum, af úrgangi og komi honum í löglega förgun. Kærandi telur kröfunni ranglega að sér beint þar sem hann hvorki eigi úrganginn né hafi umráð þess hluta lóðarinnar þar sem úrgangur sé.

Heilbrigðiseftirlitið byggir fyrrgreinda ákvörðun sína á 1. mgr. 18. gr. reglugerðar nr. 941/2002 um hollustuhætti þar sem segir: „Eigandi eða umráðamaður húss eða mannvirkis skal halda eigninni hreinni og snyrtilegri ásamt tilheyrandi lóð og girðingum, þannig að ekki valdi öðrum ónæði.“ Eftirlitið vísar einnig um ákvörðun sína til 1. mgr. 20. gr. sömu reglugerðar þar sem kemur fram: „Bannað er að skilja eftir, flytja, dreifa eða geyma hluti, búnað eða tæki á þann hátt að valdið geti skaða, mengun eða lýti á umhverfinu. Þetta gildir jafnt um smærri sem stærri hluti.“ Heilbrigðiseftirlitið vísar og í ákvörðun sinni til 16. gr. reglugerðar nr. 737/2003 um meðferð úrgangs. Í 1. mgr. þeirrar greinar segir að umráðamönnum lóða sé skylt að halda þeim hreinum og snyrtilegum. Þá er í 3. mgr. mælt fyrir um að heilbrigðisnefnd geti krafist lagfæringa og viðgerða á lóðum, girðingum og mannvirkjum, ef nauðsynlegt þyki til þrifnaðar eða ef ástand þeirra sé til lýta fyrir umhverfið. Einnig er skv. 4. mgr. m.a. heimilt að fyrirskipa hreinsun lóða og lendna og getur heilbrigðisnefnd látið hreinsa einkalóðir á kostnað eigenda telji nefndin þess þörf vegna mengunar og óhollustu samkvæmt 5. mgr. ákvæðisins. Loks var ákvörðun heilbrigðiseftirlitsins talin eiga sér stoð í 21. gr. reglugerðar um hollustuhætti þar sem segir: „Heilbrigðisnefnd er heimilt að láta fjarlægja lausamuni, númerslausar bifreiðar, bílflök og sambærilega hluti á almannafæri að undangenginni viðvörun, svo sem með álímingarmiða með aðvörunarorðum.“ Framangreind ákvæði gera ráð fyrir að krafa heilbrigðisnefndar beinist að eiganda eða umráðamanni lóðar.

Samkvæmt fyrirliggjandi gögnum er lóðin Iðndalur 23 leigulóð í eigu Vatnsleysustrandarhrepps sem leigð hefur verið til 75 ára frá og með 24. júlí 1999 samkvæmt lóðarleigusamningi, dags. 1. desember s.á. Leigutakar lóðarinnar eru kærandi og einn annar aðili, en þeir eiga jafnframt hús sem stendur á lóðinni. Í eignaskiptayfirlýsingu fyrir lóðina, dags. 19. apríl 2000, kemur fram að um einn matshluta sé að ræða. Matshlutinn skiptist í tvo áfanga. Sé áætluð hlutdeild 1. áfanga í heildarlóð 40% og 2. áfanga 60%. Endurskoða skuli skiptinguna þegar komi til byggingar á 2. áfanga. Eitt hús sé á lóðinni með fjórum fasteignum: 0101, 0102, 0103 og 0104 og er hlutdeild hvers eignarhluta í húsinu og í heildarlóð eftir nánar tilgreindum hlutfallstölum. Samkvæmt gr. 1.7. í eignaskiptayfirlýsingunni er lóðin í óskiptri sameign og hlutdeild hverrar fasteignar í henni eins og áður greinir. Eðli máls samkvæmt fylgi hverri fasteign umhirða og umráðaréttur yfir lóðarspildunni sunnan við hana að götu og beri hún allan kostnað þar af. Í gr. 1.8. er svo tekið fram að byggingarréttur 2. áfanga og afnotaréttur þess lóðarhluta fram að byggingu áfangans fylgi fasteign 0104.

Kvöð var sett á lóðina Iðndal 23 hinn 26. september 2007 samhliða nýrri eignaskiptayfirlýsingu, dags. 27. s.m. Í yfirlýsingu um kvöðina kemur fram að sú breyting sé gerð frá fyrri eignaskiptasamningi að hver eignarhluti fái sérafnotarétt af þeim hluta lóðarinnar sem liggi að og beint út frá hverjum eignarhluta. Þó verði sameiginlegur umferðarréttur allra eignarhluta meðfram bílastæðum á baklóðinni meðfram eignum 0101, 0102 og 0103. Þar segir einnig að í eldri samningi fylgi byggingarréttur endaeiningu merktri 0104 sem liggi að hinum óbyggða hluta lóðarinnar. Verði það þannig áfram og tilheyri allur umráða- og afnotaréttur byggingarréttar og lóðar sem að honum liggi eignarhluta 0104. Eigendur eignarhluta 0101, 0102 og 0103 skuldbindi sig til að standa ekki í vegi fyrir og samþykkja þær byggingarframkvæmdir sem fyrirhugaðar séu á lóðinni og fáist samþykktar af byggingar- og skipulagsyfirvöldum í Vogum og að sama skapi samþykki nauðsynlegar breytingar á eignaskiptasamningi til samræmis við þær framkvæmdir og aukið byggingarmagn á lóðinni, enda verði engin breyting á séreignar- eða afnotarétti þessara hluta fyrir utan breytingar á hlutfallstölum.

Í 1. mgr. 16. gr. reglugerðar um meðferð úrgangs er kveðið á um að umráðamönnum lóða sé skylt að halda þeim hreinum og snyrtilegum. Lóðin Iðndalur 23 skiptist í sérafnotafleti samkvæmt þinglýstri eignaskiptayfirlýsingu og kvöð, eins og fyrr greinir. Samkvæmt 1. mgr. 10. gr. laga um fjöleignarhús nr. 26/1994 er eign í fjöleignarhúsi með þrennu móti, þ.e. séreign, sameign allra eigenda og sameign sumra eigenda. Sérafnotafletir eru þar ekki taldir upp sem sérstakt eignarform. Samkvæmt 1. mgr. 6. gr. og 5. tölul. 8. gr. laganna er öll lóð húss sameign sem ekki er ótvírætt séreign samkvæmt þinglýstum heimildum. Fjallað er um hugtakið séreign í 4. gr. fjöleignarhúsalaga. Þar kemur fram að séreign samkvæmt lögunum sé afmarkaður hluti af húsi eða lóð eins og honum sé lýst í þinglýstri eignaskiptayfirlýsingu, skiptasamningi og/eða öðrum þinglýstum heimildum um húsið. Í áðurnefndri þinglýstri kvöð, dags. 26. september 2007, kemur fram að „[í] eldri samningi fylgir byggingarréttur endaeiningu merkt 0104 sem liggur að hinum óbyggða hluta lóðarinnar og verður það þannig áfram og tilheyrir allur umráða og afnotaréttur byggingarréttar og lóðar sem að honum liggur eignarhluta 0104.“ Eru því til staðar þinglýstar heimildir sem kveða á um með skýrum hætti að umráðaréttur yfir óbyggða hluta lóðarinnar, þar sem hinn umdeilda úrgang er að finna, tilheyri eignarhluta 0104.

