Skip to main content
Úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála

5/2021 Vogar 1, Skútustaðahreppi

Með

Árið 2021, föstudaginn 12. febrúar, tók Nanna Magnadóttir, formaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, með heimild í 3. mgr. 3. gr. laga nr. 130/2011, fyrir:

Mál nr. 5/2021, kæra á ákvörðun bæjarstjórnar Skútustaðahrepps frá 9. nóvember 2016 um að samþykkja deiliskipulag fyrir ferðaþjónustusvæði og frístundabyggð í landi Voga 1, Skútustaðahreppi.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 10. janúar 2021, er barst nefndinni 13. s.m., kærir eigandi að Björk, Skútustaðahreppi, þá ákvörðun bæjarstjórnar Skútustaðahrepps frá 9. nóvember 2016 að samþykkja deiliskipulag fyrir ferðaþjónustusvæði og frístundabyggð í landi Voga 1, Skútustaðahreppi. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Skútustaðahreppi 10. febrúar 2021.

Málsatvik og rök: Nýtt deiliskipulag fyrir ferðaþjónustusvæði og frístundabyggð í landi Voga 1, Skútustaðahreppi var samþykkt á fundi bæjarstjórnar 9. nóvember 2016 og tók gildi með auglýsingu þess efnis í B-deild Stjórnartíðinda 26. janúar 2017.

Kærandi bendir á að ástæða þess að kæra sé ekki fyrr tilkomin sé af þeirri einföldu ástæðu að endanlega útfærsla aðkomuvegarins inn á svæðið hafi verið framkvæmd án vitneskju kæranda. Þó svo að sú vitneskja hafi legið fyrir að deiliskipuleggja hafi átt svæðið þá hafi ekki legið fyrir að nýr vegur kæmi til með að liggja yfir einkalóð og upptaka eigna væri fyrirhuguð í framtíðinni. Sé því farið fram á að kæran verði tekin til umfjöllunar, sbr. 28. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.

Af hálfu Skútustaðahrepps er bent á að í greinargerð deiliskipulagsins um fyrirhugaðan veg komi fram að lega nýrra slóða sé sýnd í grófum dráttum á skipulagsuppdrætti, endanleg veglína kunni að víkja lítillega frá þeirri legu þar sem tekið verði tillit til aðstæðna og landslags. Í svari við fyrirspurn vegna deiliskipulagsins árið 2017 hafi sveitarfélagið tekið fram að ekki sé hægt að veita framkvæmdaleyfi án samþykkis viðkomandi landeigenda.

Ljóst sé því að engar framkvæmdir muni eiga sér stað á landi í einkaeign án samþykkis landeigenda og engar eignarnámsheimildir í gildandi deiliskipulagi.

Niðurstaða: Samkvæmt 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála er kærufrestur til úrskurðarnefndarinnar einn mánuður frá því að kæranda varð kunnugt eða mátti vera kunnugt um ákvörðun þá sem kæra lýtur að. Sé um að ræða ákvörðun sem sætir opinberri birtingu telst kærufrestur frá birtingu ákvörðunar. Í 28. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 er fjallað um áhrif þess ef kæra berst að liðnum kærufresti. Ber þá samkvæmt 1. mgr. ákvæðisins að vísa kæru frá nema að afsakanlegt verði talið að kæran hafi ekki borist fyrr eða veigamiklar ástæður mæli með því að kæran verði tekin til efnismeðferðar. Í 2. mgr. 28. gr. laganna kemur fram að kæru skuli ekki sinnt ef meira en ár sé liðið frá því að ákvörðunin var tilkynnt aðila.

Hin kærða ákvörðun var birt í B-deild Stjórnartíðinda 26. janúar 2017. Tók kærufrestur því að líða 27. janúar, sbr. 1. mgr. 8. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993, og mátti kæranda vera kunnugt um hina kærðu deiliskipulagsákvörðun frá opinberri birtingu hennar. Kæra í máli þessu barst 13. janúar 2021, eða um fjórum árum eftir að kærufresti lauk. Verður því að vísa máli þessu frá úrskurðarnefndinni samkvæmt fyrirmælum  28. gr. stjórnsýslulaga.

Í ljósi málsástæðna kæranda þykir rétt að taka fram að deiliskipulag getur ekki hróflað við eða ráðstafað eignaréttindum nema að undangengnum samningi eða eftir atvikum eignarnámi, séu skilyrði til þess.

Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

12/2021 Skógarstígur

Með

Árið 2021, föstudaginn 12. janúar, tók Nanna Magnadóttir, formaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, með heimild í 3. mgr. 3. gr. laga nr. 130/2011 fyrir:

Mál nr. 12/2021, kæra á ákvörðun bæjarstjórnar Fjallabyggðar 15. janúar 2021 um að samþykkja breytingu á deiliskipulagi frístundabyggðarinnar Saurbæjarás.

Í málinu er nú kveðinn upp til bráðabirgða svofelldur

úrskurður

um kröfu kærenda um frestun réttaráhrifa:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 1. febrúar 2021, er barst nefndinni sama dag, kæra eigendur Skógarstígs 4, Fjallabyggð, þá ákvörðun bæjarstjórnar Fjallabyggðar frá 15. janúar 2021 að samþykkja breytingu á deiliskipulagi frístundabyggðarinnar Saurbæjarás. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi. Þess er þar að auki krafist að framkvæmdir á grundvelli hennar verði stöðvaðar á meðan málið er til meðferðar hjá úrskurðarnefndinni og að réttaráhrifum deiliskipulagsbreytingarinnar verði frestað. Þá er þess einnig krafist að Fjallabyggð verði gert skylt að hlutast til um að fjarlægður verði sökkull sem byggður hafi verið á lóðinni Skógarstígur 2.

Málsatvik og rök: Á fundi skipulags- og umhverfisnefndar Fjallabyggðar 26. ágúst 2020 var samþykkt að fela skipulagsfulltrúa að grenndarkynna óverulega breytingu á deiliskipulagi frístundabyggðar að Saurbæjarási í Fjallabyggð og er það sambærileg breyting og áður hefur komið til umfjöllunar hjá úrskurðarnefndinni í kærumáli nr. 36/2020. Í breytingunni felst hliðrun byggingarreits á lóð Skógarstígs 2 um 10 metra til austurs, þ.e. í átt að lóðarmörkum við akbraut Skógarstígs. Með bréfi, dags. 1. september 2020, var hagsmunaaðilum gefið færi á að gera athugasemdir við hina fyrirhuguðu breytingu.

Athugasemdir bárust á kynningartímanum, m.a. frá kærendum, og voru athugasemdir á þá leið að hin fyrirhugaða breyting hefði áhrif á útsýni og verðmæti nærliggjandi fasteigna. Athugasemdum var svarað með bréfi, dags. 11. janúar 2021, auk þess sem gerð var grein fyrir því  að skipulags- og umhverfisnefnd hefði samþykkt breytingu á deiliskipulaginu með fyrirvara um samþykki bæjarstjórnar Fjallabyggðar. Bæjarstjórn samþykkti hina kærðu deiliskipulagsbreytingu á fundi sínum 15. janúar 2021 og birtist auglýsing um gildistöku hennar í B-deild Stjórnartíðinda 11. febrúar s.á.

Kærendur krefjast þess að framkvæmdir og yfirvofandi framkvæmdir á lóðinni á Skógarstíg 2 verði stöðvaðar og að réttaráhrifum deiliskipulagsbreytingarinnar skuli frestað meðan málið sé til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni. Fjallabyggð hafi sýnt það í ákvörðunum sínum og með framgöngu að sveitarfélagið hafi þann einbeitta vilja að koma í gegn færslu á byggingarreit lóðarinnar Skógarstígur 2 og leyfa eigendum þeirrar lóðar að byggja hús þar sem þegar hafi verið settur niður sökkull að byggingu. Kærendur hafi sýnt fram á að þetta sé ólögmætt og færsla byggingarreitsins hafi þegar verið úrskurðuð ólögmæt af hálfu úrskurðarnefndarinnar, sbr. úrskurð í máli nr. 89/2020. Í ljósi þess að sveitarfélagið virðist hafa þann einbeitta vilja að knýja þetta í gegn engu að síður geri kærendur kröfu um að framkvæmdir og yfirvofandi framkvæmdir verði stöðvaðar og réttaráhrifum hinnar kærðu deiliskipulagsbreytingar frestað.

Af hálfu bæjaryfirvalda er vísað til þess að meginregla stjórnsýsluréttar, sem m.a. komi fram í 1. mgr. 29. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1997, sé að kæra fresti almennt ekki réttaráhrifum. Reglan sé áréttuð í 1. mgr. 5. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála. Stöðvun framkvæmda sé því undantekningarheimild sem skýra beri þröngt og beri eingöngu að beita í takmarkatilvikum þegar sérstakar aðstæður eða hagsmunir séu fyrir hendi og veigamikil rök standi til beitingar úrræðisins. Þá séu engar framkvæmdir yfirvofandi í skilningi 5. gr. laga nr. 130/2011 þar sem ekki hafi verið sótt um byggingarleyfi á hinni umdeildu lóð eftir að úrskurðarnefndin felldi úr gildi ákvörðun bæjarstjórnar Fjallabyggðar frá 12. júní 2019 með úrskurði í máli nr. 36/2020. Samkvæmt gr. 2.4.7. í byggingarreglugerð falli byggingarleyfi sjálfkrafa úr gildi hafi framkvæmdir ekki hafist innan 12 mánaða frá útgáfu þess. Hafi umsókn lóðarhafa um byggingarleyfi því fallið sjálfkrafa niður þar sem hann hafi hvorki skilað inn séruppdráttum af fyrirhuguðu mannvirki né fullnægjandi gögnum um byggingarstjóra og því aldrei komið til útgáfu byggingarleyfis á grundvelli umsóknarinnar. Líti Fjallabyggð svo á að engin umsókn um byggingarleyfi sé til meðferðar innan sveitarfélagsins vegna Skógarstígs 2.

Jafnframt sé byggt á því að hið kærða deiliskipulag feli ekki í sér heimild til þess að hefja framkvæmdir. Því muni ávallt þurfa að koma til sérstakrar stjórnvaldsákvörðunar ef hefja eigi framkvæmdir á lóðinni. Ef til þess kæmi væri slík ákvörðun kæranleg til úrskurðarnefndarinnar, þar sem eftir atvikum væri hægt að krefjast stöðvunar á framkvæmdum.

Niðurstaða: Í 1. mgr. 5. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála er tekið fram að kæra til úrskurðarnefndarinnar fresti ekki réttaráhrifum kærðrar ákvörðunar en jafnframt er kæranda þar heimilað að krefjast stöðvunar framkvæmda til bráðabirgða séu þær hafnar eða yfirvofandi. Þá getur úrskurðarnefndin að sama skapi frestað réttaráhrifum ákvörðunar sem felur ekki í sér heimild til framkvæmda, komi fram krafa um það af hálfu kæranda, sbr. 3. mgr. nefndrar 5. gr. Með sama hætti er kveðið á um það í 26. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 að kæra til æðra stjórnvalds fresti ekki réttaráhrifum ákvörðunar en þó sé heimilt að fresta réttaráhrifum hinnar kærðu ákvörðunar til bráðabirgða meðan málið er til meðferðar hjá kærustjórnvaldi þar sem ástæður mæli með því. Tilvitnuð lagaákvæði bera með sér að meginreglan er sú að kæra til æðra stjórnvalds frestar ekki réttaráhrifum kærðrar ákvörðunar og eru heimildarákvæði fyrir stöðvun framkvæmda eða frestun réttaráhrifa kærðar ákvörðunar undantekning frá nefndri meginreglu sem skýra ber þröngt. Verða því að vera ríkar ástæður eða veigamikil rök fyrir ákvörðun um frestun réttaráhrifa og stöðvun framkvæmda

Mál þetta snýst um gildi deiliskipulagsákvörðunar. Gildistaka deiliskipulags felur ekki í sér heimildir til að hefja framkvæmdir heldur þarf til að koma sérstök stjórnvaldsákvörðun sem kæranleg er til úrskurðarnefndarinnar eins og á við um veitingu byggingar- eða framkvæmdaleyfis með stoð í skipulagi, sbr. 11. gr. og 13. gr. mannvirkjalaga nr. 160/2010 og 13., 14. og 15. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Í kærumáli vegna greindra stjórnvaldsákvarðana er eftir atvikum unnt að gera kröfu um stöðvun framkvæmda til bráðabirgða skv. 5. gr. laga nr. 130/2011. Slík ákvörðun hefur ekki verið kærð í máli þessu, enda mun hún ekki liggja fyrir samkvæmt þeim upplýsingum sem liggja fyrir nefndinni. Af þessu leiðir að jafnaði er ekki tilefni til að beita heimild til stöðvunar framkvæmda eða frestunar réttaráhrifa í kærumálum er varða gildi deiliskipulagsákvarðana.

Þegar litið er til fyrrgreindra lagaákvæða og eðlis deiliskipulagsákvarðana, verður ekki séð að knýjandi nauðsyn sé á að fallast á kröfu kærenda um stöðvun framkvæmda sem gert er ráð fyrir með hinni kærðu deiliskipulagsbreytingu eða frestun réttaráhrifa. Komi til þess að byggingaráform verði samþykkt á grundvelli hinnar kærðu skipulagsákvörðunar geta kærendur komið að greindum kröfum að nýju, svo sem áður er rakið.

Úrskurðarorð:

Kröfu kærenda um stöðvun framkvæmda og frestun réttaráhrifa hinnar kærðu deiliskipulagsákvörðunar er hafnað.

102/2020 Rjúpnabraut

Með

Árið 2021, fimmtudaginn 11. febrúar, fundaði úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála í gegnum fjarfundabúnað. Þátt tóku Ómar Stefánsson varaformaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingar­verkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 102/2020, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúa Bláskógabyggðar frá 16. september 2020 að synja beiðni um að fjarlægja eða lækka sumarhúsið á lóð nr. 9 við Rjúpnabraut.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 15. október 2020, er barst nefndinni sama dag, kærir Krókshlíð ehf., lóðarhafi Rjúpnabrautar 10, Bláskógabyggð, þá ákvörðun byggingarfulltrúa uppsveita Árnessýslu frá 16. september 2020 að synja beiðni um að fjarlægja eða lækka sumarhúsið á lóð nr. 9 við Rjúpnabraut. Gerð er sú krafa að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og lagt verði fyrir byggingarfulltrúa að taka ákvörðun um fjarlægingu eða lækkun á sumarhúsinu á nefndri lóð.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Bláskógabyggð 9. nóvember 2020.

Málavextir: Mál þetta hefur áður komið til kasta úrskurðarnefndarinnar. Hinn 4. mars 2020 lagði lóðarhafi Rjúpnabrautar 9 fram umsókn um byggingarleyfi sem tekin var fyrir á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa sama dag. Á aðaluppdráttum sem fylgdu byggingarleyfis-umsókninni kom fram að um væri að ræða sumarhús á lóð umsækjanda með rishæð, 131,8 m² að flatarmáli og með 5,8 m mænishæð. Í fundargerð var bókað að sótt hefði verið um að setja hús niður á steinsteyptan grunn sem tæki mið af landi í kringum húsið. Fyrir lægju gögn vegna hæðarmælinga á lóð og sökkli. Eigandi hefði áður verið búinn að fá byggingarleyfi fyrir sumarhúsi með risi sem yrði samtals 131,8 m² á umræddri lóð. Að endingu var bókað að umsóknin samræmdist gildandi deiliskipulagi og var hún samþykkt. Þeirri ákvörðun byggingar­fulltrúa var skotið til úrskurðarnefndarinnar af hálfu lóðarhafa Rjúpnabrautar 10 með kröfu um ógildingu hennar. Með úrskurði nefndarinnar í kærumáli nr. 29/2020, uppkveðnum 4. júní 2020, hafnaði nefndin kröfu kæranda um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar. Vísaði nefndin til þess að í mars 2007 hefði verið samþykkt breyting á skilmálum deiliskipulags frístundabyggðar í landi Úthlíðar sem tók m.a. til stærða húsa á skipulagssvæðinu. Með breytingunni væri heimilað að reisa allt að 280 m² frístundahús og 30 m² aukahús á hverri lóð, en nýtingarhlutfall mætti þó ekki fara yfir 0,03. Þá var og tiltekið að „mænishæð húsanna, þar sem jörð stendur hæst, megi vera 6,5 m“. Þá tiltók nefndin í niðurstöðu sinni að í hinu kærða byggingarleyfi væri heimiluð bygging að flatarmáli 131,8 m² með 5,8 m mænishæð. Nýtingarhlutfall umræddrar lóðar yrði samkvæmt því 0,027. Samkvæmt því væri ljóst að stærð hússins og mænishæð hefðu ekki farið í bága við skilmála gildandi deiliskipulags.

Í kjölfar uppkvaðningar úrskurðarins sendi kærandi bréf til sveitarstjóra Bláskógabyggðar, dags. 24. ágúst 2020. Í bréfinu voru gerðar athugasemdar við samþykkt þess deiliskipulags sem hin kærða ákvörðun byggingarfulltrúans væri byggð á. Taldi kærandi að samþykkt þess hefði ekki farið fram með lögmætum hætti, nánar tiltekið samþykki á þeim skilmála deiliskipulagsins um að „mænis­hæð húsanna, þar sem jörð stendur hæst, má vera 6,5 m“. Vísað var til þess að deiliskipulags­breytingin hefði verið auglýst til kynningar í Lögbirtingablaðinu, Blaðinu og Glugganum 26. apríl til 24. maí 2007. Í auglýsingunum hefðu allar upplýsingar komið fram, nema þær sem hefðu varðað breytingu á skilmálum um mænishæð húsanna. Kærandi telji ljóst vera að umrædd breyting hefði ekki verið samþykkt í sveitarstjórn í aðdraganda auglýsingarinnar. Hvernig slíkur skilmáli hefði komist inn í deiliskipulagið eftir birtingu auglýsingarinnar væri kæranda hulin ráðgáta. Með hliðsjón af þessu krafðist kærandi þess að sveitarfélagið kæmi því til leiðar að sumarhúsið á lóð nr. 9 við Rjúpnabraut yrði fjarlægt án tafar eða lækkað svo það uppfyllti skilmála deiliskipulagsins um mænishæð eins og það hefði verið áður en breytingin var gerð.

