Skip to main content
Úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála
des 22
Love0

26/2015 Ferjuvað

Með
Árið 2016, föstudaginn 23. desember, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Ómar Stefánsson varaformaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 26/2015, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 17. mars 2015 um að samþykkja áður gerðar breytingar á innra skipulagi í fjölbýlishúsi á lóð nr. 1-3 við Ferjuvað í Reykjavík.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 17. apríl 2015, er barst nefndinni sama dag, kærir S Ferjuvaði 3, þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 17. mars 2015 að samþykkja áður gerðar breytingar á innra skipulagi í fjölbýlishúsi á lóð nr. 1-3 við Ferjuvað. Er þess krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og að byggingarleyfishafa verði gert að ganga frá sérmerktu bílastæði fyrir fatlaða í bílageymslu í samræmi við samþykkta aðaluppdrætti frá 21. febrúar 2012. Þá er gerð krafa um að lokaúttekt byggingarfulltrúa verði felld úr gildi. Að auki var farið fram á að framkvæmdir yrðu stöðvaðar á meðan málið væri til meðferðar hjá úrskurðarnefndinni. Var þeirri kröfu hafnað með úrskurði uppkveðnum 22. júní 2015 og verður kærumál þetta nú tekið til efnislegrar úrlausnar.

Gögn málsins bárust frá Reykjavíkurborg 28. maí 2015 og 22. desember 2016.

Málsatvik: Hinn 21. febrúar 2012 var á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa samþykkt umsókn um leyfi til að reisa fjögurra hæða steinsteypt fjölbýlishús með 34 íbúðum á lóð Ferjuvaðs 1-3 í Reykjavík. Samkvæmt byggingarlýsingu á samþykktri afstöðumynd voru 42 bílastæði á lóð og 26 stæði í bílageymslu, alls 68 bílastæði. Gert var ráð fyrir tveimur sérmerktum bílastæðum fyrir hreyfihamlaða á lóð og einu í bílageymslu. Í júlí 2013 festi kærandi kaup á íbúð 01-06, ásamt stæði í bílageymslu, merktu B-17, og var eignin afhent á árinu 2014. Er íbúð kæranda ætluð fyrir fatlaða samkvæmt samþykktum teikningum. Á tímabilinu janúar til apríl 2014 mun kærandi ítrekað hafa vakið athygli byggingarleyfishafa á því að dyr við bílastæði í bílageymslu væri ranglega staðsett og gert þá kröfu að hún yrði færð til samræmis við samþykkta aðaluppdrætti hússins. Mun það ekki hafa verið gert og 2. maí 2014 gaf byggingarfulltrúi út vottorð um lokaúttekt hússins. Í kjölfar þessa mun kærandi hafa haft samband við Reykjavíkurborg vegna málsins.

Á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 27. maí 2014 var tekin fyrir umsókn um leyfi fyrir áður gerðum breytingum á innra skipulagi í húsi á lóð nr. 1-3 við Ferjuvað en afgreiðslu málsins frestað með vísan til athugasemda á umsóknarblaði. Með tölvubréfi byggingarfulltrúa til leyfishafa 13. ágúst s.á. var tilkynnt að hafnað væri ósk um tilfærslu á dyrum á milli brunastúku og bílastæðis merktu B-17, en umrætt stæði væri ætlað fyrir hreyfihamlaða og yrði að uppfylla ákveðin skilyrði. Munu byggingarfulltrúi og leyfishafi hafa fundað um málið 22. september 2014. Með bréfi byggingarfulltrúa til leyfishafa, dags. 30 október s.á., var honum veittur þrjátíu daga frestur til gera lagfæringar í samræmi við samþykkta aðaluppdrætti eða uppfæra þá til samræmis við ákvæði byggingarreglugerðar nr. 112/2012 og fá samþykkt byggingarleyfi fyrir þeim breytingum. Jafnframt var tekið fram í bréfinu að endurtaka yrði lokaúttekt byggingarfulltrúa.

Hinn 17. mars 2015 samþykkti byggingarfulltrúi á afgreiðslufundi sínum umsókn um leyfi fyrir áður gerðum breytingum á byggingartíma á innra skipulagi hússins á fyrrgreindri lóð. Fólust breytingarnar m.a. í því að eldvarnarhurð var hliðrað til í eldvarnarvegg fyrir brunastúku á milli stigahúss og bílgeymslu og stæði kæranda í bílageymslu breytt.

Málsrök kæranda: Kærandi skírskotar til þess að samkvæmt samþykktri afstöðumynd fyrir Ferjuvað 1-3 sé íbúð 01-06 sérstaklega hönnuð fyrir þarfir fatlaðra. Fylgi henni bílastæði merkt B-17 í bílageymslu samkvæmt þinglýstri eignaskiptayfirlýsingu. Með samþykktri breytingu sé því bílastæði breytt í venjulegt bílastæði án aðgengis fyrir fatlaða. Sé um meiri háttar og grófa aðför að lögvörðum réttindum fatlaðra að ræða. Íbúðum fyrir fatlaða skuli fylgja sérmerkt bílastæði. Stæði fyrir fatlaða á sameiginlegri lóð hússins séu sameign allra og óheimilt að sérmerkja þau einstökum íbúðum löngu eftir að búið sé að selja allar íbúðir í húsinu. Gangi hin kærða ákvörðun gegn ákvæðum fjöleignarhúsalaga nr. 26/1994, laga um mannvirki nr. 160/2010, byggingarreglugerð nr. 112/2012 og eignaskiptayfirlýsingu fyrir húsið.

Eigi ákvæði byggingarreglugerðar nr. 112/2012 við í máli þessu en þegar byggingarleyfishafi hafi sótt um byggingarleyfi fyrir fasteigninni hafi ekki legið fyrir ósk hans um að ákvæði eldri byggingarreglugerðar nr. 441/1998 myndu gilda um viðkomandi mannvirkjagerð. Engu máli skipti hvenær umsókn um byggingarleyfi sé lögð inn til samþykktar. Það sem ráði því hvort ákvæði eldri byggingarreglugerðar eða núgildandi reglugerðar gildi sé hvenær byggingaráform séu samþykkt og hvort útgáfa byggingarleyfis sé fyrir eða eftir gildisdag reglugerðarinnar. Fram hafi komið við samþykkt byggingaráforma hússins að umsóknin samræmdist ákvæðum mannvirkjalaga. Þá séu gerðar athugasemdir við að byggingarfulltrúi hafi byggt ákvarðanatöku sína á áliti lögmanns sem vart geti talist hlutlaust og líti eingöngu til þeirra atriða sem réttlæti og verji framgöngu byggingarleyfishafa.

Við lokaúttekt hafi verið stuðst við samþykkta aðaluppdrætti en ekki hafi verið byggt í samræmi við þá. Hafi byggingaraðili ekki upplýst byggingarfulltrúa um breytingar í bílakjallara. Ekki hafi verið gerð úttekt á aðgengi fyrir fatlaða við lokaúttekt eins og lög og reglur geri ráð fyrir. Hafi enginn rökstuðningur verið lagður fram af hálfu byggingarfulltrúa um nauðsyn þess að samþykkja umræddar breytingar. Sé samþykkt teikning frá 21. febrúar 2012 í samræmi við lög og reglugerðir og hafi bæði byggingarfulltrúi og Eldvarnareftirlit staðfest að svo sé. Þá sé vakin sérstök athygli á ákvæðum 2. mgr. 3. gr. laga nr. 160/2010 um aðgengi fyrir alla.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Af hálfu Reykjavíkurborgar er þess krafist að kröfu kæranda verði hafnað. Fram komi í áliti sem sveitarfélagið hafi aflað sér að ljúka hafi átt meðferð umsóknar frá 31. janúar 2012 um byggingarleyfi fyrir Ferjuvað 1-3 á grundvelli byggingarreglugerðar nr. 441/1998, eins og í raun virðist hafa vera gert. Því sé eðlilegt að breytingar á byggingartíma, sem áttu sér stað við byggingu bílageymslu, séu metnar með tilliti til sömu reglugerðar. Þá sé tekið fram í fyrrgreindu áliti að samkvæmt gr. 30.4 í byggingarreglugerð nr. 441/1998 skuli þess gætt að „allar samþykktar breytingar séu skráðar“ og „reyndarteikningar skuli afhentar byggjanda áður en lokaúttekt fer fram“. Hvorutveggja hafi verið gert af hálfu framkvæmdaaðila og aðalhönnuðar hússins og óskað eftir samþykki fyrir breytingunum með umsókn þann 20. maí 2014, en afgreiðslu hennar hafi síðan verið frestað af byggingarfulltrúa. Að mati álitsgjafa hafi umræddar breytingar verið samkvæmt því óverulegar og réttmætar á byggingartíma og ekki hafi þurft samþykki meðeigenda fyrir þeim, enda hafi þeir ekki verið til staðar á framkvæmdatíma. Hliðrun á eldvarnarhurð hafi verið gerð til að skapa aukna fjarlægð á milli eldvarnarhurða í brunastúkunni. Að auki hafi bílastæði merkt B-17, fyrir hreyfihamlaða í bílageymslu, verið breytt í venjulegt bílastæði vegna fyrrgreindrar hliðrunar.

Samkvæmt gr. 64.4 reglugerðarinnar þurfi að gera ráð fyrir einu bílastæði fyrir hreyfihamlaða fyrir Ferjuvað 1-3, að lágmarki. Enginn sérstök skylda hvíli á húsbyggjendum að hafa bílastæði fatlaðra í bílageymslum sé kröfum um fjölda bílastæða fullnægt á annað borð. Í þessu tilviki hafi það verið gert með gerð tveggja bílastæða fyrir fatlaða á lóð. Sérstaklega sé bent á að um minniháttar nauðsynlegar breytingar hafi verið að ræða, sem gerðar hafi verið á byggingartíma, en ekki verði annað séð en að breidd stæðisins sé sú sama og áður. Þá séu engar forsendur til að fella úr gildi lokaúttektina og þess megi og geta að engar sérúttektir séu gerðar á aðgengi fatlaðra enda engin skylda til slíks.

Málsrök leyfishafa: Leyfishafa var tilkynnt um framkomna kæru, en hann hefur ekki látið málið til sín taka. Í fyrirliggjandi gögnum hjá úrskurðarnefndinni kemur fram að verktaki hússins og aðalhönnuður þess hafi á fundi með byggingarfulltrúa bent á að byggingin hafi verið samþykkt í tíð byggingarreglugerðar nr. 441/1998. Því hafi ekki verið talið að gera þyrfti grein fyrir breytingum á byggingartíma fyrr en að framkvæmdum loknum. Jafnframt væri fyrirkomulag bílastæða fyrir hreyfihamlaða í samræmi við þá reglugerð.

Vettvangsskoðun: Úrskurðarnefndin kynnti sér aðstæður á vettvangi 20. desember 2016.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um lögmæti þeirrar ákvörðunar byggingarfulltrúans í Reykjavík að samþykkja áður gerðar breytingar á innra skipulagi fjölbýlishússins við Ferjuvað 1-3. Voru breytingarnar gerðar á byggingartíma þess og fólust m.a. í að dyraopi fyrir eldvarnarhurð í vegg brunastúku milli stigahúss og bílageymslu var hliðrað til og bílastæði, sem merkt er B-17 í bílageymslu og ætlað er fyrir fatlaða, breytt af því tilefni. Álitaefni varðandi upphaflegt byggingarleyfi, svo sem um tilhögun bílastæða í bílageymslu og á lóð, sæta ekki endurskoðun í máli þessu umfram þær breytingar sem gerðar voru með hinni kærðu ákvörðun.
Samkvæmt 59. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki sæta stjórnvaldsákvarðanir sem teknar eru á grundvelli laganna kæru til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála. Einskorðast valdheimildir úrskurðarnefndarinnar við endurskoðun á lögmæti þeirra ákvarðana er undir hana eru bornar. Af þessum sökum tekur nefndin aðeins til úrlausnar kröfu kæranda um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar, en það fellur utan valdheimilda hennar að fjalla um aðrar kröfur kæranda.
Kærandi festi kaup á íbúð sinni með kaupsamningi, þinglýstum 19. júlí 2013, og lágu þá fyrir samþykktar teikningar að húsinu, dags. 21. febrúar 2012. Samkvæmt þeim teikningum er íbúð kæranda hönnuð fyrir fatlaða og fylgir henni áðurgreint bílastæði B-17 ásamt hlutfallslegri eign í sameign bílageymslunnar, heildarhúsi og lóð. Er umrætt bílastæði séreign kæranda en í því felst einkaréttur hans til umráða og hagnýtingar þess með þeim takmörkunum sem leiðir af lögum nr. 26/1994 um fjöleignarhús, reglum nábýlisréttar og eðli máls, skv. 2. tl. 12. gr. fjöleignarhúsalaga. Fyrir liggur að kærandi var ekki samþykkur umræddum breytingum og hafði hann haft samband við embætti byggingarfulltrúa af því tilefni.
Með hinni kærðu breytingu var m.a. samþykkt að fyrrgreindar dyr væru innan fyrri markalínu bílastæðis kæranda og þar með þrengdist stæði hans vegna gönguleiðar frá dyrunum sem nemur um einum metra frá markalínunni að steinsteyptri stoð. Því hefur verið haldið fram að hin umdeilda breyting hafi verið nauðsynleg til að skapa aukna fjarlægð milli eldvarnardyra í brunastúku og um minniháttar breytingar hafi verið að ræða. Ekki liggur þó fyrir í málinu að upphafleg hönnun umræddrar bílageymslu hafi verið ábótavant m.t.t. brunavarna en samkvæmt fyrirliggjandi gögnum samþykkti eldvarnareftirlit Slökkviliðs höfuðborgarsvæðisins aðaluppdrætti upphafslegs byggingarleyfis. Hins vegar er ljóst að þessi breyting hefur í för með sér töluverð áhrif á notagildi bílastæðis kæranda frá því sem áður var og óhagræði vegna lengri leiðar frá bílastæði að lyftu.

Með vísan til þess sem að framan er rakið þykir á skorta að fullnægjandi rök hafi legið að baki hinni kærðu ákvörðun, sem var íþyngjandi gagnvart kæranda. Ekki var haft samráð við eða aflað samþykkis hans við málsmeðferð og töku umræddrar ákvörðunar sem hafði bein áhrif á séreign kæranda. Verður hin kærða ákvörðun af þessum sökum felld úr gildi að því er varðar fyrrgreinda hliðrun dyra fyrir eldvarnarhurð og breytingu á bílastæði B-17 í bílageymslu umrædds húss. Með hliðsjón af meðalhófsreglu 12. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 þykir rétt að ákvörðunin standi óhögguð að öðru leyti.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist verulega sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 17. mars 2015 um að samþykkja áður gerðar breytingar á innra skipulagi í fjölbýlishúsi á lóð nr. 1-3 við Ferjuvað að því er varðar hliðrun á eldvarnardyrum í eldvarnarvegg á milli stigahúss og bílgeymslu og breytingar á bílastæði merktu B-17 í bílageymslu.

______________________________
Ómar Stefánsson

______________________________            ____________________________
Aðalheiður Jóhannsdóttir                                     Þorsteinn Þorsteinsson

des 22
Love0

143/2016 Borgarbraut Borgarbyggð

Með
Árið 2016, föstudaginn 23. desember, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Ómar Stefánsson varaformaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 143/2016, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúa Borgarbyggðar frá 3. október 2016 um að samþykkja leyfi til að byggja 59 herbergja hótelbyggingu, opinn bílakjallara og tæknirými í kjallara, á lóð nr. 59 við Borgarbraut.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 1. nóvember 2016, er barst nefndinni sama dag, kæra eigendur Kveldúlfsgötu 2a, Borgarnesi, þá ákvörðun byggingarfulltrúa Borgarbyggðar að samþykkja leyfi til að byggja 59 herbergja hótelbyggingu á lóð nr. 59 við Borgarbraut með opinni bílageymslu og tæknirými í kjallara. Er þess krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og að framkvæmdir verði stöðvaðar til bráðabirgða á meðan málið er til meðferðar hjá úrskurðarnefndinni. Þykir málið nægilega upplýst til að það verði tekið til endanlegs úrskurðar og verður því ekki tekin afstaða til stöðvunarkröfu kærenda.

Gögn málsins bárust frá Borgarbyggð 9. nóvember og 5. og 6. desember 2016.

Málavextir: Forsaga málsins er sú að sveitarstjórn Borgarbyggðar samþykkti hinn 14. apríl 2016 breytt deiliskipulag fyrir lóðirnar nr. 55-59 við Borgarbraut. Hinn 16. september s.á. veitti byggingarfulltrúi Borgarbyggðar byggingarleyfi fyrir framkvæmdum á lóð nr. 57-59 við Borgarbraut, á grundvelli nefndrar deiliskipulagsbreytingar. Með úrskurði úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, uppkveðnum 23. september 2016, var fyrrgreind skipulagsákvörðun felld úr gildi þar sem hún var ekki talin vera í samræmi við gildandi aðalskipulag Borgarbyggðar. Í kjölfar ógildingar skipulagsbreytingarinnar samþykkti byggingarfulltrúi á fundi sínum 3. október 2016 að veita byggingarleyfi fyrir 59 herbergja hótelbyggingu, á lóðinni Borgarbraut 59 með opinni bílageymslu og tæknirými í kjallara Með bréfi byggingarfulltrúa, dags. 30. nóvember 2016, var hið fyrra byggingarleyfi, sem tók til sameinaðrar lóðar Borgarbrautar 57-59, afturkallað.

Málsrök kærenda: Kærendur, sem eiga fasteign í næsta nágrenni við fyrirhugaða hótelbyggingu, skírskota til þess að í hinu kærða byggingarleyfi sé byggt á röngum  stærðartölum lóðar við útreikning nýtingarhlutfalls. Lóðin sé sögð vera 3.050 m2 en í fasteignaskrá sé hún talin vera 2.640 m2. Í deiliskipulagi umrædds svæðis frá 2007 sé gert ráð fyrir verslun og þjónustu á neðri hæðum og íbúðum á efri, en ekki hóteli. Þá sé byggingarreitur í deiliskipulagi annar en nú sé. Með byggingu hótels á lóðinni muni umferð aukast verulega með tilheyrandi óþægindum og hávaða. Loks muni staðsetning og stærð byggingarinnar skyggja verulega á útsýni og geti hún valdið sterkum vindsveipum í nágrenninu. Málsrök Borgarbyggðar: Af hálfu sveitarfélagsins er vísað til þess að kærendur eigi hvorki verulega né einstaklega hagsmuni tengda úrlausn málsins, sbr. 3. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála. Hið kærða byggingarleyfi sé í samræmi við deiliskipulagsáætlun svæðisins sem hafi tekið gildi árið 2007 og aðalskipulag Borgarbyggðar, sem hafi verið staðfest af sveitarstjórn Borgarbyggðar árið 2010. Fyrirhuguð bygging á lóðinni Borgarbraut 59 sé innan þeirra viðmiða sem sett hafi verið í gildandi deiliskipulagi um hæð, stærð og nýtingarhlutfall lóðarinnar. Þá sé umrædd bygging öll innan byggingarreits og nýting hennar sé í samræmi við landnotkun svæðisins í gildandi aðalskipulagi. Útgáfa byggingarleyfisins hafi því engin áhrif gagnvart fasteign kærenda umfram það sem búast hafi mátt við samkvæmt skipulagsáætlunum svæðisins. Þar að auki sé kærufrestur vegna þeirra löngu liðinn. Stærð fyrirhugaðrar byggingar, mögulegir vindsveipir, áhrif á útsýni frá fasteign kærenda, stærð byggingarreits og bygging hótels hafi verið samþykkt í umræddum skipulagsáætlunum og kærendur hefðu því átt að kæra gildistöku þeirra á sínum tíma. Þá liggi fasteign kærenda ekki á aðliggjandi lóð við Borgarbraut 59 heldur sé hún hinum megin við Kveldúlfsgötu og standi auk þess norðar en Borgarbraut 59. Auk þess sé fasteign kærenda á mörkum þess sem sé skilgreint miðsvæði og íbúðarsvæði í aðalskipulagi.

