Skip to main content
Úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála
ágú 29
Love0

22/2022 Túngata

Með

Árið 2022, föstudaginn 26. ágúst, fundaði úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mætt voru Ómar Stefánsson, varaformaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingar­verkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 22/2022, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 8. mars 2022 um að samþykkja leyfi fyrir áðurgerðum breytingum á Túngötu 36a er fólust í því að gluggi á norðurhlið hússins var síkkaður og settar þar dyr auk gerðar svala eða palls með tröppum niður á lóðina.

 Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

 Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 11. mars 2022, er barst nefndinni sama dag, kærir eigandi, Marargötu 7, Reykjavík, þá ákvörðun byggingar­fulltrúans í Reykjavík frá 8. mars s.á. að samþykkja leyfi fyrir áðurgerðum breytingum á Túngötu 36a er fólust í því að gluggi á norðurhlið hússins var síkkaður og settar þar dyr auk gerðar svala eða palls með tröppum niður á lóðina. Jafnframt er kært athafnaleysi byggingarfulltrúa sem felist í sömu ákvörðun. Er þess krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi. Einnig er gerð krafa um að byggingarfulltrúa verði falið að afgreiða umsóknina til samræmis við áskilnað laga nr. 160/2010 um mannvirki og jafnræðis­reglu stjórnsýslulaga nr. 37/1993.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Reykjavíkurborg 25. apríl 2022.

Málavextir: Á horni Unnarstígs og Túngötu er parhúsið Túngata 36 og 36a og er steyptur garðveggur meðfram húsinu Unnarstígs- og Túngötumegin.

Á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 14. desember 2021 var tekin fyrir umsókn um leyfi fyrir áðurgerðum framkvæmdum á Túngötu 36a. Var afgreiðslu málsins frestað og því vísað til umsagnar skipulagsfulltrúa sem vísaði erindinu til umsagnar verkefnisstjóra. Á embættis­afgreiðslufundi skipulagsfulltrúa 28. janúar 2022 var umsögn hans, dagsett sama dag, samþykkt. Í umsögninni kom m.a. fram að um væri að ræða umsókn um breytingar sem þegar hefðu verið gerðar án samþykkis byggingarfulltrúa eða grenndarkynningar. Garðveggur lóðarinnar út að Unnarstíg hefði verið opnaður og aftan við húsið, á norðurhluta lóðarinnar, hefði verið hellulagt plan sem óskað væri eftir að fá heimild til að nýta sem bílastæði. Einnig væri óskað eftir samþykki fyrir dyrum sem sagaðar hefðu verið í norðurvegg hússins. Hafi gluggi þar verið síkkaður til að útbúa, að sögn umsækjanda, flóttaleið úr stofurými á aðalhæð hússins. Væri þar áætlað að koma fyrir litlum palli til að tryggja aðgengi út um dyrnar. Tekið var fram í umsögninni að almennt væri tekið neikvætt í umsóknir sem lytu að því að rjúfa garðveggi við lóðarmörk sem lægju að borgarlandi. Þótt hægt væri að hafa skilning á þeim atriðum sem umsækjandi hefði bent á hefði betur farið á því að veggurinn hefði verið minna opnaður. Ætti að setja upp opnanlegt hlið eða aðra afmörkun til að koma í veg fyrir notkun svæðisins sem bílastæðis. Var niðurstaða skipulagsfulltrúa sú að ekki væri heimilt að vera með bílastæði á lóðinni. Þá væru ekki gerðar athugasemdir við breytingar á norðurhlið hússins og norðurhluta lóðarinnar.

Hinn 1. febrúar 2022 var umsóknin tekin fyrir að nýju á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa og frestað með vísan til nefndrar umsagnar skipulagsfulltrúa. Á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 1. mars s.á. var lögð fram að nýju umsókn um leyfi fyrir áðurgerðum breytingum á Túngötu 36a, er samkvæmt bókun fundarins fólust í síkkun glugga á norðurhlið hússins og setningu dyra þar auk leyfis fyrir gerð svala eða palls með tröppum niður á lóðina. Var afgreiðslu málsins frestað með vísan til athugasemda. Það var síðan tekið fyrir á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 8. s.m., leyfið samþykkt og bókað að það samræmdist ákvæðum laga nr. 160/2010 um mannvirki.

Málsrök kæranda: Kærandi tekur fram að byggingarfulltrúi hafi allt frá mars 2021 haft vitneskju um þær áðurgerðu breytingar sem sótt hafi verið um leyfi fyrir. Hann hafi lýst þeim sem ólögmætum þar sem ekki hafi verið veitt leyfi fyrir þeim. Fram komi í nokkrum fundar­gerðum að áðurgert bílastæði á lóð Túngötu 36a yrði ekki samþykkt af byggingar­fulltrúa. Breytt umsókn hafi borist þar sem fallið hafi verið frá því að óska eftir leyfi fyrir áðurgerðu bílastæði á lóðinni. Byggingarfulltrúi hafi heimilað gerð „flóttaleiðar“ úr íbúðinni sem felist í því að glugga á norðurhlið hússins sé breytt í dyr og gerðar grillsvalir framan við þær. Í hinni kærðu ákvörðun sé hvorki fjallað um áðurgerða framkvæmd í formi bílastæðis né vikið að því að umsækjanda bæri að reisa að nýju vegg sem tekinn hafi verið niður til að gera bílastæði.

Um sé að ræða brot á þeim skyldum sem 56. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki leggi á byggingarfulltrúa, en skipulags- og byggingaryfirvöld hafi tekið fram að bílastæði inni á lóðum á svæðinu séu ekki samþykkt vegna hættu sem gangandi vegfarendum stafi af þeim. Jafn­framt verði ekki annað séð en að brotið sé gegn jafnræðisreglu stjórnsýslulaga nr. 37/1993, en þegar sótt hafi verið um samskonar breytingar áður en þær hafi verið framkvæmdar hafi þær án undantekninga verið grenndarkynntar. Bent sé á ákvörðun vegna Marargötu 1 þar sem beiðni um heimild til að síkka glugga og byggja stálsvalir með hringstiga niður í garð á suðurhlið hússins hafi verið frestað þar til grenndarkynning hefði farið fram. Sé byggingarfulltrúa skylt að grenndarkynna breytingar óháð því hvort þær hafi verið framkvæmdar eða ekki. Þá sé þess óskað að úrskurðarnefndin kanni hæfi ákvörðunaraðila og möguleg tengsl einstaklinga innan embættis byggingarfulltrúa við eiganda íbúðar Túngötu 36a.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Af hálfu borgaryfirvalda er þess krafist að kröfu kæranda verði hafnað. Ekki sé fallist á að samþykkt byggingarfulltrúa sé haldin ógildingarannmörkum. Einungis hafi verið sótt um leyfi til að setja dyr á norðurhlið umrædds húss til að betra aðgengi væri að norðurhlið lóðarinnar. Utan við dyrnar yrði pallur og stigi með þrepum niður að jörð. Veggur sem áður hafi verið tekinn niður á lóðamörkum kæranda sé nú sýndur á samþykktum uppdráttum og gert sé ráð fyrir að hann verði endurgerður. Ekki hafi verið talin ástæða til að grenndarkynna umsókn um byggingarleyfi þar sem um litlar breytingar væri að ræða sem skerði hagsmuni kæranda ekki á neinn hátt. Ekki sé um sambærilegt tilvik að ræða og á Marargötu 1, en þar hafi svalir og stigi verið í mun meiri nálægð við aðlægar lóðir og hafi íbúar þar fengið grenndarkynningu. Þá felist ekki í hinni kærðu ákvörðun samþykki byggingarfulltrúa fyrir gerð bílastæðis enda hafi ekki verið sótt um slíkt.

Málsrök leyfishafa: Af hálfu leyfishafa er bent á að þegar þeir hafi fest kaup á fasteign sinni að Túngötu 36a vorið 2019 hafi lóðin verið í mikilli órækt og veggur sem umlyki garðinn hafi verið ónýtur norðanmegin við húsið. Aðgengi að ruslatunnum hafi verið óásættanlegt þar sem sorphirðufólk hafi þurft að fara með tunnurnar um nokkurn veg og út um þröngt hlið. Ákveðið hafi verið að bæta úr þessu og hafi jarðvegur verið fjarlægður og norðurhluti garðsins hellu­lagður. Því sé haldið fram í kæru að fyrrnefndur veggur hafi verið fjarlægður til að búa til bílastæði, en hið rétta sé að hann hafi verið fjarlægður þar sem hann hafi verið ónýtur. Ákveðið hafi verið að endurreisa vegginn ekki, bæði vegna kostnaðar og til að auka og bæta aðgengi að lóðinni, m.a. fyrir sorphirðu. Í upphafi hafi leyfishafar ekki hugsað sér að gera þarna bílastæði enda sé svæðið í raun of lítið og þröngt til þess. Sett hafi verið hleðslustöð á útvegg hússins og bíll leyfishafa sé í hleðslu inni á lóðinni, en við það losni fleiri bílastæði í götunni fyrir nágranna.

Með nefndri breytingu á glugga hússins verði stofa þess miklu bjartari og vistlegri auk þess sem komin sé auka flóttaleið úr húsinu. Þegar kærandi hafi bent leyfishafa á að fram­kvæmdirnar væru leyfisskyldar hafi þær verið stöðvaðar umsvifalaust og send inn umsókn um tilskilin leyfi. Fallið hafi verið frá því að óska eftir leyfi fyrir merktu bílastæði á lóðinni. Síkkun á glugga eða gerð dyra geti vart haft áhrif á íbúa Marargötu 7. Á Marargötu 1 sé ætlunin að síkka þrjá glugga og gera stórar svalir en hér sé um stigapall að ræða. Ekki sé um samanburðar­hæfar framkvæmdir að ræða og því eigi jafnræðisreglan vart við.

Þá sé gefið í skyn að óeðlileg tengsl hafi haft áhrif á ákvarðanatöku byggingarfulltrúa og sé í raun verið að saka leyfishafa og starfsmenn borgarinnar um spillingu. Telja verði slíkar að­dróttanir alvarlegar og ærumeiðandi enda með öllu tilhæfulausar. Verði að telja líklegt að kæran tengist óánægju nágranna á Marargötu 7 vegna þess að umsókn þeirra um tvöfalt bíla­stæði og tvöfaldan bílskúr á lóð þeirra hafi verið hafnað í mars 2009.

Viðbótarathugasemdir kæranda: Tekið er fram að ekki liggi fyrir hvenær og hvaða starfs­maður borgaryfirvalda hafi talið sig hafa heimild til að samþykkja breytingu á umsókn um byggingarleyfi án þess að um það hafi verið fjallað. Lög nr. 160/2010 um mannvirki heimili ekki byggingarfulltrúum eða byggingarnefndum að breyta óleyfis­fram­kvæmd í byggingar­áform. Tilgreini 55. og 56. gr. laganna á tæmandi hátt heimildir sem byggingar­­fulltrúi hafi til að bregðast við óleyfisframkvæmd, en jafnframt sé vísað til 58. gr. sömu laga. Ekki hafi verið færð fram nein rök fyrir breytingunni. Borgaryfirvöld geri ekki athuga­semd við að eigendur húsa sagi niður útvegg, geri svalir í bakgarði og kalli það flóttaleið og breyti bakgarði í bíla­stæði án samþykkis borgaryfirvalda, sameigenda húss og nágranna. Ekki hafi verið höfð í heiðri rannsóknarregla stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Á það virðist skorta að borgaryfirvöld fari að ákvæðum laga nr. 160/2010 um lögformlega meðferð óleyfisframkvæmda og gæti þess að ákvarðanir séu í samræmi við áskilnað upplýsingalaga nr. 140/2012 og stjórnsýslulaga.

Hæð lóðar Marargötu 7 sé umtalsvert meiri en hæð lóðarinnar Túngötu 36a og sjónlína sé niður að Túngötu 36a frá garði Marargötu 7. Nýjar norðursvalir Túngötu 36a blasi við suðurhlið hússins að Marargötu 7 þar sem sex stórir stofugluggar vísi út í garð. Muni breytingarnar hafa í för með sér verulega breytingu á útsýni í suðurátt. Í greinargerð borgaryfirvalda sé í engu fjallað um þá staðreynd að Túngata 36a sé fjöleignarhús og að samþykki sameigenda þurfi fyrir þeim breytingum sem gerðar hafi verið á húsinu, sbr. 1. mgr. 10. gr. laga nr. 160/2010. Þá sé gerð alvarleg athugasemd við rangfærslu borgarinnar um nálægð svala og stiga við aðlægar lóðir vegna umsóknar Marargötu 1 um byggingarleyfi.

Niðurstaða: Í 1. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála er kveðið á um að hlutverk nefndarinnar sé að úrskurða í kærumálum vegna stjórnvaldsá­kvarðana og í ágreiningsmálum vegna annarra úrlausnaratriða á sviði umhverfis- og auðlindamála eftir því sem mælt er fyrir um í lögum á því sviði. Í samræmi við það tekur úrskurðarnefndin lögmæti kærðrar ákvörðunar til endurskoðunar en tekur ekki nýja ákvörðun eða leggur fyrir stjórnvöld að taka nýja ákvörðun með tilteknu efni. Verður því í máli þessu einungis tekin afstaða til lögmætis hinnar kærðu ákvörðunar.