Líkt og áður segir leggur 1. mgr. 18. gr. reglugerðar um hollustuhætti þær skyldur á herðar eiganda eða umráðamanns húss eða mannvirkis að halda eigninni hreinni og snyrtilegri ásamt „tilheyrandi lóð“. Óumdeilt er að kærandi er bæði eigandi og umráðamaður eignarhluta 0101 og 0102 í því húsi er stendur á lóðinni Iðndal 23. Samkvæmt tilvitnaðri 1. mgr. 18. gr. ber kæranda því að halda „tilheyrandi lóð“ hreinni. Deilan í máli þessu snýst því um það hvort sá hluti lóðar Iðndals 23, þar sem úrgang er að finna, tilheyri eignarhluta 0101 og 0102 í skilningi framangreinds ákvæðis. Samkvæmt fyrrgreindri kvöð tilheyrir „allur umráða- og afnotaréttur byggingarréttar og lóðar“ eignarhluta 0104. Samkvæmt 1. mgr. 9. gr. fjöleignarhúsalaga skal við úrlausn þess hvort um séreign eða sameign fjöleignarhúss sé að ræða, auk þess sem geti í 4.-8. gr. laganna, líta til þess hvernig staðið hafi verið að byggingu hússins eða viðkomandi hluta þess og hvernig byggingarkostnaði hafi verið skipt. Samkvæmt þinglýstri eignarskiptayfirlýsingu fylgir allur byggingarréttur 2. áfanga eignarhluta 0104.

Samkvæmt framangreindum þinglýstum heimildum liggur fyrir að kærandi hefur ekki umráð þess lóðarhluta sem hér um ræðir eða lausafjármuna sem þar kunna að finnast. Verður því að telja að Heilbrigðiseftirliti Suðurnesja hafi ekki verið rétt að gera kröfu til þess að hann hreinsaði lóðarhlutann.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi ákvörðun Heilbrigðiseftirlits Suðurnesja frá 24. mars 2021 um að kæranda sé skylt að hreinsa 2. áfanga lóðarinnar Iðndals 23, Vogum, af úrgangi og rusli og koma í löglega förgun.

okt 28

Love0

91/2021 Kiðjaberg

Með UUA

Árið 2021, föstudaginn 22. október, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mættir voru Ómar Stefánsson varaformaður, Ásgeir Magnússon, fyrrverandi dómstjóri, og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 91/2021, kæra á ákvörðun sveitarstjórnar Grímsnes- og Grafningshrepps frá 21. apríl 2021 um að samþykkja breytingu á deiliskipulagi Kiðjabergs.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 21. júní 2021, er barst nefndinni sama dag, kærir eigandi lóðar nr. 111 í Kiðjabergi þá ákvörðun sveitarstjórnar Grímsnes- og Grafningshrepps frá 21. apríl 2021 að samþykkja breytingu á deiliskipulagi Kiðjabergs. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi. Þess var jafnframt krafist að réttaráhrifum deiliskipulagsbreytingarinnar yrði frestað á meðan málið væri til meðferðar hjá úrskurðarnefndinni. Þeirri kröfu var hafnað með úrskurði nefndarinnar uppkveðnum 21. júní 2021.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Grímsnes- og Grafningshreppi 13. september 2021.

Málavextir: Á fundi skipulagsnefndar umhverfis- og tæknisviðs uppsveita 9. september 2020 var fjallað um fyrirspurn eiganda frístundalóðar nr. 110 í Kiðjabergi varðandi stækkun byggingarreits lóðarinnar. Með bókun nefndarinnar var mælst til þess að sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps samþykkti breytingar á deiliskipulagi lóðarinnar með fyrirvara um uppfærð gögn. Sveitarstjórn staðfesti bókun nefndarinnar á fundi sínum 16. s.m. og samþykkti að málið skyldi fá meðferð á grundvelli 2. mgr. 43. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 um óverulega breytingu á deiliskipulagi og að grenndarkynningin skyldi ná til næstu nágranna og landeigenda. Í kjölfar grenndarkynningar kom í ljós misræmi milli deiliskipulags og þinglýstra heimilda lóðarhafa á svæðinu. Á fundi skipulagsnefndar 10. febrúar 2021 var lögð fram umsókn frá Kiðjabergsfélaginu um leiðréttingu á deiliskipulagi Kiðjabergs. Í umsókninni kom fram að þegar deiliskipulag Kiðjabergs hefði verið uppfært frá handteiknuðu í stafrænt form hefðu orðið þau mistök að ein lóðin hefði verið teiknuð 4 m of breið. Það hefði orðið til þess að hliðrun hefði orðið á teiknigrunni fleiri lóða. Var þess farið á leit að stærðir lóða nr. 108, 109, 110 og 111 yrðu leiðréttar í samræmi við þinglýst skjöl og núverandi kvaðir deiliskipulags. Samhliða yrði byggingarreitur á lóð nr. 110 stækkaður í takt við umsókn þess efnis. Mæltist skipulagsnefnd til þess við sveitarstjórn að hún samþykkti viðkomandi breytingar á deiliskipulagi svæðisins. Á fundi sveitarstjórnar 17. s.m. var niðurstaða skipulagsnefndar samþykkt með bókun um að málið fengi málsmeðferð á grundvelli 2. mgr. 43. gr. skipulagslaga um óverulega breytingu á deiliskipulagi og yrði grenndarkynnt hlutaðeigandi lóðarhöfum. Var breytingartillaga deiliskipulagsins grenndarkynnt með athugasemdafresti frá 23. febrúar til 25. mars s.á. og bárust athugasemdir frá kæranda 29. mars s.á. Málið var tekið fyrir í skipulagsnefnd 15. apríl s.á. þar sem tekin var afstaða til framkominna athugasemda með bókun og var hún staðfest í sveitarstjórn 21. apríl s.á. Kæranda var kynnt niðurstaða sveitarstjórnar með tölvupósti 4. maí 2021, auk þess sem samhliða var send tilkynning í bréfpósti. Deiliskipulagsbreytingin öðlaðist gildi með birtingu auglýsingar í B-deild Stjórnartíðinda 21. maí 2021.

Málsrök kæranda: Kærandi bendir á að mál þetta eigi sér nokkra forsögu, en deilur hafi verið um deiliskipulagsákvarðanir sveitarstjórnar Grímsnes- og Grafningshrepps er varði frístundasvæði í landi Kiðjabergs. Mikið og freklega hafi verið þrengt að lóð kæranda í gegnum árin með breytingum á skipulagi og framkvæmdum og ekkert tillit hafi verið tekið til athugasemda og mótmæla. Kærandi hefði óskað eftir frekari gögnum í kjölfar grenndarkynningar í október 2020, s.s. gögn um hnitsetningu lóða nr. 108-112, uppdráttum þar sem lóð nr. 112 sæist, hnitsetningu húsa á lóðum nr. 109, 110 og 112 og mælistikum á lóðamörk. Aðeins hnitsetningar lóða nr. 109-111 hefðu borist við grenndarkynningu deiliskipulagsins. Skipulagsfulltrúi hafi upplýst á kynningartíma að skekkjur hefðu komið í ljós við nánari skoðun og verið væri að útbúa ný gögn. Gögnin hefðu ekki borist fyrir lok athugasemdarfrests kynningar og aðeins að hluta fyrir samþykkt deiliskipulags. Mælistikur sem sýndu lóðamörk greinilega hafi ekki verið settar út. Þá hafi byggingarreitur á lóð nr. 110 verið stækkaður um fimm metra í átt að lóðarmörkum. Ekki séu fordæmi fyrir því að byggingarreitir séu færðir þetta nálægt öðrum lóðum og verið sé að ganga á réttindi kæranda enn einu sinni. Komið hafi verið til móts við óskir annarra lóðareigenda hvað eftir annað en brotið gegn grenndarrétti og friðhelgi eignarréttar kæranda.