Sveitarstjórn Bláskógabyggðar beindi erindi kæranda til byggingarfulltrúa sem tók það fyrir á afgreiðslufundi 16. september 2020. Í fundargerð var bókað að kröfu um að fjarlægja sumar­bústað á lóð nr. 9 við Rjúpnabraut í Úthlíð eða að húsið yrði lækkað væri hafnað. Ítarlegur rökstuðningur yrði sendur kröfuaðila. Í bréfi byggingarfulltrúa til kæranda, dags. 16. september 2020, eru færð fram frekari rök fyrir hinni kærðu ákvörðun. Í bréfinu eru m.a. raktar þær breytingar sem gerðar voru á deiliskipulagi frístundabyggðar í landi Úthlíðar í Biskupsstungum árið 2007 og gerð grein fyrir málavöxtum í kærumáli nr. 29/2020 fyrir úrskurðarnefndinni. Ályktaði byggingarfulltrúi að endingu að hin umrædda bygging væri í samræmi við gildandi deiliskipulagsskilmála svæðisins og málsmeðferð við afgreiðslu byggingarleyfisins væri lögmæt. Því væri ekki um óleyfisframkvæmd að ræða. Hvorki væri því lagaskilyrði né tilefni til að beita 2. mgr. 55. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki til að þvinga það fram að húsið yrði fjarlægt eða lækkað.

Málsrök kæranda: Kærandi skírskotar til þess að í hinni kærðu ákvörðun byggingarfulltrúa sé ekki tekin afstaða til  málsástæðna í erindi kæranda. Óskað hafi verið eftir nánari skýringum frá byggingarfulltrúa og sveitarstjóra Bláskógabyggðar. Í tölvupóstsamskiptum kæranda og sveitarfélagsins hafi sveitarstjóri gert tilraunir til þess að útskýra fyrir kæranda að afgreiðsla deiliskipulagsins hafi staðist lög en án árangurs. Frekari upplýsingar hefðu aftur á móti borist sem hafi verið til þess fallnar að styrkja grunsemdir kæranda um að samþykkt deiliskipulagsins hefði verið ólögmæt. Þannig hafi sveitarstjóri sent kæranda auglýsta skilmálabreytingu sem hefði birst í B-deild Stjórnartíðinda 16. ágúst 2007. Í auglýsingunni segi að í samræmi við skipulags- og byggingarlög nr. 73/1997 hafi sveitarstjórn Bláskógabyggðar samþykkt eftir­farandi deiliskipulag og deiliskipulagsbreytingu: „2. Breyting á deiliskipulagi frístundabyggðar í landi Úthlíðar í Biskupstungum, skilmálabreyting.“ Í auglýsingunni hafi þó hvergi verið minnst á skilmálabreytinguna um leyfilega mænishæð húsa á hinu deiliskipulagða svæði sem renni frekari stoðum undir að skilmálinn hafi ekki verið samþykktur með lögmætum hætti.

Það veki athygli að kærandi hafi fengið í hendur tvær mismunandi útgáfur af greinargerð með deiliskipulaginu sem báðar eigi að heita samþykktar af sveitarstjórn. Fyrri útgáfan hafi að geyma greinargerðina á einni blaðsíðu, en þar sé hvergi að finna ummerki þess að hún hafi verið samþykkt. Við greinargerðina hafi svo verið hengt blað með staðfestingarstimpli skipulags­fulltrúa. Ómögulegt sé að vita um tengingu þess blaðs eða stimpilsins við sjálfa greinargerðina. Seinni útgáfan hafi verið lögð fram við  meðferð úrskurðarnefndarinnar á málinu sem hafi verið kært til nefndarinnar 4. mars 2020. Þá hafi stimplinum í fyrri útgáfu greinargerðarinnar verið bætt neðst við greinargerðina sjálfa svo allt hafi verið á einu blaði. Leturstærðinni hafi einnig verið breytt til samræmis við letrið í greinargerðinni. Virðist vera að sveitarfélagið hafi afritað stimpil og undirskrift skipulagsfulltrúans á aukablaði fyrri útgáfunnar og límt það við sjálfa greinargerðina. Engar skýringar hafi verið veittar um ofangreint föndur starfsfólks sveitarfélagsins við greinargerð deiliskipulagsins. Telji kærandi þessa framreiðslu sveitar­félagsins á gögnum málsins með miklum ólíkindum, en ljóst megi vera að alvarlegt sé ef átt hafi verið við gögnin til einhvers konar matreiðslu á málsástæðum sveitarfélagsins fyrir stjórnsýslunefnd sem hafi mál þess til skoðunar. Sé þess óskað að úrskurðarnefndin taki þetta til sérstakrar athugunar. Það athugast einnig að byggingarfulltrúi hafi vísað til úrskurðar nefndar­innar í máli nr. 29/2020 um gildi deiliskipulagsins. Það hafi enga þýðingu fyrir þetta mál enda hafi þau álitaefni sem nú séu borin undir nefndina ekki verið til umfjöllunar í því máli sem hafi varðað ákvörðun byggingarfulltrúa til veitingar byggingarleyfis.

Kærandi hafi mikla hagsmuni af málinu. Sumarhúsið sem nú sé verið að reisa á lóðinni nr. 9 standi örstutt frá sumarhúsi hans. Skilmálar eldra deiliskipulags hafi gert ráð fyrir að mænishæð húsa, þar sem hús standi hæst, mætti vera 6,5 m. Sumarhúsið sem standi andspænis lóð kæranda fari hins vegar langt yfir slíkar takmarkanir og rýri gríðarlega lífsgæði þeirra sem noti sumarhús og lóð hans.

Málsrök Bláskógabyggðar: Af hálfu sveitarfélagsins er þess krafist að úrskurðarnefndin hafni kröfum kæranda í málinu. Er bent á að mál þetta hafi áður komið til kasta úrskurðarnefndarinnar, en með úrskurði sínum 4. júlí 2020 í máli nr. 29/2020 hafi nefndin staðfest að umdeilt byggingarleyfi hefði verið í samræmi við skipulag og hafi því kröfu um ógildingu ákvörðunar byggingarfulltrúa verið hafnað. Þá hafi úrskurðarnefndin staðfest með umfjöllun í niðurstöðu sinni að ákvæði um 6,5 m mænishæð þaðan sem jörð standi hæst væri í gildandi deiliskipulagi. Verði ekki annað séð en að úrskurðarnefndin hafi með fyrri úrskurði sínum tekið afstöðu til þess að umrætt deiliskipulag hafi verið lögmætt og að byggingarleyfið hafi verið í samræmi við gildandi deiliskipulag. Verði því ekki séð að þörf sé fyrir nefndina að leysa úr þessum ágreiningi aftur í ljósi þess að úrskurðir nefndarinnar séu fullnaðarúrskurðir á stjórnsýslustigi, sbr. 6. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefndina. Hefði því verið eðlilegra að kærandi hefði krafist endurupptöku ef hann teldi skilyrði endurupptöku skv. 24. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 vera fyrir hendi.

Af hálfu Bláskógabyggðar sé sem fyrr byggt á því að málsmeðferð þeirrar breytingar sem hafi verið gerð á deiliskipulagi árið 2007 hafi verið lögum samkvæmt og skýrt hafi komið fram í gögnum sem hafi fylgt þeirri breytingu að mænishæð húsa á svæðinu mætti vera 6,5 m þar sem jörð standi hæst. Beiðni um breytingu á skilmálum deiliskipulagsins hafi fyrst verið tekin fyrir á 34. fundi skipulagsnefndar sveitarfélagsins 8. febrúar 2007. Þar hafi komið fram að í þágildandi deiliskipulagi hafi verið heimilt að byggja allt að 100 m² frístundahús og 10 m² aukahús, með 6,5 m mænishæð frá jörðu þar sem jörð standi hæst. Samkvæmt þessu sé ljóst að í eldra deiliskipulagi hafi verið gert ráð fyrir að mænishæð húsa væri 6,5 m frá jörðu þar sem það standi hæst. Með umræddri breytingu hafi því ekki staðið til að breyta reglum um mænishæð heldur fyrst og fremst leyfilegum fermetrafjölda húsa á svæðinu. Þá sé einnig ljóst að töluvert misræmi hafi verið milli skipulaga á svæðinu og margar smáar deiliskipulags­breytingar hafi verið gerðar á götum og lóðum innan svæðisins. Með breytingu á heildarsvæðinu sem hafi verið gerð 6. mars 2007 hafi þessu verið breytt og deiliskipulag svæðisins samræmt. Með þeirri breytingu sem samþykkt hafi verið 6. mars 2007 hafi því ákvæði deiliskipulags um mænishæð húsa verið samræmd fyrir heildarsvæði þannig að miðað væri við 6,5 m þar sem jörð standi hæst. Verði því að telja að um hafi verið að ræða þarfa samræmingu sem hafi stuðlað að auknu réttaröryggi í skipulagsmálum á svæðinu.

Tekið hafi verið fram í greinargerð með breytingu á deiliskipulagi, dags. 25. apríl 2007, að hámarks mænishæð yrði 6,5 m. Ljóst sé að greinargerð með deiliskipulagi teljist almennt til skipulagsgagna. Samkvæmt 4. mgr. 23. gr. þágildandi skipulags- og byggingarlaga nr. 73/1997 sé ljóst að greinargerð tilheyri deiliskipulaginu og sé sá þáttur þess þar sem einstök atriði séu skýrð ítarlegar. Eðli máls samkvæmt komi því ekki allt fram í auglýsingu sem sé birt vegna þeirra breytinga sem séu gerðar. Í auglýsingu sem birt sé í B-deild Stjórnartíðinda komi almennt aðeins fram helstu atriði sem felist í breytingunni. Með auglýsingu um breytingu á deili­skipulaginu sem hafi verið birt í B-deild Stjórnartíðinda 16. ágúst 2007, hafi þannig aðeins verið tilteknar þær helstu breytingar sem gerðar hefðu verið á deiliskipulaginu, þ.e. að hámarksstærð frístundahúsa yrði 280 m² og hámarksstærð aukahúss yrði 30 m² og að nýtingarhlutfall mætti ekki vera hærra en 0,03. Hvað varði hæð húsa sé ljóst að ekki hafi deiliskipulaginu verið beinlínis breytt hvað þetta varðaði þar sem heimiluð mænishæð í eldra deiliskipulagi hafi verið 6,5 m. Hins vegar hafi ákvæði deiliskipulags um hæð húsa verið samræmt samhliða breytingu á deiliskipulaginu og telja verði eðlilegt að slíkt hafi verið tiltekið í greinargerð með breytingu á deiliskipulaginu. Þá sé einnig ljóst að málsmeðferð breytingarinnar hafi að öðru leyti verið í samræmi við ákvæði þágildandi skipulags- og byggingarlaga nr. 73/1997.

Sveitarfélagið telji ásakanir um meint skjalafals vera verulega ámælisverðar og ómálefnalegar. Ásökunum kæranda sé alfarið vísað á bug. Ljóst sé að þessar „mismunandi“ útgáfur af greinar­gerðinni séu eitt og sama skjalið. Annað skjalið, sem hafi verið skilað til úrskurðarnefndarinnar í fyrra máli, hafi verið skalað niður svo bæði greinargerð og undirskrift kæmust fyrir á sömu blaðsíðu. Ljóst sé að slíkt hafi verið gert við ljósritun, einungis til þess að einfalda lestur skjalsins og minnka umfang þess. Getur slíkt ekki undir nokkrum kringumstæðum talist skjalafals enda ljóst að um sama skjal sé að ræða og hafi slíkt engin áhrif á gildi skjalsins eða í því sem þar komi fram. Sé rétt að úrskurðarnefndin skoði hvort tilefni og heimilt sé að ávíta kæranda vegna þessara röngu ásakana.

Viðbótarathugasemdir kæranda: Kærandi mótmælir því að úrskurðarnefndin hafi slegið því föstu í fyrra máli að deiliskipulagið, sem sé til umfjöllunar í málinu, hafi verið gilt. Kærandi hafi lagt fram ný gögn um samþykkt hins umrædda deiliskipulags sem ekki hafi legið fyrir í hinu fyrra máli, þar sem sveitarfélagið hefði m.a. lagt fram gögn um samþykkt deiliskipulagsins sem hafi verið til þess fallin að gefa villandi mynd af deiliskipulagsferlinu. Vísist um það til umfjöllunar í kæru um tvær mismunandi útgáfur af greinargerð með deiliskipulaginu sem lagðar hafi verið fram til nefndarinnar. Þá verði ekki talið að svör sveitarfélagsins við athugasemdum kæranda um framreiðslu þessara gagna séu mjög frambærileg. Þær skýringar sem sveitarfélagið gefi á misræmi skjalanna séu frekar máttlausar, þar sem sagt sé að um eitt og sama skjalið sé að ræða, en seinna skjalið hafi verið „skalað niður“ svo bæði undirskrift og greinargerð kæmust fyrir á einni blaðsíðu.

Í greinargerð sveitarfélagsins sé því svo haldið fram að ekki hafi verið nauðsynlegt að taka fram mænishæð í auglýsingu þar sem helsta breytingin hafi snúið að stærð og fermetrafjölda húsa. Þessu sé mótmælt. Í fyrsta lagi telji kærandi að aldrei hafi staðið til hjá sveitarstjórn að breyta skilmála um mænishæð, sé litið til gagna málsins, en hvað sem því líði sé um að ræða gríðarlega breytingu frá fyrra skipulagi sem varði hagsmuni allra íbúa á svæðinu.

Niðurstaða: Samkvæmt 1. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlinda-mála er það hlutverk nefndarinnar að úrskurða í kærumálum vegna stjórnvaldsákvarðana og í ágreiningsmálum vegna annarra úrlausnaratriða á sviði umhverfis- og auðlindamála eftir því sem mælt er fyrir um í lögum á því sviði. Í samræmi við þetta tekur úrskurðarnefndin lögmæti kærðrar ákvörðunar til endur­skoðunar en tekur ekki nýja ákvörðun í málinu eða leggur fyrir stjórnvöld að taka tiltekna ákvörðun. Verður því einvörðungu tekin afstaða til þeirrar kröfu kæranda að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi.

Kærandi byggir málflutning sinn einna helst á því að samþykkt breytingar á deiliskipulagi frístundabyggðar í landi Úthlíðar í Biskupstungum 6. mars 2007 hafi ekki verið lögum samkvæmt. Umþrætt breyting var samþykkt í sveitarstjórn 6. mars 2007 og birt í B-deild Stjórnartíðinda 30. ágúst s.á. Samkvæmt 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 er kærufrestur einn mánuður frá því að kæranda varð kunnugt eða mátti vera kunnugt um ákvörðunina. Sé um að ræða ákvarðanir sem sæta opinberri birtingu telst kærufrestur frá birtingu ákvörðunar. Kærufrestur vegna deiliskipulagsbreytingarinnar er því löngu liðinn og kemur málsmeðferð eða efni hennar þegar af þeirri ástæðu ekki til skoðunar hjá úrskurðarnefndinni.

Í máli þessu er deilt um þá ákvörðun byggingarfulltrúa Bláskógabyggðar að synja beiðni um að fjarlægja eða lækka sumarhúsið á lóð nr. 9 við Rjúpnabraut. Það er hlutverk byggingarfulltrúa hvers sveitarfélags að hafa eftirlit með því að mannvirki og notkun þeirra sé í samræmi við útgefin leyfi og beita eftir atvikum þvingunarúrræðum, sbr. 55. og 56. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki. Er nánar kveðið á um það í 2. mgr. 55. gr. mannvirkjalaga að sé byggingar­framkvæmd hafin án þess að leyfi sé fengið fyrir henni eða hún brjóti í bága við skipulag geti byggingarfulltrúi krafist þess að hið ólöglega mannvirki eða byggingarhluti séu fjarlægð. Er ákvörðun um beitingu þessa þvingunarúrræðis háð mati stjórn­valds hverju sinni en tekið er fram í athugasemdum við 55. gr. laganna í frumvarpi því sem varð að mannvirkjalögum að eðlilegt sé að ákvörðun um beitingu þess sé metin í hverju tilviki, m.a. með tilliti til meðalhófs. Gefur umrætt ákvæði sveitarfélögum kost á að bregðast við sé gengið gegn almannahagsmunum þeim er búa að baki mannvirkjalögum, svo sem skipulags-, öryggis- og heilbrigðishagsmunum. Þótt beiting úrræðanna sé háð mati stjórnvalds þarf ákvörðun þess efnis að vera studd efnislegum rökum, m.a. með hliðsjón af þeim hags­munum sem búa að baki ákvæðum laga um mannvirki.

Ákvörðun byggingarfulltrúa um að hafna kröfu um beitingu þvingunarúrræða var m.a. studd þeim rökum að hin umdeilda bygging væri í samræmi við skilmála gildandi deiliskipulags og málsmeðferð við afgreiðslu byggingarleyfis mannvirkisins hefði verið lögmæt. Í því sambandi var vísað til úrskurðar úrskurðarnefndarinnar í kærumáli nr. 29/2020 þar sem því var slegið föstu að hið kærða byggingarleyfi hefði ekki farið í bága við skilmála gildandi deiliskipulags. Verður að telja að hin kærða ákvörðun byggingarfulltrúa um að hafna beitingu þvingunarúrræða hafi verið studd efnislegum rökum.

Að öllu framangreindu virtu verður kröfu kæranda um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar því hafnað.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um ógildingu ákvörðunar byggingarfulltrúa uppsveita Árnessýslu frá 16. september 2020 um að synja beiðni um að fjarlægja eða lækka sumarhúsið á lóð nr. 9 við Rjúpnabraut.