Þótt gert sé ráð fyrir byggingu verslunar-, þjónustu- og íbúðarhúsnæðis á lóðinni hafi sveitarfélagið svigrúm til að heimila þar byggingu hótels. Lóðin Borgarbraut 59 sé á svæði sem í Aðalskipulagi Borgarbyggðar 2010-2022 sé skilgreint sem miðsvæði og sé gert ráð fyrir að á svæðinu verði blönduð landnotkun íbúða, þjónustustofnana, verslunar og þjónustu, sem sé í samræmi við skilgreiningu landnotkunar í gr. 6.2. í skipulagsreglugerð nr. 90/2013.

Niðurstaða: Samkvæmt 1. mgr. 28. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 er í aðalskipulagi sett fram stefna sveitarstjórnar um þróun sveitarfélags varðandi landnotkun, byggðaþróun, byggðamynstur og samgöngu- og þjónustukerfi. Er þar lagður grundvöllur að gerð deiliskipulags varðandi landnotkun, takmarkanir á landnotkun, samgöngu- og þjónustukerfi og byggðamynstur, þ.m.t. þéttleika byggðar, sbr. 2. mgr. sömu greinar. Deiliskipulag tekur til afmarkaðs svæðis eða reits innan marka sveitarfélags þar sem teknar eru ákvarðanir um lóðir, lóðanotkun, byggingarreiti, byggðamynstur, þ.m.t. nýtingarhlutfall, útlit mannvirkja og form eftir því sem við á og aðrar skipulagsforsendur sem þurfa að liggja fyrir vegna byggingar- og framkvæmdaleyfa, sbr. 1. mgr. 37. gr. sömu laga. Þá þurfa skipulagsáætlanir að vera í innbyrðis samræmi og er aðalskipulag rétthærra en deiliskipulag, sbr. 7. mgr. 12. gr. laganna.

Í gildi er Aðalskipulag Borgarbyggðar 2010-2022 og deiliskipulag fyrir Borgarbraut 55-59 sem tók gildi árið 2007. Með hliðsjón af framangreindu ákvæði 12. gr. skipulagslaga verður að gera þá kröfu að skilmálar gildandi deiliskipulags séu í samræmi við aðalskipulag. Í aðalskipulagi Borgarbyggðar er umrædd lóð nr. 59 við Borgarbraut á skilgreindu miðsvæði (M). Á því svæði er heimiluð blönduð landnotkun íbúða, þjónustustofnana, verslunar og þjónustu. Í almennum hluta greinargerðar gildandi deiliskipulags kemur fram að á skipulagssvæðinu sé gert ráð fyrir blandaðri landnotkun íbúða, verslunar og þjónustu ásamt stofnunum. Er framangreind skilgreining landnotkunar í samræmi við ákvæði skipulagsreglugerðar nr. 90/2013.  Í deiliskipulaginu eru einnig sérskilmálar fyrir umrædda lóð og samkvæmt þeim er hámark nýtingarhlutfalls 1,15. Lóðin er 3.050 m2 að stærð samkvæmt skipulagsuppdrætti. Þá er tekið fram að á lóðinni Borgarbraut 59 sé heimiluð landnotkun í samræmi við gildandi aðalskipulag. Gert sé ráð fyrir íbúðum í væntanlegu húsi á lóðinni, en atvinnustarfsemi sem samræmist íbúðarhúsnæði sé heimil á fyrstu hæð (jarðhæð).

Hin kærða ákvörðun veitir leyfi til að byggja 59 herbergja hótelbyggingu á lóðinni Borgarbraut 59 og er fyrirhuguð bygging í samræmi við framangreinda landnotkun aðalskipulags og er hið kærða byggingarleyfi í samræmi við nefnda sérskilmála um stærð og nýtingarhlutfall í deiliskipulagi. Hins vegar hefur sveitarfélagið með greindum sérskilmálum um landnotkun umræddar lóðar sett takmarkanir á notkun hennar og verður ekki fallist á að hótelbygging á lóðinni rúmist innan skilmála deiliskipulagsins um landnotkun lóðarinnar.

Samkvæmt 11. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki þarf fyrirhuguð mannvirkjagerð að vera í samræmi við skipulagsáætlanir og er það m.a. eitt af þeim skilyrðum sem þarf að vera uppfyllt við útgáfu byggingarleyfis, sbr. 1. tl. 1. mgr. 13. gr. sömu laga. Hið kærða byggingarleyfi er samkvæmt framangreindu ekki í samræmi við landnotkun gildandi deiliskipulags og verður því ekki hjá því komist að fella leyfið úr gildi.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi ákvörðun byggingarfulltrúa Borgarbyggðar frá 3. október 2016 um að samþykkja leyfi til að byggja 59 herbergja hótelbyggingu, opinn bílakjallara og tæknirými í kjallara, á lóð nr. 59 við Borgarbraut.

____________________________________
Ómar Stefánsson

______________________________              _____________________________
Aðalheiður Jóhannsdóttir                                       Þorsteinn Þorsteinsson

des 22
Love0

125/2016 Lónabraut

Með
Árið 2016, þriðjudaginn 20. desember, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 125/2016, kæra á ákvörðun sveitarstjórnar Vopnafjarðarhrepps frá 1. september 2016 um að samþykkja framkvæmdaleyfi fyrir strandblakvelli á lóðinni Lónabraut 4.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 13. september 2016, er barst nefndinni 21. s.m., kæra eigendur, Hafnarbyggð 23, og 25 og eigandi, Lónabraut 7, Vopnafirði, þá ákvörðun sveitarstjórnar Vopnafjarðarhrepps frá 1. september 2016 að samþykkja framkvæmdaleyfi fyrir strandblakvelli á lóðinni Lónabraut 4. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Með ódagsettu bréfi kærenda til úrskurðarnefndarinnar, er barst 22. september 2016, er þess jafnframt krafist að framkvæmdir verði stöðvaðar á meðan málið er til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni. Þykir málið nægilega upplýst til að það verði tekið til endanlegs úrskurðar. Er því ekki tilefni til að taka afstöðu til stöðvunarkröfu kærenda.

Gögn málsins bárust frá Vopnafjarðarhreppi 26. september og 16. október 2016.

Málavextir: Á fundi hreppsnefndar Vopnafjarðar 20. ágúst 2015 var kynnt hugmynd að strandblakvelli við Lónabraut 4. Á fundinum samþykkti sveitarstjórn gerð strandblakvallar fyrir sitt leyti og vísaði málinu til meðferðar skipulags- og umhverfisnefndar. Á fundi sínum 26. ágúst s.á. samþykkti skipulags- og umhverfisnefnd umsókn Vopnafjarðarhrepps um heimild til að staðsetja strandblakvöll á lóð Lónabrautar 4. Meðfylgjandi voru afgreiðsla hreppsnefndar, samþykkt meðlóðarhafa Lónabrautar 4 um staðsetningu vallarins, afstöðumynd og loftmynd ásamt tölvuteikningu. Málið var tekið fyrir að nýju 12. október s.á. á fundi skipulags- og umhverfisnefndar og kom þar fram að athugasemdir hefðu borist varðandi framkvæmdina. Málið hefði því verið nánar kynnt fyrir íbúum með bréfi starfsmanns byggingarfulltrúa, dags. 6. október s.á. Nefndin vísaði málinu til sveitarstjórnar til umfjöllunar vegna innkominna athugasemda. Á fundi hreppsnefndar 5. nóvember 2015 samþykkti sveitarstjórn að fela sveitarstjóra að vinna málið áfram.

Hinn 1. júní 2016 var framkvæmdin grenndarkynnt íbúum í næsta nágrenni við völlinn og bárust athugasemdir, m.a. frá kærendum. Hinn 17. ágúst s.á. var málinu vísað að nýju til skipulags- og umhverfisnefndar sem samþykkti á fundi sínum 26. s.m. að lokið yrði við framkvæmdir á núverandi stað. Á fundi hreppsnefndar 1. september s.á. samþykkti sveitarstjórn tillögu skipulags- og umhverfisnefndar og var sveitarstjóra falið að ljúka málinu. Með bréfi, dags. 6. s.m., fengu aðilar senda tilkynningu frá sveitarstjóra um að sveitarstjórn hefði samþykkt uppbyggingu strandblakvallar við Lónabraut og var athugasemdum sem fram komu við grenndarkynningu jafnframt svarað.

Málsrök kærenda: Af hálfu kærenda kemur fram að þeir kæri umþrætta framkvæmd m.a. vegna sandfoks, sem aldrei verði hægt að koma í veg fyrir, ónæðis vegna hávaða, sem þau þegar hafi reynslu af vegna nærliggjandi sparkvallar, og þess að sækja þurfi bolta í garða fólks lendi hann út af við annan enda vallarins. Útsýni muni skerðast mjög, en það sé einn helsti kosturinn við að búa ofan við þetta svæði. Ef byggður yrði skjólveggur eða girðing tæki það í burtu kvöldsólina sem íbúar neðan við njóti núna. Þar sem verið sé að byggja upp íþróttaaðstöðu með væntanlegu vallarhúsi annars staðar í bænum skilji kærendur ekki staðsetningu blakvallarins.

Annað atriði sem sé ekki síður alvarlegt sé hvernig staðið hafi verið að þessum framkvæmdum og samskiptum við íbúa nálægt vellinum. Framkvæmdin hafi verið samþykkt af sveitarstjóra og samhljóða af sveitarstjórn og ákveðið að hefja þessar framkvæmdir án nokkurrar grenndarkynningar eða annars samráðs við íbúa nærliggjandi húsa.

Eftir margar kvartanir og yfirlýst mótmæli bæði fyrir og á öllum stigum framkvæmdarinnar við bæði sveitarstjóra og oddvita sveitarstjórnar hafi loksins verið farið í grenndarkynningu sem kærendum hafi verið neitað um áður. Þá hafi framkvæmdir verið komnar vel á veg. Send hafi verið bréf til fimmtán aðila vegna kynningarinnar og níu þeirra sem hafi fengið bréf hafi mótmælt staðsetningunni harkalega.

Bréfið, sem innihaldi útlistun á ástæðum þess að ákveðið hefði verið að halda áfram með framkvæmdina, hafi kærendur fengið 6. september 2016. Þar hafi ekki verið tekið fram að kærendur hefðu mánaðar kærufrest og hvert þeir ættu að snúa sér. Þá sé ámælisvert að aðilar í sveitarstjórn sem eigi beinna hagsmuna að gæta í málinu hafi ekki vikið þegar mál þetta hafi verið tekið fyrir.

Málsrök Vopnafjarðarhrepps: Af hálfu sveitarfélagsins kemur fram að sandurinn sem verði í vellinum verði sambærilegur sandi sem notaður sé í slíka velli um allt land. Hafi hann lítið fokgildi. Reynist þörf á að breiða yfir völlinn við ákveðnar aðstæður verði það gert til að hindra enn frekar að sandur berist frá vellinum. Hvað varði ónæði vegna hávaða bendi sveitarfélagið á 6. gr. lögreglusamþykktar nr. 674/2015 fyrir Vopnafjarðarhrepp, þar sem segi að lögregla geti vísað þeim mönnum í burtu af almannafæri sem með háttsemi sinni valdi vegfarendum eða íbúum í nágrenni ónæði. Ekkert við framkvæmd vallarins muni hafa áhrif á útsýni frá húsum á svæðinu og verði girðing sem sé við skólalóðina framlengd til móts við Austurborg. Muni það koma í veg fyrir að bolti geti farið niður í garða eða valdið tjónum á húsum.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um framkvæmdaleyfi sem samþykkt var af sveitarstjórn Vopnafjarðarhrepps 1. september 2016 fyrir strandblakvelli á Lónabraut 4.

Í 1. mgr. 13. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 er m.a. kveðið á um að afla skuli framkvæmdaleyfis sveitarstjórnar vegna meiri háttar framkvæmda sem áhrif hafi á umhverfið og breyti ásýnd þess, svo sem breytingar lands með jarðvegi eða efnistöku. Þar sem framkvæmdir eru fyrirhugaðar og deiliskipulag liggur ekki fyrir getur sveitarstjórn veitt framkvæmdaleyfi að undangenginni grenndarkynningu sé um að ræða framkvæmd sem er í samræmi við aðalskipulag, sbr. 5. mgr. sömu lagagreinar. Í samræmi við þá heimild var umþrætt framkvæmd grenndarkynnt og gerðu m.a. kærendur athugasemdir. Tekin var afstaða til þeirra athugasemda og framkvæmdin samþykkt.

Í nefndri 13. gr. er nánar kveðið á um gerð og undirbúning framkvæmdaleyfa og kemur fram í 3. mgr. að sá sem óski framkvæmdaleyfis skuli senda skriflega umsókn til sveitarstjórnar ásamt nauðsynlegum gögnum sem nánar skuli kveða á um í reglugerð. Segir um þetta atriði í 1. mgr. 6. gr. reglugerðar nr. 772/2012 um framkvæmdaleyfi að sá sem óski eftir framkvæmdaleyfi skuli senda skriflega umsókn til hlutaðeigandi leyfisveitanda ásamt nauðsynlegum gögnum um fyrirhugaða framkvæmd. Eru þau gögn tíunduð í 7. gr. reglugerðarinnar. Þar kemur m.a fram að umsókninni skuli fylgja afstöðumynd, sbr. 1. tl. 2. mgr. Þá þarf að fylgja lýsing á framkvæmd og hvernig hún falli að gildandi skipulagsáætlunum og staðháttum, sbr. 3. tl. 2. mgr., og skal að auki tilgreina framkvæmdatíma í framkvæmdalýsingu, hvernig fyrirhugað sé að standa að framkvæmdinni og fleira sem skipti máli. Loks segir í 3. mgr. nefndrar 7. gr. að þegar fyrirhugað er að framkvæma á svæði þar sem ekki sé í gildi deiliskipulag þurfi einnig að fylgja með yfirlitsmynd í mælikvarða 1:10.000 – 1:2.000, sem sýni staðsetningu og afmörkun framkvæmdasvæðis eða útdráttur úr aðalskipulagi sem sýni afmörkun framkvæmdasvæðis.

Vegna fyrirspurnar úrskurðarnefndarinnar um umsókn vegna hinnar kærðu leyfisveitingar tiltók sveitarfélagið að ekki hefði komið formleg beiðni um að gera strandblakvöll heldur hefði áhugafólk komið að máli við sveitarstjóra. Í framhaldi af því hafi tillaga verið lögð fyrir sveitarstjórn hinn 20. ágúst 2015. Samkvæmt framangreindu var ekki til að dreifa skriflegri umsókn sveitarfélagsins um framkvæmdaleyfi skv. 3. mgr. 13. gr. skipulagslaga og 6. gr. reglugerðar um framkvæmdaleyfi. Í gögnum málsins má hinsvegar finna tölvupóst iðnfræðings til sveitarstjóra 14. ágúst 2015. Þar var tekið fram að iðnfræðingurinn hefði aðeins skoðað svæðið og að það væri álit hans að það ætti að vera hægt að koma velli fyrir við enda félagsmiðstöðvar, en hæðarmunur væri á landinu sem þyrfti að bæta úr sennilega með þökum. Tekið var fram að gróf mynd fylgdi með helstu málum. Loks sagði að það mætti reikna með að það tæki um það bil einn dag að grafa upp 60 cm og setja möl í botninn, 20 cm. Svo þyrfti að setja sand í og ganga frá köntum. Verður ekki annað ráðið en að framkvæmdaleyfið hafi verið samþykkt á grundvelli þessarar lýsingar, auk afstöðu- og loftmyndar ásamt tölvuteikningu. Nefnd afstöðumynd er í mælikvarðanum 1:1.000 en meðal gagna málsins er ekki að finna yfirlitsmynd í samræmi við 3. mgr. 7. gr. reglugerðarinnar. Þá er hvergi vikið að því hvernig framkvæmd falli að gildandi skipulagsáætlunum. Var hvorki fullnægt kröfum 3. mgr. 13. gr. skipulagslaga, sbr. 6. gr. reglugerðar um framkvæmdaleyfi, né kröfum 3. tl. 2. mgr. og 3. mgr. 7. gr. nefndrar reglugerðar. Verður og ekki séð af nefndum ákvæðum að þær kröfur séu aðrar og minni þegar sveitarfélag stendur sjálft að framkvæmdum.

Samkvæmt því sem rakið hefur verið var undirbúningi hins kærða framkvæmdaleyfis verulega áfátt og voru skilyrði ekki til staðar fyrir veitingu þess. Verður það því fellt úr gildi.

Það athugist að í svörum sveitarfélagsins til úrskurðarnefndarinnar var tekið fram að ekki hefði verið gefið út framkvæmdaleyfi og tíðkaðist það ekki þegar sveitarfélagið ætti í hlut líkt og í máli þessu þar sem sveitarfélagið eigi lóðina, sé framkvæmdaraðili og eigi mannvirkið. Gengur þetta í berhögg við fyrirmæli 11. og 12. gr. áðurnefndrar reglugerðar um framkvæmdaleyfi, þar sem fram kemur að framkvæmdaleyfi skuli gefa út skriflega og hvers efnis það skuli vera að lágmarki.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi ákvörðun sveitarstjórnar Vopnafjarðarhrepps frá 1. september 2016 um að samþykkja framkvæmdaleyfi fyrir gerð strandblakvallar á lóðinni Lónabraut 4.

____________________________________
Nanna Magnadóttir

______________________________              _____________________________
Aðalheiður Jóhannsdóttir                                       Þorsteinn Þorsteinsson

des 22
Love0

3/2015 Vatnsendakriki

Með
Árið 2016, fimmtudaginn 15. desember, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Ómar Stefánsson varaformaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor, Geir Oddsson umhverfis- og auðlindafræðingur og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 3/2015, kæra á ákvörðun Skipulagsstofnunar frá 10. desember 2014 um að aukin vatnsvinnsla Orkuveitu Reykjavíkur í Vatnsendakrikum skuli ekki háð mati á umhverfisáhrifum.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 8. janúar 2015, er barst nefndinni sama dag, kærir Hafnarfjarðarbær þá ákvörðun Skipulagsstofnunar frá 10. desember 2014 um að aukin vatnsvinnsla Orkuveitu Reykjavíkur í Vatnsendakrikum skuli ekki háð mati á umhverfisáhrifum. Þess er krafist að ákvörðun Skipulagsstofnunar verði felld úr gildi og að lagt verði fyrir stofnunina að ákveða að aukin vatnsvinnsla í Vatnsendakrikum verði háð mati á umhverfisáhrifum í samræmi við lög nr. 106/2000 um mat á umhverfisáhrifum.