Samkvæmt fyrirliggjandi gögnum máls þessa átti kærandi í nokkrum tölvupóstsamskiptum við m.a. byggingarfulltrúa og umhverfis- og skipulagssvið vegna framkvæmda að Túngötu 36a, þ. á m. gerð bílastæðis á lóðinni. Hinn 17. ágúst 2021 var kæranda tjáð að lóðarhöfum Túngötu 36a hefði verið gert að sækja um byggingarleyfi fyrir breytingunum og bílastæði. Móttók Reykjavíkurborg 3. desember 2021 umsókn leyfishafa um byggingarleyfi og veitti skipulags­fulltrúi umsögn um málið. Var niðurstaða hans sú í umsögn, dags. 28. janúar 2022, að ekki væri heimilt að vera með bílastæði á lóðinni, en ekki væru gerðar athugasemdir við breytingar á norðurhlið hússins og norðurhluta lóðarinnar. Í kjölfarið mun leyfishafa hafa verið gert að breyta umsókninni í samræmi við umsögn skipulagsfulltrúa og var hún þannig sam­þykkt á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 8. mars 2022. Samkvæmt fundargerð umrædds fundar tekur leyfi byggingarfulltrúa því til áðurgerðra breytinga er fólust í síkkun glugga á norðurhlið hússins og setningu dyra þar og gerðar svala eða palls með tröppum niður á lóðina. Ekki var með greindri ákvörðun samþykkt leyfi fyrir öðrum áðurgerðum breytingum á Túngötu 36a.

Túngata 36a er á skilgreindu íbúðarsvæði samkvæmt Aðalskipulagi Reykjavíkur 2040. Ekki er í gildi deiliskipulag sem nær til lóðarinnar, en svæðið innan gömlu Hringbrautar nýtur hverfis­verndar samkvæmt aðalskipulaginu.

Í 1. mgr. 44. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 er mælt fyrir um að þegar sótt sé um byggingar- eða framkvæmdaleyfi fyrir fram­kvæmd sem sé í samræmi við aðalskipulag en deiliskipulag liggi ekki fyrir geti sveitarstjórn, eða sá aðili sem heimild hafi til fullnaðarafgreiðslu mála, ákveðið að veita megi leyfi án deiliskipulags­gerðar ef framkvæmdin er í samræmi við land­notkun, byggðamynstur og þétt­leika byggðar. Skal skipulagsnefnd þá láta fara fram grenndarkynningu, sbr. 2. og 3. mgr. 43. gr. sömu laga. Er skipulagsnefnd heimilt skv. 3. mgr. 44. gr. laganna að falla frá grenndar­kynningu ef sýnt er fram á að breyting á deiliskipulagi eða leyfisskyld framkvæmd varðar ekki hagsmuni annarra en sveitarfélagsins og/eða umsækjanda.

Telja verður að fullnægt sé skilyrðum 1. mgr. 44. gr. skipulagslaga um samræmi við land­notkun, byggðamynstur og þéttleika byggðar og bar samkvæmt því að grenndarkynna umsótta breytingu á fasteigninni Túngötu 36a áður en leyfi fyrir henni var veitt, nema að heimilt hafi verið að falla frá þeirri kynningu á grundvelli þess að leyfisveitingin varðaði ekki hagsmuni annarra en sveitarfélagsins og/eða umsækjanda, sbr. 3. mgr. 44. gr. skipulagslaga.

Samkvæmt aðaluppdráttum sem samþykktir voru með hinni kærðu ákvörðun er gert ráð fyrir 3,5 m² palli framan við nýjar dyr á norðurhlið hússins að Túngötu 36a og stiga þaðan niður á lóðina. Verður ekki loku fyrir það skotið að umdeildar framkvæmdir geti haft grenndar­áhrif gagnvart fasteign kæranda, svo sem vegna aukinnar innsýnar og breyttrar umferðar um lóð leyfishafa. Á fyrrgreind undantekningarregla 3. mgr. 44. gr. skipulags­laga því ekki við í máli þessu. Bar borgaryfirvöldum því að grenndarkynna hina um­deildu umsókn fyrir kæranda og öðrum er gætu átt hagsmuni tengda hinni kærðu ákvörðun. Þar sem það var ekki gert verður þegar af þeirri ástæðu ekki hjá því komist að fella hina kærðu ákvörðun úr gildi.

 Úrskurðarorð:

 Felld er úr gildi ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 8. mars 2022 um að samþykkja leyfi fyrir áðurgerðum breytingum á Túngötu 36a er fólust í því að gluggi á norðurhlið hússins var síkkaður og settar þar dyr auk gerðar svala eða palls með tröppum niður á lóðina.

ágú 26
Love0

89/2022 Vellir

Með

Árið 2022, fimmtudaginn 25. ágúst, tók Arnór Snæbjörnsson, formaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, með heimild í 3. mgr. 3. gr. laga nr. 130/2011, fyrir:

Mál nr. 89/2022, kæra á ákvörðun byggðaráðs Rangárþings eystra frá 7. júlí 2022 um að veita framkvæmdaleyfi fyrir lagningu vega í nýrri frístundabyggð á jörðinni Velli 1.

 Í málinu er nú kveðinn upp til bráðabirgða svofelldur

úrskurður

um kröfu kæranda um stöðvun framkvæmda:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 8. ágúst 2022, er barst nefndinni sama dag, kærir dánarbú A eigandi 60% eignarhlutar í jörðinni Bakkavelli, þá ákvörðun byggðaráðs Rangárþings eystra frá 7. júlí 2022 að veita framkvæmdaleyfi fyrir lagningu vega í nýrri frístundabyggð á jörðinni Velli 1. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi. Þess er jafnframt krafist að framkvæmdir verði stöðvaðar á meðan málið er til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni. Verður nú tekin afstaða til kröfu kæranda um stöðvun framkvæmda.

Málsatvik og rök: Með tölvupósti til skipulags- og byggingarfulltrúa Rangárþings eystra hinn 9. júní 2022 var fyrir hönd eigenda jarðarinnar Bakkavallar athygli vakin á því hafin væri vegalagning í landi þeirra. Óskað var eftir upplýsingum um hvort gefið hefði verið út framkvæmdaleyfi fyrir framkvæmdunum og þess krafist að þær yrðu stöðvaðar tafarlaust. Skipulags- og byggingarfulltrúi svaraði erindinu 10. s.m. og upplýsti að lögð hefði verið fram umsókn um framkvæmdaleyfi. Á fundi skipulagsnefndar 20. s.m. var tekin fyrir umsókn eigenda jarðarinnar Vallar 1 um framkvæmdaleyfi fyrir lagningu vega í nýrri frístundahúsabyggð jarðarinnar, en afgreiðslu málsins var frestað. Staðfesti byggðaráð þá afgreiðslu á fundi sínum 23. s.m. en á fundi ráðsins 7. júlí s.á. var umsóknin samþykkt með vísan til fyrirliggjandi gagna.

Kærandi telur ljóst að hið kærða framkvæmdaleyfi feli í sér lagningu vega í þinglýstu landi hans og því beri að stöðva framkvæmdir, sbr. 2. mgr. 5. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála. Framkvæmdirnar hafi hafist áður en leyfi hafi verið gefið út, standi yfir á þeim tímapunkti sem kæra sé lögð fram og séu langt komnar. Brýnt sé að stöðva þær áður en frekari skaði verði unnin á landi kæranda með afleiddu fjártjóni.

Af hálfu sveitarfélagsins er bent á að ágreiningur málsins eigi fyrst og fremst rót sína að rekja til deilna um eignarhald á landi. Tæpast sé um það ágreiningur að það sé ekki á valdi úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála að skera úr deilum um eignarrétt að landi heldur eigi slíkar deilur undir dómstóla.  Þegar af þeirri ástæðu sé ekki hægt að taka til greina kröfu kæranda um stöðvun framkvæmda. Hitt skipti þó enn meira máli að hin kærða framkvæmd mun vera yfirstaðin og yrði stöðvun framkvæmda því marklaus.

Leyfishafi bendir á að framkvæmdum sé lokið og hafi verkið verið unnið samkvæmt framkvæmdaleyfi sveitarfélagsins.

Niðurstaða: Í 1. mgr. 5. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála er tekið fram að kæra til úrskurðarnefndarinnar fresti ekki réttaráhrifum kærðrar ákvörðunar en jafnframt er kæranda þar heimilað að krefjast stöðvunar framkvæmda til bráðabirgða séu þær hafnar eða yfirvofandi. Með sama hætti er kveðið á um það í 29. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 að kæra til æðra stjórnvalds fresti ekki réttaráhrifum ákvörðunar en þó sé heimilt að fresta réttaráhrifum hinnar kærðu ákvörðunar til bráðabirgða meðan málið er til meðferðar hjá kærustjórnvaldi þar sem ástæður mæli með því. Tilvitnuð lagaákvæði bera með sér að meginreglan er sú að kæra til æðra stjórnvalds frestar ekki réttaráhrifum kærðrar ákvörðunar og eru heimildarákvæði fyrir frestun framkvæmda eða réttaráhrifa kærðar ákvörðunar undantekning frá nefndri meginreglu sem skýra ber þröngt. Verða því að vera ríkar ástæður eða veigamikil rök fyrir ákvörðun um stöðvun framkvæmda.

Hið kærða framkvæmdaleyfi heimilar lagningu vega í nýrri frístundabyggð á jörðinni Velli 1, en kærandi telur að hluti framkvæmdanna fari fram á landi hans. Í kæru kemur fram að framkvæmdir séu langt á veg komnar og í athugasemdum leyfishafa er upplýst að þeim sé lokið. Með hliðsjón af því og framangreindum lagaákvæðum verður ekki séð að tilefni sé til að fallast á kröfu kæranda um stöðvun framkvæmda. Verður kröfu kæranda þar um því hafnað.

 Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um stöðvun framkvæmda vegna ákvörðunar byggðaráðs Rangárþings eystra frá 7. júlí 2022 um að veita framkvæmdaleyfi fyrir lagningu vega í nýrri frístundabyggð á jörðinni Velli 1.

ágú 26
Love0

90/2022 Arctic Sea Farm

Með

Árið 2022, fimmtudaginn 25. ágúst, tók Arnór Snæbjörnsson, formaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, með heimild í 3. mgr. 3. gr. laga nr. 130/2011, fyrir:

Mál nr. 90/2022, kæra á ákvörðun Umhverfisstofnunar frá 14. júlí 2022 um að breyta starfsleyfi fyrir sjókvíaeldi í Patreksfirði og Tálknafirði að því er varðar staðsetningu eldissvæða, hvíldartíma og heimild til notkunar ásætuvarna sem innihalda koparoxíð.

 Í málinu er nú kveðinn upp til bráðabirgða svofelldur

úrskurður:

um kröfu kæranda um frestun réttaráhrifa:

Með kæru til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, er barst nefndinni 12. ágúst 2022, kærir eigandi Efri-Tungu II og eigandi helmings hlutar í Efri-Tungu, þá ákvörðun Umhverfisstofnunar frá 14. júlí 2022 að breyta starfsleyfi Arctic Sea Farm ehf. fyrir sjókvíaeldi í Patreksfirði og Tálknafirði að því er varðar staðsetningu eldissvæða, hvíldartíma og heimild til notkunar ásætuvarna sem innihalda koparoxíð. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi og að úrskurðarnefndin taki nýja ákvörðun þess efnis að synja umsókn leyfishafa um breytingu á starfsleyfi. Til vara er þess krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi.

Þess er jafnframt krafist að réttaráhrifum hinnar kærðu ákvörðunar verði frestað á meðan málið er til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni. Verður nú tekin afstaða þeirrar kröfu kæranda.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Umhverfisstofnun 23. ágúst 2022.

Málavextir: Skipulagsstofnun barst tilkynning 16. október 2020 frá Arctic Sea Farm ehf. og Fjarðalax ehf. um fyrirhugaða breytingu á eldissvæðum þeirra í Patreksfirði og Tálknafirði til ákvörðunar um matsskyldu framkvæmdanna, sbr. 6. gr. þágildandi laga nr. 106/2000 um mat á umhverfisáhrifum. Í breytingunni fólst tilfærsla á þremur eldissvæðum auk nýs eldissvæðis er nefnt var Háanes og mun liggja beint út af Örlygshöfn. Sömu félög sendu svo tilkynningu til Skipulagsstofnunar 11. maí 2021 um fyrirhugaða breytingu á hvíldartíma á eldissvæðum þeirra til ákvörðunar um matsskyldu framkvæmdanna, sbr. áðurnefnda 6. gr. laga nr. 106/2000.  Þá tilkynnti Arctic Sea Farm hinn 16. september 2021 um breytt fyrirkomulag á eldissvæðum þess í Patreksfirði. Ákvörðun Skipulagsstofnunar um matsskyldu framangreindra tilkynntra breytinga lá fyrir 8. nóvember s.á. Var niðurstaða stofnunarinnar sú að á grundvelli fyrirliggjandi gagna væri framkvæmdin ekki líkleg til að hafa í för með sér umtalsverð umhverfisáhrif. Hinn 12. desember s.á. kærði kærandi þá ákvörðun til úrskurðarnefndarinnar, sbr. kærumál nr. 180/2021, en ekki hefur verið kveðinn upp úrskurður í því máli. Skipulagsstofnun barst tilkynning 14. janúar 2022 vegna fyrirhugaðrar notkun ásætuvarna í sjókvíaeldi Arctic Sea Farm í Patreksfirði og Tálknafirði til ákvörðunar um matsskyldu framkvæmdanna, sbr. 19. gr. laga nr. 111/2021 um umhverfismat framkvæmda og áætlana. Ákvörðun Skipulagsstofnunar um matsskyldu lá fyrir 31. mars 2022 en niðurstaða stofnunarinnar var sú að á grundvelli fyrirliggjandi gagna væri framkvæmdin ekki líkleg til að hafa í för með sér umtalsverð umhverfisáhrif. Kærandi kærði þá ákvörðun til úrskurðarnefndarinnar 1. maí 2022, sbr. kærumál nr. 41/2021, en úrskurður hefur ekki verið kveðinn upp í því máli. Hinn 14. júlí 2022 gerði Umhverfisstofnun breytingu á starfsleyfi Arctic Sea Farm fyrir sjókvíaeldi í Patreksfirði og Tálknafirði að því er varðar staðsetningu eldissvæða, hvíldartíma og heimild til notkunar ásætuvarna sem innihaldi koparoxíð.

