ógilding Archives - Page 23 of 38 - Úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála

des 22

49/2009 Fljótshamrar

Með dim

Árið 2015, fimmtudaginn 22. október, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Ómar Stefánsson varaformaður og Hildigunnur Haraldsdóttir arkitekt.

Fyrir var tekið mál nr. 49/2009, kæra á ákvörðun sveitarstjórnar Bláskógabyggðar frá 2. júní 2009 um að samþykkja tillögu að endurskoðuðu deiliskipulagi Reykholts í Bláskógabyggð.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar skipulags- og byggingarmála, dags. 3. júlí 2009, er barst nefndinni 7. s.m., kærir Ívar Pálsson hdl., f.h. eigenda Fljótshamra í Biskupstungum, Bláskógabyggð, þá ákvörðun sveitarstjórnar Bláskógabyggðar frá 2. júní 2009 að samþykkja tillögu að endurskoðuðu deiliskipulagi Reykholts í Bláskógabyggð. Skilja verður málskot kærenda svo að þess sé krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Tekur úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála málið til úrskurðar á grundvelli ákvæðis til bráðabirgða II í lögum nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála, sbr. breytingu á þeim lögum nr. 139/2014.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Bláskógabyggð 16. júní og 30. september 2015.

Málavextir: Hinn 28. nóvember 2006 samþykkti sveitarstjórn Bláskógabyggðar breytingu á deiliskipulagi Reykholts í Biskupstungum frá árinu 1999 sem fól í sér að tvær lóðir voru sameinaðar í eina lóð auk þess sem bætt var við lóðina svæði, þar sem áður hafði verið gert ráð fyrir vegi að lóðinni Fljótshömrum. Gerði deiliskipulagsbreytingin ráð fyrir að sú aðkoma að Fljótshömrum yrði felld niður. Deiliskipulagsbreytingin var hvorki auglýst né grenndarkynnt. Skipulagsstofnun gerði ekki athugasemd við að sveitarstjórn birti auglýsingu um samþykkt deiliskipulagsbreytingarinnar og tók hún gildi með auglýsingu sem birt var í B-deild Stjórnartíðinda 7. maí 2007. Með bréfi, dags. 6. september 2007, fóru kærendur fram á að ákvörðun sveitarstjórnar um að samþykkja umrædda deiliskipulagsbreytingu yrði endurupptekin og afturkölluð en með bréfi skipulagsfulltrúa, dags. 21. nóvember 2008, var þeim tilkynnt að beiðninni væri hafnað. Var sú ákvörðun kærð til úrskurðarnefndar skipulags- og byggingarmála.

Á fundi skipulagsnefndar uppsveita Árnessýslu 30. janúar 2008 var tekin fyrir tillaga um endurskoðun deiliskipulags fyrir austurhluta Reykholts. Samkvæmt fundargerð var um að ræða heildarendurskoðun á deiliskipulagi þess svæðis, en þar væru fyrir í gildi nokkrar deiliskipulagsáætlanir sem hefðu sætt nokkrum breytingum og hefðu sumar þeirra breytinga aldrei hlotið endanlegt gildi. Gert væri ráð fyrir að við gildistöku þessa skipulags féllu eldri deiliskipulagsáætlanir úr gildi. Tillagan væri í samræmi við breytingu á aðalskipulagi svæðisins sem sveitarstjórn hefði samþykkt að auglýsa. Á fundinum var samþykkt að auglýsa deiliskipulagstillöguna skv. 25. gr. skipulags- og byggingarlaga nr. 73/1997 og staðfesti sveitarstjórn þá afgreiðslu 5. febrúar 2008.

Tillagan var auglýst og kynnt frá 26. maí til 23. júní 2008 með athugasemdafresti til 7. júlí s.á. Athugasemdir bárust, m.a. frá kærendum. Áðurnefnd aðalskipulagsbreyting tók gildi 26. maí 2009 og á fundi skipulags- og byggingarnefndar uppsveita Árnessýslu og Flóahrepps 29. s.m. var deiliskipulagstillagan lögð fram á ný með nánar tilgreindum breytingum. Breytingarnar fólu í sér að landnotkun nokkurra lóða var breytt, afmörkun og stærð nokkurra lóða var lagfærð til samræmis við nákvæmari gögn og deiliskipulagssvæðið var stækkað. Var tillagan samþykkt með vísan til 25. gr. skipulags- og byggingarlaga ásamt umsögn um innsendar athugasemdir. Á fundi sveitarstjórnar Bláskógabyggðar 2. júní 2009 var fundargerð skipulags- og byggingarnefndar frá 29. maí s.á. staðfest. Tók endurskoðað deiliskipulag gildi með auglýsingu þar um í B-deild Stjórnartíðinda 17. ágúst 2009.

Málsrök kærenda: Í kæru er vísað til fyrri kæru sömu kærenda, dags. 22. desember 2008, í máli nr. 117/2008 hjá úrskurðarnefndinni sem og til þeirra sjónarmiða er fram komi í bréfi kærenda frá 7. júlí 2008 til skipulagsfulltrúa uppsveita Árnessýslu og Flóahrepps. Í bréfinu kemur meðal annars fram að kærendur mótmæli þeirri málsmeðferð sem málið í heild hafi fengið. Með ólíkindum sé að Bláskógabyggð skuli hafa ákveðið að auglýsa, gegn vilja kærenda og þrátt fyrir að upplýsingar um málavexti hafi legið fyrir, tillögu að deiliskipulagi sem geri ráð fyrir að aðkoma að lóð kærenda, sem þeir eigi allan rétt á og hafi keypt með lóðinni, verði felld niður. Kærendur mótmæli því og krefjist þess að aðkoman verði sýnd á deiliskipulagsuppdrætti.

Umrædd breyting á deiliskipulagi sé ólögmæt. Í fyrsta lagi sé framsetning tillögunnar ekki í samræmi við ákvæði skipulags- og byggingarlaga nr. 73/1997 eða skipulagsreglugerðar nr. 400/1998. Þannig sé greinargerð skipulagsins óskýr um markmið og tilgang tillögunnar, óljóst sé hverju sé verið að breyta og ekkert komi fram um hvaða skilmálar séu gildandi. Þá sé einnig ólögmætt að breyta svo nýlegu skipulagi með þeim hætti sem hér sé gert, þar sem hagsmunum eins sé hyglað á kostnað annarra. Almenningur verði að geta treyst því að skipulagsáætlunum verði ekki breytt nema almannahagsmunir krefjist þess og lögmæt og málefnaleg sjónarmið liggi að baki. Nauðsynlegt sé að því verði svarað hvaða lögmætu og málefnalegu sjónarmið búi að baki þeirri breytingu að fella niður aðkomu að lóð kærenda og hvaða aðrir hagsmunir búi þar að baki.

Deiliskipulagstillagan byggist á ólögmætri deiliskipulagsbreytingu að því er varði aðkomu að lóð kærenda. Þá sé jafnframt bent á að samkvæmt 4. mgr. 56. gr. skipulags- og byggingarlaga sé óheimilt að breyta deiliskipulagi svæðis þar sem framkvæmt hafi verið í ósamræmi við skipulag fyrr en hin ólöglega bygging, eða byggingarhluti, hafi verið fjarlægð, jarðrask afmáð eða starfsemi hætt.

Kærendur árétti að þrátt fyrir að aðkoma að lóð þeirra sé nú um annað land, sem sé jafnframt í þeirra eigu, veiti það Bláskógabyggð ekki rétt til að fella niður umferðarrétt sem kærendur eigi og vilji nýta. Verði umferðarrétturinn felldur niður muni það leiða til tjóns fyrir kærendur á tvennan hátt. Í fyrsta lagi með niðurfellingu réttinda sem þeir eigi og hafi greitt fyrir. Í öðru lagi geti kærendur þá ekki annað en fest land undir aðkomu yfir annað land í þeirra eigu, en það muni draga úr verðmæti þess og hugsanlega koma í veg fyrir að hægt verði að selja það. Þá sé núverandi vegur að lóð kærenda þungfær á vetrum.

Málsrök Bláskógabyggðar: Bláskógabyggð bendir á að vísa beri kærunni frá úrskurðarnefndinni ellegar að hafna beri kröfu kærenda. Kæran sé vanreifuð, en í fyrirsögn hennar sé tilgreint að kærð sé ákvörðun sveitarstjórnar frá 11. nóvember 2008 þrátt fyrir að síðar í kærunni komi fram að kærð sé samþykkt á tillögu að endurskoðuðu deiliskipulagi Reykholts í Bláskógabyggð. Hið endurskoðaða deiliskipulag hafi verið samþykkt í sveitarstjórn 2. júní 2009. Engin leið sé að átta sig á því hvaða ákvörðun sé verið að kæra. Þá sé í kærunni vísað um rökstuðning til annarrar kæru sömu aðila til úrskurðarnefndarinnar, dags. 22. desember 2008, en sú kæra hafi lotið að synjun á beiðni um endurupptöku á deiliskipulagsbreytingu sem tekið hafi gildi 7. maí 2007 og ákvörðun sveitarstjórnar frá 11. nóvember 2008 um að gefa út að nýju byggingarleyfi vegna byggingar húss að Fljótsholti. Rökstuðningur að baki þeirri kæru geti ekki með nokkru móti átt við í máli þessu. Úrskurðarnefndin hafi ekki aflað frekari upplýsinga frá kærendum vegna þessa, sbr. 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993, auk þess sem kærendur hafi ekki sent inn frekari rökstuðning af sinni hálfu. Þá sé engin kröfugerð sett fram af hálfu kærenda.

Vísað sé til þess að hin kærða ákvörðun sveitarstjórnar frá 11. nóvember 2008 hafi falið í sér samþykki fyrir breytingu á aðalskipulagi Biskupstungnahrepps 2000-2012 fyrir Reykholt. Ekki sé unnt að skjóta slíkri ákvörðun til úrskurðarnefndarinnar, sbr. þágildandi 5. mgr. 8. gr. og 1. mgr. 19. gr. skipulags- og byggingarlaga. Telji úrskurðarnefndin að kæran taki til ákvörðunar sveitarstjórnar frá 2. júní 2009 sé á það bent að sú ákvörðun hafi ekki verið kæranleg fyrr en frá og með birtingu auglýsingar um gildistöku nýs deiliskipulags í Bláskógabyggð 17. ágúst 2009. Kærufrestur þeirrar ákvörðunar hafi liðið án þess að kæra hafi borist innan lögboðins kærufrests. Að lokum sé skírskotað til þess að meðferð málsins hafi dregist úr hömlu. Í því sambandi sé vísað til þágildandi 4. mgr. 8. gr. skipulags- og byggingarlaga sem og 7. mgr. 8. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Ótækt sé að fjalla um efnishlið málsins svo löngu eftir að hin kærða ákvörðun hafi verið tekin.

Telji úrskurðarnefndin að kæran taki til ákvörðunar sveitarstjórnar frá 2. júní 2009, um að samþykkja breytingu á deiliskipulagsáætlunum fyrir austurhluta Reykholts, sé byggt á því að ákvörðunin hafi verið fullkomlega lögmæt og í samræmi við skipulags- og byggingarlög. Kærendur geri ekki nokkra grein fyrir því í kæru sinni með hvaða hætti fyrrgreind ákvörðun sé andstæð lögum. Því sé engin leið fyrir Bláskógabyggð að átta sig á grundvelli kærunnar.

Vegna tilvísunar kærenda til eldri kæru sinnar, dags. 22. desember 2008, og fyrri athugasemda vísi Bláskógabyggð til greinargerðar sinnar til úrskurðarnefndarinnar í því kærumáli, dags. 30. mars 2009.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um þá ákvörðun sveitarstjórnar Bláskógabyggðar að samþykkja tillögu að endurskoðuðu deiliskipulagi Reykholts í Bláskógabyggð.

Ekki verður fallist á kröfu Bláskógabyggðar um frávísun málsins. Málatilbúnaður kærenda í kæru ber með sér hver hin kærða ákvörðun er, auk þess sem ljóst er að kæran lá fyrir hjá kærustjórnvaldi þegar kærufrestur byrjaði að líða. Þá geta tafir á afgreiðslu málsins ekki leitt til frávísunar þess.

Eins og áður var rakið var gerð breyting á deiliskipulagi Reykholts í Biskupstungum á árinu 2007, en með þeirri breytingu var vegur að lóðinni Fljótshömrum frá Lyngbraut, sem skipulagið hafði áður sýnt, fjarlægður af deiliskipulagsuppdrætti. Hið kærða deiliskipulag er óbreytt að þessu leyti og snúast athugasemdir kærenda í máli þessu fyrst og fremst um það að áformuð aðkoma að lóð þeirra sé ekki á samþykktum deiliskipulagsuppdrætti.

Deiliskipulag Reykholts í Biskupstungum var samþykkt í sveitarstjórn Biskupstungnahrepps 29. júní 1999, en samkvæmt þágildandi 4. mgr. 25. gr. skipulags- og byggingarlaga nr. 73/1997 skyldi birta auglýsingu um samþykkt deiliskipulag í B-deild Stjórnartíðinda. Ekki verður hins vegar séð að auglýsing um samþykkt deiliskipulags Reykholts í Biskupstungum frá 1999 hafi verið birt í samræmi við framangreint lagaákvæði. Tók skipulagið því aldrei gildi. Auglýsing um breytingu á því skipulagi, sem fól í sér umdeilda breytingu á aðkomu að lóð kærenda, var hins vegar birt í B-deild Stjórnartíðinda 7. maí 2007. Kærendur kröfðust endurupptöku og afturköllunar deiliskipulagsbreytingarinnar og kærðu höfnun þeirrar kröfu til úrskurðarnefndar skipulags- og byggingarmála eins og fyrr er rakið. Með úrskurði uppkveðnum fyrr í dag í máli nr. 117/2008 vísaði úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála þeirri kröfu kærenda frá með þeim rökum að ekki lægi fyrir kæranleg ákvörðun í tilefni af greindu erindi kærenda.

Áður en hið kærða deiliskipulag var samþykkt í sveitarstjórn var gerð breyting á Aðalskipulagi Biskupstungnahrepps 2000-2012, sem var staðfest af umhverfisráðherra 8. maí 2009. Tók aðalskipulagsbreytingin gildi með birtingu auglýsingar þar um í B-deild Stjórnartíðinda 26. s.m. Var þar meðal annars gerð sú breyting að landnotkun athafnalóðar við Vegholt 2 var breytt í opið svæði til sérstakra nota, þar sem gert var ráð fyrir reiðhöll í tengslum við hesthúsabyggð á svæðinu. Í hinu umdeilda deiliskipulagi er lóðin þó merkt sem athafnalóð. Þá er jafnframt ósamræmi á milli deiliskipulags og aðalskipulags hvað varðar landnotkun á jaðri suðvestanverðra lóðamarka lóðanna Vegholts 19, Vegholts 21 og Vegholts 23, meðal annars á milli Vegholts 19 og Brautarhóls, en þar gerir deiliskipulagið ráð fyrir opnu svæði sem ekki er sýnt á aðalskipulagsuppdrætti með áorðnum breytingum. Að lokum er á deiliskipulagsuppdrættinum gert ráð fyrir um 12 ha óbreyttu svæði suðvestan við Skólaveg frá „samþykktu deiliskipulagi“. Verður að telja að þar sé átt við deiliskipulag Reykholts í Biskupstungum frá 1999, með síðari breytingum. Svo sem að framan greinir tók það deiliskipulag aldrei gildi. Það að auki verður ekki séð að breytingar sem gerðar voru á því deiliskipulagi geti komið í stað skipulagsins sjálfs hvað varðar umrætt svæði nema að litlu leyti. Þá er tekið fram á staðfestum uppdrætti hins kærða deiliskipulags að gildandi deiliskipulagsáætlanir og breytingar á þeim fyrir svæðið falli úr gildi með hinu endurskoðaða deiliskipulagi. Hvorki forsendur né skipulagsskilmálar eldri skipulagsáætlana fyrir svæðið eru færðir inn á uppdrátt eða í skilmála hins nýja deiliskipulags. Af því leiðir að upplýsingar um svæðið skortir í hið kærða deiliskipulag, sbr. m.a. gr. 5.4 í skipulagsreglugerð nr. 400/1998.

Samkvæmt framansögðu er framsetning deiliskipulagsins ekki í samræmi við skipulagsreglugerð nr. 400/1998. Þá er misræmi milli þess og gildandi aðalskipulags svæðisins og brýtur það í bága við ákvæði 7. mgr. 9. gr. þágildandi skipulags- og byggingarlaga um innbyrðis samræmi skipulagsáætlana.

Að öllu framangreindu virtu er hið kærða deiliskipulag haldið slíkum annmörkum að fallast verður á kröfu um ógildingu þess.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist verulega vegna tafa við gagnaöflun og sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi ákvörðun sveitarstjórnar Bláskógabyggðar frá 2. júní 2009 um að samþykkja tillögu að endurskoðuðu deiliskipulagi Reykholts í Bláskógabyggð.

____________________________________
Nanna Magnadóttir

______________________________ _____________________________
Ómar Stefánsson Hildigunnur Haraldsdóttir

des 22

Love0

100/2011 Grundarstígur

Með dim

Árið 2015, fimmtudaginn 1. október, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mættir voru Ómar Stefánsson varaformaður, Ásgeir Magnússon dómstjóri og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 100/2011, kæra á ákvörðun borgarráðs Reykjavíkur frá 22. september 2011 um að samþykkja deiliskipulag fyrir Grundarstígsreit.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar skipulags- og byggingarmála, dags. 12. desember 2011, er barst nefndinni 20. s.m., kæra eigendur Grundarstígs 9, og eigandi 1. hæðar á Grundarstíg 12, þá ákvörðun borgarráðs Reykjavíkur frá 22. september 2011 að samþykkja deiliskipulag fyrir Grundarstígsreit. Auglýsing um gildistöku deiliskipulagsins birtist í B-deild Stjórnartíðinda 9. desember 2011. Gera kærendur þá kröfu að sérskilmálar fyrir lóðina Grundarstíg 10, er heimila byggingu samkomusalar sem taki allt að 50 manns í sæti, kaffihús sem taki allt að 45 manns í sæti, rekstur veitingasalar og samkomu- og tónleikahald í húsinu, verði felldir úr gildi.

Málavextir: Forsaga málsins er sú að með úrskurði í máli nr. 58/2009, uppkveðnum 8. febrúar 2010, felldi úrskurðarnefnd skipulags- og byggingarmála úr gildi byggingarleyfi, þar sem m.a. var heimilað að byggja við kjallara og hækka þak hússins að Grundarstíg 10 og heimila þar blandaða atvinnustarfsemi í stað íbúðar. Taldi úrskurðarnefndin að um svo verulega breytingu hefði verið að tefla að ekki hefðu verið skilyrði til þess að fara með umsókn um byggingarleyfi eftir undantekningarákvæði 3. mgr. 23. gr. skipulags- og byggingarlaga nr. 73/1997, auk þess sem hinni kærðu ákvörðun og rökstuðningi fyrir henni hefði verið áfátt. Í kjölfarið var forsögn að deiliskipulagi Grundarstígsreits kynnt fyrir hagsmunaaðilum á svæðinu, Íbúasamtökum miðborgar Reykjavíkur og hverfisráði miðborgar. Athugasemdir bárust á kynningartíma.

Tillaga að deiliskipulagi umrædds skipulagsreits var lögð fram á fundi skipulagsráðs 9. mars 2011 ásamt m.a. húsakönnun, og var á fundinum bókað að í tillögunni fælist stefnumörkun um þróun byggðar á reitnum. Var samþykkt að kynna tillöguna fyrir hagsmunaðilum á svæðinu og bárust athugasemdir við hana. Tók skipulagsstjóri afstöðu til fram kominna athugasemda og hinn 22. júní 2011 samþykkti skipulagsráð að auglýsa fyrrgreinda tillögu í samræmi við 1. mgr. 41. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Samþykkti borgarráð þá afgreiðslu 30. s.m. Tillagan var auglýst frá 6. júlí til 17. ágúst 2011 og á fundi skipulagsfulltrúa 19. s.m. var tekin ákvörðun um að framlengja athugasemdafrestinn til 30. s.m. Athugasemdabréf bárust á kynningartíma tillögunnar frá Íbúasamtökum miðborgar og 25 íbúum, þ. á m. þremur kærenda. Tillagan var tekin fyrir að nýju á fundi skipulagsráðs 14. september 2011 og samþykkt með vísan til umsagnar skipulagsstjóra um fram komnar athugasemdir, dags. 12. s.m. Var málinu vísað til borgarráðs, er staðfesti greinda samþykkt á fundi hinn 22. september 2011.

Deiliskipulagið var síðan sent Skipulagsstofnun til lögboðinnar afgreiðslu með bréfi, dags. 28. september 2011. Með bréfi, dags. 14. október s.á., gerði stofnunin athugasemd við birtingu auglýsingar um samþykkt deiliskipulagsins, m.a. „… þar sem ósamræmi er á milli áforma deiliskipulagsins og gildandi aðalskipulagi 2001-2024 gr. 3.1.2 og þróunaráætlun miðborgar um íbúðarsvæði á miðborgarsvæði“. Í kjölfarið var gerð breyting á skipulagstillögunni og svofelld áritun gerð á uppdrátt hennar: „Breytt 21.11.2011 til samræmis við bréf skipulagsstofnunar dags. 14.10.2011. Texti varðandi landnotkun og aðalskipulag í kafla 4 í almennum skilmálum er yfirfarinn og lagfærður og tilvísun í skilmála úr þróunaráætlun miðborgar greinargerð I er tekin út af uppdrættinum, þar sem þeir skilmálar eru ekki bindandi hluti aðalskipulags.“ Leiðréttur uppdráttur var sendur Skipulagsstofnun ásamt bréfi, dags. 24. nóvember 2011, þar sem athugasemdum stofnunarinnar er svarað og rökstutt að ekki væri nokkurt ósamræmi að finna við gildandi aðalskipulag en rétt þætti að leiðrétta uppdráttinn aðallega til að auka skýrleika skipulagsgagna. Auglýsing um gildistöku deiliskipulagsins var birt í B-deild Stjórnartíðinda 9. desember 2011.