8/2021 Dunhagi

Með

Árið 2021, miðvikudaginn 27. janúar, tók Nanna Magnadóttir, formaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, með heimild í 3. mgr. 3. gr. laga nr. 130/2011 fyrir:

Mál nr. 8/2021, kæra á ákvörðun borgarráðs Reykjavíkur frá 15. október 2020 um að samþykkja deiliskipulag fyrir reit sem afmarkast af Dunhaga 18-20, Hjarðarhaga 27-33 og Tómasarhaga 32-46. 

Í málinu er nú kveðinn upp til bráðabirgða svofelldur

úrskurður

um kröfu kærenda um frestun réttaráhrifa:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 17. janúar 2021, er barst nefndinni sama dag, kæra eigendur Tómasarhaga 32, þá ákvörðun borgarráðs Reykjavíkur frá 15. október 2020 að samþykkja deiliskipulag fyrir reit sem afmarkast af Dunhaga 18-20, Hjarðarhaga 27-33 og Tómasarhaga 32-46. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi og að framkvæmdir á grundvelli hennar verði stöðvaðar á meðan málið er til meðferðar hjá úrskurðarnefndinni. Til vara er þess krafist að úrskurðarnefndin fresti gildistöku hins umþrætta deiliskipulags á meðan mál þetta er til meðferðar hjá úrskurðarnefndinni. Verður nú tekin afstaða til kröfu kærenda um stöðvun framkvæmda.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Reykjavíkurborg 25. janúar 2021.

Málsatvik og rök: Á fundi borgarráðs Reykjavíkur 15. október 2020 var staðfest samþykkt umhverfis- og skipulagsráðs frá 7. s.m. um nýtt deiliskipulag fyrir reit sem afmarkast af Dunhaga 18-20, Hjarðarhaga 27-33 og Tómasarhaga 32-46. Auglýsing um deiliskipulagið birtist í B-deild Stjórnartíðinda 17. desember s.á. Hin kærða skipulagsákvörðun felur í sér heimild til niðurrifs og uppbyggingar á Dunhaga 18-20, auk bílskúrsréttinda á þremur lóðum.

Kærendur taka fram að þeir hafi orðið þess varir að framkvæmdir væru hafnar í húsinu á grundvelli byggingarleyfis sem samþykkt hefði verið 12. janúar 2021. Telji þeir deiliskipulagið ógilt og að þær röksemdir og sjónarmið sem færð séu fram geti ekki leitt til annars en að kröfugerð kærenda verði tekin til greina. Af þeim sökum hafi kærendur brýna hagsmuni af því að framkvæmdir verði þegar stöðvaðar eða gildistöku deiliskipulagsins frestað á meðan mál þetta sé til meðferðar fyrir nefndinni, enda feli deiliskipulagið í sér heimild til gífurlegrar uppbyggingar á lóðinni við Dunhaga 18-20.

Af hálfu borgaryfirvalda kemur fram að engin byggingar- eða framkvæmdaleyfi hafi verið gefin út. Séu einhverjar byggingarleyfisskyldar framkvæmdir hafnar geti byggingarfulltrúi eftir atvikum stöðvað þær. Gildistaka deiliskipulags, eða deiliskipulagsbreytingar, feli ekki í sér heimildir til að hefja framkvæmdir heldur þurfi til að koma sérstök stjórnvaldsákvörðun, sem kæranleg sé til úrskurðarnefndarinnar og útgáfa byggingar- eða framkvæmdaleyfis í skjóli slíkrar ákvörðunar, sbr. 11. gr. og 13. gr. mannvirkjalaga nr. 160/2010 og 13., 14. og 15. gr. skipulagslaga nr. 123/2010.  Ljóst sé því að hagsmunir kærenda knýji ekki á um slíka frestun.  Reykjavíkurborg fari því fram á að kröfum kærenda sé hafnað.

Af hálfu framkvæmdaraðila er tekið fram að allar þær framkvæmdir sem ráðist hafi verið í að Dunhaga 18-20 falli undir minniháttar framkvæmdir sem undanþegnar séu byggingarleyfi, sbr. gr. 2.3.5. í byggingarreglugerð nr. 112/2012. Lúti þær að öryggi hússins og næsta nágrennis, sem og viðhaldi innanhúss að Dunhaga 18-20. Í ljósi þess sé farið fram á að ósk kærenda um stöðvun framkvæmda verði hafnað.

Niðurstaða: Í 1. mgr. 5. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála er tekið fram að kæra til úrskurðarnefndarinnar fresti ekki réttaráhrifum kærðrar ákvörðunar en jafnframt er kæranda þar heimilað að krefjast stöðvunar framkvæmda til bráðabirgða séu þær hafnar eða yfirvofandi. Þá getur úrskurðarnefndin að sama skapi frestað réttaráhrifum ákvörðunar sem felur ekki í sér heimild til framkvæmda, komi fram krafa um það af hálfu kæranda, sbr. 3. mgr. nefndrar 5. gr. Með sama hætti er kveðið á um það í 29. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 að kæra til æðra stjórnvalds fresti ekki réttaráhrifum ákvörðunar en þó sé heimilt að fresta réttaráhrifum hinnar kærðu ákvörðunar til bráðabirgða meðan málið er til meðferðar hjá kærustjórnvaldi þar sem ástæður mæli með því. Tilvitnuð lagaákvæði bera með sér að meginreglan er sú að kæra til æðra stjórnvalds frestar ekki réttaráhrifum kærðrar ákvörðunar og eru heimildarákvæði fyrir stöðvun framkvæmda eða frestun réttaráhrifa kærðar ákvörðunar undantekning frá nefndri meginreglu sem skýra ber þröngt. Verða því að vera ríkar ástæður eða veigamikil rök fyrir ákvörðun um frestun réttaráhrifa og stöðvun framkvæmda

Mál þetta snýst um gildi deiliskipulagsákvörðunar. Gildistaka deiliskipulags felur ekki í sér heimildir til að hefja framkvæmdir heldur þarf til að koma sérstök stjórnvaldsákvörðun sem kæranleg er til úrskurðarnefndarinnar, s.s. ákvörðun um veitingu byggingar- eða framkvæmdaleyfis, eftir atvikum með stoð í skipulagi, sbr. 11. gr. og 13. gr. mannvirkjalaga nr. 160/2010 og 13., 14. og 15. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Í kærumáli vegna slíkra stjórnvaldsákvarðana er eftir atvikum unnt að gera kröfu um stöðvun framkvæmda til bráðabirgða skv. 5. gr. laga nr. 130/2011. Þar af leiðandi er að jafnaði ekki tilefni til að beita heimild til stöðvunar framkvæmda eða frestunar réttaráhrifa í kærumálum er varða gildi deiliskipulagsákvarðana. Að teknu tilliti til þess sem rakið hefur verið verður ekki séð að knýjandi nauðsyn sé á að fallast á kröfu um stöðvun framkvæmda, enda fara þær ekki fram á grundvelli hins kærða skipulags, og verður henni hafnað.

Rétt er þó að benda á að fyrir liggur að byggingaráform hafa verið samþykkt á grundvelli hins kærða deiliskipulags. Kæra málsins tekur þó ekki til nefndra byggingaráforma en kjósi kærendur að koma að kæru vegna þeirra geta þeir gert kröfu að nýju um stöðvun framkvæmda. Kærufrestur vegna byggingaráforma, líkt og annarra ákvarðana, er einn mánuður frá því að kærendum varð kunnugt eða mátti verða kunnugt um þau, sbr. 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011. Í ljósi framkominna skýringa borgarinnar og leyfishafa skal einnig á það bent að telji kærendur um byggingarleyfisskyldar framkvæmdir að ræða geta þeir beint kröfu um beitingu þvingunarúrræða til byggingarfulltrúa. Ákvörðun hans þar um er jafnframt kæranleg til úrskurðarnefndarinnar, eftir atvikum hvort sem er af kærendum eða framkvæmdaraðila.

Úrskurðarorð:

Kröfu kærenda um stöðvun framkvæmda er hafnað.

120/2020 Neðan Sogsvegar

Með

Árið 2021, föstudaginn 22. janúar, tók Nanna Magnadóttir, formaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, með heimild í 3. mgr. 3. gr. laga nr. 130/2011, fyrir:

Mál nr. 120/2020, kæra á ákvörðun sveitarstjórnar Grímsnes- og Grafningshrepps frá 21. október 2020 um að leggja til að óveruleg breyting verði unnin á deiliskipulagi frístundabyggðar í landi Norðurkots vegna lóðarinnar Neðan-Sogsvegar 4.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 18. nóvember 2020, er barst nefndinni sama dag, kærir lóðarhafi Neðan-Sogsvegar 4, þá ákvörðun sveitarstjórnar Grímsnes- og Grafningshrepps frá 21. október 2020 að leggja til að óveruleg breyting verði unnin á deiliskipulagi frístundabyggðar í landi Norðurkots vegna lóðarinnar Neðan-Sogsvegar 4. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Grímsnes- og Grafningshreppi 8. janúar 2021.

Málsatvik og rök: Á fundi skipulagsnefndar Grímsnes- og Grafningshrepps 14. október 2020 var tekin fyrir athugasemd lóðarhafa Neðan-Sogsvegar 4A varðandi breytingu á deiliskipulagi frístundabyggðar í landi Norðurkots. Gerð var athugasemd við að byggingarreitur innan lóðar nr. 4 nái yfir svæði sem standi töluvert hærra en bústaður á lóð nr. 4A. Bygging þar geti verið veruleg ógnun við friðhelgi þeirra auk þess að vera sjónmengun. Var óskað eftir því að viðkomandi deiliskipulagsbreyting yrði felld úr gildi og nýtt deiliskipulag unnið sem tæki tillit til athugasemda varðandi byggingarreit. Lagði skipulagsnefnd til að óveruleg breyting yrði unnin á deiliskipulagi og byggingarreitur lóðar nr. 4 minnkaður. Á fundi sveitarstjórnar 21. október 2020 var samþykkt að gera óverulega breytingu á deiliskipulaginu. Var skipulagsfulltrúa falið að ljúka málinu á grundvelli 2. mgr. 43. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Skyldi niðurstaða sveitarstjórnar og skipulagsbreytinga grenndarkynnt lóðarhafa lóðar nr. 4 og honum gefinn kostur á andmælum.

Kærandi telur að óviðkomandi aðilar séu að ganga freklega á eignarrétt hans að ástæðulausu. Erfiðara verði að skipta upp lóðinni í tvær aðskildar lóðir. Verði settar hömlur á byggingarreitinn rýri það verðgildi eignarinnar umtalsvert. Skipulagsnefnd hafi farið fram úr sínum valdheimildum með því að samþykkja athugasemdir lóðarhafa lóðar nr. 4A án röksemda. Engin ákvörðun hafi verið tekin um að byggja á umdeildu svæði. Það svæði sem standi hærra en húsið á lóð nr. 4A sé hóll og því óheppilegt sem byggingasvæði. Lóðarhafar þeirrar lóðar hafi ekki rétt á að krefjast skerðingar á byggingarreitnum.

Sveitarfélagið bendir á að deiliskipulagsbreyting vegna breyttrar legu byggingarreits hafi ekki verið kláruð þar sem ákveðið hafi verið að bíða með grenndarkynningu þar til niðurstaða úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála lægi fyrir. Hin kærða ákvörðun hafi því ekki tekið gildi og enn eigi eftir að grenndarkynna fyrirhugaðar breytingar skv. 2. mgr. 43. gr. skipulagslaga. Því verði ekki séð að um kæranlega ákvörðun sé að ræða, sbr. 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála.

Niðurstaða: Samkvæmt 1. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála hefur úrskurðarnefndin það hlutverk að úrskurða í kærumálum vegna stjórnvaldsákvarðana og ágreiningsmálum vegna annarra úrlausnaratriða á sviði umhverfis- og auðlindamála eftir því sem mælt er fyrir um í lögum á því sviði. Samkvæmt 2. mgr. 26. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 verða þó ákvarðanir sem ekki binda enda á mál ekki kærðar til æðra stjórnvalds. Hin kærða ákvörðun sveitarstjórnar frá 21. október 2020, um að leggja til að óveruleg breyting verði unnin á deiliskipulagi frístundabyggðar í landi Norðurkots vegna lóðarinnar Neðan-Sogsvegar 4, er ekki lokaákvörðun í skilningi 2. mgr. 26. gr. stjórnsýslulaga heldur liður í málsmeðferð deiliskipulagsbreytingar. Ákvörðun um breytingu á deiliskipulagi tekur ekki gildi fyrr en að undangenginni samþykkt sveitarstjórnar og að lokinni birtingu auglýsingu um gildistöku hennar í B-deild Stjórnartíðinda. Verður henni þá fyrst skotið til úrskurðarnefndarinnar og sætir þá deiliskipulagsbreytingin og öll málsmeðferð hennar lögmætisathugun nefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

98/2020 Lindarbær

Með

Árið 2020, þriðjudaginn 22. desember, fundaði úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála í gegnum fjarfundabúnað. Þátt tóku Ómar Stefánsson varaformaður, Ásgeir Magnússon dómstjóri og Þorsteinn Þorsteinsson byggingar­verkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 98/2020, kæra á ákvörðun skipulags- og umhverfisnefndar Ölfuss frá 17. september 2020 um að synja beiðni um skiptingu jarðarinnar Lindarbæjar.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 14. október 2020, er barst nefndinni sama dag, kærir eigandi jarðarinnar Lindarbæjar, Ölfusi, þá ákvörðun skipulags- og umhverfisnefndar Ölfuss frá 17. september 2020 að synja beiðni um skiptingu nefndrar jarðar. Skilja verður málskot kæranda svo að krafist sé ógildingar ákvörðunarinnar. Þess er jafnframt krafist að viðurkennt verði að ekki hafi þurft að gera deiliskipulag vegna skiptingar jarðarinnar.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Sveitarfélaginu Ölfusi 16. nóvember 2020.

Málavextir: Hinn 11. maí 2020 sendi kærandi tölvupóst til skipulags- og byggingarfulltrúa Ölfuss þar sem kom fram að hann hygðist selja íbúðarhúsið á jörð sinni Lindarbæ og því þyrfti að skipta upp jörðinni. Óskaði hann eftir leiðbeiningum um framhaldið og munu kærandi og skipulags- og byggingarfulltrúi hafa fundað um málið 13. s.m. Á fundi skipulags- og umhverfis­nefndar 20. s.m. var erindi kæranda tekið fyrir og bókað að umrætt svæði væri „skilgreint sem landbúnaðarland“ og muni lögbýlisréttur fylgja öðrum skikanum eftir skiptingu. Lagði nefndin til að erindinu yrði vísað til tæknisviðs til frekari úrvinnslu. Mun kærandi í kjölfarið hafa verið upplýstur um að gera þyrfti deiliskipulag til að fá landinu skipt. Í tölvupósti skipulagsfulltrúa til kæranda 19. júní s.á. kom fram að það væri regla hjá sveitarfélaginu að áskilja gerð deiliskipulags ef skipta ætti lóðum sem væru á íbúðarsvæðum samkvæmt aðalskipulagi. Hinn 23. júlí s.á. var á fundi skipulags- og umhverfisnefndar tekin fyrir deiliskipulagstillaga kæranda sem gerði ráð fyrir að jörðinni yrði skipt í tvær lóðir. Var lagt til að tillagan yrði auglýst í samræmi við 1. mgr. 41. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Á fundinum var jafnframt tekin fyrir beiðni kæranda um að fá að skipta jörðinni í tvennt og stofna nýjar lóðir. Var bókað að samþykkt yrði að stofna lóðirnar þegar deiliskipulagið hefði tekið gildi.

Með ódagsettu bréfi til sviðsstjóra umhverfis- og framkvæmdasviðs og skipulagsfulltrúa gerði kærandi ýmsar athugasemdir við meðferð málsins hjá sveitarfélaginu. Var í bréfinu jafnframt lögð fram málamiðlunartillaga um að málsmeðferð deiliskipulagstillögunnar héldi áfram en að árituð lóðablöð yrðu send til Þjóðskrár Íslands ásamt eyðublaði um skráningu nýrra landeigna í fasteignaskrá. Á fundi skipulags- og umhverfisnefndar 17. september 2020 var erindi kæranda tekið fyrir. Bókað var að kærandi vildi fá að „stofna lóðir áður en deiliskipulagið tekur gildi.“ Synjaði nefndin þeirri beiðni á þeim grundvelli að ekki yrði samþykkt skipting á ódeiliskipulögðu landi sem ætlað væri til uppbyggingar fyrr en deiliskipulagið hefði tekið gildi. Staðfesti bæjarstjórn afgreiðslu nefndarinnar á fundi sínum 24. s.m.

Málsrök kæranda: Kærandi telur að ekki hefði þurft að gera deiliskipulag til að stofna nýja lóð heldur hefði nægt að skila lóðablöðum ásamt eyðublaði um skráningu nýrra landeigna til fasteignaskrár Þjóðskrár Íslands. Kærandi hafi mótmælt því að gera deiliskipulag en honum hafi verið stillt upp við vegg og hann síðan látið undan þrýstingi. Sveitarfélagið hafi vísað til þess að krafa um deiliskipulag væri regla hjá þeim en aldrei hafi verið vísað til þess hvar sú regla komi fram þrátt fyrir ítrekaðar fyrirspurnir. Deiliskipulagsferlið hafi tekið langan tíma þrátt fyrir loforð um að málið myndi fara „hratt og vel“ í gegn. Brotið hafi verið gegn meðalhófsreglunni með þvingun um gerð deiliskipulags samkvæmt ósýnilegri reglu. Kærandi hafi lagt fram málamiðlunartillögu en enginn viðbrögð fengið. Skipulagsfulltrúi hafi upplýst kæranda um að nefnd regla sé hvergi skrifuð. Það geti ekki staðist að munnleg regla sé nægileg til að velja þyngstu hugsanlegu leiðina. Á fundi skipulags- og umhverfisnefndar 17. september 2020 hafi komið fram í fyrsta sinn að nefndin geri kröfu um deiliskipulagsgerð. Því sé kæran miðuð við þá ákvörðun. Sérfræðistofnanir, þ. á m. landbúnaðarráðuneytið og Skipulags­stofnun, séu sammála um að óeðlilegt sé að áskilja deiliskipulag í þessu tilfelli.

