Skip to main content
Úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála
jún 27
Love0

181/2021 Sænska húsið

Með

 

Árið 2022, föstudaginn 24. júní, fundaði úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mættir voru Ómar Stefánsson, starfandi formaður, Unnþór Jónsson, settur varaformaður, og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 181/2021, kæra á ákvörðun bæjarstjórnar Árborgar frá 1. desember 2021 um að samþykkja byggingaráform „Sænska hússins“ á lóðinni Smáratúni 1, Selfossi.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með kæru til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 13. desember 2021, er barst nefndinni sama dag, kærir eigandi Smáratúns 6, Selfossi, ákvörðun bæjarstjórnar Árborgar frá 1. desember 2021 um að samþykkja byggingaráform „Sænska hússins“ á lóðinni Smáratúni 1, Selfossi. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Sveitarfélaginu Árborg 12. janúar 2022.

Málavextir: Lóðin Smáratún 1 á Selfossi er á ódeiliskipulögðu svæði. Tillaga að áformuðum breytingum á lóðinni var kynnt nágrönnum 2. – 31. desember 2020, en lóðin mun hafa staðið auð um langt skeið. Í tillögunni var m.a. fjallað um afmörkun byggingarreits, nýtingarhlutfall, hámarksfjölda hæða auk þess sem aðkoma að lóðinni var skilgreind. Að lokinni kynningunni, sem vísað var til sem grenndarkynningar, fjallaði skipulagsnefnd um tillöguna 13. janúar 2021 og tók bæjarstjórn málið fyrir á fundi 20. s.m. þar sem afgreiðslu málsins var frestað. Skipulagsnefnd tók málið aftur fyrir á fundi 10. mars s.á. þar sem staðfest var að umbeðin gögn hafi borist nefndinni og að breytingar hafi verið gerðar á tillögunni í kjölfar athugasemda sem borist hefðu. Bæjarstjórn tók málið aftur fyrir 19. s.m. og samþykkti tillöguna. Framangreind afgreiðsla var kærð til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála. Með úrskurði nefndarinnar uppkveðnum 21. september s.á. í máli nr. 132/2021 var kærumálinu vísað frá þar sem engin kæranleg ákvörðun hefði verið tekin í málinu. Hvorki hafi staðið til að breyta deiliskipulagi né veita byggingar- eða framkvæmdaleyfi og því hafi kynning sveitar­félagsins ekki verið eiginleg grenndarkynning í skilningi skipulagslaga nr. 123/2010.

Með ódagsettri umsókn var sótt um byggingarleyfi fyrir endurbyggingu svonefnds Sænska húss í „sem upprunalegustu mynd“ á lóðinni Smáratúni 1. Í framkvæmdalýsingu kom fram að Sænska húsið stæði á lóðinni Austurvegi 33 en um væri að ræða fjölbýlishús á tveimur hæðum með hálfniðurgröfnum kjallara. Húsið á lóðinni Smáratúni 1 yrði staðsteypt, einangrað að utan, klætt með standandi báruklæðningu og með hefðbundnu kraftsperruþaki. Vísaði byggingar-fulltrúi erindinu til skipulags- og byggingarnefndar á afgreiðslufundi sínum 15. september 2021. Nefndin tók málið fyrir á fundi 22. s.m. og samþykkti í samræmi við 44. gr. laga nr. 123/2010 að grenndarkynna byggingarleyfisumsóknina fyrir eigendum tólf fasteigna við Eyrarveg og Smáratún. Tólf athugasemdir bárust og lutu þær m.a. að stærð og útliti byggingar, mænisstefnu, nýtingarhlutfalli, bílastæðafjölda og málsmeðferð sveitarfélagsins. Farið var yfir athugasemdirnar á fundi skipulags- og byggingarnefndar 3. nóvember 2021 og samþykkt að ekki væri tilefni til að gera breytingar á tillögunni. Jafnframt var bókað að lagt yrði til við bæjarstjórn að samþykkja svör við athugasemdum og byggingaráform. Á sama fundi var byggingarlóðinni Smáratúni 1 úthlutað til byggingaraðila og var honum tilkynnt um það með úthlutunarbréfi, dags. 4. s.m. Svör við athugasemdum vegna grenndarkynningar voru send þeim sem gerðu athugasemdirnar með bréfi skipulagsfulltrúa, dags. 9. nóvember 2021. Á fundi bæjarstjórnar 1. desember s.á. var áðurgreind tillaga skipulags- og byggingarnefndar frá 3. nóvember s.á. samþykkt. Á afgreiðslu­fundi byggingarfulltrúa 8. desember s.á. voru byggingaráform um að reisa fimm íbúða fjölbýlishús samþykkt með fyrirvara um að skilað yrði greinargerðum hönnuða varðandi eldvarnir og frávik frá algildri hönnun.

Málsrök kæranda: Af hálfu kæranda er bent á að gengið sé þvert gegn vilja þeirra íbúa sem hafi fengið að taka þátt í seinni grenndarkynningu og að ámælisvert sé að ekki hafi öllum íbúum við Smáratún verið gefinn kostur á að koma að athugasemdum við grenndarkynninguna. Húsið passi ekki á nokkurn hátt inn í götumyndina og standi skáhallt og þvert á önnur hús í götunni. Einnig sé ámælisvert að ekki hafi verið gætt jafnræðis við úthlutun lóðarinnar Smáratúns 1, líkt og fram komi í bókun á fundi skipulags- og byggingarnefndar 3. nóvember 2021. Oft hafi verið spurst fyrir um eða sótt um lóðina en þau svör hafi borist að hún hafi ekki verið föl. Þá hafi vilyrðishafi sent bæjarráði 18. nóvember 2021 beiðni um að breyta nafni lóðarhafa og fengið þá beiðni samþykkta.

Málsrök Árborgar: Af hálfu bæjaryfirvalda er vísað til þess að kærumál þetta megi rekja til áform byggingaraðila um að flytja hið svonefnda Sænska hús, sem standi við Austurveg 33 á Selfossi, á auða lóð að Smáratúni 1 eða endurbyggja húsið á lóðinni í upprunalegri mynd og starfrækja í því hótel. Bent sé á að skv. 1. mgr. 44. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 geti sveitarstjórn veitt byggingar- eða framkvæmdaleyfi án deiliskipulagsgerðar ef framkvæmdin er í samræmi við landnotkun, byggðamynstur og þéttleika byggðar. Í slíkum tilvikum skuli skipulagsnefnd sveitarfélags láta fara fram grenndarkynningu, líkt og gert hafi verið í þessu tilviki. Samkvæmt 2. mgr. 44. gr. laganna felist grenndarkynning í því að skipulagsnefnd kynni nágrönnum sem talið er að geti átt hagsmuna að gæta af leyfisumsókn og gefi þeim kost á að tjá sig um hana innan tilskilins frests sem skuli vera a.m.k. fjórar vikur. Að þeim fresti liðnum og þegar sveitarstjórn hafi afgreitt málið skuli þeim sem tjáðu sig um það tilkynnt niðurstaða sveitarstjórnar.

Bæði skipulags- og byggingarnefnd og bæjarstjórn Árborgar hafi farið vandlega yfir athuga­semdir sem borist hafi frá íbúum. Að mati Árborgar séu athugasemdirnar þess eðlis að þær standi ekki í vegi fyrir fyrirhuguðum framkvæmdum sem felist í flutningi eða endurbyggingu Sænska hússins á lóðinni Smáratúni 1, en framkvæmdirnar samræmist aðalskipulagi, skil­greindri landnotkun, byggðamynstri og þéttleika byggðar. Umrædd lóð sé á skilgreindu mið­svæði í aðalskipulagi og jafnvel þó lóðin tilheyri Smáratúni þá standi hún einnig við Kirkjuveg, þar sem bæði sé atvinnu- og þjónustustarfsemi. Að mati sveitarstjórnar séu því skilyrði til þess að heimila framkvæmdina án deiliskipulagstillögu geti hagsmunir nágranna ekki staðið í vegi fyrir henni.

Málsrök kæranda virðist aðallega byggjast á huglægri afstöðu hans um að húsið verði of stórt auk þess sem það samræmist ekki götumynd Smáratúns. Bent sé á að húsið verði ekki hærra en önnur hús í götunni eins og sjá megi t.d. á afstöðumyndum sem sendar hafi verið til nágranna við grenndarkynningu. Þá hafi kærandi ekki sýnt fram á að útsýni hans skerðist umfram það sem eðlilegt þyki í þéttbýli og ekkert bendi til þess að sólarbirta minnki á hans eign. Samkvæmt byggingaráformum verði húsið um 300 m2 en lóðin sé um 600 m2 samkvæmt fasteignaskrá Þjóðskrár Íslands. Nýtingarhlutfallið verði því 0,5.

Líta verði til þess að kærandi búi við Smáratún 6, sem sé í u.þ.b. 50 m fjarlægð frá fyrirhuguðu húsi. Lóðin Smáratún 1 standi á horni Smáratúns og Kirkjuvegar. Næsta hús við hliðina á Smáratúni 1 til suðurs sem sé á lóðinni Eyrarvegi 8 snúi einnig út á Kirkjuveg. Þá sé hitt endahúsið við Smáratún, þ.e. á lóðinni Smáratúni 2, með inngang sem snúi að Kirkjuvegi. Fyrirhuguð afstaða hússins sé því ekki í verulegu ósamræmi við heildargötumynd. Lóðin standi nú auð og í órækt og muni hún og umhverfi hennar verða færð til mun betri vegar með framkvæmdunum.

Byggingaráform hafi verið rækilega kynnt fyrir öllum þeim sem geti átt hagsmuna að gæta, bæði með kynningu í desember 2020 og aftur með formlegri grenndarkynningu í september til október 2021. Farið hafi verið yfir allar athugasemdir og ábendingar en að mati sveitarfélagsins séu þær ekki til þess fallnar til að koma í veg fyrir samþykkt áformanna.

Byggingarleyfi hafi ekki verið gefið út. Það sé í höndum lóðarhafa að uppfylla skilyrði sem sett hafi verið áður en til þess komi. Um afgreiðslu byggingarleyfis fari eftir ákvæðum III. kafla laga nr. 160/2010 um mannvirki, sbr. einnig ákvæði byggingarreglugerðar nr. 112/2012. Því sé hafnað að hugsanlegt framsal lóðarréttinda geti valdið ógildingu á samþykki bæjarstjórnar á byggingaráformunum. Ekki hafi verið gengið frá slíku framsali en ef til þess komi þá yrði nýr lóðarhafi ætíð bundinn af fyrirliggjandi skilyrðum um lóðina. Þá sé rétt að geta þess sem fram komi í úthlutunarbréfinu frá 4. nóvember 2021 að lóðarhafa sé óheimilt að framselja lóðar­réttindi fyrr en lóðarleigusamningur hafi verið gerður. Þá sé órökstuddum fullyrðingum um meint ójafnræði við úthlutun lóðarinnar mótmælt en ágreiningur um lóðaúthlutun eigi ekki undir úrskurðarnefndina.

 Viðbótarathugasemdir kæranda: Kærandi bendir á að ranglega sé farið með staðreyndir í umsögn Árborgar þar sem fram komi að kærumálið megi rekja til áforma um að flytja hið svonefnda Sænska hús á auða lóð Smáratúns 1 eða endurbyggja húsið á lóðinni í upprunalegri mynd og starfrækja í því hótel. Upphaflega hafi einungis verið talað um flutning á húsinu en þegar ljóst hafi orðið að það væri ógerlegt hafi verið bætt við að um væri að ræða endur­uppbyggingu í upprunalegri mynd. Hvergi hafi áður verið nefnt að starfrækja ætti hótel í húsinu, hvorki í fyrri kynningu sveitarfélagsins né þeim gögnum sem sveitarfélagið hafi lagt fram við grenndarkynningu. Á teikningum sé gert ráð fyrir fimm íbúðum ásamt geymslum í kjallara.

Í athugasemdum Árborgar sé tekið fram að Smáratún sé íbúðargata en svo komi í ljós að við Kirkjuveg séu bæði íbúðarhús auk atvinnu- og þjónustustarfsemi. Það sé rangt að á þessum stutta hluta Kirkjuvegar standi ekkert hús og einungis eitt hús við Kirkjuveg sem flokkast geti undir atvinnu- og þjónustustarfsemi, þ.e. Kirkjuvegur 8, þar sem rekin sé fasteignasala. Því sé harðlega mótmælt að við Kirkjuveg sé bæði atvinnu- og þjónustustarfsemi sem réttlætt geti byggingu 300 m2 húss á 600 m2 lóð með nýtingarhlutfallinu 0,5. Endurbygging hússins samræmist því ekki aðalskipulagi, skilgreindri landnotkun, byggðamynstri og þéttleika byggðar. Einnig komi fram að samkvæmt aðalskipulagi sé Smáratún 1 á svæði fyrir blandaða landnotkun en jafnframt að Smáratún sé íbúðargata. Vandséð sé að skilgreina eina lóð við íbúðargötu sem blandaða landnotkun. Sveitarfélagið reyni að tengja Smáratún 1 við aðliggjandi götu og þá starfsemi sem þar fari fram, t.d. Hótel Selfoss sem standi við Eyrarveg 2 við Ölfusá og veitingastað við Eyrarveg 8.

Í athugasemdum íbúa við grenndarkynningu hafi m.a. komið fram að fyrirhugað hús snúi öfugt við götumynd annarra húsa við Smáratún. Þessu sé svarað með því að tengja fyrirhugað hús við aðra götu og segja að lóðin liggi einnig að Kirkjuvegi og að næsta hús við Smáratún 1 til suðurs, sem sé húsið að Eyrarvegi 8 sem sveitarfélagið ranglega segi að snúi út að Kirkjuvegi. Eyrarvegur 8 snúi að Eyrarvegi þótt inngangur sé frá Kirkjuvegi. Þá snúi Smáratún 2 ekki að Kirkjuvegi heldur Smáratúni eins og önnur hús við götuna og inngangur þess húss sé einnig frá Smáratúni. Fyrirhuguð afstaða sé því í verulegu ósamræmi við heildargötumynd Smáratúns.

Íbúar hafi tekið fram í athugasemdum að bílastæðavandræði væru í Smáratúni vegna fjölda einka- og langferðabíla á svæðinu í tengslum við Hótel Selfoss og kirkjuna. Í svari Árborgar sé ekkert minnst á aukna umferð um miðbæ Selfoss og látið eins og það komi íbúum ekki við þar sem um sérstakt verkefni sé að ræða sem sé til úrlausnar í stærra samhengi og myndi bygging við Smáratún 1 ekki hafa þar úrslitaáhrif. Nú hafi hins vegar komið fram að í húsinu eigi að reka hótel.

Því sé mótmælt að byggingaráformin hafi verið kynnt vel. Fyrri grenndarkynning hafi verið klúður og hafi orðið að endurtaka hana eftir úrskurð úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlinda­mála. Síðari grenndarkynning hafi einungis náð til tólf aðila og hvergi hafi þess verið getið að öðrum væri frjálst að tjá sig. Í ljósi þess að nú komi í fyrsta skipti fram að byggja eigi hótel séu framangreindar grenndarkynningar ómarktækar og þurfi að leggja fram nýjar teikningar og umsóknir vegna hótelreksturs við íbúagötuna Smáratún. Efna þurfi til víðtækrar grenndar­kynningar þar sem öllum íbúum Smáratúns verði boðið að tjá skoðun sína.

Niðurstaða: Í máli þessu er kærð ákvörðun bæjarstjórnar Árborgar frá 1. desember 2021 um að samþykkja byggingaráform fyrir svonefndu Sænska húsi á lóðinni Smáratúni 1 á Selfossi. Samkvæmt 2. mgr. 9. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki veitir byggingarfulltrúi byggingar­leyfi og skv. 11. gr. sömu laga samþykkir hann byggingaráform. Verður því litið svo á að kærð sé sú ákvörðun byggingarfulltrúa frá 8. desember 2021 að samþykkja byggingaráform fyrir fimm íbúða fjölbýlishúsi á umræddri lóð.

Lóðin Smáratún 1 er á ódeiliskipulögðu svæði. Í 2. mgr. 37. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 kemur fram sú meginregla að gera skuli deili­skipulag fyrir svæði eða reiti þar sem framkvæmdir eru fyrirhugaðar. Hins vegar er sveitarstjórn eða þeim aðila sem hefur heimild til fullnaðarafgreiðslu mála heimilt skv. 44. gr. laganna að veita byggingarleyfi fyrir framkvæmd sem er í samræmi við aðalskipulag en deiliskipulag liggur ekki fyrir ef framkvæmdin er í samræmi við landnotkun, byggðamynstur og þéttleika byggðar. Skal skipulagsnefnd þá láta fara fram grenndarkynningu.

Samkvæmt Aðalskipulagi Árborgar 2010-2030 er lóðin Smáratún 1 á svæði með blandaðri landnotkun. Er svæðið þannig bæði íbúðarsvæði og verslunar- og þjónustusvæði. Hin sam­þykktu byggingaráform heimila að reist verði fimm íbúða fjölbýlishús á lóðinni og verður framkvæmdin því í samræmi við landnotkun svæðisins. Í aðalskipulaginu kemur fram varðandi þéttleika íbúðarsvæða að á Selfossi sé gert ráð fyrir að nýtingarhlutfall íbúðalóða verði á bilinu 0,3-0,45. Þá segir að nýtingarhlutfallið sé til leiðbeiningar og skilgreinist nánar í deiliskipulagi. Lóð Smáratúns 1 er 603,8 m2 og verður brúttóflatarmál fyrirhugaðrar byggingar samkvæmt samþykktum byggingaráformum 413,8 m2 en að frátöldu þakrými verður flatarmálið 275,2 m2. Mun nýtingarhlutfall á lóðinni því verða 0,46 sem telja verður óverulegt frávik frá framan-greindri leiðbeiningu aðalskipulags, en þar að auki er ekki að sjá að nýtingarhlutfallið skeri sig úr í samanburði við nýtingarhlutfall íbúðalóða í næsta nágrenni. Þá bera gögn málsins ekki með sér að fyrirhuguð bygging verði í ósamræmi við byggðamynstur svæðisins. Var því heimilt að grenndarkynna byggingarleyfisumsóknina.

Líkt og fram kemur í málavöxtum var byggingarleyfisumsóknin grenndarkynnt með fjögurra vikna athugasemdafresti, sbr. 1. og 2. mgr. 44. gr. skipulagslaga. Kom kærandi að athuga­semdum sínum við grenndarkynninguna og tók bæjarstjórn, að undangenginni umfjöllun skipulags- og byggingarnefndar, afstöðu til framkominna athugasemda. Svör við athuga­semdum voru send þeim sem gerðu athugasemdir við grenndarkynninguna þrátt fyrir að þau svör hafi þá ekki verið afgreitt af bæjarstjórn. Sá ágalli hróflar þó ekki við gildi hinnar kærðu ákvörðunar. Að öðru leyti var meðferð málsins í samræmi við 44. gr. skipulagslaga.

Að framangreindu virtu liggja ekki fyrir þeir form- eða efnisannmarkar sem leitt geta til ógildingar hinnar kærðu ákvörðunar og verður kröfu kæranda þar um því hafnað.

Rétt þykir að benda á að samkvæmt hinum samþykktu byggingaráformum stendur til að byggja fimm íbúða fjölbýlishús á umræddri lóð. Hefur ekki verið veitt leyfi til að byggja eða breyta notkun fyrirhugaðs fjölbýlishúss í hótel, eins og fram kemur í umsögn sveitarfélagsins, en verði slíkt leyfi veitt er það eftir atvikum kæranlegt til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist vegna fjölda og umfangs kærumála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um ógildingu ákvörðunar byggingarfulltrúa Árborgar frá 8. desember 2021 um að samþykkja byggingaráform fyrir fimm íbúða fjölbýlishúsi á lóðinni Smáratúni 1, Selfossi.

maí 24
Love0

159/2021 Leirutangi

Með

 

 

Árið 2022, föstudaginn 20. maí, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mættir voru Ómar Stefánsson, starfandi formaður, Unnþór Jónsson, settur varaformaður, og Þorsteinn Þorsteinsson byggingar­verkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 159/2021, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúa Mosfellsbæjar frá 22. september 2021 um að samþykkja umsókn um leyfi til að hækka rishæð húss á lóðinni Leirutanga 10 og innrétta þar íbúðarrými.

 Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 19. október 2021, er barst nefndinni sama dag, kæra eigendur Leiru­tanga 2, 4, 6, 8, 12, 14 og 16, þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Mosfells­bæ frá 22. september 2021 að samþykkja umsókn um leyfi til að hækka rishæð húss á lóðinni Leiru­tanga 10 og innrétta þar íbúðarrými. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Mosfellsbæ 26. nóvember 2021.

Málavextir: Lóðin Leirutangi 10 er í grónu hverfi og á svæði þar sem ekki er í gildi deili­skipulag. Samkvæmt upplýsingum úr fasteignaskrá Þjóðskrár Íslands er á lóðinni 158,4 m2 einbýlishús sem reist var árið 1983 og 39,2 m2 bílskúr. Allt frá árinu 2017 hafa eigendur lóðarinnar leitast við að fá leyfi byggingaryfirvalda Mosfellsbæjar til að hækka rishæð hússins og innrétta þar íbúðarrými en eigendur nærliggjandi lóða hafa andmælt þeim áformum.

Úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála hefur áður haft til úrlausnar kærur vegna fyrirhugaðra byggingar­áforma á umræddri lóð. Með úrskurði nefndarinnar í máli nr. 14/2019, uppkveðnum 31. október 2019, var felld úr gildi sú ákvörðun byggingarfulltrúa Mosfellsbæjar frá 1. febrúar 2019 að samþykkja byggingarleyfi fyrir stækkun hússins þannig að nýtingar­hlutfall lóðarinnar færi úr 0,25 í 0,43. Var niðurstaða nefndar­innar á því reist að með hinu umþrætta leyfi væri svo vikið frá nýtingarhlutfalli því sem almennt gerðist á grannlóðum á svæðinu að óheimilt hefði verið að grenndarkynna umsóknina, enda hefði umdeild hækkun nýtingar­hlutfallsins óhjákvæmilega talsverð áhrif á þéttleika byggðar og byggðamynstur. Í framhaldinu var lögð inn ný umsókn um byggingarleyfi fyrir stækkun hússins þar sem tekið var fram að fyrir mistök hefði nýtingarhlutfall verið skráð of hátt í skráning­ar­­töflu er fylgt hefði eldri umsókn um byggingarleyfi. Synjaði byggingarfulltrúi um­sókninni með vísan til afgreiðslu skipulagsnefndar er taldi að ekki væri kostur á að grenndar­­kynna umsóknina í samræmi við 44. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 með tilliti til nýtingar­hlut­falls. Hlutfallið færi yfir þau mörk er fram kæmu í skipulags- og byggingarskilmálum fyrir Leiru­­tanga frá 19. maí 1981. Skaut eigandi Leirutanga 10 greindri afgreiðslu til úrskurðar­nefndar­innar sem með úrskurði í máli nr. 124/2020, uppkveðnum 31. mars 2021, felldi hina kærðu ákvörðun úr gildi. Í úrskurðinum kom fram að skipulags­nefnd hefði ekki verið heimilt að synja grenndar­kynningu ein­vörðungu með vísan til þess að nýtingarhlutfall lóðar­innar færi yfir þau mörk sem fram kæmu í skipulags- og byggingarskilmálum fyrir Leiru­tanga frá 19. maí 1981 og var sérstaklega tekið fram að niðurstaða nefndarinnar í máli nr. 14/2019 hefði ekki verið leidd af skipulags- og byggingar­skilmálum svæðisins heldur af samanburði á nýtingar­hlut­­falli grannlóða á svæðinu. Þá var og vísað til þess að fram kæmi í greinargerð sveitar­félagsins að ekki yrði séð að skilmálarnir hefðu verið sendir Skipulagsstofnun til samþykktar fyrir 1. janúar 1998 í samræmi við 5. tl. ákvæðis til bráða­­­birgða í skipulagslögum.

Í kjölfar þessa var á fundi skipulagsnefndar 16. apríl 2021 tekin fyrir að nýju umsókn um hækkun á risi húss að Leirutanga 10 og samþykkti nefndin að grenndar­­kynna byggingar­áformin í samræmi við 44. gr. skipulags­laga þegar full­nægjandi gögn lægju fyrir. Greind afgreiðsla var samþykkt á fundi bæjarstjórnar 21. apríl s.á. Hinn 11. maí s.á. var umsóknin grenndarkynnt fyrir eigendum Leiru­tanga 2-16 og þeim veittur frestur til 14. júní s.á. til að koma athuga­semdum sínum á framfæri. Einnig var birt frétt á vef­­síðu Mos­fells­bæjar um grenndar­kynninguna 12. s.m.­­­ Bárust athuga­­­semdir frá kærendum við fyrirhuguð áform innan tilskilins frests og kom leyfishafi að sjónarmiðum sínum um framkomnar athuga­semdir með bréfi, dags. 23. júní 2021. Umsóknin var tekin fyrir að nýju á fundi skipulags­­nefndar 1. júlí 2021 þar sem fram­­komnar athugasemdir voru kynntar ásamt bréfi leyfishafa og skipulags­fulltrúa falið að vinna drög að svörum við þeim. Erindið var aftur tekið fyrir á fundi skipulags­nefndar 10. septem­­­ber s.á. og voru drög að svörum við framkomnum athugasemdum lögð fram til kynningar og afgreiðslu. Byggingar­­áformin voru sam­þykkt og skipulagsfulltrúa falið að svara athuga­­semdum í samræmi við drög skv. 2. mgr. 44. gr. skipulagslaga. Jafnframt var byggingar­fulltrúa heimilað að gefa út byggingar­­leyfi þegar umsóknin samræmdist lögum nr. 160/2010 um mannvirki og byggingar­reglu­­gerð nr. 112/2012. Hinn 15. september 2021 samþykkti bæjar­stjórn af­greiðslu skipulags­nefndar og á afgreiðslu­fundi byggingarfulltrúa 22. s.m. samþykkti hann framlagða aðal­upp­drætti með áritun sinni.