Í bréfi Skipulagsstofnunar, dags. 15. desember 2011, kom fram að erindi Reykjavíkurborgar, dags. 24. nóvember s.á., yrði ekki tekið til afgreiðslu fyrr en m.a. breytingar þær sem gerðar voru á deiliskipulaginu eftir kynningu yrðu teknar til umfjöllunar og samþykktar í borgarráði, sbr. 1. mgr. 42. gr. skipulagslaga. Hinn 11. janúar 2012 var á fundi skipulagsráðs samþykktur skipulagsuppdráttur, lagt fram fyrrgreint bréf skipulagsstjóra, dags. 24. nóvember 2011, og lögð fram ný umsögn umhverfis- og samgöngusviðs varðandi umferð, dags. 10. janúar 2012, og svarbréf skipulagsstjóra til Skipulagsstofnunar, dags. 11. s.m. Á fundi borgarráðs 12. janúar 2012 var eftirfarandi bókað: „Lagt fram bréf skipulagsstjóra frá 11. þ.m., sbr. samþykkt skipulagsráðs s.d., um tillögu að deiliskipulagi Grundarstígsreits … Samþykkt.“ Í bréfi Skipulagsstofnunar, dags. 26. janúar 2012, segir að komið hafi í ljós að umrætt deiliskipulag hafi tekið gildi og því muni stofnunin birta hinn upphaflega deiliskipulagsuppdrátt sem samþykktur hafi verið í borgarráði 22. september 2011. Stofnunin geri athugasemdir við málsmeðferð á deiliskipulaginu auk þess sem vanti upplýsingar um það hvort niðurstaða sveitarstjórnar hafi verðið auglýst.

Hið kærða deiliskipulag er af Grundarstígsreit en hann afmarkast af Grundarstíg, Spítalastíg, Þingholtsstræti og Skálholtsstíg. Þær byggingar sem eru innan svæðisins eru Grundarstígur 2-10 (sléttar tölur) og Þingholtsstræti 25 og 27. Í sérskilmálum fyrir lóðina að Grundarstíg 10 segir: „Í húsinu er heimilt að reka menningartengda starfsemi. Í því er heimilt að innrétta samkomusal sem tekur allt að 50 manns í sæti og kaffihús sem tekur allt að 45 manns í sæti. Auk þess er heimilt að innrétta nauðsynlega aðstöðu fyrir starfsemina og vinnuaðstöðu fyrir fræðimenn. Gerður er nýr byggingarreitur á norðvesturhluta lóðarinnar. Innan hans er heimilt að reisa nýbyggingu, heimil mænishæð er allt að 5 m. Tenging nýbyggingar við eldra hús skal vera á forsendum hins síðarnefnda. Ný uppbygging er háð niðurrifi bílskúrs á lóðinni. Halda skal í steyptan garðvegg umhverfis lóðina og heimilt er að setja hlið í hann út að Skálholtsstíg. Ef valið er að nýta húsið sem íbúðarhús er heimilt að innrétta tvær íbúðir í því. Um mannfagnaði og veitingarekstur í húsinu fer eftir „Málsmeðferðarreglum Borgarráðs um veitingastaði og gististaði“ og Aðalskipulagi Reykjavíkur hverju sinni. Reksturinn skal vera tengdur starfsemi hússins.“

Með úrskurði í máli nr. 84/2012, uppkveðnum 24. janúar 2013, vísaði úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála frá kæru á byggingarleyfi vegna Grundarstígs 10 þar sem hún barst utan kærufrests.

Málsrök kærenda: Kærendur benda á að skilmálar deiliskipulagsins sem heimili að húsinu að Grundarstíg 10 verði breytt úr íbúð í aðstöðu til skemmtanahalds séu í andstöðu við Aðalskipulag Reykjavíkur 2001-2024, þar sem Grundarstígur sé á íbúðarsvæði.

Þá stangist hin kærða ákvörðun á við ákvæði gr. 4.2.1 í skipulagsreglugerð nr. 400/1998 sem segi m.a. að á íbúðarsvæðum skuli fyrst og fremst gera ráð fyrir íbúðarhúsnæði. Svonefnd menningartengd starfsemi í nefndu húsi muni að langmestu leyti nýtast öðrum en íbúum hverfisins og geti því ekki talist starfsemi sem eðlilegt sé að þar sé til þjónustu við íbúa viðkomandi hverfis samkvæmt greindu ákvæði skipulagsreglugerðar. Þá sé ekki hægt að skilgreina fyrirhugað margmiðlunarsafn sem þjónustu við íbúana og geti það varla talist þjónusta að gera ýmsum menningarverðmætum úr nánasta umhverfi skil. Í næsta nágrenni Grundarstígs sé fjöldi veitinga- og kaffihúsa auk tónleika- og fundarsala, þar sem hægt sé að stunda starfsemi á borð við þá sem fyrirhuguð sé, og sé umrædd starfsemi á þessum stað því ekki nauðsynleg. Ætla megi að samkomusalur sem nefndur sé í skilmálunum verði oft notaður til tónleikahalds og auk þess sé gert ráð fyrir útleigu á sal til einkaaðila. Starfsemi sem beinlínis sé ætlað að framleiða hljóð muni valda ónæði vegna hávaða sem stangist á við fyrrnefnt ákvæði skipulagsreglugerðar. Þá sé ótalinn hávaði sem ávallt myndist við það að fólk safnist saman utandyra til að reykja og vegna umferðar í kringum húsið, m.a. þegar leigubílar bíði eftir fólki o.þ.h. Ef staðurinn fái leyfi sem veitingastaður án vínveitingaleyfis sé verið að leyfa starfsemi sem megi hafa opna allan sólarhringinn hvort sem eigendur hússins ætli að nýta sér það eða ekki, sbr. 3. gr. málsmeðferðarreglna borgarráðs um veitingastaði og gististaði. Loks snúist starfsemin um að draga að sér umferð sem fari gegn umræddu ákvæði skipulagsreglugerðar. Ef enginn mæti á kaffihúsið eða fundi, veislur, tónleika og aðrar uppákomur, sé engin starfsemi. Ólíklegt sé að gestir staðarins fari að leggja bílum sínum í 200-300 m fjarlægð frá honum heldur muni þeir leggja bílum í öll stæði við Grundarstíg, nálægar götur og upp á gangstéttir. Íbúar í kringum Grundarstíg 10 búi á svæði þar sem talsverður bílastæðaskortur sé nú þegar og muni þeir sjá fram á aukinn bílastæðaskort, einkum á kvöldin. Þá sé ótalið að engin áætlun sé sýnileg um sérstök bifreiðastæði fyrir fatlaða.

Ef menningarstarfsemi sú sem fyrirhuguð sé í húsinu leggist af sé eins víst að húsið verði nýtt til skemmtanahalds. Í svari skipulags- og byggingarsviðs við athugasemdum Íbúasamtaka miðborgar segi að áfengisveitingar séu óheimilar á íbúðarsvæðum en þess sé ekki getið að samkvæmt 5. gr. fyrrgreindra málsmeðferðarreglna geti borgarráð veitt undantekningu frá þessu í jaðri miðborgar. Í deiliskipulaginu sé svæðið kallað jaðarsvæði og falli því undir framangreint undanþáguákvæði.

Í þróunaráætlun miðborgar sé kveðið á um að núverandi íbúðarhúsnæði og íbúðarlóðum beri að halda sem slíkum nema í þeim tilvikum þar sem aðstæður mæli gegn því, svo sem: a) verulegur kostnaður, b) sýnt sé fram á að breyting á notkun sé nauðsynleg til að tryggja byggingarlistar- og sögulegt gildi, c) breytingar á notkun styðji við íbúðareinkenni svæðisins, t.d. kaupmaðurinn á horninu, eða d) fella eigi húsnæði eða lóð að umfangsmikilli endurbyggingu í samræmi við gildandi skipulag. Umrætt sérákvæði deiliskipulagsins um Grundarstíg 10 gangi gegn nefndu ákvæði þar sem verið sé að breyta notkun íbúðarhúsnæðis án þess að nokkrar aðstæður mæli gegn því að hafa húsið áfram sem íbúðarhús.

Þá standist hin kærða ákvörðun ekki aðalskipulag þar sem ekki hafi farið fram úttekt á framboði á nærþjónustunni í viðkomandi hverfi og áhrif starfseminnar á umhverfið, s.s. vegna aukinnar umferðar, hávaða eða annars ónæðis af starfseminni, eins og áskilið sé í aðalskipulaginu. Í deiliskipulagi Grundarstígsreits standi í lið 4, um megin markmið og áherslur, að deiliskipulag Grundarstígsreits skuli vera í samræmi við stefnumörkun borgaryfirvalda eins og hún birtist í Aðalskipulagi Reykjavíkur 2001-2024, en hafa skuli til hliðsjónar að í vinnslu sé nýtt aðalskipulag þar sem áhersla sé m.a. lögð á sjálfbærari hverfi, ekki síst í jaðri miðborgar. Samkvæmt þessu ætli skipulagsyfirvöld að hafa hliðsjón af reglum sem séu í vinnslu og ekki sé búið að samþykkja.

Íbúar hverfisins eigi að njóta vafans um lögmæti skilmálanna en ekki rekstraraðilar, enda sé Grundarstígur í rótgrónu og rólegu íbúðarhverfi sem íbúar hafi valið vegna nálægðar við miðbæinn í góðri trú um að farið verði eftir skipulagsreglugerð, aðalskipulagi og þróunaráætlun miðborgar.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Borgaryfirvöld vísa til þess að hið kærða deiliskipulag muni ekki skapa hættu á óþægindum fyrir íbúa hverfisins og muni starfsemin að Grundarstíg 10 þjóna þeim íbúum sem og öðrum íbúum borgarinnar. Ákvörðunin standist skipulagsreglugerð sem kveði sérstaklega á um að leyfa megi aðra starfsemi en þá sem eðlileg sé til þjónustu fyrir íbúa, enda muni hún ekki valda óþægindum vegna lyktar, hávaða eða óþrifnaðar eða draga að sér óeðlilega mikla umferð. Starfsemin muni jafnvel verða hverfinu til framdráttar og gefa því aukið gildi, en vilji eigenda Grundarstígs 10 standi til þess að hagsmunir þeirra og hverfisins fari saman.

Í fyrrgreindu húsi verði ekki heimilaður rekstur skemmtistaðar með ótakmörkuðum opnunartíma heldur verði í því menningartengd starfsemi, kaffihús án áfengis, tónleikahald í sal sem rúmi um 70 (sic) manns og útleiga á sal fyrir veislur og fundahöld. Um mannfagnaði og veitingarekstur í húsinu fari eftir málsmeðferðarreglum borgarráðs um veitingastaði og gististaði og aðalskipulagi Reykjavíkur. Árið 2009 hafi verið þinglýst kvöð á fasteignina Grundarstíg 10 um að „Mannfagnaðir í nýbyggingu skuli ekki standa lengur en til kl. 23:00 á kvöldin, þetta gildi um alla daga vikunnar.“ Við yfirferð byggingarleyfisumsóknar sé farið yfir tæknileg atriði, s.s. hljóðvistarkröfur, og því sé ekki talin nein hætta á að íbúar verði fyrir óþægindum vegna óeðlilegs hávaða. Óheimilt sé að veita rekstrarleyfi til áfengisveitingastaða á skilgreindu íbúðarsvæði samkvæmt nefndum málsmeðferðarreglum og eingöngu heimilt að veita undanþágu frá því ef um sé að ræða staðsetningu í jaðri miðborgar/miðsvæðis og rekstur í flokki II. Húsið að Grundarstíg 10 sé ekki staðsett í jaðri miðborgar/miðsvæðis og verði því að óbreyttum reglum ekki um neinar áfengisveitingar að ræða í því. Í skilmálum deiliskipulagsins sé einnig tekið fram að reksturinn skuli vera tengdur starfsemi í húsinu.

Engin bílastæði séu á lóðinni og umferð muni ekki aukast merkjanlega í samhengi við stærð hússins. Gera megi ráð fyrir að umferð aukist um u.þ.b. 30 ferðir á sólahring, þ.e. úr 5-10 ferðum í 35-40, við það að breyta húsinu úr íbúðarhúsnæði í hús undir menningarstarfsemi. Til samanburðar sé umferð á Skálholtsstíg um 1.500 bílar á sólarhring og hafi fyrirhuguð starfsemi á Grundarstíg 10 því óveruleg áhrif á umhverfið. Óþægindi nágranna gætu þó falist í auknu álagi á bílastæði í grenndinni. Umtalsverður fjöldi bílastæða sé í um 200-300 m fjarlægð frá húsinu og muni fyrirsvarsmenn stofnunarinnar vinna gagngert að því að fá viðskiptavini hússins til að nýta sér þau. Mögulegt umferðarálag og/eða bílastæðavandamál geti eitt og sér ekki valdið ógildi deiliskipulagsins. Fjölmörg dæmi séu um atvinnustarfsemi á íbúðarsvæðum og í miðborginni, bæði veitingahús og verslanir, þar sem íbúar geti orðið fyrir tímabundnum óþægindum vegna umferðar. Almenningsstæði í miðborginni séu ætluð almenningi öllum en ekki eingöngu til að þjóna íbúum viðkomandi hverfa. Bílaeign á landinu hafi aukist mjög á undanförnum árum, en hverfið hafi ekki verið skipulagt fyrir slíkan fjölda bíla. Borgaryfirvöld vilji hvetja borgarbúa til að nýta sér betur almenningssamgöngur, ganga meira og hjóla. Þá megi eigendur fasteigna í þéttbýli ávallt eiga von á því að breytingar verði gerðar á skipulagi sem haft geti í för með sér t.d. skerðingu á útsýni, aukið skuggavarp, umferðaraukningu eða aðrar breytingar. Verði menn almennt að sæta því að með almennum takmörkunum geti hagsmunir þeirra í einhverju verið skertir með slíkum breytingum.

Hið kærða deiliskipulag sé ekki í andstöðu við þróunaráætlun miðborgar og fyrirhuguð starfsemi að Grundarstíg 10 feli hvorki í sér léttiðnað né skrifstofustörf. Í þróunaráætlun miðborgar, íbúðarsvæði, komi m.a. fram að halda beri núverandi húsnæði sem slíku nema í tilvikum þar sem aðstæður mæli gegn því. Tekin séu nokkur dæmi um slíkar aðstæður, þar á meðal að breytingar á notkun séu nauðsynlegar til að tryggja byggingarlistar- og sögulegt gildi. Sú stefnumörkun sem vísað sé til hafi verið lögð fram til samþykktar í skipulags- og umferðarnefnd og borgarráði til nánari útfærslu í aðal- og deiliskipulagi á miðborgarsvæði. Stefnumörkunin sé ekki bindandi hluti af aðalskipulagi Reykjavíkur og komi ekki í stað samþykktra landnotkunarákvæða í aðalskipulagi. Stefnumörkun í þróunaráætlun miðborgar, m.a. um íbúðarsvæði, sé góðra gjalda verð og nytsamleg við vinnslu deiliskipulags í miðborg, en geti einungis verið gott skýringargagn við vinnslu bindandi áætlana. Hún geti þó aldrei haft svo víðtæk áhrif að koma í veg fyrir að heimila landnotkun á einstaka lóðum á miðborgarsvæði.

Deiliskipulagið sé í samræmi við ákvæði aðalskipulags Reykjavíkur enda komi fram í grein 3.1.2 í gildandi aðalskipulagi að á íbúðarsvæðum sé gert ráð fyrir íbúðarbyggð ásamt tilheyrandi nærþjónustu. Nærþjónusta innan íbúðarsvæða er t.d. verslun, þjónusta, stofnanir, leikvellir og opin svæði sem einkum þjóni íbúum viðkomandi hverfis. Ekki hafi þurft að vinna úttekt vegna þeirrar starfsemi sem gert sé ráð fyrir á Grundarstígsreit. Í deiliskipulaginu sé gert ráð fyrir að heimilt verði að reka verslanir á þeim lóðum þar sem hefð sé fyrir slíkum rekstri. Nýjar umsóknir um slíkan rekstur séu alltaf háðar ákvæðum mannvirkjalaga nr. 160/2010 og öðrum lögum og reglugerðum sem um slíkar umsóknir gildi. Þá sé það mat skipulagsyfirvalda að fyrirhuguð menningarstarfsemi falli vel að umhverfinu og sé líkleg til að bæta það. Þá sé málsmeðferðin öll og þeir sérskilmálar sem settir hafi verið án vafa í samræmi við lög og reglur.

Athugasemdir eigenda Grundarstígs 10: Af hálfu eigenda Grundarstígs 10 er bent á að starfsemin í Hannesarholti uppfylli skilyrði gr. 4.2.1 í skipulagsreglugerð nr. 400/1998 um að sinna þjónustu við íbúa hverfisins á margvíslegan máta. Dæmi um slíka þjónustu sé að safnað verði upplýsingum um sögu hverfisins, bæði menningarsögu og byggingarsögu. Fjallað verði um nafntogaða fyrrum íbúa hverfisins en einnig sé fyrirhugað að skrifa, í samstarfi við íbúa hverfisins, sögu venjulegs fólks sem búið hafi í hverfinu. Sama eigi við um kaffihús þar sem áhersla verði lögð á heimilislegar veitingar gegn sanngjörnu verði. Þá verði boðið upp á hverfiskvöld eða nágrannasamkomur sem yrðu lokaðar öðrum en íbúum hverfisins. Þjónusta á hverjum tíma taki mið af þörfum neytenda og það sé því eðli hennar að taka breytingum í takt við ný viðhorf, þarfir og áhugamál neytendanna. Þjónusta við íbúa felist ekki eingöngu í að selja þeim vörur eða gera við bilaða hluti og nái til andlegra ekki síður en til líkamlegra þarfa einstaklingsins. Starfræksla stofnunar í íbúðarhverfi, sem hafi m.a. það markmið að sinna sérstaklega menningartengdum þáttum hverfisins og að verða vettvangur fyrir jákvæð og uppbyggjandi samskipti við nágranna, sinni einnig mikilsverðri hverfisþjónustu. Færa megi gild rök fyrir því að þjónusta sem veitt verði í Hannesarholti falli í dag betur að skilgreiningu á hugtakinu þjónusta samkvæmt fyrrgreindu ákvæði í skipulagsreglugerð heldur en t.d. fiskbúð eða skósmiður. Vitaskuld muni aðrir Reykvíkingar notfæra sér þjónustu Hannesarholts en slíkt hið sama gildi um aðra þjónustu, eins og jólabúð, sem hafi verið starfrækt á Grundarstíg fyrir nokkrum árum.

Í greinargerð frá verkfræðistofu komi fram að hljóðmyndun í viðbyggingu sem samsvari 80 dB(A) verði við útvegg um 39 dB(A), en gera verði ráð fyrir að tónlist og talað mál verði að jafnaði lægra en 80 dB(A) í viðbyggingunni. Hljóð sem hugsanlega bærist út fyrir veggi verði því augljóslega undir þeim viðmiðum sem sett séu um íbúðarsvæði í reglugerð nr. 724/1998 um hávaða. Stærð salarins sé um 70 m², sem sé svipuð stærð og meðalstór skólastofa eða stofa ásamt borðstofu í heimahúsi, enda séu áform um að nýta salinn einkum til sýninga á vegum stofnunarinnar, stofutónleika, fyrirlestra og fræðakvölda. Önnur notkun, s.s. fyrir samkomur, verði undirskipuð og hávær raftónlist verði vitaskuld ekki leyfð. Vissulega fylgi hljóð tónlist en þau séu ekki bönnuð í íbúðarhverfum. Gerðar hafi verið ýmsar ráðastafarnir til að fyrirbyggja að hljóðmyndun verði að óþægilegum hávaða fyrir nágrennið. Vandað verði mjög til viðbyggingar með góðri hljóðeinangrun og góðri loftræsingu, þannig að ekki gerist þörf á að hreinsa loftið með því að opna glugga eða hurðir. Þá hafi forsvarsmenn Hannesarholts að eigin frumkvæði þinglýst þeirri kvöð á starfsemi í viðbyggingunni að henni skuli ljúka eigi síðar en kl. 23 alla daga vikunnar. Það sé álíka langsótt að banna fyrrgreinda viðbyggingu vegna hugsanlegs hávaða eins og það væri að banna byggingu bílskúrs vegna þess möguleika að hávær unglingahljómsveit hreiðraði um sig í skúrnum og truflaði nágrennið með leik sínum.

Stofnun Hannesarholts sé menningar- og fræðasetur þar sem ætlunin sé að meginþungi starfseminnar snúist um samræður og skoðanaskipti, halda menningar- og sögutengdar sýningar og halda lágstillta tónleika í viðbyggingu sem muni ljúka ekki síðar en kl. 23. Sú mynd sem kærendur setji fram sé í talsverðri mótsögn við framangreinda lýsingu. Þar sem fyrrgreindur salur sé lítill muni umferð ekki vera í líkingu við umferð við stærri samkomuhús, sem taki við hundruðum manna. Verði hvatt til þess, og jafnvel sett sem skilyrði fyrir samkomum, að gestir leggi bílum sínum í bílastæðahús eða á öðrum opinberum bílastæðum í nágrenninu. Fjölmörg bílastæði í hverfinu séu nýtt á daginn af ýmsum fyrirtækjum og stofnunum en standi síðan auð á kvöldin en meginþungi bílaumferðar vegna Hannesarholts verði einmitt á kvöldin.

Ótækt sé að byggja kæru á því sem geti skeð í framtíðinni ef fyrirhuguð starfsemi myndi leggjast af og á þeirri forsendu að borgaryfirvöld eða lögregluyfirvöld framfylgi ekki lögum og reglum. Húsið að Grundarstíg 10 sé eitt af merkari húsum í Reykjavík út frá byggingarlistarlegu og sögulegu tilliti eins og áskilið sé í þróunaráætlun miðborgar þegar breyta eigi notkun íbúðarhúsnæðis. Aðalmarkmið með stofnun Hannesarholts sé að opna hið merka hús fyrir nágrönnum þess og almenningi til að kynna það og sögu þess fyrir sem flestum. Saga þess sé samofin sögu Hannesar Hafstein og þeirri umbótahugsun og bjartsýnisanda sem hafi fylgt tilkomu fyrsta ráðherra Íslands.

Niðurstaða: Hið kærða deiliskipulag var staðfest í borgarráði hinn 22. september 2011. Breytingar þær sem gerðar voru á greinargerð þess eftir þann tíma voru hvorki til umfjöllunar né voru þær staðfestar í borgarráði áður en skipulagið tók gildi með auglýsingu í B-deild Stjórnartíðinda hinn 9. desember 2011. Samkvæmt 1. mgr. 38. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 ber sveitarstjórn ábyrgð á og annast gerð deiliskipulags og í 3. mgr. 41. gr. laganna er kveðið á um að sveitarstjórn skuli taka deiliskipulagstillögu til umræðu að lokinni kynningu og að undangenginni umfjöllun skipulagsnefndar um hana ef athugasemdir hafa borist á kynningartíma. Í umfjöllun sveitarstjórnar skal m.a. taka afstöðu til þess hvort gera skuli breytingar á tillögunni. Með hliðsjón af nefndum ákvæðum skipulagslaga verða þær breytingar sem gerðar voru á skipulagstillögunni eftir afgreiðslu borgarráðs ekki taldar hluti gildandi deiliskipulags svæðisins.