Málsrök Sveitarfélagsins Ölfuss: Af hálfu sveitarfélagsins er bent á að óljóst sé að hvaða stjórnvaldsákvörðun kæran beinist. Óumdeilt sé að í málinu hafi kærandi látið vinna deiliskipulagstillögu sem hlotið hafi samþykki á vettvangi sveitarfélagsins og tekið gildi við birtingu í B-deild Stjórnartíðinda 12. nóvember 2020. Einnig liggi fyrir að Þjóðskrá Íslands hafi staðfest stofnun nýrrar fasteignar. Kærandi virðist telja að hann hafi að óþörfu verið neyddur til að deiliskipuleggja land í tilefni þess að hann vildi skipta landi sínu í tvær lóðir. Þessu sé alfarið mótmælt. Skipulags- og umhverfisnefnd hafi tekið erindi kæranda fyrir á fundi sínum 23. júlí 2020 þar sem uppdráttur deiliskipulagstillögu kæranda hafi legið fyrir, en hann sé dagsettur 16. júní s.á. Í 48. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 segi að óheimilt sé að skipta jörðum, löndum eða lóðum eða breyta landamerkjum og lóðamörkum nema samþykki sveitar­stjórnar komi til. Byggt sé á því að skipulags- og umhverfisnefnd hafi verið fullheimilt að gera kröfu um deiliskipulag svo að forsendur lægju fyrir áður en uppskipting fasteignar kæranda væri heimiluð. Slíkt felist beinlínis í skipulagsvaldi sveitarfélaga. Kærandi hafi nýtt sér heimild 38. gr. skipulagslaga til að gera tillögu að deiliskipulagi. Mestu máli skipti að skipulagsferli málsins sé lokið og stofnun lóða komin á leiðarenda. Hvort tveggja sé í þágu kæranda.

Viðbótarathugasemdir kæranda: Kærandi bendir á að hann sé í raun að kæra ákvörðun sem aldrei hafi verið tekin. Skipulagsnefnd hafi tekið erindi hans fyrir þrisvar sinnum og á fyrstu tveimur fundunum komi hvergi fram krafa um deiliskipulagsgerð. Það hafi ekki verið fyrr en á fundi nefndarinnar 17. september 2020 sem fram hafi komið synjun á því að stofna lóðir án deiliskipulags. Þar komi afstaða nefndarinnar um deiliskipulagsgerð fyrst fram og því eigi að miða kærufrest við það. Þá sé ekki hægt að ætlast til þess að almenningur viti af kærufresti. Þó nefndinni hafi hugsanlega verið fullheimilt að gera deiliskipulag að forsendu fyrir afgreiðslu umsóknar hans þá hafi hún ekki gert það formlega.

———-

Eftir að kæra barst í máli þessu tók gildi deiliskipulag Lindarbæjar með auglýsingu í B-deild Stjórnartíðinda 12. nóvember 2020. Með skipulaginu var jörð kæranda skipt í tvær lóðir og byggingarreitur fyrir íbúðarhús markaður á hvorri lóð fyrir sig.

Niðurstaða: Samkvæmt 1. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlinda­mála er hlutverk úrskurðarnefndarinnar að úrskurða í kærumálum vegna stjórnvalds­ákvarðana og annarra úrlausnaratriða á sviði umhverfis- og auðlindamála eftir því sem mælt er fyrir um í lögum á því sviði. Þó er einungis unnt að skjóta ákvörðunum sem binda enda á mál til æðra stjórnvalds skv. 2. mgr. 26. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.

Það er ekki á valdsviði úrskurðarnefndarinnar að taka nýja ákvörðun í málum eða að leggja fyrir stjórnvald að taka slíka ákvörðun með tilteknu efni. Verður því ekki tekin afstaða til kröfu kæranda um að viðurkennt verði að ekki hafi þurft að ráðast í deiliskipulagsgerð vegna umsóknar hans um stofnun tveggja lóða.

Í máli þessu er kærð sú ákvörðun skipulags- og umhverfisnefndar frá 17. september 2020 að synja beiðni kæranda um skiptingu jarðarinnar Lindabæjar áður en deiliskipulagstillaga kæranda tæki gildi. Í fundargerð nefndarinnar er beiðni kæranda synjað en jafnframt tekið fram að samþykkt verði að stofna mætti lóð þegar deiliskipulagið hefði tekið gildi. Sú ákvörðun nefndarinnar sneri að meðferð máls um stofnun nýrrar lóðar en fól ekki í sér lyktir þess. Telst hin kærða ákvörðun því ekki lokaákvörðun í skilningi 2. mgr. 26. gr. stjórnsýslulaga.

Með vísan til þess sem að framan er rakið verður kærumáli þessu vísað frá úrskurðarnefndinni.

Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

84/2020 Sæbraut

Með

Árið 2020, miðvikudaginn 30. desember, fundaði úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála í gegnum fjarfundabúnað. Þátt tóku Ómar Stefánsson varaformaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 84/2020, kæra vegna heimilaðrar viðbyggingar að Sæbraut 6 á Seltjarnarnesi.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 17. september 2020, er barst nefndinni sama dag, kæra eigendur Sæbraut 8, Seltjarnarnesi, „málsmeðferð vegna viðbyggingar við Sæbraut 6 á Seltjarnarnesi.“ Verður að skilja málskot kærenda svo að kærð sé ákvörðun bæjarstjórnar Seltjarnarness frá 21. ágúst 2019 um breytingu á deiliskipulagi Melhúsatúns vegna lóðarinnar Sæbrautar 6 og ákvörðun byggingarfulltrúa Seltjarnarnesbæjar frá 5. júní 2020 um að samþykkja byggingaráform um viðbyggingu við húsið að Sæbraut 6 og að krafist sé ógildingar nefndra ákvarðana.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Seltjarnarnesbæ 27. október 2020.

Málavextir: Á fundi skipulags- og umferðarnefndar Seltjarnarness 3. júlí 2019 var tekin fyrir umsókn um stækkun bílskúrs við húsið að Sæbraut 6 og var kynning eigenda fyrir nágrönnum lögð fram á fundinum. Var málið afgreitt með svofelldum hætti: „Grenndarkynning fór fram og bárust engar athugasemdir. Nefndin samþykkir að vísa málinu til byggingarfulltrúa sem auglýsir deiliskipulagsbreytinguna sbr. 2. mgr. 43. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Vísað til afgreiðslu bæjarráðs og bæjarstjórnar.” Var ákvörðunin staðfest í bæjarráði 11. júlí 2019 og í bæjarstjórn 21. ágúst s.á.

Samkvæmt gögnum máls fékk tillagan hins vegar málsmeðferð skv. 1. mgr. 43. gr. skipulags­laga. Auglýsing til kynningar á tillögu um breytingu á deiliskipulagi svæðisins vegna Sæbrautar 6 var birt á vef Seltjarnarnesbæjar og í Lögbirtingablaðinu 2. ágúst 2019 og í Fréttablaðinu 3. s.m. Var tekið fram að hún væri aðgengileg á bæjarskrifstofu sem og á vef sveitarfélagsins og fæli í sér stækkun byggingarreits á lóðinni Sæbraut 6 og hækkun nýtingarhlutfalls. Frestur til að gera athugasemdir var frá 3. ágúst til 3. september 2019 en engar athugasemdir bárust. Tók deiliskipulagsbreytingin gildi með auglýsingu í B-deild Stjórnartíðinda 14. janúar 2020.

Hinn 5. júní 2020 samþykkti byggingarfulltrúi byggingarleyfi fyrir viðbyggingu hússins að Sæbraut 6 í samræmi við umsókn eigenda. Var heimilað að byggja við núverandi bílskúr suðvestan megin við húsið og útisturtu/gufu á baklóð. Nýtingarhlutfall lóðarinnar færi úr 0,25 í 0,29 og stærð húss úr 214 m² í 244 m².

Málsrök kærenda: Af hálfu kærenda er á það bent að grenndarkynning vegna umdeildrar deiliskipulagsbreytingar hafi ekki farið fram skv. skipulagslögum nr. 123/2010 heldur hafi eigandi Sæbrautar 6 sjálfur séð um að ganga í hús og safna undirskriftum. Gögnin sem hann hafi lagt fram hafi verið ófullnægjandi og ekki kynnt fyrir öllum eigendum Sæbrautar 8. Enginn af eigendum þess húss hafi ritað samþykki sitt á þennan uppdrátt en skipulags- og umferðar­nefnd hafi ekki kannað hverju það sætti við samþykkt málsins. Við nánari skoðun sé ekki um að ræða stækkun á bílageymslu eins og kynnt hafi verið, heldur stækkun á íbúðarrými. Kærendur séu ósammála því að þetta sé óveruleg breyting sem snerti eingöngu hagsmuni bæjarins og eiganda Sæbrautar 6. Í bréfi til bæjarstjóra Seltjarnarness, dags. 21. júlí 2020, hafi verið óskað eftir því að inngangur í viðbygginguna yrði færður þar sem hann myndi valda ónæði gagnvart fasteign kærenda, en því erindi hafi ekki verið svarað.

Málsrök Seltjarnarnesbæjar: Bæjaryfirvöld vísa til þess að kærunni beri að vísa frá sökum þess að kærufrestir séu liðnir. Samkvæmt 52. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 séu stjórnvalds­ákvarðanir sem teknar séu á grundvelli laganna kæranlegar til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála. Um kærufrest fari samkvæmt lögum nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála. Samkvæmt 2. mgr. 4. gr. þeirra laga sé kærufrestur einn mánuður frá því að kæranda varð kunnugt eða mátti vera kunnugt um ákvörðunina eða ætlað brot á þátttökurétti almennings. Sé um að ræða ákvarðanir sem sæti opinberri birtingu teljist kærufrestur frá birtingu ákvörðunar. Kæran snúi að því að tillaga um breytingu á deiliskipulagi hafi ekki verið réttilega kynnt kærendum. Í síðasta lagi við birtingu deiliskipulagsbreytingarinnar í B-deild Stjórnartíðinda hinn 14. janúar 2020 hafi kærendum verið kunnugt eða mátt vera kunnugt um kæruefnið. Kæran sé dagsett 14. september s.á. Á þeim tímapunkti hafi eins mánaðar kæru­frestur verið löngu liðinn.

Verði talið að kæran lúti að einhverju leyti að afgreiðslu byggingarfulltrúa vegna samþykktra byggingaráforma hafi kærufrestir allt að einu verið liðnir þegar kæra í máli þessu hafi komið fram. Byggingarfulltrúi hafi samþykkt aðaluppdrætti að breytingunum 5. júní 2020 en kæran sé sem fyrr segi dagsett 14. september s.á. Eins mánaðar kærufrestur vegna stjórnvaldsákvarðana á grundvelli mannvirkjalaga hafi því einnig verið löngu liðinn þegar kæran hafi komið fram.

Engir þeir annmarkar hafi verið á málsmeðferð sveitarfélagsins sem kærendur haldi fram. Um breytingu á deiliskipulagi sé fjallað í 43. gr. skipulagslaga þar sem komi fram að verulegar breytingar séu auglýstar skv. 1. mgr. ákvæðisins en óverulegar breytingar megi grenndarkynna skv. 2. mgr. þess. Ekki sé um það deilt að breytingingarnar hafi ekki verið verulegar. Sé í því samhengi bent á að samkvæmt deiliskipulagsbreytingunni nemi stækkun til vesturs (breikkun) 80 cm út fyrir núverandi byggingarreit. Stækkun til suðurs, í átt að gangstétt, nemi frá 0-200 cm út fyrir samþykktan byggingarreit. Mörg dæmi væru í næsta nágrenni um að byggingarhlutar húsa næðu út fyrir byggingarreit og væru dæmi um að byggingarhlutar næðu allt að lóðarmörkum. Sú tillaga sem lögð hafi verið fram um breytingu á deiliskipulagi vegna Sæbrautar 6 hafi þar að auki verið kynnt af hálfu húseigenda. Engar athugasemdir hafi borist frá kærendum við auglýsingu tillögunnar. Það hafi ekki verið fyrr en löngu síðar, þegar fram­kvæmdir hafi verið hafnar, sem slíkar athugasemdir hafi borist.

Í kynningu hafi komið fram að óskað hafi verið eftir „að byggja við núverandi bílskúr suð-vestanmegin við hús og útisturtu/gufu á baklóð.“ Engin þörf hafi verið á því að taka sérstaklega fram hver nýting eldri byggingar yrði í kjölfar breytingarinnar. Sé nýtingin enda innan gildandi skipulags og engin þörf sé á að grenndarkynna slíka nýtingu. Samkvæmt gildandi Aðalskipulagi Seltjarnarnesbæjar 2015-2033 sé gert ráð fyrir að í íbúðarhverfum geti verið atvinnustarfsemi svo fremi að hún valdi ekki verulegum óþægindum, nánar tiltekið að starfsemin fari fram innan hefðbundins dagvinnutíma, starfsemi hvers rekstraraðila valdi ekki ónæði og að notkun gangi ekki verulega á afnot íbúa í nálægum húsum af sameiginlegum bílastæðum. Í gildandi deiliskipulagi sé vísað til gildandi aðalskipulags varðandi landnotkun. Það megi því ljóst vera að engin þörf hafi verið á breyttri landnotkun vegna þeirrar nýtingar sem tilgreind sé á aðaluppdrætti.

Óljóst sé hvort því sé haldið fram í kæru að grenndarkynna hafi átt staðsetningu aukainngangs. Staðsetning hans á baklóð sé hefðbundin, krefjist ekki mikillar uppbyggingar fyrir aðgengi og ekki verði séð að rask geti orðið af honum. Hafi inngangurinn óveruleg grenndaráhrif og ekki meiri en almennt megi búast við í þéttbýli.

Niðurstaða: Samkvæmt 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála er kærufrestur til nefndarinnar einn mánuður frá því að kæranda varð kunnugt eða mátti vera kunnugt um þá ákvörðun sem kæra lýtur að. Sé um að ræða ákvörðun sem sætir opinberri birtingu telst kærufrestur frá birtingu ákvörðunar skv. 1. mgr. 8. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Í 28. gr. laganna er fjallað um áhrif þess að kæra berst að liðnum kærufresti. Ber þá samkvæmt 1. mgr. ákvæðisins að vísa kæru frá nema afsakanlegt verði talið að kæran hafi ekki borist fyrr eða veigamiklar ástæður mæli með því að kæran verði tekin til efnismeðferðar. Í athugasemdum með nefndri grein í frumvarpi því sem varð að stjórnsýslulögum er tekið fram að við mat á því hvort skilyrði séu til að víkja frá kærufresti þurfi að líta til þess hvort aðilar að málinu séu fleiri en einn og með andstæða hagsmuni. Í þeim tilfellum sé rétt að taka mál einungis til kærumeðferðar að liðnum kærufresti í algjörum undantekningartilvikum.

Auglýsing um gildistöku umdeildrar deiliskipulagsbreytingar var birt í B-deild Stjórnartíðinda 14. janúar 2020 að undangenginni almennri auglýsingu skipulagstillögunnar skv. 1. mgr. 43. gr. skipulagslaga sem felur í sér meginreglu um málsmeðferð breytinga á deiliskipulagi. Samkvæmt 2. mgr. 27. gr. stjórnsýslulaga tók kærufrestur því að líða degi síðar eða hinn 15. s.m. Mátti kærendum vera kunnugt um hina kærðu deiliskipulagsákvörðun frá opinberri birtingu hennar. Kæra í máli þessu barst úrskurðarnefndinni 17. september 2020 eða rúmum sjö mánuðum eftir að kærufresti lauk. Verður ekki talið að nefndur dráttur geti talist afsakanlegur eða önnur atvik séu fyrir hendi í skilningi 28. gr. stjórnsýslulaga svo að málið verði tekið til efnismeðferðar að liðnum kærufresti. Verður þeim hluta málsins því vísað frá úrskurðar­nefndinni.

Fyrir liggur að kærendum var kunnugt um hið kærða byggingarleyfi seinni hluta júlímánaðar 2020, sbr. fyrirliggjandi tölvubréf frá þeim til yfirvalda Seltjarnarnesbæjar frá 22. júlí s.á. Þar var og tekið fram að tveir kærenda hafi átt fund með sviðstjóra skipulags- og umhverfissviðs bæjarins um málið hinn 25. júní 2020. Voru framkvæmdir að Sæbraut 6 þá þegar hafnar. Var eins mánaðar kærufrestur til úrskurðarnefndarinnar því liðinn þegar kæra í málinu barst. Verður með hliðsjón af framangreindum ákvæðum stjórnsýslulaga einnig að vísa þessum hluta málsins frá úrskurðarnefndinni.

Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

83/2020 Langeyri

Með

Árið 2020, miðvikudaginn 30. desember, fundaði úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála í gegnum fjarfundabúnað. Þátt tóku Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingar­verkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 83/2020, kæra á ákvörðun sveitarstjórnar Súðavíkurhrepps frá 17. apríl 2020 um að samþykkja deiliskipulag hafnar- og iðnaðarsvæðis inn af Langeyri í Álftafirði.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 14. september 2020, er barst nefndinni 17. s.m., kærir Hraðfrystihúsið – Gunnvör hf., eigandi hluta af landi Langeyrar, þá ákvörðun sveitarstjórnar Súðavíkurhrepps frá 17. apríl 2020 að samþykkja deiliskipulag hafnar- og iðnaðarsvæðis inn af Langeyri í Álftafirði. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Súðavíkurhreppi 15. október 2020.