Málsrök kæranda: Kærandi vísar til þess að hin kærða ákvörðun Umhverfisstofnunar brjóti gegn almennum óskráðum efnisreglum stjórnsýsluréttar og stjórnsýslulögum nr. 37/1993. Ákvörðunin brjóti gegn lögmætisreglu og reglunni um bann við misbeitingu valds við val á leiðum til úrlausnar máls. Brotin leiði til efnisannmarka á ákvörðuninni og sé hún því ógildanleg. Nánar tilgreint hafi Umhverfisstofnun ekki verið heimilt að gefa út starfsleyfi á breyttu svæði þar sem heimild til notkunar svæðisins hafi ekki fylgt umsókn leyfishafa. Þá hafi breyting eldissvæðisins í raun og veru falið í sér úthlutun nýs eldissvæðis sem aðskilið sé frá hinu upphaflega. Jafnframt hafi breyting rekstrarleyfisins hvílt á bersýnilega ólögmætum ákvörðunum Skipulagsstofnunar þess efnis að framkvæmdin væri ekki háð mati á umhverfisáhrifum.

Í 5. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála komi fram að kærandi geti krafist stöðvunar framkvæmda til bráðabirgða séu þær hafnar eða yfirvofandi en sé um að ræða ákvörðun sem ekki felur í sér heimild til framkvæmda með sömu skilmálum frestað réttaráhrifum ákvörðunar að kröfu kæranda. Í athugasemdum að baki að baki ákvæðinu sé sú forsenda þessarar heimilda áréttuð að í málum sem varði framkvæmdir sem áhrif hafi á umhverfið kunni kæruheimild að verða þýðingarlaus hafi úrskurðarnefndin ekki heimild til frestunar réttaráhrifa. Þar sem kæruheimild sé opin öllum sé við beitingu heimildarinnar sérstaklega mikilvægt að gæta þess að efnislegar forsendur liggi að baki kæru. Samkvæmt því velti ákvörðun um frestun réttaráhrifa einkum á annars vegar mikilvægi stöðvunar fyrir hagsmuni kæranda og hins vegar þeim efnislegu forsendum sem liggi að baki kæru, þ.e. hversu líklegt sé að kæra breyti efni ákvörðunar.

Kærandi hafi í kærumálum nr. 180/2021 og 41/2022 og athugasemdum við tillögu Umhverfisstofnunar að breyttu starfsleyfi reifað ítarlega þá hagsmuni sem kröfur þessa máls byggi á. Varðandi mikilvægi stöðvunar fyrir hagsmuni kæranda sé vísað til þeirra sjónarmiða sem þar komi fram. Þá séu efnislegar forsendur kæru þessa máls svo afgerandi að óhjákvæmilegt sé að fresta réttaráhrifum hinnar kærðu ákvörðunar. Skilyrði um mikilvægi stöðvunar vegna hagsmuna og skýrleika efnislegra forsendna séu því bæði uppfyllt.

Málsrök Umhverfisstofnunar: Umhverfisstofnun bendir á að á grundvelli 3. mgr. 5. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála hafi nefndin heimild til frestunar réttaráhrifa í tengslum við meðferð kærumáls. Um sé að ræða undantekningu frá meginreglu 1. mgr. 5. gr. laganna um að kæra til nefndarinnar fresti ekki réttaráhrifum kærðrar ákvörðunar beri að skýra umrædda heimild þröngt. Verði því að vera ríkar ástæður eða veigamikil rök fyrir ákvörðun um frestun réttaráhrifa.

 Athugasemdir leyfishafa: Af hálfu leyfishafa er vísað til þess að heimild til stöðvunar framkvæmda feli í sér þrönga undantekningu frá þeirri meginreglu stjórnsýsluréttar og réttarfars að kæra fresti ekki réttaráhrifum úrskurðar. Heimildinni verði þá og því aðeins beitt að kæruheimildin teljist þýðingarlaus verði framkvæmdir ekki stöðvaðar, sbr. athugasemdir við 5. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála í frumvarpi því er varð að lögunum. Til viðbótar sé það skilyrði fyrir því að fallast á stöðvun framkvæmda að efnislegar forsendur liggi að baki kæru. Með öðrum orðum þurfi að líta til þess hversu líklegt sé að kröfur kæranda nái fram að ganga í málinu. Hvorugt skilyrðið sé uppfyllt í málinu.

Þær breytingar sem heimilaðar hafi verið með starfsleyfinu séu allar óverulegar og afturkræfar með einföldum og skjótum hætti. Komi til þess að hin kærða ákvörðun verði ógilt verði eldiskvíar, sem kunni að vera þá staðsettar innan þess hafsvæðis sem breytingin taki til, einfaldlegar færðar þaðan. Til viðbótar séu að minnsta kosti tvö ár þar til áætlað sé að taka hafsvæðið, sem breytingin taki til, í notkun en þá verði málsmeðferð fyrir úrskurðarnefndinni löngu lokið. Þó ásætuvarnir verði notaðar á grundvelli hinnar kærðu ákvörðunar þar til niðurstaða úrskurðarnefndarinnar liggi fyrir feli slík notkun ekki með neinum hætti í sér óafturkræfar breytingar á umhverfinu, en vert sé að taka fram að sams konar ásætuvarnir séu nú þegar notaðar í rekstri fiskeldisfyrirtækja á Íslandi og hafi verið um árabil. Þá sé ákvörðun um breyttan hvíldartíma afturkræf stjórnvaldsákvörðun.

Andstætt óljósum og óverulegum hagsmunum kæranda af stöðvun framkvæmda hafi leyfishafi verulega hagsmuni af því ekki verði gripið til stöðvunar. Nú þegar hafi leyfishafi hafist handa við að aðlaga starfsemi sína að hinu breytta starfsleyfi og varið til þess verulegum fjárhæðum.

Niðurstaða: Í 1. mgr. 5. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála segir að kæra til nefndarinnar fresti ekki réttaráhrifum ákvörðunar. Kærandi geti þó krafist úrskurðar um stöðvun framkvæmda til bráðabirgða séu þær hafnar eða yfirvofandi, sbr. 2. mgr. lagagreinarinnar, og getur úrskurðarnefndin með sömu skilmálum frestað réttaráhrifum ákvörðunar sem ekki felur í sér stöðvun framkvæmda, sbr. 3. mgr. Um undantekningu er að ræða frá þeirri meginreglu sem fram kemur í 1. mgr. 29. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 að kæra fresti ekki réttaráhrifum ákvörðunar. Í athugasemdum með nefndri lagagrein í frumvarpi því sem varð að stjórnsýslulögum er tekið fram að almennt mæli það á móti því að réttaráhrifum ákvörðunar sé frestað ef fleiri en einn aðili séu að máli og þeir eigi gagnstæðra hagsmuna að gæta. Það mæli hins vegar með því að fresta réttaráhrifum ákvörðunar ef aðili máls sé aðeins einn og ákvörðun sé íþyngjandi fyrir hann, valdi honum t.d. tjóni. Þetta sjónarmið vegi sérstaklega þungt í þeim tilvikum þar sem erfitt yrði að ráða bót á tjóninu, enda þótt ákvörðunin yrði síðar felld úr gildi af hinu æðra stjórnvaldi. Loks megi nefna þau tilvik þar sem kæruheimild verði í raun þýðingarlaus verði réttaráhrifum hinnar kærðu ákvörðunar ekki frestað. Af sama toga eru athugasemdir með frumvarpi því sem varð að lögum nr. 130/2011, en þar segir um 5. gr. að í málum sem varði framkvæmdir sem hafi áhrif á umhverfið kunni kæruheimild að verða þýðingarlaus ef úrskurðarnefndin hafi ekki heimild til að fresta réttaráhrifum ákvörðunar.

Í kærumáli þessu eru aðilar máls fleiri en einn og hafa þeir andstæðra hagsmuna að gæta, en sem fyrr greinir mælir slíkt gegn því að fallist verði á stöðvunarkröfu kæranda. Samkvæmt upplýsingum frá leyfishafa verður hið umdeilda eldissvæði ekki tekið í notkun fyrr en í fyrsta lagi á árinu 2024 þegar núverandi fiskeldislotu í Patreksfirði lýkur með slátrun eldisfisks og að loknum hvíldartíma, en úrskurðar í máli þessu er að vænta fyrir þann tíma. Með þessu verður ekki séð að kæra verði þýðingarlaus fyrir kæranda þótt hafnað verði kröfu hans um frestun réttaráhrifa á meðan málið er til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni eða að af því hljótist tjón fyrir hann sem erfitt verði að ráða bót á. Hins vegar er mögulegt að frestunin yrði verulega íþyngjandi fyrir leyfishafa. Að framangreindu virtu verður kröfu kæranda um frestun réttaráhrifa hafnað.

Rétt er þó að taka fram að leyfishafi ber alla áhættu af úrslitum kærumálsins verði hin kærða ákvörðun felld úr gildi.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um frestun réttaráhrifa vegna ákvörðunar Umhverfisstofnunar frá 14. júlí 2022 um að breyta starfsleyfi Arctic Sea Farm ehf. fyrir sjókvíaeldi í Patreksfirði og Tálknafirði að því er varðar staðsetningu eldissvæða, hvíldartíma og heimild til notkunar ásætuvarna sem innihalda koparoxíð.

ágú 26
Love0

80/2022 Arctic Sea Farm

Með

Árið 2022, fimmtudaginn 25. ágúst, tók Arnór Snæbjörnsson, formaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, með heimild í 3. mgr. 3. gr. laga nr. 130/2011, fyrir:

Mál nr. 80/2022, kæra á ákvörðun Matvælastofnunar frá 15. júlí 2022 um að breyta rekstrarleyfi fyrir sjókvíaeldi í Patreksfirði og Tálknafirði að því er varðar staðsetningu eldissvæða og hvíldartíma.

 Í málinu er nú kveðinn upp til bráðabirgða svofelldur

úrskurður:

um kröfu kæranda um stöðvun framkvæmda:

Með kæru til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, er barst nefndinni 24. júlí 2022, kærir eigandi Efri-Tungu II og eigandi helmings hlutar í Efri-Tungu, þá ákvörðun Matvælastofnunar frá 15. júlí 2022 að breyta rekstrarleyfi Arctic Sea Farm ehf. fyrir sjókvíaeldi í Patreksfirði og Tálknafirði að því er varðar staðsetningu eldissvæða og hvíldartíma. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi og að úrskurðarnefndin taki nýja ákvörðun þess efnis að synja umsókn leyfishafa um breytingu á rekstrarleyfi. Til vara er þess krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi.

Þess er jafnframt krafist að yfirvofandi framkvæmdir verði stöðvaðar á meðan málið er til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni, þá einkum uppsetning eldiskvía á nýju eldissvæði og notkun ásætuvarna á net eldiskvía sem innihaldi koparoxíð. Verður nú tekin afstaða þeirrar kröfu kæranda.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Matvælastofnun 26. júlí 2022.

Málavextir: Skipulagsstofnun barst tilkynning 16. október 2020 frá Arctic Sea Farm ehf. og Fjarðalax ehf. um fyrirhugaða breytingu á eldissvæðum þeirra í Patreksfirði og Tálknafirði til ákvörðunar um matsskyldu framkvæmdanna, sbr. 6. gr. þágildandi laga nr. 106/2000 um mat á umhverfisáhrifum. Í breytingunni fólst tilfærsla á þremur eldissvæðum auk nýs eldissvæðis er nefnt var Háanes og mun liggja beint út af Örlygshöfn. Sömu félög sendu svo tilkynningu til Skipulagsstofnunar 11. maí 2021 um fyrirhugaða breytingu á hvíldartíma á eldissvæðum þeirra til ákvörðunar um matsskyldu framkvæmdanna, sbr. áðurnefnda 6. gr. laga nr. 106/2000.  Þá tilkynnti Arctic Sea Farm hinn 16. september 2021 um breytt fyrirkomulag á eldissvæðum þess í Patreksfirði. Ákvörðun Skipulagsstofnunar um matsskyldu framangreindra tilkynntra breytinga lá fyrir 8. nóvember s.á. Var niðurstaða stofnunarinnar sú að á grundvelli fyrirliggjandi gagna væri framkvæmdin ekki líkleg til að hafa í för með sér umtalsverð umhverfisáhrif. Hinn 12. desember s.á. kærði kærandi þá ákvörðun til úrskurðarnefndarinnar, sbr. kærumál nr. 180/2021, en ekki hefur verið kveðinn upp úrskurður í því máli. Skipulagsstofnun barst tilkynning 14. janúar 2022 vegna fyrirhugaðrar notkun ásætuvarna í sjókvíaeldi Arctic Sea Farm í Patreksfirði og Tálknafirði til ákvörðunar um matsskyldu framkvæmdanna, sbr. 19. gr. laga nr. 111/2021 um umhverfismat framkvæmda og áætlana. Ákvörðun Skipulagsstofnunar um matsskyldu lá fyrir 31. mars 2022 en niðurstaða stofnunarinnar var sú að á grundvelli fyrirliggjandi gagna væri framkvæmdin ekki líkleg til að hafa í för með sér umtalsverð umhverfisáhrif. Kærandi kærði þá ákvörðun til úrskurðarnefndarinnar 1. maí 2022, sbr. kærumál nr. 41/2021, en úrskurður hefur ekki verið kveðinn upp í því máli. Hinn 15. júlí 2022 gerði Matvælastofnun breytingu á rekstrarleyfi Arctic Sea Farm fyrir sjókvíaeldi í Patreksfirði og Tálknafirði að því er varðar staðsetningu eldissvæða og hvíldartíma.