Málsrök Grímsnes- og Grafningshrepps: Sveitarfélagið bendir á að málsrök kæranda taki fyrst og síðast til eldri mála sem ekki falli undir hina kærðu ákvörðun. Fyrir liggi hverjar þinglýstar eignarheimildir lóða á svæðinu séu og þar á meðal sé lóðarleigusamningur á milli kæranda og Kiðjabergsfélagsins ehf. sem sé eigandi upprunalandsins. Af þeim gögnum megi ætla að málsettar stærðir lóða á svæðinu liggi fyrir og að breidd lóðar nr. 111 eigi að vera 50 m en ekki 54 m, eins og tilgreint hafi verið í deiliskipulagi. Ekkert liggi fyrir um að breytingar hafi verið gerðar á stærðarmörkum lóðanna sem skýri eða réttlæti þá stærð sem tilgreind hafi verið í deiliskipulaginu. Misræmið kunni að hafa áhrif á byggingarheimildir aðliggjandi lóða þar sem byggingarreitir skerðist í samræmi við skilgreind lóðamörk samkvæmt deiliskipulagi.

Bent sé á að deiliskipulagsákvarðanir geti ekki falið í sér ráðstöfun eignarréttinda að íslenskum rétti. Þannig geti deiliskipulag eitt og sér ekki markað stærð lóða sem séu í einkaeigu heldur verði deiliskipulagið að endurspegla þinglýstar eignarheimildir. Ef misræmi sé á milli tilgreindrar stærðar lóðar í deiliskipulagi annars vegar og þinglýstra eignarheimilda hins vegar gildi hinar þinglýstu eignarheimildir. Hin kærða deiliskipulagsbreyting hafi fyrst og fremst snúist um að lagfæra þau mörk sem birst hafi í deiliskipulagi svæðisins í takt við þinglýstar eignarheimildir og lóðarleigusamning sem taki til lóðar nr. 111. Mælingar sem gerðar hafi verið hafi staðfest að skekkja væri á milli raunverulegra lóðamarka og marka samkvæmt deiliskipulagi. Ekki sé verið að skerða eignarréttindi kæranda með hinni kærðu ákvörðun. Úrskurðarnefndin sé ekki til þess bær að lögum að skera úr um ágreining um bein eða óbein eignarréttindi, svo sem um stærð lóða eða eignarlanda, en slíkan ágreining verði eftir atvikum að leiða til lykta fyrir dómstólum.

Breytingar á byggingarreit lóðar nr. 110 hafi engin grenndaráhrif gagnvart lóð nr. 111 enda séu byggingarreitir lóðanna ekki samliggjandi auk þess sem hús kæranda standi í 115 m fjarlægð frá umræddum byggingarreit.

Athugasemdir leyfishafa: Eigandi lóðar nr. 110 í Kiðjabergi vísar til þess að það sem kærandi hafi ekki borið fram athugasemdir við skipulagsnefnd og sveitarstjórn fyrr en að liðnum athugasemdafresti eigi að vísa kærunni frá úrskurðarnefndinni án frekari umfjöllunar.

Viðbótarathugasemdir kæranda: Kærandi vísar til þess að sveitarfélagið haldi því ranglega fram að kæran snúi einungis að eldra skipulagi. Nýja skipulagið byggi á breytingum sem gerðar hafi verið með skipulagi árið 2015 og felli úr gildi breytingar á stærð lóðar kæranda. Enn sé óljóst hvaða breytingar sé verið að gera í Kiðjabergi og að sveitarfélagið hafi ekki sent gögn sem skýri málið. Það hafi ekki orðið við beiðnum um frekari gögn en svo virðist sem verið sé að færa lóð nr. 111 í norðaustur inn á aðra lóð og færa tvær aðlægar lóðir inn á lóð nr. 111. Stikur hafi ekki verið settar út til afmörkunar lóða fyrr en 28. september 2021 eftir ítrekaðar beiðnir. Þá hafi einungis verið settar út fjórar stikur við horn lóðar nr. 111 en engar til að afmarka aðlægar lóðir. Samkvæmt myndum af stikunum sé lóð nr. 111 komin langt inn á lóð nr. 112. Telur kærandi jafnvel að rangir hnitpunktar hafi verið settir út en skipulagsfulltrúi hafi hvorki svarað fyrirspurn um það né beiðni um frekari gögn. Myndir virðist ekki samræmast hnitunum á loftmynd. Lóð kæranda hafi allt frá upphafi mælst 50 m breið og sé hún með gróðurbeltum á langhliðum. Því sé mótmælt að sveitarfélaginu hafi ekki borist umsóknir um lóðarstækkun, en margar beiðnir og umræður um lóðarstækkun hafi verið til umfjöllunar af fulltrúum sveitarfélagsins. Lóðin hafi svo verið stækkuð í 7.561 m² með deiliskipulagi árið 2015.

—–

Færð hafa verið fram ítarlegri rök í máli þessu sem ekki verða rakin nánar en úrskurðarnefndin hefur haft þau til hliðsjónar við úrlausn málsins.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um lögmæti ákvörðunar sveitarstjórnar Grímsnes- og Grafningshrepps um breytingu á deiliskipulagi Kiðjabergs er lýtur m.a. að því að tilgreindri stærð leigulóðar kæranda sé breytt úr 7.561 m² í 6.150 m².