Málavextir: Í nóvember 2014 skrifuðu forsvarsmenn Íslenska kalkþörungafélagsins ehf. undir viljayfirlýsingu um áhuga á að fjárfesta í námu- og afurðavinnslu á kalkþörungum úr Ísafjarðardjúpi, nánar tiltekið í Súðavík. Tillaga að matsáætlun vegna fyrirhugaðs kalk­þörunganáms var send til Skipulagsstofnunar í ágúst 2015 skv. 8. gr. laga nr. 106/2000 um mat á umhverfisáhrifum, sbr. lið 2.01 í 1. viðauka laganna. Kom fram að félagið áformaði að hefja vinnslu á kalkþörungum úr Ísafjarðardjúpi og að framkvæmdin fæli í sér efnisnám af hafsbotni sem næmi allt að 120.000 m3 á ári. Efnið yrði unnið frekar í verksmiðju sem líklega yrði staðsett í Súðavík en áform og útfærsla verksmiðju lægju ekki fyrir. Féllst stofnunin 16. október 2015 á tillögu framkvæmdaraðila með athugasemdum, m.a. að í frummatsskýrslu yrði gerð grein fyrir tengdum framkvæmdum, þ.e. löndun og vinnslu í landi, og lagt mat á umhverfisáhrif þeirra framkvæmda að því leyti sem þau væru talin geta haft samlegðaráhrif með efnistökunni.

Í ágúst 2017 lagði framkvæmdaraðili fram frummatsskýrslu um efnisnám úr kalkþörungaseti í Ísafjarðardjúpi. Um staðsetningu verksmiðju kom fram að vegna aðgengis að starfsliði væri heppilegast að hún væri ekki fjarri þéttbýli, auk þess sem hafnaraðstæður þyrftu að vera góðar. Könnuð hafi verið staðsetning verksmiðju á eða við þéttbýlisstaðina Bolungarvík og Ísafjörð, en ekki náðst samkomulag við heimamenn. Því blasi ekki aðrir valkostir við en Súðavík. Hinn 10. janúar 2020 lagði félagið fram matsskýrslu og óskaði eftir áliti Skipulagsstofnunar um mat á umhverfisáhrifum framkvæmdarinnar. Í skýrslunni kom fram að vinnsla á setinu færi fram í verksmiðju sem líklega yrði reist í Súðavík, á svokölluðu Langeyrarsvæði. Álit Skipulags­stofnunar um mat á umhverfisáhrifum framkvæmdarinnar lá fyrir 6. apríl 2020, að fengnum umsögnum sveitarstjórnar Súðavíkurhrepps, Hafrannsókna­stofnunar, Heilbrigðiseftirlits Vestfjarða, Minjastofnunar Íslands, Náttúrufræðistofnunar Íslands, Orkustofnunar, Samgöngustofu og Umhverfisstofnunar. Í álitinu kom fram varðandi valkosti að í matsskýrslu væri eingöngu gerð grein fyrir einum staðarvalkosti fyrir verksmiðju en aðrir kostir útilokaðir. Framkvæmdaraðili hefði hins vegar lagt fram valkosti við tilhögun framkvæmdarinnar varðandi þann þátt sem líklegur væri til að valda mestum umhverfis­áhrifum, þ.e. efnistökuna. Í niðurstöðukafla álitsins kom fram að Skipulagsstofnun teldi mats­skýrsluna uppfylla skilyrði laga og reglugerðar um mat á umhverfisáhrifum og að þeim hafi verið lýst á fullnægjandi hátt.

Að ósk sveitarstjórnar Súðavíkurhrepps skilaði Vegagerðin í júní 2018 minnisblaði um kostnaðar- og framkvæmdaáætlun fyrir landfyllingu og stálþilskant vegna kalkþörunga­verksmiðju. Í minnisblaðinu voru gerðar þrjár tillögur að staðsetningu og legu lóðar og bryggju inn af Langeyri. Á fundi sveitarstjórnar 21. s.m. var samþykkt að fá Vegagerðina til að stilla upp samskonar greiningu fyrir staðsetningu innar í firðinum. Í ágúst s.á. lá umbeðið minnisblað fyrir með nýrri tillögu um að verksmiðjan yrði staðsett um 800 m innar í firðinum. Hinn 14. september s.á. var á fundi sveitarstjórnar bókað að samkvæmt valkosta­greiningu og kostnaðarmati Vegagerðarinnar, samantekt byggingarfulltrúa og samantekt oddvita væri valkostur 3 hagkvæmastur, bæði tíma- og kostnaðarlega séð. Samþykkti sveitarstjórn því þann valkost sem mögulega staðsetningu verksmiðjunnar í aðal- og deiliskipulagi.

Lýsing nýs deiliskipulags inn af Langeyri vegna fyrirhugaðrar kalkþörunga­­verksmiðju var auglýst í febrúar 2019 auk þess sem hún var send umsagnaraðilum til kynningar. Á fundi skipulags-, byggingar-, umhverfis- og samgöngunefndar 7. maí 2019 var samþykkt að auglýsa tillögu að nýju deiliskipulagi hafnar- og iðnaðarsvæðis inn af Langeyri í samræmi við 1. mgr. 41. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Skipulagstillagan var auglýst til kynningar í Lögbirtingablaðinu, Morgunblaðinu og á heimasíðu Súðavíkurhrepps 16. október 2019. Frestur til að skila athugasemdum var til 27. nóvember s.á. Kærandi kom að athugasemdum við deiliskipulagstillöguna. Voru athugasemdir kæranda teknar fyrir og þeim svarað á fundi skipulags-, byggingar-, umhverfis- og samgöngunefndar 6. janúar 2020. Deiliskipulagstillagan var tekin fyrir að nýju á fundi skipulags-, byggingar-, umhverfis- og samgöngunefndar 15. apríl s.á. Var hún samþykkt og staðfesti sveitarstjórn þá afgreiðslu á fundi sínum 17. s.m. Aðalskipulag Súðavíkurhrepps 2018-2030 tók gildi 18. júní s.á. með birtingu í B-deild Stjórnartíðinda en í aðalskipulaginu er gert ráð fyrir kalkþörungaverksmiðju og höfn á landfyllingu inn af Langeyri. Að lokinni lögboðinni yfirferð Skipulagsstofnunar á deili­skipulaginu tók það gildi með auglýsingu þar um í B-deild Stjórnartíðinda 18. ágúst 2020.

Málsrök kæranda: Kærandi bendir á að hann sé þinglýstur eigandi syðsta hluta Langeyrar og séu á lóð hans margskonar eignir og starfsemi, þ. á m. íbúðir, gistiheimili, verksmiðjubygging og vörugeymslur. Hafi kærandi gjarnan leigt starfsmönnum sínum íbúðarhúsnæði á Langeyri. Árið 2004 hafi dótturfélag kæranda selt hluta af eignarlandi félagsins á Langeyri til Súðavíkurhrepps og hafi forsenda þeirrar sölu verið sú að svæðið yrði skipulagt undir léttan iðnað.

Í mati framkvæmdaraðila á umhverfisáhrifum hafi aðeins verið fjallað um eina staðsetningu fyrir fyrirhugaða verksmiðju og því hafi enginn samanburður ólíkra staðsetningarvalkosta verið gerður. Ekki hafi verið gerð tilraun til að fjalla um annað staðarval í Álftafirði, s.s. í landi Hlíðar, eins og gert hafi verið við vinnu nýs aðalskipulags sveitarfélagsins. Í minnisblaði Vegagerðarinnar frá 13. júní 2018 hafi verið lagðir fram þrír valkostir fyrir staðsetningu við Langeyri. Þar komi fram að engar botnrannsóknir hafi verið gerðar vegna fyrirhugaðrar lóðar og að mikilvægt sé að gera tilheyrandi jarðtæknirannsóknir á efninu á hafsbotni áður en hönnun hefjist. Kæranda sé ekki kunnugt um að framkvæmdar hafi verið nauðsynlegar botnrannsóknir eins og Vegagerðin hafi mælt með og því liggi ekki fyrir nákvæmar upplýsingar um kostnað einstakra valkosta. Í minnisblaði Vegagerðarinnar frá 3. ágúst s.á. hafi verið gerð gróf kostnaðaráætlun vegna staðsetningar í landi Hlíðar en sama gildi þar að ekki hafi verið gerðar jarðtæknirannsóknir til að undirbyggja kostnaðaráætlunina. Um það bil 70 milljóna króna munur hafi verið á kostnaði við tillögu 3 inn af Langeyri og tillögu 4 í Hlíð. Ljóst sé að nákvæmari forsendur geti breytt þeirri niðurstöðu, s.s. vegna kostnaðar við landfyllingu og viðlegukant. Ekkert tillit hafi verið tekið til mismunandi umhverfisáhrifa fyrrgreindra valkosta heldur hafi ákvörðun sveitarfélagsins einvörðungu verið byggð á því að velja ódýrasta valkostinn. Hafi það verið staðfest á samráðsfundi forsvarsmanna kæranda og sveitarfélagsins 2. maí 2019 þar sem sveitarfélagið hafi tekið fram að „verkfræðiþátturinn hafi verið það sem hafi valdið því hvaða staður var valinn fyrir starfsemina.“ Bent sé á að almennar lýsingar á valkostum og röksemdir sem lúti að kostnaði tiltekinna valkosta teljist ekki til málefnalegra sjónarmiða sem réttlætt geti útilokun þeirra frá umhverfismati.

Valkostamati framkvæmdaraðila sé verulega ábótavant. Telja hefði átt upp fleiri en eina staðsetningu og gera valkostamat á ólíkum stöðum í mati á umhverfisáhrifum. Ákvörðun sveitarfélagsins byggi fyrst og fremst á því að velja ódýrasta og fljótvirkasta valkostinn fyrir hreppinn, en ekkert tillit hafi verið tekið til mögulegra umhverfisáhrifa sem geti verið mismunandi eftir kostunum. Ætluð umhverfisáhrif eigi í öllum tilvikum að vera ráðandi þáttur varðandi staðarval og valkostagreiningu. Ekkert raunverulegt kostnaðarmat hafi farið fram umfram mat Vegagerðarinnar. Valin hafi verið sú staðsetning inn af Langeyri sem hafi mest áhrif á kæranda, aðra atvinnustarfsemi svo og íbúa Súðavíkur og Langeyrar, sem jafnframt takmarki uppbyggingu íbúðarbyggðar á svæðinu til framtíðar. Ekki hafi komið fram hvort látið hafi reyna á að semja við landeiganda Hlíðar og jafnvel fara í uppkaup. Að mati kæranda virðist sá valkostur einungis hafa verið lagður fram til málamynda án frekari skoðunar, hugsanlega í viðleitni til að uppfylla reglur. Þá hafi aðrir valkostir en Langeyri og Hlíð í Álftafirði ekki verið kannaðir. Niðurstaða umhverfismats í deiliskipulaginu hafi verið að áhrif fyrirhugaðrar kalkþörungaverksmiðju væru neikvæð á eignir og atvinnustarfsemi kæranda og íbúa í leiguhúsnæði hans. Ódýrasta leiðin hafi verið valin og því sé minni kostnaður sóttur í vasa annarra sem hagsmuna hafi að gæta á svæðinu auk þess sem verðmæti eigna rýrni og ekki verði hægt að nýta þær með sama hætti og verið hafi í áratugi.

Í Aðalskipulagi Súðavíkurhrepps 2018-2030 sé að finna tvo valkosti fyrir kalkþörungaverksmiðju, þ.e. valkost A við Langeyri og valkost B við Hlíð. Í raun sé aðeins valkostur A skoðaður á fullnægjandi hátt en í honum séu þrjár útfærslur. Þær séu því sem næst á sama stað og hafi því nánast sömu umhverfisáhrif. Út frá þeim forsendum sé aðeins fjallað um einn valkost. Valkosti B hafi verið bætt við á seinni stigum en sá hafi ekki verið kannaður til hlítar. Í aðalskipulaginu segi um umhverfisáhrif valkostanna: „Áhrif verksmiðju skv. valkosti A verða ásættanleg en í heildina verða áhrif verksmiðjunnar á þéttbýlið minni ef hún verður staðsett innar í firðinum (valkostur B). Staðsetning verksmiðju innar mun þó hafa verulega neikvæð áhrif á jörðina Hlíð þar sem fyrirhuguð sé sumarhúsabyggð skv. deiliskipulagi en forsendur fyrir deiliskipulaginu bresta verði valkostur B fyrir valinu. Meiri óvissa fylgir landfyllingu innar eins og fram kemur í minnisblaði Vegagerðarinnar frá 3. ágúst 2018. Sveitarstjórn tók ákvörðun um að velja kost A, þ.e. að heimila landfyllingu og byggingu kalkþörungaverksmiðju innan Langeyrar.“ Athygli veki að valkostur B hafi fengið litla sem enga umfjöllun af hálfu sveitarstjórnar. Með einföldum samanburði valkosta sjáist greinilega að valkostur A hafi mun neikvæðari umhverfisáhrif m.t.t félagslegra og hagrænna þátta, náttúrufarslegra þátta og þátta er varði innviði og aðgengi. Þrátt fyrir það hafi ekki verið unnið með hann og reynt að semja við landeigendur af þeirri ástæðu einni að framkvæmdin yrði kostnaðarsamari og tæki lengri tíma í uppbyggingu. Augljóslega komi aðrir valkostir í Álftafirði til greina. Til dæmis megi nefna Dvergastein innar í firðinum. Landið þar sé ekki í eigu sveitarfélagsins en þar hafi verið rekin hvalstöð með hafnaraðstöðu fyrir rúmum hundrað árum. Umhverfisáhrifin myndu vera mun minni vegna uppbyggingar þar en að Langeyri og Hlíð vegna aukinnar fjarlægðar frá þéttbýlinu Súðavík.

Óumdeilt sé að framkvæmdin muni hafa veruleg áhrif á íbúa en í aðalskipulagi komi m.a. fram: „Verksmiðjan mun einnig hafa neikvæða áhrif á umhverfi og íbúa, sbr. fyrrnefnda matsskýrslu. Búast má við foki á fínefnum og hávaðamengun en einnig breytingu á ásýnd svæðisins. Verksmiðja af þessari stærðargráðu mun einnig þregnja að annarri landnotkun og þróunarmöguleikum í þéttbýlinu.“ Lítið sé minnst á íbúðir á Langeyri sem kærandi leigi út en aðalskipulagið vísi til íbúða fjær eða í þéttbýlinu Súðavík. Ljóst megi þó vera að fyrirhuguð verksmiðja muni hafa verulega neikvæð áhrif á íbúa í leiguhúsnæði kæranda. Einnig muni framkvæmdin hafa veruleg neikvæð áhrif á atvinnusvæði kæranda á Langeyri og í sjónum við Langeyri. Kærandi hafi notað land og húsnæði í tengslum við fiskeldi dótturfélags síns og hyggi á framtíðaruppbygginu á svæðinu tengdu fiskeldi og annarri starfsemi félagsins og dótturfélagsins, en það sé handhafi starfs- og rekstrarleyfis til sjókvíaeldis innan og utan við Langeyri. Þrengt sé að starfsemi kæranda sem jafnframt takmarki verulega möguleika á frekari uppbyggingu á svæðinu. Einnig sé niðurstaða umhverfismats deiliskipulags sú að hávaði frá fyrirhugaðri verksmiðju muni ekki hafa áhrif á íbúa Súðavíkur umfram það sem eðlilegt geti talist. Bent sé á að íbúðir í eigu kæranda séu mun nær fyrirhugaðri verksmiðju en þéttbýlið í Súðavík. Sveitarfélagið horfi fram hjá því að það sé íbúðabyggð á Langeyri. Þá hafi íbúar á Bíldudal gert athugasemdir við sambærilega verksmiðju sem þar sé staðsett vegna tíðra bilana með miklum hávaða.

Forsvarsmenn kæranda séu jákvæðir fyrir uppbyggingu kalkþörungaverksmiðju í Álftafirði. Uppbygging þurfi hins vegar að vera í sátt við íbúa og aðrar atvinnugreinar í sveitarfélaginu. Málið snúist um að fullnægjandi valkostamat verði gert en samanburður og mat á raunhæfum valkostum og umhverfisáhrifum þeirra sé hryggjarstykkið í mati á umhverfisáhrifum. Valkostamat hafi verið mikið í umræðunni í tengslum við laxeldi í sjókvíum, þ.e.a.s. að ekki hafi verið gerð nægilega góð grein fyrir öllum valkostum, sbr. úrskurði úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála í málum nr. 3, 4, 5 og 6/2018. Framkvæmdaraðili hafi komið með viljayfirlýsingu til sveitarfélagsins árið 2014 þar sem lögð hafi verið til staðsetning á kalkþörungaverksmiðju í Súðavík. Fram hafi komið í málflutningi forsvarsmanna framkvæmdaraðila að það væri á „forræði sveitarstjórnar að ákveða ef færa á verksmiðju innar.“ Það hefði átt að vera í verkahring framkvæmdaraðila að telja upp fleiri en einn stað fyrir verksmiðju. Sveitarfélagið geti eingöngu gefið heimild til afnota á sínu landi og aðlagað aðal- og deiliskipulag að þörfum framkvæmdaraðila.

Það sé á forræði framkvæmdaraðila að ákveða þá framkvæmdarkosti sem metnir séu á grundvelli laga nr. 106/2000 um mat á umhverfisáhrifum. Forræði framkvæmdaraðila sé þó takmarkað að ákveðnu marki því byggja verði á hlutlægum og málefnalegum sjónarmiðum við val á framkvæmdakostum. Það sé þýðingarmikið að skylda til valkostamats samkvæmt lögum nr. 106/2000 sé bundin við raunhæfa framkvæmdakosti eða þá möguleika sem til greina komi, eins og það sé orðað í 8. og 9. gr. laganna. Valkostamat með samanburði ólíkra staðsetninga hafi því verið með öllu ófullnægjandi í mati á umhverfisáhrifum fram­kvæmdarinnar.

