Úrskurðir Archive - Page 40 of 271 - Úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála

jún 27

181/2021 Sænska húsið

Með UUA

Árið 2022, föstudaginn 24. júní, fundaði úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mættir voru Ómar Stefánsson, starfandi formaður, Unnþór Jónsson, settur varaformaður, og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 181/2021, kæra á ákvörðun bæjarstjórnar Árborgar frá 1. desember 2021 um að samþykkja byggingaráform „Sænska hússins“ á lóðinni Smáratúni 1, Selfossi.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með kæru til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 13. desember 2021, er barst nefndinni sama dag, kærir eigandi Smáratúns 6, Selfossi, ákvörðun bæjarstjórnar Árborgar frá 1. desember 2021 um að samþykkja byggingaráform „Sænska hússins“ á lóðinni Smáratúni 1, Selfossi. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Sveitarfélaginu Árborg 12. janúar 2022.

Málavextir: Lóðin Smáratún 1 á Selfossi er á ódeiliskipulögðu svæði. Tillaga að áformuðum breytingum á lóðinni var kynnt nágrönnum 2. – 31. desember 2020, en lóðin mun hafa staðið auð um langt skeið. Í tillögunni var m.a. fjallað um afmörkun byggingarreits, nýtingarhlutfall, hámarksfjölda hæða auk þess sem aðkoma að lóðinni var skilgreind. Að lokinni kynningunni, sem vísað var til sem grenndarkynningar, fjallaði skipulagsnefnd um tillöguna 13. janúar 2021 og tók bæjarstjórn málið fyrir á fundi 20. s.m. þar sem afgreiðslu málsins var frestað. Skipulagsnefnd tók málið aftur fyrir á fundi 10. mars s.á. þar sem staðfest var að umbeðin gögn hafi borist nefndinni og að breytingar hafi verið gerðar á tillögunni í kjölfar athugasemda sem borist hefðu. Bæjarstjórn tók málið aftur fyrir 19. s.m. og samþykkti tillöguna. Framangreind afgreiðsla var kærð til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála. Með úrskurði nefndarinnar uppkveðnum 21. september s.á. í máli nr. 132/2021 var kærumálinu vísað frá þar sem engin kæranleg ákvörðun hefði verið tekin í málinu. Hvorki hafi staðið til að breyta deiliskipulagi né veita byggingar- eða framkvæmdaleyfi og því hafi kynning sveitarfélagsins ekki verið eiginleg grenndarkynning í skilningi skipulagslaga nr. 123/2010.

Með ódagsettri umsókn var sótt um byggingarleyfi fyrir endurbyggingu svonefnds Sænska húss í „sem upprunalegustu mynd“ á lóðinni Smáratúni 1. Í framkvæmdalýsingu kom fram að Sænska húsið stæði á lóðinni Austurvegi 33 en um væri að ræða fjölbýlishús á tveimur hæðum með hálfniðurgröfnum kjallara. Húsið á lóðinni Smáratúni 1 yrði staðsteypt, einangrað að utan, klætt með standandi báruklæðningu og með hefðbundnu kraftsperruþaki. Vísaði byggingar-fulltrúi erindinu til skipulags- og byggingarnefndar á afgreiðslufundi sínum 15. september 2021. Nefndin tók málið fyrir á fundi 22. s.m. og samþykkti í samræmi við 44. gr. laga nr. 123/2010 að grenndarkynna byggingarleyfisumsóknina fyrir eigendum tólf fasteigna við Eyrarveg og Smáratún. Tólf athugasemdir bárust og lutu þær m.a. að stærð og útliti byggingar, mænisstefnu, nýtingarhlutfalli, bílastæðafjölda og málsmeðferð sveitarfélagsins. Farið var yfir athugasemdirnar á fundi skipulags- og byggingarnefndar 3. nóvember 2021 og samþykkt að ekki væri tilefni til að gera breytingar á tillögunni. Jafnframt var bókað að lagt yrði til við bæjarstjórn að samþykkja svör við athugasemdum og byggingaráform. Á sama fundi var byggingarlóðinni Smáratúni 1 úthlutað til byggingaraðila og var honum tilkynnt um það með úthlutunarbréfi, dags. 4. s.m. Svör við athugasemdum vegna grenndarkynningar voru send þeim sem gerðu athugasemdirnar með bréfi skipulagsfulltrúa, dags. 9. nóvember 2021. Á fundi bæjarstjórnar 1. desember s.á. var áðurgreind tillaga skipulags- og byggingarnefndar frá 3. nóvember s.á. samþykkt. Á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 8. desember s.á. voru byggingaráform um að reisa fimm íbúða fjölbýlishús samþykkt með fyrirvara um að skilað yrði greinargerðum hönnuða varðandi eldvarnir og frávik frá algildri hönnun.

Málsrök kæranda: Af hálfu kæranda er bent á að gengið sé þvert gegn vilja þeirra íbúa sem hafi fengið að taka þátt í seinni grenndarkynningu og að ámælisvert sé að ekki hafi öllum íbúum við Smáratún verið gefinn kostur á að koma að athugasemdum við grenndarkynninguna. Húsið passi ekki á nokkurn hátt inn í götumyndina og standi skáhallt og þvert á önnur hús í götunni. Einnig sé ámælisvert að ekki hafi verið gætt jafnræðis við úthlutun lóðarinnar Smáratúns 1, líkt og fram komi í bókun á fundi skipulags- og byggingarnefndar 3. nóvember 2021. Oft hafi verið spurst fyrir um eða sótt um lóðina en þau svör hafi borist að hún hafi ekki verið föl. Þá hafi vilyrðishafi sent bæjarráði 18. nóvember 2021 beiðni um að breyta nafni lóðarhafa og fengið þá beiðni samþykkta.

Málsrök Árborgar: Af hálfu bæjaryfirvalda er vísað til þess að kærumál þetta megi rekja til áform byggingaraðila um að flytja hið svonefnda Sænska hús, sem standi við Austurveg 33 á Selfossi, á auða lóð að Smáratúni 1 eða endurbyggja húsið á lóðinni í upprunalegri mynd og starfrækja í því hótel. Bent sé á að skv. 1. mgr. 44. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 geti sveitarstjórn veitt byggingar- eða framkvæmdaleyfi án deiliskipulagsgerðar ef framkvæmdin er í samræmi við landnotkun, byggðamynstur og þéttleika byggðar. Í slíkum tilvikum skuli skipulagsnefnd sveitarfélags láta fara fram grenndarkynningu, líkt og gert hafi verið í þessu tilviki. Samkvæmt 2. mgr. 44. gr. laganna felist grenndarkynning í því að skipulagsnefnd kynni nágrönnum sem talið er að geti átt hagsmuna að gæta af leyfisumsókn og gefi þeim kost á að tjá sig um hana innan tilskilins frests sem skuli vera a.m.k. fjórar vikur. Að þeim fresti liðnum og þegar sveitarstjórn hafi afgreitt málið skuli þeim sem tjáðu sig um það tilkynnt niðurstaða sveitarstjórnar.

Bæði skipulags- og byggingarnefnd og bæjarstjórn Árborgar hafi farið vandlega yfir athugasemdir sem borist hafi frá íbúum. Að mati Árborgar séu athugasemdirnar þess eðlis að þær standi ekki í vegi fyrir fyrirhuguðum framkvæmdum sem felist í flutningi eða endurbyggingu Sænska hússins á lóðinni Smáratúni 1, en framkvæmdirnar samræmist aðalskipulagi, skilgreindri landnotkun, byggðamynstri og þéttleika byggðar. Umrædd lóð sé á skilgreindu miðsvæði í aðalskipulagi og jafnvel þó lóðin tilheyri Smáratúni þá standi hún einnig við Kirkjuveg, þar sem bæði sé atvinnu- og þjónustustarfsemi. Að mati sveitarstjórnar séu því skilyrði til þess að heimila framkvæmdina án deiliskipulagstillögu geti hagsmunir nágranna ekki staðið í vegi fyrir henni.

Málsrök kæranda virðist aðallega byggjast á huglægri afstöðu hans um að húsið verði of stórt auk þess sem það samræmist ekki götumynd Smáratúns. Bent sé á að húsið verði ekki hærra en önnur hús í götunni eins og sjá megi t.d. á afstöðumyndum sem sendar hafi verið til nágranna við grenndarkynningu. Þá hafi kærandi ekki sýnt fram á að útsýni hans skerðist umfram það sem eðlilegt þyki í þéttbýli og ekkert bendi til þess að sólarbirta minnki á hans eign. Samkvæmt byggingaráformum verði húsið um 300 m² en lóðin sé um 600 m² samkvæmt fasteignaskrá Þjóðskrár Íslands. Nýtingarhlutfallið verði því 0,5.

Líta verði til þess að kærandi búi við Smáratún 6, sem sé í u.þ.b. 50 m fjarlægð frá fyrirhuguðu húsi. Lóðin Smáratún 1 standi á horni Smáratúns og Kirkjuvegar. Næsta hús við hliðina á Smáratúni 1 til suðurs sem sé á lóðinni Eyrarvegi 8 snúi einnig út á Kirkjuveg. Þá sé hitt endahúsið við Smáratún, þ.e. á lóðinni Smáratúni 2, með inngang sem snúi að Kirkjuvegi. Fyrirhuguð afstaða hússins sé því ekki í verulegu ósamræmi við heildargötumynd. Lóðin standi nú auð og í órækt og muni hún og umhverfi hennar verða færð til mun betri vegar með framkvæmdunum.

Byggingaráform hafi verið rækilega kynnt fyrir öllum þeim sem geti átt hagsmuna að gæta, bæði með kynningu í desember 2020 og aftur með formlegri grenndarkynningu í september til október 2021. Farið hafi verið yfir allar athugasemdir og ábendingar en að mati sveitarfélagsins séu þær ekki til þess fallnar til að koma í veg fyrir samþykkt áformanna.

Byggingarleyfi hafi ekki verið gefið út. Það sé í höndum lóðarhafa að uppfylla skilyrði sem sett hafi verið áður en til þess komi. Um afgreiðslu byggingarleyfis fari eftir ákvæðum III. kafla laga nr. 160/2010 um mannvirki, sbr. einnig ákvæði byggingarreglugerðar nr. 112/2012. Því sé hafnað að hugsanlegt framsal lóðarréttinda geti valdið ógildingu á samþykki bæjarstjórnar á byggingaráformunum. Ekki hafi verið gengið frá slíku framsali en ef til þess komi þá yrði nýr lóðarhafi ætíð bundinn af fyrirliggjandi skilyrðum um lóðina. Þá sé rétt að geta þess sem fram komi í úthlutunarbréfinu frá 4. nóvember 2021 að lóðarhafa sé óheimilt að framselja lóðarréttindi fyrr en lóðarleigusamningur hafi verið gerður. Þá sé órökstuddum fullyrðingum um meint ójafnræði við úthlutun lóðarinnar mótmælt en ágreiningur um lóðaúthlutun eigi ekki undir úrskurðarnefndina.

Viðbótarathugasemdir kæranda: Kærandi bendir á að ranglega sé farið með staðreyndir í umsögn Árborgar þar sem fram komi að kærumálið megi rekja til áforma um að flytja hið svonefnda Sænska hús á auða lóð Smáratúns 1 eða endurbyggja húsið á lóðinni í upprunalegri mynd og starfrækja í því hótel. Upphaflega hafi einungis verið talað um flutning á húsinu en þegar ljóst hafi orðið að það væri ógerlegt hafi verið bætt við að um væri að ræða enduruppbyggingu í upprunalegri mynd. Hvergi hafi áður verið nefnt að starfrækja ætti hótel í húsinu, hvorki í fyrri kynningu sveitarfélagsins né þeim gögnum sem sveitarfélagið hafi lagt fram við grenndarkynningu. Á teikningum sé gert ráð fyrir fimm íbúðum ásamt geymslum í kjallara.

Í athugasemdum Árborgar sé tekið fram að Smáratún sé íbúðargata en svo komi í ljós að við Kirkjuveg séu bæði íbúðarhús auk atvinnu- og þjónustustarfsemi. Það sé rangt að á þessum stutta hluta Kirkjuvegar standi ekkert hús og einungis eitt hús við Kirkjuveg sem flokkast geti undir atvinnu- og þjónustustarfsemi, þ.e. Kirkjuvegur 8, þar sem rekin sé fasteignasala. Því sé harðlega mótmælt að við Kirkjuveg sé bæði atvinnu- og þjónustustarfsemi sem réttlætt geti byggingu 300 m² húss á 600 m² lóð með nýtingarhlutfallinu 0,5. Endurbygging hússins samræmist því ekki aðalskipulagi, skilgreindri landnotkun, byggðamynstri og þéttleika byggðar. Einnig komi fram að samkvæmt aðalskipulagi sé Smáratún 1 á svæði fyrir blandaða landnotkun en jafnframt að Smáratún sé íbúðargata. Vandséð sé að skilgreina eina lóð við íbúðargötu sem blandaða landnotkun. Sveitarfélagið reyni að tengja Smáratún 1 við aðliggjandi götu og þá starfsemi sem þar fari fram, t.d. Hótel Selfoss sem standi við Eyrarveg 2 við Ölfusá og veitingastað við Eyrarveg 8.

Í athugasemdum íbúa við grenndarkynningu hafi m.a. komið fram að fyrirhugað hús snúi öfugt við götumynd annarra húsa við Smáratún. Þessu sé svarað með því að tengja fyrirhugað hús við aðra götu og segja að lóðin liggi einnig að Kirkjuvegi og að næsta hús við Smáratún 1 til suðurs, sem sé húsið að Eyrarvegi 8 sem sveitarfélagið ranglega segi að snúi út að Kirkjuvegi. Eyrarvegur 8 snúi að Eyrarvegi þótt inngangur sé frá Kirkjuvegi. Þá snúi Smáratún 2 ekki að Kirkjuvegi heldur Smáratúni eins og önnur hús við götuna og inngangur þess húss sé einnig frá Smáratúni. Fyrirhuguð afstaða sé því í verulegu ósamræmi við heildargötumynd Smáratúns.

Íbúar hafi tekið fram í athugasemdum að bílastæðavandræði væru í Smáratúni vegna fjölda einka- og langferðabíla á svæðinu í tengslum við Hótel Selfoss og kirkjuna. Í svari Árborgar sé ekkert minnst á aukna umferð um miðbæ Selfoss og látið eins og það komi íbúum ekki við þar sem um sérstakt verkefni sé að ræða sem sé til úrlausnar í stærra samhengi og myndi bygging við Smáratún 1 ekki hafa þar úrslitaáhrif. Nú hafi hins vegar komið fram að í húsinu eigi að reka hótel.

Því sé mótmælt að byggingaráformin hafi verið kynnt vel. Fyrri grenndarkynning hafi verið klúður og hafi orðið að endurtaka hana eftir úrskurð úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála. Síðari grenndarkynning hafi einungis náð til tólf aðila og hvergi hafi þess verið getið að öðrum væri frjálst að tjá sig. Í ljósi þess að nú komi í fyrsta skipti fram að byggja eigi hótel séu framangreindar grenndarkynningar ómarktækar og þurfi að leggja fram nýjar teikningar og umsóknir vegna hótelreksturs við íbúagötuna Smáratún. Efna þurfi til víðtækrar grenndarkynningar þar sem öllum íbúum Smáratúns verði boðið að tjá skoðun sína.

Niðurstaða: Í máli þessu er kærð ákvörðun bæjarstjórnar Árborgar frá 1. desember 2021 um að samþykkja byggingaráform fyrir svonefndu Sænska húsi á lóðinni Smáratúni 1 á Selfossi. Samkvæmt 2. mgr. 9. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki veitir byggingarfulltrúi byggingarleyfi og skv. 11. gr. sömu laga samþykkir hann byggingaráform. Verður því litið svo á að kærð sé sú ákvörðun byggingarfulltrúa frá 8. desember 2021 að samþykkja byggingaráform fyrir fimm íbúða fjölbýlishúsi á umræddri lóð.

Lóðin Smáratún 1 er á ódeiliskipulögðu svæði. Í 2. mgr. 37. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 kemur fram sú meginregla að gera skuli deiliskipulag fyrir svæði eða reiti þar sem framkvæmdir eru fyrirhugaðar. Hins vegar er sveitarstjórn eða þeim aðila sem hefur heimild til fullnaðarafgreiðslu mála heimilt skv. 44. gr. laganna að veita byggingarleyfi fyrir framkvæmd sem er í samræmi við aðalskipulag en deiliskipulag liggur ekki fyrir ef framkvæmdin er í samræmi við landnotkun, byggðamynstur og þéttleika byggðar. Skal skipulagsnefnd þá láta fara fram grenndarkynningu.

Samkvæmt Aðalskipulagi Árborgar 2010-2030 er lóðin Smáratún 1 á svæði með blandaðri landnotkun. Er svæðið þannig bæði íbúðarsvæði og verslunar- og þjónustusvæði. Hin samþykktu byggingaráform heimila að reist verði fimm íbúða fjölbýlishús á lóðinni og verður framkvæmdin því í samræmi við landnotkun svæðisins. Í aðalskipulaginu kemur fram varðandi þéttleika íbúðarsvæða að á Selfossi sé gert ráð fyrir að nýtingarhlutfall íbúðalóða verði á bilinu 0,3-0,45. Þá segir að nýtingarhlutfallið sé til leiðbeiningar og skilgreinist nánar í deiliskipulagi. Lóð Smáratúns 1 er 603,8 m² og verður brúttóflatarmál fyrirhugaðrar byggingar samkvæmt samþykktum byggingaráformum 413,8 m² en að frátöldu þakrými verður flatarmálið 275,2 m². Mun nýtingarhlutfall á lóðinni því verða 0,46 sem telja verður óverulegt frávik frá framan-greindri leiðbeiningu aðalskipulags, en þar að auki er ekki að sjá að nýtingarhlutfallið skeri sig úr í samanburði við nýtingarhlutfall íbúðalóða í næsta nágrenni. Þá bera gögn málsins ekki með sér að fyrirhuguð bygging verði í ósamræmi við byggðamynstur svæðisins. Var því heimilt að grenndarkynna byggingarleyfisumsóknina.

Líkt og fram kemur í málavöxtum var byggingarleyfisumsóknin grenndarkynnt með fjögurra vikna athugasemdafresti, sbr. 1. og 2. mgr. 44. gr. skipulagslaga. Kom kærandi að athugasemdum sínum við grenndarkynninguna og tók bæjarstjórn, að undangenginni umfjöllun skipulags- og byggingarnefndar, afstöðu til framkominna athugasemda. Svör við athugasemdum voru send þeim sem gerðu athugasemdir við grenndarkynninguna þrátt fyrir að þau svör hafi þá ekki verið afgreitt af bæjarstjórn. Sá ágalli hróflar þó ekki við gildi hinnar kærðu ákvörðunar. Að öðru leyti var meðferð málsins í samræmi við 44. gr. skipulagslaga.

Að framangreindu virtu liggja ekki fyrir þeir form- eða efnisannmarkar sem leitt geta til ógildingar hinnar kærðu ákvörðunar og verður kröfu kæranda þar um því hafnað.

Rétt þykir að benda á að samkvæmt hinum samþykktu byggingaráformum stendur til að byggja fimm íbúða fjölbýlishús á umræddri lóð. Hefur ekki verið veitt leyfi til að byggja eða breyta notkun fyrirhugaðs fjölbýlishúss í hótel, eins og fram kemur í umsögn sveitarfélagsins, en verði slíkt leyfi veitt er það eftir atvikum kæranlegt til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist vegna fjölda og umfangs kærumála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um ógildingu ákvörðunar byggingarfulltrúa Árborgar frá 8. desember 2021 um að samþykkja byggingaráform fyrir fimm íbúða fjölbýlishúsi á lóðinni Smáratúni 1, Selfossi.

jún 27

Love0

44/2022 Frakkastígur

Með UUA

Árið 2022, föstudaginn 24. júní, fundaði úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík Mættir voru Ómar Stefánsson, starfandi formaður, Unnþór Jónsson, settur varaformaður, og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 44/2022, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 12. október 2021, um að samþykkja umsókn um leyfi fyrir viðbyggingu á austurhlið húss á lóð nr. 9 við Frakkastíg, stækka veitingastað sem fyrir er í húsinu í flokk II, tegund C, og auka mögulegan gestafjölda úr 15 í 55.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með kæru til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, sem barst nefndinni 3. maí 2022, kærir Húsfélagið Laugavegi 49A þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 12. október 2021 að samþykkja umsókn um leyfi fyrir viðbyggingu á austurhlið húss á lóð nr. 9 við Frakkastíg, stækka veitingastað sem fyrir er í húsinu í flokk II, tegund C, og þannig auka mögulegan gestafjölda úr 15 í 55. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi. Þess er jafnframt krafist að framkvæmdir verði stöðvaðar á meðan málið er til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni.