Gögn málsins bárust frá Skipulagsstofnun 20. febrúar 2015.

Málavextir: Í júní 2014 sendi Orkuveita Reykjavíkur fyrirspurn til Skipulagsstofnunar um matsskyldu framkvæmdar vegna fyrirhugaðrar aukinnar vinnslugetu og vatnsvinnslu úr 190 lítrum á sekúndu (l/s) í 300 l/s, á vatnstökusvæði Orkuveitunnar í Vatnsendakrikum. Þar var tekið fram að framkvæmdaraðili hygðist virkja þrjár borholur af fimm í Vatnsendakrikum, sem boraðar hefðu verið á árunum 1989 til 1993, en einungis tvær þeirra hefðu verið í vinnslu. Vatnsvinnsla framkvæmdaraðila á svæðinu hefði verið um 190 l/s árið 2013 og hygðist hann auka vatnstöku sína í skrefum í allt að 300 l/s að meðaltali fram til ársins 2030. Líkanreikningar hefðu verið framkvæmdir og við aukna vatnstöku úr 400 l/s í 700 l/s yrðu áhrif á grunnvatnshæð greinileg á stórum hluta Heiðmerkur mikinn hluta keyrslutíma líkansins. Utan Vatnsendakrika yrðu áhrifin mest á vatnstökusvæði Vatnsveitu Hafnarfjarðar við Kaldárbotna. Ytri mörk 1 m niðurdráttaráhrifa teygi sig til Kaldárbotna en vinnsluaukningin valdi 0,5 m niðurdrætti í Kaldárbotnum um 40% keyrslutíma líkansins.

Með bréfum, dags. 30. júní 2014, leitaði Skipulagsstofnun umsagna Hafnarfjarðarbæjar, Heilbrigðiseftirlits Hafnarfjarðar- og Kópavogssvæðis, Heilbrigðiseftirlits Reykjavíkur, Kópavogsbæjar, Orkustofnunar, Umhverfisstofnunar, Veðurstofu Íslands og Reykjavíkurborgar. Einnig barst athugasemd frá Skógræktarfélagi Reykjavíkur. Í svörum Kópavogsbæjar, dags. 8. júlí 2014, og Veðurstofu Íslands, dags. 7. s.m., kemur fram að þeir aðilar telji framkvæmdina ekki matsskylda. Aðrir umsagnaraðilar töldu framkvæmdina vera háða mati á umhverfisáhrifum. Með bréfi til Skipulagsstofnunar, dags. 30. október 2014, bárust svör Orkuveitu Reykjavíkur við athugasemdum umsagnaraðila.

Samhliða umsókn Orkuveitunnar um aukna vinnslu í Vatnsendakrikum var umsókn Vatnsveitu Kópavogs til meðferðar hjá Skipulagsstofnun. Sú umsókn fól í sér að auka vatnstöku í Vatnsendakrikum úr 210 l/s í 350 l/s.

Í ákvörðunum Skipulagsstofnunar frá 10. desember 2014 kom fram að samanlögð vatnsvinnsla framkvæmdaraðilanna tveggja í Vatnsendakrikum færi úr 400 l/s í 650 l/s. Varð niðurstaða stofnunarinnar sú að hvorki aukin vatnsvinnsla Orkuveitu Reykjavíkur né Vatnsveitu Kópavogs í Vatnsendakrikum væri líkleg til að hafa í för með sér umtalsverð umhverfisáhrif. Hvorug framkvæmdanna væri því háð mati á umhverfisáhrifum. Hefur sú ákvörðun Skipulagsstofnunar er lýtur að Orkuveitu Reykjavíkur verið kærð til úrskurðarnefndarinnar eins og áður segir.

Málsrök kæranda: Kærandi bendir á að í ákvörðun Skipulagsstofnunar komi fram að Reykjavíkurborg, Hafnarfjarðarbær, Heilbrigðiseftirlit Hafnarfjarðar- og Kópavogssvæðis, Heilbrigðiseftirlit Reykjavíkur, Orkustofnun og Umhverfisstofnun hafi í umsögnum sínum talið að viðkomandi framkvæmdir skyldu háðar mati á umhverfisáhrifum. Hið sama komi fram í athugasemd Skógræktarfélags Reykjavíkur. Færi umsagnaraðilar rök fyrir þeirri niðurstöðu eins og fram komi a.m.k. að hluta í ákvörðun Skipulagsstofnunar.

Í niðurstöðukafla Skipulagsstofnunar komi fram að stofnunin telji að tilkynntar framkvæmdir Vatnsveitu Kópavogs og Orkuveitu Reykjavíkur eigi að skoðast sitt í hvoru lagi og að hvort málið um sig falli undir 2. viðauka laga nr. 106/2000 um mat á umhverfisáhrifum. Þó fallist stofnunin á að við ákvarðanatöku sína í málinu beri henni að byggja m.a. á þeim forsendum að fyrirhuguð framkvæmd geti haft sammögnunaráhrif með öðrum framkvæmdum. Því sé tiltekið að ákvörðunin byggi á þeim sammögnunaráhrifum sem áformuð heildarvatnsupptaka Vatnsveitu Kópavogs og Orkuveitu Reykjavíkur hafi í för með sér.

Í töflu á áttundu blaðsíðu í hinni kærðu ákvörðun sé sýnd núverandi vinnsla, sem sé 12,61 milljón m3 á ári, en eftir stækkun verði hún 20,5 milljón m3 á ári. Í 13. tl. 1. viðauka laga nr. 106/2000 komi hins vegar fram að ef sett sé upp kerfi til að vinna grunnvatn og árlegt magn vatns sem unnið verði eða veitt á sé 10 milljón m3 eða meira, skuli framkvæmdir vera háðar mati á umhverfisáhrifum. Ef þessar framkvæmdir þurfi ekki að fara í mat á umhverfisáhrifum þá þyrfti ekki heldur að fara með síðari sambærilega vinnsluaukningu samkvæmt 1. viðauka laganna í mat ef hún næði ekki 10 milljón m3 á ári. Meginatriði og tilgangur nefnds 13. tl. sé  að vernda þann grundvöll lífs sem vatnið sé og þessa auðlind sem Ísland eigi. Hljóti allur vafi um það hvort framkvæmd falli undir 1. viðauka laga nr. 106/2000 að vera metinn til hagsbóta fyrir auðlindina sjálfa.

Skipti hér ekki máli hvort verið sé að vinna þetta í tveimur eða fleiri þáttum eða af fleiri en einum aðila. Annars væri mjög auðvelt að komast undan nefndu ákvæði. Ekki geti skipt öllu máli í þessu samhengi að áður hafi verið mikil vinnsla án þess að mat á umhverfisáhrifum hafi farið fram og hér sé aðeins um litla viðbót að ræða. Lög um mat á umhverfisáhrifum séu frá árinu 2000. Hafi þau verið sett með vísan til tilskipunar 85/337/EBE. Eins og fram komi í athugasemdum með frumvarpinu hafi þau komið í stað laga nr. 63/1993 sem hefðu ekki reynst gallalaus. Þar komi einnig fram að tilskipunin byggi á þeim meginreglum sem mótast hafi á síðustu áratugum, þ.e. varúðarreglunni, mengunarbótareglunni, reglunni um verndarsjónarmið og reglunni um að mengun sé upprætt við upptök. Niðurstaðan hafi verið sú að leggja til að meginreglur þessar yrðu ekki settar í frumvarpið sjálft þar sem efni og orðalag þeirra væri um margt óljóst og enn í mótun. Hins vegar sé fjallað um meginreglur þessar í 73. gr. EES-samningsins og beri því að hafa þær í huga við framkvæmd laganna.

Ekki verði séð að Skipulagsstofnun hafi haft þetta í huga þegar hin kærða ákvörðun hafi verið tekin. Sé eðlilegt, þegar vatnstaka sé orðin tvöföld á við það sem 13. tl. 1. viðauka laganna noti sem viðmið, að láta fara fram mat á umhverfisáhrifum. Þó ekki væri nema til að gæta varúðarsjónarmiða.

Rétt sé einnig að vísa til texta í sjálfri ákvörðuninni á áttundu blaðsíðu hennar. Þar segi skýrt að Skipulagsstofnun telji augljóst að aukin vatnstaka í Vatnsendakrikum muni hafa í för með sér neikvæð áhrif á vatnsból Hafnarfjarðar í Kaldárbotnum. Afleiðingarnar séu m.a. þær að Hafnarfjarðarbær, sem lengi hafi búið við sjálfrennandi vatn, þurfi að dæla oftar en hafi verið þar sem gert sé ráð fyrir 0,5 m lækkun grunnvatnsborðs um 50% tímans eftir að fullri stækkun hafi verið náð, en niðurdrátturinn gæti orðið allt að 1 m.

Málsrök Skipulagsstofnunar: Skipulagsstofnun bendir á að umsagnaraðilum beri ekki saman um hvort framkvæmdin geti haft í för með sér umtalsverð umhverfisáhrif eða ekki. Stofnunin leggi áherslu á að álits umsagnaraðila sé almennt aflað sem hluta af rannsókn máls með það að markmiði að það sé nægjanlega upplýst áður en ákvörðun sé tekin, sbr. rannsóknarreglu 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Ákvörðunarvaldið um það hvort framkvæmd skuli háð mati á umhverfisáhrifum hvíli hins vegar hjá Skipulagsstofnun samkvæmt 2. mgr. 4. gr. laga nr. 106/2000 um mat á umhverfisáhrifum. Þá sé brýnt að átta sig á því að þegar Skipulagsstofnun leiti umsagna leyfisveitenda og fagstofnana, sé ekki farið með efni umsagnanna líkt og um atkvæðagreiðslu sé að ræða. Skipulagsstofnun rýni þau efnisatriði sem umsagnaraðilar reifi og gefi framkvæmdaraðila kost á að bregðast við þeim og leiði málið svo til lykta með hliðsjón af upphaflegum gögnum þess sem og umsögnum og viðbrögðum við þeim.

Í umsögnunum hafi það verið einkum þrjú atriði sem umsagnaraðilar hafi talið mestu ráða um að framkvæmdirnar skyldu háðar mati. Fyrst beri að telja að samanlögð fyrirhuguð vatnstaka Vatnsveitu Kópavogs og Orkuveitu Reykjavíkur yrði það mikil að þar með væri mörkum 1. viðauka laga nr. 106/2000 náð og bæri því að meta áhrifin. Annað atriðið hafi verið að báðar vatnsvinnslurnar ætti að meta sameiginlega eins og heimilt sé skv. 5. gr. laganna. Þriðja atriðið hafi verið að aukin vatnstaka myndi gera það að verkum að oftar þyrfti að dæla upp vatni hjá Vatnsveitu Hafnarfjarðar.

Eins og fram komi í ákvörðunum Skipulagsstofnunar vegna málanna beggja hafi stofnunin farið fram á við framkvæmdaraðila að í greinargerðum þeirra yrði fjallað um samlegð framkvæmdanna og málsmeðferð færi fram á sama tíma þannig að umsagnaraðilar gætu m.a. fjallað um þær út frá samlegðaráhrifum. Þá skýri Skipulagsstofnun í ákvörðunum sínum ástæðu þess að stofnunin hafi litið svo að um væri að ræða tvær aðskildar framkvæmdir sem hvor um sig félli undir a. lið 13. tl. í 2. viðauka laga nr. 106/2000. Þar komi einnig fram að taka beri mið af sammögnunaráhrifum framkvæmdanna, sbr. ii. 2. tl. 3. viðauka laganna.

Fyrirhuguð framkvæmd Orkuveitu Reykjavíkur, ásamt fyrirhugaðri framkvæmd Vatnsveitu Kópavogs, hafi verið tilkynnt til stofnunarinnar á grundvelli a. liðar 13. tl. 2. viðauka laga nr. 106/2000. Töluliðurinn taki til framkvæmda sem feli í sér breytingar eða viðbætur við framkvæmdir samkvæmt 1. eða 2. viðauka laganna sem hafi þegar verið leyfðar, framkvæmdar eða séu í framkvæmd og kunni að hafa í för með sér umtalsverð umhverfisáhrif.

Með lögum nr. 138/2014 hafi orðið breytingar á lögum um mat á umhverfisáhrifum. Framkvæmdir sem falli undir lögin séu nú tilgreindar í viðauka eitt og flokkaðar í A, B eða C flokk. Flokkur A taki til framkvæmda sem áður hafi verið í viðauka 1 og flokkur B til framkvæmda sem áður hafi verið í viðauka 2. Það sé nýmæli í breyttum lögum, er varði fyrrnefndan a. lið 13. tl. 2. viðauka, að nú séu fyrirhugaðar breytingar eða viðbætur fyrri framkvæmda tengdar við viðmið sem framkvæmdum séu settar í A flokki, sbr. tl. 13.01. Þar segi að allar breytingar eða viðbætur við framkvæmdir sem tilgreindar séu í flokki A þegar breytingin eða viðbótin sjálf fari yfir þau viðmið sem flokkur A setur. Það feli í sér að ef fyrirhugað væri að auka vatnsvinnslu um 10 milljón m3 á ári eða meira sé slík breyting matsskyld.

Aukning á vinnslu á vegum Orkuveitu Reykjavíkur sé 3,47 milljón m3 á ári, eða 110 l/s, og Vatnsveitu Kópavogs um 4,4 milljón m3 á ári, eða 140 l/s. Samtals séu þetta 7,87 milljón m3 á ári, eða 250 l/s. Því sé ljóst að hvort sem litið sé á vinnsluaukningu hvors fyrirtækis fyrir sig eða heildarvinnsluaukningu sé hún innan viðmiða vegna matsskyldra framkvæmda af þessu tagi.

Athugasemdir framkvæmdaraðila: Af hálfu framkvæmdaraðila er tekið undir sjónarmið og rök Skipulagsstofnunar sem komi fram í umsögn hennar. Telji hann ekkert það koma fram í kæru sem breyta ætti hinni kærðu niðurstöðu. Sameiginlegt nýtingarleyfi vegna vatnstöku í Vatnsendakrikum hafi verið gefið út til handa framkvæmdaraðila og Kópavogsbæ. Leyfið sé skilyrt vegna hagsmuna Hafnfirðinga og þess sérstaklega gætt að ekki verði gengið á réttindi og hagsmuni þeirra. Athygli sé vakin á því að í samræmi við skilyrði nýtingarleyfis hafi verið unnin sameiginleg vöktunaráætlun Kópavogsbæjar og framkvæmdaraðila sem Orkustofnun telji fullnægjandi og samræmist skilyrðum nýtingarleyfis. Í ljósi framangreinds eigi ekki að fallast á kröfu kæranda um að fram fari mat á umhverfisáhrifum á vatnsvinnslu úr Vatnsendakrikum.

——-

Aðilar hafa gert ítarlegri grein fyrir máli sínu. Þau sjónarmið verða ekki rakin nánar hér en þau hafa verið höfð til hliðsjónar við úrlausn málsins.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um lögmæti ákvörðunar Skipulagsstofnunar frá 10. desember 2014 um að aukin vatnstaka Orkuveitu Reykjavíkur í Vatnsendakrikum um 110 l/s, úr 190 l/s í 300 l/s, skuli ekki háð mati á umhverfisáhrifum samkvæmt lögum nr. 106/2000 um mat á umhverfisáhrifum. Er þess krafist af hálfu Hafnarfjarðarbæjar að ákvörðunin verði felld úr gildi og að stofnuninni verði gert að láta fara fram mat á umhverfisáhrifum. Af gögnum málsins er ljóst að aukin vinnsla vatns í Vatnsendakrikum getur haft áhrif á vatnsvinnslu bæjarins í Kaldárbotnum sem er í landi í hans eigu.

Um mat á umhverfisáhrifum gilda lög nr. 106/2000. Samkvæmt 14. gr. þeirra, svo sem henni var breytt með 25. gr. laga nr. 131/2011, sæta m.a. ákvarðanir Skipulagsstofnunar um matsskyldu framkvæmda kæru til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála. Er það hlutverk nefndarinnar að úrskurða í kærumálum vegna stjórnvaldsákvarðana í ágreiningsmálum vegna annarra úrlausnaratriða á sviði umhverfis- og auðlindamála, eftir því sem mælt er fyrir um í lögum á því sviði. Í samræmi við þetta tekur úrskurðarnefndin lögmæti kærðrar ákvörðunar til endurskoðunar en tekur ekki nýja ákvörðun í málinu. Af þessum sökum tekur nefndin aðeins til úrlausnar kröfu kæranda um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar, en telur það falla utan valdheimilda sinna að ákveða að umrædd framkvæmd skuli háð mati á umhverfisáhrifum, verði hinni kærðu ákvörðun hnekkt.

Lög nr. 63/1993 um mat á umhverfisáhrifum voru fyrstu lög sinnar tegundar á Íslandi og var tekið fram í ákvæði II til bráðabirgða að framkvæmdir samkvæmt leyfum útgefnum fyrir 1. maí 1994 væru ekki háðar mati á umhverfisáhrifum samkvæmt lögunum. Tóku lögin ekki til vinnslu eða áveitu vatns. Lög nr. 106/2000 tóku gildi 6. júní 2000 og í 1. mgr. ákvæðis I til bráðabirgða er kveðið á um að framkvæmdir samkvæmt leyfum útgefnum fyrir 1. maí 1994 séu ekki háðar mati á umhverfisáhrifum samkvæmt lögunum væru þær hafnar fyrir árslok 2002. Við gildistöku laganna urðu kerfi til að vinna grunnvatn ávallt háð mati á umhverfisáhrifum, ef árlegt magn vatns sem unnið væri eða veitt á væri 10 milljón m3 eða meira, sbr. 13. tl. í 1. viðauka laganna. Í 2. viðauka laganna kom fram að allar breytingar eða viðbætur við framkvæmdir skv. 1. eða 2. viðauka, sem þegar hefðu verið leyfðar, framkvæmdar eða væru í framkvæmd og kynnu að hafa umtalsverð umhverfisáhrif, skyldi meta í hverju tilviki fyrir sig hvort þæt væru háðar mati á umhverfisáhrifum með tilliti til eðlis, umfangs og staðsetningar. Voru þessi lagaákvæði óbreytt við töku hinnar kærðu ákvörðunar 10. desember 2014 og fram að gildistöku breytingalaga nr. 138/2014 hinn 31. s.m.