Valkostamat í aðalskipulagi sveitarfélagsins og hinu kærða deiliskipulagi sé ófullnægjandi. Í umhverfismati áætlana þurfi stjórnvald að taka tilhlýðilegt tillit til allra athugasemda er berist frá almenningi og umsagnaraðilum. Þetta hafi verið talið þýða m.a. að stjórnvald verði að taka athugasemdir til raunverulegrar og málefnalegrar skoðunar. Það megi ekki vera einungis til málamynda. Þessi regla sé lögfest í 1. mgr. 9. gr. laga nr. 105/2006 um umhverfismat áætlana. Ráða verði af dómaframkvæmd að það hafi þýðingu hvort athugasemdir við valkostamat komi fram snemma í undirbúningsferlinu og sér í lagi hvernig brugðist sé við þeim af hálfu framkvæmdaraðila. Kærandi hafi komið með athugasemdir varðandi staðsetningu allt frá árinu 2017 þegar gerð hafi verið athugasemd við frummatsskýrslu framkvæmdaraðila. Jafnframt hafi kærandi komið með athugasemdir við gerð aðalskipulags og hins kærða deiliskipulags. Þrátt fyrir endurteknar athugasemdir kæranda hafi ekkert tillit verið tekið til þeirra. Fyrirliggjandi dómaframkvæmd leiði einnig í ljós að gallað valkostamat geti haft þær afleiðingar að ákvarðanir sem óbeint tengist mati á umhverfisáhrifum sæti ógildingu. Staðarval fyrirhugaðrar kalkþörungaverksmiðju í Álftafirði hafi stuðst fyrst og fremst við kostnað strax frá upphafi málsmeðferðar við aðal- og deiliskipulagsgerð.

Ekki hafi verið fylgt meginreglum stjórnsýslulaga nr. 37/1993 við meðferð málsins og í því sambandi sé sérstaklega vísað til 10. gr. laganna þar sem fram komi að stjórnvald skuli sjá til þess að mál sé nægilega rannsakað áður en ákvörðun sé tekin í því. Þá sé einnig vísað til meðalhófsreglu 12. gr. sömu laga.

Málsrök Súðavíkurhrepps: Af hálfu sveitarfélagsins er gerður fyrirvari við hagsmuni dóttur­fyrirtækis kæranda sem reki fiskeldi í Álftafirði. Fyrirtækið sé ekki aðili að þessari kæru og sé rekið á annarri kennitölu. Starfsemi kæranda á Langeyri sé ekki umfangsmikil. Hann leigi út einbýlishús til tveggja einstaklinga auk þess sem eitt hús sé nýtt undir verbúð. Veki það athygli vegna þess að í deiliskipulagi hafi í langan tíma verið gert ráð atvinnustarfsemi á Langeyri en ekki íbúðabyggð, auk þess sem sveitarfélagið hafi hvorki gefið umsögn um gistiheimili né sé því kunnugt um slíkan rekstur. Fullyrðingar kæranda um að léttur iðnaður hafi verið forsenda sölu á hluta eignarlands félagsins á Langeyri standist ekki skoðun, enda hafi ýmis starfsemi á vegum kæranda og forvera verið á svæðinu sem ekki flokkist sem léttur iðnaður. Legið hafi fyrir að kærandi myndi ekki selja fasteignir eða lóðir sínar undir starfsemi Íslenska kalkþörungafélagsins ehf. Það hafi þrengt verulega að kostum fyrir uppbyggingu við Langeyri eða Súðavíkurhöfn og leitt til þeirrar ákvörðunar að verksmiðjan yrði ekki reist innan þorpsmarka Súðavíkur. Sala á hluta eignarlands félagsins á Langeyri geti ekki bundið hendur sveitarfélagsins í skipulagsmálum.

Í aðdraganda þess að hefja vinnslu kalkþörunga í Ísafjarðardjúpi hafi farið fram athuganir á staðsetningu verksmiðju. Ekki hafi verið talið heppilegt að reisa verksmiðju í Bolungarvík eða á Ísafirði. Framkvæmdaraðili hafi talið heppilegt að vera með starfsemi í Álftafirði en hafnar­aðstæður þar séu góðar af náttúrunnar hendi. Gríðarleg undirbúningsvinna hafi farið í verkefnið og telji upphæðir í þeim undirbúningi þungt fyrir rekstur sveitarfélagsins, en það velti 350 milljónum króna árlega. Allar tafir verkefnisins séu dýrar fyrir sveitarfélagið. Mikilvægt sé að halda verkáætlun enda sé stálþil viðlegukants á fjárlögum og Samgönguáætlun 2019-2022. Áætlunin geri ráð fyrir að framlög dreifist á fjögur ár og að mest af framlögum komi inn á árin 2021 og 2022. Allar fullyrðingar kæranda um ástæður staðarvals og tengingu við ódýrasta kostinn verði að skoða sem fremur barnalega framsetningu sjónarmiða. Burtséð frá öðrum atriðum við skoðun valkosta beri sveitarfélaginu að velja þann kost sem sé hagkvæmastur.

Ljóst hafi verið frá upphafi verkefnisins að útbúa þyrfti lóð og athafnasvæði og byggja nýja höfn. Nærtækasti kosturinn hafi því verið innan Langeyrar. Þar hafi áður verið höfn og sé staðsetningin innan skilgreinds yfirráðasvæðis Súðavíkurhafnar samkvæmt hafnarreglugerð fyrir Súðavík nr. 788/2005. Á öllum stigum undirbúningsvinnu hafi þótt heppilegast að athafna- og iðnaðarsvæði væri í samfellu inn af Langeyri í stað þess að slíta í sundur skipulagssvæðið. Súðavík sé ekki stórt og nærtækt að iðnaðar- og hafnarsvæði sé í einhverjum tengslum við byggð með þjónustu við það í huga. Þannig sé raski líka haldið í lágmarki og ekki verið að taka land undir slíka starfsemi sem skipulagt hafi verið í annað, s.s. frístundabyggð, landbúnað og skógrækt. Í landi Hlíðar sé deiliskipulögð frístundabyggð og skógrækt og í landi Dvergasteins sé jafnframt skógrækt. Staðsetningar landfyllingar og verksmiðju á annarri hvorri jörðinni myndi hafa í för með sér árekstra við skipulag, bæði deiliskipulag í landi Hlíðar og Aðalskipulag Súðavíkurhrepps 2018-2030. Sá kostur hafi verið valinn sem hefði minnst rask í för með sér og mesta hagkvæmni auk þess sem sá kostur sé talinn uppfylla flest þau skilyrði varðandi fjarlægð við íbúðabyggð, viðmið mengunar og hávaða sem taka beri með í slíkt staðarval. Einnig hafi verið um að ræða land í eigu sveitarfélagsins.

Eftir valkostagreiningu og með minnisblöðum Vegagerðarinnar hafi verið upplýst að gríðar­legur kostnaðarmunur kynni að vera á því hvar höfn og landfyllingu yrði fyrir komið. Ódýrasti og um leið nærtækasti kosturinn hafi á verðlagi 2018 verið um 464 milljónir króna. Dýrasti kosturinn, aðeins innar í landi Hlíðar, hafi verið metinn á um 614 milljónir króna, en þá séu ekki talin með uppkaup eða fjárhæð eignarnámsbóta auk alls þess ófyrirséða kostnaðar sem kunni að leiða af því ferli. Eignarnám sé ekki góður kostur og ekki gefið að unnt yrði að uppfylla skilyrði 1. mgr. 73. gr. stjórnarskrárinnar, sbr. m.a. dóm Hæstaréttar í máli nr. 425/2008. Þrátt fyrir að kærandi geri lítið úr því vægi sem kostnaður hafi í staðarvali þá hafi sú staðreynd óneitanlega mikil áhrif á það hvort samvinna um uppbyggingu kalkþörungaverksmiðju geti orðið arðbær fyrir sveitarfélagið eða ekki. Kostnaður og framkvæmdahraði hafi ekki verið það eina sem sveitarfélagið hafi litið til við undirbúning framkvæmdarinnar og staðarval. Þeim kosti að hafa landfyllingu og viðlegukant á utanverðri Langeyri hafi verið hafnað vegna nálægðar við íbúðabyggð og starfsemi kæranda, sbr. minnisblað Vegagerðarinnar frá 13. júní 2018. Vísun kæranda til valkostamats í fiskeldi verði ekki jafnað til þeirrar málsmeðferðar þegar sveitarfélag fylgi aðalskipulagi og deiliskipuleggi eigið land.

Vegagerðin hafi greint framkvæmdina m.t.t. kostnaðar og framkvæmdahraða og annarrar hagkvæmni. Botnrannsóknir hafi verið framkvæmdar og sé siltmagn á fyrirhuguðum botni undir landfyllingu hagstæðara en áður hafi verið talið. Lagst hafi verið gegn öðrum valkostum, einkum vegna þeirrar óvissu sem hafi verið fyrir hendi varðandi dýpi. Staðarvalið hafi tekið mið af nálægð íbúðabyggðar, væntanlegri mengun vegna hávaða og ryks og ásýndar og áhrifa á önnur skipulagssvæði og aðlægra jarða. Hljóðkort hafi verið unnið fyrir svæðið og tekið tillit til þeirra ábendinga sem hafi legið fyrir hjá heilbrigðiseftirliti Vestfjarða. Hvað varði vísun kæranda til hljóðmælinga og mengunar vegna ryks frá kalkþörungaverksmiðju á Bíldudal þá séu þær mælingar að jafnaði innan marka vegna slíkrar verksmiðju, en hávaðamælingar hafi farið yfir viðunandi mörk með öðrum atvinnurekstri á svæðinu. Taka verði með í reikninginn að verksmiðjan og athafnasvæði hennar sé staðsett í miðju þorpinu á Bíldudal. Gert sé ráð fyrir því að við hönnun og uppsetningu verksmiðju inn af Langeyri, sem staðsett sé fjarri íbúðabyggð samkvæmt skipulagi, verði hljóðmön sett upp auk þess sem búnaður nýrrar verksmiðju verði ekki sá sami og á Bíldudal.

Ekki sé rétt að ekki hafi verið tekið tillit til þeirra athugasemda sem kærandi hafa komið á framfæri vegna deiliskipulagsins. Skipulags-, byggingar-, umhverfis- og samgöngunefnd hafi rætt athugasemdir kæranda tvisvar auk þess sem sveitarstjórn hafi lesið yfir og staðfest fundargerðir nefndarinnar. Að öllu virtu hafi athugasemdirnar ekki þótt þess eðlis að breyta þyrfti niðurstöðu nefndarinnar eða sveitarstjórnarinnar, enda hafi skipulagið einkum tekið mið af því sem legið hafi fyrir við alla forvinnu og staðfest hafi verið í Aðalskipulagi Súðavíkurhrepps 2018-2030.

Hagsmunir kæranda vegna hins kærða deiliskipulags séu ekki slíkir að réttlæti ógildingu deiliskipulagsins, enda sé ekki um að ræða breytingu á þeim lóðum sem kærandi eigi. Ekki hafi enn reynt á það hvort sú uppbygging sem fyrirhuguð sé hafi neikvæð áhrif á eignir kæranda enda sé alls óvíst hvort þau áhrif verði neikvæð. Verði kærandi fyrir slíkum áhrifum ætti hann að hafa tök á að sækja skaðabætur úr hendi Súðavíkurhrepps eða framkvæmdaraðila eftir atvikum. Ljóst sé að hagsmunir sveitarfélagsins séu mun meiri en hagsmunir kæranda.

Viðbótarathugasemdir kæranda: Af hálfu kæranda er bent á að deiliskipulag Hlíðar sé frá 2014 en gerð hafi verið breyting á skipulaginu 2016. Einhver skógrækt muni vera komin af stað á jörðinni en ekki sé enn byrjað að reisa frístundabyggð. Landeigandi Hlíðar standi frammi fyrir því að ef kalkþörungaverksmiðja og höfn verði byggð inn af Langeyri verði án efa erfiðara að selja lóðir undir frístundabyggð. Varðandi mögulegt eignarnám virðist sem ekki hafi verið látið á það reyna hvort núverandi eigandi Hlíðar væri reiðubúinn að selja jörðina. Þá hafi sveitarfélagið ekki rætt formlega við kæranda um mögulega kaup á landi og/eða fasteignum.

Það sé rétt að ekki sé gert ráð fyrir nýrri íbúðabyggð á Langeyri samkvæmt gildandi deili­skipulagi. Hins vegar verði ekki horft fram hjá þeirri staðreynd að nú þegar sé íbúðarhúsnæði á Langeyri og hafi svo verið um langan tíma. Deiliskipulagið geri ekki ráð fyrir breytingu á nýtingu þeirra mannvirkja sem fyrir séu á svæðinu.

Vegagerðin hafi lagt áherslu á botnrannsóknir og sé nú búið að gera slíka rannsókn á svæði sem falli undir tillögu 3 hjá Vegagerðinni. Sambærileg rannsókn hafi hins vegar ekki verið gerð fyrir tillögu 4 í landi Hlíðar.

Enn berist athugasemdir og kvartanir vegna starfsemi kalkþörungaverksmiðjunnar á Bíldudal. Í reglulegu eftirliti 3. júlí 2020 hafi komið fram að mælingar á ryki hafi ekki farið fram samkvæmt starfsleyfi en mæla eigi tvisvar á ári. Í eftirlitsskýrslu hafi einnig komið fram að kvörtun hafi borist vegna ryks frá tveimur skorsteinum. Hinn 20. ágúst s.á. hafi farið fram fyrirvaralaust eftirlit hjá Íslenska kalkþörungafélaginu ehf. á Bíldudal. Fram hafi komið að ryk hafi verið sýnilegt í útblæstri frá vothreinsivirki verksmiðjunnar. Ef ryk sé sýnilegt í reyk megi áætla að styrkur sé í kringum 100 mg/Nm3 en starfsleyfismörk séu 20 mg/Nm3. Ekki sé rétt sem komi fram í greinargerð sveitarfélagsins að verksmiðjan á Bíldudal sé í miðri íbúðabyggð. Verksmiðjan sé niður við höfn í allnokkurri fjarlægð frá íbúðabyggð.

——

Íslenska kalkþörungafélaginu ehf. var gefinn kostur á að koma að athugasemdum vegna málsins en engar slíkar komu fram í þessu máli.

Aðilar hafa gert ítarlegri grein fyrir máli sínu. Þau sjónarmið verða ekki rakin nánar hér en úrskurðarnefndin hefur haft þau til hliðsjónar við úrlausn málsins.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um lögmæti deiliskipulags hafnar- og iðnaðarsvæðis inn af Langeyri í Álftafirði. Kærandi er eigandi hluta af landi Langeyrar, sem liggur við deiliskipulagssvæðið, en á eignarlóð hans standa nokkur mannvirki, m.a. húsnæði sem hann nýtir sem íbúðarhúsnæði og verbúð. Í ljósi þeirrar starfsemi sem hið kærða deiliskipulag gerir ráð fyrir verður að líta svo á að kærandi eigi lögvarinna hagsmuna að gæta af úrlausn málsins, sbr. 3. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála.

Svo sem rakið er í málavöxtum á hið kærða deiliskipulag sér nokkurn aðdraganda, en 2014 lá fyrir viljayfirlýsing Íslenska kalkþörungafélagsins ehf. um áhuga á að fjárfesta í námu- og afurðavinnslu á kalkþörungum úr Ísafjarðardjúpi. Mat á umhverfisáhrifum vegna fyrirhugaðs kalkþörunganáms fór fram og lá fyrir álit Skipulagsstofnunar um mat á umhverfisáhrifum framkvæmdarinnar í apríl 2020. Þar kom fram varðandi valkosti að í matsskýrslu væri eingöngu gerð grein fyrir einum staðarvalkosti fyrir verksmiðju. Framkvæmdaraðili hefði hins vegar lagt fram valkosti við tilhögun framkvæmdarinnar varðandi þann þátt sem líklegur væri til að valda mestum umhverfisáhrifum, þ.e. efnistökuna. Var matsskýrslan talin uppfylla skilyrði laga og reglugerðar um mat á umhverfisáhrifum. Í máli þessu gerir kærandi nefnt valkostamat við mat á umhverfisáhrifum að helsta umtalsefni. Samkvæmt 1. mgr. 14. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 og 1. mgr. 13. gr. laga nr. 106/2000 um mat á umhverfisáhrifum er óheimilt að gefa út leyfi fyrir framkvæmd fyrr en álit Skipulagsstofnunar um mat á umhverfisáhrifum liggur fyrir eða ákvörðun hennar um að framkvæmd sé ekki matsskyld. Sambærileg ákvæði er ekki að finna vegna skipulagsgerðar og sækir hið kærða deiliskipulag ekki stoð sína í fyrirliggjandi mat á umhverfisáhrifum, þótt það lúti að sömu framkvæmd og skipulagið tekur til. Einskorðast athugun nefndarinnar því við lögmæti deiliskipulagsins á grundvelli þeirrar kæruheimildar sem til staðar er í máli þessu og finna má í 52. gr. skipulagslaga. Kveður lagagreinin á um að stjórnvaldsákvarðanir teknar á grundvelli þeirra laga sæti kæru til úrskurðarnefndarinnar, en þó ekki þær ákvarðanir sem Skipulagsstofnun og ráðherra ber að nefndum lögum að staðfesta, en þar undir falla ákvarðanir um aðalskipulag, sbr. 3. mgr. 32. gr. laganna.

Samkvæmt 3. mgr. 3. gr. skipulagslaga er vald til að skipuleggja land innan marka sveitar-félags í höndum sveitarstjórnar, sem annast og ber ábyrgð á gerð aðal- og deiliskipulags í sínu umdæmi, sbr. 29. og 38. gr. laganna. Í aðalskipulagi er sett fram stefna sveitarstjórnar um þróun sveitarfélagsins, m.a. varðandi landnotkun, sbr. 1. mgr. 28. gr. nefndra laga. Þá ber við gerð deiliskipulags að byggja á stefnu aðalskipulags, sbr. 2. mgr. 37. gr. skipulagslaga, en í 7. mgr. 12. gr. laganna er gerð krafa um að gildandi deiliskipulag rúmist innan heimilda aðalskipulags. Við beitingu skipulagsvalds ber enn fremur að fylgja markmiðum skipulagslaga, sem tíunduð eru í 1. gr. þeirra, en meðal þeirra markmiða er að tryggja réttaröryggi í meðferð skipulagsmála þannig að réttur einstaklinga og lögaðila verði ekki fyrir borð borinn þótt hagur heildarinnar sé hafður að leiðarljósi, sbr. c-lið. Að gættum þessum grundvallarreglum og markmiðum hefur sveitarstjórn mat um það hvernig deiliskipulagi skuli háttað, svo fremi það mat byggi á lögmætum sjónarmiðum.