Með bréfi til úrskurðarnefndarinnar, dags. 27. maí 2022, er barst nefndinni sama dag, kærir eigandi Laugavegar 47 sömu ákvörðun byggingarfulltrúa og gerir kröfu um að ákvörðunin verði felld úr gildi og að framkvæmdir verði stöðvaðar á meðan málið sé til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni. Verður það kærumál, sem er nr. 54/2022, sameinað máli þessu þar sem sama ákvörðun er kærð til ógildingar og hagsmunir kærenda þykja ekki standa því í vegi. Þykir málið nægilega upplýst til að það verði tekið til endanlegs úrskurðar og verður því ekki tekin afstaða til framkominnar stöðvunarkröfu kærenda.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Reykjavíkurborg 9. maí 2022.

Málavextir: Á afgreiðslufundi byggingarfulltrúans í Reykjavík 12. október 2021 var samþykkt umsókn um leyfi til að reisa viðbyggingu á austurhlið hússins að Frakkastíg 9, stækka veitingastað sem fyrir er í húsinu í flokk II, tegund C, og þar með auka mögulegan gestafjölda úr 15 í 55. Á samþykktum uppdráttum er gert ráð fyrir tveimur bílastæðum á lóðinni sunnan megin við húsið.

Málsrök kærenda: Vísað er til þess að verið sé að loka á aðgengi að lóð Laugavegar 49A frá Frakkastíg með heimilaðri viðbyggingu og staðsetningu bílastæða. Laugavegur 49A hafi notast við aðgengi frá Frakkastíg í áratugi og því hafi myndast hefðarréttur. Frakkastígur 9 hafi áður verið íbúðarhúsnæði en hafi verið breytt í veitingastað fyrir 15 gesti árið 2018. Nú eigi að breyta honum í veitingastað fyrir 55 gesti þar sem boðið verði upp á áfengi til kl. 23:00 á virkum dögum og til kl. 03:00 um helgar. Opnunartíminn feli í sér brot á Aðalskipulagi Reykjavíkur 2010-2030 sem tilgreini Frakkastíg 9 á svæði með takmarkaðar miðborgarheimildir. Staðurinn eigi einungis að hafa heimild til að vera opinn til kl. 23:00 um helgar, nema þá með sérstakri undanþágu.

Á teikningu séu sýndar svalir á jarðhæð hússins að Frakkastíg 9 sem snúi að hluta að lóð Laugavegar 49A og þar muni fara fram veitingasala utanhúss og vínveitingar verði leyfðar að nóttu til. Þetta muni hafa rask og truflun í för með sér fyrir íbúa Laugavegar 49A. Viðbyggingin muni skyggja verulega á garð þeirra og rýra notagildi hans. Líklega sé ekki farið eftir gr. 9.7.5 í byggingarreglugerð nr. 112/2012 um löglegt bil milli húsa m.t.t. brunavarna. Teiknaður sé brunastigi til „bráðabirgða“ á austurgafl húss Frakkastígs 9 sem hafi áhrif á notkunarmöguleika húss Laugavegar 49A og auki á brunahættu. Samkvæmt upplýsingum sem aflað hafi verið frá fasteignasala muni framkvæmdirnar hafa talsverð neikvæð áhrif á verðgildi nefnds húss.

Þá hafi árið 2014 komið upp ágreiningur milli eiganda Frakkastígs 9 og annars kærenda þessa máls, eiganda Laugavegar 47, um umferðarrétt hins síðarnefnda um lóð Frakkastígs 9. Með dómi Hæstaréttar frá 5. febrúar 2015 í máli nr. 76/2015 hafi umferðarréttur kærandans um lóð Frakkastígs 9 verið staðfestur, en um sé að ræða einu aðkomuna að bílastæðum hússins, vöru- og sorpgeymslu. Hið kærða byggingarleyfi feli í sér tvö bílastæði sem gangi út í umferðarrétt Laugavegar 47. Augljóst megi vera að ólögmætt sé að samþykkja byggingarleyfi sem gangi á þann rétt og samþykkta uppdrætti hússins.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Af hálfu borgaryfirvalda er vísað til þess að samkvæmt Aðalskipulagi Reykjavíkur 2040 sé lóðin Frakkastígur 9 á landnotkunarsvæði M1A og þannig innan svæðis í miðborginni þar sem gildi almennar vínveitingarheimildir. Í gildandi deiliskipulagi fyrir reit 1.173.0 komi fram að heimilt sé að byggja útbyggingu innan byggingarreits á lóð Frakkastígs 9 og að heimilað nýtingarhlutfall fyrir lóðina sé 0,7. Nýtingarhlutfall verði 0,67 með hinni umþrættu viðbyggingu og þannig innan heimilda deiliskipulags. Því hafi ekki borið að grenndarkynna framkvæmdina. Byggingin sé öll í einu brunahólfi og uppfylli brunavarnarkröfur. Ekki hafi verið tekin afstaða til þess hvort eigandi Laugavegar 49A hafi umferðarrétt um lóð Frakkastígs 9. Það falli undir verksvið dómstóla en ekki úrskurðarnefndarinnar að skera úr um bein eða óbein eignarréttindi.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um gildi byggingarleyfis sem heimilar viðbyggingu húss sem stendur á lóðinni Frakkastíg 9 í Reykjavík, en á samþykktum uppdráttum má sjá að gert er ráð fyrir tveimur bílastæðum sunnan megin við húsið.

Með dómi Hæstaréttar 5. febrúar 2015 í máli nr. 76/2015 var fallist á þá kröfu annars kærenda þessa máls, eiganda Laugavegar 47, að hann yrði settur með beinni aðfarargerð inn í umferðarrétt að bílastæðum, vörugeymslu og sorpgeymslu að lóð Laugavegar 47 um lóð Frakkastígs 9. Þá var einnig staðfestur réttur kærandans til að nota bílastæði sem tilheyra húsinu en liggja að hluta til á lóð Frakkastígs 9. Samkvæmt greindum dómi Hæstaréttar liggur fyrir að kærandinn hefur umferðarrétt um lóð Frakkastígs 9 og rétt til að nota bílastæði sem að hluta liggja á þeirri lóð. Ljóst er að þau tvö bílastæði sem fyrirhugað er að verði sunnan megin við húsið að Frakkastíg 9 muni skerða óbeinan eignarrétt umrædds kæranda. Telja verður að samþykki hans hefði því þurft að liggja fyrir hinum umdeildu byggingaráformum áður en byggingarleyfisumsóknin var samþykkt, en af gögnum málsins verður hvorki séð að leitað hafi verið eftir því samþykki né að samráð hafi verið við hann haft. Að framangreindu virtu verður ekki hjá því komist að fella hina kærðu ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík úr gildi.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 12. október 2021 um að samþykkja umsókn um leyfi fyrir viðbyggingu á austurhlið húss á lóð nr. 9 við Frakkastíg, stækka veitingastað í flokk II, tegund C, og auka mögulegan gestafjölda úr 15 í 55.

jún 20

Love0

52/2022 Hrísateigur

Með UUA

Árið 2022, miðvikudaginn 15. júní, tók Ómar Stefánsson, starfandi formaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála fyrir með heimild í 3. mgr. 3. gr. laga nr. 130/2011:

Mál nr. 52/2022, kæra vegna óhæfilegs dráttar á afgreiðslu byggingarleyfisumsóknar vegna Hrísateigs 15 í Reykjavík.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 25. maí 2022, er barst nefndinni sama dag, kærir einn eigenda Hrísateigs 15, Reykjavík, óhæfilegan drátt á afgreiðslu byggingarfulltrúans í Reykjavík á umsókn hans um samþykkt byggingaráforma að Hrísateig 15. Er þess krafist að afgreiðslu umsóknarinnar verði lokið.

Málsatvik og rök: Hinn 20. september 2021 sóttu eigendur Hrísateigs 15 um leyfi til breytinga á húsinu sem fólust í áformum um að stækka stofur allra íbúða til suðurs, lengja svalir á 1. og 2. hæð, einangra húsið að utan og klæða það með bárujárni. Umsóknin var tekin fyrir á afgreiðslufundum byggingarfulltrúa 28. september og 12. október s.á. þar sem henni var vísað til umsagnar skipulagsfulltrúa Umsóknin var enn á dagskrá afgreiðslufundar byggingarfulltrúa 15. desember s.á. þar sem afgreiðslu hennar var frestað með vísan til umsagnar skipulagsfulltrúa frá 10. desember 2021. Í umsögninni kom m.a. fram að um væri að ræða mikla breytingu þar sem hutföll og ásýnd hússins breytist mikið og að umsókn kæranda væri ekki í samræmi við gildandi deiliskipulag. Byggingarleyfisumsókninni var síðan synjað á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 7. júní 2022 með vísan til greindrar umsagnar skipulagsfulltrúa.

Kærandi bendir á að endanleg ákvörðun um samþykkt byggingaráforma og útgáfu byggingarleyfis sé á hendi byggingarfulltrúa samkvæmt lögum um mannvirki nr. 160/2010.

Af hálfu borgaryfirvalda er þess krafist að málinu verði vísað frá úrskurðarnefndinni þar sem kærandi hafi ekki lengur lögvarða hagsmuni af því að fá skorið úr álitaefninu.

Niðurstaða: Í máli þessu hefur kærandi krafist þess að byggingarfulltrúinn í Reykjavík ljúki afgreiðslu umsóknar hans um byggingarleyfi „án frekari frestunar og tafa.“ Fyrir liggur að umsókninni var synjað á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 7. júní 2022.

Í 4. mgr. 9. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 er heimild til að kæra óhæfilegan drátt á afgreiðslu máls til þess stjórnvalds sem ákvörðun í málinu verður kærð til. Er kæruheimild þessi undantekning frá almennu ákvæði 2. mgr. 26. gr. laganna um að einungis þær ákvarðanir sem binda endi á mál verði bornar undir kærustjórnvald. Verður að telja að tilgangur kæruheimildarinnar sé að gera málsaðila kleift að knýja fram málalyktir í máli sínu, sem er til meðferðar hjá stjórnvaldi, dragist afgreiðsla þess óhæfilega. Þar sem fyrir liggur að kröfu kæranda um að afgreiðslu umsóknar hans verði lokið hefur verið fullnægt á hann ekki lengur lögvarða hagsmuni af því að knýja fram afgreiðslu málsins og fá úr því skorið hvort dráttur sá sem varð á afgreiðslu málsins hafi verið óhæfilegur eða hvort málefnalegar ástæður hafi búið að baki þeim drætti. Verður kærumáli þessu því vísað frá úrskurðarnefndinni.

Rétt þykir að benda á að framangreind ákvörðun byggingarfulltrúa er kæranleg til úrskurðarnefndarinnar og sætir þá málsmeðferð erindis kæranda í heild sinni lögmætisathugun nefndarinnar. Samkvæmt 2. mgr. 4. gr. laga um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála nr. 130/2011 er kærufrestur til nefndarinnar einn mánuður frá því að kæranda varð kunnugt eða mátti vera kunnugt um ákvörðunina.

Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

jún 16

Love0

168/2021 Bergstaðastræti

Með UUA

Árið 2022, miðvikudaginn 15. júní, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mætt voru Unnþór Jónsson, settur varaformaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 168/2021, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 16. nóvember 2021 um að synja umsókn um leyfi til að byggja bílgeymslu á austurhluta lóðar nr. 81 við Bergstaðastræti.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 23. nóvember 2021, er barst nefndinni sama dag, kærir lóðarhafi lóðarinnar nr. 81 við Bergstaðastræti þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 16. nóvember 2021 að synja umsókn kæranda um leyfi til að byggja bílgeymslu á austurhluta lóðar nr. 81 við Bergstaðastræti. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Reykjavíkurborg 7. janúar 2022.

Málavextir: Á embættisafgreiðslufundi skipulagsfulltrúa Reykjavíkurborgar 29. janúar 2021 var lögð fram fyrirspurn kæranda, dags. 21. s.m., þar sem falast var eftir áliti skipulagsfulltrúa á hugmynd um að byggja bílgeymslu á austurhluta lóðarinnar nr. 81 við Bergstaðastræti. Fyrirspurninni var vísað til umsagnar verkefnisstjóra og lögð fram að nýju ásamt umsögn skipulagsfulltrúa, dags. 1. febrúar s.á. Í umsögninni kom fram að ekki væri fallist á erindið þar sem það samræmdist ekki markmiðum Aðalskipulags Reykjavíkur 2010-2030. Erindið var tekið fyrir af skipulagsfulltrúa 5. febrúar s.á. þar sem tekið var neikvætt í það, með vísan til umsagnar skipulagsfulltrúa.

Kærandi skaut málinu til skipulags- og samgönguráðs 12. febrúar 2021, sem tók erindið fyrir á fundi 31. mars s.á. Ekki var fallist á erindið. Í kjölfarið lagði kærandi fram breytta fyrirspurn, dags. 2. júní s.á. Erindið var tekið fyrir á embættisafgreiðslufundi skipulagsfulltrúa 11. s.m. og var því vísað til umsagnar verkefnisstjóra. Fyrirspurnin var tekin fyrir á fundi skipulagsfulltrúa 9. júlí s.á. ásamt umsögn skipulagsfulltrúa, dagsettri sama dag. Neikvætt var tekið í erindið, með vísan til umsagnarinnar. Sú afgreiðsla var kærð til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála en með úrskurði í máli nr. 121/2021, uppkveðnum 15. september 2021, var málinu vísað frá þar sem umsögn skipulagsfulltrúa væri liður í undirbúningi mögulegrar stjórnvaldsákvörðunar en ekki sjálfstæð stjórnvaldsákvörðun sem bindur enda á meðferð máls.

Í kjölfar framangreinds úrskurðar sótti kærandi um byggingarleyfi. Á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 26. október 2021 var umsókn kæranda lögð fram. Málinu var frestað og sent til skipulagsfulltrúa til umsagnar og/eða grenndarkynningar. Skipulagsfulltrúi afgreiddi erindið á afgreiðslufundi sínum 15. nóvember 2021 og tók neikvætt í erindið, með vísan til umsagnar sinnar frá sama degi. Umsókn kæranda var synjað á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 16. s.m., með vísan til neikvæðrar umsagnar skipulagsfulltrúa.

Málsrök kæranda: Af hálfu kæranda er bent á að ýmsar tilvitnanir skipulagsfulltrúa í umsögn hans til aðalskipulags skjóti skökku við. Vísað sé til þess að í Aðalskipulagi Reykjavíkur 2010-2030 sé almennt leiðarstef að draga úr notkun einkabílsins og fækka bílastæðum, sérstaklega í miðborginni, og að eðlilegt megi telja að færri bílar tilheyri hverri íbúð í þéttri miðborgarbyggð en í öðrum hverfum borgarinnar. Bent sé á að á bls. 155 í aðalskipulaginu segi m.a. um bíla- og hjólastæðastefnu að á svæði 1 sé að hámarki eitt bílastæði á íbúð við endurnýjun byggðar/nýbyggingu. Umrædd lóð sé á svæði 1 og í húsinu séu og hafi alltaf verið tvær íbúðir. Samkvæmt framansögðu ættu því tvö bílastæði að fylgja lóðinni. Í umsögn skipulagsfulltrúa sé vísað í markmið um að fækka stæðum en þar segi einnig að „[n]ýr bílskúr á lóðinni krefðist þess að ný innkeyrsla yrði gerð frá götu. Almennum bílastæðum á borgarlandi (götu) myndi þar með fækka um a.m.k. eitt þar sem innkeyrslan yrði staðsett. Ekki sé æskilegt að fjölga sérafnotastæðum/innkeyrslum í miðborginni á kostnað sameiginlegra bílastæða og er almennt ekki tekið jákvætt í slíkt.“ Rökin séu mótsagnarkennd þar sem vísað sé til markmiða aðalskipulags um fækkun bílastæða í miðborginni en þar næst sé fækkun bílastæða orðin neikvæð. Þá hljómi orðin „[e]kki er æskilegt að“ og „ekki er almennt tekið jákvætt í“ eins og persónuleg skoðun en ekki skipulagslegar forsendur.

Varðandi bílgeymslur á öðrum lóðum sem kærandi hafi vísað til segi í umsögn skipulagsfulltrúa að það sé rétt að þær hafi verið samþykktar á síðustu áratugum en ekki sé um að ræða erindi sem hafi verið samþykkt eftir gildistöku Aðalskipulags Reykjavíkur 2010-2030 þegar aðrar áherslur og önnur markmið hafi verið í gildi. Þá segi að ekki hafi verið tekið jákvætt í að brjóta upp garðveggi á þessu svæði til að koma fyrir bílastæðum eða bílskúrum. Kærandi bendi á að í kaflanum Borgarvernd í Aðalskipulagi Reykjavíkur 2010-2030 sé sérstaklega fjallað um hverfisvernd innan Hringbrautar, en þar segi m.a. um markmið: „Svipmót húsa, á tilgreindum verndarsvæðum, sem verða nánar afmörkuð í hverfisskipulagi, varðandi ytra byrði, veggáferð, gluggagerðir og þak verði sem minnst raskað og endurbygging miðist sem mest við upphaflega gerð hússins – sama gildi t.a.m. um afmörkun lóða, svo sem garðveggi og girðingar.“ Líkt og fram komi í markmiðakafla aðalskipulagsins 2010-2030 um hverfisvernd þá hafi heftið Húsvernd í Reykjavík upphaflega fylgt með aðalskipulaginu 1996-2016 og svo aftur með aðalskipulagi 2001-2024. Í heftinu segi í kafla 2 um húsvernd: „Áhersla er lögð á varðveislu staðbundinna sérkenna í húsagerð og skipulagi, einkum þar sem um er að ræða hverfi, hverfishluta og götumyndir með sterkan heildarsvip. Á þeim svæðum þar sem lögð er til verndun byggðar vegna sérstöðu svæðis eða byggðamynsturs, er lögð áhersla á varðveislu heildarinnar. Grindverk og girðingar eru stór hluti af sérkennum eldri hverfa Reykjavíkur. Leitast skal við að viðhalda þeim eins og framast er unnt í upprunalegri mynd, og endurnýja í sömu eða svipaðri mynd ef nauðsyn krefur.“

Af framangreindu sé ljóst að nákvæmlega sömu ákvæði um hverfis- og húsvernd giltu nú og þegar þær bílgeymslur sem byggðir hafi verið í götunni á þessari öld og kærandi hafi vísað til í fyrirspurn sinni. Auðvelt sé að tryggja góðan frágang stoðveggjar og setja t.d. upp innkeyrsluhlið að götu í takt við vegginn til að tryggja samhengi. Bílgeymslur á lóðum nr. 77 og nr. 83 að Bergstaðastræti hafi verið samþykktir árið 2006 þegar sömu húsverndarákvæði hafi verið í gildi og í dag. Þá hafi bygging bílgeymsla ekki þótt vera í ósamræmi við markmið aðalskipulags, sem hafi verið þau sömu og nú. Út frá jafnræðisreglu stjórnarskrárinnar, sbr. 3. gr. stjórnskipunarlaga nr. 97/1995, sé óskað eftir því að niðurstaða Reykjavíkurborgar verði endurskoðuð.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Af hálfu borgaryfirvalda er bent á að umsókn kæranda hafi verið synjað vegna neikvæðrar umsagnar skipulagsfulltrúa, dags. 15. nóvember 2021. Í 11. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki segi að þegar mannvirki sé háð byggingarleyfi skv. 9. gr. þá skuli byggingarfulltrúi ganga úr skugga um að fyrirhuguð mannvirkjagerð sé í samræmi við skipulagsáætlanir á viðkomandi svæði. Sambærileg skylda hvíli á byggingarfulltrúa skv. 5. mgr. gr. 2.4.2. í byggingarreglugerð nr. 112/2012, en þar komi fram að byggingarfulltrúi skuli leita umsagnar skipulagsfulltrúa ef vafi leiki á að framkvæmd samræmist skipulagsáætlunum sveitarfélagsins. Ekkert deiliskipulag sé á svæðinu sem um ræði og því hafi skipulagsfulltrúi skoðað erindið með tilliti til þess hvort mögulegt yrði að veita leyfi án deiliskipulagsgerðar, þ.e. hvort fyrirhuguð mannvirkjagerð væri í samræmi við landnotkun, byggðamynstur og þéttleika og hvort hún væri í samræmi við stefnu aðalskipulags Reykjavíkur.