Málsrök kærenda: Af hálfu kærenda er byggt á því að málsmeðferð skipulagsyfirvalda Mos­fells­­­­­bæjar, grenndarkynning og viðbrögð sveitarfélagsins við athugasemdum kærenda hafi ekki verið í samræmi við forskrift laga. Hæð húsa að Leirutanga 2-16 hafi haldist óbreytt í um 40 ár. Lóðin Leirutangi 10 tilheyri botngötu þar sem séu sex einbýlishúsalóðir og séu húsin svo­kölluð Hosby-hús, þ.e. dönsk múrsteinshlaðin einingahús. Engin fordæmi séu fyrir hækkun húsa í botngötunni eða á lóðum nærliggjandi Leiru­tanga 10. Megi því segja að búið sé að festa byggða­mynstrið með núverandi hæð bygginga, gerð þeirra og uppröðun. Samkvæmt 44. gr. skipulags­laga nr. 123/2010 megi eingöngu veita leyfi án deili­skipulags­­gerðar sé fram­kvæmdin í samræmi við landnotkun, byggðamynstur og þétt­leika byggðar. Í norðanverðri götunni séu þrjú lágreist einbýlishús í línu, þ.e. Leirutangi 8-12, með íbúðar­rými á einni hæð og sé hámarks­hæð þeirra öll sú sama, eða 4,87 m. Húsin að sunnan­verðu, þ.e. að Leirutanga 2, 4 og 6, séu ger­ólík en þar séu einbýlishúsin í línu með íbúðarrými á tveimur hæðum. Hækkun á húsi að Leiru­tanga 10 í 6,58 m sé ekki í samræmi við núverandi byggða­­mynstur og hafi bæjar­yfir­völdum því skv. 44. gr. skipulagslaga ekki verið heimilt að veita um­rætt byggingar­leyfi. Vísi kærendur máli sínu til stuðnings til úrskurðar úrskurðar­nefndar umhverfis- og auðlindamála frá 17. nóvember 2020 í máli nr. 54/2020.

Grenndar­kynning skuli eingöngu notuð þegar um óverulegar breytingar sé að ræða. Í áliti umboðs­manns Alþingis í máli nr. 2907/1999 hafi m.a. komið fram að sveitarstjórn væri eingöngu heimilt að gefa út byggingarleyfi í þegar byggðu hverfi þar sem deili­skipulag lægi ekki fyrir ef breytingar á byggðamynstri hverfisins teldust óverulegar. Það teljist veruleg breyting á byggðamynstri þriggja einbýlishúsa, sem raðist í beina línu, að miðju­húsið sé hækkað með íbúðarrými á tveimur hæðum á meðan aðliggjandi hús sitt hvoru megin séu lág­reist með íbúðar­­rými á einni hæð. Var sveitarfélaginu því ekki stætt á að grenndarkynna byggingar­leyfisumsóknina.

Núverandi nýtingarhlutfall lóðarinnar Leirutanga 10 sé 0,25 en með fyrirhugaðri stækkun húss á lóðinni verði það rúmlega 0,35. Ekkert af húsunum í norðanverðri botn­götunni sé með nýtingar­­hlut­fall yfir 0,3 og yrði Leirutangi 10 því með 61% hærra nýtingar­hlut­fall en núverandi meðal­­tal. Þegar horft sé til meðalnýtingarhlutfalls næstu lóða, þar sem styttra en 5 m sé á milli lóða­­marka, sé meðalnýtingarhlutfall þeirra 0,20 og yrði meðalnýtingarhlutfall Leiru­tanga 10 því 79% hærra en þeirra. Ekki sé því um að ræða lítilsháttar breytingar á byggingar­­magni.

Verði fyrirhuguð breyting á fasteigninni að Leirutanga 10 að veruleika muni hún skerða hags­muni nágranna, sérstaklega eigenda að Leirutanga 2, 4 og 6, með skertu útsýni. Þá muni hún skerða hagsmuni eigenda að Leirutanga 8 og 12 vegna skuggavarps og hagsmuni eigenda Leiru­tanga 8, 12, 14 og 16 með aukinni inn­sýn í hús þeirra og garða. Þá virðist sveitarfélagið skauta framhjá þeirri stað­reynd að hækkunin muni skerða hags­muni eigenda að Leirutanga 12 sem muni einnig verða fyrir birtu­skerðingu. Sveitar­félagið hefði því með réttu átt að útbúa teikningar sem sýndu áhrif fyrir­hugaðrar framkvæmdar á skuggavarp fyrir alla nágranna. Megin­inntak athugasemda eigenda að Leirutanga 8 hafi verið að fyrirhuguð hækkun á Leiru­tanga 10 myndi varpa skugga á megin útisvæði íbúanna í Leirutanga 8, þ.e. suðvestur- og vestur­hluta lóðar þeirra. Eigendurnir hafi lagt í umtalsverða vinnu og lagt út fjármuni til þess að gera útisvæðið að sælureit fjölskyldunnar. Verði fyrirhugaðar framkvæmdir að veruleika muni sólarstundum fækka um u.þ.b. 30-45 mínútur síðdegis á vorin og 45-60 mínútur síðdegis á sumrin, en það skerði lífsgæði íbúanna í Leirutanga 8 og óttist þeir að framkvæmdin muni draga úr verðmæti eignarinnar. Fordæmi séu fyrir því að bæjar­yfir­völd hafi hafnað leyfis­um­sóknum eigenda að Leirutanga 8 og 16 um hækkun á risi til að unnt væri að gera þar íbúðarrými. Synjun þeirra umsókna hafi verið rökstudd með þeim hætti að húsin við hlið Leirutanga 16 séu ekki með íbúðarrisi. Kærendur telji því núverandi leyfis­veitingu brjóta gegn fyrri fram­kvæmd og sé um að ræða brot á jafnræðisreglu stjórn­sýslu­réttar, sbr. 11. gr. stjórn­sýslu­laga nr. 37/1993. Þrátt fyrir ítrekanir hafi bæjar­yfir­völd ekki sinnt upplýsinga­skyldu sinni og útvegað gögn um eldri afgreiðslur frá því upp úr árinu 1980, hvort sem þeim hafi verið synjað, líkt og um Leirutanga 8 og 16, eða þær samþykktar.

Samkvæmt 2. mgr. 37. gr. skipulagslaga gildi sú meginregla að gera skuli deiliskipulag fyrir ein­­­­stök svæði eða reiti þar sem framkvæmdir séu fyrirhugaðar og hafi það verið sérstaklega nefnt í fyrri úrskurði nefndarinnar frá 31. október 2019 í máli nr. 14/2019. Sú skylda hvíli aug­­­ljós­lega á sveitarfélögum að deiliskipuleggja svæði séu framkvæmdir fyrirhugaðar þar. Í svörum bæjar­­­­yfirvalda við þeirri athugasemd kærenda hafi komið fram að deiliskipulag sé unnið þegar áform séu um frekari uppbyggingu svæða en í þessu tilfelli sé hverfið fullbyggt. Að mati kærenda séu þau svör í ósamræmi við framangreint lagaákvæði og virðist sveitar­félagið ekki vilja ráðast í gerð deiliskipulags fyrir svæðið.

Fyrir liggi að þær teikningar sem skipulags­nefnd hafi samþykkt að grenndarkynna 16. apríl 2021 hafi ekki verið þær sömu og hafi verið grenndarkynntar. Bæjarfulltrúar hafi ekki fengið í hendur réttar teikningar þegar drög að svörum við athuga­semdum hafi verið lögð fram til kynningar hjá nefndinni. Því hafi þeir ekki verið upplýstir um að búið væri að draga verulega úr um­fangi íbúðar á rishæð á milli útgáfu teikninga, líklega til að minnka nýtingarhlutfall, en hæð hússins hafi enn verið 6,58 m og því um sömu hagsmuna­skerðingu að ræða fyrir nágranna. Nýjar teikningar hafi verið kynntar fyrir nefndar­mönnum á fundi skipulagsnefndar 10. septem­ber 2021 og sé það enn eitt dæmið um óeðlilega málsmeðferð skipulags­yfirvalda bæjarins í máli þessu. Þá hefðu kærendur gert athugasemdir vegna ófullnægjandi kynningar­gagna, m.a. að þau hefðu ekki sýnt fyrirhugaða framkvæmd á fullnægjandi hátt. Bæjar­yfirvöld hefðu svarað því til að aðeins væri um leið­beininga­­blað að ræða. Kærendur árétti að samkvæmt gr. 5.9.7. í skipulagsreglugerð nr. 90/2013 séu gerðar ákveðnar kröfur til þeirra gagna sem skuli fylgja með grenndarkynningu en teikningarnar hafi hvorki sýnt þau mann­virki sem fyrir séu á svæðinu eða hæðarlínur né hafi verið gerð grein fyrir landmótun eða götumyndun.

Frestur til að skila athugasemdum vegna grenndarkynningarinnar hafi verið til 14. júní 2021. Á fundi skipulagsnefndar 1. júlí s.á. hafi m.a. verið kynntar athugasemdir frá lögmanni eigenda að Leirutanga 10 frá 23.júní s.á. þar sem athugasemdum kærenda hafi verið svarað. Athuga­semdir leyfishafa hafi þar með verið orðnar hluti af gögnum málsins þrátt fyrir að frestur til að skila inn athuga­semd­um hafi þá verið liðinn. Slíkt geti ekki talist eðlileg stjórnsýsla.

Málsrök Mosfellsbæjar: Af hálfu bæjaryfirvalda er þess krafist að kröfum kærenda sé hafnað enda hafi afgreiðsla áðurgreindrar umsóknar um byggingarleyfi verið lögmæt og uppfyllt skilyrði skipulags­laga nr. 123/2010, skipulagsreglugerðar nr. 90/2013, laga nr. 160/2010 um mann­­virki og byggingarreglugerðar nr. 112/2012. Sú ákvörðun skipulags­nefndar að grenndarkynna um­sókn leyfishafa sé í sam­ræmi við upphaflega afstöðu skipulags­nefndar frá því í janúar 2018 og hafi grenndar­kynningin farið fram í samræmi við ákvæði laga og reglugerða. Umsóknin hafi verið til umfjöllunar hjá skipulagsnefnd sem lagt hafi mat á það hvort hún samræmdist land­notkun, byggðamynstri og þéttleika byggðar og tekin hafi verið ákvörðun um grenndar­kynningu þar sem skilyrðin hafi verið talin uppfyllt.

Leyfishafi hafi lagt fram umsókn um útlitsbreytingu og hækkun á þaki húss í þegar byggðu hverfi þar sem ekki sé í gildi deili­­skipulag sökum aldurs svæðisins. Ákvæði 44. gr. skipu­lags­laga sé nokkuð skýrt um af­greiðslu og málsmeðferð umsókna um útlitsbreytingu og beri sveitarstjórn ábyrgð á því að taka til­löguna til afgreiðslu og meta hvort hún sé í samræmi við landnotkun, byggðamynstur og þétt­leika byggðarinnar. Umsóknin hafi að fullu samræmst byggðarmynstri hverfisins og líti bæjaryfirvöld svo á að skoða beri byggð í ­Leiru­tanga­ sem heild, en hún einkennist af lágreistri byggð sérbýla á stökum stórum íbúðar­húsa­­lóðum. Ein­kennist byggðin af einbýlis- og parhúsum á einni til tveimur hæðum þar sem mann­­gengt sé víða í risi. Húsum í hverfinu hafi verið breytt og sum þeirra stækkuð. Hús snúi að rólegri húsa­götu í botngötum þar sem innkeyrsla sé að sam­byggðum eða stakstæðum bílskúrum. Þakgerð sé heldur frjálsleg en flest hús skarti tvíhalla- eða valmaþaki­. Þrjú stök hús myndi ekki sitt eigið byggðar­mynstur í götu eða hverfi sem telji sam­tals 51 íbúðareiningu í ein- eða tvíbýlum. Þó svo að þrjú hús í einni botngötu séu svokölluð Hosby­-hús séu þau ekki einkenni byggðar­mynsturs í Leirutanga­. Að hækka hús í þá hæð sem m.a. þekkist í hverfinu teljist ekki umfangsmikil breyting byggðar­mynsturs. Breytingar eða viðbætur hafi verið unnar bæði á húsum í kring sem og víða í sveitarfélaginu og sé matið og afgreiðslan því í sam­ræmi við fordæmi. Um sé að ræða breytingu á húsi innan íbúðarsvæðis í Leirutanga og verði það áfram einbýlishús. Breytingin miði að því að auka umfang þess lítillega með hækkun á þaki sem leiði til betri nýtingar.

Við mat á því hvort umsókn falli að markmiðum grenndar­kynningar séu bæjar­yfirvöld óbeint að taka afstöðu til þess hvort gera þurfi deiliskipulag á svæðinu og hafi það í þessu tilviki verið talið óþarft. Bæjaryfirvöld séu ósammála þeirri túlkun kærenda á skipulags­­lögum að nauð­synlegt hefði verið að gera nýtt deiliskipulag. Í kæru sé í flestum til­vikum vísað til ákvæða sem jafnan eigi við um gerð deiliskipulags á nýjum svæðum þar sem upp­bygging sé ekki hafin eða þar sem frekari upp­bygging sé fyrirhuguð næstu ár. Á um­­ræddu svæði í Leirutanga sé frekari upp­bygging ekki fyrirhuguð þar sem allar skilgreindar lóðir séu full­byggðar. Með vísan til úr­skurðar í máli nr. 124/2020 sé ljóst að ekki sé í gildi ákvæði um fast nýtingar­­hlut­fall hverfisins og að óheimilt hafi verið að byggja afstöðu í málinu á nýtingar­hlut­falli eldri skilmála. Þvert á móti hafi bæjaryfirvöldum borið að leggja mat á öll atriði málsins, þ. á m. nýt­ingarhlutfall Leirutanga 10 í saman­burði við nýtingar­­hlutfall grann­lóða á svæðinu. Þá hafi reikniaðferðir um stærðir húsa breyst frá því að hverfið hafi byggst upp. Prósentuútreikningar á nýtingarhlutfalli geti því ekki einir og sér legið til grundvallar við mat skipulagsnefndar á byggingar­áformum eins og fyrri úrskurðir sama máls meðal annars sýni. Við hækkun á þaki í mann­gengna rishæð stækki hlut­­fallslegt heildarumfang hússins, bæði í innra og ytra rúmmáli, lítil­lega frá því sem áður hafi verið. Leiru­tangi 10 verði þannig einnar hæðar hús með risi í sam­ræmi við helming húsa í botngötunni.

Rétt sé að grenndar­­kynningu hafi ekki fylgt afstöðumynd hnitsett í mæli­kvarða 1:500–1:2.000, en í leið­beininga­­­blaði Skipulagsstofnunar komi m.a. fram að í kynningar­­gögnum skuli vera „Aðal­teikningar eða sambærileg hönnunargögn. Götu­myndir eða önnur skýringargögn sem lýsa um­ræddri framkvæmd á þann hátt að hagsmunaaðilar geti tekið afstöðu til hennar.“ Mark­mið þeirra krafna sé að þeir sem eigi hagsmuni að gæta geti á grund­velli gagnanna myndað sér afstöðu til þeirra breytinga sem séu til kynningar. Nær full­unnar byggingar­nefndarteikningar og útlitsmyndir hússins séu full­nægjandi til þess að lýsa um­­fangi framkvæmdarinnar. Þá verði ekki ráðið af athugasemdum kærenda við grenndar­kynninguna að óljóst hafi verið hvert eðli eða umfang breytingarinnar væri. Hvað varði tilvísun kærenda til álits umboðsmanns Alþingis nr. 2907/1999 sé bent á að umrædd grenndar­­­kynning varði ekki deiliskipulag eða breytingu á því heldur umsókn um byggingar­leyfi sem afgreidd hafi verið á grundvelli skýrra heimilda í skipulagslögum. Þá sé inntak og orða­lag ákvæðis um grenndarkynningar ekki með sama hætti nú og hafi verið í eldri skipulags- og byggingarlögum. Skipulagsnefnd hafi lagt mat á athuga­semdir og tilkynnt um niðurstöðu sína í samræmi við 2. mgr. 44. gr. skipulagslaga. Þá hafi hin kærða afgreiðsla byggingar­fulltrúa hlotið meðferð og afgreiðslu í samræmi við lög um mann­virki og gr. 2.4.2. í byggingar­reglugerð.

Líkt og fram komi í úrskurði úrskurðarnefndarinnar í máli nr. 20/2021 séu ákvæði um skugga­varp heldur óljós þegar litið sé til skipulagsreglugerðar og því verði að telja að skipulags­yfir­völd hafi nokkuð svigrúm til þess að meta hvert sé ásættanlegt skuggavarp framkvæmda. Við hönnun húsa og skipulags hafi skapast sú hefð og venja að kanna skuggavarp og birtuskilyrði yfir þann tíma dags þegar sólar njóti helst við á sex mánaða tímabili. Algengt viðmið sé frá því klukkan níu um morgun, klukkan hálf tvö að hádegi og klukkan fimm seinnipart dags en það séu sólríkustu tímar dags. Að jafnaði séu skoðaðar sumarsólstöður og jafndægur. Við mat á því hvort skuggavarp skerði birtuskilyrði fast­eigna eða íverurýma íbúða sé almennt ekki litið til afmarkaðs tíma seint að degi til á völdum dögum ársins. Sjá megi að bæði bílskúr á lóð Leiru­tanga 10 og norðurhluti húss Leirutanga 8 varpi skugga á svæði á lóð Leirutanga 8, hvort sem húsið verði hækkað eður ei. Óbreyttur réttur til útsýnis sé ekki bundinn í lög og geti íbúar í þéttbýli átt von á því að nánasta umhverfi þeirra taki einhverjum breytingum.

 Athugasemdir leyfishafa: Af hálfu leyfishafa er vísað til þess að sú framkvæmd sem sótt hafi verið um leyfi fyrir muni ekki leiða til þess að nýtingarhlutfall hússins að Leirutanga 10 skeri sig úr þegar horft sé til annarra húsa í hverfinu. Nýtingarhlutfall lóða að Leirutanga 2, 4 og 6 sé yfir því 35% nýtingarhlutfalli sem stækkun að Leirutanga 10 myndi fela í sér. Um sé að ræða helming húsa í botngötunni og séu þau öll einbýlishús. Húsin séu vel yfir leyfilegri hæð samkvæmt skipulags- og byggingarskilmálum fyrir Leirutanga frá 19. maí 1981. Raunverulegt nýtingar­hlut­fall Leirutanga 2 sé 0,38 en ekki 0,37 og nýtingarhlutfall Leirutanga 4 sé 0,40 en ekki 0,36. Bæjar­yfirvöld hafi strax í kjölfar nefndra skilmála veitt leyfi fyrir byggingum umfram leyfi­legt nýtingarhlutfall og/eða umfram leyfilega hæð. Því hafi svo verið haldið áfram þegar veitt hafi verið leyfi vegna við­bygginga framangreindra húsa. Þá standi framkvæmdir yfir að Leiru­­tanga 2 og að sögn eigenda þess húss eigi að byggja þar sólstofu við húsið. Muni nýtingar­­hlut­fall þess hús þá hækka en það sé þegar langt umfram heimilað nýtingarhlutfall. Að auki séu fjöl­mörg önnur hús í Leirutanga þar sem nýtingarhlutfall sé langt umfram leyfilegt hlut­fall.

Hvergi sé kveðið á um að húsin norðan megin í botngötunni skuli vera á einni hæð og húsin sunnan megin á tveimur hæðum. Í botngötunni á móti, þ.e. Leirutanga 1-9, séu t.a.m. hús bæði á einni og tveimur hæðum á víxl. Ekkert sam­ræmi sé því á ásýnd botngötunnar og fráleitt að halda því fram að hækkun á þaki húss leyfishafa brjóti gegn henni. Í fyrirhugaðri stækkun sé hækkun þaksins um 1,5 m, þ.e. til jafns við hús að Leirutanga 5, sem sé norðan megin í botn­götunni á móti, þannig að hæð hússins verði 6,60 m líkt og heimilað sé í nefndum skipulags- og byggingar­skilmálum. Hæð hússins verði því minni en húsa að Leiru­tanga nr. 2, 4 og 6 sem séu 7,4 m að hæð. Þá verði halli á þakinu og engir kvistir. Ekki sé verið að bæta heilli hæð ofan á húsið heldur einungis að nýta þar ris líkt og gert sé að Leirutanga 5. Sú mynd af gróðri á milli lóða að Leirutanga 8 og 10 sem fylgt hafi kæru sé villandi enda skyggi hús leyfishafa lítið á þann blett. Hús að Leiru­tanga nr. 2, 4 og 6 standi það ofarlega að auðvelt sé að horfa frá annarri hæð húsanna yfir húsið að Leirutanga 10 og yrði engin breyting á því með fyrir­hugaðri hækkun. Frá fyrstu hæð húsanna sé hins vegar lítið útsýni í dag vegna trjá­gróðurs í görðunum og verði því engin breyting þar á útsýni. Þá hafi engin gögn verið lögð fram um að umsóknum eigenda Leirutanga 8 og 16, um hækkun á risi til að útbúa þar íbúðarrými, hafi áður verið hafnað og engin slík gögn fundist hjá Mos­fells­bæ.

Þær athugasemdir sem gerðar hafi verið við grenndar­kynningu hafi verið sendar leyfishafa og hafi hann í kjölfarið komið á framfæri ábendingum vegna þeirra. Vilji allra hljóti að standa til þess að upplýsa málið að fullu enda skuli stjórn­vald sjá til þess að mál sé nægjanlega upp­lýst áður en ákvörðun sé tekin í því, sbr. rannsóknarreglu 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Þá mótmæli leyfishafi tilvísun kærenda til úrskurðar úrskurðar­nefndarinnar í máli nr. 14/2019 enda hafi nefndin ekki á þeim tíma búið yfir upplýsingum um nýtingarhlutfall grann­lóða leyfis­hafa auk þess sem rangar upplýsingar hafi legið fyrir hjá nefndinni um það hvert nýtingar­­hlutfall lóðar leyfishafa yrði eftir fyrirhugaða stækkun. Ekkert styðji þær fullyrðingar kærenda að fyrirhuguð hækkun á húsi leyfishafa muni hafa áhrif á hags­muni kærenda og ekkert því komið fram í málinu sem réttlæti að ógilda beri hið kærða byggingar­leyfi. Að öðrum kosti yrði staða leyfishafa verri en margra nágranna og væri þannig verið að mismuna aðilum í sömu íbúðar­götu.

Viðbótarathugasemdir kærenda: Kærendur vísa til þess að ekki séu önnur hús austan eða vestan megin við Leirutanga 5 sem verði fyrir jafn miklum áhrifum af skuggavarpi og innsýn líkt og hækkun á húsinu að Leirutanga 10 hefði í för með sér. Þá hafi bæjaryfirvöld ekki enn látið útbúa teikningar sem sýni skuggavarp fyrir Leirutanga 12 vegna fyrirhugaðra fram­kvæmda en búast megi við því að íbúar þess húss verði einnig fyrir verulega skertum hags­munum vegna færri sólarstunda á lóð sinni. Ekki sé eitt einasta fordæmi fyrir því að bæjar­yfirvöld hafi samþykkt hækkun á rishæð húss til að innrétta þar íbúðarrými eftir byggingu þess. Um gróið hverfi sé að ræða sem staðið hafi óbreytt í um 40 ár. Þótt fordæmi finnist fyrir hinum ýmsu undanþágum þýði það ekki að sveitarfélaginu beri að samþykkja allar umsóknir um sömu undanþágu. Megi nefna sem dæmi að bæjaryfirvöld hafi hafnað umsókn eigenda að Bjargar­tanga 4 og 6 um gerð bílastæðis á norðurhluta lóðar út að Álfatanga, jafnvel þó fordæmi séu fyrir slíkri útfærslu á Bjargartanga 10.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um lögmæti ákvörðunar byggingarfulltrúa Mosfellsbæjar frá 22. september 2021 um að samþykkja umsókn um leyfi til að hækka rishæð húss á lóðinni Leiru­tanga 10. Fól umsóknin m.a. í sér hækkun þakmænis úr 4,87 m í 6,58 m og fá með því nýtanlega rishæð, innrétta þar íbúðarrými og gera svalir, 16,3 m2 að stærð. Þá voru á aðaluppdrætti sem fylgdu umsókninni sýndar tvær svokallaðar franskar svalir, en gert var ráð fyrir dyrum við útvegg sunnan megin og kom fram að við þær væru sett svonefnd frönsk svala­handrið. Af uppdrættinum má ráða að ekki er gert ráð fyrir að unnt sé að stíga út á svalirnar. Umrædd lóð er staðsett í botngötu ásamt Leirutanga 2-12. Standa allir eigendur annarra lóða við botngötuna að kæru í máli þessu ásamt eigendum Leirutanga 14 og 16, en þær lóðir eru við næstu botngötu og er göngustígur á bæjarlandi á milli þeirra lóða og Leirutanga 10.

Í 2. mgr. 37. gr. skipulags­laga nr. 123/2010 kemur fram sú meginregla að gera skuli deili­skipu­lag fyrir svæði eða reiti þar sem framkvæmdir séu fyrirhugaðar.­­­­­­­­­­­­­­­­­ Í 1. mgr. 44. gr. skipulagslaga er hins vegar að finna undantekningu frá framangreindri meginreglu um gerð deiliskipulags þegar framkvæmdir eru fyrirhugaðar, en þar segir að þegar sótt sé um byggingar- eða framkvæmda­leyfi fyrir fram­kvæmd sem sé í samræmi við aðalskipulag og deiliskipulag liggi ekki fyrir geti sveitar­­stjórn eða sá aðili sem heimild hefur til fullnaðarafgreiðslu mála, sbr. 6. gr., ákveðið að veita megi leyfi án deili­skipulags­gerðar ef framkvæmdin er í samræmi við land­notkun, byggða­mynstur og þétt­leika byggðar. Skuli skipulagsnefnd þá láta fara fram grenndar­kynningu.