Hið umdeilda skipulag tekur til svæðis innan iðnaðar- og hafnarsvæðis samkvæmt skilgreindri landnotkun í Aðalskipulagi Súðavíkurhrepps 2018-2030. Samkvæmt skilgreiningunni skal á iðnaðarsvæðum gera ráð fyrir umfangsmikilli iðnaðarstarfsemi eða starfsemi sem sé talin geta haft mengun í för með sér, sbr. f-lið í gr. 6.2. í skipulagsreglugerð nr. 90/2013, en á hafnarsvæðum skal m.a gera ráð fyrir mannvirkjum og tækjum til móttöku skipa og báta, sbr. o-lið sömu greinar. Meðal markmiða aðalskipulagsins vegna hafnarsvæða er að gera nýja höfn sem m.a. þjóni kalkþörungaverksmiðju á Langeyri. Með hinu kærða deiliskipulagi er heimilað að gera landfyllingu með viðlegukanti og hafnaraðstöðu og reisa kalkþörungaverksmiðju inn af Langeyri. Hið kærða deiliskipulag byggir því á stefnu aðalskipulags, sbr. 3. mgr. 37. gr. skipulagslaga, og er uppfyllt skilyrði 7. mgr. 12. gr. laganna um innbyrðis samræmi skipulagsáætlana.

Deiliskipulagið var auglýst til kynningar í samræmi við 1. mgr. 41. gr. skipulagslaga og átti kærandi kost á að koma á framfæri athugasemdum sínum vegna þess, sem hann og gerði. Skipulagsnefnd sveitarfélagsins tók athugasemdirnar til umfjöllunar á fundi sínum 6. janúar 2020 og tók afstöðu til þeirra skv. 3. mgr. nefndrar 41. gr. Vísaði nefndin m.a. til þess að staðsetning verksmiðjunnar í landi Hlíðar hafi verið talin óheppileg vegna mikils halla á sjávarbotni. Vegna meiri bratta séu meiri líkur á broti þegar fylling hefjist. Talið væri heppilegast að tengja athafnasvæðið á Langeyri við nýtt hafnar- og iðnaðarsvæði. Gert væri ráð fyrir að hámark losunar ryks í starfsleyfi yrði sambærilegt og hjá kalkþörungaverksmiðju á Bíldudal eða 20 mg/Nm3. Mælingar í janúar og október 2019 sýndu að hægt væri að vera vel innan þessara marka. Íbúðarbyggð sé ekki skipulögð á Langeyri samkvæmt aðalskipulagi og mótvægisaðgerðir eins og trjáplöntun og jarðvegsmön muni milda áhrif á ásýnd. Var umsögn nefndarinnar staðfest á fundi sveitarstjórnar 17. apríl 2020. Verður því ekki fallist á með kæranda að ekkert tillit hafi verið tekið til athugasemda hans þótt ekki hafi verið fallist á þær, enda felur skylda til samráðs það ekki í sér að svo skuli gert. Með erindi, dags. 21. s.m., var Skipulagsstofnun send deiliskipulagstillagan til lögboðinnar yfirferðar. Með bréfi, dags. 17. júlí s.á., tilkynnti stofnunin að hún gerði ekki athugasemdir við að sveitarstjórn birti auglýsingu um samþykkt deiliskipulagsins í B-deild Stjórnartíðinda, sem var og gert 18. ágúst s.á. Að framangreindu virtu liggur ekki annað fyrir en að málsmeðferð skipulagsins hafi verið í samræmi við ákvæði skipulagslaga.

Samkvæmt 5. mgr. 12. gr. skipulagslaga skal við gerð skipulagsáætlana gera grein fyrir áhrifum áætlunar og einstakra stefnumiða hennar á umhverfið, m.a. með samanburði þeirra kosta sem til greina koma, og með umhverfismati áætlunar, ef við á. Í samræmi við lög nr. 105/2006 um umhverfismat áætlana var unnin umhverfisskýrsla vegna hins kærða deiliskipulags. Kærandi hefur vísað til þess að samanburður valkosta hafi verið ófullnægjandi og hefur m.a. nefnt í því sambandi að ekki hafi verið tillit tekið til mismunandi umhverfisáhrifa valkosta og ákvörðunin hafi einvörðungu byggst á því að velja ódýrasta kostinn. Ekki hafi verið látið reyna á hvort hægt yrði að semja við landeiganda Hlíðar auk þess sem aðrir valkostir en Langeyri og Hlíð í Álftafirði hafi ekki verið kannaðir. Jafnframt hafi sveitarfélagið brotið gegn rannsóknarreglu 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 og meðalhófsreglu 12. gr. sömu laga. Tekið er fram í 1. mgr. 6. gr. laga nr. 105/2006 að umhverfisskýrsla skuli hafa að geyma þær upplýsingar sem sanngjarnt sé að krefjast að teknu tilliti til þeirrar þekkingar sem er til staðar, þekktra matsaðferða, efnis og nákvæmni áætlunarinnar og stöðu hennar í stigskiptri áætlanagerð. Samkvæmt f-lið 2. mgr. nefndrar 6. gr. skal í umhverfisskýrslu m.a. koma fram skilgreining, lýsing og mat á líklegum verulegum umhverfisáhrifum af framkvæmd áætlunarinnar og raunhæfra valkosta við áætlunina, að teknu tilliti til markmiða með gerð áætlunarinnar og landfræðilegs umfangs hennar.

Í umhverfisskýrslu hins kærða deiliskipulags er að finna á mat því hvort þeir valkostir sem settir séu fram til að ná markmiðum áætlunarinnar muni hafa jákvæð, engin, óveruleg eða neikvæð áhrif á tiltekna umhverfisþætti. Kemur þar fram að Vegagerðin hafi gert kostnaðar- og framkvæmdaáætlun fyrir þrjár mismunandi útfærslur fyrir kalkþörungaverksmiðju á landfyllingu inn af Langeyri. Síðar hafi samskonar áætlun verið gerð fyrir fjórðu útfærsluna í landi Hlíðar. Rakið er að sveitarstjórn hafi samþykkt samhljóða útfærslu 3, en sá valkostur hafi af Vegagerðinni verið talinn taka styttri framkvæmdartíma og vera hagkvæmastur. Nokkrir staðsetningarkostir hafi verið skoðaðir eins og fram komi í frummatsskýrslu framkvæmdaraðila frá árinu 2017 og byggi val á staðsetningu m.a. á aðgengi og góðri hafnaraðstöðu. Staðsetning við Bolungarvík og Ísafjörð hafi verið könnuð, en ekki náðst samkomulag við heimamenn. Í umhverfisskýrslu skipulagsins er því valkostur 3 borinn saman við núllkost, þ.e. óbreytta landnotkun á svæðinu. Þeir umhverfisþættir sem koma nánar tiltekið til skoðunar við matið eru náttúrufarslegir þættir, efnahagur, atvinnulíf og þjónusta, heilsa og öryggi, byggð og efnisleg verðmæti, náttúru- og menningarminjar og landslag. Niðurstaða matsins er í meginatriðum sú að kalkþörungaverksmiðjan muni hafa víðtæk áhrif, bæði til hins betra og verra en neikvæð áhrif hennar séu ívið meiri. Verksmiðjan feli í sér mikilvægt skref í uppbyggingu atvinnulífs, nýsköpunar og þjónustu auk þess sem hún muni hafa jákvæð hagræn áhrif. Neikvæð áhrif verði á byggð og efnisleg verðmæti, m.a. þar sem skipulagssvæðið skerði möguleika fyrir skipulagningu nýrra svæða fyrir íbúðarbyggð og gæði útivistar og tómstundarsvæðis í nágrenni hennar rýrni. Breytt ásýnd og mengun, þ.m.t. loft- og ljósmengun, mun hafa þónokkur áhrif á íbúa fjarðarins. Hins vegar sé núllkostur ekki talinn valda breytingum á núverandi ástandi ef frá eru taldar mögulegar tafir á uppbyggingu rafveitu- og vegakerfis sem og annarra samgöngumannvirkja.

Úrskurðanefndin leggur áherslu á að svo sem rakið er í almennum athugasemdum í frumvarpi til laga nr. 105/2006 er nokkur munur á umhverfismati áætlana og mati á umhverfisáhrifum framkvæmda, sbr. lög nr. 106/2000, en það síðarnefnda er ekki til umfjöllunar hér eins og áður er fram komið. Er tekið fram í greindum athugasemdum að munurinn eigi við um nákvæmni matsins, málsmeðferð og afgreiðslu þess. Annars vegar komi það til af því að um sé að ræða almennar ákvarðanir um meginstefnu og hins vegar sértækar ákvarðanir um einstakar framkvæmdir. Enn fremur að þar sem stefnumörkun á áætlanastigi sé yfirleitt almenns eðlis, samanborið við það sem eigi við um einstakar framkvæmdir sem háðar séu mati á umhverfisáhrifum, verði að ganga út frá því að umhverfismat áætlana sé tiltölulega gróft mat, oft án þess að sérstakar rannsóknir á umhverfi og umhverfisáhrifum fari fram. Að mati úrskurðarnefndarinnar fullnægir umhverfisskýrsla deiliskipulagsins sem áður er lýst áskilnaði 6. gr. laga nr. 105/2006 um efnisinnihald, m.a. að teknu tilliti til efnis og nákvæmni skipulagsins, sem og stöðu þess í stigskiptri áætlanagerð, sbr. 1. mgr. ákvæðisins. Á þessu stigi málsmeðferðar vegna fyrirhugaðrar framkvæmdar verður að telja að raunhæfir valkostir hafi verið skoðaðir og mat lagt á áhrif þeirra og verður ekki fallist á með kæranda að valkostamati skýrslunnar hafi verið ábótavant með hliðsjón af markmiði skipulagsins og landfræðilegs umfangs þess, sbr. f-lið 2. mgr. nefndrar 6. gr.

Fyrir liggur að framkvæmdir í landi Hlíðar þóttu ekki koma til greina við gerð deiliskipulagsins þar sem landið er á skilgreindu svæði fyrir frístundabyggð samkvæmt aðalskipulagi sveitar­félagsins. Þá er í umhverfisskýrslu skipulagsins gerð grein fyrir áhrifum hljóðmengunar af völdum fyrirhugaðrar kalkþörungaverksmiðju. Kemur þar fram að samkvæmt hljóðkorti muni hljóðvist á nærliggjandi svæðum vera innan marka reglugerðar nr. 724/2008 um hávaða. Að því virtu verður ekki fallist á með kæranda að brotið hafi verið gegn rannsóknarreglu 10. gr. stjórnsýslulaga og verður að öðru leyti heldur ekki séð að rannsókn málsins hafi verið ábótavant. Ber jafnframt að hafa í huga að við afgreiðslu málsins lá fyrir að framkvæmdin hafði farið í gegnum mat á umhverfisáhrifum samkvæmt lögum nr. 106/2000.

Þrátt fyrir að kærandi nýti húsnæði á eignarlóð sinni á Langeyri, m.a. undir íbúðir, verður ekki hjá því litið að lóðin er á skilgreindu athafnasvæði samkvæmt aðalskipulagi en ekki íbúðarsvæði. Verða því hagsmunir kæranda ekki taldir hafa verið fyrir borð bornir í skilningi c-liðar 1. gr. skipulagslaga. Rétt þykir þó að benda á að geti kærandi sýnt fram á tjón vegna hins kærða deiliskipulags á hann eftir atvikum rétt á bótum af þeim sökum, sbr. 51. gr. skipulagslaga. Það álitaefni á hins vegar ekki undir úrskurðarnefndina heldur dómstóla.

Með vísan til alls þess sem að framan er rakið verður kröfu kæranda um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar hafnað.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um ógildingu ákvörðunar sveitarstjórnar Súðavíkurhrepps frá 17. apríl 2020 um að samþykkja deiliskipulag hafnar- og iðnaðarsvæðis inn af Langeyri í Álftafirði.

121/2020 Skólavörðustígur

Með

Árið 2020, þriðjudaginn 22. desember, fundaði úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála í gegnum fjarfundabúnað. Þátt tóku Ómar Stefánsson varaformaður, Ásgeir Magnússon dómstjóri og Þorsteinn Þorsteinsson byggingar­verkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 121/2020, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 20. október 2020 um að veita leyfi fyrir áður framkvæmdu niðurrifi húss á lóð nr. 36 við Skólavörðustíg og til að byggja þriggja hæða staðsteypt hús með verslunarhúsnæði á jarðhæð og einni íbúð á annarri og þriðju hæð á sömu lóð.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 18. nóvember 2020, er barst nefndinni sama dag, kærir eigandi, Skólavörðustíg 30, þá ákvörðun byggingar­fulltrúans í Reykjavík frá 20. október 2020 um að veita leyfi fyrir áður framkvæmdu niðurrifi húss á lóð nr. 36 við Skólavörðustíg og til að byggja þriggja hæða staðsteypt hús með verslunar­húsnæði á jarðhæð og einni íbúð á annarri og þriðju hæð á sömu lóð. Gerð er sú krafa að hið kærða byggingarleyfi verði fellt úr gildi og að framkvæmdir samkvæmt leyfinu verði stöðvaðar til bráðabirgða á meðan málið er til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni. Þykir málið nægilega upplýst til að það verði tekið til endanlegs úrskurðar og verður því ekki tekin afstaða til stöðvunarkröfu kæranda.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Reykjavíkurborg 20. nóvember 2020.

Málavextir: Á svæði því sem lóðin Skólavörðustígur 36 tilheyrir er í gildi deiliskipulag Lokastígsreita, staðgreinireita 1.181.2., 1.181.3., og 1.181.4. Lóðin Skólavörðustígur 36 er staðsett á reit 1.181.4., Lokastígsreit 4. Um reit fjögur segir nánar í greinargerð deiliskipulagsins að þar sé yfirbragð byggðarinnar fremur lágt og þétt. Flest húsanna séu tví- eða þrílyft með risi. Við Lokastíg og Baldursgötu sé röð stakstæðra húsa en við Skólavörðustíg séu þau ýmist stakstæð eða sambyggð. Sameiginlegir sérskilmálar gilda fyrir reiti tvö, þrjú og fjögur. Þar er m.a. tiltekið að heimilt sé að byggja litlar geymslur á baklóð, allt að 6 m², þar sem aðstæður leyfi og litlar viðbyggingar allt að 12 m² í samræmi við byggingarstíl húsa. Ef fjarlægð viðbygginga og geymslna frá lóðarmörkum sé minni en 3,0 m þurfi samþykki lóðarhafa aðliggjandi lóða. Hinn 4. júlí 2018 var samþykkt breyting á nefndu deiliskipulagi vegna lóðarinnar Skólavörðustíg 36. Í breytingunni fólst m.a. heimild til að auka byggingarmagn á 1. hæð að suðvestur lóðarmörkum, nýta þakhæð 1. hæðar að hluta sem þaksvalir og stækka og hækka stigahúsið. Heimilað byggingarmagn á lóðinni eftir breytingu er 281,5 m². Lóðin er 216 m² að flatarmáli og er nýtingarhlutfall hennar þar með 1,3.

Á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 20. október 2020 var samþykkt leyfi fyrir áður fram­kvæmdu niðurrifi húss að Skólavörðustíg 36. Þá var jafnframt samþykkt byggingarleyfis­umsókn um byggingu þriggja hæða staðsteypts húss með verslunarhúsnæði á jarðhæð og einni íbúð á annarri og þriðju hæð á lóðinni. Fyrirhugað hús yrði samtals 314,8 m² og nýtingarhlutfall 1,45.

Málsrök kæranda: Kærandi skírskotar til þess að krafa hans um ógildingu leyfis fyrir áður framkvæmdu niðurrifi sé á því byggð að engin heimild sé í deiliskipulagi til niðurrifs húss þess sem fyrir hafi verið á lóðinni. Þvert á móti hafi húsið átt að standa enda hafi það haft varðveislu­gildi og aðeins hafi verið heimilt að hækka þak þess.

Krafa um ógildingu byggingarleyfis fyrir nýbyggingu sé á því byggð að það sé andstætt skipulagi að heimila þá hluta byggingarinnar sem hefðu verið viðbyggingar við eldra hús á lóðinni ef það hefði staðið áfram, eins og mælt hafi verið fyrir um í skipulaginu, nema fyrir lægi samþykki kæranda. Eigi þetta bæði við um nýbyggingu á suðvesturhluta lóðarinnar og um hækkun þriðju hæðar, sem einnig hefði verið viðbygging við húsið sem fyrir hafi verið. Húsið að Skólavörðustíg 36 standi á lóðarmörkum gagnvart lóð kæranda. Það sé skýrt í skilmálum deiliskipulagsins frá 2009 og breytingum sem á því hafi verið gerðar árið 2018 að slíkar byggingar verði ekki leyfðar nema með samþykki lóðarhafa aðliggjandi lóðar. Augljóst sé að þetta eigi við um þann hluta nýbyggingarinnar sem sé á einni hæð til suðvesturs, enda hefði þar verið um að ræða viðbyggingu við eldra hús, hefði það staðið eins og skipulagið geri ráð fyrir, og nái sú bygging að lóðamörkum. Einnig verði að telja að það sama eigi við um nýja og hækkaða þakhæð framhússins, sem einnig hefði skoðast sem viðbygging við eldra hús hefði það staðið. Þessi hækkun sé verulega íþyngjandi fyrir kæranda þar sem hún skerði mjög útsýni frá efstu hæð húss hans. Þessa hluta byggingarinnar hafi byggingarfulltrúi ekki mátt leyfa án þess að fyrir lægi skriflegt samþykki og hafi leyfið að þessu leyti farið í bága við skilmála skipulagsins.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Af hálfu borgaryfirvalda er bent á að kært byggingarleyfi sé samþykkt og gefið út að fullu í samræmi við lög um mannvirki nr. 160/2010 og byggingar­reglugerð nr. 112/2012 m.s.br. Engir form- eða efniságallar séu á samþykki byggingarfulltrúa á kærðum byggingarleyfum.