Í kaflanum Borgarvernd í Aðalskipulagi Reykjavíkur 2010-2030 komi fram að Bergstaðastræti 81 tilheyri hverfisverndarsvæði. Þar komi fram þau markmið að vernda eigi og varðveita heildaryfirbragð gamla bæjarins, þ.m.t. svipmót húsa varðandi ytra byrði og þá einnig garðveggi sem svip sinn setji á svæðið. Neikvæð umsögn skipulagsfulltrúi hafi m.a. byggst á því að ný bílgeymsla, niðurgrafinn að hluta, með tilheyrandi uppbroti á garðvegg lóðarinnar við Bergstaðastræti, gæti ekki samrýmst þessum markmiðum aðalskipulagsins.

Jafnræðis skuli gætt með því að tryggja að sambærileg mál fái sambærilega afgreiðslu. Reykjavíkurborg hafni því að aðstæður sem byggingarleyfi frá árinu 2006 á lóðum Bergstaðastrætis nr. 83 og 77 séu sambærilegar þeim sem nú séu uppi. Heftið Húsvernd í Reykjavík hafi verið fylgiskjal með Aðalskipulagi Reykjavíkur 2001-2024 og stefnan sem þar hafi komið fram hafi einungis verið leiðbeinandi. Með kaflanum Borgarvernd í Aðalskipulagi Reykjavíkur 2010-2030 hafi sú stefnumörkun sem fram hafi komið í Húsvernd í Reykjavík verið færð inn í A-hluta skipulagsins, þ.e. bindandi hluta þess, og þannig gert mun hærra undir höfði en áður. Skipulagslegar aðstæður hafi því breyst frá árinu 2006. Í tilfelli lóðar nr. 77 við Bergstaðastræti hafi verið um að ræða stækkun á þegar gerðri bílgeymslu með innkeyrslu frá Bergstaðastræti sem þegar hafi verið til staðar. Varðandi lóð nr. 83 við Bergstaðastræti sé um að ræða bílgeymslu með innkeyrslu frá Barónsstíg en þegar hafi verið til staðar gat í vegg á lóðarmörkum fyrir bílastæði innan lóðar. Í hvorugum þessara tilvika hafi þurft að fækka almenningsstæðum í götu líkt og yrði tilfellið við gerð nýrrar innkeyrslu á lóð nr. 81.

Samkvæmt uppdráttum frá 14. október 2021, sem umsögn skipulagsfulltrúa byggi á, sé gert ráð fyrir útirými á þaki bílgeymslu. Líkt og fram komi í úrskurði úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála í máli nr. 51/2015 vegna Laufásvegs nr. 59 teljist notkun þakflatar óhefðbundin og geti eftir atvikum haft veruleg áhrif á nýtingarmöguleika nágrannalóða, svo sem vegna hljóðvistar og yfirsýnar á næstu lóðir. Í úrskurðinum komi fram að leyfi fyrir notkun þakflatar þurfi að eiga stoð í deiliskipulagi, en því sé ekki til að dreifa í máli þessu. Umþrætt erindi hafi af þessum sökum ekki verið tækt til grenndarkynningar. Það sé því álit Reykjavíkurborgar að fyrirhuguð byggingaráform kæranda samræmist ekki skipulagsáætlunum. Í ljósi þess að skilyrði fyrir samþykkt og útgáfu byggingarleyfis séu m.a. að mannvirki og notkun þess samræmist skipulagsáætlunum á svæðinu, sbr. 1. tl. 1. mgr. 13. gr. laga nr. 160/2010, hafi verið rétt að synja umsókn kæranda og að sú synjun hafi verið byggð á málefnalegum grunni.

Viðbótarathugasemdir kæranda: Því sé andmælt að skipulagsforsendur hafi breyst frá árinu 2006. Heftið Húsvernd í Reykjavík hafi verið fylgirit með Aðalskipulagi Reykjavíkur 1996-2016 og síðar Aðalskipulagi Reykjavíkur 2001-2024 og megi ætla að skipulagsyfirvöld hafi fylgt því. Í Aðalskipulagi Reykjavíkur 2010-2030 sé í kaflanum Borgarvernd fjallað um hverfisvernd innan Hringbrautar. Þar komi fram að ákvæði hverfisverndar séu almenns eðlis og að nauðsynlegt sé að stefna um hverfisvernd verði nánar skýrð í hverfisskipulagi. Síðar segi svo að tillögur um verndun húsaraða og samstæða sé alfarið viðfangsefni hverfis- og deiliskipulags. Hvorki sé til hverfis- né deiliskipulag á viðkomandi svæði. Í markmiðum hverfisverndar innan Hringbrautar sé aftur minnst á að nánari skilgreiningu verði getið í hverfisskipulagi, t.d. hvað varði afmörkun lóða, garðveggi og girðingar. Í aðalskipulagi 2001-2024 hafi komið fram að heftið Húsvernd í Reykjavík skyldi vera leiðbeinandi við gerð deiliskipulags, sem ekki hafi legið fyrir þá frekar en nú. Í framhaldi hafi komið fram að áherslur heftisins, t.a.m. um verndun einstakra svæða, yrði lögð til grundvallar við mótun nánari stefnu um verndun í hverfisskipulagi svæðanna innan Hringbrautar. Það sé ljóst að sömu skilyrði og sama stefna hafi gilt árið 2006 og nú.

Eðlileg þróun borgarumhverfis rýri ekki gildi gagnvart umhverfi eða varðveislu. Bílgeymslur séu að finna um gjörvöll Þingholtin með tilheyrandi götum í steypta garðveggi. Ekki sé hægt að segja að það hafi neikvæð áhrif á fallegar götumyndir hverfisins. Að auki þurfi ávallt að búa til göt í slíka garðveggi til þess að húseigendur einfaldlega komist að húsakynnum sínum. Hvað varði hugmynd um útirými á þaki bílgeymslu, sem Reykjavíkurborg tilgreini sem neikvæða, sé sú hugmynd algjört aukaatriði í tillögu kæranda og sé hann meira en tilbúinn til þess að falla frá hugmyndum um slíka nýtingu og leggi það hér með til sem útgangspunkt. Við það muni ásýnd bílgeymslunnar lækka sem nemi hæð steyptra handriða þakgarðs í tillögunni eða um 90 cm.

Bent sé á nýlega afgreitt og samþykkt erindi úr sama hverfi, Laufásveg 73. Sú afgreiðsla sé dagsett 18. október 2021, löngu eftir synjun erindis kæranda. Sótt hafi verið um leyfi til að byggja 66 m² viðbyggingu, nánar tilgreint sem tómstundahús og gróðurhús á lóðamörkum í suðaustur, auk áhaldaskúrs og pergólu á baklóð. Í umsögn skipulagsfulltrúa Reykjavíkur segi m.a. að ekki sé í gildi deiliskipulag fyrir svæðið og að skoða þurfi erindið út frá byggðamynstri o.fl. Þar segi einnig að garðveggir séu einkennandi fyrir götumyndina og gefi hverfinu sterkan svip. Í því samhengi sé rétt að benda á að á umræddri lóð sé bílgeymsla frá fornu fari og hafi innkeyrslugat veggjar ekki neikvæð áhrif á þessa sterku götumynd, en ekki verði annað skilið en að skipulagsfulltrúi sé sammála því. Í sömu umsögn segi að ekki verði heimilt að nýta þakflöt viðbyggingar sem þakverönd, slíkt þurfi að eiga stoð í deiliskipulagi. Tillaga kæranda um að falla frá hugmynd um þakverönd sé í fullu samræmi við þessa umsögn skipulagsfulltrúa. Lega lóðar og afstaða til nágrennis sé svipuð en innkeyrsla að þegar gerðri bílgeymslu sé á vestari hluta lóðar og bílgeymsla kæranda verði mun minni en garðhúsbygging Laufásvegar 73. Á árinu 2008 hafi byggingarfulltrúi samþykkt byggingu tvöfaldrar bílgeymslu á austanverðum lóðamörkum þessarar sömu lóðar, Laufásvegar 73, sem hafi hins vegar ekki verið byggð og sé það enn eitt fordæmið í hverfinu. Að lokum sé bent á að úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála hafi fellt úr gildi synjun byggingarfulltrúa Reykjavíkur um byggingarleyfi fyrir viðbyggingu við húsið að Sjafnargötu 3 með úrskurði uppkveðnum 1. febrúar 2018 í máli nr. 80/2015. Í niðurstöðu nefndarinnar hafi m.a. verið litið til jafnræðisreglu 11. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.

Niðurstaða: Samkvæmt 11. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki verða byggingaráform aðeins samþykkt ef fyrirhuguð mannvirkjagerð er í samræmi við skipulagsáætlanir viðkomandi svæðis. Að sama skapi verður byggingarleyfi ekki gefið út nema mannvirki og notkun þess samræmist skipulagsáætlunum, sbr. 1. tl. 1. mgr. 13. gr. sömu laga. Ef mannvirki er háð byggingarleyfi byggingarfulltrúa skal hann skv. 2. mgr. 10. gr. laganna leita umsagnar skipulagsfulltrúa leiki vafi á að framkvæmd samræmist skipulagsáætlunum sveitarfélagsins.

Svo sem greinir í málavöxtum sótti kærandi um leyfi til að byggja bílgeymslu á austurhluta lóðar nr. 81 við Bergstaðastræti í Reykjavík, en lóðin er á ódeiliskipulögðu svæði. Í umsókn sinni vísaði kærandi til þess að fordæmi væru fyrir því á nokkrum lóðum við götuna að bílgeymslur hefðu verið samþykktar. Í umsögn skipulagsfulltrúa við umsókn kæranda var um skipulagslega stöðu vísað til þess að Bergstaðastræti 81 væri samkvæmt Aðalskipulagi Reykjavíkur 2010-2030 á skilgreindu íbúðarsvæði ÍB12, Skólavörðuholt. Svæðið innan Hringbrautar væri á sérstöku hverfisverndarsvæði þar sem markmiðið væri m.a. að varðveita og styrkja söguleg og fagurfræðileg einkenni byggðar. Steyptir garðveggir settu einnig svip sinn á margar götur og hefðu mikið umhverfisgildi. Þá vísaði skipulagsfulltrúi til þess að fyrirhuguð bílgeymsla krefðist þess að innkeyrsla yrði gerð frá götu og þar með myndu almennum bílastæðum á borgarlandi, þ.e. götu, fækka um a.m.k. eitt, en ekki væri æskilegt að fjölga sérafnotastæðum í miðborginni á kostnað sameiginlegra bílastæða. Þau dæmi sem kærandi hefði talið upp sem fordæmisgefandi í hverfinu hefðu verið samþykkt fyrir gildistöku Aðalskipulags Reykjavíkur 2010-2030 og að skipulagslegar forsendur hefðu breyst. Einnig væri ekki tekið jákvætt í að brjóta upp garðvegg á þessu svæði til að koma fyrir bílgeymslu, en dæmi væru um að heimild hefði verið veitt til að útbúa aðgengi að eldri bílgeymslum en ekki nýjum. Samræmdist byggingaráform kæranda þannig ekki markmiðum aðalskipulags borgarinnar. Í kjölfarið synjaði byggingarfulltrúi umsókn kæranda með vísan til framangreindrar umsagnar skipulagsfulltrúa.

Í máli þessu greinir kæranda og Reykjavíkurborg m.a. á um reglur um hverfisvernd sem fram koma í heftinu Húsvernd í Reykjavík og áhrif þeirra reglna á byggingarleyfisumsókn kæranda, en þó var ekki vísað til þeirra í umsögn skipulagsfulltrúa. Umrætt hefti var fylgirit með Aðalskipulagi Reykjavíkur 1996-2016 en í Aðalskipulagi Reykjavíkur 2001-2024 kom fram að heftið yrði áfram leiðbeinandi við gerð deiliskipulags. Í Aðalskipulagi Reykjavíkur 2010-2030 er í kafla um markmið hverfisverndar innan Hringbrautar vísað til þess að umrætt hefti gildi áfram og verði grundvöllur að endurskoðun á afmörkun og skilgreiningum einstakra verndarsvæða í hverfisskipulagi og deiliskipulagi innan Hringbrautar. Hin kærða ákvörðun varðar ekki gerð skipulagsáætlunar heldur synjun á byggingarleyfisumsókn á ódeiliskipulögðu svæði. Verður því ekki séð að reglur umrædds heftis hafi þýðingu við úrlausn þessa kærumáls.

Í samræmi við áðurnefnda 2. mgr. 10. gr. laga nr. 160/2010 skilaði skipulagsfulltrúi umsögn um hvort fyrirhuguð framkvæmd samræmdist skipulagsáætlunum Reykjavíkurborgar. Var það mat hans að byggingaráformin væru ekki í samræmi við markmið aðalskipulags án þess þó að skýrlega væri greint væri frá hver þau markmið væru. Af þeirri umfjöllun sem finna má í umsögninni verður þó að telja að um hafi verið að ræða það markmið aðalskipulags varðandi hverfisvernd innan Hringbrautar að varðveita og styrkja söguleg og fagurfræðileg einkenni byggðar auk þess almenna leiðarstefs aðalskipulagsins að draga úr notkun einkabílsins og fækka bílastæðum. Þó fallast megi á að skipulagsforsendur séu fyrir því að fækka ekki almennum bílastæðum á borgarlandi verður ekki séð hvernig framkvæmdin, sem fæli í sér fækkun á einu bílastæði, gangi gegn þeirri stefnu aðalskipulags að fækka bílastæðum. Var rökstuðningi hinnar kærðu ákvörðunar því áfátt hvað það varðar. Aftur á móti verða ekki talin efni til að hnekkja því mati skipulagsfulltrúa að framkvæmdin, sem fæli í sér uppbrot á steyptum garðvegg, nýrri aðkeyrslu og byggingu bílgeymslu, gangi gegn markmiðum aðalskipulags um hverfisvernd svæðisins.

Jafnræðisreglu íslensk stjórnsýsluréttar er að finna í 11. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 en 1. mgr. ákvæðisins kveður á um að við úrlausn mála skuli stjórnvöld gæta samræmis og jafnræðis í lagalegu tilliti. Í reglunni felst að óheimilt er að mismuna aðilum sem eins er ástatt um og að sambærileg mál ber að afgreiða á sambærilegan hátt. Svo sem fyrr greinir vísaði skipulagsfulltrúi til þess í umsögn sinni að þau dæmi sem kærandi hefði tilgreint í umsókn sinni sem fordæmisgefandi fyrir umrædda bílgeymslu hefðu verið samþykkt fyrir gildistöku Aðalskipulags Reykjavíkur 2010-2030 þegar aðrar áherslur og markmið hefðu verið í gildi, auk þess sem dæmi væru um að heimilað hefði verið að útbúa aðgengi að eldri bílgeymslum en ekki nýjum. Ekki er að öllu ljóst hvaða breyttu áherslur og markmið nýs aðalskipulags ættu að leiða til annarrar meðferðar vegna framkvæmdaáforma á borð við þá sem hér um ræðir. Þó verður ekki talið að synjun byggingarfulltrúa á byggingarleyfisumsókn kæranda hafi falið í sér brot á jafnræðisreglu þar sem að þau dæmi sem kærandi vísaði til í umsókn sinni fólu hvorki í sér brot á garðvegg til að koma fyrir nýrri aðkeyrslu og bílgeymslu né fækkun á bílastæðum fyrir almenning.

Með hliðsjón af framangreindu verður kröfu kæranda um ógildingu hinnar kærður ákvörðunar hafnað.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist vegna fjölda og umfangs kærumála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um ógildingu ákvörðunar byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 16. nóvember 2021 um að synja umsókn kæranda um leyfi til að byggja bílgeymslu á austurhluta lóðar nr. 81 við Bergstaðastræti.

jún 16

Love0

40/2022 Bíldshöfði

Með UUA

Árið 2022, miðvikudaginn 15. júní, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mætt voru Ómar Stefánsson, starfandi formaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 40/2022, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 5. apríl 2022 um að samþykkja byggingarleyfi til að breyta starfsemi í rými í matshluta 03, innrétta kjötverslun og bakarí auk þess að gera flóttaleið og setja útsogsrör á suðurhlið húss á lóð nr. 18 við Bíldshöfða.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 26. apríl 2022, er barst nefndinni sama dag, kærir Höfðasetrið ehf. þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 5. apríl 2022 að samþykkja byggingarleyfi til breyttrar starfsemi í rými í matshluta 03 og innrétta kjötverslun og bakarí auk þess að gera flóttaleið og setja útsogsrör á suðurhlið húss á lóðinni Bíldshöfða 18. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi og að framkvæmdir verði stöðvaðar á meðan málið er til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni. Þykir málið nægilega upplýst til að það verði tekið til endanlegs úrskurðar og verður því ekki tekin afstaða til framkominnar stöðvunarkröfu.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Reykjavíkurborg 27. apríl 2022.

Málavextir: Á afgreiðslufundi byggingarfulltrúans í Reykjavík 20. mars 2022 var tekin fyrir umsókn Kjötkompanísins ehf. um leyfi til að breyta starfsemi í rými í matshluta 03 og innrétta kjötverslun og bakarí auk þess að gera fljóttaleið á suðurhlið hússins að Bíldshöfða 18. Var afgreiðslu málsins frestað. Á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 5. apríl 2022 var umsóknin samþykkt.

Málsrök kæranda: Kærandi telur ákvörðun byggingarfulltrúa ekki samrýmast ákvæðum laga nr. 26/1994 um fjöleignarhús. Fyrirsvarsmaður eiganda rýmisins sem hin kærða ákvörðun taki til hafi gengið á milli meðeiganda í fjöleignarhúsinu með samþykkisblað þar sem stæði: „Eigendur rýmis í mhl. 03 þar sem Kjötkompaní ehf. leigir húsnæði að Bíldshöfða 18, 110 Reykjavík samþykkja hér með allar fyrirhugaðar breytingar á rýminu vegna starfsemi Kjötkompanísins ehf. í samræmi við teikningar hannaðar af Páli Poulsen hjá Strendingi ehf. þann 28.03.2022.“ Eigendur tíu eignarhluta af fjórtán í matshlutum 02 og 03 hefðu undirritað samþykkisblaðið. Á samþykkisblaðinu væri hins vegar eingöngu vísað til þess að verið væri að samþykkja fyrirhugaðar breytingar á rýminu en ekki vikið að ráðstöfunum á ytra byrði hússins sem sé hluti sameignar í skilningi 6. og 8. gr. laga um fjöleignarhús.

Bent sé á að framkvæmdirnar, þar á meðan uppsetning á útsogsröri, hafi ekki verið til umfjöllunar og ákvarðanatöku á húsfundi. Á aðalfundi Húsfélags 02 og 03 Bíldshöfða 18, sem haldinn hafi verið 5. apríl 2022, hafi eingöngu verið bókað af hálfu kæranda undir dagskrárliðnum önnur mál að hann legðist gegn því að útsogsrör yrði lagt frá starfsrými Kjötkompanísins upp fyrir þak. Málið hafi ekki verið rætt frekar.