Málsrök kæranda: Kærandi vísar til þess að hin kærða ákvörðun Matvælastofnunar brjóti gegn almennum óskráðum efnisreglum stjórnsýsluréttar og stjórnsýslulögum nr. 37/1993. Ákvörðunin brjóti gegn lögmætisreglu og reglunni um bann við misbeitingu valds við val á leiðum til úrlausnar máls. Brotin leiði til efnisannmarka á ákvörðuninni og sé hún því ógildanleg. Nánar tilgreint hafi Matvælastofnun ekki verið heimilt að gefa út rekstrarleyfi á breyttu svæði þar sem heimild til notkunar svæðisins hafi ekki fylgt umsókn leyfishafa. Þá hafi breyting eldissvæðisins í raun og veru falið í sér úthlutun nýs eldissvæðis sem aðskilið sé frá hinu upphaflega. Jafnframt hafi breyting rekstrarleyfisins hvílt á bersýnilega ólögmætum ákvörðunum Skipulagsstofnunar þess efnis að framkvæmdin væri ekki háð mati á umhverfisáhrifum.

Málsrök Matvælastofnunar: Af hálfu stofnunarinnar er vísað til þess að skv. 5. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála fresti kæra ekki réttaráhrifum hinnar kærðu ákvörðunar. Nefndin geti þó úrskurðað um að stöðva skuli framkvæmdir til bráðabirgða séu þær hafnar eða yfirvofandi. Í athugasemdum með lögunum segi að ákvæðið byggi á almennum reglum stjórnsýsluréttar um réttaráhrif kæru og heimild úrskurðaraðila til að fresta réttaráhrifum ákvörðunar, sbr. 29. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Ef litið sé til skýringarsjónarmið þeirrar lagagreinar þá sé almennt talið mæla gegn því að réttaráhrifum ákvörðunar verði frestað ef fleiri en einn aðili séu að máli og þeir eigi andstæðra hagsmuna að gæta. Þá verði að leggja heildstætt mat á þau sjónarmið sem fjallað sé um við útgáfu leyfisins, réttmætra hagsmuna aðila og hversu líklegt sé að ákvörðuninni verði breytt. Matvælastofnun telji að við útgáfu hins kærða rekstrarleyfis hafi stofnunin fylgt ákvæðum laga nr. 71/2008 um fiskeldi og sé því ekki tilefni til að fallast á kröfu um ógildingu þess. Af þeim sökum og með hliðsjón af réttmætum væntingum leyfishafa verði ekki séð að tilefni sé til að fresta réttaráhrifum í máli þessu.

 Athugasemdir leyfishafa: Af hálfu leyfishafa er vísað til þess að heimild til stöðvunar framkvæmda feli í sér þrönga undantekningu frá þeirri meginreglu stjórnsýsluréttar og réttarfars að kæra fresti ekki réttaráhrifum úrskurðar. Heimildinni verði þá og því aðeins beitt að kæruheimildin teljist þýðingarlaus verði framkvæmdir ekki stöðvaðar, sbr. athugasemdir við 5. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála í frumvarpi því er varð að lögunum. Til viðbótar sé það skilyrði fyrir því að fallast á stöðvun framkvæmda að efnislegar forsendur liggi að baki kæru. Með öðrum orðum þurfi að líta til þess hversu líklegt sé að kröfur kæranda nái fram að ganga í málinu. Hvorugt skilyrðið sé uppfyllt í málinu.

Þær breytingar sem heimilaðar hafi verið með rekstrarleyfinu séu allar óverulegar og afturkræfar með einföldum og skjótum hætti. Komi til þess að hin kærða ákvörðun verði ógilt verði eldiskvíar, sem kunni að vera þá staðsettar innan þess hafsvæðis sem breytingin taki til, einfaldlegar færðar þaðan. Til viðbótar séu að minnsta kosti tvö ár þar til áætlað sé að taka hafsvæðið, sem breytingin taki til, í notkun en þá verði málsmeðferð fyrir úrskurðarnefndinni löngu lokið. Þó ásætuvarnir verði notaðar á grundvelli hinnar kærðu ákvörðunar þar til niðurstaða úrskurðarnefndarinnar liggi fyrir feli slík notkun ekki með neinum hætti í sér óafturkræfar breytingar á umhverfinu, en vert sé að taka fram að sams konar ásætuvarnir séu nú þegar notaðar í rekstri fiskeldisfyrirtækja á Íslandi og hafi verið um árabil. Þá sé ákvörðun um breyttan hvíldartíma afturkræf stjórnvaldsákvörðun.

Andstætt óljósum og óverulegum hagsmunum kæranda af stöðvun framkvæmda hafi leyfishafi verulega hagsmuni af því ekki verði gripið til stöðvunar. Nú þegar hafi leyfishafi hafist handa við að aðlaga starfsemi sína að hinu breytta rekstrarleyfi og varið til þess verulegum fjárhæðum.

Niðurstaða: Í 1. mgr. 5. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála segir að kæra til nefndarinnar fresti ekki réttaráhrifum ákvörðunar. Kærandi geti þó krafist úrskurðar um stöðvun framkvæmda til bráðabirgða séu þær hafnar eða yfirvofandi, sbr. 2. mgr. lagagreinarinnar, og getur úrskurðarnefndin með sömu skilmálum frestað réttaráhrifum ákvörðunar sem ekki felur í sér stöðvun framkvæmda, sbr. 3. mgr. Um undantekningu er að ræða frá þeirri meginreglu sem fram kemur í 1. mgr. 29. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 að kæra fresti ekki réttaráhrifum ákvörðunar. Í athugasemdum með nefndri lagagrein í frumvarpi því sem varð að stjórnsýslulögum er tekið fram að almennt mæli það á móti því að réttaráhrifum ákvörðunar sé frestað ef fleiri en einn aðili séu að máli og þeir eigi gagnstæðra hagsmuna að gæta. Það mæli hins vegar með því að fresta réttaráhrifum ákvörðunar ef aðili máls sé aðeins einn og ákvörðun sé íþyngjandi fyrir hann, valdi honum t.d. tjóni. Þetta sjónarmið vegi sérstaklega þungt í þeim tilvikum þar sem erfitt yrði að ráða bót á tjóninu, enda þótt ákvörðunin yrði síðar felld úr gildi af hinu æðra stjórnvaldi. Loks megi nefna þau tilvik þar sem kæruheimild verði í raun þýðingarlaus verði réttaráhrifum hinnar kærðu ákvörðunar ekki frestað. Af sama toga eru athugasemdir með frumvarpi því sem varð að lögum nr. 130/2011, en þar segir um 5. gr. að í málum sem varði framkvæmdir sem hafi áhrif á umhverfið kunni kæruheimild að verða þýðingarlaus ef úrskurðarnefndin hafi ekki heimild til að fresta réttaráhrifum ákvörðunar.

Í kærumáli þessu eru aðilar máls fleiri en einn og hafa þeir andstæðra hagsmuna að gæta, en sem fyrr greinir mælir slíkt gegn því að fallist verði á stöðvunarkröfu kæranda. Samkvæmt upplýsingum frá leyfishafa verður hið umdeilda eldissvæði ekki tekið í notkun fyrr en í fyrsta lagi á árinu 2024 þegar núverandi fiskeldislotu í Patreksfirði lýkur með slátrun eldisfisks og að loknum hvíldartíma, en úrskurðar í máli þessu er að vænta fyrir þann tíma. Með þessu verður ekki séð að kæra verði þýðingarlaus fyrir kæranda þótt hafnað verði kröfu hans um stöðvun yfirvofandi framkvæmda á meðan málið er til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni eða að af því hljótist tjón fyrir hann sem erfitt verði að ráða bót á. Hins vegar er mögulegt að slík stöðvun yrði verulega íþyngjandi fyrir leyfishafa. Að framangreindu virtu verður kröfu kæranda um stöðvun yfirvofandi framkvæmda hafnað.

Vegna sjónarmiða kæranda um heimild til notkunar ásætuvarna telur úrskurðarnefndin rétt að benda á að hin kærða ákvörðun felur ekki í sér slíka heimild heldur varðar hún einvörðungu breytingu á staðsetningu eldiskvía og hvíldartíma. Er það enda ekki á valdi Matvælastofnunar að kveða á um slíkt í rekstrarleyfi heldur kemur það í hlut Umhverfisstofnunar við útgáfu starfsleyfis, sbr. lög nr. 7/1998 um hollustuhætti og mengunarvarnir.

Rétt er þó að taka fram að leyfishafi ber alla áhættu af úrslitum kærumálsins verði hin kærða ákvörðun felld úr gildi.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um stöðvun yfirvofandi framkvæmda vegna ákvörðunar Matvælastofnunar frá 15. júlí 2022 um að breyta rekstrarleyfi Arctic Sea Farm hf. fyrir sjókvíaeldi í Patreksfirði og Tálknafirði að því er varðar staðsetningu eldissvæða og hvíldartíma.

ágú 12
Love0

85/2022 Andakílsárvirkjun

Með

Árið 2022, fimmtudaginn 11. ágúst, tók Ómar Stefánsson, starfandi formaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála fyrir með heimild í 3. mgr. 3. gr. laga nr. 130/2011:

Mál nr. 85/2022, kæra á ákvörðun Skipulagsstofnunar frá 1.  júlí 2022 um að framkvæmdir í og við lón Andakílsárvirkjunar í Borgarbyggð og Skorradalshreppi skuli ekki háðar mati á umhverfisáhrifum.

 Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður

um kröfu kæranda um frestun réttaráhrifa:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 31. júlí 2022, er barst nefndinni 1. ágúst s.á., kærir landeigandi Fitja í Skorradal, þá ákvörðun Skipulagsstofnunar frá 1. júlí 2022 að framkvæmdir í og við lón Andakílsárvirkjunar í Borgarbyggð og Skorradalshreppi skuli ekki háðar mati á umhverfisáhrifum. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi og að réttaráhrifum hinnar kærðu ákvörðunar verði frestað þar til virkjunarleyfi Andakílsárvirkjunar verði gefið út. Verður nú tekin afstaða til kröfu kæranda um frestun réttaráhrifa hinnar kærðu ákvörðunar.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Skipulagsstofnun 8. ágúst 2022.

Málsatvik og rök: Hinn 20. desember 2021 barst Skipulagsstofnun tilkynning frá Orku Náttúrunnar um framkvæmdir í og við lón Andakílsárvirkjunar í Borgarbyggð og Skorradalshreppi skv. 19. gr. laga nr. 111/2021 um umhverfismat framkvæmda og áætlana. Fyrirhuguð framkvæmd felst í byggingu varnarstíflu í lóni virkjunar til að mögulegt verði að tæma nyrðri hluta lóns virkjunarinnar af vatni, viðhaldi og endurnýjun stíflumannvirkja á meðan ekki er vatn í nyrðri hluta lónsins, mokstri á uppsöfnuðu seti úr lóni virkjunar, flutningi og haugsetningu á seti og efni sem mokað verður úr lóni og niðurrifi á varnarstíflu að viðhaldi og mokstri loknum. Skipulagsstofnun ákvað hinn 1. júlí 2022  að framkvæmdin skyldi ekki háð mati á umhverfisáhrifum.

Af hálfu kæranda er bent á að ekki sé fyrir hendi gilt virkjanaleyfi og sé starfsemi Andakílsárvirkjunar því ólögmæt að virtum ákvæðum raforkulaga nr. 65/2003, vatnalaga nr. 15/1923, laga nr. 60/2013 um náttúruvernd og laga nr. 111/2021 um umhverfismat framkvæmda og áætlana. Af hálfu Skipulagsstofnunar er farið fram á að hin kærða ákvörðun verði staðfest. Framkvæmdaaðili fer fram á að kröfu kæranda um frestun réttaráhrifa verði hafnað.

Niðurstaða: Í 1. mgr. 5. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála er tekið fram að kæra til úrskurðarnefndarinnar fresti ekki réttaráhrifum kærðrar ákvörðunar en jafnframt er kæranda þar heimilað að krefjast stöðvunar framkvæmda séu þær hafnar eða yfirvofandi, sbr. 2. mgr. greinarinnar. Þá getur úrskurðarnefndin að sama skapi frestað réttaráhrifum ákvörðunar komi fram krafa um það af hálfu kæranda, sbr. 3. mgr. nefndrar 5. gr. Tekið er fram í athugasemdum með 5. gr. í frumvarpi því sem varð að lögum nr. 130/2011 að ákvæði greinarinnar byggist á almennum reglum stjórnsýsluréttar um réttaráhrif kæru og heimild úrskurðaraðila til að fresta réttaráhrifum ákvörðunar. Í 29. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 kemur fram að kæra til æðri stjórnvalds fresti ekki réttaráhrifum ákvörðunar en þó sé heimilt að fresta réttaráhrifum kærðrar ákvörðunar til bráðabirgða meðan málið er til meðferðar hjá kærustjórnvaldi þar sem ástæður mæli með því. Í athugasemdum með þeirri grein í frumvarpi því er varð að stjórnsýslulögum nr. 37/1993 er tiltekið að heimild til frestunar réttaráhrifa þyki nauðsynleg þar sem kæruheimild geti ella orðið þýðingarlaus. Þá er tekið fram að almennt mæli það gegn frestun réttaráhrifa ef fleiri en einn aðili séu að máli og þeir eigi gagnstæðra hagsmuna að gæta eða ef mikilvægir almannahagsmunir búi að baki ákvörðun.  Það mæli hins vegar með því að fresta réttaráhrifum ákvörðunar ef aðili máls sé aðeins einn og ákvörðunin íþyngjandi fyrir hann. Þetta sjónarmið vegi sérstaklega þungt í þeim tilvikum þar sem erfitt yrði að ráða bót á tjóni enda þótt ákvörðunin yrði síðar felld úr gildi af hinu æðra stjórnvaldi. Tilvitnuð lagaákvæði bera með sér að meginreglan sé sú að kæra til æðra stjórnvalds frestar ekki réttaráhrifum kærðrar ákvörðunar og eru heimildarákvæði fyrir stöðvun framkvæmda eða frestun réttaráhrifa kærðrar ákvörðunar undantekning frá nefndri meginreglu sem skýra ber þröngt. Verða því að vera ríkar ástæður eða veigamikil rök fyrir ákvörðun um frestun réttaráhrifa.