Samkvæmt Aðalskipulagi Mosfellsbæjar 2011-2030 tilheyrir lóðin Leirutangi 10 Höfða-, Tanga- og Holtahverfi og er á skilgreindu íbúðarsvæði 115-Íb. Í aðalskipulaginu er umfjöllun um skipulag svæðisins af skornum skammti en því er þó lýst sem fullbyggðu með þéttinga­mögu­leika. Húsið á umræddri lóð er 158,4 m² að stærð sam­­­kvæmt upp­lýsingum úr fasteigna­skrá Þjóð­skrár Íslands, en með bílskúr sem stendur á lóð­inni er heildarflatarmál húsa á lóðinni 197,6 m². Með hinum kærðu byggingaráformum stækkar íbúðar­húsið í 237,4 m² og að meðtöldum bílskúr fer heildarflatarmál bygginga á lóðinni því í 276,6 m². Um­rædd lóð er 789 m² að flatarmáli og fer nýtingarhlutfall hennar því úr 0,25 í 0,35 og er um að ræða 40% hækkun á hlutfallinu. Samkvæmt upplýsingum úr fast­eigna­skrá Þjóðskrár Íslands er stærð lóða í næsta nágrenni, þ.e. að Leirutanga 2-8 og 12-16, á bilinu 711 til 1.198,3 m2. Stærðir húsa á lóðunum eru á bilinu 192 til 287,4 m2. Nýtingarhlutfall lóðanna er á bilinu 0,18-0,30 að Leirutanga 2 og 4 undanskildum, en þær lóðir hafa ­hlutföllin 0,33 og 0,36. Í sömu botngötu eru lóðirnar Leiru­tangi 2-12 og á þremur þeirra má finna hús sem eru yfir 250 m2 að stærð, þ.e. Leirutanga 2, 4 og 6. Þá eru hús á meðal nærliggjandi húsa með rishæð, m.a. í sömu botngötu og Leirutangi 10. Þrátt fyrir að þau hús sem standi sitt hvoru megin við Leirutanga 10 séu á einni hæð verður af heildarmati og samanburði við framangreinda staðhætti ekki annað ráðið en að umsókn leyfis­hafa um hækkun á þaki hafi verið í samræmi við gildandi landnotkun, byggðamynstur og þétt­leika byggðar, svo sem áskilið er í 1. mgr. 44. gr. skipulagslaga.

Umsókn um greint byggingar­­­leyfi var grenndarkynnt með lög­mæltum fjögurra vikna athuga­semda­­­fresti skv. 2. mgr. 44. gr. skipulagslaga fyrir þeim sem hagsmuna áttu að gæta og komu kærendur að athugasemdum sínum við grenndar­­kynninguna. Í kjölfar þess var umsóknin tekin til umfjöllunar í skipulags­nefnd og hún sam­­þykkt auk þess sem afstaða var tekin til fram­kom­inna athugasemda. Þá sam­þykkti bæjar­stjórn framan­­­­greinda afgreiðslu skipulagsnefndar á fundi sínum 15. september 2021. Svör skipulagsnefndar bæjar­ins við athuga­semdum kærenda og leyfishafa ásamt niðurstöðu var send kærendum með bréfi, dags. 16. septem­ber 2021. Byggingar­­fulltrúi samþykkti síðan umsóknina á afgreiðslu­fundi sínum 22. s.m. Meðferð málsins var að þessu leyti í samræmi við 2. mgr. 44. gr. gr. skipulagslaga.

Í gr. 5.9.7. í skipulagsreglugerð nr. 90/2013 er fjallað um hönnunargögn sem fylgja skulu grenndar­kynningu á byggingar- eða framkvæmdaleyfisumsókn. Í greininni kemur fram að fylgja skuli af­­stöðu­­mynd, hnitsett í mælikvarða 1:500 – 1:2000 eða í öðrum læsilegum mæli­kvarða, sem sýni fyrirhugaða framkvæmd og afstöðu hennar gagnvart aðliggjandi byggð og að landi, þ.e. sýni mannvirki sem fyrir séu á svæðinu, hæðarlínur og annað í landslagi sem skipti máli fyrir út­­­færslu framkvæmdar. Gera þurfi grein fyrir landmótun, götumyndum og öðru sem nauðsyn­legt sé til að hagsmunaaðilar geti tekið afstöðu til framkvæmdarinnar. Hönnunar­gögn þurfi ekki að vera fullunnin á þessu stigi. Með umræddri grenndarkynningu fylgdu tveir upp­drættir af fyrir­huguð­­um breytingum sem dagsettir eru 5. maí 2021. Annar uppdrátturinn sýnir grunn­­mynd fyrstu hæðar og rishæðar Leiru­­tanga 10 en hinn sýnir útlit allra hliða hússins. Upp­drættirnir eru í mæli­kvarðanum 1:100 og eru þeir því í ósamræmi við þau viðmið sem sett eru fram í gr. 5.9.7. í skipulagsreglugerð. Mælikvarðinn er þó læsilegur en sýnir samt ekki afstöðu fyrirhugaðrar breytingar gagn­vart grann­­lóðum auk þess sem engar hæðarlínur er að finna á honum. Með grenndarkynningunni fylgdu engin gögn sem sýndu skuggavarp.

Eigendur Leirutanga 10 hafa nú í hartnær fimm ár leitast við að fá leyfi frá bæjaryfirvöldum Mosfells­bæjar fyrir því að hækka þakmæni og útbúa nýtanlegt rými á rishæð. Af kæru má ráða að kærendur æski þess að umrætt svæði verði deiliskipulagt. Heimild sveitar­stjórna til þess að veita byggingarleyfi að undan­genginni grenndarkynningu skv. 1. mgr. 44. gr. skipu­lagslaga er líkt og áður greinir undan­tekning frá þeirri meginreglu 2. mgr. 37. gr. sömu laga að þeim sé skylt að gera deili­skipulag fyrir svæði eða reiti þar sem framkvæmdir eru fyrir­hugaðar.

Fyrir liggur að frá því að umdeild byggingaráform voru fyrst grenndarkynnt 12. mars 2018 hafa kærendur gagnrýnt og komið á framfæri athugasemdum við bæjaryfirvöld Mosfellsbæjar vegna ófull­nægjandi grenndarkynningargagna. Þannig óskuðu eigendur Leirutanga 16 eftir því hinn 15. mars s.á. að fá sendar afstöðumyndir og skuggavarpsmyndir og gerði fyrri eigandi Leiru­tanga 8 slíkt hið sama 13. febrúar 2019, en af gögnum málsins verður ekki séð að sveitarfélagið hafi orðið við þeim beiðnum. Við meðferð kærumáls nr. 14/2019 létu eigendur Leirutanga 8 gera sínar eigin skuggavarpsmyndir og gerði byggingarfulltrúi í kjölfarið athugasemdir við þær, m.a. að ekki væri ljóst á hvaða forsendum þær byggðu. Með grenndarkynningu hins kærða byggingar­leyfis 11. maí 2021 fylgdu engar skuggavarpsmyndir eða nánari skýringar á afstöðu eða áhrifum fyrirhugaðra breytinga á byggðina í kring. Verður það að teljast annmarki á með­ferð málsins, sér í lagi í ljósi forsögu þess. Af hálfu bæjaryfirvalda hefur þó verið greint frá því að þau hafi látið vinna þrívítt skuggalíkan við rýni á tillögu leyfishafa auk þess sem bæjar­yfir­völd hafa greint frá því að þær myndir sem kærendur sendu með athugasemdum við grenndar­kynningu og myndir sem Mosfellsbær hafi unnið til rýni hafi hvorar tveggja verið nýttar við endan­­lega afgreiðslu málsins. Verður því þrátt fyrir framan­greindan annmarka ekki ráðið að hann hafi haft áhrif á efni ákvörðunarinnar þar sem fyrir lágu frekari upplýsingar um skugga­varp og afstöðu fyrirhugaðrar breytingar á byggðina í kring, m.a. frá kærendum. Verður ann­mark­inn því ekki talinn raska gildi hinnar kærðu ákvörðunar.

Kærendur telja umrædda leyfisveitingu brjóta gegn jafnræðisreglu íslensk stjórnsýsluréttar, sbr. 11. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993, með vísan til þess að bæjaryfirvöld hafi áður synjað um hækkun á risi að Leirutanga 8 og 16. Í gögnum þessa máls eða gögnum fyrri kæru­mála vegna um­deildra byggingaráforma liggur ekkert fyrir um að slíkum beiðnum hafi verið hafnað, en sveitar­­félagið hefur upplýst að það hafi kannað afgreiðslur eldri byggingar­leyfis­umsókna í hverfinu en ekki fundið sambærileg dæmi um höfnun. Verður því ekki séð að með samþykki umsóknar hins umdeilda byggingarleyfis hafi verið brotið gegn jafnræðisreglunni.

Með vísan til þess sem að framan er rakið verður kröfu kærenda um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar hafnað.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist vegna fjölda kærumála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kærenda um ógildingu ákvörðunar byggingarfulltrúa Mosfellsbæjar frá 22. september 2021 um að samþykkja hækkun rishæðar húss á lóðinni Leirutanga 10 og innrétta þar íbúðarrými.

apr 25
Love0

156/2021 Réttarholtsvegur

Með

Árið 2022, föstudaginn 22. apríl, fundaði úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála í gegnum fjarfundabúnað. Þátt tóku Unnþór Jónsson, settur varaformaður, Ásgeir Magnússon, fyrrverandi dómstjóri, og Þorsteinn Þorsteinsson byggingar­verkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 156/2021, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 13. júlí 2021 um að samþykkja byggingarleyfi fyrir færanlegri kennslustofu á lóð nr. 21-25 við Réttarholtsveg í Reykjavík.

 Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

 Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 13. október 2021, er barst nefndinni sama dag, kærir eigandi, Langagerði 40, Reykjavík, þá ákvörðun byggingar­fulltrúans í Reykjavík frá 13. júlí 2021 að samþykkja byggingarleyfi fyrir færanlegri kennslu­stofu á lóðinni nr. 21-25 við Réttarholtsveg fyrir Réttarholtsskóla. Er þess krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Reykjavíkurborg 27. desember 2021.

Málavextir: Á afgreiðslufundi byggingarfulltrúans í Reykjavík 13. júlí 2021 var samþykkt umsókn eignasjóðs Reykjavíkurborgar um byggingarleyfi fyrir færanlegri kennslustofu K132-J á lóð nr. 21-25 við Réttarholtsveg fyrir Réttarholtsskóla, en byggingin mun hafa verið sett upp um mánaðarmótin júlí/ágúst 2021. Kærandi kom á framfæri athugasemdum vegna byggingar­innar með tölvupósti til Reykjavíkurborgar 8. ágúst s.á. og benti m.a. á að eigendum Langagerðis 40 hefði ekki borist grenndarkynning vegna framkvæmdarinnar. Óskaði kærandi eftir viðbrögðum frá sveitarfélaginu. Með tölvupósti byggingarfulltrúa 14. september s.á. var kærandi upplýstur um fyrrgreinda samþykkt embættisins og honum veittur rökstuðningur fyrir ákvörðuninni.

Málsrök kæranda: Kærandi telur að ekki sé um færanlega kennslustofu að ræða heldur virðist hún varanlega skeytt við landið. Byggingin sé talsvert stór og standi mjög nærri lóðarmörkum fast­eignar kæranda. Umrætt hús sé í engu samræmi við aðrar byggingar á vegum Réttarholts­skóla og trufli verulega útsýni frá húsi kæranda. Skýrt sé samkvæmt 1. mgr. 44. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 að grenndarkynning hefði átt að fara fram áður en hið umdeilda leyfi hafi verið veitt. Engar undantekningar sé að finna í nefndum lögum vegna þessarar skyldu sveitarfélagsins og beri því að fella leyfið úr gildi, sbr. úrskurð úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála í máli nr. 88/2020.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Af hálfu borgaryfirvalda er þess krafist að kröfu kæranda verði hafnað og að hin kærða ákvörðun verði staðfest. Komið hafi upp umfangsmiklar rakaskemmdir í C-álmu Réttarholtsskóla og muni álman ekki verða nýtanleg undir kennslu meðan á fram­kvæmdum við hana standi. Mikilvægt sé að tryggja að skólastarf gangi vel, ekki síst vegna þeirrar röskunar sem orðið hafi síðastliðið eitt og hálft ár vegna óviðráðanlegra ytri aðstæðna. Í ljósi þess hafi verið ákveðið að tónlistarkennsla fari fram í færanlegri kennslustofu, sem komið verði fyrir á norðausturhluta lóðar skólans. Stærð hennar sé óveruleg miðað við stærð lóðarinnar, eða 80,2 m². Hún sé 16,5 m frá mörkum lóðar kæranda og heildarfjarlægð frá útvegg hennar að útvegg húss kæranda sé rúmir 22 m.

Kennslustofan uppfylli öll skilyrði laga nr. 160/2010 um mannvirki er varði öryggi og hollustu­hætti kennsluhúsnæðis. Stofan sé sett upp til bráðabirgða vegna aðkallandi viðhalds á skóla­álmunni og mikilvægt hafi verið talið að koma kennslustofunni fyrir sem fyrst til að tryggja samfellu í kennslu.

Samkvæmt 3. mgr. 44. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 sé gert ráð fyrir að falla megi frá grenndarkynningu ef leyfisskyld framkvæmd varði ekki hagsmuni annarra en sveitarfélagsins og/eða umsækjanda. Þar sem kennslustofan sé staðsett innarlega á lóðinni og hún valdi hvorki skuggavarpi né rýri með nokkrum hætti lífsgæði íbúa við Langagerði, þ. á m. kæranda, sé það mat borgarinnar að skilyrði ákvæðisins hafi verið uppfyllt. Hefði því ákvæðið átt við þegar byggingarleyfisumsóknin var til meðferðar.

Viðbótarathugasemdir kæranda: Kærandi telur að úrskurðarnefndinni beri að líta fram hjá málsrökum Reykjavíkurborgar þar sem greinargerð borgarinnar hafi borist nefndinni að liðnum fresti til að koma að athugasemdum. Áréttað sé að ekki hafi verið heimilt að lögum að fara gegn afdráttarlausum og fortakslausum áskilnaði 1. mgr. 44. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 um skyldu til grenndarkynningar áður en hin kærða ákvörðun hafi verið tekin.

Því sé hafnað að ákvæði 3. mgr. 44. gr. fyrrgreindra laga hafi „átt við undir meðferð umsóknarinnar“, en ekki hafi verið vísað til ákvæðisins þegar hin kærða ákvörðun hafi verið samþykkt. Samkvæmt ákvæðinu sé heimilt að falla frá grenndarkynningu ef „sýnt er fram á að breyting á deiliskipulagi eða leyfisskyld framkvæmd varði ekki hagsmuni annarra en sveitar­félagsins og/eða umsækjanda.“ Reykjavíkurborg hafi því sönnunarbyrði fyrir því að þannig sé ástatt með bygginguna að kærandi hafi ekki hagsmuni af stöðu hennar, en því fari fjarri að það hafi verið leitt í ljós. Engu geti skipt um lögmæti byggingarinnar að stærð hennar sé óveruleg miðað við stærð lóðar skólans og hvergi í lögum sé gert ráð fyrir slíkum samanburði í tengslum við grenndarhagsmuni af byggingum.

Sérstaklega sé því mótmælt að kærandi teljist ekki eiga þá hagsmuni sem almennt séu verndaðir með tilliti til grenndar vegna þess að hús hans standi það fjarri byggingunni. Byggingin blasi við frá húsi kæranda og sé þar mjög áberandi, skerði útsýni og valdi skuggavarpi. Hún nái langt upp fyrir þá skólabyggingu sem fyrir sé og í raun þétt upp að lóð kæranda. Grenndarhagsmunir kæranda séu því augljósir. Þá séu rök­semdir Reykjavíkurborgar um röskun á skólastarfi og að byggingin uppfylli skilyrði laga nr. 160/2010 um mannvirki máli þessu óviðkomandi.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um lögmæti ákvörðunar byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 13. júlí 2021 um að samþykkja byggingarleyfi fyrir færanlegri kennslustofu á lóðinni nr. 21-25 við Réttarholtsveg fyrir Réttarholtsskóla.

Umrædd lóð er á svæði þar sem ekki er í gildi deiliskipulag. Í 1. mgr. 44. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 er mælt fyrir um að þegar sótt sé um byggingar- eða framkvæmdaleyfi fyrir fram­kvæmd sem sé í samræmi við aðalskipulag en deiliskipulag liggi ekki fyrir geti sveitarstjórn, eða sá aðili sem heimild hafi til fullnaðarafgreiðslu mála, ákveðið að veita megi leyfi án deiliskipulags­gerðar ef framkvæmdin er í samræmi við landnotkun, byggðamynstur og þétt­leika byggðar. Skal skipulagsnefnd þá láta fara fram grenndarkynningu, sbr. 2. og 3. mgr. 43. gr. sömu laga. Er skipulagsnefnd heimilt skv. 3. mgr. 44. gr. laganna að falla frá grenndar­kynningu ef sýnt er fram á að breyting á deiliskipulagi eða leyfisskyld framkvæmd varðar ekki hagsmuni annarra en sveitarfélagsins og/eða umsækjanda.

Lóð Réttarholtsskóla er á skilgreindu svæði fyrir samfélagsþjónustu samkvæmt þágildandi Aðalskipulagi Reykjavíkur 2010-2030. Verður að líta svo á að hin umdeilda kennslustofa fullnægi skilyrðum 1. mgr. 44. gr. skipulagslaga um samræmi við landnotkun, byggðamynstur og þéttleika byggðar, sbr. og skilgreiningu d-liðar 2. mgr. gr. 6.2. í skipulags­reglugerð nr. 90/2013 á landnotkunarflokknum samfélags­þjónusta. Bar samkvæmt því að grenndakynna hina umdeildu byggingu áður en leyfi fyrir henni var veitt. Við mat á því hvort heimilt hafi verið að falla frá þeirri kynningu á grundvelli þess að leyfisveitingin varðaði ekki hagsmuni kæranda, sbr. 3. mgr. 44. gr. skipulagslaga, verður að líta til þess að kennslu­stofan er einungis í rúmlega 20 m fjarlægð frá húsi kæranda. Er og ljóst að hún hefur grenndaráhrif gagnvart umræddri fasteign kæranda vegna útsýnis og nálægðar. Með hliðsjón af því og með vísan til þess að túlka ber undantekningarákvæði þröngt þykir ekki hafa verið sýnt fram á að fram­kvæmdin varði aðeins hagsmuni Reykjavíkurborgar. Bar borgaryfirvöldum því að grenndar­kynna hina umdeildu byggingu fyrir kæranda. Þar sem það var ekki gert verður ekki hjá því komist að fella hina kærðu ákvörðun úr gildi.

 Úrskurðarorð:

 Felld er úr gildi ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 13. júlí 2021 um að samþykkja byggingarleyfi fyrir færanlegri kennslustofu á lóð Réttarholtsskóla nr. 21-25 við Réttarholts­veg.

feb 04
Love0

139/2021 Melatún

Með

Árið 2022, fimmtudaginn 3. febrúar, fundaði úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála í gegnum fjarfundabúnað. Þátt tóku Ómar Stefánsson varaformaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 139/2021, kæra á ákvörðun skipulags- og byggingarnefndar Sveitarfélagsins Skagafjarðar frá 28. júlí 2021, sem staðfest var í byggðarráði Skaga­fjarðar 9. ágúst s.á., um að samþykkja stækkun byggingarreits og lóðar nr. 5 við Melatún á Sauðárkróki og heimila byggingu parhúss.

 Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 28. júlí 2021, er barst nefndinni sama dag, kæra eigandi, Kleifatúni 10, eigandi, Kleifatúni 8, og eigandi, Kleifatúni 6a, Sauðárkróki, þá ákvörðun skipulags- og byggingarnefndar Sveitarfélagsins Skagafjarðar að samþykkja stækkun byggingarreits og lóðar nr. 5 við Melatún á Sauðárkróki og heimila þar byggingu parhúss. Er þess krafist að ákvörðunin verði afturkölluð og beiðni hafnað. Skilja verður málatilbúnað kærenda á þann hátt að krafist sé ógildingar á ákvörðuninni.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Sveitarfélaginu Skagafirði 16. október 2021.

Málavextir: Á fundi skipulags- og byggingarnefndar Sveitarfélagsins Skagafjarðar 18. febrúar 2019 var ákveðið að stofna lóðir nr. 1-7 við Melatún og staðfesti sveitarstjórn ákvörðunina á fundi 13. mars 2019. Í yfirlýsingu skipulags- og byggingarfulltrúa, dags. 26. ágúst 2019, um stofnun lóðanna kemur fram að lóð nr. 5 við Melatún sé 1.020,4 m2 að flatarmáli og hafi fengið landnúmerið 228438. Meðfylgjandi yfirlýsingunni er hnitsett lóðaryfirlit, dags. 13. mars 2019, sem sýnir m.a. legu og stærð lóðar og byggingarreits. Til eru byggingarskilmálar fyrir svæðið sem kallað er „Laufblaðið“, dags. 22. maí 1996, en þeir hafa ekki fengið stöðu deiliskipulags.

 Á fundi skipulags- og byggingarnefndar 29. apríl 2021 var lögð fram fyrirspurn um hvort heimilt væri að byggja parhús í stað einbýlishúss á lóð nr. 5 við Melatún. Í fundar­gerð segir svo: „Með þeirri breytingu skv. meðfylgjandi gögnum væri einnig um að ræða færslu/stækkun á byggingarreit til norðurs um 90 cm.“ Nefndin samþykkti að tillagan yrði grenndarkynnt í samræmi við 44. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 fyrir nálægum hagsmuna­aðilum og fól skipulagsfulltrúa að vinna tillögu um stækkun lóðar til norðurs að sama skapi. Sveitarstjórn samþykkti afgreiðslu nefndarinnar á fundi sínum 19. maí 2021.

Með bréfi skipulagsfulltrúa, dags. 26. maí 2021, var tillagan grenndarkynnt fyrir hagsmuna­aðilum og þeim gefinn frestur til að koma að athugasemdum til 22. júní s.á. Athugasemdir frá kærendum bárust á kynningartíma tillögunnar. Á fundi skipulags- og byggingarnefndar 28. júlí s.á. taldi nefndin að þær athugasemdir sem bárust hefðu ekki gefið tilefni til þess að breyta tillögunni og samþykkti því breytingu lóðarinnar en vísaði erindinu að öðru leyti til byggingar­fulltrúa um frekari afgreiðslu. Byggðarráð Skagafjarðar samþykkti afgreiðslu nefndarinnar á fundi sínum 9. ágúst 2021.

Málsrök kærenda: Kærendur telja að umrædd breyting muni hafa áhrif á útsýni og sólar­stundir á grannlóðir. Þá sé um að ræða minnkun á opnu svæði og frekari þéttingu byggðar. Breytingarbeiðnin feli í sér byggingu parhúss í stað einbýlishúss á lóðinni auk þess að stækka byggingarreit til norðurs um 90 cm. Parhúsið verði 348 m2 með einhalla þaki þar sem hæsti punktur hússins (4,5 m) muni snúa að húsunum að fyrir neðan í Kleifatúni, en hæðarmunur lóða sé u.þ.b. tveir til þrír metrar. Umræddar breytingar séu ekki í samræmi við byggingar­skilmála fyrir Laufblaðið frá 22. maí 1996 sem settir hafi verið fyrir viðkomandi hverfi. Farið hafi verið eftir þessum byggingarskilmálum við byggingu langflestra húsa á svæðinu og það sé með öllu ólíðandi að það sama gildi ekki fyrir alla byggingaraðila.

Málsrök Sveitarfélagsins Skagafjarðar: Af hálfu sveitarfélagsins er bent á að ekki hafi verið eftir því leitast að ljá umræddum byggingarskilmálum stöðu deiliskipulags, sbr. 5. mgr. bráðabirgðaákvæðis í skipulagslögum nr. 123/2010. Oft hafi verið vikið frá umræddum skilmálum á uppbyggingartíma hverfisins. Í Aðalskipulagi Sveitarfélagsins Skagafjarðar 2009-2021 sé hverfið skilgreint sem íbúðasvæði ÍB-3.9 og hafi byggst upp á talsvert löngum tíma. Eftir árið 2009 hafi verið byggð nokkur tvíbýlishús og hafi hlutfall tví- og þríbýlishúsa hækkað frá því sem ráðgert var í umræddum byggingarskilmálum.

Í gildandi aðalskipulagi komi fram að á íbúðarsvæðum á Sauðárkróki verði byggð einbýlishús, parhús, raðhús og fjölbýlishús. Þar sé ekkert sem banni að tvíbýlishús verði byggð á skipulags­reit ÍB-3.9. Á þessum reit sé ekki í gildi deiliskipulag og því ekki deiliskipulagsákvæði sem hamli því að byggt sé tvíbýlishús á reitnum. Í þinglýstri yfirlýsingu um stofnun lóða komi ekki fram að lóðir skuli vera einbýlishúsalóðir og slíkt komi ekki fram á lóða- og hæðayfirliti sem fylgi yfirlýsingunni. Þá sé ekki tekið fram í fundargerð skipulags- og byggingarnefndar frá 18. febrúar 2019 að á lóðunum skuli einungis byggja einbýlishús. Heimilt sé að víkja frá byggingarskilmálum fyrir Laufblaðið. Réttra aðferða hafi verið gætt við að ákveða byggingar­skilmála fyrir lóðina þar sem þeir hafi verið ákveðnir að undangenginni grenndarkynningu, sbr. 5. mgr. 13. gr. skipulagslaga.