Samkvæmt 10. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki sé gerð krafa um að með byggingarleyfisumsókn fylgi nauðsynleg gögn, þar með talið eftir atvikum samþykki meðeiganda samkvæmt lögum um fjöleignarhús. Ekki hafi verið heimilt að ganga á milli meðeigenda til að afla samþykkis á tilteknu atriði sem lögin geri ráð fyrir að sé gert á löglega boðuðum húsfundi. Meginreglan sé sú að sameiginlegar ákvarðanir eigi að taka á húsfundi, sbr. 1. mgr. 39. gr. laga um fjöleignarhús. Um væri að ræða breytta hagnýtingu á séreign sem hefði sérstök og veruleg óþægindi í för með sér sbr. 27. gr. laga um fjöleignarhús, en staðsetning útsogsrörsins raski hagsmunum kæranda óhæfilega. Hann leigi út eignarhluta sinn sem sé á 3. hæð. Staðsetning útsogsrörsins kunni að valda verulegri sjón-, hávaða- og lyktarmengun fyrir kæranda og þá starfsemi sem rekin sé í eignarhluta hans í skilningi 4. mgr. 27. gr. greindra laga. Hin kærða ákvörðun hafi því verið verulegum annmörkum háð sem leiði til þess að fella beri hana úr gildi.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Af hálfu borgaryfirvalda er tekið fram að umdeilt byggingarleyfi sé í samræmi við gildandi deiliskipulag fyrir Ártúnshöfða, athafna- og iðnaðarsvæði. Í byggingarleyfisumsókn, sem tekin hafi verið fyrir á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 22. mars 2022, hafi breytingar á húsinu vegna útsogsrörs ekki komið fram, heldur einungis lítilsháttar breytingar á bakhlið hússins vegna flóttaleiða. Skoðunarmaður byggingarfulltrúa hafi gert athugasemdir um að gera þyrfti grein fyrir útsogi frá ofni og kallað hafi verið eftir samþykki 2/3 hluta meðeigenda. Samþykkið hafi borist 28. mars s.á. og verið lagt fyrir á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 5. apríl s.á. Byggingarleyfið hafi verið samþykkt á þeim grundvelli að breytingar teldust ekki verulegar og að samþykki 2/3 hluta meðeigenda nægði fyrir breytingunni sbr. 3. tl. B-liðar 41. gr. laga nr. 26/1994 um fjöleignarhús, með síðari breytingum.

Málsrök leyfishafa: Leyfishafi bendir á að sú starfsemi sem hann óskaði leyfis fyrir í húsnæðinu væri í samræmi við aðra verslunarstarfsemi sem þegar væri þar til staðar, svo sem m.a. matsölustaður. Ekki væri séð að með breytingum samþykktum af byggingarfulltrúa hefði hagsmunum annarra húseigenda verið raskað með nokkru móti. Með umsókn um byggingarleyfi hefði verið lögð fram samþykkisyfirlýsing 10 húseigenda af 14 og yfirlýsingin því gefin af meira en 2/3 hlutum þeirra. Ekki væri annað ráðið en að þeir sem undirritað hefðu yfirlýsinguna hefðu kynnt sér teikningar að fyrirhuguðum breytingum fyrir undirritun sína. Þá beri yfirlýsingin með sér að með orðunum „fyrirhugaðar breytingar á rýminu“ væri átt við breytingar á sameigninni. Á teikningu af suðurhlið hússins hafi blasað við að gert væri ráð fyrir útsogsröri auk flóttaleiðar. Ekki lægi fyrir annað en að ákvæði 1. mgr. 10. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki hafi verið uppfyllt við útgáfu byggingarleyfis. Byggingarfulltrúa hafi ekki borið að hafna beiðni um byggingarleyfi á grundvelli þess að ákvörðun um breytingar á sameign hafi borið að taka á sérstökum löglega boðuðum húsfundi, sbr. 1. mgr. 39. gr. laga nr. 26/1994 um fjöleignarhús. Ekki geti komið til greina að krefjast þess af byggingarfulltrúa að hann gæti hvort yfirlýsingar meðeigenda væru gefnar í tengslum við slíkan fund eða ekki. Byggingarleyfið verði þannig ekki ógilt af úrskurðarnefndinni af þessari ástæðu enda beri að leysa úr ágreiningi að þessu leyti fyrir kærunefnd húsamála, sbr. 80. gr. laga um fjöleignarhús eða eftir atvikum fyrir dómstólum.

Viðbótarathugasemdir kæranda: Bent er á að kæran varði fyrst og fremst það hvort hin kærða ákvörðun samrýmist ákvæðum laga nr. 26/1994 um fjöleignarhús, þannig að uppfyllt sé skilyrði 1. mgr. 10. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki. Uppsetning útsogsrörs á ytra byrði fjöleignarhússins falli undir 3. tl. B-liðar 41. gr. laga nr. 26/1994, sbr. 2. mgr. 30. gr. sömu laga. Það sé ekki í samræmi við fyrirmæli laga um fjöleignarhús að gengið sé á milli eigenda með yfirlýsingu til samþykkis eða synjunar sbr. meginreglu 39. gr. laganna um töku ákvarðana á húsfundum. Þá verði ekki séð að yfirlýsingin sem tiltekinn fjöldi meðeigenda undirrituðu hafi tekið til breytinga á sameign utanhúss heldur einungis fyrirhugaðra breytinga á rýminu sjálfu. Lögmætt samþykki hafi því ekki legið fyrir og hin kærða ákvörðun því ekki uppfyllt skilyrði 1. mgr. 10. gr. laga um mannvirki um samþykki meðeigenda. Þar sem framkvæmdir séu yfirstaðnar sé fallið frá stöðvunarkröfu í málinu. Þá sé einungis gerð krafa um að hið kærða byggingarleyfi verði fellt úr gildi að því er varðaði uppsetningu á útsogsröri með vísan til meðalhófsreglu 12. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um gildi ákvörðunar um veitingu byggingarleyfis þar sem heimilað var að breyta notkun rýmis mathluta 03, innrétta kjötverslun og bakarí, gera flóttaleið og setja útsogsrör á suðurhlið húss á lóð Bíldshöfða 18.

Samkvæmt 1. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála hefur nefndin það hlutverk að úrskurða í kærumálum vegna stjórnvaldsákvarðana og ágreiningsmálum vegna annarra úrlausnaratriða á sviði umhverfis- og auðlindamála eftir því sem mælt er fyrir um í lögum á því sviði. Er slíka kæruheimild t.a.m. að finna í 59. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki þar sem segir að stjórnvaldsákvarðanir sem teknar eru á grundvelli laganna sæti kæru til úrskurðarnefndarinnar.

Samkvæmt 10. gr. laga um mannvirki skulu með umsókn um byggingarleyfi fylgja hönnunargögn og önnur nauðsynleg gögn, þ.m.t. samþykki meðeigenda samkvæmt ákvæðum laga nr. 26/1994 um fjöleignarhús. Ytra byrði hússins, sem hið kærða leyfi lýtur m.a. að, er í sameign eigenda þess skv. 8. gr., sbr. 6. gr., laga um fjöleignarhús, og þarf því að liggja fyrir samþykki meðeigenda fyrir breytingum á slíkri sameign sem gefið er á löglega boðuðum húsfundi skv. 4. mgr. 39. gr. og 2. mgr. 59. gr. laganna.

Í athugasemdum við nefnda 39. gr. í frumvarpi því er varð að lögum um fjöleignarhús segir m.a: „Það skal tekið fram til áréttingar, að ákvarðanir um sameiginleg málefni skal taka á húsfundum þar sem allir eigendur hafa átt þess kost að mæta og taka þátt í umræðum, ákvörðun og atkvæðagreiðslu. Þannig er sá háttur, sem stundum er hafður á, að gengið sé á milli eigenda með plagg eða yfirlýsingu um að einhver sameiginleg málefni, sem eigendum er hverjum í sínu lagi ætlað að samþykkja með undirritun sinni eða synja, ekki í samræmi við fyrirmæli frumvarpsins. Ákvörðun þannig tekin er ekki lögmæt og skuldbindandi nema fyrir þá sem undirritað hafa samkvæmt almennum reglum um skuldbindingargildi loforða og samninga. Gildir einu þótt sá meirihluti hafi samþykkt sem tilskilinn er til viðkomandi ákvörðunar. Þessi háttur getur því aðeins gengið að allir undirriti og samþykki enda er þá kominn á samningur.“

Samkvæmt gögnum málsins lá ekki fyrir við töku hinnar kærðu ákvörðunar byggingarfulltrúa samþykki meðeigenda fyrir breytingum á sameign, gefið á löglega boðuðum húsfundi, skv. 4. mgr. 39. gr. og 2. mgr. 59. gr. laganna. Voru því ekki lagaskilyrði fyrir samþykkt hins kærða byggingarleyfis. Að teknu tilliti til meðalhófsreglu 12. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 verður hið kærða byggingarleyfi þó einungis fellt úr gildi að því er varðar samþykktar framkvæmdir á sameign hússins á lóð Bíldshöfða 18.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi hin kærða ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 5. apríl 2022 að því er varðar leyfi til framkvæmda á sameign hússins á lóð Bíldshöfða 18.

jún 16

Love0

1/2022 Hverfisgata

Með UUA

Fyrir var tekið mál nr. 1/2022, kæra á ákvörðun bæjarstjórnar Hafnarfjarðar frá 29. september 2021 um að samþykkja breytingu á deiliskipulaginu Miðbær Hraun vestur vegna lóðarinnar nr. 49 við Hverfisgötu í Hafnarfirði.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 4. janúar 2022, er barst nefndinni 5. s.m., kærir íbúi, Álfaskeiði 40, Hafnarfirði, þá ákvörðun bæjarstjórnar Hafnarfjarðar frá 29. september 2021 að samþykkja breytingu á deiliskipulaginu Miðbær Hraun vestur vegna lóðarinnar nr. 49 við Hverfisgötu í Hafnarfirði. Með bréfi til úrskurðarnefndarinnar, dags. 4. janúar 2022, mótteknu næsta dag, kærir íbúi, Álfaskeiði 40, sömu ákvörðun. Með bréfi til nefndarinnar, dags. 4. janúar 2022, er barst nefndinni næsta dag, kærir íbúi, Mjósundi 16, Hafnarfirði, jafnframt sömu ákvörðun. Af hálfu allra kærenda er þess krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi. Verða tvö síðargreindu kærumálin, sem eru nr. 2/2022 og 3/2022, sameinuð máli þessu enda standa hagsmunir kærenda því ekki í vegi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Hafnarfjarðarkaupstað 10. febrúar 2022.

Málavextir: Á lóð Hverfisgötu 49 í Hafnarfirði er 145,7 m² þríbýlishús, reist árið 1925 sam-kvæmt upplýsingum úr fasteignaskrá Þjóðskrár Íslands. Umrædd lóð er á svæði þar sem í gildi er deiliskipulagið Miðbær Hraun vestur og samkvæmt skilmálum þess var heimilt að byggja bílskúr á lóðinni en hámarksbyggingarmagn á henni var 175 m². Hinn 23. október 2020 tók gildi breyting á nefndu skipulagi er fól í sér stækkun lóðarinnar úr 289,1 í 512,9 m² til norðausturs. Byggingarheimildir voru óbreyttar og fór nýtingarhlutfall lóðarinnar við breytinguna úr 0,61 í 0,34.

Á fundi bæjarstjórnar Hafnarfjarðar 3. mars 2021 var samþykkt sú afgreiðsla skipulags- og byggingarráðs að auglýsa tillögu að breyttu deiliskipulagi Hverfisgötu 49 er gerði ráð fyrir að skilgreindur yrði nýr byggingarreitur norðan við núverandi hús á lóðinni fyrir þriggja hæða einbýlishús, allt að 280 m² að heildarflatarmáli. Jafnframt var samþykkt á afgreiðslufundi skipulags- og byggingarfulltrúa 14. apríl s.á. að grenndarkynna tillöguna með vísan til 2. mgr. 44. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Fór grenndarkynning og auglýsing tillögunnar fram 5. maí 2021 og var veittur frestur til 16. júní s.á. til að skila inn athugasemdum. Bárust athugasemdir við tillöguna á kynningartíma, m.a. frá kærendum máls þessa, og á fundi skipulags- og byggingarráðs 29. júní 2021 var skipulagsfulltrúa falið að vinna greinargerð vegna framkominna athugasemda.

Málið var tekið fyrir að nýju á fundi skipulags- og byggingarráðs 10. ágúst 2021, þar sem greinargerð skipulagsfulltrúa, dags. 26. júlí s.á., var samþykkt og lagt til við umsækjanda að leggja fram uppfærð gögn í samræmi við nefnda greinargerð. Lagði skipulagsfulltrúi m.a. til að í greinargerð deiliskipulagsins yrðu sett skýrari ákvæði um uppbrot, hlutföll, þakgerðir og efnisval sem og að byggingarmagn nýbyggingarinnar færi úr 280 í 230 m². Á fundi skipulags- og byggingarráðs 21. september 2021 voru uppfærð gögn samþykkt og að erindið yrði afgreitt í samræmi við skipulagslög. Samþykkti bæjarstjórn greinda afgreiðslu 29. s.m. Í framhaldinu var deiliskipulagið sent Skipulagsstofnun til lögboðinnar yfirferðar sem með bréfi, dags. 11. nóvember 2021, gerði ekki athugasemd við að sveitarstjórn birti auglýsingu um samþykkt breytingarinnar þegar stofnuninni hefðu borist lagfærð gögn. Með bréfi, dags. 23. s.m., mun þeim er gert höfðu athugasemdir innan frests hafa verið send greinargerð skipulagsfulltrúa og þeir upplýstir um afgreiðslu málsins og kæruheimild. Öðlaðist deiliskipulagsbreytingin gildi með birtingu auglýsingar þar um í B-deild Stjórnartíðinda 6. desember 2021.

Málsrök kærenda: Kærendur benda á að 17 íbúar nærliggjandi eigna hafi sent Hafnarfjarðarkaupstað sameiginlegar athugasemdir sínar vegna umræddrar breytingar. Hafi greindar athugasemdir verið að engu hafðar og hagmunir eiganda Hverfisgötu 49 verið teknir fram yfir hagsmuni eigenda nærliggjandi eigna þrátt fyrir skýra afstöðu þeirra gegn þessari breytingu. Ekki hafi verið færð fram nægileg rök fyrir hinni kærðu ákvörðun. Þær breytingar sem gerðar hafi verið á tillögunni áður en hún hafi hlotið samþykki séu langt frá því að vera nægjanlegar til að byggingin falli að núverandi byggð og hafi jákvæð áhrif á götumynd. Þá hafi ekki verið rétt staðið að grenndarkynningu tillögunnar, en hún hafi t.a.m. ekki verið kynnt fyrir íbúum Hverfisgötu 46 sem eigi beinna og augljósra hagsmuna að gæta.

Nýtingarhlutfall lóðarinnar sé langt yfir hlutfalli nærliggjandi einbýlishúsalóða og geti því með engu móti fallið að götumyndinni án þess að skaða hana. Í gildandi deiliskipulagi fyrir svæðið komi m.a. fram að almennt sé ekki heimilt að fjölga eignum á svæðinu. Byggja megi við eldri hús í hverfinu þar sem það sé mögulegt þó þannig að nýtingarhlutfall á einbýlishúsalóðum fari að jafnaði ekki yfir 0,45 og á fjölbýlishúsalóðum yfir 0,70. Nýtingarhlutfall skuli aldrei fara yfir það sem gefið sé upp í töflu með greinargerðinni. Horfa beri til nýtingarhlutfalls nærliggjandi lóða en ekki til deiliskipulagsins í heild sinni varðandi fordæmi fyrir svona háu nýtingarhlutfalli. Það hafi verið nánast fullnýtt samkvæmt framangreindum viðmiðum fyrir breytinguna og því ekki heimild til staðar fyrir byggingu af þessari stærðargráðu.

Horft sé fram hjá ákvæði gildandi deiliskipulags um hverfisvernd götumyndar Hverfisgötu 30-62. Þar komi m.a. fram að við byggingu nýrra húsa verði að taka mið af mælikvarða og hlutföllum byggðarinnar. Einnig sé óheimilt að raska hrauni. Samþykkt tillaga sé ekki nægilega skýr og gefi á engan hátt mynd af því hvernig fyrirhuguð bygging muni falla að nærliggjandi byggð. Skýrari gögn þurfi að liggja fyrir svo unnt sé að meta það og ekki verði séð hvernig sveitarfélagið geti metið slíkt út frá fyrirliggjandi gögnum málsins. Hin umrædda bygging taki á engan hátt mið af mælikvarða nærliggjandi bygginga. Flest nærliggjandi einbýlishús séu 151-175 m² að stærð og því sé 230 m² bygging vel umfram það sem eðlilegt geti talist. Einnig hafi sveitarfélagið engin svör veitt við því hvort raska þurfi hrauni eða hvort sprengt verði upp úr klöpp á lóðinni. Ekki verði séð hvernig byggingin geti rúmast á lóðinni án þess að átt sé við klöppina.

Gert sé ráð fyrir að aðkoma að húsinu verði um Mjósund og að íbúar við Mjósund 16 og Álfa-skeið 40 muni deila aðgenginu með Hverfisgötu 49. Sveitarfélagið hafi að engu áhyggjur um hvort fyrir hendi sé aðgengi fyrir viðbragðsaðila, þjónustuaðila eða íbúa Mjósunds eða Álfaskeiðs. Til að tryggja öryggi allra íbúa hafi verið nauðsynlegt að fá mat Slökkviliðs höfuðborgarsvæðsins bs. hvað þetta varði áður en deiliskipulagið hafi verið samþykkt. Málið hafi ekki fengið sanngjarna og réttmæta meðferð hjá sveitarfélaginu og gangi þvert á þau viðmið sem séu í gildandi deiliskipulagi.

Málsrök Hafnarfjarðarkaupstaðar: Af hálfu sveitarfélagsins er þess krafist að kröfum kærenda verði hafnað. Hið umdeilda deiliskipulag hafi hlotið meðferð í samræmi við 1. mgr. 43. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 enda hafi tillagan geta talist óveruleg breyting á gildandi deiliskipulagi. Sú ákvörðun að grenndarkynna hana jafnframt hafi verið tekin til að tryggja að breytingin færi ekki fram hjá þeim er byggju í nánasta umhverfi við Hverfisgötu 49. Á fyrri stigum hafi farið fram grenndarkynning á tillögu sem ekki hafi hlotið brautargengi og því hafi verið talið eðlilegt að ný tillaga yrði einnig grenndarkynnt. Engin skylda sé til að grenndarkynna tillögu sem auglýst sé skv. 1. mgr. 43. gr. skipulagslaga.

Í greinargerð skipulagsfulltrúa sé fjallað um nýtingarhlutfall og hverfisvernd. Þar komi m.a. fram að fordæmi séu fyrir jafnháu eða hærra nýtingarhlutfalli í gildandi deiliskipulagi fyrir svæðið og sé hærri nýting áætluð á um 42 lóðum. Skilmálar séu almennt hámarksheimildir og leyfilegt sé að byggja minna. Þá sé ljóst að markmið deiliskipulagsins sé að viðhalda þeim blæ sem einkenni eldri hluta byggðar í Hafnarfirði. Muni endanleg byggingarleyfisumsókn hljóta meðferð skipulags- og byggingarráðs fyrir útgáfu byggingarleyfis. Hvað aðkomumál varði sé vísað til kafla 4.11. í byggingarreglugerð nr. 112/2012.

Viðbótarathugasemdir kærenda: Kærendur árétta áður framkomin sjónarmið sín. Umrædd deiliskipulagsbreyting geti ekki talist óveruleg og því sé alfarið hafnað að rétt hafi verið staðið að grenndarkynningunni. Kynna þurfi tillöguna að nýju fyrir öllum hagsmunaaðilum svo þeir hafi tækifæri til að gera athugasemdir. Hafnarfjarðarkaupstað beri að virða gildandi deiliskipulag og ekki aðlaga það að sínum hentugleika. Kærendur séu með öllu ósammála því að bygging af þeirri stærðargráðu sem fyrirhuguð sé falli að nærliggjandi byggð, sérstaklega í ljósi þess hve hátt nýtingarhlutfall lóðarinnar verði. Mjósund sé að öllu jöfnu nýtt sem bílastæði beggja vegna götunnar sem geri hana þrönga og erfiða. Það sé fráleitt að samþykkja umrædda byggingu án þess að nægilegt aðgengi sé tryggt.