Með bréfi, dags. 14. október 2011, gerði Skipulagsstofnun athugasemd við birtingu auglýsingar í B-deild Stjórnartíðinda um samþykkt umdeilds deiliskipulags fyrir Grundarstígsreit. Með bréfinu er tekið fram: „… ósamræmi er á milli áforma deiliskipulagsins gildandi aðalskipulagi Reykjavíkur 2001-2024, gr. 3.1.2 og þróunaráætlun miðborgar um íbúðarsvæði á miðborgarsvæði. Auk þess sem ekki er skýrt hvernig komið verði í veg fyrir ónæði og aukna umferð vegna fyrirhugaðra breytinga að Grundarstíg 10. Ennfremur er ósamræmi á milli settra skilmála og þeirra hugmynda eigenda fyrir starfsemina notaðar eru sem grundvöllur fyrir umsögn Reykjavíkurborgar við athugasemdum. Jafnframt vantar að heimild til verslunarreksturs, á jarðhæðum þeirra húsa sem hafa áður hýst verslanir, sé skilyrt með úttekt, sbr. ákvæðum gr. 3.1.2. í gildandi aðalskipulagi.“

Samkvæmt 1. mgr. 42. gr. skipulagslaga skal sveitarstjórn taka athugasemdir Skipulagsstofnunar til umræðu og gera nauðsynlegar breytingar hvað varðar athugasemdir um form deiliskipulags. Fallist sveitarstjórn ekki á athugasemdir Skipulagsstofnunar um efni deiliskipulags skal hún gera rökstudda grein fyrir ástæðum þess. Í greinargerð með frumvarpi til skipulagslaga segir í athugasemdum með 42. gr. að lagt sé til það nýmæli að sveitarstjórn sé skylt að bregðast við athugasemdum Skipulagsstofnunar vegna deiliskipulagsins og gera nauðsynlegar breytingar á því varðandi form þess ef þörf sé á. Slíkar athugasemdir varði t.d. hvort deiliskipulag sé í samræmi við aðalskipulag og að athugasemdum á auglýsingatíma hafi ekki verið svarað.

Fyrrgreindar athugasemdir Skipulagsstofnunar voru ekki afgreiddar af borgarstjórn í samræmi við fyrrgreint ákvæði 1. mgr. 42. gr. skipulagslaga áður en auglýsing um deiliskipulagið var birt í B-deild Stjórnartíðinda. Samkvæmt framangreindu er málsmeðferð hins kærða deiliskipulags haldin slíkum annmörkum að fella ber það úr gildi.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist verulega sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi ákvörðun borgarráðs Reykjavíkur frá 22. september 2011 um að samþykkja deiliskipulag fyrir Grundarstígsreit.

____________________________________
Ómar Stefánsson

______________________________ _____________________________
Ásgeir Magnússon Þorsteinn Þorsteinsson

des 22

Love0

96/2011 Hafnarfjörður miðbær

Með dim

Fyrir var tekið mál nr. 96/2011, kæra á ákvörðun bæjarstjórnar Hafnarfjarðar frá 31. ágúst 2011 um að breyta deiliskipulagi, Hafnarfjörður miðbær 1981, reitur 15.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar skipulags- og byggingarmála, dags. 25. nóvember 2011, er barst nefndinni sama dag, kærir Ívar Pálsson hrl., f.h. A, Austurgötu 27b, Hafnarfirði, þá ákvörðun bæjarstjórnar Hafnarfjarðar frá 31. ágúst 2011 að breyta deiliskipulagi, Hafnarfjörður miðbær 1981, reitur 15. Skilja verður málatilbúnað kæranda svo að krafist sé ógildingar hinnar kærðu ákvörðunar.

Málavextir: Á fundi bæjarstjórnar Hafnarfjarðar 9. febrúar 2011 var samþykkt að auglýsa tillögu að deiliskipulagi reits sem afmarkast af Mjósundi, Austurgötu, Gunnarssundi og efri lóðamörkum húsa við Hverfisgötu 31-49 (oddatölur). Stærsti hluti svæðisins tilheyrði deiliskipulagi er nefnist Hafnarfjörður Miðbær 1981, en hús ofan við Hverfisgötu 31-49 voru á ódeiliskipulögðu svæði. Í bréfi skipulags- og byggingarsviðs Hafnarfjarðar til Skipulagsstofnunar, dags. 22. febrúar 2011, var tekið fram að markmið skipulagsvinnunnar væri að fella deiliskipulagið að skipulagslögum nr. 123/2010 með því að sýna byggingarreiti, yfirfara nýtingarhlutfall og lóðamörk. Með bréfinu var leitað umsagnar stofnunarinnar vegna áforma um að falla frá gerð og kynningu lýsingar skv. 4. mgr. 40. gr. skipulagslaga og féllst hún á þá málsmeðferð með bréfi, dags. 2. mars 2011, með vísan til upplýsinga bæjarins um að tillagan væri að öllu leyti í samræmi við meginforsendur aðalskipulags.

Tillagan var auglýst í Fréttablaðinu 21. mars 2011 með athugasemdafresti til 7. maí s.á. og var kynningarfundur vegna hennar haldinn 24. mars 2011. Á fundi bæjarstjórnar 20. apríl 2011 var samþykkt að auglýsa tillöguna að nýju vegna tilmæla Skipulagsstofnunar um að vísa þyrfti í skipulagslög, bæði við afgreiðslu bæjarstjórnar og í auglýsingu. Deiliskipulagstillagan var auglýst í Fréttablaðinu að nýju til kynningar 18. maí 2011 með athugasemdafresti til 29. júní s.á. Athugasemdir bárust á kynningartíma, m.a. frá kæranda, og á fundi skipulags- og byggingarráðs 5. júlí 2011 var skipulags- og byggingarsviði falið að taka saman athugasemdir og gera drög að svörum. Skipulags- og byggingaráð samþykkti skipulagstillöguna á fundi hinn 23. ágúst 2011 og fyrirliggjandi svör skipulags- og byggingarsviðs við fram komnum athugasemdum. Tillagan var tekin fyrir á fundi bæjarstjórnar Hafnarfjarðar 31. ágúst 2011 og samþykkt.

Þeim sem gert höfðu athugasemdir við hina kynntu tillögu voru send svör bæjaryfirvalda með bréfi, dags. 5. september 2011. Deiliskipulagið var síðan sent Skipulagsstofnun til lögboðinnar afgreiðslu með bréfi, dags. 6. september s.á., þar sem fram kom að Byggðasafn Hafnarfjarðar hefði gert fornleifaskráningu, húsakönnun hefði verið gerð, aldursákvörðun húss að Austurgötu 27b verið leiðrétt, eftir kynningu tillögunnar, og að bætt hefði verið við skýringu á lit á opinberu gróður- og útivistarsvæði. Í bréfi Skipulagsstofnunar, dags. 16. september 2011, kemur fram að ekki sé unnt að taka afstöðu til deiliskipulagsbreytingarinnar fyrr en skilmálum hafi verið breytt.

Skilmálar deiliskipulagsins voru lagfærðir 26. september 2011 með þeim hætti að heiti deiliskipulagsins var breytt úr „Hafnarfjörður nýtt skipulag: Hverfisgata – Austurgata milli Mjósunds og Gunnarssunds“ í „Breytt skipulag: Hafnarfjörður miðbær 1981 (reitur 15)“. Þá var bætt við svohljóðandi sérskilmálum: „Hverfisgata 31, heimilt er að byggja 13 m² gróðurskála hámarks vegg hæð 1.8 m. Mjósund 13, heimilt er að byggja geymslu á einni hæð með flötu þaki. Austurgata 33, heimilt að byggja bílskúr með 28 m² grunnflöt og hámarksvegghæð 2.7 m. Þá er heimilt að endurbyggja geymsluskúr í sömu mynd og sá sem fyrir er.“ Þá var setningu um að deiliskipulagið hefði fengið meðferð skv. 42. gr. skipulags- og byggingarlaga breytt í að það hefði fengið meðferð skv. 43. gr. og auglýst skv. 1. mgr. 41. gr. skipulagslaga.

Lagfærður skipulagsuppdráttur var sendur Skipulagsstofnun með bréfi, dags. 27. september 2011, og gerði stofnunin ekki athugasemd við birtingu auglýsingar um gildistöku skipulagstillögunnar. Var hún birt í B-deild Stjórnartíðinda 26. október 2011.

Samkvæmt greinargerð hinnar kærðu deiliskipulagsbreytingar er stærð 16 lóða breytt, þ. á m. stærð lóðar kæranda við Austugötu 27b, sem var tilgreind fyrir breytingu 453 m² en verður eftir breytingu 503,9 m², og stærð lóðarinnar við Austurgötu 29b, sem liggur samhliða lóð kæranda, en hún stækkar úr 472 m² í 568,8 m².

Málsrök kæranda: Af hálfu kæranda er vísað til þess að hin kærða skipulagsbreyting geri ráð fyrir breytingum á lóð hans án þess að gerð sé grein fyrir því í texta eða á uppdrætti í hverju þær breytingar felist. Varðandi afmörkun lóða sé þar vísað til mæliblaða sem gerð verði en þannig hafi Hafnarfjarðarbær sjálfdæmi um afmörkun lóðar kæranda. Í ljósi fyrri samskipta við sveitarfélagið telji kærandi að þótt gert sé ráð fyrir að lóð hans stækki í fermetrum, eigi að taka af lóðinni til hagsbóta fyrir lóðarhafa lóðarinnar Austurgötu 29b. Framsetning af þessum toga í þegar byggðu hverfi, þar sem lóðarmörk séu skýr og hægt að mæla þau út, samræmist ekki kröfum skipulagslaga nr. 123/2010 og skipulagsreglugerðar um framsetningu skipulagsáætlana enda sé algjörlega ómögulegt að átta sig á þeim breytingum sem skipulagið feli í sér. Mikilvæg réttindi séu í húfi sem varði grenndarhagsmuni og verðmæti fasteignar. Breytingin sé sett fram á óljósan hátt til að villa um fyrir lóðarhöfum. Þá samræmist framsetningin hvorki sjónarmiðum og meginreglum laganna um samvinnu við hagsmunaaðila né markmiðum þeirra um réttaröryggi. Framsetning tillögunnar sé einnig í andstöðu við ákvæði 10. og 13. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 um rannsókn máls og andmælarétt. Þá sé jafnræðisregla ekki virt gagnvart eigendum fasteigna á reitnum, enda nýtingarhlutfall lóða og heimildir til bygginga mjög misjafnar án þess að getið sé á hvaða forsendum sú mismunun byggi.

Meðferð málsins hafi brotið gegn 41. gr. skipulagslaga um samráð og samvinnu við gerð tillögunnar, en sérstaklega sé nauðsynlegt að hafa samráð við hagsmunaaðila sé ætlunin að breyta fyrirliggjandi lóðamörkum eða skerða réttindi aðila.

Málsrök Hafnarfjarðarbæjar: Bæjaryfirvöld skírskota til þess að lóðamörk séu skýrt afmörkuð í hinu kærða deiliskipulagi en hins vegar séu mæliblöð ávallt í nákvæmari mælikvarða en deiliskipulag. Ekki sé verið að skerða lóðina að Austurgötu 27b á mörkum hennar og Austurgötu 29b. Stækkun á lóð kæranda til austurs teljist honum til hagsbóta og muni verðmæti lóðarinnar aukast við hið breytta deiliskipulag.

Þá séu lóðamörk í þessum gamla bæjarhluta ekki alltaf skýr þar sem lóðasamningar séu yfirleitt frá árunum 1910-1930, byggðir á gömlum mælieiningum, svo sem álnum og fetum, og með tilvísun til kennileita, svo sem hlaðinna garða og mannvirkja sem löngu séu horfin. Því verði að styðjast við þær takmörkuðu upplýsingar sem lóðasamningar gefi, gamlar ljósmyndir og uppdrætti sem ekki gefi mikla nákvæmni ásamt þeim kennileitum sem enn séu sýnileg. Lóðarsamningur Austurgötu 27b sé frá árinu 1908 og lóðarsamningur Austurgötu 29b sé frá árinu 1929.

Haft hafi verið samráð við íbúa og skipulagstillagan unnin í samvinnu við þá. Kynningarfundur hafi verið auglýstur og haldinn 24. mars 2011. Einnig hafi tilkynning um fundinn verið borin í öll hús á svæðinu. Hafi ákvæði laga um kynningu verið uppfyllt og að auki hafi hagsmunaaðilum verið tilkynnt umfram það sem lög geri kröfu um. Haldinn hafi verið fundur snemma árs 2010, að beiðni kæranda, að viðstöddum lögmanni, arkitekt og eiginmanni kæranda. Jafnframt hafi verið haldinn fundur í júní 2010 með lóðarhöfum Austurgötu 29b. Ekki hafi verið hægt að sætta sjónarmið lóðahafa á þeim fundum, en þau lóðamörk sem tillagan sýni geti verið ásættanleg fyrir báða eigendur. Auk þess hafi skipulagsyfirvöld verið í tölvupóstasamskiptum við fyrrnefndan arkitekt. Farið hafi verið nákvæmlega yfir öll gögn sem varði lóðamörkin, þ.e. lóðsamninga, gamlar ljósmyndir, álit nefnds arkitekts og þá uppdrætti sem til hafi verið, ásamt þeim kennileitum sem enn séu til staðar, en ekkert hafi stutt röksemdir um önnur lóðamörk eða aðra aðkomu að húsunum. Þá hafi lögboðnu ferli varðandi kynningu, auglýsingu og athugasemdafrest skipulagsins verið fylgt.

Nýtingarhlutfall sé mjög illa fallið til að stýra uppbyggingu í eldri hverfum þar sem lóðastærðir séu mismundi og stórar lóðir gefi meira rúm til byggingar en minni lóðir, hlið við hlið. Eins og fram komi í töflu um nýtingarhlutfall fyrir breytingu deiliskipulagsins, sé það mjög breytilegt í þessum bæjarhluta, eða frá 0,23 í allt að 1,46. Þá hafi stærðir lóða á reitnum fyrir breytinguna verið allt frá 85 m² upp í 667 m². Markmið skipulagsins hafi m.a. verið að yfirfara lóðamörk, setja skilmála um viðbyggingar og tryggja að gæði götumynda skerðist ekki við breytingu á einstöku húsum. Sérstaklega þurfi að huga að öllum breytingum á útliti húsa, með heildarsvip hverfisins að leiðarljósi, eins og fram komi í skilmálunum. Þetta gildi jafnt fyrir öll hús á reitnum og geti því ekki talist brot á jafnræðisreglu. Forsendur fyrir því hvernig breyting skuli metin komi einnig fram í skilmálum.

Niðurstaða: Í máli þessu er fyrst og fremst deilt um lóðastærðir, en í bréfi sem arkitekt ritaði í umboði kæranda, dags. 20. apríl 2011, og vísað er til í kæru, er farið fram á það við skipulagsyfirvöld að sameiginleg mörk lóðar kæranda að Austurgötu 27b og lóðarinnar Austurgötu 29b verði áfram í samræmi við lóðarblað bæjarverkfræðingsins í Hafnarfirði, sem sé merkt 21.844.6.

Í bréfi Skipulagsstofnunar til Hafnarfjarðarbæjar, dags. 16. september 2011, voru gerðar þær athugasemdir við skipulagsbreytinguna að skilmálar fyrir umrætt svæði væru ekki nægjanlega skýrir og að breyta þyrfi texta á uppdrætti og tilvísun í málsmeðferð til samræmis við 43. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Samkvæmt 1. mgr. 42. gr. skipulagslaga skal sveitarstjórn taka athugasemdir Skipulagsstofnunar til umræðu og gera nauðsynlegar breytingar hvað varðar athugasemdir um form deiliskipulags. Fallist sveitarstjórn ekki á athugasemdir stofnunarinnar um efni deiliskipulags skal hún gera rökstudda grein fyrir ástæðum þess. Í greinargerð með frumvarpi til skipulagslaga segir í athugasemdum með 42. gr. að lagt sé til það nýmæli að sveitarstjórn sé skylt að bregðast við athugasemdum Skipulagsstofnunar vegna deiliskipulags og gera nauðsynlegar breytingar á því varðandi form þess ef þörf sé á. Slíkar athugasemdir varði t.d. hvort deiliskipulag sé í samræmi við aðalskipulag og að athugasemdum á auglýsingatíma hafi ekki verið svarað. Fyrrgreindar athugasemdir Skipulagsstofnunar voru ekki afgreiddar af bæjarstjórn í samræmi við tilvitnað ákvæði skipulagslaga áður en auglýsing um gildistöku deiliskipulagsins var birt í B-deild Stjórnartíðinda. Þá voru heldur ekki afgreiddar á fundi bæjarstjórnar þær breytingar sem gerðar voru á deiliskipulagstillögunni 26. september 2011.

Með vísan til þess sem að framan er rakið þykja slíkir annmarkar vera á málsmeðferð hinnar kærðu ákvörðunar að ógildingu varði.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist verulega sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi ákvörðun bæjarstjórnar Hafnarfjarðar frá 31. ágúst 2011 um að breyta deiliskipulagi, Hafnarfjörður miðbær 1981, reitur 15.

____________________________________
Ómar Stefánsson

______________________________ _____________________________
Ásgeir Magnússon Þorsteinn Þorsteinsson

des 22

Love0

57/2013 Egilsgata

Með dim

Árið 2015, fimmtudaginn 24. september, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Ásgeir Magnússon dómstjóri og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 57/2013, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúans í Borgarbyggð frá 4. júní 2013 um að veita leyfi til að breyta húsnæði á lóð nr. 6 við Egilsgötu í þrjár stúdíóíbúðir á neðri hæð og eina íbúð á efri hæð.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 28. júní 2013, sem barst nefndinni 29. s.m., kærir Þ, f.h. Ikan ehf., Egilsgötu 4, Borgarbyggð, þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Borgarbyggð frá 4. júní 2013 að veita leyfi til að breyta húsnæði á lóð nr. 6 við Egilsgötu í þrjár stúdíóíbúðir á neðri hæð og eina íbúð á efri hæð.

Gögn málsins bárust frá Borgarbyggð 11. ágúst 2014 og 2. og 17. september 2015.

Málavextir: Á 60. afgreiðslufundi byggingarfulltrúans í Borgarbyggð 3. apríl 2013 var tekin fyrir umsókn frá 8. febrúar s.á., þar sem sótt var um leyfi til að breyta íbúðarhúsi og geymslu á lóð nr. 6 við Egilsgötu í þrjár stúdíóíbúðir á fyrstu hæð og eina íbúð á annarri hæð. Á fundinum var samþykkt að grenndarkynna fram lagða tillögu skv. 44. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Með samhljóða bréfum umhverfis- og skipulagssviðs, dags. sama dag, var afgreiðsla byggingarfulltrúans kynnt fyrir lóðarhöfum nærliggjandi lóða og gefinn frestur til athugasemda til 3. maí s.á. Á fundi umhverfis- og skipulagsnefndar 15. apríl s.á. voru lagðar fram til kynningar fundargerðir afgreiðslufunda byggingarfulltrúa nr. 58, 59, 60 og 61 og eftirfarandi bókað: „Málið kynnt.“ Var sú fundargerð samþykkt af sveitarstjórn á fundi hennar 18. s.m.

Á 65. afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 7. maí s.á. var lagt fram bréf kæranda, dags. 2. s.m., þar sem óskað var eftir frekari gögnum. Hinn 23. s.m. voru kæranda send frekari gögn er vörðuðu fram lagða tillögu og honum veittur frestur til 31. s.m. til þess að tjá sig frekar um tillöguna. Frekari athugasemdir bárust ekki frá kæranda innan frestsins, en hann mun hafa beiðst frekari frests með bréfi, dags. 3. júní s.á, sem sent var með tölvupósti að kvöldi þess dags.

Tillagan var tekin fyrir á ný á 69. afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 4. júní s.á. að aflokinni þeirri grenndarkynningu sem að framan er lýst. Var eftirfarandi bókað: „Í ljósi þess að ekki hafa komið athugasemdir við grenndarkynningu er samþykkt að gefa út byggingarleyfi.“ Sú afgreiðsla var lögð fram til kynningar á fundi umhverfis- og skipulagsnefndar 7. s.m. og bókað á sama veg og áður: „Málið kynnt.“ Beindi kærandi bréfi, dags. 11. s.m., til sveitarstjórnar og óskaði þess að erindi hans yrði tekið fyrir á næsta fundi hennar. Í bréfinu krafðist kærandi þess að fá að koma að athugasemdum vegna grenndarkynningarinnar og hélt kærandi því fram í bréfinu að kynningin hefði ekki hlotið „… lögformlega umfjöllun eða afgreiðslu í umhverfis- og skipulagsnefnd Borgarbyggðar heldur aðeins kynningu“. Á fundi sveitarstjórnar 13. s.m. var fundargerð umhverfis- og skipulagsnefndar frá 7. júní 2015 samþykkt samhljóða, að undangenginni umræðu þar sem m.a. var greint frá bréfi kæranda.

Á fundi byggðarráðs 20. júní 2015 var áðurnefnt bréf kæranda frá 11. s.m. lagt fram og var bókað að grenndarkynning vegna breytinga á Egilsgötu 6 hefði verið framkvæmd með þeim hætti sem lög og reglugerðir gerðu ráð fyrir. Tekið var fram að engar athugasemdir hefðu borist innan þess frests sem gefinn hefði verið og ekki heldur eftir að hann hefði verið framlengdur og því hefði framkvæmdaleyfi verið gefið út. Framkvæmdaleyfið hefði verið staðfest á fundi sveitarstjórnar 13. s.m. Loks var bókað: „Byggðaráð telur því að málið sé fullafgreitt af hálfu sveitarfélagsins og gerir engar athugasemdir við vinnubrögð embættismanna Borgarbyggðar í málinu.“

Málsrök kæranda: Kærandi skírskotar til þess að um verulegar breytingar á fasteigninni að Egilsgötu 6 sé að ræða. Verið sé breyta einbýlishúsi í fjórar íbúðir. Aðgengi að íbúð efri hæðar hússins sé um stiga í eigu lóðarhafa Egilsgötu 4 og sé nánast að öllu leyti á þeirri lóð. Hvorki hafi verið samið um umferðarrétt né samningur þar um gerður milli eigenda Egilsgötu 4 og 6. Byggingarfulltrúa hafi mátt vera þetta kunnugt vegna eignaskiptayfirlýsingar fyrir Egilsgötu 4. Í gögnum greindrar grenndarkynningar hafi ekki verið að finna afstöðumynd með hnitum sem sýni lóðarmörk eða afstöðu á milli eigna á Egilsgötu 4 og 6.