Í gildandi aðalskipulagi sé ekki fjallað um stærð byggingarreita, einungis hvert nýtingarhlutfall skuli vera á lóðum í skipulagsreitnum. Þar sem deiliskipulagi sé ekki til að dreifa hafi verið farin rétt leið, sbr. 5. mgr. 13. gr. skipulagslaga, sem sé alvanaleg við slíkar aðstæður, þ.e. að grenndarkynna framkvæmdina. Yfirlýsing um stofnun lóða bindi hendur lóðarhafa gagnvart sveitarstjórn þar til breyting sé gerð á að undangenginni grenndarkynningu. Breytingin sem nú sé ráðgerð sé óveruleg. Stækkun lóðar og byggingarreits reiknist 30 m2 eða 3% stækkun. Benda skuli á að norðan við lóðina, þ.e. til þeirrar áttar sem ráðgert sé að stækka lóðina samkvæmt hinni kærðu ákvörðun, sé umtalsverð vegalengd í næsta hús til austurs eða um 14,1 m og sé langtum meira en víða annarsstaðar í hverfinu. Þá hafi lóðir og byggingarreitir við Kleifatún verið stækkaðir frá því sem ráðgert var samkvæmt stofnskjali lóðanna og lóðir verið stækkaðar inn í opin svæði. Því sé hæpið að ætla að kærendur hafi ekki mátt búast við því að lóðir í næstu götu yrðu stækkaðar eða byggingarreitir þeirra. Heimilt hafi verið að víkja frá gildandi byggingarskilmálum og réttra aðferða verið gætt við að ákveða nýja byggingarskilmála fyrir lóðina. Ekki hafi verið sýnt fram á að hagsmunir kærenda hafi verið skertir umfram það sem vænta megi í hverfi sem sé að byggjast upp í þéttbýli.

Hin kærða ákvörðun hafi ekki tekið til atriða um stærð hússins og vegghæð er snúi að húsunum í Kleifatúni. Því séu þau atriði ekki kæranleg til úrskurðarnefndarinnar. Gera verði ráð fyrir að úr þeim atriðum verði ráðið í því ferli sem fram undan sé, þ.e. við útgáfu byggingarleyfis hjá byggingarfulltrúa, sbr. 11. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki.

Þegar litið sé heildstætt á málið rúmist nýtingarhlutfall lóðarinnar að Melatúni 5 innan skilmála gildandi aðalskipulags og ekki sé til staðar deiliskipulag sem takmarki nýtingu lóðarinnar frekar. Ekki hafi verið færð fram sönnunargögn eða rök fyrir því að umræddar breytingar muni hafa þau neikvæðu áhrif sem haldið sé fram í kæru. Stækkun lóðar og byggingarreits sé ekki úr takti við það sem almennt hafi verið heimilað í umræddu hverfi.

Viðbótarathugasemdir kærenda: Kærendur telja að sú staðreynd að ekki liggi fyrir samþykkt deiliskipulag fyrir Melatún sé í andstöðu við ákvæði skipulagslaga nr. 123/2010. Stækkun lóðarinnar nái inn á opið svæði en grenndarkynningin hafi verið send á einungis hluta íbúa í Kleifatúni. Þegar gengið sé á opin svæði sé eðlilegt og rétt að grenndarkynning sé send á alla íbúa þeirra gatna sem liggi að því svæði. Það eitt eigi að nægja til þess að hafna fyrirhugaðri breytingu. Sveitarfélagið hafi ekki enn farið eftir þeim kröfum samkvæmt 44. gr. laga nr. 123/2010 að tilkynna þeim sem skiluðu inn athugasemdum við grenndarkynningu niðurstöðu sína og að færa fram rök sín fyrir höfnun framkominna athugasemda.

—–

Aðila sem hefur verið úthlutað lóðinni var gefinn kostur á að koma að athugasemdum sínum vegna málsins en engar slíkar hafa borist úrskurðarnefndinni af hans hálfu.

 Niðurstaða: Svæði það sem lóðin Melatún 5 tilheyrir hefur byggst upp á talsvert löngum tíma en ekki er í gildi deiliskipulag á svæðinu. Líkt og áður segir í málavöxtum tók skipulags- og byggingarnefnd ákvörðun um að stofna lóðir nr. 1-7 við Melatún og staðfesti sveitarstjórn þá ákvörðun. Yfirlýsingu um stofnun lóðanna, dags. 26. ágúst 2019, var þinglýst 11. september 2019. Þar kemur fram að lóðin Melatún 5 sé 1.020,4 m2. Með stofnskjali lóðanna var hnitsett lóðaryfirlit þar sem lóðamörk og byggingarreitir eru afmörkuð. Þá segir að flatarmál byggingarreits á nefndri lóð sé 509,8 m2. Í 5. gr. byggingarskilmála fyrir svæðið, dags. 22. maí 1996, segir að innan byggingarreits skuli byggja einnar hæðar einbýlishús og bílgeymslu. Umræddir byggingarskilmálar hafa hins vegar ekki fengið stöðu deiliskipulags í samræmi við 5. mgr. bráðabirgðaákvæðis skipulagslaga nr. 123/2010 og eru af þeim sökum ekki bindandi um byggingarheimildir á lóðinni.

Á fundi skipulags- og byggingarnefndar 29. apríl 2021, sem sveitarstjórn staðfesti 19. maí s.á., var tekin ákvörðun um að grenndarkynna fyrirspurn sem fól í sér annars vegar heimild til að byggja parhús á lóðinni Melatúni 5 og hins vegar stækkun byggingarreits og lóðar um 90 cm til norðurs. Í fundargerð kemur fram að erindið yrði grenndarkynnt „í samræmi við 44. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 fyrir nálægum hagsmunaaðilum.“

Samkvæmt 12. gr. skipulagslaga hvílir skipulagsskylda á sveitarfélögum og þar af leiðandi bera þau ábyrgð á og annast gerð aðal- og deiliskipulagsáætlana í samræmi við viðeigandi ákvæði laganna. Í 2. mgr. 37. gr. skipulagslaga kemur fram sú meginregla að gera skuli deiliskipulag fyrir svæði eða reiti þar sem framkvæmdir eru fyrirhugaðar. Undanþágu frá þeirri skyldu er að finna í 1. mgr. 44. gr. laganna en í ákvæðinu segir að þegar sótt sé um byggingar- eða framkvæmda­leyfi fyrir framkvæmd sem sé í samræmi við aðalskipulag hvað varði landnotkun, byggða­mynstur og þéttleika byggðar í þegar byggðu hverfi og deiliskipulag liggi ekki fyrir þá geti skipulagsnefnd ákveðið að veita megi leyfi án deiliskipulagsgerðar enda fari áður fram grenndarkynning. Ákvæðið fjallar um grenndarkynningu umsókna um byggingarleyfi og framkvæmdaleyfi. Erindi það sem var grenndarkynnt var hins vegar ekki umsókn um byggingarleyfi og af fundargerðum afgreiðslufunda byggingarfulltrúa verður ekki ráðið að lögð hafi verið fram slík umsókn vegna Melatúns 5. Þá má nefna að fyrir nefndinni liggur ekki lóðarleigusamningur og er sveitarfélagið þinglýstur eigandi lóðarinnar.

Hin kærða ákvörðun fól í sér stækkun byggingarreits og lóðar til norðurs um 90 cm. Um er að ræða breytingu frá því sem kom fram í stofnskjali lóðar um lóðamörk og byggingarreit á svæði þar sem ekki er deiliskipulag í gildi og ekki lá fyrir umsókn um framkvæmdir eða breytingar á umræddri lóð. Grenndarkynning sú sem var undanfari hinnar kærðu ákvörðunar gat því ekki farið fram með stoð í 1. mgr. 44. gr. skipulagslaga.

Meginregla skipulagslaga er að gera skuli deiliskipulag fyrir einstök svæði eða reiti þar sem framkvæmdir eru fyrirhugaðar, sbr. 2. mgr. 37. gr. laganna. Í deiliskipulagi eru teknar ákvarðanir um lóðir, lóðanotkun, byggingarreiti, byggðamynstur, þ.m.t. nýtingarhlutfall, útlit mannvirkja og form eftir því sem við á og aðrar skipulagsforsendur sem þurfa að liggja fyrir vegna byggingar- og framkvæmdaleyfa, sbr. 1. mgr. 37. gr. laganna. Hefði því þurft að deili­skipuleggja svæðið svo unnt hefði verið að gera breytingar á stærð byggingarreits og lóðar og heimila tiltekna tegund mannvirkis á lóðinni.

Með hliðsjón af því sem að framan er rakið eru þeir annmarkar á málsmeðferð hinnar kærðu ákvörðunar sem leiða til ógildingar hennar.

 Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi ákvörðun byggðarráðs Skagafjarðar frá 9. ágúst 2021 um stækkun byggingar­reits og lóðar nr. 5 við Melatún á Sauðárkróki og heimila byggingu parhúss.

jan 28
Love0

116/2021 Ásgarður – skógrækt

Með

Árið 2022, miðvikudaginn 26. janúar, fundaði úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála í gegnum fjarfundabúnað. Þátt tóku Ómar Stefánsson varaformaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Kristín Svavarsdóttir vistfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 116/2021, kæra á ákvörðun sveitarstjórnar Dalabyggðar frá 10. júní 2021 um að samþykkja framkvæmdaleyfi fyrir nytjaskógrækt á 64 ha svæði í landi Ásgarðs.

 Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 8. júlí 2021, er barst nefndinni 9. s.m., kæra eigendur og ábúendur jarðarinnar Magnússkóga 3 þá ákvörðun sveitarstjórnar Dalabyggðar frá 10. júní 2021 að samþykkja framkvæmdaleyfi fyrir nytjaskógrækt á 64 ha svæði í landi Ásgarðs. Skilja verður kæruna sem svo að þess sé krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Dalabyggð 25. ágúst 2021.

Málavextir: Dalabyggð barst erindi 19. ágúst 2020 um fyrirhugaða skógrækt á jörðinni Ásgarði. Með erindinu var óskað eftir afstöðu sveitarfélagsins um hvort krafist væri framkvæmdaleyfis í samræmi við reglugerð um framkvæmdaleyfi nr. 772/2012. Auk þess fylgdu með erindinu drög að skógræktarsamningi.

Erindið var tekið fyrir á fundi umhverfis- og skipulagsnefndar Dalabyggðar 4. september 2020. Þegar erindið var tekið fyrir lá úrskurður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála í máli nr. 23/2020 ekki fyrir, en í málinu var kærð ákvörðun sveitarfélagsins um að binda samþykkt umsóknar um framkvæmdaleyfi fyrir skógrækt í landi þriggja jarða í Dalabyggð skilyrðum um samþykki eigenda aðliggjandi jarða annars vegar og um að fyrir þyrfti að liggja umsögn Minjastofnunar Íslands. Á framangreindum fundi umhverfis- og skipulagsnefndar var erindið afgreitt á eftirfarandi hátt: „Með vísun í 4. gr. reglugerðar um framkvæmdaleyfi er umrædd framkvæmd leyfisskyld sem felur í sér að leita þarf umsagnar viðeigandi stofnana. Auk þess er þörf á samþykki eigenda aðliggjandi jarða. Afgreiðslu erindisins er frestað þar til niðurstaða úr stjórnsýslukæru liggur fyrir.“ Afgreiðsla þessi var samþykkt í sveitarstjórn 10. september 2020.

Úrskurður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála í máli nr. 23/2020 var kveðinn upp 23. október s.á. Var erindi kærenda í kjölfarið tekið fyrir á nýjan leik í umhverfis- og skipulagsnefnd 4. desember s.á. og afgreitt með eftirfarandi bókun: „Nefndin samþykkir erindið með tilliti til nýrrar flokkunar á landbúnaðarlandi í drögum að endurskoðun á Aðalskipulagi Dalabyggðar 2004-2016, en landið fellur undir flokk II og III samkvæmt þeirri skilgreiningu. Einnig þarf að grenndarkynna framkvæmdina fyrir aðliggjandi jörðum og leita eftir umsögnum frá viðeigandi stofnunum.“ Erindið var tekið fyrir í sveitarstjórn 10. desember 2020, en einn sveitarstjórnarmaður, landeigandi Ásgarðs, vék af fundinum við afgreiðslu málsins. Erindið var afgreitt með eftirfarandi bókun: „Með vísun í 4. gr. reglugerðar um framkvæmdaleyfi er umrædd framkvæmd leyfisskyld sem felur í sér að leita þarf umsagnar viðeigandi stofnana. Auk þess er þörf á samþykki eigenda aðliggjandi jarða. Afgreiðslu erindisins er frestað þar til niðurstaða úr stjórnsýslukæru liggur fyrir. Nefndin samþykkir erindið með tilliti til nýrrar flokkunar á landbúnaðarlandi í drögum að endurskoðun á Aðalskipulagi Dalabyggðar 2004-2016, en landið fellur undir flokk II og III samkvæmt þeirri skilgreiningu. Einnig þarf að grenndarkynna framkvæmdina fyrir aðliggjandi jörðum og leita eftir umsögnum frá viðeigandi stofnunum.“

Grenndarkynning vegna framkvæmdaáformanna hófst 18. desember 2020 og var frestur til að skila inn athugasemdum fjórar vikur, eða til 15. janúar 2021. Framkvæmdin var kynnt fyrir eigendum aðliggjandi jarða, ásamt því að óskað var umsagna frá Vegagerðinni og Minjastofnun. Kærendur skiluðu inn athugasemdum 15. janúar 2021. Í athugasemdunum kom m.a. fram að kærendur litu svo á að fyrirhuguð framkvæmd væri svo umfangsmikil að ekki væri nóg að grenndarkynna hana heldur þyrfti að gera grein fyrir framkvæmdinni í aðalskipulagi sveitarfélagsins. Þá hafi gögn sem fylgt hafi grenndarkynningu verið ófullnægjandi. Umsagnir bárust frá Vegagerðinni og Minjastofnun.

Umhverfis- og skipulagsnefnd Dalabyggðar tók athugasemdir kærenda til umræðu á fundi sínum 5. febrúar 2021. Tók nefndin þar fram að hún teldi að skipulagsgögn hefðu mátt vera ítarlegri, sérstaklega vegna þess svæðis sem kærendur gerðu mestar athugasemdir við, þ.e. hið 64 ha svæði á milli jarðar kærenda og sjávar. Þá var tekið undir áhyggjur kærenda af útsýni á umræddu svæði. Nefndin lagði því til að veita framkvæmdaleyfi vegna skógræktar í Ásgarði, nema á hinu umdeilda 64 ha svæði, afgreiðslu þess svæðis yrði frestað. Nefndin myndi einnig óska eftir ítarlegri gögnum frá leyfishafa og Skógræktinni varðandi hið umdeilda svæði. Afgreiðsla umhverfis- og skipulagsnefndar var samþykkt í sveitarstjórn 11. s.m.

Dalabyggð barst bréf frá leyfishafa 30. apríl 2021 þar sem fram kom að hann gæti ekki orðið við beiðni um ítarlegri gögn varðandi ásýnd svæðisins. Til þess þyrfti að liggja fyrir ræktunaráætlun en hann taldi einnig að krafa um ítarlegri gögn samræmdist ekki meðalhófsreglu stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Einnig taldi leyfishafi að sveitarstjórn hefði staðfest að fullnægjandi gögnum hafi verið skilað á fundi sínum 10. desember 2020.

Erindið var tekið fyrir á ný á fundi umhverfis- og skipulagsnefndar 7. maí 2021. Þar var sjónarmiðum leyfishafa hafnað þar sem óskað hafi verið eftir ítarlegri gögnum í kjölfar grenndarkynningar þar sem alvarlegar athugasemdir hefðu komið fram við fyrirhugaða framkvæmd. Hafi það verið í samræmi við 10. gr. stjórnsýslulaga. Taka þyrfti afstöðu til þeirra athugasemda sem hafi borist við grenndarkynningu og hafi það verið gert með því að óska eftir ítarlegri gögnum sem stjórnvöldum sé heimilt að óska eftir m.t.t. upplýstrar ákvörðunartöku. Auk þess vísaði nefndin til 70. gr. náttúruverndarlaga nr. 60/2013 um ræktun, þ.m.t. skógrækt, í kafla um skipulagsgerð, framkvæmdir og fleira, en þar segi að þess skuli gætt að ræktun falli sem best að heildarsvipmóti lands. Ljóst sé að fyrirhuguð framkvæmd falli ekki vel að heildarsvipmóti lands á umræddu svæði og komi til með að hafa neikvæð sjónræn áhrif. Skipulagsnefnd lagði til við sveitarstjórn að afgreiðslu erindis um skógrækt á 64 ha í landi Ásgarðs yrði frestað á nýjan leik á grundvelli þess að landeigandi hafi synjað beiðni nefndarinnar um ítarlegri gögn um ásýnd sem séu forsenda þess að hægt sé að meta grenndarhagsmuni nágranna. Skipulagsnefnd fól skipulagsfulltrúa einnig að leita álits Skipulagsstofnunar í málinu. Sveitarstjórn tók framangreinda afgreiðslu umhverfis- og skipulagsnefndar fyrir á fundi 20. maí 2021 og beindi því til nefndarinnar að hún gerði tillög til sveitarstjórnar um afgreiðslu málsins á næsta fundi sínum.

Skipulagsfulltrúi sendi Skipulagsstofnun fyrirspurn um matsskyldu 27. maí 2021 og svar stofnunarinnar barst 31. s.m. og var þar eftirfarandi tekið fram: „Skógrækt fellur undir lög um mat á umhverfisáhrifum. Skógrækt á verndarsvæðum og á 200 ha svæði eða stærra fellur í flokk B og er tilkynningarskyld til Skipulagsstofnunar, sbr. tölulið 1.06 í 1. viðauka um mat á umhverfisáhrifum. Skógrækt utan verndarsvæða á allt að 200 ha svæði fellur í flokk C, sbr. tölulið 1.07. Í því tilfelli sem hér um ræðir er áformuð skógrækt utan verndarsvæða sem tekur til svæðis sem er minna en 200. Framkvæmdin er því tilkynningarskyld til sveitarfélagsins sem tekur ákvörðun um hvort framkvæmdin skuli háð mati á umhverfisáhrifum, sbr. 4. mgr. 6. gr. laga um mat á umhverfisáhrifum.“

Málið var enn á ný tekið fyrir í umhverfis- og skipulagsnefnd 4. júní 2021. Var lagt til við sveitarstjórn að veita framkvæmdaleyfi fyrir skógrækt á 64 ha svæði í landi Ásgarðs með vísan í úrskurð úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála í máli nr. 23/2020. Umhverfis- og skipulagsnefnd mat það sem svo að ekki væri um að ræða matsskylda framkvæmd en að gæta þyrfti að ásýnd og útsýni við tilhögun framkvæmdarinnar með vísan í 4. mgr. 6. gr. laga um mat á umhverfisáhrifum. Leyfishafi skyldi því huga að mótvægisaðgerðum sem miði að því að útsýni skerðist sem minnst. Erindið var samþykkt. Sveitarstjórn tók niðurstöðu umhverfis- og skipulagsnefndar til afgreiðslu á fundi 10. júní 2021 þar sem hún var samþykkt.

Málsrök kærenda: Kærendur benda á að þeir séu hagsmunaaðilar að málinu þar sem þeir eigi land sem liggi að fyrirhuguðu skógræktarsvæði enda hafi grenndarkynning þess náð til þeirra. Kærendur hafi skilað inn athugasemdum við grenndarkynninguna þar sem fyrirhuguðum áformum um skógrækt hafi verið mótmælt. Bent hafi verið á að gögnin sem fylgt hafi grenndarkynningunni hafi verið algjörlega ófullnægjandi, bæði fyrir sveitarfélagið og hagsmunaaðila, til að taka afstöðu til málsins. Mjög erfitt sé að átta sig á ýmsum þáttum verkefnisins. Bent hafi verið á að mjög auðvelt hefði verið að setja umfang og hæð skógarins inn á ljósmynd og sýna þannig áhrif fyrirhugaðrar skógræktar á umhverfið en grenndarkynningunni hafi einungis fylgt loftmynd í skalanum 1:12000 ásamt gróflegri skýrslu um fyrirhugaðar framkvæmdir. Engir hæðarkótar liggi fyrir, eða nákvæm lýsing á því hvernig svæðið kæmi til með að líta út þegar kæmi að nýtingu skógarins.

Markmið grenndarkynningar sé að gefa hagsmunaraðilum færi á að koma sjónarmiðum sínum á framfæri og fá svör við þeim sjónarmiðum áður en til leyfisveitingar komi. Sé það ekki gert liggi í hlutarins eðli að grenndarkynning sé bæði marklaus og þarflaus ef niðurstaða hennar ætti ekki að geta haft áhrif á niðurstöðu máls. Kærendur telji að leyfisveitanda beri að leggja mat á grenndar­hagsmuni nágranna á grundvelli framkominna athugasemda og kalli þær athugasemdir m.a. á öflun frekari gagna eða skýringa. Það sé í samræmi við rannsóknarreglu 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 að óska eftir frekari gögnum. Sé því nokkuð ljóst að eftir sveitarstjórnarfund 20. maí 2021 hafi það verið þurrkað út af borðinu að kalla eftir ítarlegri gögnum og engin skýring eða rökstuðningur hafi verið gefinn á málinu en fram að þeim tíma hafi það alltaf verið vilji manna bæði í umhverfis- og skipulagsnefnd sem og sveitarstjórn.

Það sé ljóst að allir aðilar málsins telji að þessi nytjaskógrækt muni hafa töluverð áhrif á útsýni kærenda. Fundargerðir sem tengist málinu beri það með sér. Leyfishafi viðurkenni jafnvel útsýnisskerðingu þar sem um hana sé getið í skógræktarsamningi Ásgarðs að við hönnun skógarins verði tekið tillit til ýmissa þátta, t.d. útsýnis frá Magnússkógum 3. Hvergi sé þó tekið fram hvernig eigi að taka tillit til þess. Það sé því algjörlega óásættanlegt að mál eins og þetta geti farið í gegn hjá sveitarfélagi án þess að svör fáist við því hvernig taka eigi tillit til útsýnis. Ekki geti verið rétt að veita fyrst framkvæmdaleyfi og vinna síðan framkvæmdaáætlun. Ekki sé nóg að segjast ætla að taka tillit til útsýnis hagsmunaaðila en þurfa svo ekki að fara eftir því, þar sem framkvæmdaleyfi sé þá þegar í höfn. Furðu veki að leyfishafi skuli ekki verða við þeirri beiðni að afhenda frekari gögn þar sem hann sé jafnframt oddviti Dalabyggðar. Það veki einnig furðu að í bókun sveitarstjórnar Dalabyggðar 20. maí 2021 þar sem sveitarstjórnin beini því til umhverfis- og skipulagsnefndar að gera tillögu til sveitarstjórnar um afgreiðslu málsins. Þegar hlustað sé á hljóðupptökur af sveitarstjórnarfundinum sé ljóst að ákveðnir sveitarstjórnarmenn hafi viljað keyra þetta mál í gegn án þess að hafa til þess nægjanleg gögn til að taka ákvörðun, að mati kærenda.

Kærendum hafi aldrei borist frekari skýring á þessu máli og geti ekki sætt sig við bókun umhverfis- og skipulagsnefndar frá 4. júní 2021 þar sem fram komi að nefndin meti það sem svo að ekki sé um matsskylda framkvæmd að ræða. Ekki sé nóg að segja að ekki sé um matsskylda framkvæmd að ræða án frekari rökstuðnings en látið nægja að benda á að með vísan í 6. mgr. 4. gr. laga um mat á umhverfisáhrifum nr. 106/2000 þurfi að gæta að ásýnd og útsýni við tilhögun framkvæmdarinnar og að leyfishafi hugi að mótvægisaðgerðum sem miði að því að útsýni skerðist sem minnst. Bendi kærendur á 1. gr. laga nr. 106/2000, máli sínu til stuðnings. Bent sé á að 6. mgr. 4. gr. laganna sé ekki til en líklega hafi átt að vísa til 4. mgr. 6. gr. Þar segi að „sveitarstjórn skuli innan tveggja vikna frá því að fullnægjandi gögn um framkvæmdina berast taka ákvörðun um hvort framkvæmdin skuli háð mati samkvæmt lögum þessum. Við ákvörðun um matsskyldu skal sveitarstjórn fara eftir viðmiðum í 2. viðauka og rökstyðja niðurstöðu sína með hliðsjón af þeim og leiðbeiningum Skipulagsstofnunar skv. 20. gr.“ Síðar í sömu grein segi: „Sveitarstjórn skal byggja ákvörðun sína á þeim upplýsingum sem framkvæmdaraðili hefur lagt fram, sbr. 2. mgr., og, ef við á, öðrum gögnum um umhverfisáhrif framkvæmdarinnar. Ef sveitarstjórn ákveður að framkvæmd sé ekki matsskyld er henni heimilt að setja fram ábendingar um tilhögun framkvæmdarinnar. Þær skulu byggjast á upplýsingum framkvæmdaraðila um fyrirhugaðar mótvægisaðgerðir og framkomnum umsögnum.“ Það geti ekki talist eðlilegt að umhverfis- og skipulagsnefnd beini því til framkvæmdaraðila að huga að mótvægisaðgerðum sem miði að því að útsýni skerðist sem minnst en komi ekki sjálf með kröfur um mótvægisaðgerðir. Nú þegar framkvæmdaleyfi liggur fyrir sé ljóst að enginn vilji sé til að vinna neinar mótvægisaðgerðir af hálfu framkvæmdaraðila. Enda hafi hann tekið fram í sínu svarbréfi: „Almannahagsmunir og hagsmunir Skugga-Sveins ehf. til að styrkja búrekstur sinn með skógrækt og kolefnisbindingu ættu að vega þyngra en ásýnd lands.“

Í 70. gr. laga um náttúruvernd nr. 60/2013 segi „að við ræktun, skógrækt, uppgræðslu lands, skjólbeltagerð og aðra ræktun skal þess gætt að hún falli sem best að heildarsvipmóti lands og raski ekki náttúru- og menningarminjum. Við gerð áætlana, mat á umhverfisáhrifum og afgreiðslu umsókna vegna leyfisskyldrar ræktunar skal taka afstöðu til þessara atriða.“ Ljóst sé að umhverfis- og skipulagsnefnd hafi með bókun sinni frá 7. maí 2021 verið komin á þá niðurstöðu að fyrirhuguð framkvæmd félli ekki vel að heildarsvipmóti lands og umræddu svæði og kæmi til með að hafa neikvæð sjónræn áhrif. Kærendur krefjist svara við því hvers vegna þetta vegi ekki þungt í lögum um mat á umhverfisáhrifum þar sem nefndin hafi verið á þeirri niðurstöðu í maí. Fyrirhuguð framkvæmd víki frá núverandi byggðarmynstri og því verði að líta til áðurnefndrar reglu.