——-

Lóðarhafa Hverfisgötu 49 var gefinn kostur á að koma að athugasemdum vegna málsins. Kom hann sjónarmiðum sínum á framfæri við úrskurðarnefndina en gerði ekki skriflegar athugasemdir við kærurnar.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um lögmæti þeirrar ákvörðunar bæjarstjórnar Hafnarfjarðar frá 29. september 2021 að samþykkja breytingu á deiliskipulaginu Miðbær Hraun vestur vegna lóðarinnar nr. 49 við Hverfisgötu. Á umræddri lóð er 145,7 m² þríbýlishús samkvæmt upplýsingum úr fasteignaskrá Þjóðskrár Íslands og samkvæmt skilmálum nefnds deiliskipulags fyrir hina kærðu breytingu var hámarksbyggingarmagn lóðarinnar 175 m² og heimilt að byggja þar bílskúr. Árið 2020 tók gildi breyting á deiliskipulaginu er fól í sér að lóðin var stækkuð úr 289,1 í 512,9 m² og breyttist þá nýtingarhlutfall lóðarinnar úr 0,61 í 0,34. Með umþrættri breytingu á deiliskipulaginu, sem tók gildi 6. desember 2021 og er tilefni kærumáls þessa, var staðsettur byggingarreitur norðan við núverandi hús á lóðinni og þar gert ráð fyrir þriggja hæða einbýlishúsi, allt að 230 m² að heildarflatarmáli. Felld var út heimild til að byggja bílskúr á lóðinni. Heildarbyggingarmagn á lóðinni eftir greinda breytingu getur orðið allt að 375,7 m² og leyfilegt nýtingarhlutfall lóðarinnar er 0,73.

Samkvæmt 3. mgr. 3. gr. og 1. mgr. 38. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 annast sveitarstjórnir og bera ábyrgð á gerð aðalskipulags og deiliskipulags í sínu umdæmi. Í skipulagsvaldi sveitarstjórna felst m.a. heimild til breytinga á gildandi deiliskipulagi, eins og kveðið er á um í 43. gr. laganna, og eru skipulagsyfirvöld þar af leiðandi ekki bundin við skilmála eldra deiliskipulags við slíka breytingu. Þess ber þó að gæta að innbyrðis samræmi sé á milli gildandi skipulagsáætlana, sbr. 7. mgr. 12. gr. sömu laga, og að stefnt sé að lögmætum markmiðum með breytingunni. Er ákvörðun um samþykkt deiliskipulags eða breytingu á því ákvörðun sem veitir skipulagsyfirvöldum ákveðið svigrúm í skjóli lögbundins skipulagsvalds til að móta byggð einstakra svæða.

Hin kærða deiliskipulagsbreyting var kynnt með almennri auglýsingu í samræmi við 1. mgr. 43. gr. skipulagslaga og hún var einnig grenndarkynnt, sbr. 1. mgr. 44. gr. sömu laga. Bæjarstjórn samþykkti tillöguna að undangenginni umfjöllun skipulags- og byggingaráðs þar sem tekin var afstaða til framkominna athugasemda. Tók breytingin gildi með auglýsingu í B-deild Stjórnartíðinda að lokinni lögboðinni yfirferð Skipulagsstofnunar. Þá var aðilum er gert höfðu athugasemdir send greinargerð skipulagsfulltrúa sem var samþykkt í bæjarstjórn. Málsmeðferðin var því í samræmi við 1. mgr. 43. gr. skipulagslaga og geta hugsanlegir annmarkar á grenndarkynningu við meðferð málsins ekki leitt til ógildingar hinnar kærðu ákvörðunar, enda var sveitarfélaginu ekki skylt að grenndarkynna breytingartillöguna þótt það hafi kosið að gera það.

Upphafleg tillaga að breytingu á deiliskipulaginu gerði ráð fyrir byggingu 280 m² þriggja hæða einbýlishúss og að nýtingarhlutfall lóðarinnar yrði 0,83. Að lokinni kynningu tillögunnar lagði skipulagsfulltrúi til að byggingarmagn yrði minnkað í 230 m² og eftir þá breytingu fór nýtingarhlutfall lóðarinnar í 0,73. Lagði skipulagsfulltrúi jafnframt til að sett yrðu í greinargerð deiliskipulagsbreytingarinnar skýrari ákvæði til að tryggja að mælikvarði nýbyggingar félli betur að þeim hlutföllum og efnisvali sem væri að finna í aðliggjandi byggð. Var í framhaldinu bætt við skilmálum í greinargerðina um að við hönnun nýbyggingar skyldi taka mið af mælikvarða, efnisvali og gerð mannvirkja í næsta nágrenni lóðar og um það vísað til leiðbeininga sem fram kæmu í aðalskipulagi Hafnarfjarðar og skilmálum deiliskipulagsins. Nýbyggingin skyldi brotin upp í stærð, hlutföllum og þakformi til að falla vel að nánasta umhverfi lóðar og skyldi efsta brún þaks á nýbyggingu ekki vera hærra en mænishæð núverandi íbúðarhúss á Hverfisgötu 49. Jafnframt skyldi skoða mismunandi stefnur á mæni nýbyggingar til að draga úr skuggavarpi á aðliggjandi lóðir. Þá er áskilnaður í greinargerðinni um að aðaluppdrætti skuli leggja fyrir skipulags- og byggingarráð áður en byggingarleyfi er samþykkt. Var með þessu að nokkru komið til móts við athugasemdir er bárust við tillöguna, en íbúar eiga ekki skilyrðislausan rétt á að sveitarfélagið fari eftir þeim óskum eða athugasemdum sem gerðar eru við tillögu að deiliskipulagi.

Hverfisgata 49 er á skilgreindu íbúðarsvæði samkvæmt Aðalskipulagi Hafnarfjarðar 2013-2025 og er götumynd Hverfisgötu 30-62 hverfisvernduð, sbr. kafla 2.2.23 í aðalskipulaginu. Í almennum ákvæðum hverfisverndarsvæðis segir m.a. að nýbyggingar í þegar byggðum hverfum skuli taka mið af hefðum og yfirbragði nærliggjandi byggðar. Þá segir í hverfisverndarákvæði byggðasvæðisins að við byggingu nýrra húsa verði að taka mið af mælikvarða og hlutföllum byggðarinnar. Jafnframt sé óheimilt að raska hrauni. Svo sem fyrr segir er umrædd lóð á svæði þar sem í gildi er deiliskipulagið Miðbær Hraun vestur og má þar finna sömu skilmála um hverfisvernd. Skipulagssvæðið er frá Austurgötu að miðju Arnarhrauns, á milli Reykjavíkurvegar og suður að Læk auk húsa á milli Álfaskeiðs og Tjarnarbrautar. Eitt af markmiðum skipulagsins er að stuðla að heildstæðu byggða- og götumynstri í grónu hverfi og tryggja að nýbyggingar og viðbyggingar falli vel að því umhverfi sem fyrir er. Í almennum skilmálum skipulagsins kemur fram að því markmiði verði náð með að virða byggingarstíl núverandi húsa og gæta að því að nýbyggingar og breytingar á eldri húsum falli vel að umhverfi sínu. Áhersla skuli lögð á heildarmynd og mælikvarða hins byggða umhverfis. Í almennum skilmálum fyrir öll hús kemur m.a. fram að almennt sé ekki heimilt að fjölga eignum á svæðinu. Þá er tekið fram að við byggingu nýrra húsa og viðbygginga skuli taka mið af mælikvarða og hlutföllum byggðarinnar, yfirbragði hennar og sérkennum.

Samkvæmt greinargerð deiliskipulagsins er nýtingarhlutfall lóða við Hverfisgötu 37-57 misjafnt, eða allt frá því að vera 0,50 á Hverfisgötu 51 í 0,83 á Hverfisgötu 41. Nýtingarhlutfall lóðanna við Hverfisgötu 45, 53 og 55 er 0,57 og á lóð Hverfisgötu 47 er það 0,52. Nýtingarhlutfall lóðar Hverfisgötu 49 verður sem fyrr segir 0,73 eftir hina umdeildu breytingu. Er því ljóst að nýtingarhlutfall lóðarinnar er heldur hærra en almennt gerist á næstu lóðum er liggja sömu megin götunnar en sker sig þó ekki úr með afgerandi hætti. Þá er að finna hærra nýtingarhlutfall á nokkrum lóðum hinum megin við Hverfisgötuna, t.d. á lóðum nr. 38 og 40. Einnig verður ekki talið að fyrirhugað hús verði úr hófi stærra borið saman við önnur hús í næsta nágrenni, jafnvel þótt byggingarheimild skipulagsins verði fullnýtt. Að því virtu verður ekki séð að hin kærða deiliskipulagsbreyting hafi farið gegn áðurnefndum skilyrðum hverfisverndar um að taka mið af mælikvarða og hlutföllum byggðarinnar. Þá verður að telja fyrrgreinda skilmála deiliskipulagsbreytingarinnar stuðli að því að fyrirhuguð bygging taki mið af hefðum og yfirbragði nærliggjandi byggðar eins og almennir skilmálar aðalskipulags um hverfisvernd mæla fyrir um.

Í greinargerð skipulagsfulltrúa frá 26. júlí 2021, vegna framkominna athugasemda við tillögu að hinni kærðu deiliskipulagsbreytingu, eru færð fram þau rök fyrir breytingunni að stefnumörkun liggi fyrir um fjölgun eigna í þegar byggðum hverfum og skírskotað hvað það varðar til umfjöllunar í aðalskipulagi Hafnarfjarðar og svæðisskipulaginu Höfuðborgarsvæðið 2040 um þéttingu byggðar. Í greinargerð aðalskipulagsins er tekið fram að þétting íbúðarbyggðar sé möguleg innan eldri hluta Hafnarfjarðar við endurskipulagningu svæða með úrelta starfsemi eða starfsemi sem ekki sé lengur þörf fyrir eða sé betur staðsett annars staðar. Er ljóst að sú heimild fyrir þéttingu byggðar getur ekki átt við um hina umdeildu deiliskipulagsbreytingu, enda felur hún ekki í sér endurskipulagningu svæðisins. Hins vegar segir í aðalskipulaginu að minni þéttingasvæði séu fyrirhuguð á skipulagstímabilinu og breytt skipulag á einstökum lóðum í bænum. Þá er í kjölfarið að finna töflu yfir íbúðarsvæði sveitarfélagsins og segir þar um íbúðarbyggðina Hraun, ÍB4, að ekki sé fyrirhuguð frekari uppbygging nema á einstökum lóðum. Eru hin umdeildu byggingaráform á lóð Hverfisgötu 49 því í samræmi við stefnu aðalskipulags sveitarfélagsins um þéttingu byggðar og lágu af þeim sökum málefnaleg rök að baki breytingunni. Þá verður ekki talið að framangreindur skilmáli deiliskipulagsins, um að almennt sé ekki heimilt að fjölga eignum á svæðinu, girði fyrir að eignum sé fjölgað heldur að slíkt sé heimilt í undantekningartilvikum með breytingu á skilmálum fyrir einstakar lóðir líkt og í máli því sem hér um ræðir.

Svo sem að framan greinir felst jafnframt í hverfisvernd götumyndar Hverfisgötu 30-62 að óheimilt sé að raska hrauni. Í greinargerð skipulagsfulltrúa kemur fram að nýr byggingarreitur að Hverfisgötu 49 sé um 170 m² að stærð og að innan reitsins skuli auk grunnflatar húss m.a. koma fyrir útbyggingum, stöllum og svölum. Ef allar hæðir hússins verði jafn stórar, þ.e.a.s. rúmlega 90 m² að grunnfleti, sé ljóst að byggingarreitur sé vel rúmur. Ekki er að sjá að frekari afstaða sé tekin til þess hvort hrauni verði raskað en fyrir liggur að leggja skal aðaluppdrætti fyrir skipulags- og byggingarráð áður en byggingarleyfi er samþykkt. Þá er það skilyrði fyrir útgáfu byggingarleyfis að mannvirki samræmist skipulagsáætlunum, sbr. 1. tl. 1. mgr. 13. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki, og ber því að líta til þess við meðferð umsóknar um byggingarleyfi hvort hrauni verði raskað.

Af deiliskipulagsuppdrætti og staðháttum verður ráðið að aðkoma að nýbyggingunni sé frá Mjósundi og eru tvö bílastæði innan lóðarinnar. Verður ekki annað séð en að hún fullnægi áskilnaði í gr. 5.3.2.2. í skipulagsreglugerð nr. 90/2013 um aðkomu neyðarbíla. Er hvað það varðar rétt að benda á að byggingarfulltrúi getur við afgreiðslu umsóknar um byggingarleyfi metið hvort nauðsynlegt sé að leita umsagnar slökkviliðs, en áskilið er í gr. 9.8.2. í byggingarreglugerð nr. 112/2012 að á lóðum skuli vera greið aðkoma fyrir sjúkra- og slökkvibifreiðar. Jafnframt skal sýna á aðaluppdrætti hvernig haga skuli fólks- og vöruaðkomu að húsi og lóð, gámastæðum og aðkomu sjúkra-, slökkvi- og sorphreinsunarbíla. Sama skal og koma fram á lóðauppdráttum, eftir því sem við á. Meðferð byggingarleyfisumsóknar getur því gefið tilefni til nánari athugunar en við skipulagsgerð. Þá kemur fram í greinargerð skipulagsfulltrúa að aðkoma og athafnamöguleikar slökkviliðs og sjúkraflutninga séu alltaf skoðaðir og samþykktir af hálfu Slökkviliðs höfuðborgarsvæðisins bs. áður en leyfi fyrir nýbyggingum sé veitt.

Að öllu framangreindu virtu liggja ekki fyrir þeir form- eða efnisannmarkar sem leitt geta til ógildingar hinnar kærðu ákvörðunar og verður kröfu kærenda þar um því hafnað.

Rétt þykir þó að benda á að geti kærendur sýnt fram á tjón vegna deiliskipulagsbreytingarinnar geta þeir eftir atvikum átt rétt á bótum af þeim sökum, sbr. 51. gr. skipulagslaga. Það álitaefni á hins vegar ekki undir úrskurðarnefndina.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kærenda um að felld verði úr gildi ákvörðun bæjarstjórnar Hafnarfjarðar frá 29. september 2021 um að samþykkja breytingu á deiliskipulaginu Miðbær Hraun vestur vegna lóðarinnar nr. 49 við Hverfisgötu í Hafnarfirði.

jún 15

Love0

35/2022 Hlaðbrekka

Með UUA

Árið 2022, mánudaginn 13. júní, tók Ómar Stefánsson, starfandi formaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, fyrir með heimild í 3. mgr. 3. gr. laga nr. 130/2011:

Mál nr. 35/2022, kæra á ákvörðun bæjarstjórnar Kópavogsbæjar frá 22. mars 2022, um að staðfesta afgreiðslu skipulagsráðs á erindi um byggingarleyfi vegna Hlaðbrekku 17, Kópavogi.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 20. mars 2022, er barst nefndinni 23. apríl s.á., kæra eigendur Fögrubrekku 18 og 20 þá ákvörðun bæjarstjórnar Kópavogsbæjar frá 22. mars s.á. að staðfesta afgreiðslu skipulagsráðs á erindi um byggingarleyfi vegna Hlaðbrekku 17. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi. Einnig er farið fram á að byggingarleyfi verði fellt úr gildi ef það hafi verið gefið út áður en úrskurður nefndarinnar liggi fyrir í málinu.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Kópavogsbæ 23. maí 2022.

Málsatvik og rök: Með erindi, dags. 2. febrúar 2021 óskuðu lóðarhafar Hlaðbrekku 17 eftir leyfi til viðbyggingar og breytinga á innra skipulagi húss sem stendur á lóðinni. Að lokinni grenndarkynningu umsóknarinnar var erindinu hafnað á fundi skipulagsráðs 5. júlí 2021 og staðfesti bæjarráð þá afgreiðslu á fundi 15. s.m. Lóðarhafar fóru fram á endurupptöku málsins með bréfi dags. 10. nóvember s.á. og á fundi bæjarráðs 18. s.m. var samþykkt að vísa málinu til skipulagsráðs til nýrrar meðferðar. Á fundi skipulagsráðs 14. mars 2022 var erindi lóðarhafa samþykkt og málinu vísað til afgreiðslu bæjarráðs og bæjarstjórnar. Bæjarstjórn staðfesti niðurstöðu skipulagsráðs 22. s.m..

Kærendur benda á að við endurupptöku málsins hafi verið lögð fram gögn sem séu röng og tekið hafi verið tillit til röksemda sem ekki væru í samræmi við þau viðmið sem hafa skuli til hliðsjónar við slíkt mat. Alvarlegir misbrestir hafi verið á afgreiðslu málsins, nýtingarhlutfall lóðar sé mun meira en gefið hafi verið upp í umsókn auk þess sem hæð í framlagðri umsókn sé vel rúmum meter hærri en sú lína sem dregin sé milli aðliggjandi húsa og því í andstöðu við þau viðmið sem Kópavogsbær hafi sett. Umbeðnar breytingar á húsinu muni hafa áhrif á útsýni kærenda auk þess að breyta ásýnd götunnar þar sem gatan sé einsleit með húsum byggðum á svipuðum tíma með sambærilega hönnun.

Bæjaryfirvöld benda á að byggingarfulltrúi hafi enn ekki samþykkt byggingaráform fyrir greindri viðbyggingu. Samþykki skipulagsráðs og staðfesting bæjarstjórnar feli ekki í sér endanlega afgreiðslu á hinni kærðu byggingarleyfisumsókn en það sé hlutverk byggingarfulltrúa sbr. 1. mgr. 9. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki. Ekki sé um kæranlega ákvörðun að ræða þar sem endanleg ákvörðun hafi ekki verið tekin. Þá hafi orðið eigendaskipti á húsinu og ekki liggi fyrir hvort nýir eigendur ætli að halda málinu áfram í samræmi við þær teikningar sem hafi verið grenndarkynntar. Samþykkt skipulagsráðs hafi byggt á þeim forsendum að það væri í samræmi við rammahluta gildandi aðalskipulags og að grenndaráhrif væru óveruleg. Þá væri að finna fordæmi í næsta nágrenni hvað varðaði þakform og dvalarsvæði.

Niðurstaða: Samkvæmt 1. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála hefur nefndin það hlutverk að úrskurða í kærumálum vegna stjórnvaldsákvarðana og ágreiningsmálum vegna annarra úrlausnaratriða á sviði umhverfis- og auðlindamála eftir því sem mælt er fyrir um í lögum á því sviði. Kæruheimild til nefndarinnar er m.a. að finna í skipulagslögum nr. 123/2010 og lögum nr. 160/2010 um mannvirki vegna stjórnvaldsákvarðana sem teknar eru á þeim lagagrundvelli.

Eins og að framan greinir snýst mál þetta um ákvörðun bæjarstjórnar Kópavogsbæjar að samþykkja fyrir sitt leyti viðbyggingu og breytingu á innra skipulagi hússins að Hlaðbrekku 17. Samkvæmt 2. mgr. 9. gr. laga um mannvirki er það hlutverk byggingarfulltrúa í viðkomandi sveitarfélagi að veita byggingarleyfi vegna hvers konar mannvirkjagerðar sem háð er slíku leyfi, eftir atvikum að undangenginni grenndarkynningu byggingarleyfis á ódeiliskipulögðu svæði og afgreiðslu skipulagsyfirvalda eins og á við í máli þessu. Byggingarfulltrúi hefur ekki samþykkt eða gefið út slíkt leyfi fyrir viðbyggingu eða breytingum á innra skipulagi hússins að Hlaðbrekku 17. Þrátt fyrir að ákvörðun bæjarstjórnar feli í sér afstöðu til beiðni um byggingarleyfi verður sú afstaða ekki talin binda enda á mál í skilningi 2. mgr. 26. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 enda um að ræða lið í málsmeðferða byggingarleyfsumsóknar.

Með vísan til þess sem að framan hefur verið rakið verður ekki talið að fyrir hendi sé kæranleg stjórnvaldsákvörðun sem leitt hafi mál til lykta í skilningi 2. mgr. 26. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Verður kærumálinu því vísað frá úrskurðarnefndinni.

Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

jún 13

Love0

18/2022 Vallnaholt

Með UUA

Árið 2022, föstudaginn 10. júní, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mættir voru Unnþór Jónsson, settur varaformaður, Ásgeir Magnússon, fyrrverandi dómstjóri, og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 18/2022, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúa Múlaþings frá 14. maí 2021 um að neita að taka til afgreiðslu aðaluppdrátt vegna Vallnaholts 8.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með kæru til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, er barst nefndinni 3. mars 2022, kærir Þ. P., arkitekt og löggiltur hönnuður, þá ákvörðun byggingarfulltrúa Múlaþings frá 14. maí 2021 að neita að taka til afgreiðslu aðaluppdrátt vegna Vallnaholts 8. Skilja verður málskot kæranda svo að krafist sé ógildingar umræddrar ákvörðunar.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Múlaþingi 17. mars 2022.