Hafi bréf, dags. 23. maí 2013, ekki fullnægt kröfum um grenndarkynningu með svarfresti til 31. s.m. Hafi athugasemdafrestur verið of stuttur. Veita skuli hagsmunaaðilum að minnsta kosti fjögurra vikna frest. Sé eðlilegt að líta svo á að ákvæðið gangi út frá því að veittar séu fullnægjandi upplýsingar, líkt og mælt sé fyrir um í gr. 5.9.7. í skipulagsreglugerð nr. 90/2013. Kærandi hafi óskað eftir frekari gögnum þar sem upplýsingar um afstöðumynd og bílastæði hafi ekki verið fullnægjandi. Þau gögn sem síðar hafi borist hafi ekki fullnægt kröfum skipulagsreglugerðar. Hefði átt að veita fjögurra vikna lágmarksfrest frá 23. maí, þegar kærandi hafi beðið um frekari gögn, þar sem bæjaryfirvöld hafi viðurkennt að gögn hafi verið ófullnægjandi í grenndarkynningu.

Brotið hafi verið gegn rannsóknarreglu stjórnsýsluréttar. Til þess að mál teljist nægjanlega upplýst þurfi að afla nauðsynlegra upplýsinga um málsatvik. Tengist rannsóknarreglan náið andmælareglunni og stundum verði mál ekki nægilega upplýst nema aðila hafi verið gefinn kostur á að kynna sér gögn og koma að athugasemdum. Þá beri stjórnvaldi að leiðbeina þeim aðila sem gert sé að skila inn upplýsingum og láta vita ef þær séu ekki fullnægjandi.

Málsrök Borgarbyggðar: Af hálfu sveitarfélagsins er bent á að sú starfsemi sem fyrirhuguð sé í húsinu samræmist landnotkun svæðisins, líkt og hún sé skilgreind í Aðalskipulagi Borgarbyggðar 2010-2022, en um sé að ræða svokallaða blandaða landnotkun fyrir íbúðarbyggð, þjónustustofnanir, verslun og þjónustu.

Hinn 3. apríl 2013 hafi verið samþykkt að setja málið í grenndarkynningu skv. 44. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 og hafi málið verið kynnt lóðarhöfum aðliggjandi lóða þar sem fyrirhuguð breyting hafi verið í byggðu hverfi. Með grenndarkynningu hafi fylgt afrit af framlögðum teikningum, þ.e. grunnmynd, snið, útlitsteikningar og afstöðumynd. Frestur til að skila inn athugasemdum hafi verið gefinn til 3. maí 2013. Með bréfi, dags. 2. maí s.á., hafi kærandi óskað eftir ítarlegri gögnum um málið, með vísan til skipulagsreglugerðar, til að hann gæti tekið afstöðu til málsins. Í kjölfarið hafi honum verið send afrit af deiliskipulagi gamla miðbæjarins, afstöðumynd úr skjalasafni byggingarfulltrúa, sem sýni afstöðu húsa í nágrenni við Egilsgötu 6, og bréf frá leyfishafa, þar sem upplýst hafi verið að fyrirhugað væri að leigja húsið út til lengri eða skemmri tíma. Vegna óska kæranda um frekari gögn hafi honum verið gefinn lengri tími til að gera skriflegar athugasemdir við fyrirhugaðar framkvæmdir áður en málið yrði endanlega afgreitt frá byggingarfulltrúa, eða til föstudagsins 31. maí 2013. Hafi engar frekari athugasemdir borist frá kæranda og erindið því verið tekið fyrir á vikulegum afgreiðslufundi byggingarfulltrúa og málið afgreitt.

Málsrök leyfishafa: Leyfishafi bendir á að fyrirhugaðar lagfæringar og breytingar á húsinu við Egilsgötu 6 hafi verið kynntar kæranda um miðjan marsmánuð 2013. Hafi honum þá verið afhentar teikningar hússins og haft þær til skoðunar í hálfan mánuð. Í framhaldi hafi kærandi neitað að árita teikningar að fyrirhuguðum breytingum til samþykkis. Í enda marsmánaðar hafi breytingin verið sett í grenndarkynningu. Í umræddum breytingum felist aðallega að verslunarrými á jarðhæð sé breytt í stúdíóíbúðir. Í aðalskipulagi fyrir svæðið sé gert ráð fyrir blandaðri byggð íbúða og atvinnuhúsnæðis. Hafi verið heimild fyrir verslunarrekstri í húsinu. Engar stórvægilegar breytingar séu gerðar á ytra byrði hússins utan þess að útidyrum sé bætt við á þá hlið sem snúi að götu. Að öðru leyti hafi húsið einungis verið lagfært að utan, enda verulega farið að láta á sjá, og flokkist lagfæringarnar því sem eðlilegt viðhald.

Þá sé bent á að leyfishafi sé ekki aðili að eignaskiptayfirlýsingu sem gerð hafi verið 3. apríl 2013 og geti því ekki talist bundinn af henni. Verði að skoða lögmæti þess hvort umræddur eignaskiptasamningur taki til alls stigans í því samhengi að aðilar samningsins séu eigendur þess sem um sé samið. Fullyrðingu kæranda um eignarhald hans og full yfirráð yfir greindum stiga sé því vísað á bug. Stiginn hafi ávallt fylgt Egilsgötu 6 að hálfu.

Löng hefð sé fyrir atvinnustarfsemi á svæðinu í samræmi við aðalskipulag. Af svæðinu og nærliggjandi götum hafi horfið á brott starfsemi, s.s. Kaupfélag Borgfirðinga, Póstur og sími og Sparisjóður Mýrarsýslu, ásamt smærri verslunum og þjónustu. Því sé nóg af bílastæðum í eigu sveitarfélagsins á svæðinu til að þjóna þeim íbúðum sem þar séu. Breytingar á atvinnustarfsemi að Egilsgötu 6 skapi því engan vanda hvað varði bílastæði. Þá sé bent á að á ofanverðri lóð Egilsgötu 6 séu tvö bílastæði sem tilheyri þeirri lóð og muni þau nýtast íbúum hússins.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um veitingu byggingarleyfis vegna breytinga á húsinu að Egilsgötu 6.

Byggingarfulltrúum viðkomandi sveitarfélaga er veitt vald til tiltekinna leyfisveitinga með lögum nr. 160/2010 um mannvirki. Þá er sveitarstjórnum falið skipulagsvald samkvæmt skipulagslögum nr. 123/2010 og er náið samspil milli laganna tveggja.

Ekkert deiliskipulag er í gildi fyrir það svæði þar sem fasteignin að Egilsgötu 6 er staðsett. Þegar svo háttar að sótt er um byggingarleyfi fyrir framkvæmd sem er í samræmi við landnotkun, byggðamynstur og þéttleika byggðar í þegar byggðu hverfi og ekkert deiliskipulag liggur fyrir skal skipulagsnefnd láta fara fram grenndarkynningu, sbr. 1. mgr. 44. gr. skipulagslaga. Kemur skýrt fram í athugasemdum með frumvarpi því sem varð að skipulagslögum að grenndarkynnt skuli í slíkum tilvikum. Er því með ótvíræðum hætti lögð sú skylda á sveitarfélög að sjá til þess að grenndarkynning fari fram samkvæmt lögunum áður en leyfi er veitt til framkvæmda á ódeiliskipulögðu svæði. Gildir það þrátt fyrir að framkvæmd sé í samræmi við aðalskipulag. Í 2. mgr. 44. gr. er nánar fjallað um framkvæmd grenndarkynningar og segir að hún felist í því að skipulagsnefnd kynni nágrönnum, sem taldir séu geta átt hagsmuna að gæta, leyfisumsókn og gefi þeim kost á að tjá sig um hana innan tilskilins frests. Segir jafnframt að þegar sveitarstjórn hafi afgreitt málið skuli þeim sem tjáðu sig um það tilkynnt niðurstaða sveitarstjórnar. Er það því í höndum skipulagsnefndar hvers sveitarfélags að taka ákvörðun um grenndarkynningu og sjá um framkvæmd hennar og þarf síðan samþykki sveitarstjórnar til, að liðnum fresti til athugasemda. Fyrr er byggingarfulltrúa ekki heimilt að veita byggingarleyfi á ódeiliskipulögðu svæði.

Eins og nánar er lýst í málavöxtum er ljóst að ákvörðun um grenndarkynningu var tekin af byggingarfulltrúa. Sú ákvörðun var kynnt fyrir umhverfis- og skipulagsnefnd og var bókað að málið hefði verið kynnt. Ekki er hægt að fallast á að í því hafi falist ákvörðun skipulagsnefndar skv. 1. mgr. 44. gr. skipulagslaga um að grenndarkynning skuli fara fram, enda felur kynning á máli fyrir stjórnvaldi hvorki í sér afstöðu þess til samþykkis né synjunar. Að sama skapi verður ekki séð að sveitarstjórn hafi afgreitt málið skv. 2. mgr. 44. gr. að grenndarkynningu lokinni. Raunar hafði byggingarfulltrúi þegar samþykkt hið kærða byggingarleyfi áður en málið kom næst til kasta sveitarstjórnar, og þá í þeim búningi að sveitarstjórn samþykkti fundargerð umhverfis- og skipulagsnefndar, en í þeirri fundargerð var bókað að kynnt væri afgreiðsla byggingarfulltrúa á byggingarleyfi. Samkvæmt framansögðu var málsmeðferð og ákvörðunartaka vegna hins kærða byggingarleyfis ýmsum annmörkum háð. Með hliðsjón af þeirri verkaskiptingu byggingar- og skipulagsyfirvalda sem löggjafinn hefur ákveðið verður að telja þá annmarka svo verulega að ekki verði hjá því komist að fella leyfið úr gildi.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist verulega sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar og vegna tafa við gagnaöflun.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi ákvörðun byggingarfulltrúans í Borgarbyggð frá 4. júní 2013 um að veita leyfi til að breyta húsnæði á lóð nr. 6 við Egilsgötu í þrjár stúdíóíbúðir á neðri hæð og eina íbúð á efri hæð.

____________________________________
Nanna Magnadóttir

______________________________ _____________________________
Ásgeir Magnússon Þorsteinn Þorsteinsson

des 22

Love0

26/2014 Númerslaus bifreið

Með dim

Árið 2015, þriðjudaginn 15. september, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Ásgeir Magnússon dómstjóri.

Fyrir var tekið mál nr. 26/2014, kæra á ákvörðun umhverfis- og skipulagssviðs Reykjavíkurborgar um að skylda eiganda bifreiðar með fastanúmer PI-563 að fjarlægja hana innan tiltekins frests ellegar sæta förgun hennar eða vörslutekt.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 8. apríl 2014, er barst nefndinni sama dag, kærir O, Guðrúnargötu 6, Reykjavík, þá ákvörðun umhverfis- og skipulagssviðs Reykjavíkurborgar frá 27. mars 2014 að skylda eiganda bifreiðar með fastanúmer PI-563 að fjarlægja hana innan tiltekins frests ellegar verði henni fargað eða hún tekin í vörslu. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi og að auki er þess krafist að framkvæmd á ákvörðun Reykjavíkurborgar verði stöðvuð til bráðabirgða. Stöðvunarkröfu kæranda var hafnað með úrskurði uppkveðnum 23. apríl 2014.

Gögn málsins bárust frá umhverfis- og skipulagssviði Reykjavíkur 15. apríl 2014.

Málavextir: Hinn 27. mars 2014 var af hálfu umhverfis- og skipulagssviðs Reykjavíkurborgar límd tilkynning á númerslausa bifreið kæranda af gerðinni VW Golf með fastanúmerið PI-563. Í tilkynningunni voru fyrirmæli um að fjarlægja bifreiðina með vísan til ákvæða 21. gr. reglugerðar nr. 941/2002 um hollustuhætti, 4. mgr. 16. gr. reglugerðar nr. 737/2003 um meðhöndlun úrgangs og laga nr. 7/1998 um hollustuhætti og mengunarvarnir, með síðari breytingum. Kom fram í tilkynningunni að eiganda bifreiðarinnar væri veittur frestur til 7. apríl s.á. til að fjarlægja hana og tekið fram að henni yrði fargað að loknum þeim fresti eða hún tekin í vörslu í 45 daga. Að þeim tíma liðnum yrði henni fargað eða hún seld nauðungarsölu. Þá kom fram að kostnaður vegna þessara aðgerða skyldi greiðast af eiganda/forráðamanni. Með bréfi, dags. sama dag og fresturinn rann út, komu fram andmæli af hálfu kæranda, sem krafðist þess að hætt yrði við boðaðar aðgerðir eða að veittur yrði viðbótarfrestur í 30 daga. Var honum veittur viðbótarfrestur í tvo daga með tölvubréfi. Mun bifreið kæranda hafa verið fjarlægð í kjölfar úrskurðar úrskurðarnefndarinnar þar sem kröfu kæranda um frestun réttaráhrifa hinnar kærðu ákvörðunar var hafnað.

Málsrök kæranda: Kærandi tekur fram að hann hafi verið eigandi bifreiðar þeirrar er um ræði í áratug. Hún hafi verið tekin af númerum í lok árs 2013 vegna tryggingakostnaðar en vegna væntanlegrar sölu hafi hún verið færð í bílastæði á horni Guðrúnargötu og Rauðarárstígs, skammt frá heimili kæranda. Mörg bílastæði séu á þessu svæði og hafi þau ekki verið öll í notkun á sama tíma. Engar kvartanir hafi borist vegna bifreiðarinnar og hafi hún verið undir stöðugu eftirliti þar sem hún hafi verið skammt frá heimili kæranda.

Ekkert hafi bannað stöðu bifreiðarinnar í því bílastæði sem hún hafi staðið. Hún sé ógangfær og eina leiðin til að fjarlægja hana hafi verið að færa hana í annað bílastæði. Lagaskilyrði fyrir hinni kærðu ákvörðun hafi ekki verið uppfyllt auk þess sem málsmeðferð Reykjavíkurborgar standist ekki stjórnsýslulög nr. 37/1993. Kveðið sé á um heimild, en ekki skyldu, heilbrigðisnefndar til að láta fjarlægja númerslausar bifreiðar í 21. gr. reglugerðar nr. 941/2002. Bifreiðin hafi verið undir stöðugu eftirliti kæranda og þess gætt að hún væri ekki fyrir nokkrum manni, lögaðila eða opinberum aðilum. Hún gæti ekki talist bílflak og engin sjónmengun væri af henni. Engin sjónarmið hafi réttlætt það að borgin tæki bifreiðina úr vörslum kæranda frekar en aðrar bifreiðar sem lagt hefði verið á sama svæði, þótt hún hefðii verið tímabundið án númera.

Túlka verði ákvæði reglugerða nr. 941/2002 og 737/2003 í samhengi við markmið þeirra og laga nr. 7/1998, um að draga úr myndun úrgangs, stuðla að framkvæmd hollustuverndar, búa landsmönnum heilnæm lífsskilyrði og vernda þau gildi sem felist í heilnæmu og ómenguðu umhverfi. Bifreið kæranda hafi hvorki valdið mengun né skerðingu á heilnæmum lífsskilyrðum. Jafnframt veiti 21. gr. reglugerðar nr. 941/2002 ekki heimild til að fjarlægja númerslausa bifreið úr bílastæði þar sem ákvæðið taki til hreinlætis á lóðum og opnum svæðum. Bílastæði geti ekki talist falla undir þau hugtök. Þá efist kærandi um lagastoð fyrrgreindra reglugerðarákvæða, sem heimili án skýrra lagaheimilda að gengið sé á stjórnarskrárvarinn eignarrétt, þ.m.t. umráðarétt, bifreiðareiganda, með því að fjarlægja bifreið af almennu bílastæði. Reglugerð um hollustuhætti nr. 941/2002 sé sett með stoð í 4. gr. laga nr. 7/1998, þar sem segi að til þess að stuðla að framkvæmd hollustuverndar setji ráðherra í reglugerð almenn ákvæði um m.a. „umgengni og þrifnað utanhúss“ (2. tölul.) og „önnur sambærileg atriði“ (23. tölul). Samkvæmt 5. gr. laganna setji ráðherra, til þess að stuðla að framkvæmd mengunarvarnareftirlits, í reglugerð almenn ákvæði um m.a. „önnur sambærileg atriði“ (19. tölul.). Ekkert í þessum lagagreinum eða öðrum ákvæðum laga nr. 7/1998 mæli fyrir um heimildir framkvæmdarvaldsins til að færa númerslausar bifreiðar úr vörslum eigenda þeirra og gangi ákvæði 21. gr. reglugerðar nr. 941/2002 og 4. mgr. 16. gr. reglugerðar nr. 737/2003 lengra en löggjafinn hafi heimilað. Verði talið að reglugerðarákvæðin rúmist innan heimilda laganna þá sé um of víðtækt framsal lagasetningarvalds til framkvæmdavalds að ræða.

Samkvæmt lögum nr. 7/1998 og fyrrnefndum reglugerðarákvæðum þá sé það heilbrigðisnefnd Reykjavíkurborgar sem eigi að framfylgja nefndum ákvæðum. Umhverfis- og skipulagssvið borgarinnar hafi enga heimild eða umboð til að beita því valdi sem þar sé veitt og hafi því rangt stjórnvald tekið hina kærðu ákvörðun.

Loks hafi málsmeðferð Reykjavíkurborgar ekki verið í samræmi við stjórnsýslulög nr. 37/1993. Hver og einn annmarki eigi að valda því að ákvörðunin verði felld úr gildi. Brotnar hafi verið reglur um meðalhóf, sbr. 12. laga nr. 37/1993, reglur um skyldubundið mat stjórnvalds og rannsóknarskyldu, sbr. 10. gr. laganna, regla um andmælarétt, sbr. 13. gr., og íþyngjandi ákvörðun hafi verið tekin án nokkurs rökstuðnings. Loks hafi verið brotið gegn leiðbeiningarskyldu skv. 7. gr. stjórnsýslulaga þar sem tilkynning kærða sem límd hafi verið á bifreiðina sé öll hin óskýrasta og þrátt fyrir að bent sé á kæruleið til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála þá sé ekki bent á heimild 5. gr. laga nr. 130/2011 um stöðvun framkvæmda til bráðabirgða.

Málsrök umhverfis- og skipulagssviðs Reykjavíkur: Af hálfu Reykjavíkurborgar er bent á að bifreiðin hafi verið á stæði í eigu borgarinnar sem ekki sé ætlast til að nýtt sé sem geymslusvæði fyrir lausafé einstaklinga. Bílastæðin séu hugsuð öllum borgurum til afnota undir bifreiðar sem hafi skráningarnúmer. Af hálfu borgarinnar sé ekki gerð athugasemd við það að kærandi nýti almenn bílastæði fyrir bifreið sína svo framarlega sem hún sé með skráningarmerki. Ákvörðun um að fjarlægja bifreiðina að undangenginni tilkynningu eigi sér stuðning í 21. gr. reglugerðar um hollustuhætti, nr. 941/2002, sbr. 4. gr. laga nr. 7/1998, um hollustuhætti og mengunarvarnir. Í 21. gr. hollustureglugerðarinnar komi fram að heilbrigðisnefnd sé heimilt að láta fjarlægja númerslausar bifreiðar, bílflök og sambærilega hluti á almannafæri að undangenginni viðvörun, svo sem með álímingarmiða með aðvörunarorðum. Þetta ákvæði þarfnist ekki frekari skýringa við, þar sem ljóst sé hver merking þess sé. Einu skilyrðin til beitingar ákvæðisins séu þau að bifreið sé númerslaus og að hún sé á almannafæri. Óhætt sé að fullyrða að samkvæmt almennri málvenju sé hugtakið almannafæri skilgreint sem svæði sem allur almenningur eigi för um. Utan hugtaksins falli lóðir og einkalönd, sem heimilt sé að takmarka umferð um. Ljóst sé að almennt bílastæði falli undir skilgreininguna „á almannafæri“.

Mótmælt sé þeirri fullyrðingu kæranda að með setningu 21. gr. reglugerðar nr. 941/2002 hafi framkvæmdarvaldið gengið lengra en heimilt sé skv. 4. gr. laga nr. 7/1998, þar sem í ákvæðinu sé einungis heimild til að setja reglugerðarákvæði um almenna umgengni utanhúss. Reglugerðarheimildin feli framkvæmdarvaldinu að útfæra nánar hvernig markmiðum og tilgangi laganna verði náð með sem bestum hætti og það sé í fullu samræmi við þau markmið sem fram komi í 1. gr. laganna að heimila heilbrigðisnefnd að fjarlægja númerslausar bifreiðar svo tryggja megi ómengað umhverfi í víðu samhengi. Varðandi meinta skerðingu á eignarrétti kæranda með því að fjarlægja bifreiðina úr hans umráðum sé ljóst að kæranda hafi verið í lófa lagið að flytja bifreiðina af bílastæði í eigu Reykjavíkurborgar á svæði sem ætlað sé til geymslu á lausafé. Vegna brots kæranda á ákvæðinu í 21. gr. reglugerðar nr. 941/2002 hafi Reykjavíkurborg neyðst til að skerða umráðarétt hans.

Umboð umhverfis- og skipulagssviðs Reykjavíkurborgar til að fara með vald það sem heilbrigðisnefnd Reykjavíkurborgar sé falið með 21. gr. reglugerðarinnar hafi verið samþykkt á 73. fundi heilbrigðisnefndarinnar, sem haldinn hafi verið 11. febrúar 2014.

Málsmeðferðarreglna stjórnsýsluréttar hafi verið gætt við meðferð málsins. Farið hafi verið eftir skýrri kröfu 21. gr. reglugerðar nr. 941/2002, sem kveði á um að líma skuli aðvörunarmiða á númerslausa bifreið sem fjarlægja eigi og með því móti gefa umráðamanni tækifæri til að fjarlægja bifreiðina áður en til aðgerða komi. Með þessu sé meðalhófs gætt þar sem 10 daga frestur sé veittur og tveir dagar til viðbótar sé farið fram á það. Þetta sé í samræmi við vinnureglur umhverfis- og skipulagssviðs Reykjavíkurborgar. Einnig hafi kærandi haft tækifæri til að andmæla ákvörðuninni, enda hafi hann verið í tölvupóstsamskiptum við starfsmann þann sem beri ábyrgð á eftirliti með númerslausum bifreiðum í borgarlandi.
——-

Aðilar hafa gert ítarlegri grein fyrir máli sínu. Þau sjónarmið verða ekki rakin nánar hér en úrskurðarnefndin hefur haft þau til hliðsjónar við úrlausn málsins.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um lögmæti þeirrar ákvörðunar umhverfis- og skipulagssviðs Reykjavíkurborgar að gera kæranda að fjarlægja númerslausa bifreið sína af almenningsbílastæði, að viðlagðri förgun eða vörslutekt bifreiðarinnar.