Árið 2015 var gildandi deiliskipulag Kiðjabergs tekið til endurskoðunar og tók breytt deiliskipulag svæðisins gildi með auglýsingu í B-deild Stjórnartíðinda 25. september 2015. Með deiliskipulagsbreytingunni var lóð nr. 111 í Kiðjabergi stækkuð úr 6.762 m² í 7.561 m² til að koma til móts við óskir kæranda þar um. Í úrskurði úrskurðarnefndarinnar frá 29. september 2017, er varðaði hið endurskoðaða deiliskipulag frá 2015, sagði svo um stækkun lóðar kæranda: „Tilkall kæranda til stærri lóðar ræðst af samningi hans við landeiganda, en hvorki beinum né óbeinum eignarréttindum verður ráðstafað með deiliskipulagi.“

Í hinni umdeildu deiliskipulagsbreytingu kemur fram að markalínur lóða nr. 108, 109, 110 og 111 hafi ekki verið réttar á teiknigrunni miðað við þinglýst skjöl. Hafi lóðirnar því verið mældar upp á staðnum og hnitsettar á uppdrætti til samræmis við skjölin. Með skipulagsbreytingunni sé verið að leiðrétta framangreint misræmi. Um lóð nr. 111 segir enn fremur „Lóðin er á teikningu 7561 m2 en er skv. þinglýstum skjölum 6150 m2. Um 4 metra hliðrun er á teiknigrunni sem er leiðrétt, en lóðin var teiknuð á teiknigrunni 64 metrar á breidd en áttu að vera 60 metrar sbr. þinglýst gögn. Lóðin er leiðrétt í 6150 m2.“

Samkvæmt þinglýstum heimildum um umrædda lóð, þ.e. lóðaleigusamningi, dags. 19. júlí 1990, og stofnskjali lóðarinnar, dags. 21. júní 2005, er stærð hennar 6.150 m² og liggja engar þinglýstar heimildir fyrir sem skýra stækkun lóðarinnar við deiliskipulagsbreytinguna árið 2015. Deiliskipulag getur hvorki myndað né fellt niður bein eða óbein eignarréttindi, svo sem lóðarréttindi, sem byggjast á einkaréttarlegum samningum, ýmist um kaup á eignarlandi eða um leigu lóðarréttinda. Þinglýstar heimildir um lóðarréttindi, hvort sem um eignarland eða leigulóð er að ræða, eru stofnskjöl slíkra réttinda. Stækkun lóðar nr. 111 samkvæmt deiliskipulagi getur því ekki skapað eignarréttindi umfram þinglýstar heimildir.

Úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála starfar samkvæmt lögum nr. 130/2011 og hefur það hlutverk að úrskurða í kærumálum vegna stjórnvaldsákvarðana og ágreiningsmálum vegna annarra úrlausnaratriða á sviði umhverfis- og auðlindamála eftir því sem mælt er fyrir um í lögum á því sviði. Er það því ekki á færi nefndarinnar að taka til úrlausnar álitamál er snúa að beinum eða óbeinum eignarréttindum og gildi þinglýstra heimilda í því sambandi.

Með hinni kærðu deiliskipulagsbreytingu var byggingarreitur á lóð nr. 110 stækkaður. Sú breyting verður ekki talin hafa áhrif á grenndarhagsmuni kæranda enda mun hús kæranda vera í um 115 m fjarlægð frá umræddum byggingarreit.

Með vísan til þess sem að framan er rakið liggja ekki fyrir þeir annmarkar á hinni kærðu ákvörðun sem leitt geta til ógildingar hennar.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um ógildingu ákvörðunar sveitarstjórnar Grímsnes- og Grafningshrepps frá 21. apríl 2021 um að samþykkja breytingu á deiliskipulagi Kiðjabergs í nefndum hreppi.

okt 28

Love0

72 og 100/2021 Lyngás

Með UUA

Fyrir var tekið mál nr. 72/2021, kæra á ákvörðun bæjarstjórnar Garðabæjar frá 2. apríl 2020 um veitingu framkvæmdaleyfis fyrir gatnagerð í götunni Eskiási, á málsmeðferð við breytingar á deiliskipulagi Ása og Grunda og á drætti á afgreiðslu erindis kærenda frá 10. janúar 2021.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 27. maí 2021, er barst nefndinni 1. júní s.á., kæra Lyngás 13 ehf., eigandi fasteignar á lóð með sama heiti, og Akralind ehf., eigandi Lyngáss 15, Garðabæ, framkvæmdir við gatnagerð og gerð veitumannvirkja í götunni Eskiási samkvæmt framkvæmdaleyfi sem samþykkt var í bæjarstjórn Garðabæjar 2. apríl 2020. Þá er kærð málsmeðferð sveitarfélagsins við breytingu á deiliskipulagi Ása og Grunda. Auk þess er kærður óhæfilegur dráttur á afgreiðslu erindis kærenda frá 10. janúar 2021. Skilja verður málskot kærenda svo að krafist sé ógildingar umræddrar deiliskipulagsbreytingar og hins kærða framkvæmdaleyfis, að framkvæmdir samkvæmt leyfinu verði stöðvaðar til bráðabirgða og jafnframt að sveitarfélaginu verði gert að svara erindi kærenda frá 10. janúar 2021.

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 24. júní 2021, er barst nefndinni 28. s.m., kæra sömu kærendur þá ákvörðun skipulagsnefndar Garðabæjar frá 27. maí s.á. að vísa erindi þeirra frá 10. janúar og ítrekun þess 6. apríl s.á. til úrvinnslu við mótun tillögu um rammahluta aðalskipulags fyrir Lyngássvæði og Hafnarfjarðarveg. Verður það kærumál, sem er nr. 100/2021, sameinað máli þessu þar sem um samofin mál er að ræða sem sömu aðilar standa að, enda þykja hagsmunir kærenda ekki standa því í vegi. Þykir málið nægilega upplýst til að það verði tekið til endanlegs úrskurðar og verður því ekki tekin afstaða til stöðvunarkröfu kærenda.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Garðabæ 5. júlí 2021.

Málavextir: Auglýsing vegna samþykktar bæjarstjórnar Garðabæjar á tillögu að breytingu á deiliskipulagi Ása og Grunda, að því er varðar Lyngás og Stórás, var birt í B-deild Stjórnartíðinda 14. október 2019. Þar kom m.a. fram að breytingin tæki til svæðis sem afmarkaðist af Lyngási til norðurs, Ásabraut til vesturs og suðurs og Stórási til austurs og að gert væri ráð fyrir nýrri götu sem myndi bera heitið Eskiás. Á fundi bæjarstjórnar Garðabæjar 2. apríl 2020 var samþykkt að veita leyfi til framkvæmda fyrir gatnagerð ásamt lagningu veitumannvirkja í Eskiás og tiltekið að framkvæmdin væri í samræmi við fyrrgreint deiliskipulag svæðisins. Var leyfið síðan gefið út daginn eftir.

Á fundi bæjarstjórnar Garðabæjar 18. febrúar 2021 var samþykkt að auglýsa tillögu að breytingu á deiliskipulagi Ása og Grunda skv. 1. mgr. 31. gr. skipulagslaga nr. 123/2010, sbr. 1. mgr. 41. gr. sömu laga. Fól breytingartillagan í sér að hæðir húsa við Eskiás 2, 4 og 6 yrðu lækkaðar um eina hæð og heimilað að fjölga íbúðum í öðrum húsum sem næmi fækkun íbúða vegna lækkunarinnar. Hámarkshæðir annarra húsa yrðu óbreyttar en byggingarreitir lóða nr. 8 og 10 breyttust þannig að þar yrðu lokaðir innigarðar. Heildarfjöldi íbúða yrði óbreyttur, eða 276 íbúðir. Tillagan var auglýst í Lögbirtingablaðinu og Fréttablaðinu 10. mars s.á. með athugasemdafresti til 21. apríl s.á. og bárust athugasemdir frá kærendum.