Málavextir: Með tölvupósti 14. maí 2021 kom byggingarfulltrúi Múlaþings þeim leiðbeiningum á framfæri við umsækjanda um byggingarleyfi vegna Vallnaholts 8 að einungis hönnuðir með samþykkt gæðakerfi frá Húsnæðis- og mannvirkjastofnun mættu skila inn aðaluppdráttum. Höfundur þess uppdráttar er fylgt hefði umsókninni hefði ekki samþykkt gæðakerfi og væri honum því ekki heimilt að skila inn uppdráttum til leyfisveitanda. Er höfundur uppdráttarins kærandi þessa máls.

Málsrök kæranda: Kærandi telur að ákvörðun byggingarfulltrúa hafi hvorki átt sér stoð í lögum né reglugerð. Ákvörðunin hafi að auki brotið gegn stjórnsýslulögum nr. 37/1993 þar sem brotið hafi verið gegn meðalhófsreglu og gegn ákvæði um að tilkynna beri um íþyngjandi ákvörðun og benda á kæruleiðir. Byggingarfulltrúi hafi neitað að taka við einfaldri grunnmynd af herbergjaskipan hússins að Vallnaholti 8.

Í júlí árið 2016 hafi kærandi mælt upp milliveggi og herbergjaskipan í húsinu að Vallnaholti 8, en hönnun hússins hafi ekki verið á hans könnu. Mælingunum hafi hann skilað til húseiganda, sem hafi lagt þær fyrir byggingarfulltrúa þáverandi Fljótsdalshéraðs án þess að athugasemdir væru gerðar. Í febrúar árið 2021 hefði húseigandinn á ný leitað til kæranda og tjáð honum að í einu af rýmum hússins hefði verið bætt við millivegg og hann jafnframt beðið kæranda um að færa þessa breytingu inn með sama hætti og áður. Kærandi hafi því farið á staðinn með málband og laser fjarlægðamæli og bætt þessum vegg inn á sama riss og hann hafi áður gert. Sem fyrr hafi kærandi engan hlut átt að því hvar eða hvernig þessum vegg væri komið fyrir heldur aðeins skráð orðinn hlut. Þetta nýja riss hafi ekki hlotið náð fyrir augum byggingarfulltrúa Múlaþings þar sem kærandi hafi ekki verið með skráð gæðastjórnunarkerfi. Ekki hafi verið um að ræða hönnun eða forsögn um framkvæmdir af hálfu kæranda heldur einungis staðfestingu á einfaldri mælingu með málbandi sem færð hafi verið á A4-örk. Hafi kærandi sem hönnuður ekki komið nærri framkvæmdum í húsinu að Vallnaholti 8. Ekki hafi því verið um að ræða verk sem hafi krafist hönnuðar með gæðastjórnunarkerfi eða starfsábyrgðartryggingu. Vegið sé að starfsheiðri kæranda og langri starfsreynslu hans með því að dæma hann óhæfan til að fara með einfalt málband. Kærandi sé arkitekt og löggiltur hönnuður á eftirlaunum og hafi sagt upp starfsábyrgðartryggingu sinni árið 2019 en aldrei komið sér upp gæðastjórnunarkerfi. Kærandi hafi fullan skilning á því að þeir sem stundi hönnun eða séu hönnunarstjórar verði að hafa gæðastjórnunarkerfi og ábyrgðartryggingu í gildi, en að fara fram á slíkt þegar gamall arkitekt taki upp á því að aðstoða nágranna sína með notkun málbands og skrá annarra manna verk sé of langt gengið. Kærandi vilji ekki sitja uppi með það að mega ekki hafa samskipti við byggingarfulltrúa út af neinu máli, jafnvel þótt þau hafi ekkert með hönnun að gera.

Málsrök Múlaþings: Af hálfu sveitarfélagsins er vísað til þess að byggingarfulltrúa sé ekki heimilt að taka við gögnum sem séu grunnur að útgáfu byggingarleyfis þegar hönnuður hafi ekki samþykkt gæðastjórnunarkerfi. Málið hafi varðað breytingu á notkun Vallnaholts 8 úr leikskóla í gistiheimili. Samkvæmt byggingarreglugerð nr. 112/2012 sé gerð krafa um byggingarleyfi þegar um breytingu á notkun mannvirkis sé að ræða. Engar stórvægilegar breytingar hafi verið gerðar innanhúss en þó einhverjar. Kærandi hafi skilað inn teikningu að húsinu sem hafi verið ófullgerð. Sveitarfélagið hafi ráðfært sig við Húsnæðis- og mannvirkjastofnun um hvort það hefði heimild til að taka við gögnum til skráningar og varðveislu frá hönnuði sem ekki hefði samþykkt gæðakerfi. Túlkun stofnunarinnar hefði verið sú að samkvæmt reglugerð nr. 271/2014 um starfsábyrgðartryggingar hönnuða og byggingarstjóra væri ekki skilyrði að hönnuður hefði gæðastjórnunarkerfi en að viðkomandi gæti þá ekki skilað inn teikningum vegna byggingarleyfis, sbr. gr. 4.6.1. í byggingarreglugerð.

Niðurstaða: Í kærumáli þessu er deilt um þá ákvörðun byggingarfulltrúa Múlaþings að neita að taka til afgreiðslu aðaluppdrátt áritaðan af kæranda. Sveitarfélagið hefur upplýst að eigandi Vallnaholts 8 hafi í febrúar 2022 fengið byggingarleyfi á grundvelli uppdrátta frá öðrum hönnuði vegna sömu byggingaráforma. Hins vegar verður að líta svo á að hin kærða ákvörðun varði atvinnuréttindi kæranda sem arkitekts og löggilts hönnuðar og hefur hann því lögvarða hagsmuni af úrlausn kærumáls þessa.

Samkvæmt 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála er kærufrestur til nefndarinnar einn mánuður frá því að kæranda varð kunnugt eða mátti vera kunnugt um þá ákvörðun sem kæra lýtur að. Svo sem fyrr er rakið tilkynnti byggingarfulltrúi Múlaþings eiganda Vallnaholts 8 með tölvupósti 14. maí 2021 að kærandi hefði ekki samþykkt gæðakerfi og mætti því ekki skila inn uppdráttum til leyfisveitanda. Kærandi hefur upplýst að eigandi Vallnaholts 8 hafi „nokkuð fljótt“ upplýst hann um greinda ákvörðun. Kæra í máli þessu barst úrskurðarnefndinni 3. mars 2022 og verður að framangreindu virtu talið að lögbundinn kærufrestur hafi þá verið liðinn.

Af gögnum málsins verður ekki annað ráðið en að byggingarfulltrúi Múlaþings hafi hvorki tilkynnt kæranda um hina kærðu ákvörðun né leiðbeint honum um kæruheimild til úrskurðarnefndarinnar. Þar sem ákvörðunin varðaði ekki aðeins hagsmuni eiganda Vallnaholts 8 af því að fá byggingaráform sín samþykkt heldur jafnframt atvinnuréttindi kæranda bar byggingarfulltrúa að veita honum slíkar leiðbeiningar. Verður því talið afsakanlegt að kæra hafi ekki borist fyrr, sbr. 1. tölul. 1. mgr. 28. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Verður mál þetta því tekið til efnismeðferðar.

Samkvæmt 1. málsl. 1. mgr. 24. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki skulu hönnuðir og hönnunarstjórar hafa gæðastjórnunarkerfi í samræmi við nánari fyrirmæli í reglugerð. Er nánar kveðið á um þá skyldu í gr. 4.6.1. í byggingarreglugerð nr. 112/2012, en þar er í 4. mgr. kveðið á um skyldu hönnuða og hönnunarstjóra til að tilkynna Húsnæðis- og mannvirkjastofnun um gæðastjórnunarkerfi sitt til samþykktar og skráningar í gagnasafn stofnunarinnar. Þá kemur þar fram að sé gæðastjórnunarkerfi hönnuðar ekki vottað af faggiltri vottunarstofu skuli Húsnæðis- og mannvirkjastofnun gera úttekt á gerð þess og virkni. Að öðrum kosti sé leyfisveitanda óheimilt að taka til afgreiðslu gögn sem hönnuðir leggi fram til samþykktar. Fyrir liggur að kærandi hefur ekki vottað gæðastjórnunarkerfi í samræmi við lög nr. 160/2010 og byggingarreglugerð og var byggingarfulltrúa þegar af þeirri ástæðu rétt að neita að taka til afgreiðslu umræddan uppdrátt sem áritaður var af kæranda. Þá skal bent á að í 6. mgr. gr. 4.1.1. í byggingarreglugerð er kveðið á um að hafi hönnuður ekki lengur fullnægjandi ábyrgðartryggingu sé honum ekki lengur heimilt að leggja uppdrætti fyrir leyfisveitanda, en svo sem greint er frá í kæru sagði kærandi upp ábyrgðartryggingu sinni árið 2019.

Að framangreindu virtu verður kröfu kæranda um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar því hafnað.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um ógildingu ákvörðunar byggingarfulltrúa Múlaþings frá 14. maí 2021 um að neita að taka til afgreiðslu aðaluppdrátt vegna Vallnaholts 8.

jún 13

Love0

174/2021 Stórikriki

Með UUA

Fyrir var tekið mál nr. 174/2021, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúa Mosfellsbæjar frá 11. nóvember 2021 um að samþykkja umsókn um byggingarleyfi til að reisa tveggja hæða parhús á lóðinni Stórakrika nr. 59-61 í Mosfellsbæ.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 3. desember 2021, er barst nefndinni sama dag, kæra eigendur, Stórakrika 57, Mosfellsbæ, þá ákvörðun byggingarfulltrúa Mosfellsbæjar frá 11. nóvember 2021 að samþykkja umsókn um byggingarleyfi til að reisa tveggja hæða parhús á lóðinni Stórakrika 59-61. Jafnframt er kærð ákvörðun skipulagsnefndar Mosfellsbæjar frá 5. nóvember s.á. um að málið skyldi sæta meðferð í samræmi við ákvæði 3. mgr. 43. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 þegar vikið er óverulega frá deiliskipulagi. Er þess krafist að greindar ákvarðanir verði felldar úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Mosfellsbæ 17. janúar 2022.

Málavextir: Lóðin Stórikriki 59-61 er innan Krikahverfis í Mosfellsbæ og á svæðinu er í gildi deiliskipulag Krikahverfis frá árinu 2005. Hinn 13. nóvember 2019 tók gildi breyting á deiliskipulaginu sem fólst í því að umræddri lóð yrði breytt úr lóð fyrir einbýlishús í lóð fyrir parhús af gerðinni P-IIc. Þeirri ákvörðun var skotið til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, sem með úrskurði í máli nr. 80/2021, uppkveðnum 12. ágúst 2021, vísaði málinu frá sökum þess að kæra hefði borist eftir að kærufresti lauk.

Á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa Mosfellsbæjar 1. nóvember 2021 var tekin fyrir umsókn lóðarhafa umræddrar lóðar um leyfi til að byggja þar tveggja hæða parhús með innbyggðum bílgeymslum. Umsókninni var vísað til umsagnar skipulagsnefndar, sem samþykkti á fundi 5. s.m. að málið yrði meðhöndlað í samræmi við 3. mgr. 43. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 vegna lögunar og lóðar byggingarreits. Bókað var að byggingarfulltrúa væri heimilt að gefa út byggingarleyfi þegar umsókn væri í samræmi við lög nr. 160/2010 um mannvirki, byggingarreglugerð nr. 112/2012 og kynnt gögn. Einnig var fært til bókar að hjálagt væri minnisblað skipulagsfulltrúa, dags. 1. nóvember 2021. Bæjarstjórn staðfesti greinda afgreiðslu á fundi sínum 10. nóvember 2021 og var byggingarleyfisumsóknin samþykkt á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 11. s.m.

Málsrök kærenda: Kærendur benda á að samkvæmt teikningu að fyrirhuguðu parhúsi sé um að ræða slíkar breytingar frá deiliskipulagi umrædds svæðis og mæli- og lóðarblöðum að ekki geti verið um að ræða óverulegt frávik í skilningi 3. mgr. 43. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Umrætt ákvæði heimili að vikið sé bæði frá grenndarkynningu og breytingu á deiliskipulagi. Þegar metið sé hvort um óverulegt frávik sé að ræða í skilningi ákvæðisins skuli beita þröngri túlkun. Að baki meginreglunni um þrönga túlkun skipulagsáætlana liggi ríkir almannahagsmunir og réttmætar væntingar þeirra sem eigi einstaklingsbundinna hagsmuna að gæta. Sé vafi á hvort breyting teljist óveruleg skv. 2. mgr. 43. gr. skipulagslaga beri að fara með hana sem verulega. Enn strangari sjónarmið eigi við um mat á óverulegu fráviki samkvæmt 3. mgr. 43. gr. laganna. Tengja verði matið við hagsmuni kærenda. Minnsti vafi eigi að leiða til þess að fara eigi eftir fyrirmælum 1. eða 2. mgr. 43. gr. skipulagslaga.

Í sérákvæði gildandi deiliskipulags um parhús komi fram að allir hlutar húss skuli standa innan byggingarreits eins og hann sé sýndur á deiliskipulagi og mæliblaði fyrir hverja lóð. Um parhús af gerð P-IIc segi í skipulagsskilmálum að um sé að ræða tvær hæðir, dýpt meginhúsforms sé 10 m og almenn breidd parhúsaeininga 9 m. Almennir skilmálar um parhús kveði á um að misbreiðar einingar séu heimilar innan byggingarreits lóðar án deiliskipulagsbreytinga. Húsformið geri ráð fyrir samhverfu parhúsi á hvorri lóð. Í deiliskipulagi segi að hámarkshæð parhúsa sé 7,8 m yfir kóta 1. hæðar. Samkvæmt teikningu að Stórakrika 59-61 fari fyrirhugað hús út fyrir byggingarreit. Þá sé vikið verulega frá fyrirskipuðu formi. Fyrirhugað hús sé 10 cm hærra en heimilt sé samkvæmt framangreindum skilmálum. Gólfkóti lóðarinnar sé 63,10 og hámarkshæðarkóti húss því 70,90, en samkvæmt teikningu sé hæsti kóti hússins 71,00. Í minnisblaði skipulagsfulltrúa, dags. 1. nóvember 2021, sé farið með rangt mál þegar sagt sé að húsið sé 40 cm lægra en deiliskipulag heimili.

Í greinargerð deiliskipulagsbreytingarinnar frá maí 2019 komi fram að lóðarmörk, byggingarreitur og nýtingarhlutfall séu óbreytt frá gildandi deiliskipulagi. Fyrir umrædda breytingu hafi verið gert ráð fyrir að á lóðinni yrði stallað einbýlishús, en nú sé fyrirhugað að byggja tvö tveggja hæða hús. Byggingarmagn og nýtingarhlutfall á lóðinni muni því aukast. Í minnisblaði skipulagsfulltrúa sé viðurkennt að lóðin hafi ekki verið skoðuð sérstaklega m.t.t. parhúss þegar umrædd deiliskipulagsbreyting hafi verið gerð. Í fyrrnefndu minnisblaði sé einnig viðurkennt að ekki sé hægt að fara eftir skilmálum um meginhúsform samkvæmt deiliskipulagi Krikahverfis. Ekki sé kveðið á um nýtingarhlutfall einbýlis- og parhúsalóða í nefndu deiliskipulagi en gert hafi verið ráð fyrir að hús á lóðinni væri 418,4 m². Skilja verði orðalag í greinargerð með framangreindri deiliskipulagsbreytingu varðandi óbreytt nýtingarhlutfall svo að átt sé við þá hússtærð sem þegar hafi verið gert ráð fyrir á lóðinni.

Samkvæmt almennum sérskilmálum um parhús sé heimilt að laga hús að landi með stallaðri gólfplötu, háum sökkli o.fl. Stöllun húsa verði alltaf að taka mið af neðsta kóta á gólfplötu sem gefinn sé upp á mæli- og lóðarblaði. Heimild til stöllunar húss sé takmörkuð við lóðina sem það standi á. Ekki sé hægt að stalla hús „á milli lóða“. Upphaflega hafi verið um eina lóð að ræða, þ.e. lóð nr. 59, og gólfkóti á henni 63,10. Þeirri lóð hafi verið skipt upp í tvær lóðir með deiliskipulagi og mælt fyrir um að sami gólfkóti skyldi vera á hinni nýju lóð, sem sé nr. 61. Við þessa breytingu hafi ekki verið hróflað við gólfkóta á lóðinni nr. 59. Að öllu framangreindu virtu sé ekki heimilt að víkja frá kröfum 2. mgr. 43. gr. skipulagslaga þar sem frávik frá samþykktu deiliskipulagi geti ekki talist óverulegt. Sveitarfélagið hefði þurft að gera breytingar á samþykktu deiliskipulagi samkvæmt áður tilvitnaðri lagagrein og láta fara fram grenndarkynningu áður en umsókn um byggingarleyfi væri samþykkt, eða eftir atvikum láta gera breytingar á deiliskipulagi lóðarinnar samkvæmt 1. mgr. 43. gr. laganna.

Í 12. gr. laga nr. 6/2001 um skráningu og mat fasteigna komi fram að allar fasteignir skuli bera fast auðkenni, fasteignanúmer, sem Þjóðskrá Íslands úthluti. Sveitarstjórn sé skylt að tilkynna Þjóðskrá um breytingar á skráningu staðfanga, sbr. 16. gr. sömu laga. Enn fremur sé sveitarstjórn skylt að hlutast til um að fasteign verði skráð í fasteignaskrá áður en heimild sé veitt til veðsetningar eða mannvirkjagerðar á leigulóð eða landi í eigu sveitarfélags, sbr. 17. gr. laganna. Þegar umsókn um byggingarleyfi á Stórakrika 59-61 hafi verið samþykkt á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 11. nóvember 2021 hafi engin lóð nr. 61 verið skráð í fasteignaskrá. Samkvæmt upplýsingum úr fasteignaskrá sé lóðin Stórikriki 59 skráð sem 903 m² íbúðarhúsalóð og að á henni standi 418 m² einbýlishús. Lóðin nr. 61 beri hins vegar ekkert auðkenni eða fasteignanúmer hjá Þjóðskrá. Óheimilt sé að samþykkja byggingarleyfi nema lóð sé skráð í fasteignaskrá, sbr. áðurnefnda 17. gr. laganna.

Eftir að lóðinni nr. 59 við Stórakrika hafi verið skipt upp með deiliskipulagsbreytingu í maí 2019 sé ekki hægt að koma þar fyrir parhúsi. Það sé andstætt meginreglum grenndar- og skipulagsréttar að freista þess að lagfæra ágalla og óvönduð vinnubrögð við gerð deiliskipulagsbreytingar án kynningar fyrir nágrönnum.

Málsrök Mosfellsbæjar: Sveitarfélagið bendir á að umfjöllun í kæru um eldra deiliskipulag lóðarinnar séu máli þessu óviðkomandi. Þess sé krafist að kröfum kærenda um ógildingu ákvörðunar skipulagsnefndar frá 5. nóvember 2021 og ákvörðunar byggingarfulltrúa frá 11. s.m. verði hafnað. Ekki verði séð að fyrir hendi séu atvik sem leiði til ógildingar framangreindra ákvarðana.

Við ritun andmæla hafi komið í ljós að mistök hefðu átt sér stað við afgreiðslu byggingarfulltrúa á útprentuðum aðaluppdráttum parhússins að Stórakrika 59-61. Aðaluppdrættir sem byggingarfulltrúi hafi undirritað og afhent kærendum hafi borist sveitarfélaginu 8. október 2020, en réttir aðaluppdrættir hafi legið til grundvallar umfjöllun skipulagsnefndar á fundi 5. nóvember 2021 og við ritun minnisblaðs skipulagsfulltrúa. Einnig hafi réttir aðaluppdrættir legið fyrir við afgreiðslu byggingarfulltrúa á samþykkt hans á byggingaráformum 11. s.m.