Lög nr. 7/1998 um hollustuhætti og mengunarvarnir hafa það að markmiði að búa landsmönnum heilnæm lífsskilyrði og vernda þau gildi sem felast í heilnæmu og ómenguðu umhverfi, sbr. 1. gr. laganna. Landinu er skipt í eftirlitssvæði og skal heilbrigðisnefnd, kosin eftir hverjar sveitarstjórnarkosningar, starfa á hverju svæði, sbr. 1. og 2. mgr. 11. gr. sömu laga. Heilbrigðisnefnd ber að sjá um að framfylgt sé ákvæðum laganna og reglugerða settra samkvæmt þeim, samþykktum sveitarfélaga og ákvæðum í sérstökum lögum eða reglum sem nefndinni er eða kann að vera falið að annast um framkvæmd á, sbr. 13. gr. laganna. Samkvæmt 15. gr. laganna ráða heilbrigðisnefndir á hverju svæði heilbrigðisfulltrúa til að annast eftirlit sveitarfélaganna með þeim viðfangsefnum sem undir lögin falla. Ef heilbrigðisfulltrúarnir eru tveir eða fleiri skal einn úr hópi þeirra jafnframt ráðinn framkvæmdarstjóri eftirlitsins. Heilbrigðisfulltrúar starfa í umboði heilbrigðisnefndar.

Ákvæði um valdsvið og þvingunarúrræði eru í VI. kafla laganna. Samkvæmt 1. mgr. 26. gr. geta heilbrigðisnefnd og heilbrigðisfulltrúi beitt eftirfarandi aðgerðum til að knýja á um framkvæmd ráðstöfunar samkvæmt lögunum og reglugerðum settum með stoð í þeim: 1. veitt áminningu, 2. veitt áminningu og tilhlýðilegan frest til úrbóta eða 3. stöðvað eða takmarkað viðkomandi starfsemi eða notkun, þar með lagt hald á vörur og fyrirskipað förgun þeirra. Samkvæmt 2. mgr. skal aðeins beita síðastnefnda úrræðinu í alvarlegri tilvikum eða við ítrekuð brot eða ef aðilar sinna ekki úrbótum innan tiltekins frests og er heimilt að leita aðstoðar lögreglu ef með þarf. Samkvæmt framangreindu er ljóst að heilbrigðisnefndir og heilbrigðisfulltrúar eða heilbrigðiseftirlit hafa lagaheimildir fyrir þvingunaraðgerðum, sem m.a. fela í sér haldlagningu á lausamunum og förgun þeirra vegna brota á lögum nr. 7/1998 eða reglugerðum settum með stoð í þeim.

Reglugerð nr. 941/2002 um hollustuhætti hefur verið sett með heimild í 4. gr. laga nr. 7/1998 og reglugerð nr. 737/2003 um meðhöndlun úrgangs hefur verið sett með heimild í 4. og 5. gr. sömu laga og núverandi 43. gr., áður 13. gr. laga nr. 55/2003 um meðhöndlun úrgangs. Heimildir til að láta fjarlægja númerslausar bifreiðar og bílflök er að finna í ákvæðum 21. gr. reglugerðar um hollustuhætti og 16. gr. reglugerðar um meðhöndlun úrgangs. Í nefndri 21. gr. er að finna heimild heilbrigðisnefndar til að láta fjarlægja lausamuni, númerslausar bifreiðar, bílflök og sambærilega hluti á almannafæri að undangenginni viðvörun, svo sem með álímingarmiða með aðvörunarorðum. Í áðurnefndri 16. gr. er fjallað um almennan þrifnað utanhúss og segir þar m.a. að heilbrigðisnefnd sé heimilt að láta fjarlægja númerslausar bifreiðar og bílflök og sambærilega hluti að undangenginni viðvörun.

Á eftirlitssvæði Reykjavíkur er Heilbrigðiseftirlit Reykjavíkur starfrækt og starfar það í umboði heilbrigðisnefndar borgarinnar skv. lögum nr. 7/1998, sbr. þau lagaákvæði sem áður eru rakin, og fer jafnframt með þvingunarvald það sem heilbrigðisnefndum er veitt skv. VI. kafla laganna. Mun heilbrigðiseftirlitið vera staðsett skipulagslega innan umhverfis- og skipulagssviðs Reykjavíkur, nánar tiltekið innan skrifstofu umhverfisgæða, en fleiri skrifstofur er að finna innan nefnds sviðs. Kemur fram á upplýsingavef Reykjavíkurborgar að heilbrigðiseftirlitið „…hafi engu að síður sjálfstæði í starfi eins og lög gera ráð fyrir,“ sé með eigin framkvæmdastjóra og hlíti niðurstöðum heilbrigðisnefndar Reykjavíkur.

Fyrir liggur að miði sá sem límdur var á bifreið kæranda bar með sér að það hefði verið gert samkvæmt ákvörðun umhverfis- og skipulagssviðs Reykjavíkurborgar samkvæmt umboði heilbrigðisnefndar Reykjavíkur. Á fundi þeirrar nefndar 11. febrúar 2014 var lagt fram og samþykkt umboð, dags. sama dag, þess efnis að nefndin veitti umhverfis- og skipulagssviði borgarinnar „…fullt og ótakmarkað umboð til þess að sinna lögbundnum skyldum sem heilbrigðisnefndum eru falin skv. 21. gr. reglugerðar nr. 941/2002 um hollustuhætti ásamt síðari breytingum og 4. mgr. 16. gr. reglugerðar nr. 737/2003 um meðhöndlun úrgangs, ásamt síðari breytingum. Þær skyldur sem hér er vísað til er að hafa eftirlit með að númerslausar bifreiðar og bílflök sem og sambærilegir hlutir sem eru á almannafæri (þar með talið borgarlandi) séu fjarlægðir að undangenginni viðvörun sbr. vinnuleiðbeiningar VEL-021.“

Samkvæmt framangreindu umboði heilbrigðisnefndar Reykjavíkur framselur nefndin umhverfis- og skipulagssviði borgarinnar lögbundið vald sitt til fullnaðarákvörðunar er varðar nánar tiltekin mál er henni eru falin skv. ákvæðum laga nr. 7/1998 og reglugerðum sem settar eru með stoð í þeim, þ.e. vörslutekt og förgun lausafjár. Ákvörðunarvald það sem framselt var með nefndu umboði er til beitingar þvingunarúrræða skv. 26. gr. laga nr. 7/1998. Heimildin er fyrir vörslusviptingu og eftir atvikum förgun á eignum borgaranna, sem er afar íþyngjandi aðgerð. Mikilvægt er að slíkar valdheimildir séu skýrar og sama máli gegnir um heimildir til framsals slíkra heimilda og hvernig að því er staðið. Eins og áður er rakið er það bundið í lög nr. 7/1998 hvert hlutverk og hverjar heimildir heilbrigðisnefndar séu og skv. skýru ákvæði 15. gr. laganna er það heilbrigðisfulltrúi eða heilbrigðiseftirlit sem skal fara með það vald í umboði nefndarinnar. Engar heimildir eru í lögunum fyrir heilbrigðisnefnd til að framselja vald sitt öðru stjórnvaldi eða stjórnsýslueiningu sveitarfélags, þrátt fyrir að fyrir liggi að heilbrigðiseftirlit sé staðsett innan þeirrar einingar. Er rétt að árétta í þessu sambandi að í 1. mgr. 32. gr. laga nr. 7/1998 er gert ráð fyrir því að ráðherra úrskurði vegna ágreinings milli heilbrigðisnefnda og sveitarstjórna um framkvæmd laganna og að í athugasemdum með ákvæðinu í frumvarpi því sem varð að lögunum er tekið fram að hafa verði í huga að heilbrigðisnefndir séu ekki settar undir vald sveitarstjórna í ákvörðunum sínum. Er því alveg ljóst að heilbrigðisnefnd er sjálfstæð í störfum sínum, ólíkt þeim fastanefndum sveitarfélags sem sækja umboð sitt frá sveitarstjórn.

Samkvæmt framangreindu skorti heilbrigðisnefnd Reykjavíkur heimild að lögum til að framselja umhverfis- og skipulagssviði Reykjavíkur vald sitt skv. lögum nr. 7/1998 og reglugerðum settum samkvæmt þeim, þ.m.t. 21. gr. reglugerðar nr. 941/2002 um hollustuhætti og 16. gr. reglugerðar nr. 737/2003 um meðhöndlun úrgangs, og var umhverfis- og skipulagssvið þar með ekki bært að lögum til að taka hina kærðu ákvörðun. Verður með vísan til þessa ekki hjá því komist að fella hina kærðu ákvörðun úr gildi.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi ákvörðun umhverfis- og skipulagssviðs Reykjavíkurborgar um að skylda eiganda bifreiðar með fastanúmer PI-563 til að fjarlægja hana innan tiltekins frests ellegar sæta förgun hennar eða vörslutekt.

____________________________________
Nanna Magnadóttir

______________________________ ____________________________
Aðalheiður Jóhannsdóttir Ásgeir Magnússon

des 22

Love0

61/2015 Sævangur

Með dim

Árið 2015, miðvikudaginn 2. september, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 61/2015, kæra á þeirri ákvörðun skipulags- og byggingarfulltrúa Hafnarfjarðarbæjar frá 22. júlí 2015 að veita byggingarleyfi fyrir sólpalli og skjólveggjum á lóð Sævangs 5 í Hafnarfirði.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 28. júlí 2015, sem barst nefndinni 5. ágúst s.á., kærir G, Sævangi 7, Hafnarfirði, þá ákvörðun skipulags- og byggingarfulltrúa Hafnarfjarðarbæjar frá 22. júlí 2015 að veita byggingarleyfi fyrir sólpalli og skjólveggjum á lóð Sævangs 5 í Hafnarfirði. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi. Þá var gerð krafa um að framkvæmdir yrðu stöðvaðar á meðan málið væri til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni og var fallist á þá kröfu í úrskurði uppkveðnum 28. ágúst 2015.

Málavextir: Á afgreiðslufundi byggingarfulltrúans í Hafnarfirði 29. apríl 2015 voru teknar fyrir kvartanir sem borist höfðu vegna framkvæmda á lóðinni nr. 5 við Sævang, við lóðarmörk Sævangs 7. Var lóðarhafa Sævangs 5 gert að stöðva framkvæmdir þar sem þær samræmdust ekki deiliskipulagi og samþykktum uppdráttum, auk þess sem hafa skyldi samráð við nágranna um frágang á lóðamörkum.

Hinn 30. júní 2015 sótti lóðarhafi Sævangs 5 um byggingarleyfi til að reisa sólpall og skjólveggi skv. teikningum, dags. 24. s.m. Umsóknin var tekin fyrir á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 2. júlí 2015 og afgreiðslu hennar frestað með vísan til athugasemda. Nýjar teikningar voru lagðar fram 13. júlí s.á. og hinn 22. s.m. samþykkti byggingarfulltrúi umsóknina. Hefur sú samþykkt verið kærð til úrskurðarnefndarinnar, svo sem að framan greinir.

Málsrök kæranda: Kærandi skírskotar til þess að gert sé ráð fyrir að staurar og sólpallur á lóð Sævangs 5 verði nær lóðamörkum en byggingarreglugerð heimili. Þá skuli sorpskýli ekki vera á lóðamörkum þar sem það hindri útsýni frá innkeyrslu Sævangs 7. Frárennslislagnir frá Sævangi 7 liggi rétt innan við lóðarmörkin og ógerlegt gæti orðið að komast að þeim vegna fyrirhugaðra mannvirkja. Gluggar séu á bílskúr Sævangs 7, u.þ.b. 1,5 m frá lóðamörkum, og eldvarnarkröfum sé ekki fullnægt þegar timburmannvirki standi svo nálægt skúrnum.

Kærandi hafi ítrekað komið mótmælum sínum gegn framkvæmdinni á framfæri við byggingarfulltrúann í Hafnarfirði. Þess hafi þó ekki verið getið í fundarbókun frá 22. júlí 2015 er framkvæmdin var samþykkt. Hins vegar hafi komið þar fram að samþykki íbúa að Sævangi 3 og 8 lægi fyrir, en þeir hefðu engra sýnilegra hagsmuna að gæta varðandi framkvæmdina. Þá sé bókun byggingarfulltrúa mjög óljós varðandi það hvaða teikningar hafi verið samþykktar.

Málsrök Hafnarfjarðarbæjar: Af hálfu Hafnarfjarðarbæjar er skírskotað til þess að hinn 16. desember 2009 hafi byggingarfulltrúi samþykkt erindi lóðarhafa að Sævangi 5 er hafi m.a. lotið að frágangi lóðarinnar. Kærandi hafi ekki gert athugasemd við þá samþykkt. Er hin kærða ákvörðun hafi verið tekin hafi samþykktur uppdráttur frá 2009 verið hafður til hliðsjónar, ásamt deiliskipulagi svæðisins. Þá sé vísað til þess að á mæliblaði komi fram að engar kvaðir séu á lóðum hvað varði lagnir eða gröft.

Meginbreytingin sem í hinni kærðu ákvörðun felist sé sú að heitur pottur sé færður til á lóðinni, bílastæðum á lóðinni fjölgað úr tveimur í þrjú og staðsetning sorpskýlis sé færð inn á lóðaruppdrátt. Á samþykktum uppdrætti frá 22. júlí 2015 sé ekki gert ráð fyrir girðingu á lóðarmörkum heldur komi stakir staurar í stað þeirrar girðingar sem gert hafi verið ráð fyrir árið 2009 og síðar í breyttri útfærslu árið 2015. Á staurunum sé hengibúnaður til að setja upp tjöld á góðum dögum. Þessi útfærsla sé á 7,5 m kafla á lóðamörkum Sævangs 5 og 7. Bifreiðageymsla Sævangs 7 sé í 1,5 m fjarlægð frá lóðamörkunum en á henni sé röð glugga sem staðsettir séu upp undir loftplötu bílskúrsins. Ekki sé fyrirsjáanleg nein birtu- eða útsýnisskerðing að Sævangi 5 vegna framkvæmdanna.

Athugasemdir leyfishafa: Leyfishafi vísar til þess að teikningar sem sýnt hafi framtíðarskipulag lóðar Sævangs 5 hafi verið samþykktar árið 2009. Kærandi hafi þá lýst andstöðu sinni vegna staðsetningar á heitum potti en ekki hreyft öðrum mótmælum. Ekkert hafi orðið af framkvæmdum þá, en ákveðið hafi verið að hefja þær vorið 2015. Leitast hafi verið við að ná samkomulagi við kæranda og hafi leyfishafi talið að samkomulag hefði tekist í apríl 2015. Það hafi verið handsalað og undirritað af beggja hálfu en kærandi hafi hins vegar neitað að afhenda það. Samkomulagið heimili leyfishafa að reisa trévegg á lóðamörkum, ákveðin hafi verið ný staðsetning á heitum potti og leyfishafi hafi samþykkt að greiða kostnað við að losa upp vegg og pall á lóð sinni og ganga frá tréverki ef bilun yrði á frárennslislögn frá Sævangi 7 og ekki yrði komist að lögninni með öðrum hætti.

Eftir að framkvæmdir hafi verið stöðvaðar á lóðinni hafi enn verið reynt að ná samkomulagi við kæranda, en án árangurs. Því hafi verið sótt um byggingarleyfi fyrir framkvæmdunum og hafi það verið veitt 22. júlí 2015. Samkvæmt samþykktum uppdráttum séu nánast engin mannvirki á lóðamörkum, en sótt hafi verið um leyfi til að láta staura á lóðamörkunum standa svo hengja mætti á þá laus tjöld og nýta sólpallinn á sumardögum. Þá sé því mótmælt að sorpskýli á lóð Sævangs 5 hindri útsýni frá innkeyrslu Sævangs 7.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um byggingarleyfi fyrir sólpalli og skjólveggjum á lóð Sævangs 5 í Hafnarfirði.

Auk mannvirkja taka lög nr. 160/2010 um mannvirki m.a. til gróðurs á lóðum, frágangs og útlits lóða og til girðinga í þéttbýli, sbr. 1. mgr. 2. gr. laganna. Á grundvelli 60. gr. sömu laga hefur verið sett byggingarreglugerð nr. 112/2012 þar sem nánar er kveðið á um framkvæmd þeirra og er þar m.a. að finna ákvæði um girðingar og sorpskýli. Þá er fjallað um minniháttar framkvæmdir sem undanþegnar eru byggingarleyfi í gr. 2.3.5. í reglugerðinni, sbr. einnig 1. mgr. 9. gr. nefndra laga.

Kveðið er á um í 3. mgr. gr. 7.2.3. í byggingarreglugerð að girðing eða skjólveggur á mörkum lóða sé alltaf háður samþykki beggja lóðarhafa, óháð hæð girðingar eða skjólveggs, og skal samþykkis leitað áður en hafist er handa við slíkar smíðar. Samkvæmt þeim uppdrætti sem samþykktur var 22. júlí 2015 er gert ráð fyrir sex staurum á lóðamörkum Sævangs 5 og 7. Staurarnir eru 1,4 m háir og er tekið fram á uppdrættinum að hægt verði „…að hengja tjöld á súlurnar á góðum dögum“. Úrskurðarnefndin er þeirrar skoðunar að eins og hér hátti til verði að telja að um skjólvegg eða girðingu sé að ræða í skilningi framangreinds reglugerðarákvæðis, þótt einungis hluti hans sé varanlega skeyttur við landið. Leyfishafi vísar til þess að samkomulag hafi tekist með lóðahöfum Sævangs 5 og 7 um að reisa mætti trévegg á lóðamörkum, en ekkert slíkt samkomulag liggur fyrir úrskurðarnefndinni. Verður því að miða við að samþykki lóðarhafa Sævangs 7 hafi ekki legið fyrir er hið kærða byggingarleyfi var veitt. Leyfið var því veitt í andstöðu við fortakslaust ákvæði byggingarreglugerðar.

Svo sem áður segir er fjallað um minniháttar framkvæmdir sem undanþegnar eru byggingarleyfi í gr. 2.3.5. í byggingarreglugerð, enda séu þær í samræmi við deiliskipulag. Kemur nánar fram í e-lið tilvitnaðs ákvæðis að pallur úr brennanlegu efni megi ekki vera nær lóðarmörkum aðliggjandi lóðar en 1,0 m. Með hinni kærðu ákvörðun var samþykkt að sólpallur á lóð Sævangs 5 nái að lóðarmörkum Sævangs 7 á nokkurra metra kafla og verður ráðið af málsgögnum að pallurinn verði úr timbri. Um sorpskýli á lóð gilda ákvæði gr. 6.12.8. í byggingarreglugerð sem kveða nánar á um gerð og frágang sorpskýla án þess að um staðsetningu þeirra innan lóðar sé kveðið. Lóðin á Sævangi 5 er á svæði þar sem í gildi er deiliskipulagið Íbúðarhverfi í Norðurbæ sem endurgert var á árinu 2012 og öðlaðist gildi með auglýsingu þar um í B-deild Stjórnartíðinda 26. september það ár. Í skipulagsskilmálunum kemur m.a. fram að lóðarhafi skuli hafa samráð við nágranna um frágang á sameiginlegum lóðamörkum þeirra og að sorpgeymslur skuli vera staðsettar þannig að ekki valdi óþægindum fyrir nágranna. Verður ekki séð að þess hafi verið gætt að leyfið væri í samræmi við nefnda skipulagsskilmála svæðisins.

Með hliðsjón af öllu framangreindu verður að telja hina kærðu ákvörðun háða slíkum annmörkum að ekki verði komist hjá ógildingu hennar.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi sú ákvörðun skipulags- og byggingarfulltrúa Hafnarfjarðarbæjar frá 22. júlí 2015 að veita byggingarleyfi fyrir sólpalli og skjólveggjum á lóð Sævangs 5 í Hafnarfirði.

____________________________________
Nanna Magnadóttir

______________________________ _____________________________
Aðalheiður Jóhannsdóttir Þorsteinn Þorsteinsson

des 22

Love0

100/2013 Ingólfsfjall

Með dim

Árið 2016, fimmtudaginn 25. febrúar, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mættir voru Ómar Stefánsson varaformaður, Ásgeir Magnússon dómstjóri og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 100/2013, kæra á ákvörðun bæjarstjórnar Sveitarfélagins Ölfuss frá 26. september 2013 um að staðfesta synjun skipulags-, byggingar- og umhverfisnefndar frá 17. s.m. um framkvæmdaleyfi fyrir borun rannsóknarhola á núverandi vatnstökusvæði Vatnsveitu Árborgar, Árbæ IV, Ölfusi.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 14. október 2013, er barst nefndinni 17. s.m., kærir Sveitarfélagið Árborg þá ákvörðun bæjarstjórnar Ölfuss frá 26. september 2013 að staðfesta synjun skipulags-, byggingar- og umhverfisnefndar frá 17. s.m. um framkvæmdaleyfi fyrir borun rannsóknarhola á núverandi vatnstökusvæði Vatnsveitu Árborgar, Árbæ IV, Ölfusi. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Sveitarfélaginu Ölfusi 21. nóvember 2013.

Málavextir: Við rætur Ingólfsfjalls, í landi Árbæjar IV, er að finna núverandi vatnstökusvæði kæranda fyrir kalt vatn við Árbæjarlindir. Spildan er í eigu kæranda og staðsett innan Sveitarfélagsins Ölfuss.

Með ódagsettri umsókn til skipulags- og byggingarfulltrúa Ölfuss óskaði kærandi eftir framkvæmdaleyfi til að bora rannsóknarholur á fyrrgreindu vatnstökusvæði í þeim tilgangi að kanna jarðlög og jarðskjálftasprungur. Í umsókn kæranda kom fram að gert væri ráð fyrir tveimur rannsóknarholum, þ.e. VSS-21, hnit 399860.0; 385391.0, og VSS-22, hnit 399973.7; 385406.4. Samkvæmt fylgigögnum umsóknarinnar stóð til að bora 75 mm holur með 45° halla og átti að fóðra holurnar með 50-100 m löngum stálrörum niður að klöpp. Markmið borana var að skera jarðskjálftasprungur í klöpp á 30-50 m dýpi til að hægt yrði að staðsetja lóðrétta vinnsluholu sem nýtti vatn úr jarðskjálftasprungu.