Kærandi í máli þessu fer fram á að réttaráhrifum hinnar kærðu ákvörðunar verði frestað þar til virkjunarleyfi Andakílsárvirkjunar hefur verið gefið út. Þegar litið er til fyrrgreindra lagaákvæða verður að túlka þau sem svo að úrskurðarnefndin hafi einungis heimild til að fresta réttaráhrifum kærðrar ákvörðunar á meðan mál eru til meðferðar hjá nefndinni. Úrskurðarnefndin getur því ekki frestað réttaráhrifum kærðar ákvörðunar um óákveðinn tíma eða umfram málsmeðferðartíma kærumáls. Verður því við það miðað að krafa kæranda á þessu stigi málsins sé að réttaráhrifum hinnar kærðu ákvörðunar verði frestað á meðan málið er til meðferðar hjá úrskurðarnefndinni.

Hin kærða ákvörðun felur í sér þá niðurstöðu að umdeildar framkvæmdir séu ekki háðar mati á umhverfisáhrifum. Slík matsskylduákvörðun felur ekki í sér leyfi til framkvæmda heldur þarf til að koma sérstök stjórnvaldsákvörðun sem kæranleg er til úrskurðarnefndarinnar, s.s. veiting byggingar- eða framkvæmdaleyfis, sbr. 11. og 13. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki og 13., 14. og 15. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Að jafnaði er því ekki tilefni til að beita heimild til stöðvunar framkvæmda eða frestunar réttaráhrifa í kærumálum er varða matsskylduákvarðanir.

Þegar litið er til fyrrgreindra lagaákvæða og eðlis matsskylduákvarðana verður ekki séð að knýjandi nauðsyn sé til að fallast á kröfu kæranda um frestun réttaráhrifa hinnar kærðu matsskylduákvörðunar.

 Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um frestun réttaráhrifa hinnar kærðu matsskylduákvörðunar.

ágú 08
Love0

77/2022 Geirsgata

Með

Árið 2022, föstudaginn 5. ágúst, tók Ómar Stefánsson, starfandi formaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála fyrir með heimild í 3. mgr. 3. gr. laga nr. 130/2011:

Mál nr. 77/2022, kæra á ákvörðun Heilbrigðiseftirlits Reykjavíkur frá 28. júní 2022 að veita tímabundið starfsleyfi til reksturs á krá með lágmarksmatargerð að Geirsgötu 2-4.

 Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 19. júlí, er barst nefndinni sama dag, kærir húsfélag Geirsgötu 2-4, eigendur 18 íbúða að Kolagötu 1 (áður Geirsgötu 2) og eigendur 19 íbúða að Kolagötu 3 (áður Geirsgötu 4), Reykjavík, þá ákvörðun Heilbrigðiseftirlits Reykjavíkur frá 28. júní 2022 að veita tímabundið starfsleyfi til reksturs á krá með lágmarksmatargerð að Geirsgötu 2-4. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Heilbrigðiseftirliti Reykjavíkur 28. júlí 2022.

Málsástæður og rök: Leyfishafi sótti um bráðabirgðarekstrarleyfi hjá Sýslumanninum á höfuðborgarsvæðinu 9. nóvember 2021 fyrir veitingastað í flokki II, veitingahús fyrir 140 gesti að Geirsgötu 2-4. Sýslumaður gaf út bráðabirgðarekstrarleyfi með gildistímann 15. desember 2021 til 15. janúar 2022. Kom þar fram að veitingatími væri til kl. 23 virka daga og til kl. 01 aðfaranætur frídaga. Hámarksfjöldi gesta væri 30. Heilbrigðiseftirlit Reykjavíkur gaf síðan út tímabundið starfsleyfi til að stafrækja veitingastað að Geirsgötu 2-4 með gildistímann 25. mars 2022 til 25. júní s.á. Leyfishafi sótti að nýju um starfsleyfi fyrir veitingastaðnum 16. maí s.á. Heilbrigðiseftirlitið upplýsti leyfishafa í framhaldinu um að fyrirhugað væri að takmarka opnunartíma veitingastaðarins vegna ónæðis sem af honum hlytist. Tekið var fram að leyfishafi hefði ekki skilað inn fullnægjandi gögnum um hljóðvist staðarins og að mælingar leyfishafa hafi sýnt fram á að hávaði á staðnum hafi ítrekað farið yfir leyfileg mörk skv. reglugerð nr. 724/2008 um hávaða. Bent var á að framangreind brot yrðu höfð til hliðsjónar við afgreiðslu umsóknar um áframhaldandi starfsleyfi fyrir veitingastaðinn. Leyfishafi lagði fram hljóðvistarskýrslu 20. júní 2022 sem sýndi fram á að hljóðeinangrun væri ófullnægjandi. Jafnframt var lögð fram úrbótaáætlun þar sem gert var ráð fyrir að úrbótum yrði lokið í júlí s.á. Leyfishafi var upplýstur um að starfsleyfi til 12 ára yrði ekki gefið út fyrr en úrbótum á hljóðvist væri lokið. Leyfishafi sendi inn umsókn um tímabundið starfsleyfi til eins mánaðar hinn 12. júní 2022 á meðan unnið væri að úrbótum. Heilbrigðiseftirlitið sendi leyfishafa bréf dags. 27. s.m. þar sem fram kom að tímabundið starfsleyfi yrði gefið út til eins mánaðar eða til 28. júlí s.á. Jafnframt kom fram að opununartími veitingastaðarins yrði takmarkaður við kl. 23 alla daga og að gestir yrðu að hafa yfirgefið staðinn kl. 23 og að frekari frestir yrðu ekki veittir. Tímabundið starfsleyfi var gefið út 28. júní s.á. og er það sú ákvörðun sem kærð er í máli þessu.

Af hálfu kærenda er bent á að Heilbrigðiseftirliti Reykjavíkur hafi verið óheimilt að veita hið tímabundna starfsleyfi vegna krárinnar að Geirsgötu 2-4. Vegna reynslu af rekstri staðarins sl. mánuði liggi fyrir að leyfishafi hafi ítrekað brotið gegn starfsleyfisskilyrðum hins eldra tímabundna starfsleyfis auk þess sem hann hafi enn ekki skilað inn fullnægjandi gögnum varðandi hljóðvist í rýminu sem sýni fram á að reksturinn valdi ekki og muni ekki valda hávaða og ónæði. Reksturinn uppfylli ekki reglur um hljóðvist, hávaða og ónæði, sem lög geri að skilyrði svo heimilt sé að veita rekstrarleyfi. Um sé að ræða rekstur veitingahúss í flokki III (skemmtistaður) sem óheimilt sé að stafrækja á því svæði sem um ræði skv. aðalskipulagi Reykjavíkur. Þá brjóti reksturinn gegn þinglýstri kvöð, sérstakri húsfélagssamþykkt, sem hvíli á eigninni. Umdeildur rekstur sé og hafi verið íþyngjandi fyrir kærendur sökum hávaða, lyktarmengunar og ónæðis og sé til þess fallinn að hafa áhrif á verðmæti fasteigna þeirra. Ákvörðun um veitingu áframhaldandi leyfis, jafnvel þó um bráðabirgðaleyfi sé að ræða, sé stjórnvaldsákvörðun sem verði að uppfylla þær lögbundnu kröfur sem lög og reglur geri til slíkra ákvarðana, þar sem ákvörðunin hafi áhrif á stjórnarskrárvarin eignarréttindi íbúðareigenda. Verði því að horfa vandlega til meginreglna stjórnsýsluréttarins um meðalhóf, lögmæti og jafnræði þegar ákvörðun sé tekin, enda séu gerðar ríkari kröfur til stjórnvalda í tilvikum þar sem mögulega sé brotið gegn stjórnarskrárvörðum hagsmunum.

Af hálfu Heilbrigðiseftirlits Reykjavíkur er bent á að ákveðið hafi verið að veita tímabundið starfsleyfi á meðan rekstraraðilar veitingarstaðarins ynnu að nauðsynlegum úrbótum á hljóðvist samkvæmt úrbótaáætlun. Með hliðsjón af kvörtunum um ónæði og hávaða frá staðnum hafi einnig verið tekin ákvörðun um að takmarka opnunartíma við kl. 23 alla daga. Með þessum ákvörðunum hafi verið gætt bæði jafnræðis og meðalhófs. Rekstraraðili hafi skilað gögnum um hljóðvist, m.a. eigin hljóðmælingum. Þessi gögn hafi sýnt að hljóðvist hafi verið ófullnægjandi og að tilefni væri til úrbóta. Almennar miðborgarheimildir gildi á lóðinni sem um ræði og þar megi heimila allar tegundir veitingastaða í flokki I-III, að skemmtistöðum undanskildum og opnunartími megi lengst vera til kl. 03:00 um helgar. Þá séu útiveitingar heimilar til kl. 23:00. Heilbrigðiseftirlit Reykjavíkur gefi út starfsleyfi skv. lögum nr. 7/1998 um hollustuhætti og mengunarvarnir og lögum nr. 93/1995 um matvæli. Veitingastaðir séu á lista í viðauka IV við lög nr. 7/1998 og þeir séu matvælafyrirtæki skv. 16. tl. 4. gr. laga nr. 93/1995. Starfsleyfi sé gefið út uppfylli viðkomandi starfsemi þau skilyrði sem sett séu í lögum og í reglugerðum. Leyfi sé ótímabundið sé það einungis gefið út skv. lögum nr. 93/1995 en tímabundið ef starfsemi falli undir bæði lög nr. 93/1995 og lög nr. 7/1998 eða einungis þau síðarnefndu. Kærendur hafi hverfandi lögvarða hagsmuni af úrlausn málsins. Hið kærða leyfi hafi runnið úr gildi 28. júlí 2022. Ekki hafi verið tekin afstaða til útgáfu nýs starfsleyfis. Sé framkomin kæra tilraun til að hafa áhrif á afgreiðslu nýrrar starfsleyfisumsóknar sé vert að benda á að skv. 2. mgr. 26. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 verði ákvörðun ekki kærð fyrr en mál hafi verið til lykta.

Niðurstaða: Samkvæmt 3. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála geta þeir einir sem eiga lögvarða hagsmuni tengda kæranlegri ákvörðun skotið henni til úrskurðarnefndarinnar. Í máli þessu er starfsleyfi kært sem rann út 28. júlí 2022 og hefur leyfið því ekki lengur réttarverkan að lögum. Eiga kærendur því ekki lengur lögvarða hagsmuni af því að fá umdeildri ákvörðun hnekkt svo sem krafist er í máli þessu. Verður kærumáli þessu því vísað frá þar sem á skortir að skilyrði nefndrar 3. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 fyrir kæruaðild er ekki lengur fyrir hendi.

Rétt þykir að taka fram að ef nýtt starfsleyfi verður veitt er eftir atvikum hægt að kæra ákvörðun um veitingu þess til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

ágú 03
Love0

57/2022 Vesturgata

Með

Árið 2022, þriðjudaginn 2. ágúst, fundaði úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála í gegnum fjarfundabúnað. Þátt tóku Unnþór Jónsson, settur varaformaður, Kristín Benediktsdóttir dósent og Þorsteinn Þorsteinsson byggingar­verkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 57/2022, kæra á ákvörðun borgarráðs Reykjavíkur frá 3. september 2020 um að samþykkja breytingu á deiliskipulagi milli Seljavegar og Ánanausta vegna lóðarinnar nr. 67 við Vesturgötu. Jafnframt er kærð útgáfa byggingar­leyfis, dags. 27. janúar 2022, fyrir steinsteyptu fjögurra hæða húsi á sömu lóð með sex íbúðum auk starfsmannarýmis, sbr. ákvörðun byggingar­fulltrúans í Reykjavík frá 15. desember 2020 um að samþykkja umsókn um greint leyfi.

 Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfum til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 7. júní 2022, er bárust nefndinni 9. s.m., kæra eigendur, Vesturgötu 65; eigendur, Vesturgötu 65a; eigendur, Vesturgötu 69; eigendur, Vesturgötu 73; eigendur, Seljavegi 10, öll í Reykjavík, þá ákvörðun borgarráðs frá 3. september 2020 að samþykkja breytingu á deiliskipulagi milli Selja­vegar og Ánanausta vegna lóðarinnar nr. 67 við Vesturgötu.

Einnig er kærð útgáfa byggingarleyfis, dags. 27. janúar 2022, fyrir steinsteyptu fjögurra hæða húsi á sömu lóð með sex íbúðum auk starfsmannarýmis, sbr. ákvörðun byggingar­fulltrúans í Reykjavík frá 15. desember 2020 um að samþykkja umsókn Félagsbústaða hf. um greint leyfi. Er þess krafist að hinar kærðu ákvarðanir verði felldar úr gildi. Kærendur gera jafnframt þá kröfu að framkvæmdir verði stöðvaðar á meðan málið er til með­ferðar fyrir úrskurðarnefndinni. Þykir málið nægilega upplýst til að það verði tekið til endanlegs úrskurðar og verður því ekki tekin afstaða til framkominnar stöðvunarkröfu.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Reykjavíkurborg 24. júní 2022.