Fyrir liggur í gögnum málsins að Orkuveita Reykjavíkur hefur unnið vatn í Vatnsendakrikum frá árinu 1996 og mun sú vinnsla hafa numið um 90 l/s fram til ársins 1998 og hafði Orkuveitan ígildi nýtingarleyfis fyrir henni. Frá gildistöku laga nr. 57/1998 um rannsóknir og nýtingu á auðlindum í jörðu 18. júní 1998 hafa þau lög gilt um leyfisveitingar vegna vatnsvinnslu. Áður voru nýtingarleyfi gefin út af ráðherra en nú af Orkustofnun, sbr. breytingalög nr. 10/2012. Vinnslugeta Orkuveitunnar mun hafa verið aukin á svæðinu á árinu 2000 með virkjun nýrrar holu og vatnstaka þá verið aukin í um það bil 150 l/s, en árið 2013 var vatnstakan um 190 l/s. Hefur nefnd vatnstaka Orkuveitunnar ekki sætt meðferð samkvæmt lögum um mat á umhverfisáhrifum. Frá árinu 2006 hefur Vatnsveita Kópavogs einnig unnið vatn í Vatnsendakrikum, en með ákvörðun sinni frá 25. júní 2003 komst Skipulagsstofnun að þeirri niðurstöðu að gerð vatnsveitu þar og dæling á um 6,6 milljónum m3 af vatni á ári skyldi ekki háð mati á umhverfisáhrifum.

Í niðurstöðukafla hinnar kærðu ákvörðunar var tekið fram að framkvæmd Orkuveitunnar væri tilkynningarskyld til ákvörðunar um matsskyldu skv. 6. gr. og a. lið 13. tl. í 2. viðauka laga nr. 106/2000 svo sem áður hefur verið rakið. Skipulagsstofnun vakti athygli á því að samhliða tilkynningu Orkuveitunnar um aukna vinnslu í Vatnsendakrikum hefði verið til meðferðar samskonar tilkynning frá Vatnsveitu Kópavogs, en samanlagt myndi vatnsvinnsla beggja aðila í Vatnsendakrikum aukast úr 400 l/s í 650 l/s. Tiltók stofnunin að við veitingu umsagna og ákvörðunartöku yrði að taka mið af sammögnunaráhrifum framkvæmdanna beggja, sbr. tl. 1. ii. í 3. viðauka nefndra laga. Hins vegar tók Skipulagsstofnun ekki undir sjónarmið tilgreindra umsagnaraðila þess efnis að vinnslugeta framkvæmdaraðilanna yrði samanlagt það mikil að strax í upphafi ætti að líta á svo á að um væri að ræða framkvæmdir sem hvor um sig félli undir 1. viðauka laganna. Taldi stofnunin ótvírætt að málin féllu hvort um sig undir 2. viðauka laganna og væru þau því tilkynningaskyld á grundvelli 6. gr. þeirra.

Þær forsendur sem Skipulagsstofnun lagði til grundvallar um fyrri og fyrirhugaða vinnslu vatns í Vatnsendakrikum komu fram í niðurstöðukafla hennar í eftirfarandi töflu:

 

Núverandi

vinnsla

Heildarvinnsla

eftir stækkun

Vinnslu­aukning

 

 

l/s

millj.

m³/ári

 

l/s

millj.

m³/ári

 

l/s

millj. m³/ári

Vatnsveita Kópavogs

210

6,62

350

11,04

140

4,40

Orkuveita Reykjavíkur

190

5,99

300

9,46

110

3,47

Samtals

400

12,61

650

20,50

250

7,87

 
Tók stofnunin fram að samanburðurinn væri byggður á greinargerðum framkvæmdaraðilanna.

Í greinargerð sinni til úrskurðarnefndarinnar áréttar Skipulagsstofnun að hvort sem litið sé á vinnsluaukningu hvors framkvæmdaraðila fyrir sig eða heildarvinnsluaukningu sé hún innan viðmiða vegna matsskyldra framkvæmda af þessu tagi. Aukning á vinnslu á vegum Orkuveitu Reykjavíkur sé 3,47 milljón m3 á ári og Vatnsveitu Kópavogs um 4,4 milljón m3 á ári og samtals sé þetta aukning um 7,87 milljón m3 á ári.

Í 1. gr. laga nr. 106/2000 er gerð grein fyrir markmiðum þeirra. Eiga þau m.a. að tryggja að mat á umhverfisáhrifum hafi farið fram áður en leyfi er veitt fyrir framkvæmd, sem kann vegna staðsetningar, starfsemi sem henni fylgir, eðlis eða umfangs að hafa í för með sér umtalsverð umhverfisáhrif. Jafnframt er það meðal annarra markmiða laganna að draga eins og kostur er úr neikvæðum umhverfisáhrifum framkvæmdar. Eins og áður segir hefur löggjafinn í 13. tl. 1. viðauka laganna sett tölulegt viðmið vegna vatnsvinnslu og er kerfi til að vinna grunnvatn fortakslaust matsskylt ef árlegt magn vatns sem unnið er nemur 10 milljón m3 eða meira. Samkvæmt þeim forsendum sem áður hafa verið raktar og Skipulagsstofnun lagði til grundvallar við töku hinnar kærðu ákvörðunar var ljóst að jafnvel þótt vinnsla Orkuveitu Reykjavíkur yrði undanskilin, vegna lagaskilaákvæða þeirra sem að framan greinir, myndi aukin vatnsvinnsla hvors framkvæmdaraðila um sig gera það að verkum að með þeirri vinnslu Vatnsveitu Kópavogs á um 6,6 milljónum m3 af vatni á ári, sem áður hafði verið undanskilin mati á umhverfisáhrifum, yrði farið yfir nefnt viðmið þess magns vatnsvinnslu sem matsskyld er. Að hafinni vinnslu beggja framkvæmdaraðila yrði samanlegt magn vatnstöku tæplega helmingi meira en matsskylt er. Að teknu tilliti til fyrri vinnslu Orkuveitu Reykjavíkur að auki er um ríflega tvöfalt magn vatnsvinnslu að ræða miðað við þau tölulegu viðmið sem lögð eru til grundvallar matsskyldu.

Það er álit úrskurðarnefndarinnar að ekki beri einungis að líta til stakra framkvæmda að þessu leyti, heldur verði jafnframt að huga að samhengi þeirra við framkvæmdir sem þegar hafa átt sér stað og fyrirhugaðar eru á sama svæði, óháð því hvort um einn eða fleiri framkvæmdaraðila er að ræða. Sú aðferð að hluta niður framkvæmdir er til þess fallinn að fara á svig við þau markmið laga nr. 106/2000 sem áður eru rakin. Var því ekki tækt að fara með málið sem tilkynningarskylda framkvæmd skv. 6. gr. laga nr. 106/2000.

Með hliðsjón af öllu framangreindu verður hin kærða ákvörðun felld úr gildi.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist verulega sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.
 

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi ákvörðun Skipulagsstofnunar frá 10. desember 2014 um að aukin vatnsvinnsla í Vatnsendakrikum skuli ekki háð mati á umhverfisáhrifum.

____________________________________
Nanna Magnadóttir

______________________________              _____________________________
Ómar Stefánsson                                                    Aðalheiður Jóhannsdóttir

______________________________              _____________________________
Geir Oddsson                                                          Þorsteinn Þorsteinsson

des 22
Love0

126/2016 Þrastargata

Með
Árið 2016, fimmtudaginn 8. desember, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mættir voru Ómar Stefánsson varaformaður, Ásgeir Magnússon dómstjóri og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 126/2016, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 30. ágúst 2016 um að samþykkja leyfi til að byggja við húsið nr. 5 við Þrastargötu í Reykjavík.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 21. september 2016, er barst nefndinni sama dag, kærir eigandi húss að Þrastargötu 7 í Reykjavík, þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 30. ágúst 2016 að samþykkja umsókn um leyfi til að reisa viðbyggingu við húsið að Þrastargötu 5. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Þess er jafnframt krafist að framkvæmdir verði stöðvaðar á meðan málið er til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni. Þykir málið nægilega upplýst til að það verði tekið til endanlegs úrskurðar. Er því ekki tilefni til að taka afstöðu til stöðvunarkröfu kæranda.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Reykjavíkurborg 8. nóvember 2016.

Málavextir: Á lóðinni að Þrastargötu 5 stendur einbýlishús, reist árið 1944 samkvæmt fasteignaskrá Þjóðskrár Íslands. Með umsögn skipulagsfulltrúa, dags. 3. júní 2016, var tekin afstaða til fyrirspurnar um hvort heimilað yrði að byggja við umrætt hús til austurs ásamt því að fjarlægja skúr á lóðinni og reisa lægri viðbyggingu í hans stað. Kom fram í greinargerð skipulagsfulltrúa að hann hefði í tvígang gefið umsögn á árinu 2015 þar sem tekið hefði verið neikvætt í lengingu hússins. Með nýrri tillögu væri komið til móts við athugasemdir hans. Félli viðbyggingin nú undir skilmála deiliskipulags Fálkagötureits, sem í gildi væri á umræddu svæði, og því ekki nauðsyn á að grenndarkynna breytinguna.

Í kjölfar þessa var á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa tekin fyrir umsókn um leyfi til að reisa viðbyggingu milli núverandi íbúðarhúss og geymsluhúss. Var afgreiðslu málsins frestað og því vísað til umsagnar skipulagsfulltrúa og á fundi embættisins 8. júlí 2016 var erindið afgreitt með jákvæðum hætti með vísan til umsagnar skipulagsfulltrúa, dags. sama dag.

Umsóknin var lögð fram að nýju á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 9. ágúst 2016 og afgreiðslu hennar frestað með vísan til athugasemda eldvarnareftirlits. Afgreiðslu málsins var enn frestað á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 16. s.m. og því vísað til umsagnar skipulagsfulltrúa og á fundi hans 19. s.m. var erindinu vísað til umsagnar verkefnisstjóra. Á embættisafgreiðslufundi skipulagsfulltrúa 26. s.m. var erindið tekið fyrir á ný og hlaut það jákvæða afgreiðslu með vísan til umsagnar embættisins, dags. sama dag. Byggingarfulltrúi tók erindið fyrir á afgreiðslufundi sínum 30. ágúst 2016. Var umsóknin samþykkt og talin samræmast ákvæðum laga nr. 160/2010 um mannvirki.

Málsrök kæranda: Kærandi telur að hin kærða ákvörðun muni raska lögvörðum hagsmunum sínum og skerða eignarrétt sinn. Röskun á þeim verði meiri en hann hafi mátt búast við samkvæmt deiliskipulagi fyrir umrætt svæði.

Skort hafi lagaskilyrði til þess að gefa út byggingarleyfi, sbr. 1. tl. 1. mgr. 13. gr. laga um mannvirki, en ákvörðun byggingarfulltrúa sé í andstöðu við deiliskipulag Fálkagötureits, sem taki m.a. til lóða við Þrastargötu. Skýrt sé tekið fram í skilmálum skipulagsins að lóðin að Þrastargötu 5 sé fullbyggð. Í skilmálunum sé tilgreint á hvaða lóðum sé heimilt að viðhafa breytingar og auka byggingarmagn og hvergi sé minnst á umrædda lóð í því sambandi. Ekki sé hægt að túlka skilmála deiliskipulagsins með þeim hætti að gr. 1. A, sem fjalli almennt um byggingarmöguleika á lóðum á hinu deiliskipulagða svæði, feli í sér sjálfstæða heimild til að auka byggingarmagn. Þar að auki geti fyrirhuguð viðbygging ekki talist lítil. Húsið á umræddri lóð verði um 85 m² eftir breytingar, sem sé um 30% stækkun. Þá sé viðbyggingin ekki til þess fallin að samræmast byggðamynstri á svæðinu, en um sé að ræða verulega stækkun á húsi sem þétti og breyti ásýnd götunnar. Megi í þessu sambandi vísa til úrskurðar úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála í máli nr. 20/2014 og úrskurðar úrskurðarnefndar skipulags- og byggingarmála í máli nr. 56/2008.

Við meðferð málsins hafi verið brotið gegn rannsóknarreglu og jafnræðisreglu stjórnsýsluréttarins, sbr. 10. og 11. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Njóti byggðamynstur við Þrastargötu verndar samkvæmt skilmálum fyrrgreinds deiliskipulags og hefði í því ljósi átt að leita álits Minjastofnunar eða annars sérfróðs aðila um stækkunina. Hafi skipulagsfulltrúi t.d. óskað eftir áliti Minjastofnunar við hönnun á mannvirki kæranda að Þrastargötu 7.

Hús kæranda og lóðin að Þrastargötu 5 séu á sameiginlegri lóð Þrastargötu 3-11. Eftir stækkunina eigi byggingarleyfishafi tilkall til tveggja bílastæða á lóðinni í stað eins áður. Verði ekki séð að þetta atriði hafi verið rannsakað við meðferð málsins eða að þetta skjóti styrkum stoðum undir þá fullyrðingu að viðbyggingin geti talist lítil og rúmist þannig innan deiliskipulagsins á grundvelli gr. 1.A.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Borgaryfirvöld skírskota til þess að með því að tiltaka í skilmálum gildandi deiliskipulags að lóðin sé fullbyggð sé verið að segja að ekki sé hægt að stækka húsið verulega eða gjörbreyta því. Skýrt sé hins vegar tekið fram í almennum skilmálum skipulagsins að hægt sé að bæta við litlum viðbyggingum þar sem aðstæður leyfi. Sé það í takt við markmið deiliskipulagsins um hæfilega uppbyggingu og endurnýjun á reitnum. Viðbyggingin sé í samræmi við byggingarstíl hússins og því óveruleg og innan allra heimilda sem kveðið sé á um í skipulaginu. Einnig taki hún mið af því byggðamynstri sem fyrir sé og hafi við hönnun verið tekið tillit til einkenna nærliggjandi byggðar hvað varði efnisval, þakgerð og mælikvarða.

Húsið að Þrastargötu 5 sé með minnstu húsum við botnlangann, eða 67,2 m² samkvæmt fasteignamati, og sé ekki rétt að miða við 30% stækkun þegar um sé að ræða 17,9 m² viðbyggingu á mjög litlu húsi. Hús kæranda sé mun stærra en húsið að Þrastargötu 5 og verði það enn eftir breytinguna.

Því sé vísað á bug að rannsóknarregla og jafnræðisregla stjórnsýslulaga hafi verið brotin. Ekki sé um sambærileg mál að ræða varðandi húsið að Þrastargötu 5 og hús kæranda. Í seinna tilvikinu hafi verið farið fram á heimild til að rífa hús sem byggt hafi verið fyrir 1925 og reisa steinsteypt hús í staðinn. Í máli þessu sé um að ræða litla viðbyggingu en hún sé í samræmi við byggðamynstur og hlutfall hússins, sem byggt hafi verið árið 1944. Hafi því ekki verið skylt að leita álits Minjastofnunar Íslands.

Allir sameigendur að lóðinni séu bundnir af deiliskipulagi fyrir umrætt svæði og geti þeir ekki borið fyrir sig grandleysi um tilvist þess. Megi líta svo á að um sé að ræða framkvæmd sem þegar hafi verið ákveðin þegar núverandi eigendur að Þrastargötu 7 hafi eignast eignarhluta sína. Verði því að leggja það að jöfnu við framkvæmd sem „ráð var fyrir gert í upphafi“, sbr. 27. gr. fjöleignarhúslaga nr. 26/1994. Verði því ekki séð að þörf sé fyrir samþykki allra meðlóðarhafa vegna framkvæmda sem séu í samræmi við skipulag. Þrátt fyrir þetta hafi byggingarfulltrúi leitað eftir samþykki þeirra sem breytingin gæti haft einhver áhrif á og liggi fyrir samþykki eigenda að Þrastargötu 3, 3B, 4 og 7B. Loks sé bent á að með hinni kærðu samþykkt sé eingöngu verið að veita heimild til að byggja við húsið. Ekkert sé þar vikið að bílastæðum og séu þau því óbreytt.

Leyfishafa var tilkynnt um framkomna kæru en hann hefur ekki látið málið til sín taka.

Niðurstaða: Húsið að Þrastargötu 5 er á svæði þar sem í gildi er deiliskipulag Fálkagötureits og afmarkast það af Tómasarhaga, Dunhaga, Hjarðarhaga, Suðurgötu og lóðum við Fálkagötu 1-13 og Tómasarhaga 7. Meðal markmiða skipulagsins, samkvæmt greinargerð þess, er að stuðla að hæfilegri uppbyggingu og endurnýjun á reitnum á forsendum þeirrar byggðar sem þar er fyrir. Skýra skuli og skilgreina byggingarmöguleika og tryggja að ný- eða viðbyggingar falli vel að umhverfinu. Við mótun byggðamynsturs skuli leitast við að laga viðbyggingar við eldri hús að götumynd og mynda fallega heild.

Grein 1.A í skilmálum deiliskipulagsins ber heitið „Byggingarmöguleikar – Almennt“. Samkvæmt ákvæðinu má m.a. byggja kvisti á risþök á helming þakflatar og heimilt er að byggja litlar viðbyggingar í samræmi við byggingarstíl húsanna. Þar sem aðstæður leyfa má byggja litlar geymslur/sólstofur á baklóðum, allt að 6 m² að stærð og með 2,5 m hámarkshæð.

Í deiliskipulaginu er Þrastargötu lýst svo að þar séu lág og stakstæð hús sem myndi ákveðna heild. Lóðin að Þrastargötu 3-11, sem húsið Þrastargötu 5 stendur á, er 3.365 m² samkvæmt skilmálum skipulagsins og nýtingarhlutfall lóðarinnar er 0,44. Er tekið fram í skilmálatöflu deiliskipulagsins fyrir hvert húsnúmer þeirrar lóðar að lóðarhlutinn nr. 5 við Þrastargötu sé fullbyggður. Jafnframt eru í töflunni listaðar upp einstakar lóðir og lóðarhlutar og tilgreindar byggingarheimildir þeirra, svo sem að Þrastargötu 4, þar sem tekið er fram að heimilt sé að byggja sólstofu og kvisti samkvæmt skilmálum, og reisa megi litlar viðbyggingar að Þrastargötu 8. Í gr. 1.B í skipulaginu eru tilgreindir byggingarmöguleikar fyrir einstakar lóðir og lóðarhluta á skipulagssvæðinu, t.a.m. að Þrastargötu 1 og 7. Er lagt til að byggðamynstur, m.a. við Þrastargötu, skuli njóta verndar samkvæmt Húsverndarskrá Reykjavíkur. Skuli breytingar taka mið af mælikvarða byggðar og hlutföllum húsa og sýna þurfi sérstaka aðgát við hönnun breytinga og viðbygginga.

Samkvæmt fasteignaskrá Þjóðskrár Íslands er umrætt hús 58,9 m² að flatarmáli og geymsla á lóðarhlutanum 8,3 m², eða samtals 67,2 m². Með hinni umdeildu samþykkt byggingarfulltrúa er heimilað að reisa viðbyggingu til norðausturs við húsið og tengja hana fyrrgreindu stakstæðu geymsluhúsi þar sunnan við. Eftir stækkun verður íbúðarrými á fyrstu hæð hússins 61,4 m² og á annarri hæð þess 24,7 m², eða samtals 86,1 m². Hin heimilaða stækkun er því 18,9 m², sem er um 28% aukning frá því sem nú er. Um er að ræða þétta byggð lítilla húsa.

Að framangreindu virtu verður að telja að almennir skilmálar deiliskipulagsins, sbr. gr. 1.A, sem kveða á um að heimilt sé að byggja litlar viðbyggingar í samræmi við byggingarstíl húsanna, geti ekki tekið til þeirrar stækkunar hússins sem um ræðir í máli þessu. Þá gefur orðalag og framsetning skipulagsins að öðru leyti ekki tilefni til þeirrar túlkunar að hin umdeilda breyting rúmist innan heimilda deiliskipulagsins og ekki verður ráðið af skipulagsuppdrætti að viðbyggingunni sé markaður byggingarreitur.