Umsókn kæranda var tekin fyrir á 42. fundi skipulags-, byggingar- og umhverfisnefndar Ölfuss 17. september 2013. Í tilkynningu nefndarinnar til kæranda varðandi afgreiðslu erindisins, dags. 18. s.m., var tekið fram að eldri umsókn kæranda til Orkustofnunar um nýtingarleyfi á grunnvatni við Ingólfsfjall í Ölfusi hafi verið byggð á tillögu ISOR um að bora þar tvær vinnsluholur, sbr. umsókn þess efnis, dags. 28. desember 2010. Eftir að Orkustofnun hafi veitt nýtingarleyfi á grundvelli umsóknarinnar hinn 20. apríl 2011 hafi kærandi farið fram á heimild til að taka eignarnámi land á svæðinu. Hafi aðrir landeigendur og Sveitarfélagið Ölfus lagst gegn eignarnáminu, en eignarnámsbeiðni kæranda sé nú enn til meðferðar hjá atvinnu- og nýsköpunarráðuneytinu. Við afgreiðslu umsóknar kæranda um framkvæmdaleyfi fyrir borun rannsóknarhola tók nefndin fram að: „… [þ]ær borholur sem sótt er um framkvæmdaleyfi fyrir koma til viðbótar við þær borholur sem tilgreindar voru í umsókn Árborgar um nýtingarleyfi hinn 28. desember 2010. Meðan málið er í þessum ferli leggst Sveitarfélagið Ölfus gegn frekari tilraunaborunum á því svæði sem nýtingarleyfið frá 20. apríl 2011 tekur til.“

Á 202. fundi bæjarstjórnar Sveitarfélagsins Ölfuss 26. september 2013 var fyrrgreind ákvörðun skipulags-, byggingar- og umhverfisnefndar staðfest, en í bókun þess fundar kom m.a. fram að: „… á meðan málið er í vinnsluferli á milli eigenda Árbæjarlanda og Árborgar um vatnstöku leggist Sveitarfélagið Ölfus gegn frekari tilraunaborunum á því svæði sem nýtingarleyfið frá 20. apríl 2011 tekur til“.

Málsrök kæranda: Af hálfu kæranda er tekið fram að rétt sé að beiðni um eignarnám á tilteknu landsvæði við rætur Ingólfsfjalls, sem sé í óskiptri sameign margra aðila, sé til meðferðar í atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneytinu. Hins vegar þurfi að greina á milli þess máls og kærumáls þessa. Umsókn kæranda um framkvæmdaleyfi fyrir borun rannsóknarhola á sínu eigin landi sé með öllu óskyld eignarnámsbeiðninni. Við málsmeðferð á umsókn kæranda hafi Sveitarfélagið Ölfus blandað málunum saman og byggt ákvörðun sína um synjun framkvæmdaleyfis á stöðu annars máls sem sveitarfélagið sé ekki aðili að og sé þar að auki til meðferðar á öðru sviði stjórnsýslunnar. Sveitarfélaginu hafi verið skylt við meðferð málsins að fara að fyrirmælum í viðeigandi réttarheimildum, svo sem lögmætisreglunni, sem sé undirstöðuregla íslenskrar stjórnskipunar.

Í skipulagslögum nr. 123/2010 og reglugerð nr. 772/2012 um framkvæmdaleyfi, sem sett hafi verið á grundvelli þeirra, sé fjallað um þau atriði sem stjórnvald megi byggja ákvörðun sína á. Óumdeilt sé að umrædd framkvæmd sé framkvæmdaleyfisskyld skv. 5. gr. reglugerðarinnar, að umsókn kæranda hafi verið skrifleg, eins og áskilið sé í 6. gr. og að gögn hafi fylgt umsókninni, sbr. 7. gr. nefndrar reglugerðar. Kærandi hafi sérstaklega beðið Sveitarfélagið Ölfus um að upplýsa hann um það ef einhver gögn vantaði. Í 10. gr. reglugerðarinnar, sem fjalli um meðferð umsókna um framkvæmdaleyfi, komi fram að framkvæmdaleyfi skuli ekki gefa nema framlögð gögn séu fullnægjandi og að allar nauðsynlegar umsagnir um framkvæmdina liggi fyrir. Þar komi einnig fram að rökstyðja skuli höfnun umsóknar og að tilgreina skuli kæruheimild og kærufresti. Engar athugasemdir hafi borist frá sveitarfélaginu um að framlögð gögn væru ekki fullnægjandi. Hvorki hafi verið leiðbeint um kæruheimildir né kærufrest í bréfi frá sveitarfélaginu þar sem tilkynnt hafi verið um höfnun umræddrar umsóknar og að mati kæranda hafi ekki komið fram fullnægjandi rökstuðningur fyrir höfnuninni í skilningi 22. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Rökstuðningur eigi að innihalda tilvísun til þeirra réttarreglna sem ákvörðun sé byggð á, en engin slík tilvísun sé í bréfi sveitarfélagsins frá 18. september 2013. Þá skuli greina frá þeim meginsjónarmiðum sem hafi verið ráðandi hafi ákvörðun byggst á mati. Fallast megi á að í fyrirliggjandi réttarheimildum sé ekki að öllu leyti kveðið á um skilyrði sem þurfi að vera fyrir hendi svo framkvæmdaleyfi verði veitt og sé leyfisveitandanum því eftirlátið mat, en þó hafi stjórnvöld ekki frjálsar hendur um við hvaða sjónarmið þau styðjist við matið. Slík sjónarmið verði að rúmast innan ramma réttarheimilda og grundvallareglna stjórnsýsluréttar, s.s. jafnræðisreglu og meðalhófsreglu, til þess að ákvörðun geti talist málefnaleg. Skoða verði hvaða sjónarmið teljist málefnaleg í þessu sambandi, m.a. með hliðsjón af markmiðum 2. gr. áðurnefndrar reglugerðar, en ekki verði séð að ástæður sveitarfélagsins fyrir hinni kærðu ákvörðun geti talist sjónarmið sem rúmist innan þeirra markmiða, en þau varði allt annað mál sem sé í vinnsluferli innan stjórnsýslunnar.

Málsrök Sveitarfélagsins Ölfuss: Af hálfu sveitarfélagsins er bent á að afstaða bæjarstjórnar skýrist af gögnum málsins, s.s. umsögn sveitarfélagsins til atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneytis vegna eignarnámsbeiðni Sveitarfélagsins Árborgar og afgreiðslu sveitarfélagsins á umsókn kæranda um framkvæmdaleyfi. Engar forsendur séu taldar til vatnsöflunarframkvæmda í viðkomandi landi, s.s. með rannsóknarborunum, á meðan ekkert samkomulag sé milli landeigenda á svæðinu.

——–

Málsaðilar hafa fært fram ítarlegri rök fyrir máli sínu, sem ekki verða rakin hér frekar, en úrskurðarnefndin hefur haft þau öll til hliðsjónar við úrlausn málsins.

Niðurstaða: Hin kærða ákvörðun fól í sér synjun umsóknar kæranda um framkvæmdaleyfi fyrir borun á tveimur rannsóknarholum í eignarlandi hans við núverandi vatnstökusvæði Vatnsveitu Árborgar. Hafði kærandi nýtingarleyfi á grunnvatni við Ingólfsfjall, sem útgefið var af Orkustofnun hinn 20. apríl 2011, og tók m.a. til þess svæðis þar sem gert var ráð fyrir að nefndar borholur yrðu staðsettar. Samkvæmt gildandi aðalskipulagi Ölfuss er umrætt svæði merkt sem vatnsverndarsvæði.

Afla skal framkvæmdaleyfis sveitarstjórnar vegna meiri háttar framkvæmda sem áhrif hafa á umhverfið og breyta ásýnd þess, sbr. 13. gr. skipulagslaga nr. 123/2010, en um framkvæmdaleyfi gilda að öðru leyti ákvæði reglugerðar um framkvæmdaleyfi nr. 772/2012. Er meðferð umsókna um slík leyfi lýst í 10. gr. hennar. Þar kemur m.a. fram að við höfnun umsóknar beri leyfisveitanda að rökstyðja ákvörðun sína. Þá leiðir af lögmætisreglu íslensks stjórnsýsluréttar að ákvörðun stjórnvalds verður að stefna að lögmætum markmiðum og af meðalhófsreglu 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 að ekki verður gengið lengra en nauðsynlegt er í því efni.

Synjun á umsókn kæranda um framkvæmdaleyfi var studd þeim rökum að í kjölfar áðurgreinds nýtingarleyfis hefði kærandi lagt fram eignarnámsbeiðni sem enn biði afgreiðslu ráðuneytisins. Aðrir landeigendur á svæðinu hefðu lagst gegn eignarnáminu og það hefði sveitarfélagið Ölfus og gert. Væri því lagst gegn frekari tilraunaborunum á því svæði sem nýtingarleyfið tæki til.

Fyrrgreind framkvæmdaleyfisumsókn kæranda laut að borun tveggja rannsóknarhola á landi í hans eigu eftir að kærandi fékk útgefið nýtingarleyfi fyrir töku grunnvatns, m.a. á umræddu svæði, til notkunar fyrir Vatnsveitu Árborgar. Eignarrétti að landi fylgir m.a. réttur til nýtingar auðlinda í jörðu, s.s. grunnvatns, í samræmi við. 3. gr. laga nr. 57/1998. Framkvæmdaleyfi fyrir rannsóknarborholum til könnunar grunnvatns felur ekki í sér heimild til nýtingar þeirrar auðlindar heldur þarf til þess sérstakt leyfi Orkustofnunar samkvæmt IV. kafla fyrrgreindra laga. Umrædd framkvæmd hefði því ekki getað raskað hagsmunum hugsanlegra sameigenda að grunnvatnsauðlind svæðisins. Þykir af þeim sökum á skorta að hin kærða ákvörðun sé studd efnisrökum á grundvelli almannahagsmuna eða lagamarkmiða, en ákvörðunin fól í sér hömlur á lögvarin rétt kæranda sem landeiganda.

Með vísan til þess er að framan er rakið verður að telja að rökstuðningi að baki hinni kærðu ákvörðun sé svo áfátt að ógildingu varði.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist verulega sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi ákvörðun bæjarstjórnar Sveitarfélagsins Ölfuss frá 26. september 2013 um að staðfesta synjun skipulags-, byggingar- og umhverfisnefndar frá 17. s.m. um framkvæmdaleyfi fyrir borun á rannsóknarholum við núverandi vatnstökusvæði Vatnsveitu Árborgar á spildu kæranda í landi Árbæjar IV, Ölfusi.

____________________________________
Ómar Stefánsson

______________________________ _____________________________
Ásgeir Magnússon Þorsteinn Þorsteinsson

des 22

Love0

45/2015 Ránargata

Með dim

Árið 2015, fimmtudaginn 2. júlí, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Ásgeir Magnússon dómstjóri og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 45/2015, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 14. október 2014 um að veita leyfi til að stækka kvist og byggja svalir við hann, stækka aðaltröppur með palli og breyta innra skipulagi hússins á lóð nr. 29a við Ránargötu, Reykjavík.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 11. júní 2015, sem barst nefndinni sama dag, kæra íbúar að Ránargötu 31, Ránargötu 32, Ránargötu 33, Stýrimannastíg 4 og, Stýrimannastíg 8, þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 14. október 2014 að veita leyfi til að stækka kvist og byggja svalir við hann, stækka aðaltröppur með palli og breyta innra skipulagi hússins á lóð nr. 29a við Ránargötu, Reykjavík. Er þess krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi en að auki er þess krafist að framkvæmdir verði stöðvaðar til bráðabirgða á meðan málið er til meðferðar hjá úrskurðarnefndinni. Þykir málið nú nægilega upplýst til að það verði tekið til endanlegs úrskurðar. Er því ekki tilefni til að taka afstöðu til stöðvunarkröfu kærenda.

Gögn málsins bárust frá Reykjavíkurborg 23. júní 2015.

Málavextir: Á afgreiðslufundi byggingarfulltrúans í Reykjavík 14. október 2014 var samþykkt umsókn um leyfi til að stækka kvist og byggja svalir við hann, stækka aðaltröppur með palli, breyta stiga milli kjallara og neðri hæðar, koma fyrir salernum og böðum í tveimur svefnherbergjum og tveimur vinnuherbergjum í kjallara, breyta inntaki og endurnýja heimtaugar og heimaæðar í húsinu á lóð nr. 29a við Ránargötu. Umsókninni fylgdi umsögn frá Minjastofnun Íslands, dags. 18. september s.á. Hefur framangreind ákvörðun verið kærð til úrskurðarnefndarinnar, eins og áður greinir.

Málsrök kærenda: Kærendur benda á að eftir að framkvæmdir hafi hafist, m.a. með því að trjágróður væri fjarlægður og grafið væri fyrir dreni, hafi þeir leitað sér nánari upplýsinga um í hverju framkvæmdirnar fælust. Hafi þeir ekki fyrr en þá gert sér grein fyrir því að til stæði að gera áberandi breytingar utanhúss, svo sem verulega stækkun á kvisti vestan megin ásamt byggingu nýrra svala. Breytingarnar séu óæskilegar og ekki í samræmi við aðra kvisti rishæða sem snúi inn að görðum hverfisins. Þeir séu yfirleitt látlausir og lágreistir og samsvari húsunum vel. Muni kvistur og svalir gnæfa yfir nærliggjandi garða og skerða næði kærenda meira en áður hafi verið. Sé þess krafist að byggingarleyfið sé fellt úr gildi þar sem grenndarkynning hafi ekki farið fram í samræmi við 1. mgr. 44. gr. skipulagslaga nr. 123/2010.

Málsrök sveitarfélags: Af hálfu sveitarfélagsins er upplýst að við skoðun á málinu hafi komið í ljós að láðst hafi að grenndarkynna umrædda byggingarleyfisumsókn. Verði leyfið fellt úr gildi megi búast við því að umsóknin verði grenndarkynnt.

Málsrök leyfishafa: Leyfishafi skírskotar til þess að hann hafi unnið að nýjum teikningum sem lagðar hafi verið fram hjá byggingarfulltrúa og samþykktar þar að loknum viðeigandi breytingum. Húsið sem um ræði sé dæmigert fyrir íslenskan sveitserstíl sem aðlagaður hafi verið aðstæðum hér á landi. Sambærileg hús sé að finna í vesturbænum, umhverfis Tjörnina og í Þingholtunum, en húsið sé sérstakt m.a. fyrir það að standa á baklóð milli gatna og snúa þvert á almenna stefnu húsanna sem standi við göturnar í kring. Breytingar utanhúss séu þær að í stað hallandi kvists á þakinu sé fyrirhugaður veggkvistur með mænisþaki og svölum og dyrum út á þær. Hann sé sömu gerðar og ættar og fjölmargir kvistir á timburhúsum frá þessum tíma og sómi húsinu vel, sbr. umsagnir Minjastofnunar Íslands og Borgarsögusafns. Með kvistinum og svölunum sé tryggð flóttaleið af efri hæð hússins sem ekki hafi verið fyrir. Einnig sé fyrirhuguð breyting á aðaltröppum hússins, þær verði smíðaðar úr timbri og gengið verði um pall sem auki notagildi þeirra. Allar breytingar séu í samræmi við samþykktar teikningar.

Byggingarleyfi hafi verið gefið út og samþykkt af byggingarfulltrúa 14. október 2014, framkvæmdir hafist 13. apríl 2015 og hafi verktakar unnið við fasteignina alla virka daga síðan. Framkvæmdir hafi þá þegar byrjað af fullum þunga utanhúss og verði því ekki betur séð en að kærufrestur til úrskurðarnefndarinnar sé liðinn, sbr. 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála.

Leyfishafi hafi nú þegar eytt miklum fjármunum og tíma í að koma framkvæmdum í þann farveg sem þær séu í. Samningar hafi verið gerðir við verktaka og myndi ógilding byggingarleyfis hafa mikil og ófyrirsjáanleg fjárhagsleg áhrif á leyfishafa. Stefna hans sé að framkvæma allar breytingar á þeim fasteignum sem hann kunni að eignast í samræmi við aldur hverrar eignar og harmi hann að þessi staða sé komin upp. Leyfishafi eyði verulegum fjármunum í að halda í upphaflegt útlit hússins eins og kostur sé, en ekki sé sjálfgefið að eigendur fasteigna leggi slíka fjármuni og metnað í það að vernda sögulegt gildi og útlit gamalla fasteigna, eins og hér um ræði.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um lögmæti byggingarleyfis sem heimilar breytingar innan og utan hússins á lóð nr. 29a við Ránargötu, Reykjavík. Frestur til að kæra ákvörðun til úrskurðarnefndarinnar er einn mánuður frá því að kæranda varð kunnugt eða mátti vera kunnugt um hana nema á annan veg sé mælt í lögum, sbr. 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála. Upphaf kærufrests í máli þessu ræðst af því hvenær kærendum varð kunnugt um tilvist og efni hinnar kærðu ákvörðunar eða mátti af aðstæðum vera það ljóst. Óumdeilt er að framkvæmdir hófust í apríl 2015. Hins vegar verður ekki ráðið af gögnum málsins að neinar þær framkvæmdir hafi þá þegar verið hafnar sem bent gætu til breytinga á kvisti eða að svölum yrði þar bætt við, en að sögn kærenda voru framkvæmdir utan húss fólgnar í því að garður var grafinn upp, trjágróður fjarlægður og grafið fyrir dreni. Munu kærendur hafa aflað sér upplýsinga í byrjun júní s.á. um byggingarleyfi það sem kært var til úrskurðarnefndarinnar 11. s.m. Með hliðsjón af framangreindu verður við það að miða að kæra í máli þessu hafi borist innan lögmælts kærufrests, enda verður ekki fullyrt að kærendum hafi mátt vera efni byggingarleyfisins ljóst fyrr eða haft tilefni til að kanna það sérstaklega vegna aðstæðna. Verður málið því tekið til efnisúrlausnar.

Húsið Ránargötu 29a er staðsett á ódeiliskipulögðu svæði. Í 1. mgr. 44. gr. skipulagslaga nr. 123/2010, sbr. 19. gr. laga nr. 59/2014, er skipulagsnefnd heimilað að ákveða að veita megi byggingarleyfi fyrir framkvæmd sem er í samræmi við aðalskipulag hvað varðar landnotkun, byggðamynstur og þéttleika byggðar í þegar byggðu hverfi og deiliskipulag liggur ekki fyrir, enda fari áður fram grenndarkynning. Kemur og skýrt fram í athugasemdum með frumvarpi því sem varð að skipulagslögum að grenndarkynnt skuli í slíkum tilvikum. Er þannig með ótvíræðum hætti lögð sú skylda á sveitarfélög að sjá til þess að grenndarkynning fari fram þegar sótt er um byggingar- eða framkvæmdaleyfi fyrir framkvæmd á ódeiliskipulögðu svæði. Samkvæmt þeim upplýsingum sem úrskurðarnefndin hefur undir höndum hefur grenndarkynning ekki farið fram. Þá voru ekki skilyrði fyrir því að falla frá grenndarkynningu á grundvelli undantekningarákvæðis 3. mgr. 44. gr. laganna, enda ekki útilokað að umþrætt framkvæmd geti haft áhrif á aðra en sveitarfélagið og umsækjanda hins kærða leyfis.

Að framagreindu virtu verður ekki hjá því komist að fella hina kærðu ákvörðun úr gildi.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 14. október 2014 um að veita leyfi til að stækka kvist og byggja svalir við hann, stækka aðaltröppur með palli og breyta innra skipulagi hússins á lóð nr. 29a við Ránargötu, Reykjavík.

____________________________________
Nanna Magnadóttir

______________________________ _____________________________
Ásgeir Magnússon Þorsteinn Þorsteinsson

des 22

Love0

51/2014 Gilsárstekkur

Með dim

Árið 2015, fimmtudaginn 9. júlí, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Ásgeir Magnússon dómstjóri og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 51/2014, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 11. mars 2014 um að veita leyfi til að breyta húsinu að Gilsárstekk 8 í skrifstofuhúsnæði, breyta innra fyrirkomulagi þess og breyta bílgeymslu í móttökuherbergi.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 17. júní 2014, sem barst nefndinni 19. s.m., kæra S, Gilsárstekk 7, þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 11. mars s.á. að veita leyfi til að breyta húsinu að Gilsárstekk 8 í skrifstofuhúsnæði, breyta innra fyrirkomulagi þess og breyta bílgeymslu í móttökuherbergi. Er þess krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi. Að auki er þess krafist að framkvæmdir verði stöðvaðar á meðan málið er til meðferðar hjá úrskurðarnefndinni.

Með bréfi til úrskurðarnefndarinnar, dags. 14. október 2014, sem barst nefndinni 15. s.m., kæra sömu aðilar ákvörðun umhverfis- og skipulagsráðs Reykjavíkurborgar frá 27. ágúst 2014 um að samþykkja breytingu á deiliskipulagi Breiðholts I vegna lóðarinnar nr. 8 við Gilsárstekk. Er þess krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi en að auki er þess krafist að Reykjavíkurborg kaupi af kærendum hús þeirra og greiði þeim bætur fyrir það fjárhagstjón sem þau hafi orðið fyrir vegna hinnar kærðu ákvörðunar. Þar sem hinar kærðu ákvarðanir eru samofnar og sömu aðilar standa að baki kærunum verður síðargreinda kærumálið, sem er nr. 111/2014, sameinað máli þessu.

Þykir málið nú nægilega upplýst til þess að það verði tekið til endanlegs úrskurðar. Er því ekki tilefni til að taka afstöðu til stöðvunarkröfu kærenda.

Gögn málsins bárust frá Reykjavíkurborg 10. júlí og 12. og 27. nóvember 2014.

Málavextir: Á afgreiðslufundi byggingarfulltrúans í Reykjavík 17. desember 2013 var tekin fyrir umsókn, dags. 12. s.m., þar sem sótt var um leyfi til að breyta innra fyrirkomulagi, breyta bílgeymslu í móttökuherbergi og byggja ofan á svalir á húsinu nr. 8 við Gilsárstekk. Kemur fram á aðalteikningu þeirri sem fylgdi umsókninni að um Barnahús sé að ræða. Erindinu var vísað til umsagnar skipulagsfulltrúa og í umsögn hans, dags. 10. janúar 2014, voru ekki gerðar athugasemdir við breytinguna. Var erindið samþykkt á fundi skipulagsfulltrúa 17. s.m. og á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 11. mars s.á. Hefur sú ákvörðun byggingarfulltrúa verið kærð til úrskurðarnefndarinnar, eins og áður greinir.

Á fundi umhverfis- og skipulagsráðs 2. júlí 2014 var samþykkt að grenndarkynna fyrir hagsmunaaðilum að Gilsárstekk 1, 2, 3, 4, 5, 6 og 7 tillögu umhverfis- og skipulagssviðs, dags. 13. júní 2014, um breytingu á deiliskipulagi Breiðholts I vegna lóðarinnar nr. 8 við Gilsárstekk. Í breytingunni fólst breyting á notkun lóðarinnar úr einbýlishúsalóð í lóð undir starfsemi Barnahúss. Var erindið grenndarkynnt frá 7. júlí til 5. ágúst s.á. Bárust athugasemdir á kynningartíma, m.a. frá kærendum, og var þeim svarað með umsögn skipulagsfulltrúa, dags. 8. ágúst s.á. Að lokinni grenndarkynningu var erindið tekið fyrir að nýju á fundi umhverfis- og skipulagsráðs 27. s.m. og var tillagan samþykkt. Tók skipulagsbreytingin gildi með auglýsingu þar um í B-deild Stjórnartíðinda 15. október s.á. og hefur hún einnig verið kærð til úrskurðarnefndarinnar, svo sem áður greinir.