Málavextir: Lóðin Vesturgata 67 er á svæði þar sem í gildi er deiliskipulag milli Seljavegar og Ánanausta, staðgreinireitur 1.133.1, sem samþykkt var í borgarráði 24. janúar 1984 og tók gildi 18. apríl s.á. Með skipulaginu var gert ráð fyrir að reist yrði tveggja og hálfs hæðar íbúðarhús á lóðinni. Á fundi skipulags- og samgönguráðs 15. apríl 2020 var lögð fram umsókn Félags­bústaða hf. um breytingu á deiliskipulaginu vegna umræddrar lóðar. Í breytingunni fólst m.a. stækkun lóðarinnar og að á henni yrði heimilt að reisa fjögurra hæða hús með sex íbúðum ásamt sameiginlegum rýmum á jarðhæð. Byggingarmagn færi úr 349 í 606 m². Var samþykkt að auglýsa framlagða tillögu og staðfesti borgarráð þá afgreiðslu 30. s.m. Bárust athugasemdir við tillöguna á kynningartíma, m.a. frá hluta af kærendum þessa máls, og á fundi skipulags- og samgönguráðs 26. ágúst 2020 var tillagan samþykkt með vísan til umsagnar skipulagsfulltrúa frá sama degi. Samþykkti borgarráð þá afgreiðslu 3. september s.á. og var auglýsing um gildistöku breytingarinnar birt í B-deild Stjórnartíðinda 15. október 2020.

Á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 27. október 2020 var samþykkt að stækka umrædda lóð um 94 m² þannig að hún yrði 309 m². Umsókn um leyfi fyrir steinsteyptu fjögurra hæða húsi með sex íbúðum auk starfsmannarýmis „sem [yrði] „léttur“ búsetukjarni í notkunarflokki 5“ var tekin fyrir á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 3. nóvember s.á. Var afgreiðslu málsins frestað með vísan til athugasemda, en málinu var einnig frestað á afgreiðslufundum byggingarfulltrúa 10. og 24. s.m. og 1. og 8. desember 2020. Málið var tekið fyrir að nýju á afgreiðslufundi byggingar­fulltrúa 15. desember s.á. Var umsóknin samþykkt og hún talin samræmast ákvæðum laga nr. 160/2010 um mannvirki. Hinn 27. janúar 2022 gaf byggingarfulltrúi út leyfi fyrir byggingu hússins og munu framkvæmdir hafa byrjað í upphafi marsmánaðar.

Hinn 31. mars 2022 sendi einn af kærendum þessa máls tölvupóst til Reykjavíkurborgar og vakti athygli á því að útlit fyrirhugaðrar byggingar að Vesturgötu 67 virtist ekki í samræmi við skilmála gildandi deiliskipulags auk þess sem óskað var athugasemda og upplýsinga um hvaða úrræði væru fyrir hendi. Fyrirspurnin var ítrekuð 29. apríl s.á. og í svarpósti byggingarfulltrúa frá 3. maí s.á. kom fram að samþykkt byggingarinnar væri í samræmi við gildandi deiliskipulag lóðarinnar. Jafnframt var upplýst að samþykktin væri kæranleg til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála.

Málsrök kærenda: Kærendur benda á að íbúar að Vesturgötu 65, 65a og 69 hafi gert marg­víslegar athugasemdir við tillögu að breytingu á deiliskipulagi milli Seljavegar og Ánanausta vegna Vesturgötu 67, m.a. um þakhæð, skuggavarp, útsýnisskerðingu, útlit götuhliðar sem og áhrif á götumynd. Í svari skipulags- og byggingarsviðs við þeim athugasemdum hafi m.a. komið fram að götuhlið hússins skyldi taka tillit til aðliggjandi húsa eins og kostur væri, t.d. varðandi efnisval, gluggagerðir og/eða hæð og form. Í svari við ábendingum um skuggavarp á nærliggjandi hús og útsýnisskerðingu hafi komið fram að tillagan sýndi aðeins byggingarreit og að bæði skuggavarp og útsýnisskerðing væri háð útfærslu á þak­formi. Ekki alls fyrir löngu hafi íbúar í nágrenninu orðið þess áskynja að á Vesturgötu 67 væri fyrirhugað að reisa byggingu sem tæki ekki tillit til ofangreindra skilmála. Öll aðliggjandi hús og öll hús í nærliggjandi götum séu með mænisþaki, en á Vesturgötu 67 eigi að reisa hús sem sé kassalaga með flötu þaki. Það passi alls ekki inn í götumyndina.

Send hafi verið fyrirspurn til Reykjavíkurborgar um hvað stæði til og beðið um gögn og skýringar. Ófullnægjandi svar hafi borist um fjórum vikum síðar og því hafi fyrirspurnin verið ítrekuð. Hinn 27. maí 2022 hafi borist svohljóðandi svar frá byggingarfulltrúa: „Í viðhengi er samþykkt breyting á deiliskipulagi lóðarinnar að Vesturgötu 67 og tillaga að húsi sem fylgdi með umsókn um breytingu á deiliskipulagi lóðarinnar. Samþykkt byggingarleyfi er í samræmi við þessi gögn. Álitamál getur verið hvað fer vel í götumynd hverju sinni og er ekki talin ástæða til að ræða það frekar hér.“ Umrædd tillaga að húsi við Vesturgötu 67 sé hvað varði gluggagerð, form og útlit götuhliðar engan veginn í samræmi við það sem búið hafi verið að fullvissa íbúa í nærliggjandi húsum um. Þau atriði séu heldur ekki í samræmi við gögn frá borgaryfirvöldum eða auglýsingu í B-deild Stjórnartíðinda. Þá sé gerð sérstök athugasemd við síðustu setninguna í fyrrnefndu svari byggingarfulltrúa en með fullyrðingu hans séu orð gerð merkingarlaus. Einnig hafi kvöð um að götuhlið hússins skuli taka tillit til aðliggjandi húsa eins og kostur sé enga þýðingu.

Íbúar í nágrenni við Vesturgötu 67 hafi enga ástæðu haft til að ætla annað en að framlagðar teikningar yrðu í samræmi við það sem búið hafi verið að ákveða í skipulagsferlinu. Annað hafi komið á daginn og hafi málið verið endanlega upplýst af hálfu borgarinnar 27. maí 2022. Líti kærendur svo á að kærufrestur teljist frá þeim degi. Jafnframt hafi byggingarfulltrúi bent á í nýlegu svari að samþykkt nýbyggingarinnar væri kæranleg til úrskurðarnefndarinnar og verði það ekki túlkað öðruvísi en svo að borgin sé samþykk því að nefndin taki málið til meðferðar.

Kærendur að Seljavegi 10 benda á að vegna hinnar umdeildu byggingar muni þau missa útsýni yfir sjóinn, um Akurey og upp á Akranes. Þá sé nú þegar grimmileg barátta um bílastæði í hverfinu og nú skuli enn kreppt að. Hafi þeim aldrei verið kynnt fyrirhugaðar framkvæmdir af borgaryfirvöldum en afar stutt sé á milli lóðar þeirra og Vesturgötu 67.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Af hálfu sveitarfélagsins er þess krafist að kröfu kærenda um ógildingu hinnar kærðu deiliskipulagsbreytingar verði vísað frá úrskurðarnefndinni en að öðrum kröfum verði hafnað.

Samkvæmt 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála sé kærufrestur til nefndarinnar einn mánuður frá því að kæranda varð kunnugt eða mátti vera kunnugt um þá ákvörðun sem kæra lúti að. Sé um að ræða ákvörðun sem sæti opinberri birtingu teljist kærufrestur vera frá birtingu ákvörðunar. Þegar kæra í máli þessu hafi borist úrskurðar­nefndinni hafi verið liðnir meira en 18 mánuðir frá upphafi kærufrests deiliskipulags­breytingarinnar og frestur til að kæra þá ákvörðun löngu liðinn. Beri því að vísa málinu frá úrskurðarnefndinni, sbr. 1. mgr. 28. stjórnsýslulaga nr. 37/1993, en einnig sé vísað til 27. gr. laganna í þessu sambandi. Þá sé skv. 28. gr. sömu laga óheimilt að sinna kæru ef meira en ár sé liðið frá því að ákvörðun hafi verið tekin.

Ekki sé fallist á að samþykktir uppdrættir séu ekki í samræmi við gildandi deiliskipulag, enda um huglægt mat kærenda að ræða. Þvert á móti taki götuhliðar tillit til aðliggjandi húsa eins og kostur sé, t.d. varðandi efnisval, gluggagerðir og/eða hæð og form. Þar sem samþykkt byggingar­leyfi sé í samræmi við gildandi deiliskipulag beri að hafna kröfu um ógildingu leyfisins enda ekkert komið fram sem valdið geti ógildingu þess.

 Athugasemdir leyfishafa: Leyfishafi bendir á að kærufrestur sé liðinn vegna beggja hinna kærðu ákvarðana. Þá hafi skipulagsfulltrúi svarað athugasemdum íbúa við kynningu á breyttu deiliskipulagi skilmerkilega.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um þá ákvörðun borgarráðs frá 3. september 2020 að sam­þykkja breytingu á deiliskipulagi milli Seljavegar og Ánanausta vegna lóðarinnar nr. 67 við Vesturgötu. Einnig er deilt um útgáfu byggingarleyfis, dags. 27. janúar 2022, fyrir steinsteyptu fjögurra hæða húsi á sömu lóð með sex íbúðum auk starfsmannarýmis, sbr. ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 15. desember 2020 um að samþykkja umsókn um greint leyfi.

Það er skilyrði aðildar í málum fyrir úrskurðarnefndinni að kærandi eigi lögvarinna hagsmuna að gæta tengda viðkomandi ákvörðun, sbr. 3. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála, nema lög mæli á annan veg. Er það í samræmi við þá meginreglu stjórnsýsluréttar að kæruaðild sé bundin við þá sem eiga einstaklega lögvarða hags­muni tengda ákvörðun sem kærð er. Við mat á því hvort kærendur hafi lögvarða hagsmuni af úrlausn kærumáls verður að líta til þess að stjórnsýslukæra er úrræði til að tryggja réttaröryggi borgaranna, en það er meðal markmiða stjórnsýslulaga nr. 37/1993, sbr. athugasemdir í frumvarpi því sem varð að þeim lögum. Almennt ber því að gæta varfærni við að vísa málum frá á þeim grunni að kærendur skorti lögvarða hagsmuni tengda kærðri ákvörðun nema augljóst sé að það hafi ekki raunhæfa þýðingu fyrir lögverndaða hagsmuni þeirra að fá leyst úr ágreiningi þeim sem stendur að baki kærumálinu. Í máli þessu eru kærendur m.a. eigendur íbúða að Vesturgötu 65, 65a, 69 og 73 en fyrirhuguð bygging að Vesturgötu 65 mun, ásamt Vesturgötu 71 og 75, verða hluti af húsasamstæðu greindra fasteigna. Verður að telja að sú aðstaða og grennd, eins og hér háttar, geti haft áhrif á lögvarða hagsmuni greindra kærenda. Verður þeim því játuð kæruaðild að máli þessu. Að sama skapi verður kærendum að Seljavegi 10 játuð aðild vegna áhrifa byggingarinnar á útsýni frá lóð þeirra.

 Samkvæmt 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 er kærufrestur til úrskurðarnefndarinnar einn mánuður frá því að kæranda varð kunnugt eða mátti vera kunnugt um ákvörðun þá sem kæra lýtur að. Sé um að ræða ákvörðun sem sætir opinberri birtingu telst kærufrestur frá birtingu ákvörðunar. Í 28. gr. stjórnsýslulaga, sem gilda um málsmeðferð Reykjavíkurborgar þegar lögum nr. 130/2011 sleppir, er fjallað um áhrif þess að kæra berst að liðnum kærufresti. Ber þá samkvæmt 1. mgr. ákvæðisins að vísa kæru frá nema að afsakanlegt verði talið að kæran hafi ekki borist fyrr eða veigamiklar ástæður mæli með því að kæran verði tekin til meðferðar. Í 2. mgr. 28. gr. laganna kemur fram að kæru skuli ekki sinnt ef meira en ár sé liðið frá því að ákvörðun var tilkynnt aðila.

 Ákvörðun borgarráðs um að samþykkja breytingu á deiliskipulagi milli Seljavegar og Ánanausta vegna lóðarinnar nr. 67 við Vesturgötu var birt í B-deild Stjórnartíðinda 15. október 2020. Kærufrestur var því löngu liðinn þegar kæra barst úrskurðarnefndinni 9. júní 2022. Að því virtu og með vísan til sjónarmiða 2. mgr. 28. gr. stjórnsýslulaga verður þeim þætti málsins er lýtur að hinni kærðu deiliskipulagsbreytingu vísað frá úrskurðarnefndinni.

Sem fyrr greinir telst upphaf hins eins mánaðar kærufrests 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011, vegna annarra ákvarðana en þeirra sem sæta opinberri birtingu, vera frá því kæranda varð kunnugt eða mátti vera kunnugt um ákvörðun þá sem kæra lýtur að. Framkvæmdir við Vestur­götu 67 munu hafa byrjað í upphafi marsmánaðar 2022 og verður því að líta svo á að stuttu eftir það tíma­mark hafi kærendum öllum mátt vera kunnugt um að leyfi hefði verið veitt fyrir byggingu á umræddri lóð. Var því eins mánaðar kærufrestur vegna hins kærða byggingarleyfis liðinn þegar kæra barst úrskurðarnefndinni 9. júní 2022.