Með vísan til þess sem að framan er rakið uppfyllir hið kærða byggingarleyfi ekki áskilnað  1.tl. 13. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki um að byggingarleyfi skuli vera í samræmi við  skipulagsáætlanir. Verður hin kærða ákvörðun að þeim sökum felld úr gildi.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 30. ágúst 2016 um að samþykkja leyfi til að byggja við húsið nr. 5 við Þrastargötu í Reykjavík.

____________________________________
Ómar Stefánsson

______________________________              _____________________________
Ásgeir Magnússon                                                  Þorsteinn Þorsteinsson

des 22
Love0

124/2016 Skútahraun

Með

Árið 2016, fimmtudaginn 8. desember, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mættir voru Ómar Stefánsson varaformaður, Ásgeir Magnússon dómstjóri og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 124/2016, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúans í Hafnarfirði frá 3. ágúst 2016 um að leggja dagsektir á lóðarhafa Skútahrauns 4, Hafnarfirði.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 16. september 2016, er barst nefndinni sama dag, kæra S, L, Guðsteinn ehf. og K16 ehf., lóðarhafar og eigendur eignarhluta 228-2671, 228-2672 og 228-2673 í fasteigninni Skútahrauni 4, Hafnarfirði, þá ákvörðun byggingarfulltrúa Hafnarfjarðarbæjar frá 3. ágúst 2016 að leggja dagsektir á lóðarhafa Skútahrauns 4. Er þess krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi. Jafnframt er gerð krafa um frestun réttaráhrifa hinnar kærðu ákvörðunar til bráðabirgða á meðan málið er til meðferðar hjá úrskurðarnefndinni. Þykir málið nú nægjanlega upplýst til að það verði tekið til endanlegs úrskurðar og er því ekki tilefni til að taka afstöðu til þeirrar kröfu.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Hafnarfjarðarbæ 12. október 2016.

Málavextir: Hinn 23. júní 2016 sendi byggingarfulltrúinn í Hafnarfirði lóðarhöfum Skútahrauns 2a og 4 bréf þar sem eftirfarandi kom fram: „Á eftirlitsferð um hverfið tók ég eftir að við Skútahraun 2a og 4, er búið að koma fyrir lausamunum á bæjarlandi, sumt af þessum lausamunum er í Garðabæ, ekki er heimild fyrir slíku […]. Ykkur er gefin eins mánaðar frestur til að gera úrbætur og koma svæðinu í upprunalegt horf, að öðrum kosti muni verða lagðar dagsektir á ykkur samanber 56. gr. laga um mannvirki nr. 160/2010. Frestur er til 1. ágúst 2016.“ Á afgreiðslufund byggingarfulltrúa 3. ágúst 2016 var samþykkt að leggja dagsektir á lóðarhafa Skútahrauns 4, sem námu 20.000 krónum á dag frá og með 1. ágúst 2016, samkvæmt heimild í 56. gr. laga um mannvirki nr. 160/2010. Með bréfi, dags. 19. s.m., var lóðarhöfum tilkynnt um umrædda ákvörðun byggingarfulltrúa.

Málsrök kærenda: Kærendur skírskota til þess að bókun byggingarfulltrúa frá 3. ágúst 2016, þar sem samþykkt sé að leggja á þá dagsektir, sé óljós. Ekki sé tekið hvaða „bæjarland“ sé átt við eða hvaða lausamunir hafi þar verið settir. Þá sé hvorki tekið fram hvar lóðarhafar hafi átt að hafa tekið jarðveg né tilgreint hver þeirra eigi að hafa framkvæmt það. Þegar um sé að ræða matskennda stjórnvaldsákvörðun, líkt og hér um ræði, sé nauðsynlegt að gera grein fyrir þeim meginsjónarmiðum sem ráðandi hafi verið við matið. Svo óskýr og óljós ákvörðun geti ekki lagt athafnaskyldu á kærendur, hvað þá verið grundvöllur íþyngjandi þvingunarúrræðis stjórnvalds.

Sú fullyrðing byggingarfulltrúa að kærendur hafi fjarlægt jarðveg til að stækka athafnasvæði sitt sé röng. Með hliðsjón af hæðarmun á milli lóðar kærenda og Skútahrauns 6, og nýlegu samþykki bæjarins fyrir byggingu geymsluhúss á lóðinni nr. 6, geti hugsast að verið sé að vísa til þess svæðis varðandi meinta fjarlægingu jarðvegs. Liggi það ekki ljóst fyrir þar sem enga tilgreiningu um slíkt sé að finna í hinni kærðu ákvörðun.

Þá eigi umrædd ákvörðun sér ekki lagastoð. Hafnarfjarðarbær vísi til 56. gr. laga um mannvirki nr. 160/2010, en ákvæðið kveði á um að við tilteknar aðstæður geti byggingarfulltrúi gripið til dagsekta til að knýja eiganda eða umráðamann mannvirkis eða lóðar til að framkvæma úrbætur á mannvirki eða lóð í hans eigu eða umráðum. Umrætt ákvæði nái hins vegar ekki yfir hina meintu heimildarlausu háttsemi kærenda, auk þess sem fyrirmælum ákvæðisins hafi ekki verið fylgt við töku ákvörðunarinnar. Ákvörðun bæjarins snúi ekki að kröfu um úrbætur á mannvirki eða lóð í eigu eða umráðum kærenda, eins og gert sé að skilyrði í 1. mgr. 56. gr. laganna, heldur snúi hún að meintum athöfnum þeirra á landi Hafnarfjarðarbæjar, en um slíkt gildi aðrar reglur og önnur úrræði. Loks hafi kærendum aldrei verið gefin ábending um hina meintu heimildarlausu háttsemi, þeir krafðir um úrbætur, áminntir eða gert viðvart áður en ákvörðun hafi verið tekin, líkt og 56. gr. kveði á um. Þeim hafi verið send tilkynning 23. ágúst 2016 um að dagsektir hefðu byrjað að leggjast á 23 dögum áður. Slík afturvirk beiting íþyngjandi þvingunarúrræða sé ólögmæt nema skýr lagaheimild sé til staðar, en svo sé ekki í máli þessu.

Með hinni kærðu ákvörðun hafi verið brotið gegn skráðum og óskráðum efnis- og málsmeðferðarreglum stjórnsýsluréttarins og sé hún haldin svo verulegum annmörkum að ógildingu varði. Bent sé á að við kaup kærenda á fasteignum og afnotarétti greindrar lóðar hafi þess í engu verið getið að við kaupin myndu þeir undirgangast kvöð Hafnarfjarðarbæjar um skyldu til að vinna á eigin kostnað jarðvegsframkvæmdir á bæjarlandi að viðlögðum dagsektum. Útilokað hafi verið fyrir kærendur að sjá fyrir slíka kröfu bæjarins vegna athafna sem þeir hafi ekki framkvæmt.

Málsrök Hafnarfjarðarbær: Af hálfu sveitarfélagins er vísað til þess að ekki sé rétt að kærendum hafi verið ókunnugt um ákvörðun um fyrirhugaða álagningu dagsekta. Með bréfi, dags. 23. júní 2016, hafi byggingarfulltrúi upplýst kærendur um að óheimilt væri að koma fyrir lausamunum á bæjarlandi og þeim gefinn einn mánuður til úrbóta og til að koma svæðinu í upprunalegt horf, en að öðrum kosti yrðu lagðar á þá dagsektir í samræmi við 56. gr. mannvirkjalaga. Í bréfinu hafi komið skýrt fram að lagðar yrðu á dagsektir frá 1. ágúst s.á. ef ekki yrði brugðist við.

Því sé mótmælt að óljóst sé í hverju hin meinta heimildarlausa háttsemi hafi falist, hverjir hafi framkvæmt hana og hvaða úrbóta væri þörf. Í lóðarleigusamningi frá 29. september 2003 sé lóðin skýrt afmörkuð á uppdrætti, og sé lóðarhöfum einungis heimilt að nýta sína lóð á grundvelli hans. Kærendur hafi fært lóðarmörk sín og nýtt sér bæjarland í heimildarleysi. Krafa bæjarins gagnvart kærendum snúi að úrbótum á lóð í umráðum þeirra og að því að aflétt verði ólögmætu ástandi sem þar sé til staðar. Þá sé ekki verið að beita þvingunarúrræðum afturvirkt, enda hafi kærendur  fengið ábendingu um hina heimildarlausu háttsemi með bréfi byggingarfulltrúa, dags. 23. júní 2016, þar sem skorað hafi verið á þá að bæta úr.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um ákvörðun byggingarfulltrúans í Hafnarfirði frá 3. ágúst 2016 um að leggja dagsektir á kærendur sem lóðarhafa Skútahrauns 4 vegna lausamuna sem bæjaryfirvöld ætla að séu á svæði í umráðum þeirra.

Í 1. mgr. 56. gr. laga nr.160/2010 um mannvirki er tekið fram að telji byggingarfulltrúi að ásigkomulagi, frágangi, umhverfi eða viðhaldi húss, annars mannvirkis eða lóðar sé ábótavant, af því stafi hætta eða það teljist skaðlegt heilsu eða ekki sé gengið frá því samkvæmt samþykktum uppdráttum, lögum, reglugerðum eða byggingarlýsingu, skuli hann gera eiganda eða umráðamanni þess aðvart og leggja fyrir hann að bæta úr því sem áfátt sé. Í 2. mgr. ákvæðisins er síðan að finna heimild til að beita dagsektum til að knýja á um úrbætur. Þá er kveðið á um í 4. mgr. 56. gr. að álagðar dagsektir njóti lögveðs í mannvirki, byggingarefni og viðkomandi lóð.  

Orðalag 56. gr. mannvirkjalaga ber með sér að þvingunarúrræðum ákvæðisins verði einungis beint að lóðarhöfum eða eigendum fasteigna vegna ástands lóða þeirra og mannvirkja á þeim. Þegar um er að ræða bæjarland, eins og lagt var til grundvallar í áskorun byggingarfulltrúa til kærenda um úrbætur, verði að beita öðrum lagaheimildum, s.s. heimild fyrir viðkomandi heilbrigðisnefnd til að fjarlægja m.a. lausamuni á almannafæri, að undangenginni viðvörun, sbr. 21. gr. reglugerðar nr. 941/2002 um hollustuhætti. Var því 56. gr. mannvirkjalaga ekki viðhlítandi lagaheimild fyrir ákvörðun byggingarfulltrúa til að beita kærendur dagsektum vegna lausamuna sem staðsettir voru á bæjarlandi.

Hin kærða ákvörðun um beitingu dagsekta til að knýja á um athafnir er íþyngjandi ákvörðun sem verður ekki túlkuð með rýmkandi lögskýringu. Efni slíkrar ákvörðunar verður að vera skýrt svo ekki orki tvímælis hvaða skyldur til athafna um sé að ræða. Í greindu áminningarbréfi byggingarfulltrúa var þess hvorki getið til hvaða lausamuna á svæðinu verið væri að vísa né hvar umrædd efnistaka hefði átt sér stað. Kærendur gátu því ekki með ótvíræðum hætti gert sér grein fyrir því hvernig þeir gætu brugðist við á viðunandi hátt svo ekki kæmi til beitingar dagsekta.

Þá er sá ágalli á málsmeðferð byggingarfulltrúans að hin kærða ákvörðun, sem tekin var hinn 3. ágúst 2016, átti samkvæmt efni sína að gilda frá 1. s.m. en kærendum var þó ekki tilkynnt um hana fyrr en með bréfi, dags. 19. s.m.

Með vísan til alls þess sem að framan er rakið er hin kærða ákvörðun haldin verulegum annmörkum og verður af þeim sökum felld úr gildi.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi ákvörðun byggingarfulltrúans í Hafnarfirði frá 3. ágúst 2016 um að leggja dagsektir á lóðarhafa Skútahrauns 4, Hafnarfirði.
 

_______________________
Ómar Stefánsson

______________________________              _____________________________
Ásgeir Magnússon                                                  Þorsteinn Þorsteinsson

des 22
Love0

22/2015 Þrastarás

Með
Árið 2016, fimmtudaginn 24. nóvember, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mættir voru Ómar Stefánsson varaformaður, Ásgeir Magnússon dómstjóri og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 22/2015, kæra á synjun skipulags- og byggingarráðs Hafnarfjarðar frá 24. mars 2015 á umsókn um byggingarleyfi fyrir svalaskýli á þakhæð hússins að Þrastarási 39, Hafnarfirði.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 15. apríl 2015, er barst nefndinni sama dag, kærir J, Þrastarás 39, Hafnarfirði, synjun skipulags- og byggingarráðs Hafnarfjarðar frá 24. mars 2015 á umsókn hans um byggingarleyfi fyrir svalaskýli á þakhæð hússins að Þrastarási 39. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust frá Hafnarfjarðarbæ 13. maí 2015.

Málavextir: Árið 2010 lagði kærandi í tvígang fram fyrirspurn til skipulags- og byggingarfulltrúa Hafnarfjarðar um hvort heimilað yrði að stækka kvist á húsi hans að Þrastarási 39 en í bæði skiptin fékk hann neikvætt svar. Í seinna skiptið óskaði hann eftir rökstuðningi sem var á þá leið að stækkun kvists væri hvorki í samræmi við deiliskipulag né byggingarreglugerð, þar sem rýmið myndi ekki uppfylla skilyrði um lágmarkshæð herbergja og nýtingarhlutfall lóðarinnar færi umfram heimildir deiliskipulagsins. Þá snúi kvisturinn að bakgarði nágranna en aðrir kvistir sem hafi verið samþykktir snúi allir að götu eða opnu svæði. Hinn 6. mars 2015 sótti kærandi um leyfi til þess að byggja svalaskýli á þakhæð nefnds húss með því að framlengja þakkvisti og loka honum með gleri í brautum. Á afgreiðslufundi skipulags- og byggingarfulltrúa, 18. mars. s.á. var erindinu vísað til skipulags- og byggingarráðs sem tók málið fyrir 24. s.m. og hafnaði erindinu með vísan til fyrri afgreiðslna vegna fyrirspurna kæranda.

Málsrök kæranda: Kærandi telji að engin efnisleg rök séu fyrir hinni kærðu synjun skipulags- og byggingarráðs, enda ákvörðun ráðsins órökstudd. Arkitekt hússins hafi teiknað breytingarnar og samþykki liggi fyrir frá nágranna að Þrastarási 37. Um sé að ræða mjög minimalíska breytingu sem sé í fullu samræmi við byggingarreglugerð. Breyting þessi hafi engin áhrif á götumynd, enda snúi umræddar svalir að baklóð. Eins skyggi umræddar breytingar á engan hátt á nærliggjandi garð eða auki útsýni yfir hann frá því sem nú sé. Hagsmunir kæranda séu miklir í málinu vegna rakaskemmda á neðri hæð frá svölunum. Svalirnar sléttfyllist af snjó sem breytist í krapa þegar hláni og þá leki. Svalalokun sé því nauðsynleg til að verja húsið fyrir leka.

Kærandi telji að þessar breytingar falli vel að deiliskipulagi þar sem í hverfinu séu alls konar útbyggingar leyfðar. Þá sé rétt að árétta að kvistur og svalir séu byggðar samkvæmt samþykktum teikningum frá bæjaryfirvöldum.

Málsrök Hafnarfjarðarbæjar: Af hálfu sveitarfélagsins er vísað til þess að fyrirhuguð framkvæmd samræmist ekki gildandi deiliskipulagi, sem samþykkt hafi verið í bæjarstjórn Hafnarfjarðar 9. apríl 2002. Húsið sé parhús og um það gildi skilmálar merktir P1 í skipulaginu. Svalaskýli teljist í skráningartöflu lokaðar svalir í höfuðflokki S og lokunarflokki A samkvæmt skilgreiningu Fasteignaskrár. Hér sé því ekki um B-lokun að ræða.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um þá ákvörðun skipulags- og byggingarráðs Hafnarfjarðar um að synja umsókn kæranda um leyfi til að byggja svalaskýli á þakhæð húss hans með því að framlengja þak á kvisti og loka honum með gleri í brautum.

Á umræddu svæði er í gildi deiliskipulag frá árinu 2002. Þar er hús kæranda skilgreint sem húsgerð P1, parhús á einni hæð, og samkvæmt skilmálum deiliskipulagsins má grunnflötur húss ekki vera stærri en nemur 40% af grunnfleti lóðar. Þá er heimilað að nýta rými í rishæð, rúmist það innan tilskilinna hæðarmarka, og er hámarksmænishæð húsgerðarinnar 5 m frá gólfplötu. Svalaskýlið, sem kærandi óskaði að reisa, myndi vera í lokunarflokki A samkvæmt ÍST 50:1998 og því myndi sú breyting hækka nýtingarhlutfall lóðar kæranda. Hins vegar myndi það ekki teljast til stækkunar á grunnfleti húss og færi því ekki gegn skipulagsskilmálum að því leyti, en í skipulaginu eru ekki sett tiltekin mörk á nýtingarhlutfall. Þá verður ekki séð að lokun svala og stækkun kvists, auki grenndaráhrif, svo sem vegna yfirsýnar á lóð nágranna, umfram þau sem þegar eru til staðar vegna þaksvalanna á húsi kæranda. Þá gilda ákvæði gr. 6.7.6. í byggingarreglugerð nr. 112/2012 um lágmarkshæð herbergja ekki um þakrými í húsi kæranda, þar sem af fyrirliggjandi teikningum verður ráðið að þakrýmið sé nýtt sem geymslurými, og því ekki hægt að synja umsókn hans á þeim forsendum.

Með vísan til alls þess sem að framan er rakið verður að telja að rökstuðningi hinnar kærðu synjunar sé svo áfátt að ekki verði hjá því komist að fella hana úr gildi.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist verulega sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi hin kærða synjun skipulags- og byggingarráðs Hafnarfjarðar á umsókn kæranda um byggingarleyfi fyrir svalaskýli á þakhæð hússins að Þrastarási 39.

____________________________________
Ómar Stefánsson

______________________________              _____________________________
Ásgeir Magnússon                                                  Þorsteinn Þorsteinsson

 

des 22
Love0

34/2016 Brekkuhvarf

Með
Árið 2016, fimmtudaginn 24. nóvember, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mættir voru Ómar Stefánsson varaformaður, Ásgeir Magnússon dómstjóri og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 34/2016, kæra á ákvörðun bæjarstjórnar Kópavogs frá 23. febrúar 2016 um að samþykkja breytingu á deiliskipulagi vegna lóðarinnar Brekkuhvarfs 20 og ákvörðun byggingarfulltrúa Kópavogsbæjar frá 26. júlí s.á. um að samþykkja byggingarleyfi fyrir einbýlishúsi á lóðinni Brekkuhvarfi 20a.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 30. mars 2016, er barst nefndinni sama dag, kæra eigendur, Brekkuhvarfi 22, Kópavogi, þá ákvörðun bæjarstjórnar Kópavogs frá 23. febrúar 2016 að samþykkja breytingu á deiliskipulagi vegna lóðarinnar Brekkuhvarfs 20, þar sem lóðinni var skipt upp í tvær lóðir, nr. 20 og 20a. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Með bréfi, dags. 27. september 2016, er barst úrskurðarnefndinni 28. s.m., kæra fyrrgreindir kærendur ákvörðun byggingarfulltrúa Kópavogsbæjar frá 26. júlí 2016 um að samþykkja byggingarleyfi fyrir einbýlishúsi á lóðinni Brekkuhvarfi 20a. Er gerð krafa um að hið kærða byggingarleyfi verði fellt úr gildi og að framkvæmdir samkvæmt leyfinu verði stöðvaðar til bráðabirgða á meðan málið er til meðferðar hjá úrskurðarnefndinni. Verður það mál, sem er nr. 128/2016, sameinað máli þessu þar sem þau eru samofin og sömu kærendur standa að báðum málunum.