Málsrök kærenda: Kærendur skírskota til þess að í skilmálum fyrir einbýlishús í Breiðholti frá 15. febrúar 1966 komi fram að á lóðunum skuli reisa einnar hæðar einbýlishús nema þar sem halli á landslagi gefi tilefni til neðri hæðar eða kjallara. Þá komi fram að bifreiðageymsla skuli vera í húsinu sjálfu eða áföst við það nema annað sé sýnt á mæliblaði. Tvö bílastæði skuli vera á lóðinni og óheimilt sé að hafa meira en eina íbúð í húsinu. Í gildandi deiliskipulagi komi hvergi fram að í húsunum megi stunda atvinnurekstur af einhverjum toga. Slíkar heimildir hefðu þurft að koma fram í deiliskipulaginu með skýrum hætti og ekki dugi að vísa til heimilda í aðalskipulagi. Að auki sé gert ráð fyrir því í deiliskipulaginu að bifreiðageymsla sé í húsinu og sé þar hvergi fjallað um heimildir til að breyta hagnýtingu hennar í móttöku fyrir starfsemi eins og þá sem fyrirhuguð sé. Gögn málsins gefi einnig til kynna að á lóðinni verði mun fleiri bílastæði en þau tvö sem deiliskipulag geri ráð fyrir.

Í umsögn skipulagsfulltrúa sé ekki fjallað um landnotkunarflokk eða þá staðreynd að deiliskipulagið geri ekki ráð fyrir öðru en einbýli með íbúð á reitnum. Ákvörðun byggingarfulltrúa um samþykki byggingaráforma, sem ekki séu í samræmi við heimildir í deiliskipulagi, leiði óhjákvæmilega til ógildingar. Komi fram í aðalskipulagi, sem gilt hafi þegar umsögn skipulagsfulltrúa hafi verið unnin, að umrædd lóð sé á skilgreindu íbúðarsvæði, sbr. ákvæði 3.1.2. Á íbúðarsvæðum sé gert ráð fyrir íbúðarbyggð ásamt tilheyrandi nærþjónustu. Þá segi að þar sem deiliskipulag liggi ekki fyrir eigi að meta áhrif hugsanlegrar starfsemi á umhverfið, s.s. vegna aukinnar umferðar, hávaða eða annars ónæðis af starfseminni og áhrif byggingar á yfirbragð hverfis. Í nýju aðalskipulagi sé sú þjónusta sem búast megi við á íbúðarsvæði sérstaklega skilgreind og sé rauði þráðurinn alltaf sá að atvinnustarfsemin standi í beinu samhengi við landnotkun.

Hvort sem litið sé til ákvæða í eldri eða nýrri skipulagsreglugerð eða skilgreiningar landnotkunar í þágildandi eða núgildandi aðalskipulagi sé ljóst að heimildir til atvinnustarfsemi séu bundnar við að starfsemin tengist íbúðarbyggðinni með einhverjum hætti. Hin umdeilda starfsemi sé órafjarri þeirri nærþjónustu sem búast megi við á íbúðarsvæði. Um opinbera stofnun sé að ræða sem fari með rannsóknarhlutverk í sakamálum. Ljóst sé að starfsemin samræmist ekki starfsemi landnotkunarflokks svæðisins.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Af hálfu sveitarfélagsins er skírskotað til þess að markmið með hinni umþrættu deiliskipulagsbreytingu hafi verið að koma að heimild fyrir starfsemi Barnahúss sem samræmist skilgreiningu á landnotkun í Aðalskipulagi Reykjavíkur 2010-2030 og nýta bílgeymslu sem hluta af þeirri starfsemi. Í skilmálum komi fram að heimild sé fyrir starfsemi Barnahúss í húsinu virka daga frá kl 8-17. Heimilt sé að nýta bílgeymslu í tengslum við þá starfsemi og sé um afturkræfar breytingar að ræða. Verði starfsemi Barnahúss aflögð á lóðinni skuli húsið nýtt sem einbýlishús að nýju. Starfsemin rúmist vel innan skilgreindrar landnotkunar íbúðarbyggðar og nærþjónustu sem henni tengist í aðalskipulagi. Innan skilgreindra íbúðarsvæða sé mögulegt að vera með fjölbreytta atvinnustarfsemi, enda sé um að ræða þrifalega starfsemi sem ekki valdi ónæði. Falli opinber grunnþjónusta undir nærþjónustu. Á það sé bent að eigendur fasteigna í þéttbýli geti ávallt vænst þess að breytingar verði gerðar á skipulagi sem geti haft í för með sér breytingar á þeirra nánasta umhverfi. Verði menn að sæta því að með almennum takmörkunum geti hagsmunir þeirra í einhverju verið skertir með slíkum breytingum. Verði ekki séð að deiliskipulagsbreytingin hafi nein þau grenndaráhrif að ógildingu varði.

Samþykkt umhverfis- og skipulagsráðs á umræddri deiliskipulagsbreytingu byggi á 2. mgr. 12. gr. samþykktar fyrir umhverfis- og skipulagsráð Reykjavíkurborgar, settri af borgarstjórn 18. desember 2012. Á fundi sínum 3. júlí 2014 hafi borgarráð svo samþykkt viðauka við samþykkt um stjórn Reykjavíkurborgar. Viðaukarnir hafi verið sendir innanríkisráðuneyti með bréfi, dags. 24. s.m., þar sem óskað hafi verið eftir birtingu þeirra í Stjórnartíðindum. Ráðuneytið hafi komist að því 24. október s.á. að viðaukar við samþykktina væru ekki háðir staðfestingu ráðherra og þar af leiðandi ekki háðir birtingu í Stjórnartíðindum. Í tölvubréfi frá ritstjóra Stjórnartíðinda sama dag komi fram að talið sé, með hliðsjón af áliti ráðuneytisins, að ekki sé nauðsynlegt að birta viðaukana í Stjórnartíðindum þó svo að þeir hafi áður verið birtir þar í nafni ráðuneytisins sem fylgiskjöl við samþykktir viðkomandi sveitarfélaga. Telji ritstjóri Stjórnartíðinda að ekki sé lagagrundvöllur til birtingar viðaukanna í Stjórnartíðindum í nafni sveitarfélagsins skv. 3. gr., sbr. 5. gr., laga nr. 15/2005 um Stjórnartíðindi og Lögbirtingarblað. Í ljósi framangreinds hafi umhverfis- og skipulagsráði verið heimilt að ljúka afgreiðslu deiliskipulagsbreytingarinnar samkvæmt viðaukunum, þótt þeir hafi ekki verið birtir í Stjórnartíðindum.

Málsrök leyfishafa: Leyfishafi bendir á að hvorki sé um útlitsbreytingu né stækkun að ræða. Þær framkvæmdir sem hafi átt sér stað séu m.a. niðurrif milliveggja, endurnýjun lagna og málningarvinna.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um ákvarðanir skipulags- og byggingaryfirvalda í Reykjavík sem fela í sér breytta notkun hússins á lóðinni nr. 8 við Gilsárstekk. Er í fyrsta lagi um að ræða ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 11. mars 2014 um að veita byggingarleyfi til að breyta húsinu í skrifstofuhúsnæði fyrir Barnahús. Í öðru lagi snýst deilan um þá ákvörðun umhverfis- og skipulagsráðs frá 27. ágúst s.á. að samþykkja breytingu á deiliskipulagi Breiðholts I vegna lóðarinnar. Fólst í henni breyting á notkun greindrar lóðar úr einbýlishúsalóð í lóð undir starfsemi Barnahúss.

Sú ákvörðun umhverfis- og skipulagsráðs að samþykkja umrædda deiliskipulagsbreytingu byggði á 12. gr. samþykktar fyrir umhverfis- og skipulagsráð Reykjavíkurborgar sem samþykkt var af borgarstjórn 18. desember 2012. Þar er kveðið á um að umhverfis- og skipulagsráð afgreiði, án staðfestingar borgarráðs, nánar tilgreind verkefni skv. skipulagslögum samkvæmt heimild í 42. gr. sveitarstjórnarlaga og viðauka við samþykkt um stjórn Reykjavíkurborgar og fundarsköp borgarstjórnar.

Samkvæmt 3. mgr. 3. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 annast sveitarstjórnir m.a. gerð svæðis-, aðal- og deiliskipulagsáætlana. Samkvæmt 2. mgr. 6. gr. sömu laga fara skipulagsnefndir með skipulagsmál undir yfirstjórn sveitarstjórna og er sveitarstjórn heimilt í samþykkt sveitarfélagsins að fela skipulagsnefnd eða öðrum aðilum innan stjórnsýslu sveitarfélagsins heimild til fullnaðarafgreiðslu mála samkvæmt lögunum, svo sem afgreiðslu deiliskipulagsáætlana. Er vísað til sveitarstjórnarlaga um þetta atriði, sem nú eru lög nr. 138/2011. Í athugasemdum með frumvarpi því sem varð að skipulagslögum segir um 2. mgr. 6. gr. að þar séu lagðar til breytingar til samræmis við ákvæði sveitarstjórnarlaga sem heimili að fela nefndum sveitarfélags fullnaðarafgreiðslu mála sem ekki varði verulega fjárhag sveitarfélagsins. Lagt sé til að sveitarstjórn sé heimilt í samþykkt sveitarfélagsins að vísa afgreiðslum til skipulagsnefnda. Er tekið fram í athugasemdunum að í slíkum samþykktum „… yrði að kveða á með skýrum hætti um hvað fælist í fullnaðarafgreiðslu mála hjá skipulagsnefnd, svo sem kynningu gagnvart sveitarstjórn, og hvort afstaða sveitarstjórnar þurfi að liggja fyrir á einhverju stigi mála“.

Í 1. mgr. 9. gr. sveitarstjórnarlaga segir að sveitarstjórnir skuli gera sérstaka samþykkt um stjórn og stjórnsýslu sveitarfélagsins og um meðferð þeirra málefna sem sveitarfélagið annist. Skuli slík samþykkt send ráðuneytinu til staðfestingar. Ákveður sveitarstjórn valdsvið nefnda, ráða og stjórna sem hún kýs nema slíkt sé ákveðið í lögum, sbr. 1. mgr. 40. gr. laganna. Hafi nefnd ekki verið falin fullnaðarafgreiðsla máls samkvæmt lögum eða samþykkt um stjórn sveitarfélagins teljast ályktanir hennar tillögur til sveitarstjórnar enda þótt þær séu orðaðar sem ákvarðanir eða samþykktir nefndar, sbr. 2. mgr. 40. gr. Kveðið er á um framsal sveitarstjórnar á valdi til fullnaðarafgreiðslu mála í 42. gr. laganna. Segir í 1. mgr. að í því skyni að stuðla að hagræðingu, skilvirkni og hraðari málsmeðferð geti sveitarstjórn ákveðið í samþykkt um stjórn sveitarfélagins að fela fastanefnd fullnaðarafgreiðslu einstakra mála sem ekki varði verulega fjárhag sveitarfélagsins, nema lög eða eðli máls mæli sérstaklega gegn því. Þá segir í 4. mgr. að þegar sveitarstjórn nýti sér heimild skv. 1. mgr. skuli jafnframt kveða á um það í samþykkt sveitarfélagsins hver skuli taka fullnaðarákvörðun í máli skv. 3. mgr. og hvernig skuli fara með endurupptöku mála sem hljóti afgreiðslu samkvæmt þessum ákvæðum.

Um V. kafla sveitarstjórnarlaga um nefndir, ráð og stjórnir segir í almennum athugasemdum með frumvarpi til laganna að í ljósi þess að sveitarstjórn fari með æðsta vald í málefnum sveitarfélagsins, og taki ákvarðanir um stjórn þess og stjórnskipulag innan ramma laga, sé í frumvarpinu lagt til grundvallar að stærstu ákvarðanir um málefni sveitarfélagsins geti aðeins sveitarstjórnin sjálf tekið. Sveitarfélög fari með mikla hagsmuni og ákvarðanir um málefni þeirra geti haft mikil áhrif á íbúa sveitarfélaganna og jafnvel á þjóðfélagið í heild sinni. Enn fremur segir að það sé í samræmi við þann lýðræðislega grundvöll sem kjör sveitarstjórnar byggist á að eiginlegt ákvörðunarvald um mikilvæg málefni sé í hennar höndum, en ekki undirnefnda hennar eða einstakra starfsmanna.

Samþykkt fyrir umhverfis- og skipulagsráð Reykjavíkurborgar var samþykkt af borgarstjórn 18. desember 2012. Í henni er vísað til samþykktar um stjórn Reykjavíkurborgar og fundarsköp borgarstjórnar. Samþykkt nr. 715/2013 þess efnis var staðfest fyrir hönd innanríkisráðherra 8. júlí 2013 og öðlaðist gildi með birtingu þar um í B-deild Stjórnartíðinda 25. s.m. Frá sama tíma féll eldri samþykkt um sama efni, ásamt viðaukum, úr gildi. Í VI. kafla gildandi samþykktar er fjallað um fastanefndir, ráð og stjórnir, aðrar en borgarráð. Í 58. gr. samþykktarinnar er kveðið á um fullnaðarafgreiðslu og er orðalag greinarinnar áþekkt orðalagi 42. gr. sveitarstjórnarlaga. Segir nánar í 1. mgr. 58. gr. að borgarstjórn geti ákveðið með viðauka við samþykktina að fela nefnd, ráði eða stjórn á vegum Reykjavíkurborgar fullnaðarafgreiðslu mála og eru sett við því sömu skilyrði og er að finna í 1. mgr. 42. gr. sveitarstjórnarlaga. Slíkir viðaukar við samþykktina voru samþykktir á fundi borgarráðs 3. júlí 2014, m.a. viðauki 1.1. um fullnaðarafgreiðslur umhverfis- og skipulagsráðs án staðfestingar borgarráðs. Viðaukarnir hafa hvorki verið staðfestir af ráðherra né birtir í Stjórnartíðindum, sbr. 1. mgr. 1. gr. laga nr. 15/2005 um Stjórnartíðindi og Lögbirtingarblað, þrátt fyrir umleitanir borgarinnar þar um.

Sveitarstjórnir fara með skipulagsvaldið samkvæmt skipulagslögum og er framsal þess valds undantekning frá greindri meginreglu. Heimild 1. mgr. 42. gr. sveitarstjórnarlaga til valdframsals innan sveitarfélaga er almenns eðlis en í 2. mgr. 6. gr. skipulagslaga er sveitarstjórn veitt sérstök heimild til framsals valds síns samkvæmt þeim lögum. Er ljóst af orðalagi ákvæðanna að valdframsal þetta fer fram í sérstakri samþykkt um stjórn og stjórnsýslu sveitarfélaga, en kveðið er á um slíkar samþykktir í 1. mgr. 9. gr. sveitarstjórnarlaga. Fer lögmætt valdframsal ekki fram með öðrum hætti á þessum lagagrundvelli. Með hliðsjón af athugasemdum með frumvörpum til nefndra laga sem að framan eru raktar þykir einnig ljóst að í slíkri samþykkt þurfi að koma fram efnislegt valdframsal. Nægir í því sambandi ekki að endurtaka í samþykkt orðalag lagaheimildar til valdframsals heldur verður að koma skýrt fram í samþykktinni sjálfri hvert það vald er sem framselt er og hverjum. Þessum kröfum um efni og form valdframsals var ekki fullnægt með því að samþykkja síðar viðauka við þá samþykkt sem staðfest var af ráðherra og birt var í B-deild Stjórnartíðinda. Valdframsal borgarstjórnar til umhverfis- og skipulagsráðs í samþykkt um umhverfis- og skipulagsráð frá 18. desember 2012 og í viðauka 1.1. við samþykkt nr. 715/2013 var því ekki í samræmi við lög.

Samkvæmt framansögðu brast umhverfis- og skipulagsráð vald til að samþykkja umþrætta deiliskipulagsbreytingu og verður að líta svo á að í samþykkt hennar hafi falist tillaga til sveitarstjórnar til afgreiðslu, sbr. 2. mgr. 40. gr. sveitarstjórnarlaga. Þar sem sveitarstjórn hefur ekki komið að málinu er ekki fyrir hendi lokaákvörðun í skilningi 2. mgr. 26. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993, sem kæranleg er til úrskurðarnefndarinnar. Verður þessum hluta málsins því vísað frá úrskurðarnefndinni.

Kemur þá til skoðunar hvort að byggingaráform þau sem byggingarfulltrúi samþykkti, að deiliskipulagi Breiðholts I óbreyttu, eigi sér stoð í gildandi skipulagi.

Samkvæmt 1. mgr. 9. gr. mannvirkjalaga nr. 160/2010 er óheimilt að breyta notkun mannvirkis nema með leyfi viðkomandi byggingarfulltrúa. Samþykkir byggingarfulltrúi byggingaráform séu þau í samræmi við skipulagsáætlanir á viðkomandi svæði, sbr. 11. gr. sömu laga. Þá er það eitt af skilyrðum fyrir útgáfu byggingarleyfis að mannvirki og notkun þess samræmist skipulagsáætlunum á svæðinu, sbr. 1. tl. 1. mgr. 13. gr. laganna. Við töku hinnar kærðu ákvörðunar var deiliskipulagið Breiðholt I frá árinu 1967 í gildi. Samkvæmt skilmálum deiliskipulagsins skyldi einnar hæðar einbýlishús vera á lóðinni og bifreiðageymsla skyldi vera í húsinu sjálfu eða áföst við það, nema annað væri sýnt á mæliblaði. Með hinni kærðu ákvörðun var notkun hússins breytt í skrifstofuhúsnæði fyrir Barnahús.

Í aðalskipulagi er sett fram stefna sveitarstjórnar um þróun sveitarfélagsins, m.a. varðandi landnotkun, sbr. 1. mgr. 28. gr. skipulagslaga, og er þar lagður grundvöllur fyrir gerð deiliskipulags m.a. varðandi landnotkun og takmarkanir á landnotkun, sbr. 2. mgr. sömu lagagreinar. Umrætt deiliskipulagssvæði er á skilgreindu íbúðarsvæði samkvæmt Aðalskipulagi Reykjavíkur 2010-2030, nánar tiltekið ÍB 39 Stekkir. Er því lýst sem fastmótaðri íbúðarbyggð 1-2 hæða einbýlishúsa með heilsteyptu yfirbragði. Þá er íbúðarbyggð nánar skilgreind í kaflanum, Landnotkun – Skilgreiningar (Bindandi stefna). Þar segir að á íbúðarsvæðum sé gert ráð fyrir íbúðarhúsnæði og nærþjónustu sem því tengist, auk minniháttar atvinnustarfsemi sem samrýmist búsetu eftir því sem nánar sé kveðið á um í stefnu skipulagsins, sbr. gr. 6.2.a. í skipulagsreglugerð nr. 90/2013. Kemur fram að opinber grunnþjónusta falli undir nærþjónustu. Segir síðan að meðfram aðalgötum sé heimild fyrir fjölbreyttari landnotkun í íbúðarbyggð. Þar megi gera ráð fyrir fjölbreyttri atvinnustarfsemi og sé þar einkum um að ræða starfsemi sem falli undir flokkana verslun og þjónusta og samfélagsþjónusta. Slíkar rýmri landnotkunarheimildir gildi þó aðeins um hús sem standi við viðkomandi aðalgötu. Í sama kafla aðalskipulagsins er einnig að finna nánari skilgreiningu á landnotkunarflokknum samfélagsþjónustu. Eru skilgreind svæði samfélagsþjónustu ætluð fyrir stofnanir og fyrirtæki sem óháð eignaraðild veita almenna þjónustu við samfélagið, svo sem menntastofnanir, heilbrigðisstofnanir, menningarstofnanir, félagslegar stofnanir, trúarstofnanir og aðrar þjónustustofnanir ríkis, sveitarfélaga eða annarra aðila, sbr. gr. 6.2.d. í skipulagsreglugerð. Í kaflanum er síðan áréttað að samfélagsþjónusta sem teljist grunnþjónusta fyrir viðkomandi hverfi sé heimil í íbúðarbyggð og að samfélagsþjónusta sé almennt heimil við aðalgötur og í skilgreindum kjörnum innan íbúðarbyggðar.

Líkt og áður greinir var breyting á notkun íbúðarhúsnæðis að Gilsárstekk 8 gerð með rekstur Barnahúss í huga. Barnahús er rekið af Barnaverndarstofu, sjálfstæðri stofnun sem annast stjórnsýslu á því sviði sem barnaverndarlög nr. 80/2002 taka til, sbr. 1. mgr. 7. gr. þeirra laga. Taka barnaverndarlög til allra barna á yfirráðasvæði íslenska ríkisins, sbr. 2. mgr. 2. gr. laganna, og starfar Barnaverndarstofa á landsvísu, sbr. t.a.m. 2. mgr. 7. gr. laganna. Í umsögn skipulagsfulltrúa Reykjavíkurborgar er að finna nánari lýsingu á starfseminni en þar segir: „Starfsemi Barnahúss lýtur að börnum undir 18 ára aldri sem grunur leikur á að hafi orðið fyrir kynferðislegu ofbeldi og að þau börn geti fengið alla þá þjónustu sem þörf er á undir sama þaki.“ Getur umrædd þjónusta vart talist grunnþjónusta við íbúa þess hverfis þar sem hún er staðsett og verður ekki annað séð en að hún falli undir almenna samfélagsþjónustu samkvæmt skilgreiningu í gildandi skipulagsreglugerð og sé því aðeins heimiluð við aðalgötu á íbúðarsvæði, sbr. þau ákvæði aðalskipulags sem áður er lýst. Samkvæmt skipulagsuppdrætti Aðalskipulags Reykjavíkur 2010-2030 er gatan Gilsárstekkur ekki skilgreind sem aðalgata og uppfyllir því ekki skilyrði fyrir rýmri landnotkunarheimildir samkvæmt aðalskipulagi. Af framangreindu leiðir að hin kærða ákvörðun var ekki í samræmi við gildandi skipulagsáætlanir á svæðinu og verður því ekki hjá því komist að fella hana úr gildi.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Vísað er frá úrskurðarnefndinni kröfu kærenda um ógildingu á þeirri ákvörðun umhverfis- og skipulagsráðs Reykjavíkurborgar frá 27. ágúst 2014 að samþykkja breytingu á deiliskipulagi Breiðholts I vegna lóðar nr. 8 við Gilsárstekk.

Felld er úr gildi ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík um að veita leyfi til að breyta húsinu að Gilsárstekk 8 í skrifstofuhúsnæði, breyta innra fyrirkomulagi þess og breyta bílgeymslu í móttökuherbergi.