Erindi kærenda frá 10. janúar 2021, sem fól í sér fyrirspurn um hugmyndir þeirra að breytingu á deiliskipulagi Ása og Grunda vegna lóðanna Lyngáss 13 og 15, var lagt fram á fundi skipulagsnefndar 14. janúar s.á. og vísað til skoðunar hjá tækni- og umhverfissviði bæjarins. Í erindinu kom m.a. fram vilji kærenda til að bæta við hæðum, minnka íbúðir og fjölga þeim í fyrirhuguðum húsum á lóðum þeirra. Kærendur ítrekuðu erindi sitt 6. apríl s.á. Var það tekið fyrir að nýju á fundi skipulagsnefndar 27. maí s.á. og þá vísað til úrvinnslu við mótun tillögu að rammahluta aðalskipulags fyrir Lyngássvæði og Hafnarfjarðarveg.

Málsrök kærenda: Kærendur telja málsmeðferð sveitarfélagsins á erindi þeirra um deiliskipulagsbreytingu brjóta í bága við ákvæði stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Garðabær hafi hvorki svarað erindinu sem tekið hafi verið fyrir á skipulagsnefndarfundi 14. janúar 2021 né gætt að málshraðareglu stjórnsýsluréttarins, sbr. 9. gr. stjórnsýslulaga. Ekki hafi verið gætt að rannsóknarreglunni, sbr. 10. gr. sömu laga, og sveitarfélagið hafi ekki kynnt sér gildandi deiliskipulag nægilega vel. Ekki hafi verið gætt samræmis og jafnræðis í lagalegu tilliti, sbr. ákvæði 1. mgr. 11. gr. sömu laga. Eigendur aðliggjandi lóða við Lyngás, sitt hvoru megin við lóðir kærenda nr. 7, 9, 11 og 17, hafi ekki þurft að sæta viðlíka kvöðum og kærendur, en þær fólust í því að byggingarreitir á samliggjandi lóðum þeirra væru tengdir saman, en áður hafi reitirnir verið aðskildir. Þá hafi verið brotið gegn meðalhófsreglu 12. gr. stjórnsýslulaga. Kærendum hafi ekkert orðið ágengt hvað hagsmuni sína varði gagnvart sveitarfélaginu en fyrir liggi að ítrekað hafi verið samþykktar deiliskipulagsbreytingar er stafi frá öðrum einkaaðila sem hafi þar hagsmuna að gæta.

Hin kærða deiliskipulagsbreyting hafi verið unnin af sveitarfélaginu í kjölfar þess að erindi kærenda frá 10. janúar 2021 hafi borist sveitarfélaginu. Sé henni ætlað að aðlaga eldra deiliskipulag yfirstandandi óleyfisframkvæmdum, sniðganga áðurnefnt erindi kærenda og setja kvaðir á nýtingu þeirra á lóðum sínum. Kærendur krefjast þess að framkvæmdum verði hagað í samræmi við gildandi deiliskipulag. Synja hefði átt um útgáfu framkvæmdaleyfis þar sem áformin samræmist ekki skipulagsáætlunum, sbr. 4. mgr. 13. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Þá hafi sveitarfélaginu borið að hafa eftirlit með því að framkvæmdir væru í samræmi við framkvæmdaleyfi, sbr. 1. mgr. 16. gr. skipulagslaga.

Ákvörðun skipulagsnefndar Garðabæjar um að vísa erindi kærenda frá 10. janúar 2021 til úrvinnslu tengdri rammahluta aðalskipulags sé röng og rakalaus enda sé sveitarfélagið með því móti að hengja afgreiðslu erindis kærenda á óljósan hátt við framtíðaráform sveitarfélagsins varðandi önnur svæði en lóðir þeirra tilheyri en þær heyri undir deiliskipulagið frá 14. október 2019.

Málsrök Garðabæjar: Af hálfu sveitarfélagsins er vísað til þess að endanleg ákvörðun bæjarstjórnar um tillögu að breytingu á skipulagi Ása og Grunda, sem auglýst var til kynningar 10. mars 2021, liggi ekki fyrir og því geti ekki talist vera fyrir hendi kæranleg ákvörðun hvað varði þá deiliskipulagsbreytingu.

Á svæðinu standi yfir tvenns konar framkvæmdir. Undanfarið hafi verið unnið að framkvæmdum við gatnagerð í Eskiási á grundvelli framkvæmdaleyfis sem samþykkt hafi verið á fundi bæjarstjórnar 2. apríl 2020. Þeim framkvæmdum sé að mestu lokið og kærufrestur vegna framkvæmdaleyfisins löngu liðinn. Einnig sé hafin bygging fjölbýlishúss að Eskiási 1. Byggingaráform hafi verið samþykkt á fundi bæjarráðs Garðabæjar 25. maí 2021 og byggingarleyfi gefið út af byggingarfulltrúa 16. júní s.á. Ekki verði ráðið af kæru að verið sé að kæra það byggingarleyfi.

Lóðir kærenda séu á svæði sem samkvæmt Aðalskipulagi Garðabæjar 2016-2030 sé skilgreint sem þróunarsvæði. Í undirbúningi sé að hefja vinnu við mótun tillagna að rammahluta aðalskipulags fyrir svæðið sem unnið verði m.a. með hliðsjón af legu Borgarlínu. Eðlilegt sé að tillögur um breytingar á deiliskipulagi er varði lóðir kærenda verði teknar til skoðunar samhliða því sem mótaðar verði tillögur fyrir allt svæðið við Lyngás og Skeiðarás.

—–

Kærendur hafa gert ítarlegri grein fyrir máli sínu sem verður ekki rakið nánar hér, en úrskurðarnefndin hefur haft það til hliðsjónar við úrlausn málsins.

Niðurstaða: Í máli þessu deilt um lögmæti gatnaframkvæmda á umræddu svæði sem kennt er við götuna Eskiás og um breytingar á deiliskipulagi Ása og Grunda. Þá er kærður óhæfilegur dráttur á afgreiðslu erindis kærenda til Garðabæjar frá 10. janúar og ítrekun þess frá 6. apríl 2021 er fól í sér fyrirspurn um tillögu kærenda að breytingu á deiliskipulagi vegna lóðanna Lyngáss 13 og 15.

Fyrir liggur að á þeim tíma er kæra vegna deiliskipulagsbreytingarinnar barst úrskurðarnefndinni hinn 1. júní 2021 hafði bæjarstjórn Garðabæjar ekki samþykkt breytinguna, en fyrir liggur að hún var samþykkt í bæjarstjórn hinn 2. september s.á. Auglýsing um gildistöku skipulagsbreytingarinnar hefur hins vegar ekki enn verið birt í B-deild Stjórnartíðinda, sbr. 2. mgr. 42. gr. skipulagslaga, en kærufrestur ákvarðana sem sæta opinberri birtingu telst frá birtingu ákvörðunar, sbr. 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011. Hefur deiliskipulagsbreytingin því ekki öðlast gildi og liggur því ekki fyrir ákvörðun sem bindur enda á mál í skilningi 2. mgr. 26. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.