Þykir málið nægilega upplýst til að það verði tekið til endanlegs úrskurðar og verður því ekki tekin afstaða til stöðvunarkröfu kærenda.

Gögn málsins bárust frá Kópavogsbæ 29. apríl, 30. september og 7. nóvember 2016.

Málavextir: Á fundi skipulagsnefndar Kópavogsbæjar 5. október 2015 var tekin fyrir umsókn lóðarhafa Brekkuhvarfs 20 um breytingu á gildandi deiliskipulagi svæðisins sem er frá árinu 1992. Í breytingunni fólst að greindri lóði yrði skipt upp í tvær lóðir, Brekkuhvarf 20 og Brekkuhvarf 20a, og að á lóðinni nr. 20a yrði heimiluð bygging einbýlishúss á einni til tveimur hæðum og hámarksnýtingarhlutfall lóðarinnar yrði 0,3. Samþykkti nefndin að grenndarkynna breytingartillöguna.

Að lokinni kynningu var tillagan lögð fyrir skipulagsnefnd að nýju hinn 30. nóvember 2015. Athugasemdir höfðu borist frá kærendum og var þeim vísað til skipulags- og byggingardeildar bæjarins. Málið var á dagskrá skipulagsnefndar 18. janúar 2016 og var þar lögð fram umsögn skipulags- og byggingardeildar við fram komnum athugasemdum ásamt tillögu að breytingum á hinni kynntu tillögu. Var hin breytta tillaga samþykkt og þeirri afgreiðslu vísað til bæjarráðs og bæjarstjórnar. Fólu breytingarnar í sér að hús á hinni nýju lóð yrði lækkað og að nýtingarhlutfall lóðarinnar færi úr 0,3 í 0,23. Á fundi bæjarstjórnar 26. janúar 2016 var málinu vísað til skipulagsnefndar að nýju og 15. febrúar s.á. samþykkti nefndin tillöguna frá 18. janúar s.á. Hinn 23. febrúar 2016 samþykkti bæjarstjórn deiliskipulagsbreytinguna og öðlaðist hún gildi með auglýsingu í B-deild Stjórnartíðinda hinn 7. mars 2016.

Hinn 26. júlí 2016 samþykkti byggingarfulltrúi Kópavogsbæjar byggingarleyfi fyrir 190,2 m2 einbýlishúsi ásamt bílskúr á einni hæð að Brekkuhvarfi 20a með stoð í hinu breytta deiliskipulagi.

Málsrök kærenda: Af hálfu kærenda er vísað til þess að val þeirra við kaup á fasteign þeirra við Brekkuhvarf árið 2004 hafi tekið mið af deiliskipulagi svæðisins, sem kallað hafi verið „sveit í borg“. Svæðið einkennist af afar stórum lóðum með mjög lágu nýtingarhlutfalli og miklu rými milli sérbýla.

Lóðin að Brekkuhvarfi 20 sé mjög stór, eða 2.346 m2. Íbúðarhúsið á þeirri lóð hafi áður verið gamall sumarbústaður, sem síðar hafi verið byggt við og standi húsið skáhallt á miðri lóðinni. Hindri það að hægt sé að framkvæma eitthvað vitrænt skipulag á lóðinni. Núverandi eigendur, sem hafi keypt eignina árið 2005, hafi ráðist í talsverðar endurbætur á íbúðarhúsinu. Húsið hafi verið í slæmu ásigkomulagi og í raun hefði verið eðlilegast að rífa það og byggja heildstæða einingu í samræmi við skipulagningu annarra lóða í hverfinu. Þegar eigendur Brekkuhvarfs 20 hafi sótt um byggingu hesthúss á lóðinni hafi þeir fundið því stað í norðausturhluta lóðarinnar en áætlað hafi verið að það leysti af hólmi gamalt hesthús sem standi utan byggingarreits við götu. Svo hafi farið að nýja hesthúsið hafi orðið að íbúð en gamla hesthúsið standi enn utan byggingarreits og sé í fullri notkun. Nú bregði eigendur Brekkuhvarfs 20 á það ráð að fá leyfi fyrir skiptingu lóðarinnar og byggja þar hús á 1-2 hæðum. Telji kærendur það vera algjörlega í ósamræmi við núverandi skipulag og sama eigi við um húsagerðina. Þetta hafi áhrif á hús kærenda og umhverfi.

Ekki verði séð að meðalhófs hafi verið gætt við vinnslu og samþykkt deiliskipulagsbreytingarinnar, sbr. 12. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993, eða að vinnsla hennar hafi verið í samræmi við gott og faglegt verklag við gerð deiliskipulags.

Málsrök Kópavogsbæjar: Af hálfu Kópavogsbæjar kemur fram að hin kærða ákvörðun feli í sér breytingu á deiliskipulagi vegna lóðarinnar nr. 20 við Brekkuhvarf og feli breytingin í sér að umræddri lóð sé skipt í tvær lóðir, þ.e. nr. 20 og 20a. Nýja lóðin verði 937,7 m2 að stærð með byggingarreit fyrir 220 m2 einbýlishús. Nýtingarhlutfall lóðarinnar verði 0,23. Upphaflega hafi verið gert ráð fyrir 280 m2 húsi á lóðinni, með nýtingarhlutfalli 0,29, en fallið hafi verið frá því til að koma til móts við athugasemdir kærenda. Hafi það verið gert með því að minnka byggingarreit um 5 m og minnka byggingarmagn um 60 m2. Hin kærða deiliskipulagsbreyting geri ráð fyrir byggingu sem sé í samræmi við götumynd viðkomandi svæðis, nýtingarhlutfall og útlit. Ásýnd hverfisins muni því ekki breytast. Að auki sé að finna mörg fordæmi fyrir svipaðri uppskiptingu á lóðum á umræddu skipulagssvæði. Hafi verið ákveðið að grenndarkynna tillöguna fyrir lóðarhöfum í næsta nágrenni en aðeins hafi borist athugasemdir frá kærendum á kynningartíma.

Því sé hafnað að hin kærða ákvörðun breyti forsendum gildandi deiliskipulags. Eftir breytingu verði umræddar lóðir 937,7 m2 og 1.406 m2 að stærð. Lóðirnar verði því þrátt fyrir breytinguna stórar. Einnig sé bent á að minni lóðir finnist á umræddu skipulagssvæði. Breytingin sé auk þess í fullu samræmi við Aðalskipulag Kópavogs 2012-2024. Umrætt svæði sé í aðalskipulaginu skilgreint sem ÍB-5 Vatnsendi (Kórar, Hvörf, Þing) og segi um það svæði að þar sé blönduð byggð einbýlishúsa, raðhúsa og fjölbýlishúsa, sem að mestu hafi verið byggð á árunum 1990-2012, en uppbyggingu sé enn ekki lokið þar sem helsta uppbyggingarsvæðið sé á Vatnsenda.

Verði ekki séð að deiliskipulagsbreytingin muni hafa veruleg grenndaráhrif fyrir kærendur. Vakin sé athygli á því að nýbyggingin muni að öllu leyti verða innan heimilaðs byggingarreits lóðar nr. 20 fyrir umdeilda breytingu og sé því ekki verið að búa til nýja byggingarlínu. Því hafi mátt búast við að reiturinn yrði nýttur með einhverjum hætti. Auk þess sé röng sú staðhæfing kærenda að lágmarksfjarlægð sé ekki virt. Fjarlægðin frá nýbyggingunni að lóðarmörkum sé 5 m og frá nýbyggingu að húsi kærenda séu 11 m. Séu því skilyrði um lágmarksfjarlægð uppfyllt.

Niðurstaða: Með hinni kærðu deiliskipulagsbreytingu var lóðinni Brekkuhvarfi 20 skipt upp í tvær lóðir, nr. 20 og 20a, og heimiluð bygging einnar hæðar einbýlishúss á síðargreindu lóðinni með nýtingarhlutfalli allt að 0,23. Jafnframt er kærð ákvörðun byggingarfulltrúa um að samþykkja byggingarleyfi fyrir einnar hæðar einbýlishúsi á sömu lóð með stoð í hinu breytta deiliskipulagi.

Hin kærða deiliskipulagsbreyting var grenndarkynnt í samræmi við 2. mgr. 43. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Þar segir að breytingar á deiliskipulagi, sem séu það óverulegar að ekki sé talin ástæða til meðferðar samkvæmt 1. mgr. sama ákvæðis, megi grenndarkynna. Við mat á því hvort breyting á deiliskipulagi teljist vera óveruleg skal taka mið af því að hve miklu leyti tillagan víkur frá notkun, nýtingarhlutfalli, útliti og formi viðkomandi svæðis.

Nýtingarhlutfall umræddra lóða eftir breytingu er sambærilegt við aðrar lóðir í götunni og fordæmi eru fyrir því á skipulagssvæðinu að stærri lóðum hafi verið skipt í tvær eða fleiri lóðir. Þá er fyrirhugað einbýlishús á lóðinni Brekkuhvarfi 20a einnig í samræmi við upphaflega skipulagsskilmála svæðisins, sem samþykktir voru 1992.  Jafnframt er húsið innan þess byggingarreits sem fyrir var áður en ráðist var í umrædda deiliskipulagsbreytingu. Hins vegar verður að líta til þess að með hinni kærðu breytingu er heimiluð bygging nýs íbúðarhúss og getur slík breyting ekki talist óveruleg í skilningi 2. mgr. 43. gr. skipulagslaga. Af þeim sökum verður ekki hjá því komist að fella hina kærðu deiliskipulagsbreytingu úr gildi.

Hin kærðu byggingaráform voru samþykkt 26. júlí 2016 og barst kæran til úrskurðarnefndarinnar 28. september s.á. Kærufrestur til úrskurðarnefndarinnar er einn mánuður frá því að kæranda varð kunnugt eða mátti vera kunnugt um hina kæranlegu ákvörðun, sbr. 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála. Ekki liggur fyrir í gögnum málsins að kæranda hafi verið tilkynnt um samþykki byggingaráformanna, en byggingarleyfi fyrir framkvæmdunum hefur ekki verið gefið út og framkvæmdir því ekki hafist. Verður því við það miðað að kæra vegna byggingarleyfisins hafi borist innan kærufrests.

Hin kærðu byggingaráform voru samþykkt með stoð í hinni kærðu deiliskipulagsbreytingu. Eins og að framan er rakið hefur úrskurðarnefndin komist að þeirri niðurstöðu að fella beri þá deiliskipulagsbreytingu úr gildi. Af þeim sökum eiga byggingaráformin ekki stoð í gildandi deiliskipulagi svo sem áskilið er í 10. gr. laga um mannvirki og verður samþykkt byggingaráformanna af þeim sökum felld úr gildi.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi ákvörðun bæjarstjórnar Kópavogs frá 23. febrúar 2016 um að samþykkja breytingu á deiliskipulagi fyrir Brekkuhvarf 20 og ákvörðun byggingarfulltrúa Kópavogsbæjar frá 26. júlí 2016 um að samþykkja byggingarleyfi fyrir einbýlishúsi á lóðinni Brekkuhvarfi 20a.

____________________________________
Ómar Stefánsson

______________________________              _____________________________
Ásgeir Magnússon                                                  Þorsteinn Þorsteinsson

des 22
Love0

118/2016 Linnetsstígur

Með
Árið 2016, þriðjudaginn 25. október, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mættir voru Ómar Stefánsson varaformaður, Ásgeir Magnússon dómstjóri og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 118/2016, kæra á ákvörðun skipulags- og byggingarfulltrúa Hafnarfjarðar frá 24. ágúst 2016 um að samþykkja framkvæmdaleyfi fyrir aðkomustíg að Linnetsstíg 9b.  

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 7. september 2016, er barst nefndinni sama dag, kæra eigendur, Linnetsstíg 9a, Hafnarfirði, þá ákvörðun skipulags- og byggingarfulltrúa Hafnarfjarðar frá 24. ágúst 2016 að samþykkja umsókn Hafnarfjarðarbæjar framkvæmdaleyfi fyrir aðkomustíg að Linnetsstíg 9b. Gera kærendur þá kröfu að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og að réttaráhrifum hennar verði frestað til bráðabirgða á meðan málið er til meðferðar hjá úrskurðarnefndinni. Þykir málið nú nægjanlega upplýst til að það verði tekið til endanlegs úrskurðar og er því ekki tilefni til að taka afstöðu til kröfu kærenda um stöðvun réttaráhrifa ákvörðunarinnar.

Gögn málsins bárust frá Hafnarfjarðarbæ 15. september 2016.

Málavextir: Kærendur festu kaup á fasteigninni Linnetsstíg 9a með kaupsamningi, dags. 20. apríl 2015. Samkvæmt þinglýstum lóðarleigusamningi frá árinu 1916 er lóðin sem húsið stendur á erfðafestulóð og er stærð hennar 156 m2. Er lóðin 13 m löng til norðausturs meðfram Linnetsstíg og að norðaustan er lóðin 12 m til norðvesturs. Myndar lóðin því ferhyrning sem er 12×13 m. Hið kærða framkvæmdaleyfi er vegna fyrirhugaðs aðkomustígs frá Linnetsstíg að lóðinni Linnetsstíg 9b, meðfram lóð kærenda.

Í september 2015 hófu starfsmenn Hafnarfjarðarbæjar að mæla lóð kærenda og var þeim þá tjáð að fyrirhugað væri að leggja aðkomustíg meðfram lóðinni. Kærendur mótmæltu þessum áformum sveitarfélagsins. Á afgreiðslufundi skipulags- og byggingarfulltrúa hinn 11. nóvember s.á. var lagt fram bréf kærenda og bókað að umræddur aðkomustígur væri á bæjarlandi og að samkvæmt staðfestu deiliskipulagi væri gert ráð fyrir nýju húsi sem hindraði aðkomuleið að Linnetsstíg 9b sem kærendur hafi gert tillögu um. Á fundi skipulags- og byggingarráðs 1. desember s.á. var erindi kærenda tekið fyrir og tók ráðið þar undir svör skipulagsfulltrúa, auk þess að árétta að aðkoma að Linnetsstíg 9b væri samkvæmt gildandi deiliskipulagi. Hinn 24. ágúst 2016 samþykkti skipulags- og byggingarfulltrúi framkvæmdaleyfi fyrir aðkomustíg að Linnetsstíg 9b, meðfram lóð kærenda.

Málsrök kærenda: Kærendur byggja kröfu sína um ógildingu hins kærða leyfis á því að málsmeðferð þess hafi ekki verið í samræmi við 13. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Þrátt fyrir áður gefin svör um að framkvæmdin ætti stoð í deiliskipulagi hafi svo ekki reynst vera og hafi bæjaryfirvöld áttað sig á því við útgáfu leyfisins. Hafi sveitarfélaginu því borið að láta fara fram grenndarkynningu áður en framkvæmdaleyfið hafi verið samþykkt, sbr. 5. mgr. 13. gr. skipulagslaga og 1. mgr. 44. gr. sömu laga. Fyrir liggi að grenndarkynning hafi ekki farið fram og hafi kærendur því ekki átt kost á að gæta hagsmuna sinna áður en leyfið væri veitt. Samkvæmt umsókn um hið kærða framkvæmdaleyfi virðist lóð kærenda samkvæmt þinglýstum erfðafestusamningi vera afmörkuð með rauðum línum. Af því sé ljóst að umræddur aðkomustígur, sem sé 1,5 m á breidd, sé að hluta innan lóðarmarka kærenda samkvæmt fyrrgreindum samningi.

Málsrök Hafnarfjarðarbæjar: Af hálfu sveitarfélagsins er vísað til þess að á fundi skipulags- og byggingarráðs 1. desember 2015 hafi verið tekið fyrir erindi kærenda, þar sem fyrirhuguðum framkvæmdum á aðkomustíg við lóðarmörk þeirra hafi verið mótmælt. Niðurstaða fundarins hafi verið sú að aðkoma að Linnetsstíg 9b væri samkvæmt gildandi deiliskipulagi og tekið hafi verið undir svör skipulagsfulltrúa við athugasemdum kærenda.

Við gerð gildandi deiliskipulags hafi verið kynnt aðkomuræma samkvæmt mæliblaði, merkt „mæliblað í vinnslu“, og hafi engar athugasemdir borist frá þáverandi eigendum Linnetsstígs 9a. Með vísan til þeirra gagna sem send hafi verið til úrskurðarnefndarinnar, og þess sem að framan sé getið, sé það skýrt að framkvæmdaleyfi til endurbóta og lagfæringa á aðkomustíg frá Linnetsstíg að Linnetsstíg 9b taki mið af því að umrædd lóðarspilda, sem sé í eigu Hafnarfjarðarbæjar, sé 0,98 m breið við bílastæði að Linnetsstíg, en 1,42 m breið þegar komi að lóðarmörkum Linnetsstígs 9b. Á þessum forsendum hafi stígurinn verið afmarkaður og framkvæmdaleyfið veitt.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um ákvörðun skipulags- og byggingarfulltrúa Hafnarfjarðar frá 24. ágúst 2016 um að samþykkja framkvæmdaleyfi fyrir aðkomustíg að Linnetsstíg 9b, meðfram lóð kærenda, Linnetsstíg 9a.

Hinn 22. ágúst 2016 sótti framkvæmda- og rekstrardeild Hafnarfjarðar um framkvæmdaleyfi til að gera aðkomustíg að Linnetsstíg 9b. Meðfylgjandi umsókninni var hluti mæliblaðs sem sýndi 0,98-1,42 m breiða ræmu af bæjarlandi þar sem fyrirhugaður aðkomustígur á að vera. Umsóknin var samþykkt af skipulags- og byggingarfulltrúa hinn 24. s.m. Í gögnum sveitarfélagsins er vísað til nýs deiliskipulags fyrir svæði sem heitir Miðbær, hraun vestur, sem samþykkt var í bæjarstjórn 2. september 2015, og að í samræmi við það deiliskipulag liggi fyrir mæliblöð, m.a. af umræddu svæði. Samkvæmt því mæliblaði er landræma í eigu sveitarfélagsins meðfram norðaustur mörkum lóðar kærenda að lóð nr. 9b. Hins vegar verður hvorki séð í gögnum málsins né í vefútgáfu Stjórnartíðinda að deiliskipulagið hafi verið birt með formlegum hætti eftir samþykkt bæjarstjórnar. Í 2. mgr. 42. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 kemur fram að sé auglýsing um samþykkt deiliskipulags ekki birt í B-deild Stjórnartíðinda innan árs frá því að athugasemdafresti tillögu til deiliskipulagsins lauk teljist það ógilt. Athugasemdafresti umræddrar deiliskipulagstillögu lauk 17. ágúst 2015. Verður því að telja umrætt deiliskipulag ógilt og þar af leiðandi hafi ekki verið hægt að byggja útgáfu framkvæmdaleyfis á því.