Það sé von kærenda að mál þetta verði skoðað með tilliti til athugasemda þeirra. Það sé algjörlega óásættanlegt fyrir landeigendur, sem hagsmuna eigi að gæta, að fá ekki svör við mikilvægum spurningum sem óskað hafi verið eftir í grenndarkynningu og að stjórnsýsla Dalabyggðar, bæði umhverfis- og skipulagsnefnd og sveitarstjórn, afli ekki þeirra gagna til að geta tekið upplýsta ákvörðun í málinu. Nokkrir sveitarstjórnarmenn hafi tjáð sig í pontu um að þeir tryðu ekki þeim gögnum sem kærendur hafi lagt fram í málinu, sérstaklega er varði útsýnisskerðingu. Það sé því nauðsynlegt að afla frekari gagna sem afsanni skoðun kærenda. Það sé því ljóst að um geðþóttaákvörðun sé að ræða en ekki rökstudda ákvörðun byggða á gögnum.

Leyfishafa sé annt um kolefnisbindingu og riti mikið um hana í sínu svarbréfi til sveitarfélagsins. Á sama tíma vinni Dalabyggð drög að nýju aðalskipulagi þar sem ritað sé um að planta ekki trjám í mýrlendi þar sem ljóst sé að tré þurrki upp land og þar með aukist kolefnislosun. Einnig sé það stefna Dalabyggðar í drögum að nýju aðalskipulagi að planta ekki trjám við sjóinn. Í þessu tilviki sé verið að setja hæsta skóginn á lægsta punkt jarðarinnar.

Staða kærenda í dag sé sú að búið sé að veita framkvæmdaleyfi á 64 ha nytjaskógasvæði beint fyrir neðan lögbýli þeirra og það séu einungis 468 m frá íbúðarhúsinu að fyrirhuguðu nytjaskógarsvæði. Leyfishafi segi að tekið verði tillit til útsýnis frá Magnússkógum. Umhverfis- og skipulagsnefnd og sveitarstjórn Dalabyggðar hafi beint því til leyfishafa að huga að mótvægisaðgerðum en enginn geti sagt hvað eigi að gera. Kærendur virðist því þurfa að bíða og sjá hvað tíminn leiði í ljós.

Á vef Skipulagsstofnunar sé hægt að sjá skjal um hvernig vinna eigi grenndarkynningar, leiðbeiningarblað 8b. Sú grenndarkynning sem kærendur hafi fengið hafi ekki staðist þær leiðbeiningar og megi þar t.d. nefna að afstöðumynd hafi ekki verið í réttum mælikvarða, engar aðalteikningar hafi verið meðfylgjandi né sambærileg hönnunargögn, engar götumyndir eða önnur skýringargögn sem lýst hafi framkvæmdinni. Eins hafi ekki verið hægt að fá nánari upplýsingar og svör við ákveðnum spurningum sem komið hafi fram af þeirra hálfu. Að lokum vilji kærendur benda á að sveitarstjórn Dalabyggðar sé skylt að kynna þeim sem hagsmuna eigi að þessu máli um kæruheimildir. Kærendur hafa enga tilkynningu fengið um niðurstöðu málsins né leiðbeiningar um kæruleiðir. Sveitarstjórn Dalabyggðar brjóti þannig gegn rétti þeirra sem tryggður sé með stjórnsýslulögum, náttúruverndarlögum, lögum um mat á umhverfisáhrifum og skipulagslögum nr. 123/2010.

Málsrök Dalabyggðar: Afgreiðsla sveitarstjórnar Dalabyggðar byggi á þeim forsendum að landeigandi hafi rétt til að hagnýta eign sína í samræmi við gildandi skipulagsákvarðanir enda sé sá réttur sérstaklega varinn með eignarréttarákvæði 72. gr. stjórnarskrár lýðveldisins Íslands nr. 33/1944. Stjórnvöld sem hafi með höndum leyfisveitingar til hagnýtingar fasteigna séu bundin því að virða þann rétt eiganda og verði hann ekki skertur nema mjög ríkir hagsmunir mæli gegn hagnýtingunni. Geti það einkum átt við þegar um almannahagsmuni sé að ræða en einnig geti hagsmunir einkaaðila leitt til sömu niðurstöðu enda séu þeir þá taldir ríkari en hagsmunir eiganda af hagnýtingu eignar sinnar. Sé það mat stjórnvalda að skerða þurfi þennan rétt geti það leitt til bótaskyldu eða eignarnáms eins og nánar sé mælt fyrir um í lögum.

Í ljósi þessa verði að vega hagsmuni eigenda Ásgarðs af því að hagnýta eign sína í atvinnuskyni á móti hagsmunum kærenda af því að losna undan þeim neikvæðu umhverfisáhrifum sem fyrirhuguð skógrækt geti haft á eign þeirra og hagsmuni. Sé þar fyrst og fremst um sjónræn áhrif að ræða, þ.e. breytta ásýnd lands og skert útsýni, en ekki hafi verið sýnt fram á að skógræktin muni hafa önnur neikvæð áhrif gagnvart kærendum, a.m.k. svo nokkru nemi.

Reynt hafi á það í allmörgum málum fyrir úrskurðarnefndinni hvert sé vægi slíkra áhrifa og hvaða vægi þau kunni að hafa gagnvart framkvæmdaáformum sem hafi slík áhrif í för með sér. Hafi það orðið niðurstaðan í slíkum málum að umhverfisáhrif, sem aðeins birtist í breyttri ásýnd eða skertu útsýni, standi ekki í vegi fyrir framkvæmdum í atvinnuskyni, svo sem efnistöku eða byggingu stórra mannvirkja, sem hafi í för með sér veruleg áhrif af þessum toga. Megi sem dæmi nefna mál nr. 45/2006 um námuvinnslu í Ingólfsfjalli og mál nr. 4/2002 og nr. 13/2002, sem bæði fjölluðu m.a. um sjónræn áhrif hárra bygginga í þéttbýli. Sé hin kærða ákvörðun að þessu leyti í samræmi við þau sjónarmið sem lögð hafi verið til grundvallar við úrlausn sambærilegra eða svipaðra mála.

Niðurstaða umhverfis- og skipulagsnefndar hafi verið að ekki væri þörf á að afla frekari gagna til að komast að niðurstöðu. Við mat á því hvort afla hafi þurft frekari gagna verði að líta til þess að þau neikvæðu sjónrænu umhverfisáhrif sem um ræði hafi verið þekkt auk þess sem kærendur hafi lagt fram all ítarleg gögn með athugasemdum sínum. Verði ekki annað séð en að fullnægjandi gögn hafi komið fram í málinu og að málið hafi verið tækt til úrlausnar.

Sveitarstjórn sé ekki skylt að mæla fyrir um mótvægisaðgerðir heldur sé henni einungis heimilt að binda framkvæmd skilyrðum sem sett séu í samræmi við gildandi skipulagsáætlanir sveitarfélagsins, sbr. 3. mgr. 13. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Hafi það því ekki verið ágalli á hinni kærðu ákvörðun þótt sveitarstjórn hafi beint því til leyfishafa að huga að slíkum aðgerðum í stað þess að mæla fyrir um þær.

Niðurstaða sveitarstjórnar hafi verið að ekki væri þörf fyrir sérstakan rökstuðning fyrir þeirri ákvörðun að ekki væri um matsskylda framkvæmd væri að ræða. Sé til þess að líta að um sé að ræða framkvæmd sem að fyrra bragði sé ekki matsskyld heldur einungis tilkynningaskyld til sveitarfélagsins. Um sé að ræða skógræktaráform sem í öllum aðalatriðum séu sambærileg öðrum skógræktarverkefnum af svipaðri stærðargráðu sem ekki hafi verið talin matsskyld og hafi ekki verið bornar brigður á þær niðurstöður. Hafi ekki þótt efni til að það mál sem hér sé til meðferðar fengi aðra meðferð en önnur slík mál þótt sjónræn áhrif kynnu að vera með meira móti enda eigi ekki að þurfa að efna til umfangsmikils mats til að gera sér grein fyrir þeim áhrifum. Verði í þessu sambandi að gæta meðalhófs og ganga ekki lengra í því að íþyngja aðila máls en efni standi til.

Skilja verði upptalninguna á leiðbeiningablaði Skipulagsstofnunar sem svo að þar sé talið upp það sem fylgja skuli umsókn eftir því sem við eigi hverju sinni. Sé augljóst að fleiri gagna sé iðulega þörf þegar um byggingarleyfisumsókn sé að ræða heldur en þegar um framkvæmdaleyfi sé að ræða og sé augljóst af upptalningunni að þar sé tekið mið af byggingarleyfisumsókn enda sé beinlínis getið um byggingarleyfi í þeirri málsgrein sem fari næst á undan upptalningu fylgiskjala í leiðbeiningablaðinu. Aðalatriðið sé að þeir sem fái grenndarkynningu geti áttað sig á þeirri framkvæmd sem um ræði og sé alveg ljóst af athugasemdum kærenda að ekkert hafi skort á í því efni í þessu máli.

 Athugasemdir leyfishafa: Af hálfu leyfishafa er bent á að ásýnd svæðisins muni breytast við skógrækt eins og alla aðra nýtingu lands en landið sé núna óræktað og skóglaust. Ljóst sé að útsýni frá íbúðarhúsi í Magnússkógum 3 muni breytast í framtíðinni þega skógur vaxi þar upp en það muni taka einhver ár, jafnvel áratugi, að koma fram. Hins vegar skuli bent á að skógrækt sé afturkræf landnotkun og hægt sé að taka landið undir aðra landnýtingu ef svo beri undir.

Í gildandi aðalskipulagi Dalabyggðar teljist skógrækt til landbúnaðar og sé það í samræmi við viðtekna venju og viðhorf í lögum og skipulagsframkvæmd. Í drögum að uppfærðri landsskipulagsstefnu sé enn meiri áhersla lögð á skógrækt sem mikilvæga loftslagsaðgerð. Skógrækt á lögbýlum og landbúnaðarlandi sé ekki deiliskipulagsskyld eða eins og fram komi á blaðsíðu 10 í ritinu „Skógrækt í skipulagsáætlunum sveitarfélaga“ sem Skógræktin og Skipulagsstofnun gáfu út: „Ekki er gert ráð fyrir að vinna þurfi deiliskipulag fyrir skógrækt á landbúnaðarsvæðum ef nægilega skýr grein er gerð fyrir henni í aðalskipulagi. Það getur þó átt við ef um er að ræða aðra skipulagsskylda mannvirkjagerð á viðkomandi skógræktarsvæði eða ef stefna aðalskipulags kveður á um það.“ Markmið skipulagslaga nr. 123/2010 séu skv. a-lið 1. gr. „að þróun byggðar og landnotkunar á landinu öllu verði í samræmi við skipulagsáætlanir þar sem efnahagslegar, félagslegar og menningarlegar þarfir landsmanna, heilbrigði þeirra og öryggi er haft að leiðarljósi.“

Nábýlisreglur setji eignaráðum yfir fasteign fyrst og fremst skorður af tilliti til þeirra fasteigna sem að henni liggja en rétthafar fasteigna sem fjær séu geti þó í vissum tilvikum borið nábýlisreglur fyrir sig ef ákvarðanir stjórnvalda og/eða nágranna geti talist hafa veruleg áhrif eða orsakað óþægindi. Ljóst sé að þó reglur nábýlisréttar veiti vernd fyrir meiri háttar óþægindum þá geti fasteignareigandi alltaf þurft að þola ákveðin óþægindi sem hann hefði mátt vænta miðað við ástand, aðstæður og staðsetningu. Ákvörðun um nýtingu lands á tilteknu svæði samkvæmt svæðis-, aðal- eða deiliskipulagi geti verið ráðandi um þær heimildir sem fylgi tilteknum fasteignum og haft mikil áhrif á nýtingarmöguleika þeirra. Þessu til stuðnings megi benda á að óheimilt sé að gefa út leyfi til framkvæmda sem ekki samræmist stefnu um nýtingu lands í skipulagi.

Stjórnvaldsákvarðanir geti annað hvort verið ívilnandi eða íþyngjandi. Ákvörðun sé ívilnandi þegar hún feli í sér niðurstöðu sem sé málsaðila hagstæð, t.d. þegar fallist sé á umsókn málsaðila en íþyngjandi ákvörðun skerði réttindi hans að öðru leyti. Íþyngjandi takmörkunum vegna skipulagsákvarðana sé engu að síður komið á með málefnalegum hætti sæki þær stoð í skipulagslög.

Ef leyfi fyrir framkvæmd fáist með fullnægjandi hætti, í þessu tilviki í samræmi við ákvæði gildandi aðalskipulags Dalabyggðar, þá þurfi truflanir sem af hljótist að vera nokkuð miklar til að nágranni geti haft áhrif á framgang framkvæmdarinnar. Í hnotskurn snúist umrædd stjórnsýslukæra um hvort þessi tilteknu tvö kæruatriði, þ.e. breyting á ásýnd lands og breyting á útsýni frá heimili kærenda geti talist líkleg til að valda þeim verulegum óþægindum eða skerði á einhvern hátt notagildi fasteigna þeirra. Nánar tiltekið geti annars vegar verið um að ræða skerðingar á áþreifanlegum verðmætum fasteignanna og hins vegar skerðingar á nýtingarmöguleikum þeirra. Í þessu tilviki sé fjarlægð frá íbúðarhúsi kærenda að framkvæmdasvæði allnokkur eða nærri hálfur kílómetri. Það sé því mat leyfishafa að það sé langsótt hvernig umrædd skógrækt eigi að hafa neikvæð áhrif á réttindi þeirra.

Leyfishafi telji ljóst að með útgáfu framkvæmdaleyfis hafi annars vegar engar takmarkanir verið gerðar á nýtingarmöguleikum jarðarinnar Magnússkóga 3 og hins vegar að engin haldbær rök séu lögð fram fyrir því að verðmæti landsins eða annarra fasteigna verði minna með tilliti til þeirra nýtingarmöguleika sem fyrir hafi verið á jörðinni og líklegra framtíðarmöguleika. Það sé því mat leyfishafa að vísa eigi kærunni frá úrskurðarnefndinni.

Vegna ákvörðunar sveitarstjórnar Dalabyggðar um mótvægisaðgerðir geti vel komið til greina við gróðursetningu að hafa lágvaxnari tegundir, s.s. víði eða birki næst landamerkjum til að milda ásýnd landsins. Eins gæti komið til greina að flýta gróðursetningu í landið þannig að svæðið sé allt að vaxa upp í sem næst einni vaxtarlotu eða að það sé háð framboði á plöntum.

 Viðbótarathugasemdir kærenda: Rétt sé að kærendur hafi lagt fram myndir í málinu til að sýna fram á útsýnisskerðingu en þeir hafi einnig frá upphafi kallað eftir frekari gögnum og þá sérstaklega gögnum sem sýni hvernig leyfishafi ætli að taka tillit til útsýnis frá Magnússkógum 3. Þau gögn sem kærendur hafi sett fram sýni það ekki. Tekið sé fram í skógræktarsamningi leyfishafa að tekið verði tillit til útsýnis frá Magnússkógum 3. Þegar um grenndarkynningu sé að ræða hljóti leyfishafi að þurfa að sýna hvernig hann ætli að framkvæma það, sérstaklega ef ósk berist um það við grenndarkynningu. Að öðrum kosti sé marklaust að setja slíka fullyrðingu fram í umsókn um framkvæmdaleyfi. Að stjórnvald Dalabyggðar skuli láta það út úr sér að fullnægjandi gögn séu komin í málinu en bóka svo bæði í umhverfis- og skipulagsnefnd og sveitarstjórn að frekari gagna sé þörf eftir að myndir hafi borist frá kærendum, sé alls ekki trúverðug niðurstaða.

 

Kærendur séu ekki sáttir við afgreiðslu sveitarstjórnar varðandi mótvægisaðgerðir þar sem leyfishafa sé gefið full heimild til að gera hvað sem er án þess að kærendur viti neitt um hvernig staðið verði að framkvæmd sem allir aðilar málsins telji að hafi áhrif á kærendur. Fari hins vegar svo að sveitarstjórn Dalabyggðar gefi út framkvæmdaleyfi vegna nytjaskógar á umræddu landi og bindi leyfið þessum skilyrðum þurfi það að samræmast skipulagsáætlun sveitarfélagsins, ella kunni leyfið að vera ógilt eða ógildanlegt.

Tekið sé undir með Dalabyggð að aðalatriðið sé að þeir sem fái grenndarkynningu senda geti áttað sig á þeirri framkvæmd sem um ræði. Kærendur geti ekki áttað sig á því hvernig taka eigi tillit til útsýnis frá Magnússkógum 3 og engin frekari gögn hafi fengist sem sýni hvernig framkvæmdaraðili hyggist taka tillit til þess. Telji Dalabyggð að ekkert hafi skort á í því efni sé nokkuð ljóst að þeir hafi ekki kynnt sér gögnin nægjanlega vel. Engan veginn sé ásættanlegt að leyfishafi komi því niður á blað að ætla að taka tillit til útsýnis frá Magnússkógum 3 en í öllum öðrum gögnum sem fylgi þessari kæru minnist hann ekki orði á það. Þvert á móti sé gert lítið úr athugasemdum kærenda m.a. með því að benda á „að allnokkur eða nærri hálfur kílómetri sé frá íbúðarhúsi kærenda að framkvæmdarsvæðinu“, en bendi ekki á þá staðreynd að um nánast flatlendi sé að ræða þannig að í þessu tilfelli skipti fjarlægð ekki máli. Eins bendi leyfishafi á að engin haldbær rök séu lögð fram fyrir því að verðmæti lands geti minnkað við skert útsýni og megi því spyrja hvers vegna hæsti og þéttasti hluti nytjaskógarins sé þá ekki staðsettur beint fyrir neðan mannvirki leyfishafa.

Kærendur muni ekki sýna fram á, í máli þessu hver verðmætarýrnun jarðarinnar verði í komandi framtíð enda um hlutlægt mat að ræða. En ljóst sé að útsýni vegi þungt í ákvörðun margra um hvar þau vilja búa. Að sama skapi hafi ekki verið sýnt fram á hver áhrif skógræktar séu á blaut svæði/mýrlendi hvað kolefnisbindingu varði. Kannski sé ávinningur skógræktar á blautari svæðum enginn. Samkvæmt flokkunarkefi Landmælinga Íslands sé umrætt nytjaskógarsvæði mýrlendi.

Eins og staðan sé núna í málinu viti kærendur ekki hvernig framkvæmd sem komi til með að hafa áhrif á útsýni þeirra og komandi kynslóða kunni að verða. Þótt umsókn leyfishafa segi að um nytjaskóg sé að ræða sé ekkert fast í hendi að skógurinn verði nokkurn tíma felldur. Mótvægisaðgerðir þurfi að snúast um útsýni og ásýnd frá Magnússkógum 3 og upplýsa þurfi um þær mótvægisaðgerðir þannig að kærendur og komandi kynslóðir sem muni erfa Magnússkóga 3 viti hvað framtíðin beri í skauti sér. Það sé dapurt að hugsa til þess að Skógrækt Vesturlands skuli ekki hafa meiri metnað í að skipuleggja skógræktarsvæði þar sem hæstu trén, þéttasti skógurinn og það nytjaskógur, sé sett á lægsta punkt jarðarinnar og það fyrir neðan nágrannajörðina. Dalabyggð sé að vinna að gerð nýs aðalskipulags 2020-2032 og í drögum þess segi að ekki skuli vera með þétta skógrækt við vötn, árbakka og sjó og að bannað verði að planta í mýrlendi. Stefnumótun stjórnvaldsins vegi ekkert í þessu máli. Þá sé dapurt að hugsa til þess að oddviti Dalabyggðar, sem jafnframt sé leyfishafi í máli þessu, ætli sér að vera á undan skipulagsvaldinu með því að keyra þetta framkvæmdaleyfi í gegn vitandi af drögum að nýju aðalskipulagi sem banni að planta í mýrlendi. Það sé algjörlega óásættanlegt að eftir grenndarkynningu sé enginn tilbúinn að vinna gögn sem sýni hvernig eigi að taka tillit til útsýnis frá Magnússkógum 3 eða hver raunveruleg áhrif framkvæmdarinnar verði.

Niðurstaða: Í máli þessu deilt um lögmæti grenndarkynningar og grenndaráhrif fyrirhugaðrar nytjaskógræktar á 64 ha svæði í landi Ásgarðs sem heimiluð er með hinni kærðu ákvörðun.

Samkvæmt 5. mgr. 13. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 getur sveitarstjórn veitt framkvæmdaleyfi að undangenginni grenndarkynningu þar sem framkvæmdir eru fyrirhugaðar og deiliskipulag liggur ekki fyrir, sé um að ræða framkvæmd sem er í samræmi við aðalskipulag, landnotkun, byggðamynstur og þéttleika byggðar. Umrætt svæði hefur ekki verið deiliskipulagt.

Samkvæmt Aðalskipulagi Dalabyggðar 2004-2016 er um landbúnaðarsvæði að ræða. Í aðalskipulaginu kemur fram í e-lið kafla 2.8.2 Markmið fyrir landbúnaðarsvæði, að stefnt sé að eflingu skógræktar á svæðinu til viðarframleiðslu, útvistar, skjóls og landbóta. Einnig að skógrækt öðlist viðurkenningu sem þýðingarmikil atvinnugrein. Í kjölfarið er tekið fram að hefðbundinn landbúnaður sé á undanhaldi í Dalabyggð en skógrækt sé alltaf að aukast. Þá segir svo „[s]kógrækt hefur áhrif á landslag. Með meiri skógrækt eykst hlutfall skógarlandslags og skörp skil geta myndast á jörðum skógræktar og lands utan skógræktar vegna hæðar, áferðar og litar skógarins. Lítið umfang fyrirhugaðrar skógræktar (5% láglendis) þýðir að útsýni að stærri landslagsþáttum, s.s. fjöllum, mun ekki spillast svo nokkru nemi. Hins vegar gæti útsýni spillst að smærri landslagsþáttum, t.d. útsýni að fossi frá vegi. Þar sem þannig háttar til þarf að taka á því í hönnun skógræktar og tryggja að skógur spilli ekki sýn að mikilvægum landslagsminjum. Í þessu tilliti skiptir staðsetning skógar í landslagi verulegu máli. Skógur í neðanverðri fjallshlíð spillir ekki útsýni og hefur tiltölulega jákvæð áhrif á ásýnd lands að mati margra. Skógrækt á flatlendi, sérstaklega nálægt vegum, getur hins vegar spillt útsýni. Það vill svo til að skógræktarskilyrði eru yfirleitt mun betri í brekkum en á flatlendi og eru þær því líklegri til að verða fyrir valinu sem skógræktarsvæði. Með skjólbeltarækt breytist landslag ræktunar og verður munurinn einkum sá að skurðir verða minna áberandi og tún verða afmörkuð með skjólbeltum í staðinn. […] Áhrif á aðra landnotkun er óveruleg enda skógræktarsvæði helst í landi sem hentar illa til annarrar landnotkunar: Helst ber þó að nefna skerðingu beitarlands. Getur haft áhrif á samgöngur vegna jöfnunar snjólaga þá ýmist jákvæð eða neikvæð áhrif sem og hamlað sýn manna.“ Í kafla 3.2.9 Opin svæði til sérstakra nota kemur fram að í flokki opinna svæða í sveitarfélaginu séu m.a. skógræktarsvæði. Í kafla 3.2.10 Landbúnaðarsvæði er einnig tekið fram að nýjar búgreinar svo sem nytjaskógrækt teljist til landbúnaðar í skilningi skipulagsins. Skógræktarsvæði séu því ekki skilgreind sérstaklega á skipulagsuppdrætti en stefnt sé að eflingu skógræktar á svæðinu til viðarframleiðslu, útvistar, skjóls og landbóta. Þá segir að meginlandnotkun á undirlendi Dalabyggðar sé landbúnaður, þar sem m.a. fari fram skógrækt. Því næst er fjallað sérstaklega um landgræðslu og skógrækt. Í þeim undirkafla kemur fram að skipulagsáætlanir geri ráð fyrir að skógrækt í tengslum við Vesturlandsskógarverkefnið verði að veruleika sem ný atvinnugrein á hefðbundnum landbúnaðarsvæðum. Skógræktar- og landgræðslusvæði séu ekki afmörkuð sérstaklega á skipulagsuppdrætti. Samkvæmt framansögðu er gert ráð fyrir að skógrækt geti ýmist farið fram á landbúnaðarsvæðum eða opnum svæðum og er hin fyrirhugaða framkvæmd því í samræmi við landnotkun Aðalskipulags Dalabyggðar 2004-2016.