Líkt og áður greinir skal skv. 1. mgr. 28. gr. stjórnsýslulaga vísa kæru frá berist hún að liðnum kærufresti nema afsakanlegt verði talið að kæra hafi ekki borist fyrr eða veigamiklar ástæður mæli með því að kæra verði tekin til meðferðar. Tiltekið er í athugasemdum við 28. gr. í frum­varpi því sem varð að stjórnsýslulögum að við mat á því hvort skilyrði séu til að taka mál til meðferðar að loknum kærufresti þurfi að líta til þess hvort aðilar málsins séu fleiri en einn og með andstæða hagsmuni. Sé um slíkt að ræða sé rétt að taka mál einungis til kærumeðferðar að liðnum kæru­fresti í algjörum undantekningartilvikum. Þá er tekið fram í athugasemdum við 2. mgr. 4. gr. í frumvarpi því sem varð að lögum nr. 130/2011 að kærufrestur til úrskurðar­nefndarinnar sé styttri en almennur kærufrestur stjórnsýslulaga. Segir nánar að brýnt sé að ágreiningur um form eða efni ákvörðunar verði staðreyndur sem fyrst og áréttað í því samhengi að eftir því sem framkvæmdir séu komnar lengra, áður en ágreiningur um þær verði ljós, skapist meiri hætta á óafturkræfu tjóni af bæði umhverfislegum og fjárhagslegum toga. Sjónarmið um réttaröryggi og tillit til hagsmuna leyfishafa liggja því þarna að baki en eðli málsins samkvæmt hefur byggingar­leyfishafi allajafna ríkra hagsmuna að gæta í kærumálum sem varða leyfi hans.

Svo sem greinir í málavöxtum sendi einn af kærendum þessa máls hinn 31. mars 2022 tölvupóst til Reykjavíkurborgar og vakti athygli á því að útlit fyrirhugaðrar byggingar að Vesturgötu 67 virtist ekki í samræmi við skilmála gildandi deiliskipulags auk þess sem óskað var athugasemda og upplýsinga um hvaða úrræði væru fyrir hendi. Fyrirspurnin var ítrekuð 29. apríl s.á. og í svarpósti byggingarfulltrúa frá 3. maí 2022 kom m.a. fram að samþykktin væri í samræmi við gildandi deiliskipulag lóðarinnar. Jafnframt var upplýst að samþykkt byggingarinnar væri kæranleg til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála og aðsetur og netfang nefndarinnar tilgreint. Með tölvupóstum fyrrnefnds kæranda til byggingarfulltrúa 18. og 25. maí 2022 var enn farið fram á frekari skýringar á því hvers vegna samþykkt hefði verið leyfi fyrir byggingu sem væri í engu samræmi við það sem búið hefði verið að kynna og samþykkja varðandi útlit hennar. Svaraði byggingar­fulltrúi erindinu 27. maí 2022 og áréttaði að samþykkt byggingarleyfi væri í samræmi við deili­skipulag. Með svarinu fylgdi í viðhengi samþykkt breyting á deiliskipulagi lóðarinnar og tillaga að húsi sem fylgdi með umsókn um breytingu skipulagsins.

Á Reykjavíkurborg hvílir rík leiðbeiningarskylda samkvæmt stjórnsýslulögum gagnvart þeim sem ákvörðun um byggingarleyfi beinist að sem og nágrönnum og öðrum sem hafa hagsmuna að gæta og leita til stjórnvaldsins vegna þess. Samkvæmt 20. gr. stjórnsýslulaga skal leiðbeina þeim sem eiga beina aðild að málum um kæruheimild og kærufresti. Þegar því ákvæði sleppir ber að leiðbeina öðrum um sömu atriði á grundvelli 7. gr. laganna þegar slíkt á við. Við mat á því hvort skilyrði 28. gr. stjórnsýslulaga, um að taka kæru til meðferðar að liðnum kærufresti, séu uppfyllt verður að líta til þess að Reykjavíkurborg sinnti ekki leiðbeiningar­skyldu sinni í samræmi við 7. gr. stjórnsýslulaga þegar áðurgreindur tölvupóstur frá 31. mars 2022 var móttekinn. Í ljósi þess að óskað var upplýsinga um hvaða úrræði væru fyrir hendi og að framkvæmdir stóðu þá yfir bar borgar­yfirvöldum að bregðast skjótt við og leiðbeina um kæruheimild til úrskurðarnefndarinnar vegna hins kærða byggingarleyfis og um kærufrest. Fyrir liggur að svar barst frá byggingarfulltrúa meira en fjórum vikum síðar eða 3. maí 2022. Þrátt fyrir að þar hafi verið að finna leiðbeiningar um kæruheimild til úrskurðarnefndarinnar var aftur á móti ekki upplýst um kærufrest skv. 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 sem er töluvert styttri en almennur kærufrestur samkvæmt stjórnsýslulögum, sbr. 1. mgr. 27. gr. þeirra laga. Í ljósi þess að borgaryfirvöld brugðust seint við að leiðbeina um kæruheimild og upplýstu ekki um kærufrest verður að telja afsakanlegt í skilningi 28. gr. stjórnsýslulaga að kæra hafi ekki borist fyrr en raun ber vitni. Að framangreindu virtu verður kærumál þetta því tekið til efnismeðferðar.

Samkvæmt 11. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki verða byggingaráform aðeins samþykkt ef fyrirhuguð mannvirkjagerð er í samræmi við skipulagsáætlanir viðkomandi svæðis. Að sama skapi verður byggingarleyfi ekki gefið út nema mannvirki og notkun þess samræmist skipulags­áætlunum, sbr. 1. tl. 1. mgr. 13. gr. sömu laga. Ágreiningsefni þessa máls lýtur að því hvort greind lagaskilyrði séu uppfyllt, en kærendur telja að hið kærða byggingarleyfi samræmist ekki skilmálum deiliskipulags milli Seljavegar og Ánanausta vegna lóðarinnar nr. 67 við Vesturgötu um að götuhlið hússins skuli taka tillit til aðliggjandi húsa eins og kostur er, t.d. varðandi efnisval, gluggagerðir og/eða hæð og form. Benda þeir á að öll aðliggjandi hús og hús í hverfinu séu með mænisþaki en á Vesturgötu 67 verði reist hús með flötu þaki. Telja kærendur húsið ekki samræmast götumynd.

Samkvæmt gildandi deiliskipulagi lóðar Vesturgötu 67 er gert ráð fyrir að á lóðinni verði heimilt að reisa fjögurra hæða hús. Segir að hámarksvegghæð miðist við vegghæð bakhliðar Vesturgötu 65a ofan á steyptan kant, en þak megi fara upp í sömu hæð og þak Vesturgötu 65a ef húsið að Vesturgötu 67 hafi mænisþak. Á skipulagsuppdrættinum er með myndrænum hætti sýnt hvernig þak Vesturgötu 67 muni líta út miðað við mænisþak annars vegar og flatt þak hins vegar. Er því ljóst að umrætt deiliskipulag gerir ráð fyrir að þak fyrirhugaðrar byggingar geti verið flatt. Hins vegar segir einnig í skipulagsskilmálum lóðarinnar að götuhlið hússins skuli taka tillit til aðliggjandi húsa eins og kostur sé, t.d. varðandi efnisval, gluggagerðir og/eða hæð og form. Samkvæmt samþykktum byggingaráformun mun hin umþrætta bygging hafa flatt þak og óreglubundna gluggasetningu. Af gögnum þeim sem liggja fyrir í málinu, þ.m.t. útlitsmynd og tölvuteiknuð mynd af Vesturgötu séð frá gatnamótum Ánanausta frá arkitektastofu þeirri sem kom að undirbúningi deiliskipulagsbreytingarinnar, verður að telja að götuhlið Vesturgötu 67 muni stinga verulega í stúf við aðliggjandi hús sem öll eru með mænisþaki og reglubundna gluggasetningu. Verður því ekki séð að við hönnun götuhliðar hússins hafi verið tekið tillit til aðliggjandi húsa eins og kveðið er á um í skilmálum skipulagsins með skýrum hætti, en hvorki Reykjavíkurborg né leyfishafi hafa fært fram rök fyrir því hvort og þá með hvaða hætti það hafi verið gert. Enda þótt játa verði stjórnvöldum svigrúm til mats við útgáfu byggingarleyfis þegar fyrir liggja matskenndir skipulagsskilmálar hvílir sú skylda á þeim að taka afstöðu til þeirra atriða sem þar koma fram og geta sýnt fram á að svo hafi verið gert. Með vísan til framangreinds er það niðurstaða úrskurðarnefndarinnar að hið kærða byggingarleyfi sé ekki í samræmi við gildandi deiliskipulag, svo sem áskilið er í 11. gr. og 1. mgr. 13. gr. laga nr. 160/2010. Verður af þeim sökum ekki hjá því komist að fella leyfið úr gildi.

Úrskurðarorð:

Kröfu kærenda um ógildingu ákvörðunar borgarráðs frá 3. september 2020 um að samþykkja breytingu á deiliskipulagi milli Seljavegar og Ánanausta vegna lóðarinnar nr. 67 við Vesturgötu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

Fellt er úr gildi byggingarleyfi Vesturgötu 67, dags. 27. janúar 2022, fyrir steinsteyptu fjögurra hæða húsi á sömu lóð með sex íbúðum auk starfsmannarýmis, sbr. ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 15. desember 2020 um að samþykkja umsókn um greint leyfi.

 

ágú 03
Love0

78/2022 Hlíðarendi reitir G H og I

Með

Árið 2022, þriðjudaginn 2. ágúst, tók Ómar Stefánsson, starfandi formaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála fyrir með heimild í 3. mgr. 3. gr. laga nr. 130/2011:

Mál nr. 78/2022, kæra á ákvörðun borgarráðs Reykjavíkur frá 24. febrúar 2022 um að samþykkja breytingu á deiliskipulagi Hlíðarenda vegna reita G, H og I.

 Í málinu er nú kveðinn upp til bráðabirgða svofelldur

úrskurður

um kröfu kærenda um stöðvun framkvæmda:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 16. júlí 2022, er barst nefndinni 20. s.m., kæra eigendur íbúða í Haukahlíð 5, Smyrilshlíð 2-10, Fálkahlíð 6 og Hlíðarfæti 11-17, Reykjavík, þá ákvörðun borgarráðs Reykjavíkur frá 24. febrúar 2022 að samþykkja breytingu á deiliskipulagi Hlíðarenda vegna reita G, H og I. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi og að réttaráhrifum hinnar kærðu ákvörðunar verði frestað á meðan málið er til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni. Verður nú tekin afstaða til kröfu kærenda um stöðvun framkvæmda.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Reykjavíkurborg 26. júlí 2022.

Málsatvik og rök: Með umsókn dags. 1. júlí 2021 var lögð fram umsókn um breytingu á deiliskipulagi Hlíðarenda, reita G og H. Umsóknin fól m.a. í sér að atvinnulóðum yrði breytt í íbúðalóðir, fjölga íbúðum og breyta bílastæðakröfum til samræmis við bíla- og hjólreiðastefnu Reykjavíkurborgar. Erindið var tekið fyrir á embættisafgreiðslufundi skipulagsfulltrúa 9. júlí 2021 og var vísað til meðferðar verkefnisstjóra. Erindið var tekið fyrir að nýju 22. september s.á. og var vísað til skipulags- og samgönguráðs. Ráðið tók málið fyrir á fundi 6. október s.á. og samþykkti að auglýsa framlagða tillögu skv. 1. mgr. 41. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 með þeim breytingum að einnig ætti að breyta opnu svæði til bráðabirgða á reit I í íbúðalóð. Tillagan var auglýst til kynningar frá 1. desember 2021 til og með 12. janúar 2022. Málið var tekið fyrir að nýju á embættisafgreiðslufundi skipulagsfulltrúa 14. s.m. og var vísað til umsagnar verkefnisstjóra. Málið var síðan á dagskrá á embættisafgreiðslufundi skipulagsfulltrúa 21. s.m. og var vísað til skipulags- og samgönguráðs. Hluti kærenda sendi inn athugasemdir á kynningartíma og var þeim svarað með bréfi skipulagsfulltrúa dags. 21. janúar 2022 þar sem lagt var til að lóð fyrir spennistöð yrði komið fyrir á borgarlandi austan við núverandi reit G og að skuggavarp yrði unnið sem fylgigagn deiliskipulagsbreytingarinnar. Skipulags- og samgönguráð tók erindið fyrir á fundi 9. febrúar s.á. og samþykkti deiliskipulagsbreytinguna með þeim breytingum sem fram komu í umsögn skipulagsfulltrúa. Borgarráð staðfesti þá afgreiðslu á fundi 24. febrúar 2022.

Af hálfu kærenda er bent á að hin kærða deiliskipulagsbreyting hafi í för með sér fækkun bílastæða, aukið skuggavarp, skert útsýni og aukningu umferðar. Málið hafi ekki verið fyllilega rannsakað áður en hin kærða ákvörðun hafi verið tekin, t.a.m. hafi skuggavarpsgreiningar, hávaða- og vindmælingar ekki legið fyrir. Þá hafi ekki verið leitað eftir sjónarmiðum íbúa í samræmi við lög. Engin heimild hafi verið til að bæta I reit við hina innsendu deiliskipulagstillögu.

Borgaryfirvöld benda á að mál þetta snúist um deiliskipulagsákvörðun sem veiti ekki sjálfstæðan rétt til að hefja framkvæmdir, heldur þurfi frekari leyfi til. Sé því ekki tilefni til að fresta réttaráhrifum hinnar kærðu ákvörðunar.

Niðurstaða: Í 1. mgr. 5. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála er tekið fram að kæra til úrskurðarnefndarinnar fresti ekki réttaráhrifum kærðrar ákvörðunar en jafnframt er kæranda þar heimilað að krefjast stöðvunar framkvæmda séu þær hafnar eða yfirvofandi, sbr. 2. mgr. sömu lagagreinar. Þá getur úrskurðarnefndin að sama skapi frestað réttaráhrifum ákvörðunar komi fram krafa um það af hálfu kæranda, sbr. 3. mgr. nefndrar 5. gr. Með sama hætti er kveðið á um það í 29. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 að kæra til æðra stjórnvalds fresti ekki réttaráhrifum ákvörðunar en þó sé heimilt að fresta réttaráhrifum kærðrar ákvörðunar til bráðabirgða meðan málið er til meðferðar hjá kærustjórnvaldi þar sem ástæður mæli með því. Tilvitnuð lagaákvæði bera með sér að meginreglan sé sú að kæra til æðra stjórnvalds frestar ekki réttaráhrifum kærðrar ákvörðunar og eru heimildarákvæði fyrir stöðvun framkvæmda eða frestun réttaráhrifa kærðrar ákvörðunar undantekning frá nefndri meginreglu sem skýra ber þröngt. Verða því að vera ríkar ástæður eða veigamikil rök fyrir ákvörðun um frestun réttaráhrifa.