Það deiliskipulag sem í gildi er fyrir umrætt svæði er deiliskipulagið Hafnarfjörður Miðbær, frá árinu 1983. Í því deiliskipulagi er ekki gert ráð fyrir aðkomu meðfram lóðinni Linnetsstígs 9a. Hefði því þurft að láta fara fram grenndarkynningu á framkvæmdaleyfinu fyrir útgáfu þess, í samræmi við 5. mgr. 13. gr. skipulagslaga, sbr. 1. mgr. 44. gr. sömu laga. Það var þó ekki gert.

Með hliðsjón af framangreindu verður að telja hina kærðu ákvörðun slíkum annmörkum háða að varði ógildingu hennar.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi ákvörðun skipulags- og byggingarfulltrúa Hafnarfjarðar um að samþykkja framkvæmdaleyfi fyrir aðkomustíg að lóðinni Linnetsstíg 9b, meðfram lóðarmörkum kærenda.

____________________________________
Ómar Stefánsson

______________________________              _____________________________
Ásgeir Magnússon                                                  Þorsteinn Þorsteinsson

des 22
Love0

95/2015 Kísilverksmiðja í Helguvík

Með
Árið 2016, fimmtudaginn 27. október, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Ásgeir Magnússon dómstjóri.

Fyrir var tekið mál nr. 95/2015, kæra á ákvörðun Umhverfisstofnunar frá 11. september 2015 um að veita starfsleyfi fyrir rekstri kísilverksmiðju á iðnaðarsvæðinu í Helguvík.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 28. október 2015, er barst nefndinni sama dag, kæra Náttúruverndarsamtök Suðvesturlands, Austurgötu 29b, Hafnarfirði, og Landvernd, landgræðslu- og umhverfisverndarsamtök Íslands, Þórunnartúni 6, Reykjavík, þá ákvörðun Umhverfisstofnunar frá 11. september 2015 að veita Thorsil ehf. starfsleyfi fyrir rekstri kísilverksmiðju á iðnaðarsvæðinu í Helguvík.

Kærendur krefjast þess að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi. Þá er gerð krafa um að kveðinn verði upp úrskurður til bráðabirgða um stöðvun framkvæmda á grundvelli hins kærða leyfis eða frestun réttaráhrifa þess. Með bráðabirgðaúrskurði uppkveðnum 30. desember 2015 var hafnað kröfu kærenda um frestun réttaráhrifa.

Gögn málsins bárust frá Umhverfisstofnun 3. nóvember og 4. desember 2015 og í október 2016.

Málsatvik: Hinn 11. september 2015 gaf Umhverfisstofnun út starfsleyfi til handa Thorsil ehf. fyrir rekstri kísilverksmiðju á lóð við Berghólabraut 8 á iðnaðarsvæði í Helguvík. Með leyfinu er rekstraraðila gefin heimild til að framleiða í fjórum ljósbogaofnum allt að 110.000 tonn á ári af hrákísli (>98% Si), allt að 55.000 tonn af kísildufti og 9.000 tonn af kísilgjalli, auk þess að starfrækja verkstæði og aðra þjónustu sem heyri beint undir starfsemina.

Skýrsla um mat á umhverfisáhrifum er frá febrúar 2015 og álit Skipulagsstofnunar um matið er dagsett 1. apríl s.á. Við undirbúning starfsleyfistillögu leitaði Umhverfisstofnun umsagnar heilbrigðisnefndar Suðurnesja í samræmi við fyrirmæli gr. 8.2 í reglugerð um starfsleyfi fyrir atvinnurekstur sem getur haft í för með sér mengun nr. 785/1999. Jafnframt var umsagnar leitað hjá Síldarvinnslunni hf., Norðuráli ehf., United Silicon hf., Skipulagsstofnun, Brunavörnum Suðurnesja, Reykjanesbæ og Thorsil ehf. Tillaga að starfsleyfinu var auglýst á tímabilinu 28. maí til 23. júlí 2015 og bárust athugasemdir frá kærendum, Reykjanesbæ, Thorsil ehf., Skipulagsstofnun og United Silicon hf. Jafnframt var haldinn kynningarfundur í Reykjanesbæ 24. júní s.á.

Umhverfisstofnun gaf út starfsleyfi 11. september 2015, eins og áður sagði, og birtist auglýsing um starfsleyfið í B-deild Stjórnartíðinda 29. s.m. Vöktunaráætlun leyfishafa var lögð fram til samþykktar hjá stofnuninni 2. desember s.á. í samræmi við ákvæði í starfsleyfinu.

Málsrök kærenda: Kærendur benda á að meðferð umsóknar um hið kærða starfsleyfi skuli fara fram samkvæmt lögum um mat á umhverfisáhrifum nr. 106/2000, eins og þau verði skýrð með hliðsjón af bæði tilskipun 2011/92/ESB, sem sé hluti af EES-samningnum, og Árósasamningnum um aðgang að upplýsingum, þátttöku almennings í ákvarðanatöku og aðgang að réttlátri málsmeðferð í umhverfismálum, en þann samning hafi íslenska ríkið fullgilt.

Það megi ráða af auglýsingu Umhverfisstofnunar og kynningarfundi um starfsleyfistillöguna, sem haldinn hafi verið 24. júní 2015, að stofnunin hafi ekki gert sér grein fyrir því að meðferð hennar á umræddri umsókn sé hluti af umhverfismatsferli framkvæmdarinnar. Í auglýsingunni sé t.d. tekið svo til orða að framkvæmdin hafi farið í mat á umhverfisáhrifum og álit Skipulagsstofnunar hafi legið fyrir 1. apríl 2015. Þessi ummæli verði ekki skilin öðru vísi en svo að Umhverfisstofnun telji mati á umhverfisáhrifum fyrir framkvæmdina lokið. Á framangreindum kynningarfundi hafi komið fram að stofnunin hafi fyrst og fremst metið umsóknina á grundvelli laga um hollustuhætti og mengunarvarnir nr. 7/1998 og reglugerðar samkvæmt þeim lögum. Hvergi hafi komið fram að stofnunin hafi farið með starfsleyfisumsóknina á grundvelli laga nr. 106/2000.

Sami misskilningur Umhverfisstofnunar, varðandi nauðsyn þess að hún gæti að ákvæðum laga nr. 106/2000 við meðferð umsóknar um starfsleyfi fyrir matsskyldar framkvæmdir, komi fram í svörum stofnunarinnar við athugasemdum er henni hafi borist við drög að starfsleyfinu. Þar sé m.a. gengið út frá því að ákvörðun hafi þegar verið tekin í málsmeðferð mats á umhverfisáhrifum, sem ekki verði endurskoðuð nema með endurupptöku málsins skv. 12. gr. laga nr. 106/2000. Staðreyndin sé hins vegar sú að slík ákvörðun liggi ekki fyrir. Skipulagsstofnun láti, eftir breytinguna sem gerð hafi verið á lögum nr. 106/2000 með lögum nr. 74/2005, aðeins í ljós álit á matsskýrslu framkvæmdaraðila en taki ekki ákvörðun á grundvelli skýrslunnar. Í athugasemdum við frumvarpið að lögum nr. 74/2005, en með þeim hafi verið gerðar breytingar á málsmeðferð mats á umhverfisáhrifum, sé helstu breytingum á lögunum m.a. lýst þannig að í matsferlinu verði ekki tekin afstaða til þess hvort fallast beri á, með eða án skilyrða, eða leggjast gegn framkvæmd, sem lýst hafi verið með fullnægjandi hætti í matsskýrslu framkvæmdaraðila. Enginn vafi leiki á því að leyfisveitandi taki, í samræmi við viðeigandi lög, ákvörðun um hvort leyfa skuli viðkomandi framkvæmd, þegar fyrir liggi matsskýrsla framkvæmdaraðila og álit Skipulagsstofnunar, og að leyfisveitanda beri að kynna sér matsskýrslu framkvæmdaraðila um framkvæmdina og taka rökstudda afstöðu til álits stofnunarinnar um mat á umhverfisáhrifum hennar.

Það sé leyfisveitandinn en ekki Skipulagsstofnun sem taki ákvörðunina og það sé hann sem meti umhverfisáhrifin og segi til um það hvort framkvæmdin sé réttlætanleg, m.a. út frá umhverfisverndarsjónarmiðum. Leyfisveitandinn geti ekki skotið sér á bakvið álit Skipulagsstofnunar, sem sé eingöngu umfjöllun. Að þeirri umfjöllun lokinni taki leyfisveitandinn ákvörðun, sem eigi að styðjast við rannsókn leyfisveitandans. Ekki þurfi að rannsaka allt er viðkomi matsskýrslunni að nýju en þyki leyfisveitanda eitthvað vanta í rannsókn geti hann krafist þess að úr sé bætt og það beri honum að gera. Ábyrgðin liggi hjá leyfisveitanda, í þessu tilviki hjá Umhverfisstofnun, og honum beri að rökstyðja ákvörðun sína, sbr. einnig b) lið 1. mgr. 9. gr. tilskipunar 2011/92/ESB. Umhverfisstofnun hafi hvorki rannsakað málið sjálfstætt áður en hún hafi tekið ákvörðun sína né hafi hún rökstutt ákvörðunina með fullnægjandi hætti.

Meðferð mála varðandi umhverfismat framkvæmda fari fram í mismunandi stigum eða áföngum (e. phases), sbr. nánar 6. mgr. 6. gr. tilskipunar nr. 2011/92/ESB og 3. mgr. 6. gr. Árósasamningsins. Meðferð leyfisumsókna sé einn áfangi mats á umhverfisáhrifum, sbr. a) lið 2. mgr. 6. gr. tilskipunar nr. 2011/92/ESB og a) lið 1. mgr. 6. gr. Árósasamningsins. Það séu því málsmeðferðarreglur um mat á umhverfisáhrifum sem gildi um starfsleyfisumsóknir þegar starfsleyfið varði matsskylda framkvæmd.

Í auglýsingu Umhverfisstofnunar um starfsleyfistillögur hafi ekki komið fram að verkefni hennar félli undir málsmeðferð við mat á umhverfisáhrifum, sbr. b) lið 2. mgr. 6. gr. tilskipunar nr. 2011/92/ESB, og sé það annmarki á málsmeðferðinni. Ekki hafi heldur verið tekið fram hvert yfirvaldið sé sem veiti upplýsingar sem máli skipti og ekki tekið fram berum orðum hvert senda ætti athugasemdir og spurningar, sbr. c) lið 2. mgr. 6. gr. tilskipunar nr. 2011/92/ESB. Loks sé ekki í auglýsingunni vísað á allar fáanlegar upplýsingar varðandi málið, sbr. e) og f) liði 2. mgr. 6. gr. tilskipunarinnar. Ekki sé vitað hversu vel starfsleyfistillagan hafi verið auglýst og hvort þær auglýsingar teljist fullnægja ákvæði 5. mgr. 6. gr. títtnefndrar tilskipunar.

Loks verði ekki hjá því komist að draga í efa að starfsleyfisumsóknin hafi verið kynnt almenningi nægilega snemma, þar sem hún hafi verið kynnt þegar nær fullbúið starfsleyfi hafi legið fyrir, eins og skýrt hafi komið fram á kynningarfundi 24. júní 2015. Umsókn leyfishafa sé sögð gerð í október 2014 en Umhverfisstofnun auglýsi hana ekki fyrr en í lok maí 2015, þ.e. fimm mánuðum síðar, og þá sem nánast frágengið mál með einum fyrirvara, þ.e. að Reykjanesbær samþykki deiliskipulag fyrir lóð leyfishafa, sem sveitarfélagið sjálft hafi gert og þegar auglýst. Þessi málsmeðferð verði að teljast vera í ósamræmi við fyrirmæli 4. mgr. 6. gr. tilskipunar 2011/92/ESB, sem kveði á um að almenningur, sem mál varði, skuli snemma fá tækifæri til skilvirkrar þátttöku í ferlinu er varði töku þeirra ákvarðana í umhverfismálum sem um geti í 2. mgr. 2. gr. tilskipunarinnar. Samkvæmt ákvæðinu hafi Umhverfisstofnun borið að leita álits almennings á málinu miklu fyrr en gert hefði verið, áður en stofnunin hafi í reynd verið búin að taka ákvörðun í málinu.

Tilvitnanir til 2.-6. mgr. 6. gr. tilskipunar 2011/92/ESB beri einnig að líta svo á að vísað sé til ákvæða 6. gr. Árósasamningsins.

Í matsskýrslu leyfishafa og áliti Skipulagsstofnunar sé einungis fjallað um samlegðaráhrif kísilverksmiðju leyfishafa á loftgæði með álveri Norðuráls og kísilverksmiðju United Silicon í Helguvík. Á kynningarfundi Umhverfisstofnunar 24. júní 2015 hafi komið fram að Heilbrigðiseftirlit Suðurnesja kanni nú m.a. loftmengun frá starfsemi Keflavíkurflugvallar, sem vitað sé að sé veruleg og mjög vaxandi. Til þessa hafi hvergi verið tekið tillit við mat á samlegðaráhrifum og sé það óforsvaranlegt, þar sem það séu heildarloftgæði sem máli skipti fyrir íbúa Reykjanesbæjar og aðra sem fyrir áhrifum kunni að verða. Sé það í samræmi við skyldur Umhverfisstofnunar samkvæmt rannsóknarreglunni og varúðarreglu umhverfisréttar að stofnunin hlutist til um að nefnd samlegðaráhrif verði metin. Einnig hvíli á stofnuninni skylda til rannsóknar með tilliti til skyldu stjórnvalda til að tryggja íbúum heilsusamleg loftgæði og í stjórnarskrárvörðum rétti borgaranna til heilsusamlegs umhverfis, þ. á m. andrúmslofts. Í svörum Umhverfisstofnunar við athugasemdum komi fram að stofnunin sé, í samráði við fleiri aðila, að beita sér fyrir mælingum á loftgæðum. Í því felist viðurkenning á því að við útgáfu starfsleyfisins hafi loftgæði ekki verið rannsökuð með fullnægjandi hætti og því með öllu ótímabært að gefa út starfsleyfið. Vansræksla Umhverfisstofnunar á rannsóknarskyldu sinni sé annmarki sem leiða beri til ógildingar starfsleyfisins.

Mál fyrir úrskurðarnefndinni vegna kæru þessarar muni að öllum líkindum snúast að verulegu leyti um túlkun laga sem byggð séu á samingnum um Evrópska efnahagssvæðið. Megi telja líklegt að þörf verði fyrir álit EFTA-dómstólsins við úrlausn málsins, sérstaklega er varði skyldur Umhverfisstofnunar sem leyfisveitanda. Úrskurðarnefndin uppfylli öll þau skilyrði sem EFTA-dómstóllinn hafi talið úrskurðarnefndir á stjórnsýslustigi þurfa að fullnægja til þess að vera til þess bærar að leita álits dómstólsins um skýringu á EES-rétti.

Málsrök Umhverfisstofnunar: Umhverfisstofnun kveður tilskipun 2011/92/ESB hafa verið innleidda í íslenskan rétt með lögum nr. 138/2014. Meðal annars hafi lögum um mat á umhverfisáhrifum nr. 106/2000 verið breytt í samræmi við ákvæði tilskipunarinnar. Samkvæmt 5. mgr. 10. gr. laga nr. 106/2000 hafi Umhverfisstofnun áfram umsagnarhlutverk við mat á umhverfisáhrifum. Við útgáfu starfsleyfis leyfishafa, líkt og annarra starfsleyfa, starfi stofnunin eftir lögum um hollustuhætti og mengunarvarnir nr. 7/1998, ásamt reglugerðum settum með heimild í þeim. Á þeim grunni meti Umhverfisstofnun starfsleyfisumsóknir og leggi sjálfstætt og ítarlegt mat á starfsemina, m.a. á grundvelli mats á umhverfisáhrifum. Það sé Skipulagsstofnun sem stýri málsmeðferð við mat á umhverfisáhrifum skv. lögum nr. 106/2000 og hafi Umhverfisstofnun umsagnarhlutverk við vinnslu Skipulagsstofnunar. Þannig geti Umhverfisstofnun komið athugasemdum sínum á framfæri við mat á umhverfisáhrifum.

Umhverfisstofnun hafi veitt umsögn við tillögu að matsáætlun vegna kísilverksmiðju leyfishafa í Helguvík 18. júní 2014. Jafnframt hafi stofnunin veitt umsögn sína vegna frummatsskýrslu 21. nóvember s.á. og frekari umsögn 3. desember s.á. Í umsögnum sínum hafi Umhverfisstofnun bent á atriði sem stofnunin hafi talið að fjalla þyrfti um, m.a. hvað varði áhrif verksmiðjunnar á rekstrartíma, sér í lagi hvað varði losun loftmengunarefna, umhverfisvöktun og samlegðaráhrif með öðrum iðnaði á svæðinu.

Umhverfisstofnun hafni því að hafa ekki sinnt rannsóknarskyldu sinni við útgáfu hins kærða starfsleyfis og bendi stofnunin því til stuðnings á að hún hafi þrengt mörk fyrir brennisteinsdíoxíð (SO2) í starfsleyfi leyfishafa frá því sem fram hafi komið í matsskýrslu vegna hinnar fyrirhuguðu starfsemi. Við starfsleyfisgerðina hafi Umhverfisstofnun óskað eftir frekari gögnum frá leyfishafa vegna ætlaðrar loftmengunar í Helguvík og 6. maí 2015 hafi stofnuninni borist gögn sem sýni niðurstöðumyndir loftdreifingarreikninga við Helguvík vegna losunar leyfishafa, Norðuráls og Stakksbrautar 9 ehf. Óskað hafi verið eftir því að metinn yrði styrkur efna á svæðinu og að sýndar yrðu myndir af loftdreifingu sem sýndu eingöngu losun leyfishafa og Stakksbrautar 9 ehf., kæmi til þess að eingöngu verksmiðjur þessara tveggja aðila myndu hefja rekstur. Þau gögn sem hér um ræði hafi verið kynnt með drögum að starfsleyfi leyfishafa á opinberum auglýsingatíma.

Í kæru sé dregið í efa að starfsleyfisumsóknin hafi verið kynnt almenningi nógu snemma. Samkvæmt 3. tölul. 6. gr. laga nr. 7/1998 skuli Umhverfisstofnun vinna tillögur að starfsleyfi og auglýsa opinberlega hvers efnis þær séu og hvar megi nálgast þær. Heimilt sé að gera skriflegar athugasemdir við tillögur stofnunarinnar innan átta vikna frá auglýsingu, sbr. reglugerð um starfsleyfi fyrir atvinnurekstur sem getur haft í för með sér mengun nr. 785/1999. Starfsleyfistillaga leyfishafa hafi verið auglýst á tímabilinu 28. maí til 23. júlí 2015. Haldinn hafi verið kynningarfundur 24. júní s.á. í Duushúsi, Reykjanesbæ, þar sem tillagan hafi verið kynnt og fundargestum gefinn kostur á fyrirspurnum og umræðum. Fundurinn hafi verið auglýstur á vef Umhverfisstofnunar, í Ríkisútvarpinu og í vefútgáfu Víkurfrétta, sem sé staðarblað í Reykjanesbæ.