Í skipulagsreglugerð nr. 90/2013 er kveðið á um stefnu um landnotkun í gr. 6.2. Í 1. mgr. segir að stefna um landnotkun skuli sýnd með einum landnotkunarflokki. Sé gert ráð fyrir landnotkun á sama reit sem fellur undir fleiri en einn flokk skal sá tiltekinn fyrir reitinn sem er ríkjandi en umfang annarrar landnotkunar tilgreind í skilmálum. Landbúnaðarsvæði annars vegar og skógræktar- og landgræðslusvæði hins vegar eru þar mismunandi landnotkunarflokkar, sbr. q- og r-liði 2. mgr. nefndrar greinar. Aðalskipulag Dalabyggðar er frá árinu 2009, en breytingar hafa verið gerðar á því síðar. Á þeim tíma var í gildi skipulagsreglugerð nr. 400/1998. Í þeirri reglugerð segir í gr. 4.12.1 að garðlönd og trjáræktarsvæði teljist til opinna svæða. Þá kemur fram í gr. 4.12.2 að í svæðis- og aðalskipulagi skuli gera grein fyrir landbúnaðarsvæðum, helstu einkennum svæðanna og þess búrekstrar sem þar sé stundaður og sé fyrirhugað að stunda. Gera skuli sérstaklega grein fyrir ræktuðum svæðum, uppgræðslusvæðum og skógræktarsvæðum innan landbúnaðarsvæða. Er framsetning landnotkunar í aðalskipulaginu í samræmi við skipulagsreglugerð nr. 400/1998 þar sem gert var ráð fyrir að skógræktarsvæði væru hluti landnotkunarflokkanna opin svæði og landbúnaðarsvæði. Var sveitarstjórn því heimilt að láta fara fram grenndarkynningu vegna framkvæmdarinnar.

Samkvæmt 2. mgr. 44. gr. skipulagslaga felst grenndarkynning í því að skipulagsnefnd kynnir fyrir nágrönnum sem taldir eru geta átt hagsmuna að gæta leyfisumsókn og gefur þeim kost á að tjá sig um hana innan tilskilins frests sem skal vera a.m.k. fjórar vikur. Að þeim fresti liðnum og þegar sveitarstjórn hefur afgreitt málið skal þeim sem tjáðu sig um það tilkynnt niðurstaða sveitarstjórnar. Nánar er fjallað um framkvæmd grenndarkynningar í skipulagsreglugerð nr. 90/2013. Í gr. 5.9.2. er efni 2. mgr. 44. gr. skipulagslaga áréttað en auk þess kemur þar fram að í bréfi til hagsmunaaðila skuli koma fram hvert sé meginefni grenndarkynningarinnar, rökstuðningur fyrir málsmeðferðinni, að athuga­semdir skuli vera skriflegar, hvert þeim skuli skila, fyrir hvaða tíma og hvar sé hægt að fá nánari upplýsingar. Með bréfinu skulu fylgja hönnunargögn, sbr. gr. 5.9.7., þegar um leyfisumsókn er að ræða.

Í máli þessu fengu kærendur tilkynningu um grenndarkynningu senda og var hún dags. 18. desember 2020. Í henni kom fram hvert meginefni grenndarkynningarinnar var, að athugasemdir skuli vera skriflegar, hvert þeim skuli skila, fyrir hvaða tíma og hvar væri hægt að fá nánari upplýsingar.

Líkt og áður segir er fjallað um hönnunargögn sem fylgja skulu grenndarkynningu á byggingar- eða framkvæmdaleyfisumsókn í gr. 5.9.7. í skipulagsreglugerð. Í greininni kemur fram að fylgja skuli afstöðumynd, hnitsett í mælikvarða 1:500 – 1:2.000 eða í öðrum læsilegum mælikvarða, sem sýni fyrirhugaða framkvæmd og afstöðu hennar gagnvart aðliggjandi byggð og að landi, þ.e. sýni mannvirki sem fyrir séu á svæðinu, hæðarlínur og annað í landslagi sem skipti máli fyrir útfærslu framkvæmdar. Gera þurfi grein fyrir landmótun, götumyndum og öðru sem nauðsynlegt sé til að hagsmunaaðilar geti tekið afstöðu til framkvæmdarinnar. Hönnunargögn þurfi ekki að vera fullunnin á þessu stigi. Með grenndarkynningunni fylgdi greinargerð frá Skógræktinni og uppdráttur af fyrirhugaðri framkvæmd, dags. 14. ágúst 2020. Uppdrátturinn er í mælikvarða 1:12.000 sem er í ósamræmi við þau viðmið sem sett eru fram í gr. 5.9.7. Á hinn bóginn er mælikvarðinn læsilegur og sýnir afstöðu fyrirhugaðrar framkvæmdar gagnvart aðliggjandi byggð og að landi. Hins vegar eru mannvirki illsjáanleg á uppdrættinum og engar hæðarlínur er að finna á honum. Þá eru engar frekari upplýsingar að finna á uppdrættinum aðrar en útlínur og upplýsingar um flatarmál hinna fyrirhuguðu skógræktarsvæða sem sýnd eru á loftmynd.

Í gr. 5.9.4. skipulagsreglugerðar er fjallað um afgreiðslu máls að lokinni grenndarkynningu. Í 1. mgr. nefndrar greinar segir að ef athugasemdir berist á kynningartíma skuli skipulagsnefnd gefa umsögn um athugasemdir til sveitarstjórnar sem síðan tekur endanlega afstöðu til málsins. Athugasemdir bárust á kynningartíma frá kærendum og sneru þær helst að útsýni vegna 64 ha nytjaskógar. Í kjölfarið tók umhverfis- og skipulagsnefnd athugasemdirnar til umræðu á fundi sínum 5. febrúar 2021. Nefndin tók þar fram að skipulagsgögn hefðu mátt vera ítarlegri, sérstaklega á því svæði sem kærendur hefðu gert mestar athugasemdir við og tekið var undir áhyggjur kærenda af útsýni á umræddu svæði. Nefndin lagði því til að veita framkvæmdaleyfi vegna skógræktarinnar nema á hinu umdeilda svæði, fresta afgreiðslu þess svæðis og óska ítarlegri gagna um það. Var sú afgreiðsla samþykkt í sveitarstjórn. Leyfishafi varð ekki við beiðni um að afhenda frekari gögn og erindið var tekið upp að nýju líkt og fram kemur í málsatvikalýsingu hér að framan. Að lokum var erindið samþykkt í sveitarstjórn 10. júní 2021.

Í 2. mgr. gr. 5.9.4. skipulagsreglugerðar er kveðið á um að sveitarstjórn skuli senda þeim aðilum sem athugasemdir hafi gert umsögn sína um þær ásamt niðurstöðu. Ef efnislegar breytingar hafi verið gerðar á kynntum gögnum við lokaafgreiðslu skuli sveitarstjórn senda hagsmunaaðilum niðurstöðu sína óháð því hvort athugasemdir hafi borist á kynningartímanum. Kærendur í máli þessu virðast ekki hafa fengið framangreindar upplýsingar sendar.

Samkvæmt framansögðu voru annmarkar á málmeðferð Dalabyggðar við meðferð málsins. Rökstuðningur fyrir grenndarkynningu fylgdi ekki kynningunni, sbr. gr. 5.9.2. í skipulagsreglugerð og nokkuð skorti á að þau hönnunargögn sem fylgdu með grenndarkynningu væru í samræmi við gr. 5.9.7. Sér í lagi skorti þar á að kærendur gætu áttað sig á hvernig fyrirhugaður nytjaskógur myndi skyggja á útsýni þeirra, t.a.m. út frá hæðarlínum. Þá virðast kærendur ekki hafa fengið upplýsingar um endanlega niðurstöðu sveitarstjórnar í samræmi við 2. mgr. gr. 5.9.4. Ekki verður hjá því litið að kærendur hafa frá upphafi bent á að gögn sem fylgt hafi grenndarkynningu og hönnun skógarins séu á engan hátt fullnægjandi, hvorki fyrir kærendur né sveitarstjórn svo taka mætti afstöðu til málsins. Var því rík ástæða fyrir Dalabyggð að ganga úr skugga um að gögnin væru í reynd fullnægjandi. Var enda niðurstaða umhverfis- og skipulagsnefndar á fundi 5. febrúar 2021 sú að gögnin væru ekki fullnægjandi og var niðurstaðan samþykkt í sveitarstjórn. Sérstaklega var bent á að gögn væru ófullnægjandi um útsýnisskerðingu á hinu umdeilda 64 ha svæði sem liggur suðvestan við landareign kærenda. Verða kærendur ekki látnir bera hallann af því að leyfishafi hafi ekki orðið við beiðni um að afhenda og/eða láta vinna ítarlegri gögn um svo veigamikinn þátt leyfisumsóknar sinnar og að sveitarstjórn hafi ekki gengið frekar eftir þeim gögnum í samræmi við rannsóknarskyldu sína, sbr. 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Þá verður að telja að skilyrði sveitarstjórnar Dalabyggðar um að „framkvæmdaraðili hugi að mótvægisaðgerðum sem miði að því að útsýni skerðist sem minnst“ sé svo óljóst og almennt að það veiti hvorki kærendum né leyfishafa nokkrar leiðbeiningar um framhald fyrirhugaðra framkvæmda við nytjaskógrækt, sér í lagi þegar litið er til þess að ekki eru til nein gögn sem sýna fram á hvernig útsýni muni skerðast.

Verður með vísan til alls þess sem að framan er rakið að telja þá ágalla vera á málsmeðferð hinnar kærðu ákvörðunar að fella beri hana úr gildi.

 Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi ákvörðun sveitarstjórnar Dalabyggðar frá 10. júní 2021 um að samþykkja framkvæmdaleyfi fyrir nytjaskógrækt á 64 ha svæði í landi Ásgarðs.

jan 24
Love0

144/2021 Flekkudalsvegur

Með

Árið 2022, fimmtudaginn 20. janúar, fundaði úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála í gegnum fjarfundabúnað. Þátt tóku Ómar Stefánsson varaformaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingar­verkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 144/2021, kæra á ákvörðun skipulags- og byggingarnefndar Kjósarhrepps frá 26. ágúst 2021 um að samþykkja byggingaráform fyrir byggingu frístundahúss á lóðinni Flekkudalsvegi 21A.

 Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 13. september 2021, er barst nefndinni sama dag, kærir eigandi Flekkudals 1, þá ákvörðun skipulags- og byggingarnefndar Kjósarhrepps frá 26. ágúst 2021 að samþykkja byggingar­áform fyrir byggingu frístundahúss á lóðinni Flekkudalsvegi 21A. Verður að skilja málskot kæranda svo að þess sé krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Kjósarhreppi 12. október 2021.

Málavextir: Á fundi skipulags- og byggingarnefndar Kjósarhrepps 27. júní 2019 var tekin fyrir umsókn eiganda lóðar Flekkudalsvegar 21A um byggingarleyfi fyrir byggingu 36,1 m2 frístundahúss. Var umsóknin samþykkt með fyrirvara um grenndarkynningu án athugasemda. Á fundi nefndarinnar 29. ágúst s.á. var umsóknin tekin fyrir að nýju og bókað að athugasemdir hefðu borist á grenndarkynningartíma. Taldi nefndin framkomnar athugasemdir ekki veita ástæðu til synjunar og samþykkti því byggingaráformin með þeim kvöðum að skýra yrði lóðarmörk við lóðina Sand í samráði við landeigendur.

Með umsókn 3. maí 2021 sótti eigandi lóðarinnar að Flekkudalsvegi 21A að nýju um leyfi til að byggja 70 m2 frístundahús á lóðinni. Með bréfi skipulags- og byggingarfulltrúa Kjósar­hrepps, dags. 2. júní s.á., var umsóknin grenndarkynnt fyrir eigendum Eyja 1, Flekkudalsvegi 20A og Flekkudal 1. Athugasemdir bárust á kynningartíma frá kæranda. Á fundi skipulags- og byggingarnefndar 1. júlí 2021 var umsóknin tekin fyrir og bókað að nefndin óski eftir um­sögnum frá opinberum aðilum, s.s. heilbrigðiseftirliti, Vegagerðinni, Náttúrufræðistofnun Íslands og Umhverfisstofnun. Hinn 13. júlí 2021 óskað skipulags- og byggingarfulltrúi eftir umsögnum nefndra stofnana auk Minjastofnunar. Á fundi skipulags- og byggingarnefndar 26. ágúst 2021 var fært til bókar að nefndin hafi farið yfir framkomnar athugasemdir og umsagnir og gæfu þær ekki tilefni til synjunar og voru byggingaráformin því samþykkt.

Málsrök kæranda: Kærandi telur hina kærða ákvörðun ekki standast lög. Byggingarreitur sé staðsettur innan við 50 m frá vatni og vatnasvæði Meðalfellsvatns, sbr. gr. 5.3.2.14. í skipulags­reglugerð nr. 90/2013. Undanþágu frá ráðherra þurfi svo að bygging gæti risið svo nálægt vatni og vatnasvæði, sbr. 12. mgr. 45. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Fáist undanþága frá ráðherra sé farið fram á að lóðin verði deiliskipulögð áður en byggingarleyfi verði veitt. Mengunarhætta geti stafað frá rotþró tengdri fyrirhugaðri byggingu þar sem reglulega myndi flæði yfir lóðina. Um mengunarhættu sé vísað til gr. 5.3.2.18. í skipulagsreglugerð. Með tilliti til nálægðar við Meðalfellsvatn og mögulegra áhrifa á lífríki vatnsins ætti að fara fram mat á umhverfisáhrifum. Lóðamörk séu dregin alveg upp að þjóðvegi en slíkt standist ekki skipulagslög nr. 123/2010. Þá geti skapast eldhætta fyrir nærliggjandi byggingar komi upp eldur í fyrirhugaðri byggingu. Að lokum sé því veitt athygli að upphaflegt samþykki skipulags- og byggingarnefndar hafi lotið að 34 m2 húsi en nú sé það orðið að 70 m2 húsi.

Málsrök Kjósarhrepps: Af hálfu sveitarfélagsins er bent á að fyrirhuguð bygging sé í sam­ræmi við byggingar á nærliggjandi lóðum og ekki nær vatni en þær byggingar. Byggingin verði staðsett meira en 50 m frá fjöruborði Meðalfellsvatns en til að gæta jafnræðis hafi þó verið hefð fyrir því að á óbyggðum lóðum sé ekki byggt nær vatni en byggingar á næstu nágrannalóðum. Fyrirhuguð framkvæmd samræmist aðalskipulagi en deiliskipulag sé ekki fyrir hendi. Í sam­ræmi við skipulagslög nr. 123/2010 hafi byggingarleyfisumsóknin verið grenndarkynnt. Þá hafi verið leitað umsagna Umhverfisstofnunar, Minjastofnunar, Heilbrigðiseftirliti Kjósarsvæðis, Náttúrufræðistofnunar Íslands og Vegagerðinni, en ekkert í umsögnunum hafi gefið tilefni til að synja umsókninni. Búið verði svo um framkvæmdina að ekki verði mengun enda verði farið að tilmælum Heilbrigðiseftirlits Kjósarsvæðis.

 Málsrök eiganda Flekkudalsvegar 21A: Vísað er til þess að byggingaráform hafi verið samþykkt með því skilyrði að haft yrði samráð og leitað leiðbeiningar heilbrigðiseftirlits um frágang fráveitu. Vegna nálægðar við Flekkudalsveg 20A sé gert ráð fyrir að settur verði eldvarnarveggur á þeirri hlið fyrirhugaðrar byggingu sem snúi að bústað á lóð Flekkudalsvegar 20A. Bent sé að 37 m2 húsið hafi ekki breyst í 70 m2 heldur hafi verið lögð inn ný umsókn.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um lögmæti þeirrar ákvörðunar skipulags- og byggingar­nefndar Kjósarhrepps að samþykkja byggingaráform fyrir frístundahús á lóðinni Flekkudals­vegi 21A. Útgáfa byggingarleyfis af hálfu byggingarfulltrúa er háð samþykki nefndarinnar, sbr. 2. gr. samþykktar nr. 429/2013 um afgreiðslur skipulags- og byggingarnefndar Kjósarhrepps, en samþykktin er sett með stoð í 7. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki. Því verður litið svo á að fyrir liggi lokaákvörðun í málinu sem borin verður undir úrskurðarnefndina.

Lóðin Flekkudalsvegur 21A er á svæði sem ekki hefur verið deiliskipulagt. Í slíkum tilvikum er heimilt skv. 1. mgr. 44. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 að samþykkja umsókn um byggingar­leyfi ef framkvæmd er í samræmi við landnotkun aðalskipulags, byggðamynstur og þéttleika byggðar og skal skipulagsnefnd þá láta fara fram grenndarkynningu. Í gildandi Aðalskipulagi Kjósarhrepps 2017-2029 er lóðin á skilgreindu svæði fyrir landbúnað en samkvæmt skilmálum skipulagsins er heimilt að reisa stök mannvirki, t.d. íbúðar- og frístundahús, á slíkum svæðum. Þá eru skipulagðar frístundabyggðir í grennd við lóðina með sambærilegum byggingum. Eru því skilyrði 1. mgr. 44. gr. um samræmi við landnotkun aðalskipulags, byggðamynstur og þéttleika byggðar uppfyllt í málinu. Hins vegar var sá ágalli á málsmeðferð byggingarleyfis­umsóknarinnar að umsóknin var grenndarkynnt án aðkomu skipulags- og byggingarnefndar líkt og nefnd 1. mgr. 44. gr. skipulagslaga kveður á um. Með hliðsjón af því að skipulags- og byggingarnefnd tók umsóknina til umfjöllunar að lokinni grenndarkynningu verður sá ágalli þó ekki talinn geta valdið ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar og þar að auki hafði nefndin samþykkt grenndarkynningu sambærilegrar umsóknar á sömu lóð á árinu 2019.

Hin samþykktu byggingaráform gera ráð fyrir byggingu mannvirkis í grennd við bakka Meðalfellsvatns. Hefur kærandi vísað til þess að reglulega flæði yfir bakka vatnsins á lóðina auk þess sem fyrirhuguð bygging verði of nálægt vatninu. Samkvæmt 3. mgr. gr. 5.3.2.18. í skipulagsreglugerð nr. 90/2013 er óheimilt að byggja á þekktum flóðasvæðum við ár, vötn og sjó. Í 1. mgr. sama reglugerðarákvæðis er kveðið á um að gera skuli grein fyrir þekktum flóða­svæðum í aðalskipulagi. Umrætt svæði hefur ekki verið skilgreint sem flóðasvæði í aðal­skipulagi og eru byggingaráformin því ekki í andstöðu við gr. 5.3.2.18. Þá verður ekki fallist á með kæranda að fyrirhugað mannvirki uppfylli ekki gr. gr. 5.3.2.14. í skipulagreglugerð um að ekki sé heimilt að reisa mannvirki nær vötnum, ám eða sjó en 50 m utan þétt­býlis, en rétt yfir 50 m verða frá mannvirkinu að Meðalfellsvatni.

Samkvæmt aðalskipulagi Kjósarhrepps er Meðalfellsvatn á hverfisverndarsvæði HV5. Í skil­málum aðalskipulagsins um hverfisvernd vegna náttúruverndar segir að þar sem um sé að ræða vötn eða tjarnir taki verndarsvæðið til þeirra svæða og að lágmarki til 50 m beltis á bökkum þeirra. Halda skuli byggingarframkvæmdum í lágmarki og þess gætt að þær leiði til eins lítillar röskunar og kostur sé. Um hverfisverndarsvæði HV5 segir enn fremur að huga þurfi sérstaklega að frárennslisþáttum, m.a. frá heitum pottum og hreinsivirkjum í samráði við Heilbrigðiseftirlit Kjósarsvæðis. Með hliðsjón af stærð fyrirhugaðs frístundahúss og að álits heilbrigðiseftirlitsins var leitað þykja áformin ekki ganga gegn skilmálum hverfisverndar í aðal­skipulagi Kjósarhrepps. Er þá einnig horft til þess að önnur sambærileg frístundahús hafa verið reist í svipaðri og minni fjarlægð frá Meðalfellsvatni.

Kærandi gerir einnig athugasemd við brunavarnir fyrirhugaðs frístundahúss og bendir á að lítið bil sé á milli þess húss og hússins á lóð Flekkudalsvegar 20A. Meira en 8 m verða á milli húsanna og verður fjarlægðin því ekki minni en þær lágmarksfjarlægðir sem gert er ráð fyrir í gr. 9.7.5. í byggingarreglugerð nr. 112/2012. Þá hefur eigandi Flekkudalsvegar 21A upplýst um að eld­varnarveggur verði settur upp á þeirri hlið fyrirhugaðs húss sem snýr að Flekkudalsvegi 20A.

Að öllu framangreindu virtu liggja ekki fyrir þeir form- eða efniságallar á hinni kærðu ákvörðun sem raskað geta gildi hennar og verður kröfu þar um því hafnað.

 Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um ógildingu ákvörðunar skipulags- og byggingarnefndar Kjósar­hrepps frá 26. ágúst 2021 um að samþykkja byggingaráform fyrir byggingu frístundahúss á lóðinni Flekkudalsvegi 21A.

júl 26
Love0

95/2021 Hleinar

Með

Árið 2021, mánudaginn 19. júlí, tók Nanna Magnadóttir, formaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, með heimild í 3. mgr. 3. gr. laga nr. 130/2011 fyrir.

Mál nr. 95/2021, kæra á afgreiðslu heimastjórnar Fljótsdalshéraðs á fundi 21. júní 2021 um að grenndarkynna byggingaráform í landi Hleina 1.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 24. júní 2021, er barst nefndinni sama dag, kæra eigendur, Hleinum, Múlaþingi, þá afgreiðslu heimastjórnar Fljótsdalshéraðs frá 21. júní 2021 að grenndarkynna byggingaráform þeirra. Er þess krafist að afgreiðslan verði felld úr gildi og byggingarleyfi verði veitt.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Múlaþingi 9. júlí 2021.

Málsatvik og rök: Kærendur, eigendur jarðarinnar Hleinar 1, sóttu um byggingarleyfi fyrir 95 m2 skemmu hinn 12. maí 2021. Umhverfis- og framkvæmdaráð Múlaþings leitaði umsagna  Heilbrigðiseftirlits Austurlands, Brunavarna á Austurlandi, Minjastofnunar Íslands, og HEF veitna 19 s.m. og bárust umsagnir  frá Brunavörnum 21. s.m. og Minjastofnun 22. júní s.á. Brunavarnir gerðu engar athugasemdir en Minjastofnun gerði athugasemdir við að framkvæmdir hefðu hafist áður en álit stofnunarinnar lægi fyrir. Á fundi heima­stjórnar Fljótsdalshéraðs 21. júní s.á. var samþykkt tillaga umhverfis- og framkvæmda­ráðs Múlaþings frá 16. s.m. um að grenndar­kynna áformin í samræmi við 1. mgr. 44. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Erindið var grenndarkynnt 22. júní s.m. og var veittur frestur til að koma að athugasemdum til 23. júlí 2021.

Af hálfu kærenda er vísað til þess að umrædd skemma sé innan byggingarreits sem samþykktur hafi verið árið 2017 þegar byggingarleyfi fyrir íbúðarhúsi hafi verið gefið út án þess að fram færi grenndarkynning eða deiliskipulag væri gert. Byggingaráform hafi því legið fyrir frá þeim tíma og tilvísanir umhverfis- og framkvæmdaráðs eigi ekki við. Þá séu Hleinar 1 lögbýli sem teljist vera landbúnaðarland samkvæmt Aðalskipulagi Fljótsdalshéraðs 2008-2028, en samkvæmt aðalskipulaginu sé heimilt að reisa mannvirki sem tengist landbúnaðarnotkun án þess að gert sé sérstakt deiliskipulag. Hönnun skemmunnar sé aukinheldur með þeim hætti að hún falli vel inn í landslagið og að íbúðarhúsinu sem þegar sé á jörðinni. Þá sé skemman ekki í sjónlínu við neinn þeirra nágranna sem grenndarkynnt var fyrir.

Af hálfu Múlaþings kemur fram að sveitarfélagið telji umrædd byggingaráform falla að skilmálum Aðalskipulags Fljótsdalshéraðs 2008-2028 og að þar sem ekki sé í gildi deiliskipulag fyrir svæðið hafi umsókn um byggingaráform verið vísað til umhverfis- og framkvæmdaráðs Múlaþings til ákvörðunar um grenndarkynningu í samræmi við 1. mgr. 44. gr. skipulagslaga.

Niðurstaða: Samkvæmt 1. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála er það hlutverk nefndarinnar að úrskurða í kærumálum vegna stjórnvaldsákvarðana og í ágreiningsmálum vegna annarra úrlausnaratriða á sviði umhverfis- og auðlindamála eftir því sem mælt er fyrir um í lögum á því sviði. Í samræmi við þetta tekur úrskurðarnefndin lögmæti kærðrar ákvörðunar til endurskoðunar en tekur ekki nýja ákvörðun í málinu eða leggur fyrir stjórnvöld að taka tiltekna ákvörðun. Einskorðast lögmætisathugun úrskurðarnefndarinnar því við hina kærðu afgreiðslu heimastjórnar Fljótsdalshéraðs, en það fellur utan valdheimilda nefndarinnar að veita kærendum byggingarleyfi.