Bæjarstjórn Garðabæjar samþykkti umsókn um framkvæmdaleyfi fyrir gatnagerð ásamt gerð veitumannvirkja í götunni Eskiási hinn 2. apríl 2020. Samkvæmt verksamningi á milli verkkaupa, þ. á m. Garðabæjar, og verktaka hófust framkvæmdir 14. maí s.á. og bar að ljúka þeim í september s.á. Hefur sveitarfélagið upplýst að framkvæmdum sé nú að mestu lokið og að í september 2020 hafi verkið verið vel á veg komið. Í erindi kærenda til Garðabæjar frá 10. janúar 2021 er vikið að umræddum framkvæmdum. Samkvæmt framansögðu mátti kærendum vera ljóst þegar í september 2020 að leyfi hefði verið veitt fyrir framkvæmdum á svæðinu og í síðasta lagi við ritun fyrrnefnds erindis kærenda. Þegar kæra vegna framkvæmdaleyfisins barst úrskurðarnefndinni hinn 1. júní 2021 var því liðinn eins mánaðar kærufrestur til nefndarinnar skv. 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011.

Fram kemur í athugasemdum með 2. mgr. 4. gr. í frumvarpi því sem varð að lögum nr. 130/2011 að kærufrestur til úrskurðarnefndarinnar sé styttri en almennur kærufrestur stjórnsýslulaga. Brýnt sé að ágreiningur um form eða efni ákvörðunar verði staðreyndur sem fyrst og áréttað í því samhengi að eftir því sem framkvæmdir séu komnar lengra áður en ágreiningur um þær verði ljós skapist meiri hætta á óafturkræfu tjóni af bæði umhverfislegum og fjárhagslegum toga. Í 28. gr. stjórnsýslulaga er fjallað um áhrif þess að kæra berst að liðnum kærufresti. Ber þá samkvæmt 1. mgr. ákvæðisins að vísa kæru frá nema afsakanlegt verði talið að kæran hafi ekki borist fyrr eða veigamiklar ástæður mæli með því að kæran verði tekin til efnismeðferðar. Tiltekið er í athugasemdum með 28. gr. í frumvarpi því sem varð að stjórnsýslulögum að við mat á því hvort skilyrði séu til að taka mál til meðferðar að loknum kærufresti þurfi að líta til þess hvort aðilar að málinu séu fleiri en einn og með andstæða hagsmuni. Sé svo sé rétt að taka mál einungis til kærumeðferðar að liðnum kærufresti í algjörum undantekningartilvikum.

Með vísan til þess sem að framan er rakið, og þar sem ekki verður talið að hin kærða ákvörðun raski veigamiklum hagsmunum kærenda, verður krafa um ógildingu framkvæmdaleyfisins ekki tekin til efnismeðferðar að liðnum kærufresti á grundvelli undantekningarákvæða 28. gr. stjórnsýslulaga þar sem ekki þykja liggja fyrir þær ástæður sem geri það afsakanlegt að kæra vegna framkvæmdaleyfisins barst svo seint sem raun ber vitni.

Í erindi kærenda til skipulagssviðs Garðabæjar frá 10. janúar 2021 fólst fyrirspurn varðandi tillögu þeirra að breytingu á deiliskipulagi vegna lóða þeirra Lyngáss 13 og 15 og var þar m.a. nánar tiltekið að „nánari gögn varðandi breytingu á deiliskipulagi, verði unnin og lögð inn til sveitarfélagsins í formlegt ferli, þegar niðurstaða á vettvangi sveitarfélagsins er varði fyrirspurn þessa liggi fyrir.“ Kærendur halda því fram að þrátt fyrir að erindið hafi verið tekið fyrir á fundi skipulagsnefndar í janúar s.á. hafi ekki borist svar frá sveitarfélaginu. Þá hafi erindið verið ítrekað 6. apríl s.á. og ekki hafi heldur borist svar vegna þess. Samkvæmt gögnum málsins hefur erindi kærenda frá 10. janúar 2021, sem ítrekað var 6. apríl s.á., verið svarað af sveitarfélaginu með bréfum, dags. 15. janúar og 31. maí 2021. Í fyrra svari bæjarins kom fram að fyrirspurninni væri vísað til skoðunar hjá tækni- og umhverfissviði. Í því síðara kom fram að erindi lóðarhafa væri vísað til úrvinnslu við mótun tillögu að rammahluta aðalskipulags fyrir Lyngássvæði og Hafnarfjarðarveg, sem væri í undirbúningi, og myndi kalla á tillögu að breytingu á deiliskipulagi Ása og Grunda. Var því brugðist við fyrirspurn kærenda með tilteknum hætti en þau viðbrögð geta eðli máls samkvæmt ekki verið undanfari eða falið í sér stjórnvaldsákvörðun sem borin verður undir úrskurðarnefndina og þ.a.l. er ekki unnt að kæra óhæfilegan drátt á afgreiðslu fyrirspurnarinnar til úrskurðarnefndarinnar samkvæmt 4. mgr. 9. gr. stjórnsýslulaga.

Með vísan til þess sem að framan er rakið liggur ekki fyrir í máli þessu ákvörðun, athöfn eða athafnaleysi, sem sætt getur lögmætisathugun úrskurðarnefndarinnar. Verður kröfum kærenda af þeim sökum vísað frá nefndinni.

Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

okt 28

Love0

154/2021 Bríetartún

Með UUA

Árið 2021, fimmtudaginn 21. október, tók Nanna Magnadóttir, formaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, með heimild í 3. mgr. 3. gr. laga nr. 130/2011, fyrir:

Mál nr. 154/2021, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 14. september 2021 um að samþykkja leyfi til að fjarlægja útigeymslu við austurhlið 1. hæðar og til að innrétta fjögurra deilda leikskóla fyrir 60 börn í rými 0105, 0116 og 0117 á 1. hæð í Bríetartúni 9-11 á lóð nr. 8-16 við Borgartún.

Í málinu er nú kveðinn upp til bráðabirgða svofelldur

úrskurður

um stöðvun framkvæmda:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 11. október 2021, er barst nefndinni sama dag, kæra eigendur íbúða 0206, 0210, 0213, 2012, 0307 að Bríetartúni 11 og eigendur íbúðar 05 0803 að Bríetartúni 9, þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík að samþykkja leyfi til að fjarlægja útigeymslu við austurhlið 1. hæðar og til að innrétta fjögurra deilda leikskóla fyrir 60 börn í rými 0105, 0116 og 0117 á 1. hæð í Bríetartúni 9-11 á lóð nr. 8-16 við Borgartún. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi. Þess er jafnframt krafist að framkvæmdir verði stöðvaðar á meðan málið er til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Reykjavíkurborg 21. október 2021.

Málsatvik og rök: Á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 14. september 2021 var samþykkt umsókn um leyfi til að fjarlægja útigeymslu við austurhlið 1. hæðar og til að innrétta fjögurra deilda leikskóla fyrir 60 börn í rými 0105, 0116 og 0117 á 1. hæð í Bríetartúni 9-11 á lóð nr. 8-16 við Borgartún. Á fundi Borgarráðs 30. september 2021 var afgreiðsla byggingarfulltrúa staðfest með samþykkt á Bhluta fundargerðar skipulags- og samgönguráðs frá 29. september 2021. Byggingarleyfi var gefið út 29. september 2021.