Samkvæmt gildandi deiliskipulagi sé umrædd lóð skilgreind sem parhúsalóð en lóðaskiptilína sé fyrir hvora einingu innan byggingarreits. Um sé að ræða eina lóð en á henni sé fyrirhugað hús með tveimur íbúðum ásamt séreignasvæðum utandyra samkvæmt væntanlegum eignaskiptasamningi lóðarinnar. Samkvæmt 68. tl. gr. 1.2.1. í byggingarreglugerð nr. 112/2012 séu sérbýli skilgreind sem íbúðarhús þar sem ekki teljist til sameignar annað en lóð og ytra byrði húss og hluti lagnakerfa eftir eðli máls, t.d. einbýlishús, raðhús eða parhús. Húsið í heild muni því miðast við einn gólfkóta, 63,10, og verði mesta hæð húss samkvæmt deiliskipulagi mæld út frá þeim kóta.

Skipulagsnefnd hafi samþykkt að meðhöndla málið sem óverulegt frávik deiliskipulags samkvæmt 3. mgr. 43. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Samkvæmt tilvitnaðri lagagrein geti sveitarstjórn heimilað að vikið sé frá kröfum 2. mgr. 43. gr. laganna um breytingu á deiliskipulagi og grenndarkynningu við útgáfu framkvæmda- og byggingarleyfis þegar um svo óveruleg frávik sé að ræða að hagsmunir nágranna skerðist í engu hvað varði landnotkun, útsýni, skuggavarp eða innsýn. Vísað sé til minnisblaðs skipulagsfulltrúa, dags. 1. nóvember 2021. Gert sé ráð fyrir í 3. mgr. 43. gr. að unnt sé að taka fyrir og afgreiða frávik frá samþykktu deiliskipulagi í tilteknum tilvikum án þess að meðferð þeirra breytinga fari eftir 1. og 2. mgr. 43. gr. laganna. Í 2. málsl. 2. mgr. ákvæðisins segi að við mat á því hvort breyting á deiliskipulagi teljist veruleg skuli taka mið af því að hve miklu leyti tillagan víki frá notkun, nýtingarhlutfalli, útliti og formi viðkomandi svæðis. Þegar litið sé til þeirra þátta sem tilgreindir séu í 43. gr. skipulagslaga, þ.e. landnotkunar, útsýnis, skuggavarps, innsýnis eða annars sem skert geti hagsmuni nágranna, megi nefna að í því tilviki sem hér sé til umfjöllunar breytist landnotkun ekki þar sem enn sé um íbúðarbyggð að ræða. Þá rúmist hæð hússins innan heimilda deiliskipulags en samkvæmt skipulaginu sé heimilt að byggja hús innan byggingarreits mest í 7,8 m hæð frá uppgefnum kóta 63,10. Útsýni nærliggjandi húsa sé því hið sama. Skuggavarp á lóð kærenda eigi að vera óbreytt eða lítið sem ekkert þar sem lóðin Stórikriki 59-61 sé norðaustan við Stórakrika 57. Skuggavarp gagnvart Litlakrika 76 teljist óbreytt þar sem hæð hússins sé hin sama og nokkur fjarlægð á milli húsa. Innsýn hafi jafnframt ekki breyst.

Í kæru komi ekki fram með hvaða hætti hin kærða afgreiðsla skipulagsnefndar brjóti í bága við framangreint ákvæði skipulagslaga eða að hvaða leyti samþykkt á óverulegu fráviki deiliskipulags skerði hagsmuni nágranna hvað varði landnotkun, útsýni, skuggavarp eða innsýn. Það sé hafið yfir allan vafa að umrædd frávik teljist óveruleg í skilningi ákvæða skipulagslaga.

Umrætt parhús muni standa á einni lóð og því sé rangt að lóðinni hafi verið skipt upp í tvær lóðir, líkt og haldið sé fram í kæru. Nýtingarhlutfall húsa sé ekki reiknað út frá rúmmetrum heldur fermetrum húsa samkvæmt skipulagsreglugerð nr. 90/2013, en nýtingarhlutfall sérbýlis sé ekki fastsett í skipulagsskilmálum deiliskipulags Krikahverfis. Tilvísun kærenda til þess að fermetrafjöldi húss samkvæmt eldra skipulagi marki hámark byggingarmagns á lóðinni eigi ekki við rök að styðjast, enda séu þau fallin úr gildi og geti með engu móti gengið framar gildandi deiliskipulagi. Í almennum skilmálum parhúsa í greinargerð gildandi deiliskipulags sé tekið fram að misbreiðar einingar séu heimilar innan byggingarreits lóðar án deiliskipulagsbreytinga. Hönnun geti því verið áþekk en breytileg. Einnig segi í skilmálunum að samtengd hús skuli hönnuð af sama aðila og lögð fyrir byggingarnefnd sem ein heild. Aðaluppdrættir fyrirhugaðs parhúss séu í samræmi við skilmála gildandi deiliskipulags fyrir utan þau óverulegu frávik sem heimiluð hafi verið af skipulagsnefnd.

Þá verði ekki séð að athugasemdir er varði skráningu fasteignar í Þjóðskrá Íslands varði kæru þessa, samþykkt byggingaráforma eða afgreiðslu skipulagsnefndar. Þá sé bent á að ekki sé risið hús á lóðinni.

Viðbótarathugasemdir kærenda: Kærendur árétta sjónarmið sín en benda jafnframt á að ekki sé gert ráð fyrir þeirri húsagerð sem sýnd sé á aðaluppdrætti fyrirhugaðs parhúss að Stórakrika 59-61 í skilmálum gildandi deiliskipulags. Misbreiðar einingar séu heimilar innan byggingarreits lóðar án deiliskipulagsbreytinga en ekki sé fjallað um misdjúpar einingar. Sú afstaða sem komi fram í minnisblaði skipulagsfulltrúa um að ekki sé hægt, eða erfitt, að fylgja útgefnu mæliblaði, byggingarreit og byggingarheimildum lóðarinnar og fara eftir skilmálum deiliskipulags, sem varði meginhúsform vegna aðstæðna á lóð sem ekki hafi verið skoðað sérstaklega við breytingu skipulagsins, styðji kröfu kærenda um að ekki sé heimilt að meðhöndla málið sem óverulegt frávik samkvæmt 3. mgr. 43. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Sveitarfélagið hafi ekki sýnt fram á að hagsmunir kærenda hafi í engu skerst hvað varði útsýni, skuggavarp eða innsýn, en það beri sönnunarbyrði fyrir því. Útsýni muni skerðast verulega þar sem hús kærenda hafi verið hannað með það í huga að húsið fyrir neðan það væri stallað einbýlishús. Ef breyting verði á skuggavarpi eða útsýni þá beri sveitarfélaginu skylda til að grenndarkynna breytingar. Einungis megi víkja frá þeirri skyldu ef grenndaráhrif vegna breytinganna séu engin.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um lögmæti byggingarleyfis fyrir tveggja hæða parhúsi að Stórakrika 59-61 en umrædd lóð er á svæði þar sem í gildi er deiliskipulag Krikahverfis frá árinu 2005.

Ákvæði 43. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 fjalla um málsmeðferð við breytingu á deiliskipulagi. Í 2. mgr. lagagreinarinnar kemur fram að telji sveitarstjórn að gera þurfi breytingar á samþykktu deiliskipulagi sem séu það óverulegar að ekki sé talin ástæða til meðferðar skv. 1. mgr. skuli fara fram grenndarkynning. Við mat á því hvort breyting á deiliskipulagi teljist óveruleg skuli taka mið af því að hve miklu leyti tillagan víki frá notkun, nýtingarhlutfalli, útliti og formi viðkomandi svæðis. Þá segir í 3. mgr. lagaákvæðisins að við útgáfu framkvæmda- eða byggingarleyfis geti sveitarstjórn heimilað að vikið sé frá kröfum 2. mgr. um breytingu á deiliskipulagi og grenndarkynningu þegar um svo óveruleg frávik sé að ræða að hagsmunir nágranna skerðist í engu hvað varði landnotkun, útsýni, skuggavarp eða innsýn. Við meðferð umsóknar um byggingarleyfi í máli þessu samþykkti bæjarstjórn að vikið væri frá kröfum skipulagslaga um breytingu á deiliskipulagi og grenndarkynningu þar sem um óverulegt frávik frá deiliskipulagi væri að ræða, sbr. 3. mgr. 43. gr. skipulagslaga.

Í greinargerð nefnds deiliskipulags er í kafla 5.4 að finna skipulagsskilmála um parhús. Kemur þar m.a. fram að á deiliskipulagsuppdrætti séu húsaeiningar í parhúsalengjum almennt sýndar jafnbreiðar en misbreiðar einingar séu heimilar innan byggingarreits lóðar án deiliskipulagsbreytinga. Segir einnig að allir hlutar húss skuli standa innan byggingarreits eins og hann sé sýndur á deiliskipulagi og mæliblaði fyrir hverja lóð. Á deiliskipulagsuppdrætti er gert ráð fyrir parhúsi af gerðinni P-IIc á lóðinni Stórakrika 59-61, en samkvæmt greinargerð skipulagsins séu slík parhús með tvær heilar hæðir. Dýpt meginhúsforms sé 10 m og almenn breidd parhúsaeininga 9 m. Þá séu útbyggingar við meginhúsform heimilar við suðlægar langhliðar og gafla og megi lengd þeirra nema allt að helmingi viðkomandi húshliða.

Í minnisblaði skipulagsfulltrúa, sem lá fyrir við afgreiðslu bæjarstjórnar, kemur m.a. fram að fyrirhugað parhús sé ekki samhverft um miðju heldur lagi sig að aðstæðum á lóð og byggingarreit. Þannig falli það betur að götumynd sem einkennist frekar af einbýlishúsum, sumum með tveimur íbúðum. Við breytingu á deiliskipulagi árið 2019 hafi ráðgjafar og lóðarhafar valið skilgreininguna P-IIc fyrir lóðina. Byggingarreit hafi ekki verið breytt með sama hætti og þekkist um aðra byggingarreiti rað- og parhúsa í hverfinu, en form og lögun þeirra taki mið af skilmálum sem skuli hanna innan. Umrædd lóð sé sérkennileg í laginu. Í skilmálum deiliskipulags um parhús P-IIc standi „heldur fastmótuð hugmynd um stærð og gerð meginhúsforma“. Þá segir einnig í minnisblaðinu að ætli hönnuður „að reyna að fylgja útgefnu mæliblaði, byggingarreit og heimildum lóðar er ljóst að ekki er hægt, eða erfitt, að fara eftir skilmálum er varða meginhúsform vegna aðstæðna á lóð sem ekki hefur verið skoðuð sérstaklega við breytingu skipulagsins.“ Bendir skipulagsfulltrúi á að fyrirhugað hús sé stallað í samræmi við skilmála og aðstæður innan lóðar. Uppbrot þess sé mikið sem hafi jákvæð áhrif á umfang hússins með tilliti til meginhúsforma. Þá sé húsið 40 cm lægra en deiliskipulag heimili og útbygging lækki um 55 cm næst aðliggjandi húsi.

Samkvæmt samþykktum aðaluppdráttum fyrirhugaðs parhúss verður dýpt hússins nr. 59 við Stórakrika 17 m og hússins nr. 61 verður 12 m. Breidd hússins nr. 59 er innan heimilda skilmála deiliskipulags en mesta breidd hússins nr. 61 er 11,55 m. Dýpt og breidd fyrirhugaðs parhúss er því nokkuð umfram heimildir gildandi deiliskipulags svæðisins. Þá er lögun hússins önnur en samkvæmt skilmálum deiliskipulags Krikahverfis. Verður að telja að umdeild frávik frá gildandi deiliskipulagi muni hafa grenndaráhrif gagnvart kærendum umfram það sem þar er heimilað. Voru því þau ströngu skilyrði 3. mgr. 43. gr. skipulagslaga fyrir því að vikið yrði frá skilmálum skipulags við veitingu byggingarleyfis, um að hagsmunir nágranna skerðist í engu hvað varði landnotkun, útsýni, skuggavarp eða innsýn, ekki uppfyllt þegar hin kærða ákvörðun var tekin. Þá þykir rétt að benda á að í bókun skipulagsnefndar á fundi hennar 5. nóvember 2021, sem bæjarstjórn samþykkti á fundi sínum 10. s.m., var samþykkt að málið skyldi meðhöndlað sem óverulegt frávik skipulags samkvæmt fyrrnefndu lagaákvæði vegna lögunar lóðar og byggingarreits. Aftur á móti verður ekki séð að einnig hafi farið fram mat á áðurnefndum áhrifum umræddra frávika deiliskipulags á hagsmuni nágranna. Var enda slíkt mat ekki að finna í minnisblaði skipulagsfulltrúa að undanskildu því er fram kemur um hæð fyrirhugaðs húss.

Með vísan til þess sem að framan er rakið verður ekki hjá því komist að fella hina kærðu ákvörðun byggingarfulltrúa Mosfellsbæjar frá 11. nóvember 2021 um að samþykkja umsókn um byggingarleyfi til að reisa tveggja hæða parhús á lóðinni Stórakrika 59-61 í Mosfellsbæ úr gildi.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist vegna fjölda og umfangs kærumála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi ákvörðun byggingarfulltrúa Mosfellsbæjar frá 11. nóvember 2021 um að samþykkja umsókn um byggingarleyfi til að reisa tveggja hæða parhús á lóðinni Stórakrika 59-61 í Mosfellsbæ.

maí 30

Love0

182/2021 Svínabú að Torfum

Með UUA

Árið 2022, miðvikudaginn 25. maí, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mætt voru Unnþór Jónsson, settur varaformaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 182/2021, kæra á ákvörðun skipulags- og byggingarfulltrúa Eyjafjarðarsveitar frá 19. nóvember 2021 um að samþykkja umsókn til að byggja eldishús fyrir svínabú á lóðinni Sölvastöðum í landi Torfa í Eyjafjarðarsveit.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 17. desember 2021, er barst nefndinni sama dag, kæra Holt ehf., eigandi Grundar I, og Ljósaborg ehf., eigandi Grundar II A, þá ákvörðun skipulags- og byggingarfulltrúa Eyjafjarðarsveitar frá 19. nóvember 2021 að samþykkja umsókn til að byggja eldishús fyrir svínabú á lóðinni Sölvastöðum í landi Torfa. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi. Gerðu kærendur jafnframt kröfu um stöðvun framkvæmda á meðan málið væri til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni, en með úrskurði nefndarinnar uppkveðnum 11. mars 2021 var þeirri kröfu hafnað.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Eyjafjarðarsveit 22. desember 2021.

Málavextir: Á fundi sveitarstjórnar Eyjafjarðarsveitar 29. nóvember 2018 var samþykkt tillaga skipulagsnefndar um að auglýsa tillögu að deiliskipulagi fyrir svínabú í landi Torfa. Í tillögunni fólst m.a. að byggt yrði upp svínabú fyrir 2.400 grísi (30 kg og stærri) og 400 gyltur. Afmörkuð yrði 5,45 ha lóð undir fyrirhugaðar byggingar, sem yrðu 2.600 m² eldishús, 3.100 m² gyltu- og fráfærugrísahús, 300 m² starfsmanna- og gestahús, allt að átta síló, samtals 80 m² að grunnflatarmáli, og 1-2 haugtankar, samtals um 6.000 m³. Að loknum kynningartíma tillögunnar fjallaði skipulagsnefnd um innkomnar athugasemdir á fundi sínum 14. mars 2019 og bókaði að nefndin legði til við sveitarstjórn að auglýst skipulagstillaga yrði samþykkt skv. 3. mgr. 41. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 með þeim breytingum sem tilgreindar væru í afgreiðslu nefndarinnar á tilteknum athugasemdum. Á fundi sveitarstjórnar 28. mars 2019 var afgreiðsla skipulagsnefndar samþykkt og var deiliskipulagið birt í B-deild Stjórnartíðinda 22. maí s.á. Samhliða meðferð deiliskipulagsins var framkvæmdin tilkynnt til Skipulagsstofnunar sem framkvæmd í flokki B samkvæmt þágildandi lögum nr. 106/2000 um mat á umhverfisáhrifum. Ákvörðun Skipulagsstofnunar lá fyrir 12. mars 2019 þar sem stofnunin komst að þeirri niðurstöðu að framkvæmdin væri ekki líkleg til að hafa í för með sér umtalsverð umhverfisáhrif og skyldi því ekki háð mati á umhverfisáhrifum.

Kærendur kærðu framangreindar ákvarðanir, þ.e.a.s. ákvörðun Skipulagsstofnunar frá 12. mars 2019 um að framkvæmdir vegna svínabús að Torfum skyldu ekki háðar mati á umhverfis-áhrifum og afgreiðslu sveitarstjórnar Eyjafjarðarsveitar frá 28. s.m. á deiliskipulagstillögu vegna svínabúsins, til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála. Með úrskurði nefndarinnar 14. nóvember 2019 í máli nr. 49/2019 var þeim hluta kærunnar sem varðaði matsskylduákvörðunina vísað frá þar sem kærufrestur var liðinn. Þá vísaði nefndin einnig þeim hluta kærunnar frá sem laut að deiliskipulaginu á þeim grundvelli að það hefði ekki verið samþykkt með réttum hætti í sveitarstjórn og bæri því að vísa málinu frá, sbr. 26. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Hinn 27. nóvember 2019 óskuðu kærendur eftir því við Skipulagsstofnun að stofnunin endurupptæki matsskylduákvörðun sína, en þeirri beiðni var hafnað með bréfi stofnunarinnar, dags. 14. janúar 2020. Kærendur óskuðu eftir endurupptöku málsins að nýju með bréfi, dags. 17. desember 2021, en þeirri beiðni var einnig hafnað með bréfi stofnunarinnar, dags. 8. febrúar 2022. Þá stefndu kærendur íslenska ríkinu fyrir dóm 4. október 2020 til að fá matsskylduákvörðun Skipulagsstofnunar hnekkt.

Hinn 13. ágúst 2019 gaf skipulagsfulltrúi út framkvæmdaleyfi til handa landeigenda að Torfum sem tók til vegtengingar við Eyjafjarðarbraut vestri og borunar eftir neysluvatni innan lóðar fyrirhugaðs svínabús. Kærendur kærðu greinda ákvörðun til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála en með úrskurði nefndarinnar í máli nr. 70/2019, uppkveðnum 22. ágúst 2019, var málinu vísað frá þar sem kærendur voru ekki taldir eiga lögvarðir hagsmuni af úrlausn málsins. Var í forsendum þeirrar niðurstöðu vísað til þess að þótt framkvæmdirnar væru óumdeilanlega hluti af undirbúningi vegna svínabús væri ekki um slík tengsl framkvæmda að ræða að kærendur gætu byggt aðild sína á því.

Sveitarstjórn Eyjafjarðarsveitar samþykkti 25. nóvember 2019 nýtt deiliskipulag umrædds svæðis vegna títtnefnds svínabús. Kærendur kærðu þá ákvörðun til úrskurðarnefndarinnar, sem hafnaði kröfum kærenda með úrskurði uppkveðnum 7. maí 2020 í máli nr. 133/2019. Hinn 19. nóvember 2021 samþykkti skipulags- og byggingarfulltrúi Eyjafjarðarsveitar byggingarleyfisumsókn vegna svínabús á lóðinni Sölvastöðum í landi Torfa. Er það sú ákvörðun sem kærð er í máli þessu.

Málsrök kærenda: Af hálfu kærenda er vísað til þess að ógilda beri hin kærða ákvörðun þar sem enn sé beðið úrlausnar dómstóla um lögmæti ákvörðunar Skipulagsstofnunar frá 12. mars 2019 um matsskyldu hins fyrirhugaða svínabús að Torfum samkvæmt þágildandi lögum nr. 106/2000 um mat á umhverfisáhrifum. Vísað sé til 5. mgr. 13. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki þar sem segi að óheimilt sé að gefa út byggingarleyfi fyrir mannvirki sem falli undir lög um mat á umhverfisáhrifum fyrr en álit Skipulagsstofnunar um mat á umhverfisáhrifum liggi fyrir eða ákvörðun stofnunarinnar um að framkvæmd sé ekki matsskyld. Rekið sé dómsmál fyrir Héraðsdómi Reykjavíkur þar sem farið sé fram á ógildingu nefndrar ákvörðunar Skipulagsstofnunar, en í málinu liggi fyrir matsgerð frá 14. júní 2021 sem staðfesti að hið fyrirhugaða svínabú muni hafa meiri umhverfisáhrif en svínabú að þröskuldsviðmiðunarstærðum skv. 1. viðauka laga nr. 106/2000. Vegna stefnunnar og niðurstöðu matsgerðarinnar virðist framkvæmdaraðilinn hafa farið þá leið að draga úr umfangi hins fyrirhugaða svínabús. Ekki liggi fyrir hvernig þessi nýja staða muni hafa áhrif á niðurstöðu dómsmálsins.