Með hinni kærðu afgreiðslu heimastjórnar Fljótsdalshéraðs var staðfest afgreiðsla umhverfis- og framkvæmda­ráðs Múlaþings þess efnis að grenndarkynning á byggingarleyfisumsókn kærenda skyldi fara fram. Ákvörðun um grenndarkynningu er liður í málsmeðferð byggingarleyfisumsóknar, en endanleg afgreiðsla slíkrar umsóknar og útgáfa byggingarleyfis er í höndum byggingarfulltrúa samkvæmt skýrum ákvæðum laga nr. 160/2010 um mannvirki, sbr. 11. gr., 13. gr. og 2. mgr. 9. gr. laganna. Gögn málsins bera með sér að grenndarkynningu er ekki lokið og er því ljóst að ekki liggur fyrir ákvörðun sem bindur enda á mál, en samkvæmt 2. mgr. 26. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 verða ákvarðanir sem ekki binda enda á mál ekki kærðar til æðra stjórnvalds. Þar sem ekki liggur fyrir kæranleg ákvörðun í kærumáli þessu verður því af þeim sökum vísað frá úrskurðarnefndinni.

Veiti byggingarfulltrúi ekki leyfi fyrir umræddri framkvæmd er sú ákvörðun eftir atvikum kæranleg til úrskurðarnefndarinnar og sætir þá málsmeðferð við ákvörðunartökuna í heild sinni lögmætisathugun nefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

júl 06
Love0

26/2021 Minna-Hof

Með

Árið 2021, miðvikudaginn 30. júní, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mættir voru Ómar Stefánsson varaformaður og Þorsteinn Þorsteinsson byggingar­verkfræðingur. Ásgeir Magnússon dómstjóri tók þátt í gegnum fjarfundabúnað.

Fyrir var tekið mál nr. 26/2021, kæra á ákvörðun sveitarstjórnar Rangárþings ytra frá 10. desember 2020 um að samþykkja deiliskipulag fyrir spildu úr landi Minna-Hofs.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með ódagsettu bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, er barst nefndinni 5. mars 2021, kæra eigendur jarðanna Árgilsstaða 2, Vallarhjáleigu og Bakkavallar þá ákvörðun sveitarstjórnar Rangárþings ytra frá 10. desember 2020 að samþykkja deiliskipulag fyrir spildu úr landi Minna-Hofs. Er þess krafist að ákvörðunin, ásamt samhliða breytingum á Aðalskipulagi Rangárþings ytra 2016-2028, verði felld úr gildi. Til vara er þess krafist að sá hluti deiliskipulagsins sem lýtur að öllum lóðum við Lækjarstíg, sem sé á svonefndu dúasvæði Eystri-Rangár og Stokkalækjar, verði felldur úr gildi. Jafnframt var þess krafist að framkvæmdir að Minna-Hofi yrðu stöðvaðar. Var af hálfu úrskurðarnefndarinnar litið svo á að í þeirri kröfu fælist krafa um frestun réttaráhrifa og með bráðabirgðaúrskurði uppkveðnum 30. mars 2021 var þeirri kröfu hafnað.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Rangárþingi ytra 17. mars 2021.

Málavextir: Á árinu 2019 samþykkti sveitarstjórn Rangárþings ytra að auglýsa tillögu að deiliskipulagi fyrir spildu úr landi Minna-Hofs, en í tillögunni fólst m.a. að skipuleggja 41 lóð fyrir íbúðir. Að virtum athugasemdum og ábendingum ákvað skipulagsnefnd- og umferðarnefnd sveitarfélagisns á fundi sínum 10. febrúar 2020 að gera þyrfti breytingu á landnotkun svæðisins. Að undangenginni auglýsingu skv. 36. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 samþykkti sveitarstjórn sveitarfélagsins á fundi sínum 10. desember 2020 tillögu um breytingu á Aðalskipulagi Rangárþings ytra 2016-2028, sem fólst í því að breyta landnotkun á hluta jarðarinnar Minna-Hofs úr landbúnaðarsvæði í svæði fyrir íbúðarbyggð, merkt ÍB-30. Tók breytingin gildi með birtingu í B-deild Stjórnartíðinda 21. janúar 2021. Samhliða aðalskipulagsbreytingunni var unnið að gerð deiliskipulags fyrir svæðið en í deiliskipulagstillögunni fólst sem fyrr m.a. að skipuleggja 41 lóð fyrir íbúðir. Á fundi skipulags- og umferðarnefndar 24. ágúst 2020 var samþykkt að auglýsa tillöguna skv. 41. gr. skipulagslaga og var það gert 2. september 2020 með fresti til að skila inn athugasemdum til 15. október s.á. Á fundi skipulags- og umferðarnefndar 9. nóvember s.á. var bókað um framkomnar athugasemdir, en nefndin taldi ekki þörf á að bregðast við þeim. Staðfesti sveitarstjórn þá bókun á fundi sínum 12. s.m. Tillagan var svo endanlega samþykkt á fundi skipulags- og umferðarnefndar 7. desember s.á. og staðfesti sveitarstjórn þá afgreiðslu á fundi sínum 10. s.m. Auglýsing um samþykkt deiliskipulagsins var birt í B-deild Stjórnartíðinda 5. febrúar 2021.

Málsrök kærenda: Kærendur vísa til þess að þeir hafi lögvarinna hagsmuni að gæta sem eigendur aðliggjandi jarða við Eystri-Rangá, en um sé að ræða jarðirnar Árgilsstaði 2, Vallar­hjáleigu og Bakkavöll. Landa- og sveitarfélagamörk séu um Eystri-Rangá miðja. Vallarhjáleiga og Bakkavöllur eigi land að hinu deiliskipulagða svæði úr landi Minna-Hofs. Í Aðalskipulagi Rangárþings eystra 2012-2024 sé land Árgilsstaða og Vallarhjáleigu skilgreint sem vatns­verndarsvæði og Vallarnes í landi Vallarhjáleigu og Bakkavallar sé hverfisverndarsvæði (Hv-303), líkt og Eystri-Rangá frá upptökum að Hólsá (Hv-340). Landið hafi fram að þessu haft yfirbragð landbúnaðarsvæðis og mikilvægustu nytjar þess séu laxveiði, útivist, búfjárbeit, skógrækt og tún til heyskapar. Byggð hafi hingað til takmarkast við bóndabæi og stöku sumarbústaði. Ljóst sé að fyrirhuguð íbúðarbyggð muni spilla nærútsýni og náttúruupplifun við Eystri-Rangá frá Hofsbæjum og Vallarkrók upp að Tungufossi og brjóta í bága við hverfisvernd Eystri-Rangár og dúasvæði hennar. Kærendur telji bæði óvarlegt og gróft brot á grenndarrétti að skipuleggja íbúðahúsalóðir á bökkum Eystri-Rangár og út í miðja á að mörkum sveitar­félagsins og landa kærenda. Hafa verði í huga að um langt skeið hafi Eystri-Rangá verið ein besta laxveiðiá landsins. Auk þess séu lóðirnar næst ánni og kaldavermslum á þekktu flóða­svæði. Af framangreindu leiði að fyrirhugaðar framkvæmdir séu til þess fallnar að rýra upplifun og verðmæti eigna kærenda. Þá sé hætta á því að veiðimenn, sem sækist í að veiða í ósnortinni náttúru og friði, hætti komum sínum í ána. Sé því ljóst að kærendur eigi verulega hagsmuni í málinu.

Ekki verði séð að hið kærða deiliskipulag samræmist stefnumörkun í Aðalskipulagi Rangárþings ytra 2016-2028 heldur þvert á móti stangist það á við markmið þess í flestum veigamiklum atriðum, s.s. um sjálfbærni, hagkvæma þróun byggðar og að íbúðarbyggð verði á samfelldum svæðum í grennd við núverandi veitur og vegi. Deiliskipulagið gangi í berhögg við áherslur aðalskipulagsins um að fyrirhuguð uppbygging miði að því að halda í dreifbýlis­yfirbragð í sveitarfélaginu, að hvorki sé lokað almennum gönguleiðum né aðgengi takmarkað að áhugaverðum stöðum eða svæðum og að tekið sé tillit til verndarsvæða. Fyrirhugaðar framkvæmdir séu fallnar til þess að raska öryggi og vatnsvernd á svæðinu, sérstaklega m.t.t. þess að enginn einn beri ábyrgð á rotþró heldur sé hverjum og einum falið að sjá um hana, en það geti auðveldlega brugðist. Þá sé í þessu sambandi rétt að vekja sérstaka athygli á skilmálum fyrir lóð undir vatnsból sem þjóna eigi hverfinu. Þar segi m.a. að innan lóðarinnar sé öll starfsemi óheimil, þ.m.t. notkun og geymsla á hættulegum efnum, s.s. olíu, bensíni, eiturefni, salti o.fl. þess háttar. Af því verði ekki annað ráðið en að notkun og geymsla á hættulegum efnum sé heimil á lóðum á bökkum Eystri-Rangár og Stokkalækjar.

Ekki verði séð af umfjöllun í greinargerð með hinu kærða deiliskipulagi að frárennslismál séu leyst með ábyrgum hætti og byggingaraðilum gert að ganga frá rotþróm utan lóðar, hvort sem er sér eða sameiginlega með næstu nágrönnum. Þá sé heimild fyrir allt að 600 m2 byggingum og allt að sex húsum á hverri lóð, auk þess sem opnað sé á gisti- og veitingarekstur. Fyrirliggjandi framkvæmdir séu mun umfangsmeiri en gera megi ráð fyrir til sveita þar sem stundaður sé landbúnaður og útivist. Umrætt íbúðarhverfi sé algjörlega á skjön við nýtingu aðliggjandi svæða í dag. Ekki hafi verið haft samband við þá jarðareigendur sem hafi stórvægilegra grenndarhagsmuna að gæta og þeim kynnt fyrirhugað skipulag. Einnig sé athygli vakin á að framkvæmdir við vega- og lóðagerð hafi verið hafnar áður en skipulagið hafi fyrst verið lagt fram.

Í 33. gr. laga nr. 61/2006 um lax- og silungsveiði sé fjallað um heimild til mannvirkjagerðar í og við veiðivatn. Þar segi í 1. mgr. að sérhver framkvæmd í eða við veiðivatn, allt að 100 m frá bakka, sem áhrif geti haft á fiskigengd þess, afkomu fiskistofna, aðstæður til veiði eða lífríki vatns að öðru leyti, sé háð leyfi Fiskistofu. Þá segi í 2. mgr. að umsögn sérfræðings á sviði veiðimála um hugsanleg áhrif framkvæmdar á lífríki veiðivatns og álit viðkomandi veiðifélags skuli fylgja. Loks segi í 3. mgr. 33. gr. að ef sérstök ástæða þyki til geti Fiskistofa krafist þess að framkvæmdaraðili geri líffræðilega úttekt á veiðivatni áður en leyfið sé veitt. Í fyrirliggjandi máli liggi engar upplýsingar fyrir um að framangreindra umsagna hafi verið aflað. Þá komi skýrlega fram á teikningum fyrirhugaðra framkvæmda að lóðamörk nái út í miðja á, þ.e. alveg að landamörkum kærenda. Fyrirhuguð mannvirki séu ekki nema u.þ.b. 50 m frá bakka Eystri-Rangár. Málsmeðferðin hafi því ekki verið í samræmi við lög nr. 61/2006.

Málsrök Rangárþings ytra: Af hálfu sveitarfélaginu er bent á að sú breyting hafi verið gerð á Aðalskipulagi Rangárþings ytra 2016-2018 að hinu umrædda svæði hafi verið breytt úr landbúnaðarsvæði í íbúðarbyggð með 41 lóð fyrir íbúðir. Lóðir kærenda séu staðsettar í öðru sveitarfélagi en á milli sveitarfélaganna renni Eystri-Rangá. Kærendur hafi ekki lögvarinna hagsmuna að gæta í þessu máli, sbr. niðurstöðu úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála í máli nr. 124 og 128/2019, þar sem íbúar í Breiðholti voru ekki taldir hafa lögvarða grenndarhagsmuni vegna áforma um byggingu gróðurhvelfingar í Elliðaárdal.

Athugasemdir landeiganda Minna-Hofs: Af hálfu landeiganda er kröfu kærenda og sjónar­miðum alfarið hafnað. Ljóst sé að kröfugerð þeirra hafi ekki lagastoð.

Viðbótarathugasemdir kærenda: Kærendur benda á að með hinu kærða deiliskipulagi hafi verið samþykkt fordæmalaus breyting á landnotkun á viðkvæmu náttúrusvæði. Verið sé að heimila gríðarlega atvinnustarfsemi á svæðinu en heimilt verði að reka gistiþjónustu í flokki II í tveimur húsum á hverri lóð. Samtals verði því heimilt að starfrækja atvinnustarfsemi í 82 húsum á svæðinu. Slíkt yrði aldrei heimilað í íbúðarbyggð og því samræmist skipulagið ekki lögum að þessu leyti. Tilvísun sveitarfélagsins til máls nr. 124 og 128/2019 eigi vitaskuld ekki við enda ólíku saman að jafna, þ.e. annars vegar þéttbýli og hins vegar dreifbýli. Flóðahætta sé á lóðum nálægt Eystri-Rangá, en áin hafi breytt farvegi sínum talsvert á undanförnum árum. Landamerki milli Minna-Hofs og Vallarhjáleigu/Bakkavallar séu um Eystri-Rangá og því óglögg þar sem áin breyti um farveg. Lóðum sé úthlutað út í miðja á samkvæmt uppdrætti og því hugsanlega yfir á eignarland kærenda. Fram komi í svari skipulags- og byggingarfulltrúa Rangárþings ytra að hvorki hafi verið gefið út framkvæmdaleyfi né byggingarleyfi. Því sé farið fram á að úrskurðarnefndin endurskoði ákvörðun um að hafna stöðvun framkvæmda enda byggi hún á röngum eða misvísandi upplýsingum frá sveitarfélaginu. Þá sé bent á að ekkert samráð hafi verið milli skipulagsyfirvalda Rangárþings ytra og Rangárþings eystra varðandi breytingu á aðalskipulagi Rangárþings ytra og við gerð hins kærða deiliskipulags.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um þá ákvörðun sveitarstjórnar Rangárþings ytra að samþykkja deiliskipulag fyrir spildu úr landi Minna-Hofs. Nær deiliskipulagið til 42 lóða, þ.e. 41 lóð fyrir íbúðir og ein lóð fyrir vatnsbrunn. Liggur deiliskipulagssvæðið að mörkum sveitarfélagsins Rangárþings eystra, þar sem þau liggja um miðja Eystri-Rangá.

Samkvæmt 3. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála er það skilyrði kæruaðildar að málum fyrir nefndinni að kærandi eigi lögvarða hagsmuni tengda hinni kærðu ákvörðun. Verður að skýra þetta ákvæði í samræmi við almennar reglur stjórnsýslu­réttarins um aðild að kærumálum þar sem áskilið er að kærandi eigi einstaklingsbundinna hagsmuna að gæta af úrlausn máls umfram aðra og jafnframt að þeir hagsmunir séu verulegir. Kærendur í máli þessu eru eigendur þriggja jarða sem liggja að Eystri-Rangá. Mörk jarðanna Vallarhjáleigu og Bakkavallar liggja að hinu deiliskipulagða svæði og verður af þeim sökum að játa eigendum þeirra kæruaðild í máli þessu. Jörðin Árgilsstaðir 2 liggur ekki að deili­skipulagssvæðinu en mörk hennar eru þó í Eystri-Rangá, í rúmlega 700 m fjarlægð frá hinu deiliskipulagða svæði. Telja verður með hliðsjón af því skipulagi sem um er deilt og staðháttum að hið kærða deiliskipulag geti einnig snert grenndarhagsmuni eigenda þeirrar jarðar með þeim hætti að játa verði þeim kæruaðild í máli þessu skv. 3. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011.

Samkvæmt 1. gr. laga nr. 130/2011­ er það hlutverk úrskurðarnefndarinnar að úrskurða í kæru­málum vegna stjórnvaldsákvarðana og í ágreiningsmálum vegna annarra úrlausnaratriða á sviði umhverfis- og auðlindamála eftir því sem mælt er fyrir um í lögum á því sviði. Samkvæmt skýrum fyrirmælum 1. mgr. 52. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 verða ákvarðanir, sem Skipulagsstofnun og ráðherra ber að skipulagslögum að staðfesta, ekki bornar undir nefndina. Brestur úrskurðarnefndina því vald til að taka afstöðu til kröfu kærenda um að fella úr gildi tilteknar breytingar á Aðalskipulagi Rangárþings ytra 2016-2028.

Skipulagsvald innan marka sveitarfélags er í höndum sveitarstjórnar skv. 3. mgr. 3. gr. skipulagslaga, en með því getur sveitarstjórn haft áhrif á og þróað byggð og umhverfi með bindandi hætti. Í aðalskipulagi er sett fram stefna sveitarstjórnar um þróun sveitarfélags, m.a. varðandi landnotkun, sbr. 1. mgr. 28. gr., en við gerð deiliskipulags ber að byggja á stefnu aðalskipulags auk þess sem deiliskipulag skal rúmast innan heimilda aðalskipulags, sbr. 2. mgr. 37. gr. og 7. mgr. 12. gr. nefndra laga. Við beitingu skipulagsvalds ber enn fremur að fylgja markmiðum skipulagslaga, sem tíunduð eru í 1. gr. þeirra. Sveitarstjórn er einnig bundin af lögmætisreglu stjórnsýsluréttarins, er felur m.a. í sér að með ákvörðun sé stefnt að lögmætum markmiðum. Að gættum þessum grundvallarreglum hefur sveitarstjórn mat um það hvernig deiliskipulagi skuli háttað.

Í Aðalskipulagi Rangárþings ytra 2016-2028 var umrætt deiliskipulagssvæði upphaflega skilgreint sem landbúnaðarland. Með breytingu á aðalskipulaginu, sem tók gildi 21. janúar 2021, var svæðið skilgreint sem íbúðarsvæði, en auk þess var skilgreint svæði fyrir vatnsból. Í a-lið gr. 6.2. í skipulagsreglugerð nr. 90/2013 er íbúðarsvæði skilgreint sem svæði fyrir íbúðarhúsnæði og nærþjónustu sem því tengist auk minniháttar atvinnustarfsemi sem samrýmist búsetu eftir því sem nánar er kveðið á um í stefnu skipulags. Með hinni kærðu deiliskipulagsbreytingu er skipulögð 41 lóð fyrir íbúðir og ein fyrir vatnsból.

Hvorki verður séð að hið kærða deiliskipulag sé í ósamræmi við stefnumótun aðalskipulagsins um íbúðarbyggð í kafla 2.2.1, s.s. um að íbúðarbyggð í dreifbýli skuli taka mið af yfirbragði dreifbýlis og að nýjar byggingar verði í góðum tengslum við núverandi vega- og veitukerfi, né að skilmálar skipulagsins um heimild til gistiþjónusta fyrir 10 manns á hverri lóð fari í bága við landnotkun svæðisins, sbr. áðurgreinda skilgreiningu á íbúðarsvæði í skipulagsreglugerð. Byggir hið kærða deiliskipulag því á stefnu aðalskipulags í samræmi við 3. mgr. 37. gr. skipulagslaga og er því uppfyllt skilyrði 7. mgr. 12. gr. laganna um innbyrðis samræmi skipulagsáætlana.

Hið kærða deiliskipulag var auglýst til kynningar í samræmi við reglur skipulagslaga um almenna meðferð um auglýsingu og samþykkt deiliskipulags skv. 1. mgr. 41. gr. laganna og áttu kærendur þess kost að koma á framfæri athugasemdum sínum vegna hennar. Verður að því virtu ekki talið valda ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar að ekki hafi verið haft sérstakt samráð við þá kærendur sem eru eigendur jarða sem liggja að deiliskipulagssvæðinu áður en tillagan var samþykkt til auglýsingar, sbr. gr. 5.2.1 í skipulagsreglugerð nr. 90/2013. Þá var deili­skipulagstillagan ekki kynnt sveitarstjórn Rangárþings eystra, svo sem mælt er fyrir um að gera skuli í 1. mgr. 41. gr. skipulagslaga, en mörk þess sveitarfélags liggja að mörkum umrædds deiliskipulagssvæðis. Hins vegar mun skipulagslýsing vegna breytinga á Aðalskipulagi Rangárþings ytra 2016-2018, þar sem fram kom að til stæði að skipuleggja svæði með stórum íbúðarlóðum í landi Minna-Hofs, hafa verið kynnt fyrir skipulagsfulltrúa Rangárþings eystra og ekki voru gerðar athugasemdir af hálfu sveitarfélagsins af því tilefni. Í ljósi þessa verður nefndur annmarki ekki talinn raska gildi hinnar kærðu ákvörðunar.

Skipulagsnefnd sveitarfélagsins tók afstöðu til innsendra athugasemda og var sú afgreiðsla staðfest af sveitarstjórn. Samþykkt tillaga ásamt samantekt um málsmeðferð og athugasemdir var send Skipulagsstofnun til lögboðinnar afgreiðslu í samræmi við 1. mgr. 42. gr. skipulagslaga og gerði stofnunin athugasemd við að sveitarstjórn birti auglýsingu um samþykkt deili­skipulagsins í B-deild Stjórnartíðinda. Að gerðum breytingum var tillagan send að nýju til Skipulagsstofnunar, sem gerði ekki athugasemd við birtingu auglýsingar um samþykkt deili­skipulagsins. Tók deiliskipulagið gildi með auglýsingu þar um í B-deild Stjórnartíðinda 5. febrúar 2021. Þá verður ekki talið að samþykkt hins kærða deiliskipulags hafi verið háð leyfi Fiskistofu skv. 1. mgr. 33. gr. laga nr. 61/2006 um lax- og silungsveiði vegna framkvæmda í eða við veiðivatn, enda felur skipulagsáætlun ekki í sér leyfi til framkvæmda.

Í greinargerð deiliskipulagsins kemur fram að svæðið hafi ekki verið notað til landbúnaðar og ekki sé ástæða til að ætla að það sé mjög gott til akuryrkju. Með skipulaginu sé verið að mæta eftirspurn eftir fjölbreyttum búsetumöguleikum með dreifbýlisyfirbragði í nálægð við þéttbýli. Verður því að telja að efnis- og skipulagsrök hafi búið að baki hinu kærða deiliskipulagi.

Með vísan til þess sem að framan er rakið liggja ekki fyrir þeir form- eða efnisannmarkar á hinni kærðu ákvörðun sem raskað geta gildi hennar.

Rétt þykir að benda á að skv. 1. mgr. 51. gr. skipulagslaga getur sá sem sýnir fram á tjón vegna skipulags eftir atvikum átt rétt á bótum frá viðkomandi sveitarfélagi. Slík bótaákvörðun á hins vegar ekki undir úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kærenda um ógildingu ákvörðunar sveitarstjórnar Rangárþings ytra frá 10. desember 2020 um að samþykkja deiliskipulag fyrir spildu úr landi Minna-Hofs.

jún 16
Love0

34/2021 Neðan-Sogsvegar

Með

Árið 2021, þriðjudaginn 15. júní, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mættir voru Ómar Stefánsson varaformaður, Ásgeir Magnússon dómstjóri og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverk-fræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 34/2021, kæra á ákvörðun sveitastjórnar Grímsnes- og Grafnings­hrepps frá 21. október 2020 um að samþykkja breytingu á deiliskipulagi Norðurkots í Grímsnesi, sumarhúsahverfis, svæðis 3.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 18. mars 2021, er barst nefndinni 19. s.m., kærir lóðarhafi Neðan-Sogsvegar 4, þá ákvörðun sveitastjórnar Grímsnes- og Grafningshrepps frá 21. október 2020 að samþykkja breytingu á deiliskipulagi Norðurkots í Grímsnesi, sumarhúsahverfis, svæðis 3, varðandi lóðina Neðan-Sogsveg 4. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Grímsnes- og Grafningshreppi 30. apríl 2021.

Málavextir: Forsaga máls er sú að hinn 12. febrúar 2020 tók skipulagsnefnd Uppsveita fyrir umsókn kæranda máls þessa um breytingu á deiliskipulagi Norðurkots í Grímsnesi, sumarhúsa­hverfis, svæðis 3. Deiliskipulagsbreytingin fól í sér stofnun lóðarinnar Neðan-Sogsvegar 4C úr landi lóðar Neðan-Sogsvegar 4, auk lagfæringa á legu og stærð lóða. Var umsóknin samþykkt. Staðfesti sveitarstjórn þá afgreiðslu á fundi sínum 19. s.m. og að breytingartillagan yrði grenndarkynnt sem óveruleg breyting samkvæmt 2. mgr. 43. skipulagslaga nr. 123/2010. Breytingartillagan var grenndarkynnt nágrönnum og bárust engar athugasemdir á kynningartíma. Tók skipulagsbreytingin gildi hinn 2. júní 2020 með birtingu auglýsingar þar um í B-deild Stjórnartíðinda.

Síðar kom í ljós að grenndarkynning fyrrgreindrar deiliskipulagsbreytingar hafði ekki náð til lóðarhafa Neðan-Sogsvegar 4A og var honum því boðið að koma á framfæri athugasemdum sínum við skipulagsbreytinguna. Á fundi skipulagsnefndar 14. október 2020 var tekin fyrir athugasemd sem borist hafði frá lóðarhafa Neðan-Sogsvegar 4A. Laut hún að því að byggingar­reitur innan lóðarinnar Neðan-Sogsvegar 4 næði yfir svæði sem stæði töluvert hærra en bústaður hans á lóðinni nr. 4A. Lagði nefndin til í kjölfarið að óveruleg breyting yrði gerð á deiliskipulaginu og að byggingarreitur lóðarinnar Neðan-Sogsvegar 4 yrði minnkaður. Var það samþykkt á fundi sveitarstjórnar 21. s.m. Var og samþykkt að farið yrði með breytinguna samkvæmt 2. mgr. 43. gr. skipulagslaga og að breytingin yrði grenndarkynnt lóðarhafa Neðan-Sogsvegar 4. Var kæranda sent bréf, dags. 22. október 2020, með bókunum skipulagsnefndar og sveitarstjórnar frá 14. og 21. s.m. varðandi skipulagsbreytinguna og honum bent á kæruheimild og kæruleið til úrskurðarnefndarinnar. Deiliskipulagsbreytingin tók síðan gildi með birtingu auglýsingar í B-deild Stjórnartíðinda 2. mars 2021.