Á auglýsingartíma hafi borist fimm umsagnir. Þær hafi fjallað um efnisleg atriði tillögunnar, t.d. einstök losunarmörk og stjórnsýslu Umhverfisstofnunar. Tekin hafi verið afstaða til allra athugasemda í greinargerð sem birt hafi verið á vef Umhverfisstofnunar í kjölfar leyfisveitingarinnar. Tilteknar breytingar hafi verið gerðar á tillögunni, flestar í beinu framhaldi af athugasemdunum.

Umhverfisstofnun bendi á að ákvörðun hafi ekki verið tekin í máli með því að auglýst sé tillaga að starfsleyfi. Tillaga að starfsleyfi sé aðeins ein varðan á þeirri leið. Mörg dæmi séu um það að stofnunin hafi gert breytingar á afstöðu sinni að fengnum athugasemdum við tillögu, enda sé það tilgangurinn með þessu verklagi. Með auglýsingu á starfsleyfistillögu sé einmitt verið að vinna í þeim anda að óskað sé eftir sjónarmiðum sem nýtist við endanlega ákvörðun. Tilhögun þessarar vinnu sé lýst í reglugerð nr. 785/1999 og hún sé því ekki háð sérstakri ákvörðun Umhverfisstofnunar. Rétt sé að geta þess að almenningur geti komið að athugasemdum á öðrum stigum málsins, svo sem vegna skipulagsmála og mats á umhverfisáhrifum. Stofnunin telji að hún hafi fylgt lögmætri málsmeðferð eins og henni sé lýst í reglugerð nr. 785/1999.

Kærendur haldi því fram að ógilda eigi útgáfu starfsleyfis leyfishafa þar sem að við vinnslu leyfisins hafi skort rannsókn á samlegðaráhrifum mengunar verksmiðju leyfishafa og annarra verksmiðja á Helguvíkursvæðinu með Keflavíkurflugvelli. Við vinnslu hins kærða starfsleyfis hafi Umhverfisstofnun talið að Keflavíkurflugvöllur væri ekki í það nánum tengslum við starfsemi leyfishafa að það hefði áhrif á útgáfu starfsleyfisins með tilliti til mengunar og annarra áhrifa sem taka þyrfti tillit til. Ekki hafi heldur komið fram athugasemdir um áhrif flugvallarins í mati á umhverfisáhrifum. Stofnunin hafi beitt sér fyrir og muni áfram beita sér fyrir frekari mælingum á loftgæðum í Reykjanesbæ. Þannig komi til með að vera gefin út sameiginleg vöktunaráætlun á Helguvíkursvæðinu sem fyrirtæki á iðnaðarsvæðinu komi til með að vinna eftir, líkt og gert hafi verið á Grundartangasvæðinu. Drög að vöktunaráætlun leyfishafa hafi verið auglýst með drögum að starfsleyfi fyrirtækisins á opinberum auglýsingartíma.

Heilbrigðisnefnd Suðurnesja hafi gefið út starfsleyfi fyrir starfsemi Isavia á Keflavíkurflugvelli 21. ágúst 2015. Í kafla 8 í leyfinu sé fjallað um varnir gegn loftmengun og vöktun loftgæða frá flugvellinum. Þar komi m.a. fram að Isavia skuli með mælingum ganga úr skugga um að styrkur efna fari ekki yfir umhverfismörk utan athafnasvæðis flugvallarins, sbr. 21. gr. reglugerðar um loftgæði nr. 787/1999. Þá skuli Isavia fyrir 15. desember 2015 hafa samráð við heilbrigðisnefnd og gera tillögu um staðsetningu, gerð og fjölda mælitækja á svæðinu. Því sé ljóst að náið verði fylgst með loftgæðum.

Starfsleyfi leyfishafa hafi verið gefin út á grundvelli laga nr. 7/1998 og reglugerðar nr. 785/1999. Í 20. gr. reglugerðarinnar komi fram að starfsleyfi skuli endurskoða á fjögurra ára fresti. Í grein 1.6 í starfsleyfi leyfishafa komi fram að skylt sé að endurskoða starfsleyfið ef forsendur rekstrarins breytist, t.d. ef mengun af hans völdum sé meiri en búast hafi mátt við þegar starfsleyfið hafi verið gefið út eða ef vart verði mengunar sem ekki hafi verið gert ráð fyrir við útgáfu leyfisins. Jafnframt komi fram að leyfishafi skuli ætíð fara að gildandi lögum og reglugerðum, jafnvel þó svo að starfsleyfi hafi ekki verið endurskoðað. Ef í ljós komi að mengun frá verksmiðju leyfishafa komi til með að fara fram úr mörkum starfsleyfisins eða þeim mörkum sem mælt sé fyrir um í lögum og reglugerðum skuli endurskoða leyfið. Þá megi einnig benda á að nálægð verksmiðju leyfishafa við byggð hafi gefið tilefni til fremur strangra skilyrða í starfsleyfi, t.d. hvað varði losun þungmálma og annarra loftmengunarefna.

Í samræmi við framangreint hafni Umhverfisstofnun því að skortur á rannsókn á samlegðaráhrifum með Keflavíkurflugvelli skuli leiða til ógildingar ákvörðunar stofnunarinnar um útgáfu starfsleyfis til leyfishafa.

Málsrök leyfishafa: Leyfishafi krefst þess að öllum kröfum kærenda verði hafnað. Þeir hafi ekki sýnt fram á að skilyrði séu fyrir hendi til að ógilda hina kærðu ákvörðun. Leyfishafi hafi í hvívetna farið að settum reglum á öllum stigum undirbúnings verkefnisins og hafi starfsleyfið verið gefið út að lokinni athugun Umhverfisstofnunar og Skipulagsstofnunar á því að leyfishafi fullnægði öllum opinberum kröfum til starfsemi sinnar. Við gerð starfsleyfisins hafi verið tekið tillit til þó nokkurra athugasemda, m.a. frá kærendum, um þau sömu atriði og kæran sé reist á.

Að mati varnaraðila sé engin þörf á ráðgefandi áliti EFTA-dómstólsins, sbr. lög um öflun álits EFTA-dómstólsins um skýringu samnings um Evrópska efnahagssvæðið nr. 21/1994. Verði orðið við slíkri kröfu sé fyrirsjáanlegt að verulegar tafir yrðu á málsmeðferðinni til tjóns fyrir leyfishafa. Stórar framkvæmdir kalli á mikinn undirbúning og mikil fjárútlát og við þær sé ávallt höfuðatriði að tímamörk standist. Leyfishafi hafi nú þegar varið vel á annað milljarð króna í verkefnið og væri sú fjárfesting að öllum líkindum glötuð yrði fallist á að leita álits EFTA-dómstólsins. Ætla verði íslenskum stjórnvöldum að vera nægilega vel að sér um reglur sem leiddar séu af Evrópureglum til að geta afgreitt kærumál án álitsumleitunar.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um gildi starfsleyfis sem gefið hefur verið út af Umhverfisstofnun vegna reksturs kísilverksmiðju á iðnaðarsvæðinu í Helguvík. Framkvæmdin hefur sætt mati á umhverfisáhrifum skv. lögum nr. 106/2000 um mat á umhverfisáhrifum og er álit Skipulagsstofnunar vegna þess frá 1. apríl 2015.

Hefur kærandi meðal annars bent á að þörf sé á áliti EFTA-dómstólsins við úrlausn málsins. Í lögum nr. 21/1994 um öflun álits EFTA-dómstólsins um skýringu samnings um Evrópska efnahagssvæðið er kveðið á um heimildir dómara til að afla ráðgefandi álits EFTA- dómstólsins vegna mála sem rekin eru fyrir héraðsdómstólum, Félagsdómi og Hæstarétti. Í athugasemdum með frumvarpi því sem varð að nefndum lögum kemur fram að í 34. gr. samnings milli EFTA-ríkjanna um stofnun eftirlitsstofnunar og dómstóls sé kveðið á um lögsögu EFTA-dómstólsins til þess að gefa ráðgefandi álit um skýringu samnings um Evrópska efnahagssvæðið. Segir svo að EFTA-ríkjunum sé veitt heimild í ákvæðinu til að takmarka rétt dómstóla sinna til að leita álits sem þessa við þá dómstóla sem kveði upp úrlausnir sem sæti ekki málskoti samkvæmt lögum. Þá er tekið fram að sú leið sé valin að leggja til að héraðsdómstólum verði veitt þessi heimild til jafns við Hæstarétt. Loks að taka verði tillit til þess að Félagsdómur kveði upp endanlega dóma á sínu sviði en á vettvangi hans geti reynt á atriði sem lúti að skýringu EES-reglna.

Hvorki er í nefndum lögum né frumvarpi vikið að úrskurðarnefndum, þó allnokkrar væru starfandi á þeim tíma, eða heimildum þeirra. Úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála var sett á fót með lögum nr. 130/2011, sem tóku gildi 1. janúar 2012. Á sama tíma fóru fram viðamiklar lagabreytingar, sbr. einkum lög nr. 131/2011 um breytingu á ýmsum lögum vegna fullgildingar Árósasamningsins. Löggjafinn breytti hins vegar ekki lögum nr. 21/1994 af því tilefni. Verður ekki séð af framangreindu að úrskurðarnefndin geti leitað ráðgefandi álits EFTA-dómstólsins og þykir rétt að árétta í því sambandi að úrskurðum nefndarinnar verður skotið til dómstóla, sem eftir atvikum geta leitað slíks álits.

Með lögum nr. 106/2000, með síðari breytingum, hafa viðeigandi gerðir Evrópusambandsins um mat á umhverfisáhrifum verið innleiddar í íslenskan rétt á grundvelli EES-samningsins. Er vísað til þessa í athugasemdum með frumvörpum þeim sem urðu að lögum nr. 106/2000 og breytingalögum, s.s. lögum nr. 138/2014. Hið kærða starfsleyfi telst leyfi til framkvæmda, sbr. f-lið 3. gr. laga nr. 106/2000. Við leyfisveitinguna bar Umhverfisstofnun því að gæta að skilyrðum 2. mgr. 13. gr. laganna þess efnis að leyfisveitandi skuli kynna sér matsskýrslu framkvæmdaraðila um framkvæmdina og taka rökstudda afstöðu til álits Skipulagsstofnunar um mat á umhverfisáhrifum. Að öðru leyti gilda þær málsmeðferðarreglur um veitingu starfsleyfis sem finna má í lögum og reglugerðum þar um.

Samkvæmt 5. gr. a í lögum nr. 7/1998 um hollustuhætti og mengunarvarnir skal allur atvinnurekstur sem haft getur í för með sér mengun hafa gilt starfsleyfi, sbr. og 6. gr. sömu laga. Umhverfisstofnun gefur út starfsleyfi fyrir slíkum rekstri sé hann talinn upp í fylgiskjali með lögunum, sbr. 1. mgr. 6. gr., en svo er í þessu tilviki, sbr. tölul. 6 í fylgiskjali I. Reglugerð nr. 785/1999, um starfsleyfi fyrir atvinnurekstur sem getur haft í för með sér mengun, hefur verið sett á grundvelli 5. gr. laga nr. 7/1998. Markmið hennar er m.a. að koma í veg fyrir og draga úr mengun af völdum atvinnurekstrar sem getur haft í för með sér mengun, koma á samþættum mengunarvörnum og að samræma kröfur og skilyrði í starfsleyfum, sbr. gr. 1.1. Umhverfisstofnun er þannig ætlað það hlutverk að veita starfsleyfi, að teknu tilliti til þeirra markmiða reglugerðar nr. 785/1999 sem snúa að mengunarvörnum. Ber stofnuninni að fara að þeim málsmeðferðarreglum sem í reglugerðinni eru tilgreindar, sem og í lögum nr. 7/1998 og stjórnsýslulögum nr. 37/1993.

Í 3. mgr. 6. gr. laga nr. 7/1998 er kveðið á um hvernig staðið skuli að undirbúningi og  auglýsingu útgáfu starfsleyfis skv. 1. mgr. Vinna skuli tillögur, auglýsa opinberlega hvers efnis þær eru og hvar megi nálgast þær. Einnig að heimilt sé að gera skriflegar athugasemdir við tillögur stofnunarinnar innan átta vikna frá auglýsingu. Nánar er fjallað um þessi atriði í 2. mgr. 24. gr. reglugerðar nr. 785/1999 þar sem tiltekið er að auglýsa skuli á tryggan hátt, s.s. í dagblaði eða staðarblaði ef við eigi, að starfsleyfistillaga sé komin fram, hvers efnis hún sé og hvar hún liggi frammi. Í 1. mgr. greinarinnar er jafnframt tekið fram að tryggja skuli að almenningur eigi greiðan aðgang að starfsleyfisumsóknum og skal umsókn liggja frammi á skrifstofu viðkomandi sveitarstjórnar ásamt starfsleyfistillögu. Greind ákvæði gera beinlínis ráð fyrir því að tillaga að starfsleyfi liggi fyrir áður en veitt er tækifæri til athugasemda við þau drög. Hefur löggjafinn tekið til þessa atriðis skýra afstöðu hvort sem hin leyfisskylda starfsemi er háð mati á umhverfisáhrifum eða ekki. Verður enda að gera ráð fyrir því að haldlítið sé að veita tækifæri til athugasemda nema fyrir liggi svo vel unnin tillaga að raunhæft sé fyrir almenning að kynna sér hana og gera eftir atvikum athugasemdir. Þá er ljóst að athugasemdir geta leitt til breytinga á starfsleyfi, enda felst það í orðanna hljóðan að tillaga er ekki endanleg.

Fyrir liggur að Umhverfisstofnun birti tillögu að hinu kærða starfsleyfi á heimasíðu sinni 28. maí 2015 og var þar tiltekið að frestur til athugasemda væri til 23. júlí s.á, eða átta vikur. Stofnunin birti jafnframt auglýsingu í Lögbirtingablaðinu 1. júní 2015 og var hún svohljóðandi: „Í samræmi við 6. gr. í I. kafla laga nr. 7/1998 um hollustuhætti og mengunarvarnir og 24. gr. reglugerðar nr. 785/1999, liggur nú frammi til kynningar tillaga að starfsleyfi fyrir Thorsil ehf., kt. 500210-1250, vegna kísilmálmverksmiðju við Berghólabraut 8 í Reykjanesbæ. Tillagan, ásamt fylgigögnum mun liggja frammi til kynningar á skrifstofu sveitarfélagsins Reykjanesbæ, Tjarnargötu 12, Reykjanesbæ, á tímabilinu 1. júní 2015-23. júlí 2015. Athugasemdir við tillöguna skulu vera skriflegar og sendar Umhverfisstofnun. Frestur til að skila inn athugasemdum er til 23. júlí 2015. Einnig má nálgast tillöguna og umsóknargögn á heimasíðu Umhverfisstofnunar, http://www.umhverfisstofnun.is.“ Auk starfsleyfistillögunnar voru tillaga að vöktunaráætlun, umsókn, álit Skipulagsstofnunar vegna mats á umhverfisáhrifum og gögn vegna þess mats, niðurstöður loftdreifiútreikninga, matsskýrsla, sem og sérfræðiálit vegna loftgæða, gerð aðgengileg á vef Umhverfisstofnunar og á skrifstofu Reykjanesbæjar, eins og til var vísað í nefndri auglýsingu.

Auglýsing í Lögbirtingablaði verður að teljast opinber og uppfyllir auglýsing sú sem hér um ræðir þau skilyrði skv. 3. mgr. 6. gr. laga nr. 7/1998 að upplýsa um hvar nálgast megi tillöguna. Þá verður að telja að nægilega hafi verið greint frá efni tillögunnar í auglýsingunni með hliðsjón af því að tiltekið var um hvers konar verksmiðju væri að ræða og vísað var til heimasíðu Umhverfisstofnunar, en þar kom nánar fram hvers efnis tillagan væri, t.a.m. varðandi framleiðslumagn, auk þess sem upplýst var að mat á umhverfisáhrifum hefði farið fram og álit Skipulagsstofnunar þar um lægi fyrir. Þá mátti augljóst vera að Umhverfisstofnun væri útgefandi leyfisins og veitti þar með um það upplýsingar og tæki við athugasemdum.

Sá ágalli var hins vegar á málsmeðferðinni að frá birtingu auglýsingarinnar í Lögbirtingablaði 1. júní 2015 var frestur til að koma að athugasemdum veittur til 23. júlí s.á. en ekki til átta vikna. Kemur þá til skoðunar hvort að birting Umhverfisstofnunar á tillögu að starfsleyfi ásamt fylgigögnum á heimasíðu stofnunarinnar uppfyllir áskilnað 3. mgr. 6. gr. laga nr. 7/1998 um að auglýsa skuli tillögu að starfsleyfi opinberlega, sbr. einnig fyrirmæli 2. mgr. 24. gr. reglugerðar nr. 785/1999 um að starfsleyfistillögu skuli auglýsa á tryggan hátt, s.s. í dagblaði eða staðarblaði. Eins og áður kom fram hefur auglýsing starfsleyfistillögu samkvæmt nefndum lögum það markmið að tryggja aðgang almennings að henni og gefa hinum almenna borgara tækifæri til að hafa áhrif á ákvarðanir er varða umhverfi hans. Verður að telja að í opinberri auglýsingu felist að viðkomandi upplýsingar skuli koma fyrir augu almennings eftir leiðum sem líklegt sé að nái til sem flestra er gætu talið sig málið varða, án þess að upplýsinganna þurfi að leita sérstaklega. Birting á heimasíðu stofnunar getur varla talist falla undir þessa skilgreiningu, enda þótt heimasíðan sé öllum opin og þorri almennings hafi aðgang að veraldarvefnum. Frestur til athugasemda við starfsleyfistillögu var því ekki veittur í fullar áttar vikur frá auglýsingu um efni tillögunnar opinberlega, svo sem lögmælt er. Réttur almennings til athugasemda áður en ákvörðun er tekin er nátengdur rétti til andmæla, sem og skyldu stjórnvalda til að tryggja að mál hafi verið nægilega rannsakað áður en ákvörðun er tekin í því, sbr. 10. og 13. gr. stjórnsýslulaga. Er þannig ekki hægt að útiloka að einhverjar þær athugasemdir hefðu getað komið fram innan átta vikna er hefðu getað breytt að einhverju leyti hinu kærða starfsleyfi. Þegar af þeirri ástæðu verður ekki hjá því komist að fella það úr gildi og verður því ekki frekar fjallað um efnislegar málsástæður kærenda.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi ákvörðun Umhverfisstofnunar frá 11. september 2015 um að veita Thorsil ehf. starfsleyfi fyrir rekstri kísilverksmiðju á iðnaðarsvæðinu í Helguvík.

____________________________________
Nanna Magnadóttir

______________________________              _____________________________
Aðalheiður Jóhannsdóttir                                      Ásgeir Magnússon