Kærendur krefjast þess að umrætt byggingarleyfi verði fellt úr gildi auk þess sem framkvæmdir verði stöðvaðar þar til efnisleg niðurstaða úrskurðarnefndarinnar liggi fyrir í málinu. Með byggingarleyfinu hafi verið gefið leyfi til að girða af hluta af útisvæði lóðarinnar Borgartún 8-16 og útbúa þar útileiksvæði fyrir leikskóla. Lóðin sé sameign eigenda Borgartúns 8-16, Þórunnartúns 1, Bríetartúns 9-11 og Katrínartúns 2, 4 og 6. Þar sem ekki hafi legið fyrir samþykki allra meðeiganda lóðarinnar, líkt og lög nr. 26/1994 um fjöleignarhús kveði á um, sé ákvörðun byggingarfulltrúa ekki í samræmi ákvæði laga nr. 160/2010 um mannvirki. Því beri að ógilda hana.

Borgaryfirvöld vísa til þess að um sé að ræða tímabundna leigu á hluta af lóð sem kalli á breytingu á nýtingu lóðarinnar að hluta. Þar sem um leigu á óverulegum hluta sameignar hafi verið að ræða hafi samþykki einfalds meirihluta félagsmanna verið fullnægjandi til útgáfu byggingarleyfis. Þá liggi fyrir að heimilt sé að reka atvinnustarfsemi 1. hæð hússins og slík starfsemi geti alltaf kallað á óverulegar breytingar á lóð. Á grundvelli meginreglu 1. mgr. 29. gr. stjórnsýslulaga, nr. 37/1993, um að kæra fresti ekki réttaráhrifum ákvörðunar, telji Reykjavíkurborg að hafna beri kröfu kæranda um stöðvun framkvæmda.

Leyfishafi bendir á að í 1. mgr. 5. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála komi fram að kæra til úrskurðarnefndarinnar fresti ekki réttaáhrifum kærðrar ákvörðunar en jafnframt sé kæranda þar heimilað að krefjast stöðvunar framkvæmda til bráðabirgða séu þær hafnar eða yfirvofandi. Með sama hætti sé kveðið á um það í 29. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 að kæra til æðra stjórnvalds fresti ekki réttaráhrifum ákvörðunar en þó sé heimilt að að fresta réttaráhrifum hinnar kærðu ákvörðunar til bráðabirgða á meðan málið er til meðferðar hjá kærustjórnvaldi þar sem ástæður mæli með því. Heimildildarákvæði fyrir frestun framkvæmda eða réttaráhrifa kærðrar ákvörðunar séu þannig undantekning frá meginreglu sem skýra beri þröngt og að ríkar ástæður eða veigamikil rök verði að vera fyrir ákvörðun um stöðvun framkvæmda. Í kærunni séu engin rök færð fyrir kröfu um stöðvun framkvæmda. Um afturkræfa aðgerð sé að ræða enda liggi fyrir í málinu yfirlýsing, dags. 10. mars 2021, um að leyfishafa sé skylt að koma lóðinni í upprunalegt horf við lok leigutíma. Framkvæmdir á lóð séu ekki hafnar og fari nú eingögngu fram inni í rými 0105.

Niðurstaða: Í 1. mgr. 5. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála er tekið fram að kæra til úrskurðarnefndarinnar fresti ekki réttaráhrifum kærðrar ákvörðunar en jafnframt er kæranda þar heimilað að krefjast stöðvunar framkvæmda til bráðabirgða séu þær hafnar eða yfirvofandi. Með sama hætti er kveðið á um það í 29. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 að kæra til æðra stjórnvalds fresti ekki réttaráhrifum ákvörðunar en þó sé heimilt að fresta réttaráhrifum hinnar kærðu ákvörðunar til bráðabirgða meðan málið sé til meðferðar hjá kærustjórnvaldi þar sem ástæður mæli með því. Tilvitnuð lagaákvæði bera með sér að meginreglan sé sú að kæra til æðra stjórnvalds fresti ekki réttaráhrifum kærðrar ákvörðunar og séu heimildarákvæði fyrir frestun framkvæmda kærðar ákvörðunar undantekning frá nefndri meginreglu sem skýra beri þröngt. Verða því að vera ríkar ástæður eða veigamikil rök fyrir ákvörðun um stöðvun framkvæmda.

Tekið er fram í athugasemdum með 5. gr. í frumvarpi því sem varð að lögum nr. 130/2011 að ákvæði greinarinnar byggist á almennum reglum stjórnsýsluréttar um réttaráhrif kæru og heimild úrskurðaraðila til að fresta réttaráhrifum ákvörðunar, sbr. 29. gr. stjórnsýslulaga. Í athugasemdum með þeirri grein í frumvarpi til stjórnsýslulaga er tiltekið að heimild til frestunar réttaráhrifa þyki nauðsynleg þar sem kæruheimild geti ella orðið þýðingarlaus. Þar kemur einnig fram að almennt mæli það á móti því að réttaráhrifum ákvörðunar sé frestað ef fleiri en einn aðili sé að máli og þeir eigi gagnstæðra hagsmuna að gæta. Það mæli hins vegar með því að fresta réttaráhrifum ákvörðunar ef aðili máls sé aðeins einn og ákvörðun sé íþyngjandi fyrir hann, valdi honum t.d. tjóni. Þetta sjónarmið vegi sérstaklega þungt í þeim tilvikum þar sem erfitt yrði að ráða bót á tjóninu enda þótt ákvörðunin yrði síðar felld úr gildi af æðra stjórnvaldi.

Hið kærða byggingarleyfi heimilar að að fjarlægja útigeymslu við austurhlið 1. hæðar og til að innrétta fjögurra deilda leikskóla fyrir 60 börn í rými 0105, 0116 og 0117 á 1. hæð í Bríetartúni 9-11 á lóð nr. 8-16 við Borgartún. Fyrirliggjandi gögn málsins bera með að framkvæmdir á lóð Borgartúns 8-16 eru ekki hafnar auk þess sem þær framkvæmdir sem heimilaðar hafa verið á lóðinni eru afturkræfar, en stöðvunarkrafa kærenda lýtur að þeim framkvæmdum. Í ljósi framangreinds verður ekki talin knýjandi þörf á að stöðva framkvæmdir meðan málið er til meðferðar hjá nefndinni og verður kröfu kærenda þar um því hafnað.

Rétt er þó að taka fram að leyfishafi ber áhættu af úrslitum kærumálsins kjósi hann að hefja framkvæmdir áður en niðurstaða þessa máls liggur fyrir.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kærenda um stöðvun framkvæmda til bráðabirgða samkvæmt hinu kærða byggingarleyfi.

okt 28

Love0

152/2021 Kotra í landi Syðri-Varðgjár

Með UUA

Árið 2021, fimmtudaginn 21. október, tók Nanna Magnadóttir, formaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, með heimild í 3. mgr. 3. gr. laga nr. 130/2011, fyrir:

Mál nr. 152/2021, kæra á ákvörðun sveitarstjórnar Eyjafjarðarsveitar frá 3. júní 2021 um að samþykkja deiliskipulag fyrir þriðja áfanga íbúðarsvæðis landi Kotru.