Mál þetta snýst um gildi deiliskipulagsákvörðunar. Gildistaka deiliskipulags felur ekki í sér heimildir til að hefja framkvæmdir heldur þarf til að koma sérstök stjórnvaldsákvörðun sem kæranleg er til úrskurðarnefndarinnar, s.s. veiting byggingar- eða framkvæmdaleyfis, sbr. 11. og 13. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki og 13., 14. og 15. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Í kærumáli vegna greindra leyfisveitinga er eftir atvikum unnt að gera kröfu um stöðvun framkvæmda til bráðabirgða skv. 5. gr. laga nr. 130/2011. Að jafnaði er því ekki tilefni til að beita heimild til stöðvunar framkvæmda eða frestunar réttaráhrifa í kærumálum er varða gildi deiliskipulagsákvarðana.

Þegar litið er til fyrrgreindra lagaákvæða og eðlis deiliskipulagsákvarðana verður ekki séð að knýjandi nauðsyn sé til að fallast á kröfu kærenda um frestun réttaráhrifa vegna hinnar kærðu deiliskipulagsbreytingar.

 Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kærenda um frestun réttaráhrifa hinnar kærðu deiliskipulagsákvörðunar.

júl 28
Love0

71/2022 Stafafellsfjöll

Með

Árið 2022, þriðjudaginn 26. júlí, tók Ómar Stefánsson, starfandi formaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála fyrir með heimild í 3. mgr. 3. gr. laga nr. 130/2011:

Mál nr. 71/2022, kæra á ákvörðun bæjarstjórnar Sveitarfélagsins Hornafjarðar frá 19. maí 20222 um að breyta deiliskipulagi fyrir Stafafellsfjöll, frístundasvæði, vegna lóðar nr. 8.

 Í málinu er nú kveðinn upp til bráðabirgða svofelldur

úrskurður

um kröfu kæranda um stöðvun framkvæmda:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 10. júlí 2022, er barst nefndinni sama dag, kærir eigandi lóðar nr. 7 við Stafafellsfjöll, Hornafirði, þá ákvörðun bæjarstjórnar Sveitarfélagsins Hornafjarðar frá 19. maí 2022 að breyta deiliskipulagi fyrir Stafafellsfjöll, frístundasvæði, vegna lóðar nr. 8. Þess er jafnframt krafist að framkvæmdir verði stöðvaðar á meðan málið er til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni. Verður nú tekin afstaða til kröfu kæranda um stöðvun framkvæmda.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Sveitarfélaginu Hornafirði 20. júlí 2022.

Málsatvik og rök: Hinn 16. ágúst 2021 fékk byggingarfulltrúi Sveitarfélagsins Hornafjarðar ábendingu um að framkvæmdir hefðu hafist við byggingu húss á lóð nr. 8 í Stafafellsfjöllum. Í kjölfarið stöðvaði byggingarfulltrúi framkvæmdirnar á grundvelli heimilda í 55. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki. Á fundi umhverfis- og skipulagsnefndar Sveitarfélagsins Hornafjarðar 1. september 2021 var tekin fyrir beiðni eiganda lóðarinnar Stafafellsfjalla 8 um heimild til að vikið yrði frá kröfu um breytingu deiliskipulags Stafafellsfjalla, frístundasvæðis, frá árinu 2014 vegna byggingar frístundahúss á lóðinni hvað varðaði skilmála deiliskipulags um stærð aukahúss og mænisstefnu. Var samþykkt að fela starfsmanni að vinna málið áfram. Hinn 2. september 2021 sendi byggingarfulltrúi tölvupóst á lóðarhafa aðliggjandi lóða þar sem óskað var eftir afstöðu þeirra til framkvæmdanna. Kærandi skilaði inn athugasemd þar sem lagst var gegn fyrirhugaðri stefnu aðalmænis og hæð hússins. Á fundi umhverfis- og skipulagsnefndar 5. október s.á. var bókað að nefndarmönnum yrði falið að skoða aðstæður á lóðinni. Málið var tekið fyrir að nýju á fundi nefndarinnar 3. nóvember s.á. þar sem samþykkt var að heimild yrði veitt til að víkja frá kröfu um breytingu á skipulagi skv. 2. mgr. 43. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 á grundvelli 3. mgr. sama ákvæðis. Var jafnframt bókað um að heimuð breyting væri ekki líkleg til að hafa neikvæð áhrif á hagsmuni nágranna hvað varði landnotkun, útsýni, skuggavarp eða innsýn. Var sú afgreiðsla samþykkt af bæjarstjórn sveitarfélagsins á fundi hennar 11. s.m. Framangreind ákvörðun var kærð til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála sem felldi hina kærðu ákvörðun úr gildi með úrskurði uppkveðnum 18. febrúar 2022 í máli nr. 176/2021, m.a. með vísan til þess að ákvörðun sveitarstjórnar myndi hafa áhrif á hagsmuni kæranda hvað útsýni varðar.

Umhverfis- og skipulagsnefnd sveitarfélagsins samþykkti á fundi sínum 3. mars 2022 að unnin yrði óveruleg breyting skv. 2. mgr. 43. gr. skipulagslaga á deiliskipulagi frístundasvæðis í Stafafellsfjöllum. Breytingin er efnislega samhljóða fyrri deiliskipulagsbreytingu sem felld var úr gildi með úrskurði nr. 176/2021. Breytingin var grenndarkynnt frá 15. mars 2022 til 10. maí s.á. Þrjár athugasemdir bárust við grenndarkynningu. Bæjarstjórn samþykkti deiliskipulagsbreytinguna á fundi sínum 19. s.m., með þeirri breytingu að gert er ráð fyrir gróðursvæði á milli húsanna á lóðum nr. 7 og 8 í þeim tilgangi að takmarka innsýn á milli húsanna. Er það sú ákvörðun sem kærð er í máli þessu.

Hvað stöðvun framkvæmda varðar er af hálfu kæranda vísað til þess að framkvæmdir séu þegar hafnar án þess að tilskilin leyfi séu til staðar. Af hálfu Sveitarfélagsins Hornafjarðar er bent á að engir þeir form- eða efnisannmarkar séu á hinni kærðu deiliskipulagsbreytingu sem réttlæti ógildingu hennar.

Niðurstaða: Í 1. mgr. 5. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála er tekið fram að kæra til úrskurðarnefndarinnar fresti ekki réttaráhrifum kærðrar ákvörðunar en jafnframt er kæranda þar heimilað að krefjast stöðvunar framkvæmda séu þær hafnar eða yfirvofandi, sbr. 2. mgr. sömu lagagreinar. Þá getur úrskurðarnefndin að sama skapi frestað réttaráhrifum ákvörðunar komi fram krafa um það af hálfu kæranda, sbr. 3. mgr. nefndrar 5. gr. Með sama hætti er kveðið á um það í 29. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 að kæra til æðra stjórnvalds fresti ekki réttaráhrifum ákvörðunar en þó sé heimilt að fresta réttaráhrifum hinnar kærðu ákvörðunar til bráðabirgða meðan málið er til meðferðar hjá kærustjórnvaldi þar sem ástæður mæli með því. Tilvitnuð lagaákvæði bera með sér að meginreglan er sú að kæra til æðra stjórnvalds frestar ekki réttaráhrifum kærðrar ákvörðunar og eru heimildarákvæði fyrir stöðvun framkvæmda eða frestun réttaráhrifa kærðrar ákvörðunar undantekning frá nefndri meginreglu sem skýra ber þröngt. Verða því að vera ríkar ástæður eða veigamikil rök fyrir ákvörðun um frestun réttaráhrifa.

Mál þetta snýst um gildi deiliskipulagsákvörðunar. Gildistaka deiliskipulags felur ekki í sér heimildir til að hefja framkvæmdir heldur þarf til að koma sérstök stjórnvaldsákvörðun sem kæranleg er til úrskurðarnefndarinnar, s.s. veiting byggingar- eða framkvæmdaleyfis, sbr. 11. og 13. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki og 13., 14. og 15. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Í kærumáli vegna greindra leyfisveitinga er eftir atvikum unnt að gera kröfu um stöðvun framkvæmda til bráðabirgða skv. 5. gr. laga nr. 130/2011. Að jafnaði er því ekki tilefni til að beita heimild til stöðvunar framkvæmda eða frestunar réttaráhrifa í kærumálum er varða gildi deiliskipulagsákvarðana. Þegar litið er til fyrrgreindra lagaákvæða og eðlis deiliskipulagsákvarðana verður ekki séð að knýjandi nauðsyn sé á að fallast á kröfu kæranda um stöðvun framkvæmda vegna hinnar kærðu deiliskipulagsbreytingar. Í ljósi þess að kærandi ber því við að umdeildar framkvæmdir séu hafnar er rétt að benda á að unnt er að leita til byggingarfulltrúa af slíku tilefni sem getur stöðvað framkvæmdir sem hafnar eru án byggingarleyfis skv. 55. gr. laga nr. 160/2010.

 Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um stöðvun framkvæmda á grundvelli hinnar kærðu deiliskipulagsákvörðunar.

júl 12
Love0

68/2022 Fornuströnd

Með

Árið 2022, þriðjudaginn 12. júlí, tók Ómar Stefánsson, starfandi formaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála fyrir með heimild í 3. mgr. 3. gr. laga nr. 130/2011.

Mál nr. 68/2022, kæra á ákvörðun skipulags- og umferðarnefndar Seltjarnarnesbæjar frá 21. júní 2022 um að samþykkja byggingarleyfi fyrir endurbótum og stækkun einbýlishússins við Fornuströnd 8, Seltjarnarnesi.

 Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með kæru til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála er barst nefndinni 3. júlí 2022 kæra eigendur Látrastrandar 9 og Fornustrandar 10, Seltjarnarnesi, þá ákvörðun skipulags- og umferðarnefndar Seltjarnarnesbæjar frá 21. júní 2022 að samþykkja byggingarleyfi fyrir endurbótum og stækkun einbýlishússins við Fornuströnd 8, Seltjarnarnesi. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi og að framkvæmdir samkvæmt hinu kærða leyfi verði stöðvaðar á meðan málið er til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni. Þykir málið nægilega upplýst til að það verði tekið til endanlegs úrskurðar. Er því ekki tilefni til að taka afstöðu til stöðvunarkröfu kærenda.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Seltjarnarnesbæ 5. júlí 2022.

Málsatvik og rök: Með byggingarleyfisumsókn, dags. 5. apríl 2022, var sótt um leyfi fyrir endurbótum og stækkun einbýlishússins við Fornuströnd 8, Seltjarnarnesi. Umsóknin var tekin fyrir á fundi skipulags- og umferðarnefndar 5. maí s.á. Erindinu var frestað á þeim fundi og skipulagsfulltrúa var falið að óska eftir áliti skipulagshönnuðar. Umsóknin var tekin fyrir að nýju í skipulags- og umferðarnefnd 21. júní s.á. og var þá samþykkt. Fundargerð þess fundar var síðan samþykkt á bæjarstjórnarfundi 22. júní 2022.

Kærendur benda á að fyrirhuguð nýbygging verði utan byggingarreits, að hæð ofan á bílskúr muni verða mun hærri en tíðkist í hverfinu, að þakgarðar séu ekki leyfilegir og byggingarmagn sé meira en heimilað byggingarmagn samkvæmt deiliskipulagi. Hverfið sé fullbyggt hverfi og kærendur telji sig ekki þurfa að þola útsýnisskerðingu, aukið skuggavarp og mikla innsýn.

Af hálfu bæjaryfirvalda er bent á að byggingarleyfi fyrir hinni kærðu framkvæmd hafi ekki verið gefið út og að byggingaráform hafi verið samþykkt á fundi skipulags- og umferðarnefndar 21. júní 2022.

Niðurstaða: Samkvæmt 1. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála hefur úrskurðarnefndin það hlutverk að úrskurða í kærumálum vegna stjórnvaldsákvarðana og ágreiningsmálum vegna annarra úrlausnaratriða á sviði umhverfis- og auðlindamála eftir því sem mælt er fyrir um í lögum á því sviði. Samkvæmt 2. mgr. 26. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 verða þó ákvarðanir sem ekki binda enda á mál ekki kærðar til æðra stjórnvalds.

Endanleg afgreiðsla umsóknar um byggingarleyfi og útgáfu þess er í höndum byggingarfulltrúa samkvæmt ákvæðum laga nr. 160/2010 um mannvirki, sbr. 2. mgr. 9. gr., 11. gr. og 13. gr. laganna. Samkvæmt fyrirliggjandi upplýsingum frá bæjaryfirvöldum hafa hin umdeildu byggingaráform ekki verið samþykkt af byggingarfulltrúa.

Hið kærða samþykki skipulags- og umferðarráðs á umdeildum byggingaráformum felur samkvæmt framansögðu ekki í sér lokaákvörðun varðandi umrædd byggingaráform í skilningi 2. mgr. 26. gr. stjórnsýslulaga heldur en hún liður í málsmeðferð erindis lóðarhafa Fornustrandar 8. Er því ekki fyrir hendi ákvörðun í máli þessu sem borin verður undir úrskurðarnefndina. Verður kærumáli þessu af þeim sökum vísað frá úrskurðarnefndinni.

Bent er á að ljúki málinu með því að byggingarfulltrúi veiti leyfi fyrir umræddri framkvæmd er sú ákvörðun eftir atvikum kæranleg til úrskurðarnefndarinnar, sbr. 59. gr. laga um mannvirki.

Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.