Hinn 11. september 2020 hafi byggingarfulltrúi kært ólöglegt niðurrif á húsinu að Skólavörðu­stíg 36 til lögreglu. Fram komi í kærunni að byggingarleyfishafi hafi fengið útgefið byggingar­leyfi 25. ágúst 2020 til þess að byggja hæð og viðbyggingu með þaksvölum, auk þess að gera svalir á nýja hæð fasteignarinnar. Hinn 9. september hafi byggingarfulltrúi verið upplýstur um að húsið hefði verið rifið án þess að byggingarleyfi til niðurrifs hefði verið gefið út.

Ljóst sé að eftir að niðurrifið átti sér stað hafi ekkert hús verið lengur á lóðinni. Þar af leiðandi hefði verið uppi ómöguleiki til þeirrar framkvæmdar sem heimiluð hefði verið með byggingar­leyfinu frá 25. ágúst, enda hefði byggingarleyfið gert ráð fyrir að verið væri að bæta við hæð á húsið, sem og að byggja viðbyggingu. Forsenda fyrir samþykkt byggingarleyfis hafi verið að fyrst yrði samþykkt áður framkvæmt niðurrif á húsinu. Byggingarfulltrúi hafi samþykkt niðurrifið svo að skrá mætti eyðingu fasteignarinnar skv. 19. gr. laga um skráningu og mat fasteigna nr. 6/2001. Forsenda niðurrifs fasteignar sé að sótt hafi verið um byggingarleyfi til niðurrifs, sbr. gr. 2.3.1. í byggingarreglugerð, sbr. 1. mgr. 9. gr. laga um mannvirki.

Athugasemdir leyfishafa: Leyfishafi mótmæli því að ógilda eigi hin kærðu byggingarleyfi á grundvelli þess að ekki hafi verið heimild til niðurrifs í deiliskipulagi. Deiliskipulag taki til uppbyggingar og breytinga á húsum ef svo beri undir. Ákvæði um niðurrif húsa sé almennt ekki sett í deiliskipulag nema húsið eigi að víkja af einhverjum ástæðum vegna deiliskipulags­breytinga, t.d. vegna gatnaframkvæmda. Í deiliskipulagi fyrir Lokastígsreit frá árinu 2009 og í deiliskipulagsbreytingunni frá árinu 2018 hafi ekki verið um það að ræða að húsið nr. 36 við Skólavörðustíg ætti að víkja heldur hafi þvert á móti verið heimilaðar viðbyggingar og breytingar á húsinu.

Ekki hafi staðið til að rífa húsið, enda hafi verið sótt um leyfi til hækkunar þess um eina hæð og til að byggja einnar hæðar viðbyggingu, sbr. heimild í deiliskipulagi. Hins vegar hafi komið í ljós við framkvæmdir að burðarvirki hússins væri mjög lélegt. Við framkvæmdir hafi framhlið hússins hrunið og hafi verið að ræða um óhapp sem ekki hefði verið ráðið við. Hafi þetta verið tilkynnt til byggingarfulltrúa. Eftir að framhliðin hrundi hafi ekki annað verið í stöðunni en að sækja um byggingarleyfi til að byggja þriggja hæða staðsteypt hús á lóðinni með verslunar­húsnæði á jarðhæð og einni íbúð á annarri og þriðju hæð enda hafi verið gert ráð fyrir húsi af þessari gerð í deiliskipulagi. Byggingarleyfið sé því í samræmi við samþykkt deili­skipulag á svæðinu.

Niðurstaða: Eins og áður er rakið samþykkti byggingarfulltrúi leyfi fyrir áður framkvæmdu niðurrifi húss þess sem áður stóð á lóðinni Skólavörðustíg 36 svo að skrá mætti eyðingu fasteignarinnar skv. 19. gr. laga um skráningu og mat fasteigna nr. 6/2001 og unnt væri að veita byggingarleyfi fyrir nýju húsi á lóðinni. Bjuggu því efnisleg rök að baki þeirri ákvörðun, eins og atvikum var háttað, og því ekki tilefni til ógildingar hennar.

Samkvæmt gildandi deiliskipulagi umrædds svæðis er heimilað nýtingarhlutfall umræddrar lóðar 1,3, sem heimilar byggingu allt að 281,5 m² húss á lóðinni. Samkvæmt árituðum aðal­uppdráttum hins kærða byggingarleyfis fyrir nýju húsi á lóðinni er brúttó­flatarmál A- og B-rýma hússins samtals 314,8 m² samkvæmt skráningartöflu og nýtingarhlutfall umræddrar lóðar, sem er 216 m² að stærð, þar með 1,45. Er byggingarleyfið því ekki í samræmi við ákvæði 11. gr. og 1. tl. 1. mgr. 13. gr. laga um mannvirki nr. 160/2010 þar sem áskilið er að efni byggingar­leyfis rúmist innan heimilda gildandi skipulagsáætlana.

Með vísan til þess sem að framan er rakið verður hið kærða byggingarleyfi fyrir þriggja hæða staðsteyptu húsi með verslunarhúsnæði á jarðhæð og einni íbúð á annarri og þriðju hæð á lóðinni nr. 36 við Skólavörðustíg felld úr gildi en kröfum kæranda í máli þessu að öðru leyti hafnað.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 20. október 2020 um að veita leyfi til að byggja þriggja hæða staðsteypt hús með verslunarhúsnæði á jarðhæð og einni íbúð á annarri og þriðju hæð á lóðinni nr. 36 við Skólavörðustíg.

Hafnað er kröfu kæranda um ógildingu ákvörðunar byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 20. október 2020 um að samþykkja leyfi fyrir þegar framkvæmdu niðurrifi húss á fyrrgreindri lóð.

108/2020 Hverfisgata

Með

Árið 2020, föstudaginn 4. desember, fundaði úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála í gegnum fjarfundabúnað. Þátt tóku Ómar Stefánsson varaformaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingar­verkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 108/2020, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 16. apríl 2019 um að veita byggingarleyfi fyrir viðbyggingu og endurnýjun matshluta 02 í húsinu að Hverfisgötu 73 í Reykjavík.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 5. nóvember 2020, er barst nefndinni sama dag, kærir eigandi, Hverfisgötu 73, þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 16. apríl 2019 að veita byggingarleyfi fyrir viðbyggingu og endurnýjun matshluta 02 í húsinu að Hverfisgötu 73. Var byggingarleyfi gefið út 12. október 2020. Skilja verður málskot kæranda svo að krafist sé ógildingar hins kærða byggingarleyfis. Þess er jafnframt krafist að framkvæmdir samkvæmt hinu kærða leyfi verði stöðvaðar á meðan málið er til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni. Þykir málið nægilega upplýst til að það verði tekið til endanlegs úrskurðar og verður því ekki tekin afstaða til stöðvunarkröfu kæranda.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Reykjavíkurborg 11. nóvember 2020.

Málavextir: Á svæði því sem lóðin Hverfisgata 73 tilheyrir er í gildi deiliskipulag Skúlagötu­svæðis sem samþykkt var 13. maí 1986. Með umsókn, dags. 28. maí 2018, var sótt um breytingu á nefndu deiliskipulagi vegna lóðarinnar nr. 73 við Hverfisgötu. Í henni fólst að heimilt yrði að hækka hús á lóðinni og stækka til norðurs, setja kvisti á norður- og suðurhlið þess og svalir á fyrstu hæð og rishæð samkvæmt uppdráttum. Einnig lá fyrir samþykki með­lóðarhafa, dags. 29. júní 2018. Var umsóknin tekin fyrir á fundi skipulags- og samgöngu­ráðs sem samþykkti að auglýsa framlagða skipulagstillögu skv. 1. mgr. 41. gr., sbr. 1. mgr. 43. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Tillagan var auglýst frá 27. júlí 2018 með athugasemdarfresti til 13. september s.á., en engar athugasemdir bárust. Tillagan var samþykkt á embættis­afgreiðslu­­fundi skipulags­fulltrúa 21. september 2018 með vísan til heimilda skv. viðauka 2.4. við samþykkt um stjórn Reykjavíkurborgar. Auglýsing um samþykkt deiliskipulags­breytingar­innar var birt í B-deild Stjórnartíðinda 19. október 2018.

Á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 16. apríl 2019 var samþykkt byggingar­leyfisumsókn um að byggja viðbyggingu og endurnýja matshluta 02 í húsinu að Hverfisgötu 73 með vísan til fyrrgreindrar breytingar á deiliskipulagi svæðisins.  Umsókninni fylgdi umsögn Minjastofnunar Íslands, dags. 2. janúar 2019. Byggingarleyfi var síðan gefið út 12. október 2020.

Málsrök kæranda: Kærandi skírskotar til þess að hann eigi í óskiptri sameign með byggingar­leyfishafa baklóð þá við Hverfisgötu sem byggingarfulltrúinn í Reykjavík hafi nú heimilað framkvæmdir á, auk þess sem hann eigi hlut í húsi því sem standi við Hverfisgötu 73. Hann hafi samþykkt byggingaráform byggingarleyfishafa fyrir sitt leyti á fyrri stigum málsins. Samþykkið hafi hann þó dregið afdráttarlaust til baka 25. ágúst 2020 þegar hann hafi gert sér grein fyrir því að áætlanir leyfishafa hafi verið langt umfram það sem hann hafi gert sér grein fyrir. Haft hafi verið samband við embætti byggingarfulltrúa og póstur sendur 25. ágúst s.á. þar sem gerð hafi verið skýr grein fyrir málsástæðum og afturköllun samþykkisins. Af einhverjum ástæðum hafi þó starfsmenn byggingarfulltrúa ekki komið mótmælum og afturkölluninni í málið. Eins og lesa megi af tölvupóstinum sé sérstaklega farið fram á að embætti byggingar­fulltrúa upplýsi um framgang málsins en það hafi hann ekki gert. Þvert á móti hafi hann beinlínis lagt sig fram um að veita ekki upplýsingar og svara ekki erindum kæranda.

Með því að heimila leyfishafa að byggja á lóð kæranda gegn vilja hans sé verið að brjóta gegn stjórnarskrárvörðum eignarrétti sem verði ekki gert bótalaust. Þá komi fram í stjórnsýslulögum nr. 37/1993 meginreglur um samskipti stjórnvalda við borgarana, t.a.m. að stjórnvald eigi að svara erindum. Í 24. gr. laganna segi að eftir að stjórnvald hafi tekið ákvörðun og hún verið tilkynnt eigi aðili máls rétt á því að mál sé tekið til meðferðar á ný ef ákvörðun hafi byggst á ófullnægjandi eða röngum upplýsingum um málsatvik. Í máli því sem hér sé kært hagi einmitt svo til að ákvörðun byggingarfulltrúa byggi á röngum upplýsingum, þ.e.a.s. að fyrir liggi í málinu samþykki lóðareiganda. Það sé hins vegar rangt og hafi legið fyrir þegar hin kærða ákvörðun hafi verið tekin.

Ein af meginreglum íslensks skaðabótaréttar hafi lengi verið að takmarka skuli tjón eins og frekast sé unnt. Í málinu sé ljóst að byggingarfulltrúi hafi ekkert gert eða aðhafst til þess að takmarka tjón. Ljóst sé að eftir því sem tíminn líði og byggingarframkvæmdir haldi áfram því meira verði tjónið. Kjarni málsins sé því sá að byggingarfulltrúa hafi verið óheimilt að veita byggingarleyfi á lóð í eigu kæranda gegn vilja hans.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Af hálfu Reykjavíkurborgar er bent á að kært byggingarleyfi sé samþykkt og gefið út í samræmi við lög um mannvirki nr. 160/2010 og byggingarreglugerð nr. 112/2012 m.s.br. Áður en til útgáfu byggingarleyfis hafi komið hafi byggingarfulltrúa borist undirritað samþykki meðeiganda, dags. 29. júní 2018. Bent sé á að byggingaráform hafi verið samþykkt á embættisafgreiðslufundi byggingarfulltrúa 16. apríl 2019 en byggingarleyfi gefið út 12. október 2020.

Athugasemdir leyfishafa: Leyfishafar benda á að þau hafi frá upphafi haft samráð við kæranda. Hafi hann ekki sett sig upp á móti framkvæmdunum til þessa. Þvert á móti hafi hann stutt byggingaráformin enda séu þau honum til hagsbóta þar sem hann muni eignast sér inngang inn í fasteign sína og þurfi ekki lengur að búa við það að leyfishafar nýti sér kvöð um inngang í gegnum fasteign hans. Þá séu breytingarnar til þess fallnar að viðhalda og fegra friðaðan timburhúsareit í borginni og hafi þær allar verið unnar í nánu samstarfi við Minjastofnun.

Kærandi hafi allt frá því deiliskipulagsbreytingar voru auglýstar í júlí 2018 haft tækifæri til að koma að athugasemdum vegna málsins. Það hafi hann ekki gert fyrr en byggingarleyfið hafi verið gefið út. Þau rök að kæranda hafi ekki gert sér grein fyrir áætlunum byggingarleyfishafa dugi skammt enda hafi umfang framkvæmdanna komið fram í deiliskipulagi frá 21. september 2018 og kæranda því fullkunnugt um þær. Að lokum sé bent á að um sé að ræða eignarlóð sem sé að hluta til séreign og að hluta sameign, sbr. eignaskiptayfirlýsingu frá maí 2003. Framkvæmdirnar séu innan þess hluta sem leyfishafar telji sína séreign. Ekki fáist séð að kærandi hafi lögvarða hagsmuni af niðurstöðu málsins.

Niðurstaða: Samkvæmt 10. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki skal eftir atvikum fylgja umsókn um byggingarleyfi samþykki meðeigenda samkvæmt ákvæðum laga um fjöleignarhús nr. 26/1994. Þá tilkynnir byggingarfulltrúi samkvæmt 11. gr. mannvirkjalaga um samþykkt byggingar­áforma enda sé fyrirhuguð mannvirkjagerð í samræmi við skipulags­áætlanir á viðkomandi svæði. Jafnframt er tekið fram í 13. gr. að eitt af skilyrðum fyrir útgáfu byggingarleyfis sé að mannvirkið og notkun þess samræmist skipulagsáætlunum á svæðinu.

Á umræddu svæði er í gildi deiliskipulag Skúlagötusvæðis frá árinu 1986. Samþykkt var breyting á nefndu skipulagi 21. september 2018 vegna lóðarinnar nr. 73 við Hverfisgötu. Í greinargerð deiliskipulagsbreytingarinnar kemur m.a. fram að gert sé ráð fyrir að auka þakhæð timburhúss á lóðinni og byggja kvisti í samræmi við aldur og byggingarstíl þess. Heimilt sé að hækka húsið með því að portbyggja rishæðina og einnig sé heimilt að byggja kvist á þak báðum megin. Gert sé ráð fyrir að byggja tvílyfta viðbyggingu til norðurs og færa inngang á suðurhlið hússins. Þar er nánar lýst skilmálum, s.s. að byggja megi allt að 25 m² viðbyggingu við húsið innan byggingarreits til norðurs og að leita þurfi umsagnar Minjastofnunar um breytingarnar. Hámarksbyggingarmagn lóðarinnar fari í 263,9 m² og nýtingarhlutfall lóðarinnar verði 1,0. Í greinargerðinni eru einnig skýringarmyndir, s.s. götumyndir og lóðarmynd eftir heimilaðar breytingar.

Byggingaráform vegna hinna umdeildu framkvæmda voru samþykkt 16. apríl 2019 og byggingar­­leyfi gefið út 12. október 2020. Á árituðum aðaluppdráttum kemur m.a. fram að fyrirhuguð stærð eftir breytingar verði 242,8 m² og nýtingarhlutfall lóðarinnar verði 0,94. Í byggingar­lýsingu er tiltekið að byggingin sé innan skilmála skipulagsyfirvalda um hámarkshæð og stærðir. Þak verði rifið og bætt við nýrri léttri portbyggðri rishæð. Viðbygging verði steyptur kjallari, einangraður að innan, sökkull og plata, en efri hæð verði létt timburbygging og timbur­svalir. Liggur ekki annað fyrir en að samþykkt byggingaráform og útgefið byggingarleyfi séu í samræmi við gildandi deiliskipulag.

Kærandi samþykkti fyrrgreinda breytingu á deiliskipulagi Skúlagötusvæðis fyrir sitt leyti með áritun sinni á deiliskipulagsuppdrátt, dags. 22. maí 2018. Svo sem að framan hefur verið rakið er að finna nákvæma lýsingu í greinargerð skipulagsbreytingarinnar á því hvað sé heimilað að byggja á lóðinni og hversu mikið. Þá er þar jafnframt að finna skýringarmyndir sem sýna á myndrænan hátt heimilaðar breytingar á lóðinni. Verður því ekki önnur ályktun dregin en að með umdeildu samþykki hafi kærandi fallist á fyrirhuguð byggingaráform leyfishafa í samræmi við 1. mgr. 10. gr. laga um mannvirki, en það samþykki lá fyrir við samþykki umsóknar um hið kærða byggingarleyfi. Tekið skal fram að það fellur utan valdsviðs úrskurðarnefndarinnar að taka afstöðu til gildis afturköllunar samþykkis kæranda. Það álitaefni ræðst af túlkun reglna samningaréttar og verður eftir atvikum til lykta leitt fyrir dómstólum.

Með vísan til þess sem að framan er rakið liggur ekki fyrir að hin kærða ákvörðun sé haldin þeim form- eða efnisannmörkum sem raskað geti gildi hennar og verður kröfu kæranda um ógildingu hennar því hafnað.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um ógildingu ákvörðunar byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 16. apríl 2019 um að veita leyfi fyrir viðbyggingu og endurnýjun matshluta 02 í húsinu að Hverfisgötu 73 í Reykjavík.