____________________________________
Nanna Magnadóttir

______________________________ _____________________________
Ásgeir Magnússon Þorsteinn Þorsteinsson

des 22

Love0

75/2010 Þykkvibær

Með dim

Árið 2015, fimmtudaginn 25. júní, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mættir voru Ómar Stefánsson yfirlögfræðingur, Ásgeir Magnússon dómstjóri og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 75/2010, kæra á ákvörðun borgarráðs Reykjavíkur frá 4. nóvember 2010 um að synja um breytingu á deiliskipulagi Árbæjar – Seláss vegna lóðarinnar nr. 21 við Þykkvabæ.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar skipulags- og byggingarmála, dags. 8. desember 2010, er barst nefndinni 9. s.m., kærir L, Fjarðarási 5, Reykjavík, þá ákvörðun skipulagsráðs Reykjavíkurborgar frá 27. október 2010 að synja um endurauglýsingu á tillögu að breytingu á deiliskipulagi Árbæjar – Seláss vegna lóðarinnar nr. 21 við Þykkvabæ. Skilja verður málskot kæranda svo að kærð sé ákvörðun borgarráðs Reykjavíkur frá 4. nóvember 2010 um að synja nefndri deiliskipulagstillögu. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi og að lagt verði fyrir stjórnvöld í Reykjavík að endurauglýsa umrædda tillögu að breytingu á deiliskipulagi Árbæjar – Seláss, en til vara að lagt verði fyrir stjórnvöld í Reykjavík að taka mál kæranda til meðferðar að nýju.

Tekur úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála málið nú til úrskurðar á grundvelli ákvæðis til bráðabirgða II í lögum nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála, sbr. breytingu á þeim lögum nr. 139/2014.

Gögn málsins bárust frá Reykjavíkurborg 29. nóvember 2011 og 21. maí 2015.

Málavextir: Forsögu máls þessa má rekja aftur til ársins 1958 þegar faðir kæranda keypti sumarhús að Árbæjarbletti 62, sem síðar varð Þykkvibær 21. Lóðin var þá í erfðafestu samkvæmt samningi frá 20. febrúar 1941. Húsið var síðar stækkað og því breytt í samræmi við teikningar sem samþykktar voru í maí 1963. Hinn 27. júlí s.á. gaf borgarstjórinn í Reykjavík út svohljóðandi yfirlýsingu samkvæmt ályktun borgarráðs frá 23. s.m.: „Í tilefni af fyrirhugaðri lántöku [föður kæranda], erfðafestuhafa Árbæjarbletts 62, en lánið verður tryggt með veði í húseign á nefndu erfðafestulandi, er hér með gefið fyrirheit um, að lánveitandi bíði ekki tjón vegna skipulagsaðgerða borgarinnar, á næstu 15 árum frá dagsetningu þessarar yfirlýsingar. Húseignin stendur á landssvæði, sem verið er að skipuleggja og tekið verður úr erfðafestu á næstunni. Þegar að því kemur, er gert ráð fyrir, að hæfileg leigulóð verði látin með húsinu.“

Með yfirlýsingu borgarstjórans í Reykjavík, dags. 26. október 1963, var föður kæranda tilkynnt að Árbæjarblettur 62 væri tekinn úr erfðafestu og að endurgjald greiddist samkvæmt erfðafestusamningnum. Jafnframt sagði að borgarráð gerði ráð fyrir að hverjum erfðafestuhafa yrði gefinn kostur á einni byggingarlóð.

Faðir kæranda bjó í húsinu allt til ársins 2003 þegar kærandi eignaðist það við fyrirframgreiðslu arfs. Á árinu 2003 lét kærandi kanna stöðu Árbæjarbletts 62 í skipulagi Reykjavíkurborgar og óskaði eftir upplýsingum um hvort gengið hefði verið formlega frá úthlutun lóðarinnar til föður hans á sínum tíma. Í ljós kom að svo var ekki og var upplýst að ekki hefði verið gert ráð fyrir afmarkaðri lóð fyrir húsið í deiliskipulagi Árbæjar – Seláss frá 1966. Í kjölfarið var lögð fyrir skipulags- og byggingarnefnd Reykjavíkur tillaga um að afmarka lóð undir hús kæranda en tillögunni var synjað á fundi nefndarinnar hinn 6. september 2004. Kærandi höfðaði þá dómsmál á hendur Reykjavíkurborg og krafðist þess að ákvörðun skipulags- og byggingarnefndar yrði felld úr gildi. Með dómi Héraðsdóms Reykjavíkur 13. desember 2005 var fallist á að kærandi, sem tekið hefði við réttindum og skyldum fyrri eiganda við eigendaskiptin, hefði unnið afnotahefð af skikanum í kringum húsið. Var ákvörðun skipulags- og byggingarnefndar felld úr gildi með vísan til þess að hún hefði verið grundvölluð á þeirri ólögmætu forsendu að kærandi ætti ekki afnotarétt til umrædds skika umfram það sem leiddi af erfðafestusamningnum frá 1941. Í rökstuðningi dómsins kemur meðal annars fram að ekki sé fallist á að í yfirlýsingu borgarstjórans í Reykjavík frá 26. október 1963 hafi falist skuldbindandi yfirlýsing um að stefnandi fengi úthlutað lóð umhverfis hús sitt.

Að dóminum gengnum fór lögmaður kæranda þess á leit við Reykjavíkurborg að afmörkuð yrði hæfileg lóð undir hús kæranda. Á fundi skipulagsráðs 25. janúar 2006 var tillaga þar að lútandi rædd og afgreidd með svohljóðandi bókun: „Tillaga skipulagsfulltrúa að afmörkun lóðar samþykkt með vísan í d. lið 12. gr. samþykktar fyrir skipulagsráð. Málinu vísað til skrifstofustjóra Framkvæmdasviðs til frágangs á lóðarleigusamningi. Ráðið felur skipulagsfulltrúa að gera tillögu að breytingu á deiliskipulagi Árbæjarhverfis vegna lóðarinnar.“

Drög að tillögu að breytingu á deiliskipulagi Árbæjar – Seláss vegna lóðarinnar nr. 21 við Þykkvabæ voru útbúin og lögð fyrir embættisafgreiðslufund skipulagsfulltrúa hinn 17. febrúar 2006. Málinu var frestað og hverfisarkitekt falið að kynna tillöguna fyrir eiganda hússins að Þykkvabæ 21. Á fundi hinn 24. mars s.á. samþykkti skipulagsfulltrúi að grenndarkynna tillöguna fyrir hagsmunaaðilum að Þykkvabæ 1-20 og Vorsabæ 20. Grenndarkynning fór fram frá 30. mars til 27. apríl 2006 og bárust skipulagsfulltrúa nokkur bréf með athugasemdum frá nágrönnum auk lista með undirskriftum 127 eigenda og íbúa í Árbæ sem mótmæltu deiliskipulagsbreytingunni.

Tillagan var tekin fyrir á ný á embættisafgreiðslufundi skipulagsfulltrúa hinn 28. apríl 2006 og afgreiðslu hennar frestað, en athugasemdum við grenndarkynningu vísað til umsagnar hverfisarkitekts ásamt lögfræði og stjórnsýslu. Þá var fyrirspurn um beitingu eignarnámsheimilda vísað til umsagnar lögfræðiskrifstofu Reykjavíkurborgar. Umsögn lögfræðiskrifstofunnar um beitingu eignarnámsheimilda, dags. 12. september 2006, var lögð fyrir skipulagsfulltrúa á embættisafgreiðslufundi hinn 22. s.m. og málinu vísað til skipulagsráðs, sem tók það fyrir á fundi 27. s.m. Með vísan til umsagnar lögfræðiskrifstofu Reykjavíkurborgar vísaði skipulagsráð málinu til borgarráðs til ákvörðunar um frekari samningsviðræður við lóðarhafa Árbæjarbletts 62 vegna mögulegra kaupa Reykjavíkurborgar á lóðinni. Borgarráð veitti samþykki sitt á fundi hinn 5. október 2006.

Viðræður milli aðila um hugsanleg kaup Reykjavíkurborgar á fasteign kæranda báru ekki árangur. Með bréfi, dags. 5. desember 2007, áréttaði kærandi kröfu sína um að afmörkuð yrði lóð í kringum hús hans. Tillaga um breytingu á deiliskipulagi Árbæjar – Seláss var tekin fyrir á nokkrum fundum hjá skipulagsfulltrúa og skipulagsráði frá 25. janúar 2008 til 6. október 2010 og var þá meðal annars aflað umsagnar framkvæmda- og eignaráðs Reykjavíkurborgar, auk nýrrar umsagnar lögfræði og stjórnsýslu, dags. 4. október 2010.

Málið var að endingu tekið fyrir á fundi skipulagsráðs 27. október 2010. Voru þá lögð fram ný drög að breytingu á deiliskipulagi Árbæjar – Seláss vegna lóðarinnar nr. 21 við Þykkvabæ, dags. 16. febrúar 2006. Skipulagsráð afgreiddi málið með svofelldri bókun: „Synjað með vísan til umsagnar lögfræði og stjórnsýslu.“ Borgarráð staðfesti synjunina hinn 4. nóvember 2010.

Málsrök kæranda: Kærandi telur lögmætar væntingar og rétt sinn standa til þess að Reykjavíkurborg gangi frá afmörkun lóðarinnar Þykkvabæjar 21 í samræmi við þá tillögu til breytingar á deiliskipulagi sem grenndarkynnt hafi verið á sínum tíma.

Þótt skipulagsvald sé að stofni til á hendi sveitarfélaga geti sveitarfélög ekki beitt því valdi eins og þeim sýnist óháð öllum aðstæðum, atvikum og þeim væntingum sem aðilar megi löglega gera til réttinda sinna í þeim efnum. Hús kæranda hafi verið byggt árið 1963 og hverfið hafi byggst upp í kringum það. Gatnakerfi, lagnir, göngustígar og allar framkvæmdir á þessum stað hafi tekið mið af húsinu. Þegar deiliskipulag hafi verið unnið fyrir hverfið á sínum tíma hafi lóð undir hús kæranda ekki verið mörkuð á skipulagsuppdrætti. Krafa kæranda hafi frá upphafi verið sú að gert yrði ráð fyrir lóð undir húsið í skipulaginu og það þannig fært að þeim skipulagslega veruleika sem ávallt hafi verið fyrir hendi. Engar aðrar breytingar þurfi að gera.

Í yfirlýsingu borgarstjórans í Reykjavík, dags. 27. júlí 1963, hafi falist bindandi loforð um að kærandi skyldi fá úthlutað hæfilegri leigulóð með húsi sínu þar sem það standi. Þetta loforð hafi verið efnt í verki í áratugi eftir þetta með því að húsið hafi staðið afgirt á sínum stað athugasemdalaust, á það hafi verið lagðir skattar og skyldur eins og um leigulóð væri að ræða og eignarinnar hafi verið getið í skattframtölum og öðrum opinberum gögnum alla tíð.

Eftir að dómur héraðsdóms gekk þann 13. desember 2005 hafi verið unnin tillaga að breyttu deiliskipulagi og hafi borgaryfirvöldum verið óheimilt að taka hana úr því lögbundna ferli sem hún hafi verið í með hinni kærðu ákvörðun. Samþykkt hafi verið á árinu 2006 að grenndarkynna breytingu á deiliskipulagi. Samkvæmt 25. gr. skipulags- og byggingarlaga nr. 73/1997 beri, þegar frestur til athugasemda sé liðinn, að fjalla um tillöguna á nýjan leik að undangenginni umsögn skipulagsnefndar. Þar skuli taka afstöðu til athugasemda sem borist hafi og þess hvort gera skuli breytingar á tillögunni. Þetta hafi ekki verið gert. Athugasemdirnar sem borist hafi við grenndarkynninguna hafi ekki verið þess eðlis að þær kæmu í veg fyrir að tillagan yrði samþykkt. Þótt vera kunni að vegna seinagangs borgarinnar við meðferð málsins hefði verið rétt að grenndarkynna tillöguna aftur hafi Reykjavíkurborg ekki mátt binda enda á það lögbundna ferli sem málið hafi verið í og svipta kæranda þannig rétti sínum til löglegrar málsmeðferðar.

Þá hafi hin kærða ákvörðun brotið gegn jafnræðis- og meðalhófsreglum stjórnsýsluréttar, sbr. 11. og 12. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Kærandi telji sig eiga að fá notið sambærilegra lögréttinda um eign sína og gildi um aðrar eignir í hverfinu. Engar forsendur standi til þess að synja kæranda um að hús hans og tilheyrandi lóð verið dregin inn á skipulagsuppdráttinn þar sem húsið hafi fengið sömu meðferð og hús í nágrenninu varðandi alla uppbyggingu hverfisins í áratugi. Þá brjóti hin kærða synjun gegn meðalhófsreglu þar sem enga nauðsyn hafi borið til að synja beiðni kæranda um afmörkun lóðar sem þegar hafi verið fyrir hendi um langt skeið.

Að lokum sé bent á að málsmeðferð Reykjavíkurborgar feli í sér brot á málshraðareglu 9. gr. stjórnsýslulaga, rannsóknarreglu 10. gr. laganna og reglu 13. gr. þeirra um andmælarétt.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Reykjavíkurborg vekur athygli á því að misskilnings gæti hjá kæranda varðandi afgreiðslu skipulagsráðs í málinu þar sem kærð hafi verið synjun skipulagsráðs um endurauglýsingu á tillögu að breytingu á deiliskipulagi Árbæjar – Seláss vegna lóðarinnar að Þykkvabæ 21. Hið rétta sé að skipulagsráð hafi synjað tillögunni sjálfri og hafi sú ákvörðun verið staðfest í borgarráði. Tillagan hafi aldrei verið auglýst heldur hafi hún verið grenndarkynnt. Textinn „að lokinni auglýsingu“ hafi hins vegar ratað inn í málaskrá borgarinnar en þar sé um hreina villu að ræða, þar hafi átt að standa „að lokinni grenndarkynningu“. Þó sé augljóst af gögnum málsins að skipulagsráð hafi synjað tillögunni sjálfri. Vegna þessa galla á málatilbúnaði kæranda beri að vísa málinu frá úrskurðarnefndinni.

Fallist nefndin ekki á frávísunarkröfu Reykjavíkurborgar í málinu sé farið fram á að afgreiðsla skipulagsráðs verði staðfest. Byggt sé á því að synjun skipulagsráðs hafi verið lögleg og eðlileg í ljósi allra málavaxta. Rétt sé að málið hafi tekið langan tíma, en það hafi meðal annars verið vegna málaferla sem hafi lokið í desember 2005 og samningaumleitana milli kæranda og Reykjavíkurborgar. Reykjavíkurborg hafi ávallt reynt að finna einhverja meðalhófsleið til lausnar á málinu og reynt hafi verið að koma til móts við kæranda í kjölfar fyrrgreinds dóms. Hins vegar hafi borist margar athugasemdir úr hverfinu við grenndarkynningu á tillögu að deiliskipulagsbreytingu, sérstaklega varðandi það að útivistarsvæði yrði skert næði hún fram að ganga, og hafi skipulagsyfirvöld talið íbúana hafa talsvert til síns máls. Þá sé svæðið, sem húsið standi á, skilgreint sem opið svæði til sérstakra nota í Aðalskipulagi Reykjavíkur 2001-2024 og þar sé aðallega gert ráð fyrir útivistariðkun og mannvirkjagerð í tengslum við hana. Einnig standi húsið nálægt Elliðaám, en öll hús sem staðsett hafi verið eins nálægt ánum og hús kæranda hafi verið látin víkja. Deiliskipulag svæðisins geri ekki ráð fyrir íbúðarbyggð þar sem húsið standi.

Í ljósi málavaxta hafi málinu verið frestað í því skyni að kanna hvort beita ætti eignarnámsheimildum skipulags- og byggingarlaga. Kærandi hafi jafnan verið upplýstur um ástæður tafa í málinu, þótt ekki hafi alltaf verið hægt að upplýsa um hvenær ákvörðunar væri að vænta.

Ljóst sé að um ómöguleika sé að ræða í málinu en skipulagstillagan hafi vart verið samþykkjanleg vegna þess langa tíma sem liðið hafi frá kynningu hennar í apríl 2006 og þar til hún hafi verið afgreidd í október 2010. Það hafi því verið mat Reykjavíkurborgar að ekki væri annað hægt en að ljúka málinu með synjun vegna þess hversu langur tími var liðinn frá upphafi málsins, ellegar hefja málsmeðferð að nýju. Í öllu falli sé þó ljóst að skipulagsyfirvöldum hefði verið heimilt að synja tillögunni með tilliti til þeirra athugasemda sem borist hafi, en ekki hafi verið talin nauðsyn á að taka formlega afstöðu til þeirra í ljósi þess langa tíma sem hefði liðið frá því að málið hafi verið tekið fyrir fyrst og þar til það hafi hlotið afgreiðslu. Ekki sé fallist á það með kæranda að reglur um andmælarétt hafi verið brotnar. Öll gögn málsins hafi legið fyrir og því hafi ekki verið skylt að kynna kæranda ákvörðun skipulagsráðs áður en hún hafi verið tekin. Að lokum sé á það bent að í undirbúningi sé að hefja nýja málsmeðferð að loknu kærumáli þessu.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um þá ákvörðun borgarráðs Reykjavíkur frá 4. nóvember 2010 að synja um breytingu á deiliskipulagi Árbæjar – Seláss vegna lóðarinnar nr. 21 við Þykkvabæ.

Valdheimildir úrskurðarnefndarinnar einskorðast lögum samkvæmt við endurskoðun á lögmæti þeirra ákvarðana sem undir hana verða bornar, sbr. þágildandi 5. mgr. 8. gr. skipulags- og byggingarlaga nr. 73/1997. Ákvarðanir, svo sem um að leggja fyrir stjórnvöld í Reykjavík að endurauglýsa tillögu að breytingu á deiliskipulagi Árbæjar – Seláss, eða að taka mál kæranda til meðferðar að nýju, falla utan valdsviðs úrskurðarnefndarinnar. Af þeim sökum verður ekki tekin afstaða til krafna kæranda þar að lútandi.

Eins og að framan er rakið var tillaga skipulagsfulltrúa að afmörkun lóðar að Þykkvabæ 21 samþykkt í skipulagsráði hinn 25. janúar 2006 með vísan í d-lið 12. gr. samþykktar fyrir skipulagsráð, en þar var ráðinu veitt heimild til að afgreiða, án staðfestingar borgarráðs, skiptingu jarða, landa, lóða og breytingar á landamerkjum, sbr. 30. gr. skipulags- og byggingarlaga. Ekki liggur annað fyrir í málinu en að ákvörðun þessi haldi enn gildi sínu. Í henni fólst bindandi yfirlýsing gagnvart kæranda sem ekki varð efnd öðruvísi en með breytingu á gildandi deiliskipulagi, sbr. m.a. 2. mgr. greinar 3.1.4 í þágildandi skipulagsreglugerð nr. 400/1998.

Hin kærða ákvörðun um að synja um breytingu á deiliskipulagi vegna lóðarinnar að Þykkvabæ 21 var rökstudd með vísan til umsagnar lögfræði og stjórnsýslu, dags. 4. október 2010. Í umsögninni kom fram að of langur tími hefði liðið frá kynningu til að unnt væri að samþykkja tillöguna án þess að kynna hana á ný. Ef vilji skipulagsráðs stæði til þess að samþykkja hana væri mælt með að hún yrði kynnt á ný og að bréf yrðu send til þeirra aðila sem áður gerðu athugasemdir við tillöguna. Að öðrum kosti gæti skipulagsráð ákveðið að synja tillögunni og vísa þeirri afgreiðslu til staðfestingar borgarráðs. Í framhaldinu myndi skipulagsráð óska eftir því við borgarráð að málinu yrði vísað til skrifstofu borgarlögmanns til þess að unnt væri að hefja eignarnámsferli.

Með vísan til þessara forsendna verður að telja að hin kærða ákvörðun hafi falið í sér ákvörðun um að hverfa frá áætlunum um að gera þær breytingar á deiliskipulagi Árbæjar – Seláss sem nauðsynlegar voru til þess að marka lóð undir hús kæranda. Ákvörðunin fól því í raun í sér afturköllun á fyrri ákvörðun skipulagsráðs frá 25. janúar 2006 um stofnun lóðarinnar.

Í 25. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 kemur fram að stjórnvald geti afturkallað ákvörðun sína að eigin frumkvæði, sem tilkynnt hafi verið aðila máls, þegar það er ekki til tjóns fyrir aðila eða ákvörðun er ógildanleg. Verður ekki séð að skilyrði afturköllunar hafi verið fyrir hendi í þessu tilviki. Af þeim sökum ber að fella hina kærðu ákvörðun úr gildi.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist verulega sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi sú ákvörðun borgarráðs Reykjavíkur frá 4. nóvember 2010 að synja um breytingu á deiliskipulagi Árbæjar – Seláss vegna lóðarinnar nr. 21 við Þykkvabæ.

______________________________ _____________________________
Ásgeir Magnússon Þorsteinn Þorsteinsson

Sérálit Ómars Stefánssonar varaformanns: Ég er ósammála þeirri niðurstöðu meirihlutans að fella úr gildi hina kærðu ákvörðun.

Í greinargerð borgaryfirvalda er tekið fram að ný málsmeðferð sé fyrirhuguð að fenginni niðurstöðu í kærumáli þessu, en ekki liggur fyrir í hverju sú málsmeðferð muni felast. Hin kærða ákvörðun var rökstudd með vísan til umsagnar lögfræði og stjórnsýslu, dags. 4. október 2010, þar sem kom fram að of langur tími hefði liðið frá kynningu til að unnt væri að samþykkja tillöguna án þess að kynna hana á ný. Að öðrum kosti gæti skipulagsráð ákveðið að synja tillögunni og vísa þeirri afgreiðslu til staðfestingar borgarráðs. Í framhaldinu myndi skipulagsráð óska eftir því við borgarráð að málinu yrði vísað til skrifstofu borgarlögmanns til þess að unnt væri að hefja eignarnámsferli.

Samkvæmt 2. mgr. 26. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 verður ákvörðun, sem ekki bindur enda á mál, ekki skotið til æðra stjórnvalds fyrr en málið hefur verið til lykta leitt. Í ljósi þess rökstuðnings, sem bjó að baki synjun á umræddri tillögu til breytingar á deiliskipulagi, verður hún ekki talin fela í sér lokaákvörðun, í skilningi fyrrgreinds lagaákvæðis, um erindi kæranda um afmörkun lóðar undir hús hans, en fyrir liggur að tillaga þar að lútandi var samþykkt í skipulagsráði hinn 25. janúar 2006. Því er það mitt álit að máli þessu beri að vísa frá úrskurðarnefndinni.

____________________________________
Ómar Stefánsson

49/2009 Fljótshamrar

100/2011 Grundarstígur

96/2011 Hafnarfjörður miðbær

57/2013 Egilsgata

26/2014 Númerslaus bifreið

61/2015 Sævangur

100/2013 Ingólfsfjall

45/2015 Ránargata

51/2014 Gilsárstekkur

75/2010 Þykkvibær

Um okkur

Opnunartími