Í málinu er nú kveðinn upp til bráðabirgða svofelldur

úrskurður

um kröfu kæranda um frestun réttaráhrifa:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 1. október 2021, er barst nefndinni sama dag, kærir Neringa ehf., þá ákvörðun sveitarstjórnar Eyjafjarðarsveitar frá 3. júní 2021 að samþykkja deiliskipulag fyrir þriðja áfanga íbúðarsvæðis í landi Kotru. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi. Þess er þar að auki krafist að framkvæmdir við gatnagerð verði stöðvaðar á meðan málið er til meðferðar hjá úrskurðarnefndinni og að réttaráhrifum deiliskipulagsbreytingarinnar verði frestað.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Eyjafjarðasveit 8. október 2021.

Málsatvik og rök: Á fundi sveitarstjórnar Eyjafjarðarsveitar 14. janúar 2021 var samþykkt að auglýsa tillögu að deiliskipulagi fyrir þriðja áfanga íbúðarsvæðisins í landi Kotru í Eyjafjarðarsveit. Skipulagstillagan tók til sex nýrra íbúðarlóða, auk þess sem fyrri áfangar íbúðabyggðar í Kotru voru felldir undir hið nyja skipulag. Tillagan var auglýst 4. febrúar 2021 í samræmi við 1. mgr. 41. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 með fresti til að skila athugasemdum til 18. mars s.á. Á fundi skipulagsnefndar 31. maí 2021 var fjallað um innsendar athugasemdir vegna deiliskipulagstillögunnar og á fundi sveitastjórnar 3. júní s.á. var tillaga að deiliskipulagi fyrir Kotru samþykkt. Öðlaðist skipulagið gildi með auglýsingu þar um í B-deild Stjórnartíðinda 6. september 2021.

Kærandi krefst þess að framkvæmdir við gatnagerð verði stöðvaðar og að réttaráhrifum deiliskipulagsins skuli frestað þar til leyst hefur verið efnislega úr hinni kærðu ákvörðun. Staðsetning vegar samkvæmt umræddu deiliskipulagi muni skerða notagildi fasteigna hans og valda hávaða og óþægindum. Vegtenging sé ekki í samræmi við skilyrði í greinargerð deiliskipulagsins þar sem fram komi að allur frágangur lóða eigi að vera í samræmi við ákvæði gildandi byggingarreglugerðar og að landhæð á lóðamörkum skuli vera skv. náttúrulegri landhæð. Jafnframt komi fram að sú landhæð skuli ná að lágmarki 1m inn á hvora lóð samliggjandi lóða nema um annað sé samið. Þá hafi deiliskipulagið ekki verið kynnt kæranda líkt og kveðið sé um í 3. mgr. gr. 5.2.1. skipulagsreglugerðar nr. 90/2013.

Af hálfu sveitarfélagsins er farið fram á að kröfu kæranda um stöðvun réttaráhrifa verði vísað frá en til vara að öllum kröfum kæranda í málinu verði hafnað. Ekki hafi verið gefið út leyfi til gatnagerðar eða annarra framkvæmda á grundvelli hins kærða deiliskipulags. Skipulags- og byggingarfulltrúi hafi haft samband við landeigenda vegna upplýsinga frá kæranda um framkvæmdir á svæðinu og lagt fyrir hann að aðhafast ekki frekar. Þar sem ekki hafi verið tekin ákvörðun um framkvæmd eða gefið út byggingaleyfi hafi kærandi ekki lögvarða hagsuni af kæru sinni gagnvart sveitarfélaginu og beri því að vísa málinu frá. Verði kærunni ekki vísað frá þá verði að hafna kærunni þar sem engin stjórnvaldsákvörðun sé í gildi sem úrskurðarnefndin geti tekið afstöðu til.

Niðurstaða: Í 1. mgr. 5. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála er tekið fram að kæra til úrskurðarnefndarinnar fresti ekki réttaráhrifum kærðrar ákvörðunar, en jafnframt er kæranda þar heimilað að krefjast stöðvunar framkvæmda til bráðabirgða séu þær hafnar eða yfirvofandi. Þá getur úrskurðarnefndin að sama skapi frestað réttaráhrifum ákvörðunar sem felur ekki í sér heimild til framkvæmda, komi fram krafa um það af hálfu kæranda, sbr. 3. mgr. nefndrar 5. gr. Með sama hætti er kveðið á um það í 29. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 að kæra til æðra stjórnvalds fresti ekki réttaráhrifum ákvörðunar, en þó sé heimilt að fresta réttaráhrifum hinnar kærðu ákvörðunar til bráðabirgða meðan málið sé til meðferðar hjá kærustjórnvaldi þar sem ástæður mæli með því. Tilvitnuð lagaákvæði bera með sér að meginreglan er sú að kæra til æðra stjórnvalds frestar ekki réttaráhrifum kærðrar ákvörðunar og eru heimildarákvæði fyrir stöðvun framkvæmda eða frestun réttaráhrifa kærðrar ákvörðunar undantekning frá nefndri meginreglu sem skýra ber þröngt. Verða því að vera ríkar ástæður eða veigamikil rök fyrir ákvörðun um frestun réttaráhrifa og stöðvun framkvæmda.

Mál þetta snýst um gildi deiliskipulagsákvörðunar. Gildistaka deiliskipulags felur ekki í sér heimildir til að hefja framkvæmdir heldur þarf til að koma sérstök stjórnvaldsákvörðun sem kæranleg er til úrskurðarnefndarinnar, s.s. veiting byggingar- eða framkvæmdaleyfis, sbr. 11. gr. og 13. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki og 13., 14. og 15. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Í kærumáli vegna greindra stjórnvaldsákvarðana er eftir atvikum unnt að gera kröfu um stöðvun framkvæmda eða frestun réttaráhrifa til bráðabirgða skv. 5. gr. laga nr. 130/2011. Af þessu leiðir að jafnaði er ekki tilefni til að beita heimild til stöðvunar framkvæmda eða frestunar réttaráhrifa í kærumálum er varða gildi deiliskipulagsákvarðana.

Þegar litið er til fyrrgreindra lagaákvæða og eðlis deiliskipulagsákvarðana, verður ekki séð að knýjandi nauðsyn sé á að fallast á kröfu kæranda um frestun réttaráhrifa hinnar kærðu deiliskipulagsbreytingar. Komi til þess að byggingaráform eða leyfi til framkvæmda verði samþykkt á grundvelli hinnar kærðu skipulagsákvörðunar getur kærandi hins vegar komið að kröfu um stöðvun framkvæmda, svo sem áður er rakið. Í ljósi atvika málsins er og rétt að benda á að telji kærandi framkvæmdir eiga sér stað án tilskilinna getur hann eftir avikum beint því til byggingarfulltrúa að beita þvingunarúrræðum skv. mannvirkjalögum.

Úrskurðarorð:

Kröfu kæranda um stöðvun framkvæmda og frestun réttaráhrifa hinnar kærðu deiliskipulagsákvörðunar er hafnað.

108/2021 Selhella

142/2021 Breiðholtsbraut – auglýsingaskilti

112/2021 Traðarreitur eystri

93/2021 Selvogsgata

69/2021 Reykjavíkurvegur

45/2021 Iðndalur

91/2021 Kiðjaberg

72 og 100/2021 Lyngás

154/2021 Bríetartún

152/2021 Kotra í landi Syðri-Varðgjár

Um okkur

Opnunartími