Málsrök kæranda: Kærandi telur að með hinni kærðu ákvörðun sé gengið freklega á eignarrétt hans að ástæðulausu og að erfiðara verði að skipta lóð hans upp í tvær lóðir. Sá möguleiki að skipta landinu í tvö 0,67 ha spildur verði nánast úr sögunni og verðgildi eignar hans rýrni umtalsvert með umræddri breytingu á byggingarreit lóðarinnar. Skipulagsnefnd hafi tekið ranga ákvörðun með því að samþykkja athugasemdir lóðarhafa Neðan-Sogsvegar 4A. Verði óskað eftir því að byggja innan umrædds byggingareits sé skipulagsnefnd í sjálfsvald sett að hafna þeirri beiðni, auk þess sem reglugerðarákvæði takmarki nálægð milli húsa og landamerkja. Skipulagsnefnd telji landið svo stórt að það muni kæranda engu að taka á sig skerðingu á byggingarreit lóðarinnar. Núverandi hús á landi kæranda sé barn síns tíma og því fyrirsjáanlegt að það verði endurnýjað, en hvort það verði á núverandi stað eða öðrum sé óvíst. Engin ákvörðun hafi verið tekin um að byggja á umræddu svæði. Það svæði á lóð hans sem standi hærra en húsið á lóðinni Neðan-Sogsvegi 4A sé hóll og því óheppilegt sem byggingarsvæði. Lóðarhafar þeirrar lóðar hafi ekki rétt til að krefjast skerðingar á byggingarreit lóðar hans.

Málsrök Grímsnes- og Grafningshrepps: Sveitarfélagið telur eigendur Neðan-Sogsvegar 4A ekki geta talist óviðkomandi aðilar í þessu máli þar sem lóðin liggi að lóð kæranda. Viðkomandi byggingarreitur á lóð kæranda nái út á svæði sem sé nokkuð hærra í landinu og megi ætla að grenndaráhrif byggingar á þeim stað gætu orðið nokkur m.t.t. skuggavarps og skertrar friðhelgi. Enginn byggingarreitur hefði verið skilgreindur á lóðinni fyrir hina kærðu breytingu þar sem lóðin hefði þegar verið byggð. Hefði því leyfi fyrir gerð mannvirkis á viðkomandi hluta lóðarinnar verið háð niðurstöðu grenndarkynningar ef ekki hefði komið til skipulagsbreyting sem fórst fyrir að grenndarkynna lóðarhöfum lóðarinnar nr. 4A. Skipulagsnefnd og sveitastjórn leggi ekki mat á þá fullyrðingu kæranda að breytingin rýri verðgildi eignar hans umtalsvert. Verði þó að telja ólíklegt að svo sé þar sem farist hefði fyrir að grenndarkynna skipulagsbreytinguna fyrir lóðarhafa fyrrnefndrar lóðar, líkt og fyrr segi. Við grenndarkynningu hefðu athugasemdir lóðarhafans komið fram og sveitarfélagið brugðist við þeim. Því sé hafnað að skipulagsnefnd hafi farið fram úr valdheimildum sínum með því að samþykkja athugasemdir lóðarhafa Neðan-Sogsvegar  4A án röksemda. Skipulagsnefnd­ fari með stjórnsýslulega meðferð máls en ákvarðanir um breytingu á deiliskipulagi séu teknar af sveitastjórn Grímsnes- og Grafningshrepps. Ákvörðun sveitarfélagsins sé rökstudd í bókun skipulagsnefndar og sveitastjórnar.

Athugasemdir lóðarhafa Neðan-Sogsvegar 4A: Lóðarhafar vísa til þess að við kaup foreldra þeirra á lóðinni Neðan-Sogsvegar nr. 4A hafi lóðirnar nr. 4A og 4B legið saman. Fyrirhuguð staðsetning húsa á báðum lóðunum hafi þá legið fyrir. Í ferlinu hafi lóðunum nr. 4 og 4B verið breytt á þann veg að nú liggi lóð 4B vestar í landinu, ný lóð 4C hafi verið stofnuð og lóð 4 eigi tungu á milli lóða 4A og 4B en þær lóðir hafi áður legið saman. Byggingarreiturinn á tungunni sé það sem deilan snúist um. Bygging eða framkvæmdir á byggingarreitnum ógni verulega friðhelgi lóðarhafa og feli í sér truflun og sjónmengun vegna nálægðar við hús og verönd á þeirra lóð. Hina nýju skiptingu lóðarinnar telji lóðarhafar meinlausa svo fremi sem byggingarlína verði dregin nokkuð norðar, eða t.d. milli punkts p118 og að línu ofan við punkt p112. Í pósti til lóðarhafa hafi landeigendur eða umráðamenn lóðanna nr. 4, 4B og 4C lýst því yfir að þeir vilji ekki fá hús á byggingarreitinn á tungunni. Samt hafi verið lagst gegn breytingunum, sem ekki geti talist ­verulegar eða hamlandi fyrir núverandi eða framtíðareigendur lóðarinnar nr. 4, þar sem betra byggingarland sé innan nýja byggingarreitsins.

Niðurstaða: Með hinni kærðu deiliskipulagsbreytingu var byggingarreitur á lóðinni Neðan-Sogsvegar 4 minnkaður um 950 m2.

Í 2. mgr. 43. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 kemur fram að telji sveitastjórn að gera þurfi breytingar á samþykktu deiliskipulagi sem séu það óverulegar að ekki sé talin ástæða til meðferðar skv. 1. mgr. skuli fara fram grenndarkynning. Við mat á því hvort breyting á deiliskipulagi teljist óveruleg skal taka mið af því að hve miklu leyti tillagan víki frá notkun, nýtingarhlutfalli, útliti og formi viðkomandi svæðis. Með hliðsjón af því að hin kærða skipulagsbreyting laut einungis að byggingarreit lóðar kæranda verður að telja að heimilt hafi verið að haga málsmeðferð hennar í samræmi við 2. mgr. 43. gr. skipulagslaga.

Samkvæmt 44. gr. skipulagslaga fer grenndarkynning þannig fram að nágrönnum sem taldir eru geta átt hagsmuna að gæta er kynnt tillaga að breytingu á deiliskipulagi og þeim gefinn kostur á að tjá sig um hana innan tiltekins frests, sem skal vera a.m.k. fjórar vikur. Að þeim fresti liðnum og þegar sveitarstjórn hefur afgreitt málið skal þeim sem tjáðu sig um það tilkynnt niðurstaða sveitarstjórnar.

Eins og rakið er í málavöxtum var kæranda sent bréf, dags. 22. október 2020, með bókunum skipulagsnefndar og sveitarstjórnar frá 14. og 21. s.m. varðandi fyrirhugaða skipulagsbreytingu og honum bent á kæruheimild og kæruleið til úrskurðarnefndarinnar. Í tilkynningunni var hins vegar ekki bent á að kærandi ætti þess kost að koma á framfæri athugasemdum vegna breytingarinnar við skipulagsyfirvöld sveitarfélagsins innan lögboðins fjögurra vikna frests. Fór því svo að kærandi bar fyrirhugaða skipulagsbreytingu undir úrskurðarnefndina í stað þess að beina athugasemdum sínum til skipulagsnefndar. Því máli var hins vegar vísað frá úrskurðarnefndinni þar sem umdeild breyting hafði þá ekki öðlast gildi með lögboðnum hætti. Með hliðsjón af framangreindu, og þar sem ekki liggur heldur fyrir að andmæli kæranda vegna kynntrar skipulagsbreytingar hafi verið tekin fyrir í skipulagsnefnd og sveitarstjórn og athugasemdunum svarað áður en breytingin var samþykkt, sbr. 3. mgr. 41. gr. skipulagslaga, var grenndarkynning málsins haldin slíkum annmörkum að fella ber hina kærðu deiliskipulags­breytingu úr gildi.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi ákvörðun sveitastjórnar Grímsnes- og Grafningshrepps frá 21. október 2020 um að samþykkja breytingu á deiliskipulagi Norðurkots í Grímsnesi, sumarhúsahverfis, svæðis 3.

apr 06
Love0

124/2020 Leirutangi

Með

Árið 2021, miðvikudaginn 31. mars, fundaði úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála í gegnum fjarfundabúnað. Þátt tóku Ómar Stefánsson varaformaður, Ásgeir Magnússon dómstjóri og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 124/2020, kæra á ákvörðun skipulagsnefndar Mosfellsbæjar frá 23. október 2020 um að synja umsókn kærenda um byggingarleyfi fyrir stækkun húss að Leirutanga 10.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 23. nóvember 2020, er barst nefndinni sama dag, kæra eigendur, Leirutanga 10, Mosfellsbæ, þá ákvörðun skipulagsnefndar Mosfellsbæjar frá 23. október 2020 að synja umsókn kærenda um byggingarleyfi fyrir stækkun hússins að Leirutanga 10. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Málavextir: Með umsókn, dags. 7. desember 2017, sóttu kærendur í máli þessu um leyfi til að hækka rishæð hússins nr. 10 við Leirutanga og innrétta íbúðarrými og geymslu í samræmi við framlögð gögn. Húsið skyldi hækkað í 7,40 m og stækkað úr 158,4 m² í 303,3 m². Erindið var grenndarkynnt í samræmi við 44. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 frá 12. mars til 10. apríl 2018. Á fundi skipulagsnefndar Mosfellsbæjar 22. maí s.á. var með hliðsjón af framkomnum athugasemdum ekki fallist á umbeðna hækkun hússins. Í ljósi fyrirliggjandi skipulagsskilmála fyrir svæðið frá árinu 1981, þar sem hæð húsa var heimiluð 6,60 m, var samþykkt að grenndarkynna erindið að nýju með hliðsjón af þeim skilmálum.

Umsókn um byggingarleyfi var grenndarkynnt að nýju á tímabilinu frá 25. júní til 27. júlí 2018 og bárust athugasemdir vegna umsóknarinnar. Á fundi skipulagsnefndar 17. ágúst 2018 var skipulagsfulltrúa og lögmanni bæjarins falið að yfirfara gögn málsins og skila álitsgerð. Á fundi skipulagsnefndar 26. október 2018 var m.a. bókuð samþykkt um að fela byggingarfulltrúa að gefa út byggingarleyfi þegar fullnægjandi gögn hefðu borist. Var vísað til minnisblaðs lögmanns sveitarfélagsins, dags. 24. s.m., þar sem komist var að þeirri niðurstöðu að stefnt skyldi að útgáfu byggingarleyfis til handa umsækjanda. Á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 1. febrúar 2019 var samþykkt byggingarleyfi fyrir stækkun hússins að Leirutanga 10 þannig að brúttóflatarmál húss færi úr 158,4 m² í 303,3 m² og hámarkshæð þess yrði 6,60 m.

Greind ákvörðun var kærð til úrskurðarnefndarinnar, sem felldi hana úr gildi með úrskurði uppkveðnum 31. október 2019 í máli nr. 14/2019. Vísaði nefndin til þess að skv. 1. mgr. 44. gr. væri unnt að veita byggingarleyfi á ódeiliskipulögðu svæði án deiliskipulagsgerðar ef framkvæmdin væri í samræmi við landnotkun, byggðamynstur og þéttleika byggðar. Að mati nefndarinnar hefði með umþrættu byggingarleyfi verið vikið svo frá nýtingarhlutfalli því sem almennt væri á grannlóðum svæðisins að óheimilt hefði verið að grenndarkynna umsóknina, enda yrði að telja að umdeild hækkun nýtingarhlutfalls hefði óhjákvæmilega áhrif á þéttleika byggðar og byggðamynstur. Með bréfi, dags. 3. september 2020, óskuðu kærendur eftir endurupptöku fyrrgreinds úrskurðar þar sem arkitekt hefði gert mistök við gerð skráningartöflu sem leitt hefði til hærra nýtingarhlutfalls lóðarinnar. Úrskurður nefndarinnar hefði því byggst á röngum upplýsingum um staðreyndir málsins. Með bréfi, dags. 30. september 2020, synjaði nefndin beiðni um endurupptöku þar sem skilyrði 24. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 um endurupptöku máls voru ekki talin uppfyllt.

Kærendur sóttu að nýja um leyfi til að hækka rishæð umrædds húss við Leirutanga og innrétta íbúðarrými og geymslu í samræmi við framlögð gögn. Húsið skyldi hækkað í 6,60 m og stækkað úr 158,4 m² í 278,7 m². Kom fram í umsókninni að nýtingarhlutfall yrði 0,35 og að hæð hússins yrði innan marka núgildandi byggingarskilmála. Á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 14. október 2020 var ákveðið að leita eftir umsögn skipulagsnefndar um erindið þar sem ekki væri í gildi deiliskipulag á svæðinu. Á fundi skipulagsnefndar 23. október 2020 var umsókn kærenda tekin fyrir og henni synjað. Vísaði nefndin til þess að á grundvelli fyrirliggjandi gagna teldi hún ekki kost á að grenndarkynna umsókn í samræmi við 44. gr. skipulagslaga með tilliti til nýtingarhlutfalls. Hlutfallið færi yfir þau mörk er fram kæmu í skipulags- og byggingarskilmálum fyrir Leirutanga frá 19. maí 1981. Vísaði nefndin jafnframt til niðurstöðu úrskurðarnefndarinnar í máli nr. 14/2019. Á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 23. október 2020 synjaði byggingarfulltrúi umsókn kærenda með vísan til afgreiðslu skipulagsnefndar. Bæjarstjórn staðfesti niðurstöðu skipulagsnefndar á fundi sínum 28. nóvember 2020.

Málsrök kærenda: Kærendur byggja á því að margoft hafi verið gefið út byggingarleyfi við Leirutanga sem fari langt umfram þau mörk sem fram komi í skipulags- og byggingar-skilmálum svæðisins frá árinu 1981, þ.e. nýtingarhlutfall 0,3. Í botngötu kærenda séu sex lóðir og fari nýtingarhlutfall þriggja þeirra yfir framangreind mörk, þ.e. á lóðunum Leirutanga 2, 4 og 6. Nýtingarhlutfall lóðanna sé 0,38, 0,4 og 0,35, en stærð húsanna sé rangt skráð í fasteignaskrá Þjóðskrár Íslands. Þá séu öll húsin yfir leyfilegri hæð í skipulags- og byggingarskilmálum. Að auki séu fjölmörg önnur hús við Leirutanga með nýtingarhlutfall langt umfram leyfilegt nýtingarhlutfall samkvæmt skilmálum, en nýtingarhlutfall þeirra sé á bilinu 0,35 upp í 0,64. Um 42% lóða við Leirutanga séu með nýtingarhlutfall yfir 0,3. Það sé því ljóst að umsókn kærenda um stækkun á húsi sínu sé í samræmi við gildandi landnotkun, byggðamynstur og þéttleika byggðar á umræddu svæði, sbr. 44. gr. skipulagslaga nr. 123/2010.

Einnig sé byggt á því að niðurstaða skipulagsnefndar sé brot á jafnræðisreglu 11. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993, en þar sé kveðið á um að við úrlausn mála skuli stjórnvöld gæta samræmis og jafnræðis í lagalegu tilliti enda hafi nefndin margoft gefið út byggingarleyfi á lóðum við Leirutanga sem fari langt umfram þá skilmála sem settir hafi verið. Sambærileg mál beri að afgreiða á sambærilegan hátt. Reglan eigi að hindra að ákvarðanir verði tilviljanakenndar, byggðar á geðþótta og annarlegum viðhorfum. Allir skuli vera jafnir fyrir lögum skv. 65. gr. Stjórnarskrár lýðveldisins Íslands nr. 33/1944. Einnig feli synjunin í sér brot á meðalhófsreglu 12. gr. stjórnsýslulaga.

Málsrök Mosfellsbæjar: Af hálfu bæjaryfirvalda er bent á að skipulags- og byggingar-skilmálar fyrir Leirutanga frá 19. maí 1981 hafi verið nýttir við hönnun á götu, uppskiptingu lóða og byggingu fyrstu húsa við götuna. Skipulagsnefnd og byggingarfulltrúi hafi nýtt sér skilmálana sem leiðbeinandi gagn við mat á hæð nýs þaks á húsi kærenda. Það hafi verið gert til að reyna að gæta jafnræðis við aðra íbúa í hverfinu og samræmis við önnur hús sem þegar væru byggð, sbr. 1. mgr. 44. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Skilmálar og hönnun hverfisins hafi verið unnin fyrir gildistöku skipulags- og byggingarlaga nr. 73/1997 og gildandi skipulagslaga. Uppfylli fyrrnefndir skipulags- og byggingarskilmálar ekki kröfur um deili­skipulag samkvæmt gildandi skipulagsreglugerð nr. 90/2013 eða eldri reglugerð nr. 400/1998. Við fyrri umsókn kærenda um byggingarleyfi hafi það verið afstaða sveitarfélagsins að við mat á því hvort áskilnaður um að framkvæmdin væri í samræmi við landnotkun, byggðamynstur og þéttleika byggðar skipti einkum máli hvort íbúar á aðliggjandi lóðum og í hverfinu hafi, miðað við heildarsvip hverfisins og almenna nýtingu lóða, mátt treysta því að ekki yrði ráðist í framkvæmdir sambærilegar þeim sem á reyni í máli þessu. Hafi Mosfellsbær talið að skipulags- og byggingarskilmálarnir hefðu grundvallarþýðingu við mat á því hvers íbúar hafi mátt vænta þótt þeir hefðu e.t.v. ekki sömu þýðingu og samþykkt skipulag.

Vísað sé til 5. tölul. ákvæðis til bráðabirgða við skipulagslög er fjalli um slíka eldri skilmála en hvorki verði séð að framangreindir skipulags- og byggingarskilmálar hafi verið sendir Skipulagsstofnun til samþykktar né hafi borist svör frá Skipulagsstofnun hvað það varði. Af þessu megi ráða að gert hafi verið ráð fyrir því að á slíkum svæðum yrði í framtíðinni að gera ráðstafanir í samræmi við samþykkt skipulagslög, svo sem með grenndarkynningu umsókna um byggingarleyfi. Sveitarfélagið hafi litið á skipulags- og byggingarskilmála Leirutanga sem leiðbeinandi gagn en í úrskurði úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála í máli nr. 14/2019 virðist byggt á þeim skilmálum sem ígildi skipulags.

Afgreiðsla sveitarfélagsins á umsókn um byggingarleyfi sé lögmæt, m.a. með vísan til úrskurðar nefndarinnar í máli nr. 14/2019. Við afgreiðslu umsóknarinnar hafi byggingar-fulltrúi sem og skipulagsnefnd talin sig bundna af niðurstöðu og umfjöllun úrskurðar­nefndarinnar um gildi byggingar- og skipulagsskilmála Leirutanga. Hafi útgáfu byggingar-leyfis verið hafnað á þeim grundvelli að breytingin myndi fela í sér að nýtingarhlutfall lóðarinnar færi yfir 0,3. Megi í þessu samhengi vísa til þess að í afgreiðslu úrskurðar­nefndarinnar á beiðni um endurupptöku máls nr. 14/2019 hafi jafnframt komið fram að nefndin teldi ekki forsendur til endurupptöku þar sem nýtingarhlutfall væri enn of hátt.

Hluti þeirra fasteigna sem kærendur vísi til í umfjöllun sinni um nýtingarhlutfall séu af annarri húsategund, þ.e. ekki sé um einbýlishús að ræða og því ekki hægt að miða við nýtingarhlutfall þeirra. Við skoðun sveitarfélagsins hafi komið í ljós að nýtingarhlutfall þriggja grannlóða sé hærra en samkvæmt opinberum skrám. Af þeim átta lóðum sem séu í sama botnlanga og liggi á bakvið Leirutanga 10 séu þrjár með hærra nýtingarhlutfall en 0,3.

Viðbótarathugasemdir kærenda: Af hálfu kærenda er ítrekað að fjölmargar lóðir við Leirutanga séu með hærra nýtingarhlutfall en leyft er samkvæmt skipulags- og byggingar­skilmálum Leirutanga. Mosfellsbær hafi frá upphafi veitt leyfi umfram leyfilegt nýtingar­hlutfall og leyfilega hæð. Umsókn kærenda sé bæði í takt við það sem almennt gerist á grannlóðum lóðar kærenda og gildandi landnotkun, byggðamynstur og þéttleika byggðar á umræddu svæði.

Niðurstaða: Samþykki eða synjun á umsókn um byggingarleyfi og útgáfu þess er í höndum byggingarfulltrúa, sbr. 11. og 13. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki. Verður því litið svo á að í máli þessu sé kærð sú ákvörðun byggingarfulltrúa Mosfellsbæjar frá 23. október 2020 að synja umsókn kærenda um byggingarleyfi fyrir stækkun hússins að Leirutanga 10.

Fyrrgreind lóð er á svæði þar sem ekki er í gildi deiliskipulag. Við slíkar aðstæður er heimilt skv. 1. mgr. 44. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 að samþykkja umsókn um byggingarleyfi þótt deiliskipulag liggi ekki fyrir ef framkvæmd er í samræmi við landnotkun aðalskipulags, byggðamynstur og þéttleika byggðar. Skal þá fara fram grenndarkynning. Svo sem greinir í málavöxtum taldi skipulagsnefnd, á grundvelli fyrirliggjandi gagna, ekki kost á að grenndar-kynna umsókn kærenda í samræmi við nefnt ákvæði skipulagslaga með tilliti til nýtingarhlutfalls. Vísaði nefndin til þess að hlutfallið færi yfir þau mörk sem kæmu fram í skipulags- og byggingarskilmálum fyrir Leirutanga frá árinu 1981, en um þá afstöðu sína vísaði nefndin jafnframt til niðurstöðu úrskurðarnefndarinnar í máli nr. 14/2019.

Úrskurðarnefndin telur rétt að benda á að niðurstaða nefndarinnar í máli nr. 14/2019, þar sem ákvörðun byggingarfulltrúa frá 1. febrúar 2019 um að samþykkja byggingarleyfi fyrir stækkun hússins að Leirutanga 10 var felld úr gildi, byggðist á því að skilyrði grenndarkynningar skv. 1. mgr. 44. gr. skipulagslaga hefðu ekki verið uppfyllt. Að mati nefndarinnar hefði samþykki umsóknar kærenda leitt til hækkunar á nýtingarhlutfalli lóðarinnar sem þar með hefði haft töluverð áhrif á þéttleika byggðar og byggðamynstur. Sú niðurstaða leiddi ekki af skipulags- og byggingarskilmálum svæðisins heldur af samanburði á nýtingarhlutfalli grannlóða á svæðinu, svo sem ráða má af forsendum úrskurðarins. Þá var synjun úrskurðarnefndarinnar á endurupptökubeiðni málsins ekki á því byggð að nýtingarhlutfall lóðarinnar væri of hátt, svo sem sveitarfélagið vísar til í greinargerð sinni, heldur á þeim grundvelli að skilyrði 24. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 væru ekki talin uppfyllt. Var hvað það varðar annars vegar vísað til þess að meira en þrír mánuðir væru liðnir frá því kærendum mátti vera kunnugt um uppkvaðningu úrskurðarins og hins vegar að aðrir aðilar hefðu ekki veitt samþykki sitt fyrir endurupptöku málsins, sbr. 2. mgr. ákvæðisins.

Jafnframt er á það bent að í 5. tölulið ákvæðis til bráðabirgða í skipulagslögum nr. 123/2010 er mælt fyrir um að sveitarstjórn skuli senda Skipulagsstofnun deiliskipulagsáætlanir og breytingar á þeim sem gerðar hafi verið á grundvelli aðalskipulags og samþykktar af sveitarstjórn fyrir 1. janúar 1998 og hafi ekki verið auglýstar, hlotið staðfestingu ráðherra eða samþykktar af skipulagsstjóra ríkisins samkvæmt eldri lögum og reglugerðum settum samkvæmt þeim. Þetta skuli gera innan eins árs frá gildistöku laganna en skipulagslög tóku gildi 1. janúar 2011. Loks er tekið fram að sveitarstjórn skuli gera Skipulagsstofnun grein fyrir því hvort hún hafi samþykkt viðkomandi áætlun. Fram kemur í greinargerð sveitarfélagsins í máli þessu að ekki verði séð af málaskrá þess að umræddir skipulags- og byggingarskilmálar hafi verið sendir Skipulagsstofnun til samþykktar.

Telja verður að skipulagsnefnd hafi ekki verið heimilt að synja grenndarkynningu umsóknar kærenda einvörðungu með vísan til þess að nýtingarhlutfall lóðarinnar færi yfir þau mörk sem fram kæmu í umræddum skilmálum frá 1981. Bar skipulagsnefnd að taka rökstudda afstöðu til þess hvort grenndarkynna ætti umsókn kærenda á grundvelli 1. mgr. 44. gr. skipulagslaga, m.a. með hliðsjón af þeim breyttu forsendum sem lágu fyrir í málinu frá fyrri úrskurði úrskurðarnefndarinnar vegna umsóknar kærenda um byggingarleyfi. Í þeim efnum er m.a. haft í huga að samkvæmt því sem fram kom í endurupptökubeiðni kærenda mun arkitekt hafa gert mistök við gerð skráningartöflu vegna fyrri byggingarleyfisumsóknar, sem að sögn aðila mun hafa leitt til hærra nýtingarhlutfalls lóðarinnar, auk þess sem umsókn kærenda tók breytingum sem leiddi til þess að nýtingarhlutfallið lækkaði frá fyrri umsókn.

Að öllu framangreindu virtu verður að telja að rökstuðningi hinnar kærðu ákvörðunar sé svo áfátt að ekki verði hjá því komist að fella hana úr gildi.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi ákvörðun byggingarfulltrúa Mosfellsbæjar frá 23. október 2020 um að synja umsókn kærenda um byggingarleyfi fyrir stækkun hússins að Leirutanga 10.