Sú staða sé uppi að verulegur vafi sé um lögmæti matsskylduákvörðunar Skipulagsstofnunar og hvort að sú ákvörðun geti verið grundvöllur byggingarleyfis. Hin nýja framkvæmd hafi ekki stoð í lögmætri ákvörðun Skipulagsstofnunar á þessum tímapunkti, sbr. 5. mgr. 13. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki. Horfa verði til þess að verulegar breytingar virðist hafa verið á hinni fyrirhuguðu framkvæmd sem geti haft áhrif á gildi matsskylduákvörðun stofnunarinnar. Kærendur hafi því sent erindi til Skipulagsstofnunar um að endurupptaka ákvörðunina.

Þá verði einnig að líta til þess að sumarið 2021 hafi Finnstaðaá, sem renni meðfram hinni fyrirhuguðu byggingu, flætt verulega yfir bakka sína. Flóðið hafi farið yfir nær allan byggingareit hins fyrirhugaða húss, en hefði það verið risið hefði það mögulega legið undir alvarlegum skemmdum og öll dýr drepist. Hefði flóðið komist í haugtanka hefði mögulega verið um stórslys að ræða. Þetta séu grundvallarforsendur sem hefðu breytt fyrri ákvörðunum Skipulagsstofnunar og valkostamati á skipulagsstigi. Hið kærða byggingaleyfi sé því grundvallað á afar veikum forsendum í umræddri ákvörðun stofnunarinnar.

Málsrök Eyjafjarðarsveitar: Af hálfu Eyjafjarðarsveitar er bent á að íbúðarhús kærenda að Grund I og Grund II A séu staðsett langt utan þeirra fjarlægðarmarka sem í gildi séu um fjarlægð svínahúsa frá íbúðarhúsum. Þau séu í kílómetra fjarlægð frá hinu fyrirhugaða svínabúi. Í 6. gr. reglugerðar nr. 520/2015 um eldishús alifugla, loðdýra og svína segi að svínabú með meira en 2.000 eldisgrísi þurfi að vera í að lágmarki 500 m fjarlægð frá næstu íbúðarhúsum á skipulögðum landbúnaðarsvæðum. Vegna þessarar miklu fjarlægðar eigi kærendur ekki lögvarða hagsmuni af kærumáli þessu, sbr. 3. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála. Samkvæmt Aðalskipulagi Eyjafjarðarsveitar 2018-2030 sé svæðið skipulagt sem landbúnaðarsvæði. Ljóst sé að tilkoma svínabúsins muni ekki skerða nýtingarmöguleika kærenda á jörðum sínum jafnvel þó 500 m radíus fari inn á jarðir þeirra og ekkert sem gefi til kynna að svæðið verði nýtt til annars en landbúnaðar í framtíðinni. Vegna þessa geti kærendur ekki talist eiga lögvarða hagsmuni af úrlausn kærumálsins.

Aðeins sé verið að heimila byggingar húsa en ekki veita starfsleyfi auk þess sem búið sé að samþykkja deiliskipulag vegna spildunnar sem leyfið eigi sér stoð í. Rétt sé að geta þess að byggingarleyfið nái aðeins til húsakosts sem dugi fyrir 300-400 gyltum, u.þ.b. 2.000 smágrísum og 200 eldisgrísum. Sá fjöldi dýra sé ekki skilgreindur berum orðum á uppdráttum en með því að bera fermetrafjölda einstakra deilda í húsnæðinu saman við kröfur reglugerðar nr. 1276/2014 um velferð svína megi álykta með vissu að byggingarleyfið sé langt frá því að fullnýta heimild deiliskipulagsins. Sveitarfélagið telji ekkert athugavert við að heimilað sé að byggja aðeins hluta heimilaðs byggingarmagns nú en að síðar verði veitt leyfi sem fullnýti heimild skipulagsins. Ef áðurgreindur fjöldi dýra sé borinn saman við fjarlægðarmörk samkvæmt reglugerð nr. 520/2015 þá sé hann mun minni heldur en fjarlægðarmörk vegna bús með meira en 2.000 stæði fyrir eldisgrísi eða 750 stæði fyrir gyltur, sbr. 6. gr. reglugerðarinnar. Fjarlægðarmörkin virðast vera um 300 m miðað við útgefið byggingarleyfi, sbr. viðauka við reglugerðina, þ.e. 400 stæði fyrir gyltur gefi 290 m. Bent sé á að heimild samkvæmt deiliskipulagi nái til allt að 2.400 eldisgrísa og 400 gylta.

Með úrskurði úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála í máli nr. 70/2019 hafi kæru á ákvörðun um að veita framkvæmdaleyfi vegna vegtengingar og borunar eftir vatni á spildunni úr Torfum undir svínabúið verið vísað frá vegna skorts á lögvörðum hagsmunum. Í því máli hafi verið um að ræða afmarkaðan hluta framkvæmdarinnar, rétt eins og hið kærða byggingarleyfi í máli þessu. Veiting byggingarleyfis sé aðeins einn afmarkaður hluti framkvæmdarinnar en umfjöllun um framkvæmdina hafi farið fram við gerð deiliskipulagsins fyrir svínabú í landi Torfa. Kærendur hafi getað komið sínum sjónarmiðum á framfæri við þá málsmeðferð. Skipulagið hafi verið samþykkt í sveitarstjórn 21. nóvember 2019 og hafi úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála hafnað kröfu kærenda að fella það úr gildi, sbr. úrskurð í máli nr. 133/2019. Fyrir liggi ákvörðun Skipulagsstofnunar frá 12. mars 2019 um að svínabúið sé ekki háð mati á umhverfisáhrifum, en í máli nr. 49/2019 hafi úrskurðarnefndin vísað frá kæru kærenda vegna þeirrar ákvörðunar auk þess sem Skipulagsstofnun hafi hafnað beiðni kærenda um endurupptöku ákvörðunarinnar. Af þessu megi vera ljóst að kærendur hafi fengið tækifæri til að koma að sínum andmælum og sjónarmiðum og fengið umfjöllun um andmæli sín vegna framkvæmdarinnar. Í ljósi þess að byggingarleyfið eigi stoð í gildandi deiliskipulagi og matsskylduákvörðun Skipulagsstofnunar, sem og að kærendur hafi fengið öll tækifæri til að andmæla þessum ákvörðunum, þá verði ekki séð hvaða lögvörðu hagsmuni kærendur hafi af byggingarleyfinu, sem aðeins sé hluti af umræddri heildarframkvæmd.

Kærendur hafi höfðað dómsmál til ógildingar fyrrnefndrar matsskylduákvörðun Skipulagsstofnunar auk þess sem þeir hafi beðið Skipulagsstofnun um að endurupptaka ákvörðunina. Í kæru þessa máls ætlist þeir til að úrskurðarnefndin hafi matsskylduákvörðun Skipulagsstofnunar að engu og að byggingarleyfið verði fellt úr gildi þar sem vafi leiki á um gildi matsskylduákvörðunarinnar. Þeir ætlist til þess að Skipulagsstofnun, úrskurðarnefndin og dómstólar fjalli um matsskylduákvörðunina á sama tíma, en samkvæmt reglunni um litis pendens áhrif megi ekki höfða fleiri en eitt mál vegna sömu kröfunnar, sbr. 4. mgr. 94. gr. laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála. Dómstólar teljist æðri stjórnvöldum og á meðan krafa kærenda um ógildingu á matsskylduákvörðun Skipulagsstofnunar sé til meðferðar hjá dómstólum beri stjórnvöldum að vísa kröfum frá sem lúti að ógildingu ákvörðunarinnar. Felli dómstólar ákvörðunina úr gildi yrði komin upp ný staða sem skoða yrði þegar þar að kæmi, en deiliskipulag sem sé í gildi myndi eftir sem áður halda velli. Öll lögbundin skilyrði fyrir útgáfu byggingarleyfisins séu því til staðar.

Kærendur haldi því fram að byggingaráætlun svínabúsins hafi verið breytt og virðast telja það vera út af dómsmáli þeirra og matsgerð sem þeir hafi aflað. Eyjafjarðarsveit sé ekki kunnugt um að byggingaráformum hafi verið breytt. Leyfishafi geti byggt búið í áföngum og verði að hafa svigrúm til þess út frá sínum eigin viðskiptalegu forsendum. Órökstutt sé af hálfu kærenda hvers vegna byggingaráætlunum hafi verið breytt eða hvers vegna málshöfðun þeirra og matsgerð ættu að hafa áhrif á uppbyggingu búsins.

Það hafi verið vitað frá upphafi að Finnastaðaá eigi það til að flæða yfir bakka sína í miklum leysingum. Hluti af framkvæmdum vegna svínabúsins feli í sér gerð varnargarða til að varna flóðum, lítilsháttar færslu árfarvegar og dýpkun hans. Bakkavarnir við Finnastaðaá séu ekki óyfirstíganlegar fremur en við önnur smærri, sambærileg eða stærri vatnsföll hér á landi.

Athugasemdir leyfishafa: Af hálfu leyfishafa er farið fram á frávísun málsins með sambærilegum rökum og gert var af hálfu Eyjafjarðarsveitar. Leyfishafi bendir jafnframt á að matsskylduákvörðun Skipulagsstofnunar sé í fullu gildi og hafi hvorki verið hnekkt af æðra stjórnvaldi né dómstólum. Skilyrði 5. mgr. 13. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki um að fyrir liggi ákvörðun um að ekki sé þörf á mati á umhverfisáhrifum sé því uppfyllt.

Engin breyting hafi verið gerð á framkvæmdinni líkt og kærendur haldi fram. Til standi að reisa byggingar um 3.000 m²að stærð í þessum áfanga en aðrir áfangar verði framkvæmdir síðar. Deiliskipulagið heimili 5.700 m² byggingarmagn. Heimilt sé að hafa allt að 2.400 alisvín og allt að 400 gyltur. Leyfishafa sé ekki skylt að nýta allt byggingarmagnið í einu. Viðskiptalegar forsendur ráði byggingarhraða og uppbyggingu en framkvæmdin fari fram í samræmi við gildandi deiliskipulag og leyfi yfirvalda. Upphaflega hafi svínabúið átt að vera um 8.500 m² að stærð. Forsvarsmaður kærenda hafi boðist til að hanna búið í þeirri stærð og hafi gert forsvarsmanni leyfishafa tilboð í verkið og tekið fram að ekki væri þörf á mati á umhverfisáhrifum. Það hafi því komið á óvart þegar kærendur hafi síðar sett sig upp á móti því að búið yrði reist, þó það væri aðeins tæplega 5.700 m², og að ofuráherslu hafi verið lögð á að búið skyldi sæta mati á umhverfisáhrifum. Það skipti greinilega engu máli hver stærð búsins komi til með að verða, kærendur muni alltaf setja sig upp á móti því sem gert verði.

Algjörlega órökstutt sé hvers vegna stórslys geti orðið þegar Finnastaðaá flæði yfir bakka sína. Það sé vel þekkt staðreynd að áin geti flætt yfir bakka sína í miklum leysingum en það gerist þó ekki nema með nokkurra áratuga millibili. Leyfishafi sé meðvitaður um að það geti gerst oftar og því sé fyrirhugað að gera varnargarða fyrir byggingarnar. Einnig sé fyrirhugað að færa farveg árinnar lítilsháttar og gera hana aðgengilega svo unnt sé að grafa reglulega upp úr farvegi hennar, dýpka hann og hreinsa framburð. Þetta hafi verið hluti af framkvæmdaáætlun svínabúsins frá upphafi. Ef byggingar hefðu verið reistar og svínabúið væri komið í fullan rekstur hefðu varnargarðar varið byggingarnar fyrir flóði og þær ekki orðið fyrir skemmdum. Einnig hefðu þeir varið haugtanka, sem auk þess verði vel varðir og muni halda vatni og vindum. Þó svo að flóðið hefði lent á byggingum hefðu dýr ekki drepist enda gólf það hátt að vatn hefði ekki komist að þeim. Haugtankar hefðu líklega ekki orðið fyrir skemmdum þó vatn hefði komist að þeim og varnargarðar ekki haldið. Þá sé bent á að svínabúið sé háð starfsleyfi og verði undir eftirliti þess til bærra aðila, t.a.m. Umhverfisstofnunar, heilbrigðiseftirlits og Matvælastofnunar. Öryggi muni verða að fullu tryggt í rekstri búsins.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um lögmæti þeirrar ákvörðunar skipulags- og byggingarfulltrúa Eyjafjarðarsveitar frá 19. nóvember 2021 að samþykkja umsókn til að byggja eldishús fyrir svínabú á lóðinni Sölvastöðum í landi Torfa.

Eyjafjarðarsveit hefur gert kröfu um frávísun málsins vegna svokallaðra litis pendens áhrifa, þ.e. að aðeins megi höfða eitt mál vegna sömu kröfunnar, sbr. 4. mgr. 94. gr. laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála. Kærendur í máli þessu reka nú mál fyrir dómstólum vegna matsskylduákvörðunar Skipulagsstofnunar frá 12. mars 2019 um að fyrirhuguð framkvæmd svínabús að Torfum í Eyjafjarðarsveit sé ekki líkleg til þess að hafa í för með sér umtalsverð umhverfisáhrif og skuli því ekki háð mati á umhverfisáhrifum. Er þetta ljóslega ekki sama krafa og höfð er uppi í máli þessu, þar sem krafist er ógildingar á byggingarleyfi, auk þess sem 4. mgr. 94. gr. laga nr. 91/1991 á við um rekstur tveggja dómsmála en ekki dómsmáls og stjórnsýslukæru. Verður því kærumáli þessu því ekki vísað frá á þeim grundvelli. Þá er haldlaus sú málsástæða sveitarfélagsins að vísa beri málinu frá þar sem kærendur hafi áður komið að sínum sjónarmiðum vegna deiliskipulags svæðisins og matsskylduákvörðunar Skipulagsstofnunar, enda fá þær staðreyndir engu breytt um þá kæruheimild sem er til staðar vegna samþykkis byggingaráforma í 59. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki.

Samkvæmt 3. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála geta þeir einir kært stjórnvaldsákvarðanir til úrskurðarnefndarinnar sem eiga lögvarinna hagsmuna að gæta. Verður að skýra þetta ákvæði í samræmi við almennar reglur stjórnsýsluréttarins um aðild að kærumálum þar sem áskilið er að kærandi eigi einstaklingsbundinna hagsmuna að gæta af úrlausn máls umfram aðra og jafnframt að þeir hagsmunir séu verulegir. Almennt ber að gæta varfærni við að vísa frá málum á þeim grunni að kærendur skorti lögvarða hagsmuni tengda kærðri ákvörðun nema augljóst sé að það hafi ekki raunhæfa þýðingu fyrir lögvarða hagsmuni þeirra að fá leyst úr þeim ágreiningi sem stendur að baki kærumálinu. Bæði Eyjafjarðarsveit og leyfishafi telja að vísa beri kærumáli þessu frá þar sem kærendur uppfylli ekki greint skilyrði um lögvarða hagsmuni með hliðsjón af fjarlægð íbúðarhúsa þeirra frá hinu fyrirhugaða svínabúi. Byggingarleyfið heimili aðeins byggingu húsa fyrir svínabú en veiti ekki starfsleyfi vegna starfsemi fyrirhugaðs svínabús.

Af ákvæðum laga nr. 160/2010 leiðir að byggingarleyfi felur ekki einvörðungu í sér heimild til að reisa mannvirki heldur kveður það líka á um notkun þess, sbr. m.a. 6. tl. 3. gr., 1. mgr. 9. gr. og 1. tl. 1. mgr. 13. gr. þeirra laga. Við mat á lögvörðum hagsmunum vegna veitingu byggingarleyfis ber því einnig að líta til þeirrar notkunar sem leyfið heimilar þrátt fyrir að önnur leyfi séu tilskilin svo að fyrirhuguð starfsemi geti hafist. Á samþykktum aðaluppdráttum hins kærða byggingarleyfis kemur fram að hin umdeilda bygging sé ætluð til reksturs svínabús. Ekki er útilokað að sú starfsemi geti haft áhrif á hagsmuni kærenda umfram aðra, s.s. vegna lyktarmengunar, og með hliðsjón af því teljast kærendur uppfylla skilyrði kæruaðildar samkvæmt áðurnefndri 3. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011. Verður mál þetta því tekið til efnismeðferðar.

Kærendur byggja kröfu sína um ógildingu hins kærða byggingarleyfis fyrst og fremst á því að vafi sé uppi um lögmæti þeirrar ákvörðunar Skipulagsstofnunar frá 12. mars 2019 að fyrirhugað svínabú að Torfum skuli ekki háð mati á umhverfisáhrifum. Vísa þeir til þess að mál sé rekið fyrir Héraðsdómi Reykjavíkur þar sem farið sé fram á ógildingu matsskylduákvörðunarinnar. Svo sem rakið er í málavöxtum komu kærendur að kæru til úrskurðarnefndarinnar vegna umþrættrar matsskylduákvörðunar, en með úrskurði nefndarinnar í máli nr. 49/2019, upp-kveðnum 14. nóvember 2019, var þeim hluta kærunnar sem varðaði þá ákvörðun vísað frá þar sem kærufrestur var liðinn. Þá liggur fyrir að Skipulagsstofnun hefur í tvígang synjað beiðni kærenda um endurupptöku ákvörðunarinnar. Er því ljóst að sú ákvörðun hefur gildi að lögum, enda hefur henni hvorki verið hnekkt né hún endurupptekin eða afturkölluð af hálfu Skipulagsstofnunar. Þá verður ekki talið að tilvist áðurnefnds dómsmáls geti ein og sér leitt til ógildingar hins kærða byggingarleyfis. Skal á það bent að ef fallist verður á dómkröfur kærenda þá standa þeim til boða önnur réttarúrræði til að verja hagsmuni sína, s.s. með því að hlutast til um að byggingarfulltrúi beiti þvingunarúrræðum laga nr. 160/2010.

Á samþykktum aðaluppdrætti má sjá að gert er ráð fyrir malarplani allt í kringum svínabúið sem og malarveg frá planinu að Finnastaðaá þar sem koma á fyrir brunahana auk þess sem vísað er til þess að brunavarnir verði samkvæmt brunahönnunarskýrslu frá 20. október 2021. Í kafla 7.4 þeirrar skýrslu kemur fram að tryggja skuli slökkviliði aðkomu að Finnastaðaá til öflunar á slökkvivatni með akfærri leið niður að á og athafnasvæði við ánna með grófjöfnuðu malarplani. Hinn fyrirhugaði malarvegur, hluti malarplans og brunahani eru utan skipulagssvæðis deiliskipulags Torfa, svínabú, og felur því byggingarleyfið í sér framkvæmdir á ódeiliskipulögðu svæði að hluta. Í ljósi þess að þær framkvæmdir verða á lóð leyfishafa og einungis lítillega utan deiliskipulagssvæðisins, sem og að virtum þeim hagsmunum sem framkvæmdum er ætlað að verja með því að tryggja aðkomu slökkviliðs, verður sá annmarki þó ekki talinn slíkur að varðað geti ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar. Þá verður heldur ekki séð að það eigi að leiða til ógildingar byggingarleyfisins þó að Finnastaðaá geti flætt yfir bakka sína, en fram hefur komið af hálfu Eyjafjarðarsveitar og leyfishafa að sú staðreynd sé vel þekkt og til standi að gera varnargarða vegna þess.

Að framangreindu virtu og þar sem ekki liggur fyrir að hið kærða byggingarleyfi sé haldið slíkum form- eða efnisannmörkum að varði ógildingu þess verður kröfu kærenda þar um því hafnað.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist vegna fjölda og umfangs kærumála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kærenda um að felld verði úr gildi ákvörðun skipulags- og byggingarfulltrúa Eyjafjarðarsveitar frá 19. nóvember 2021 um að samþykkja umsókn til að byggja eldishús fyrir svínabú á lóðinni Sölvastöðum í landi Torfa í Eyjafjarðarsveit.

Um okkur

Opnunartími