Ár 1998, þriðjudaginn 16. júní  kom úrskurðarnefnd skipulags- og byggingarmála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Laugavegi 59 í Reykjavík. Mættir voru allir aðalmenn; Ingimundur Einarsson, hæstaréttarlögmaður, Þorsteinn Þorsteinsson, byggingarverkfræðingur og Hólmfríður Snæbjörnsdóttir, lögfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 11/1998
 
Krafa frá húseigendum við Esjugrund á Kjalarnesi um að ógilt verði nýtt deiliskipulag fyrir Grundarhverfi og að auglýsing um það í B-deild stjórnartíðinda frá 11. maí 1998 verði úrskurðuð ógild.

 
Á málið er nú lagður svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar skipulags- og byggingarmála dags. 16. apríl 1998 kæra  H, Esjugrund 32, BEsjugrund 55 og G, Esjugrund 45 Kjalarneshreppi, breytingar á „Aðal- og deiliskipulagi Kjalarneshrepps“ og krefjast þess að breytingar á skipulagi verði stöðvaðar. Í bréfi kærenda ds. 21. apríl 1998 til úrskurðarnefndarinnar eru aðalkröfur þeirra sagðar vera þær „að gatnakerfi hverfisins verði óbreytt og að miðja hverfisins verði opið vistvænt svæði án umferðar.“  Með bréfi dags. 17. maí 1998 koma sömu kærendur á framfæri nýjum sjónarmiðum „og eða nýrri kæru“ þar sem fram kemur að fallið hafi verið frá fyrirhuguðum breytingum á aðalskipulagi en að nýtt deiliskipulag hafi verið auglýst fyrir Grundarhverfi með auglýsingu í „Stjórnartíðindum B“ hinn 11. maí 1998.  Kæra bréfritarar ákvörðun sveitarstjórnar um breytt skipulag og krefjast þess að auglýsing um það verði úrskurðuð ógild þegar í stað.  Ennfremur að engar framkvæmdir verði leyfðar á grundvelli þeirrar auglýsingar.  Til vara krefjast kærendur þess að gildistakan frestist þar til úrskurðir liggi fyrir í kærumálum vegna Grundarhverfis, sem séu til meðferðar hjá úrskurðarnefnd skipulags- og byggingarmála. 

Málsatvik:  Á undanförnum misserum hafa skipulagsmál verið til endurskoðunar í Kjalarneshreppi. Er ljóst af gögnum málsins að þessi endurskoðun hefur verið til umfjöllunar þegar á árinu 1996 en borgarafundur var haldinn um þessi málefni í hreppnum hinn 25. júní það ár.  Var m.a. áformað að breyta deiliskipulagi Grundarhverfis en jafnframt var talið nauðsynlegt að gera nokkrar breytingar á aðalskipulagi hreppsins. Á haustmánuðum 1997 var gerð skipulagstillagna  komin á lokastig.  Var kynning á hinum nýju skipulagstillögum, dags. 14. október 1997, send íbúum í hreppnum og borgarafundur haldinn um þessi málefni hinn 27. sama mánaðar.  Í framhaldi af þessari kynningu komu fram ýmsar athugasemdir einkum varðandi tillögu að deiliskipulagi fyrir Grundarhverfi.  Var safnað undirskriftum á skjal þar sem mótmælt var tilteknum atriðum í hinni nýju tillögu en síðar kom fram undirskriftalisti þar sem lýst var stuðningi við hið nýja skipulag.  Allmargir af þeim sem áður höfði staðið að mótmælunum drógu þau til baka.  Tillögur hreppsnefndar að skipulagsbreytingunum voru auglýstar 18. desember 1997 og hlutu lögboðna meðferð. Við meðferð málsins var fallið frá að svo stöddu að gera fyrirhugaðar breytingar á aðalskipulagi enda höfðu mál skipast svo að þeirra var ekki  lengur talin þörf vegna fyrirhugaðra breytinga á deiliskipulagi Grundarhverfis. Vinnu var hins vegar haldið áfram við gerð þess. Var í ýmsum efnum komið til móts við athugasemdir sem fram komu við kynningu tillagnanna og var nýtt deiliskipulag fyrir Grundarhverfi samþykkt á hreppsnefndarfundi hinn  26. febrúar 1998 og sent Skipulagsstofnun til meðferðar hinn 26. mars 1998. Athugasemdir Skipulagsstofnunar voru sendar sveitarstjóra Kjalarneshrepps hinn 29. apríl  1998 og var auglýsing um hið nýja deiliskipulag fyrir Grundarhverfi birt í B-deild Stjórnartíðinda hinn 11. maí 1998.  Tveir kærenda, H og B, höfðu ásamt O, Esjugrund 34 áður kært til úrskurðarnefndar með bréfi dags. 15. apríl 1998 framkvæmdir við jarðvegsskipti, er hafnar höfðu verið á svæði því, sem hið umdeilda deiliskipulag nær til.  Kvað úrskurðarnefndin upp úrskurð um þá kröfu hinn 19. maí 1998 og var kröfum kærenda í því máli hafnað.

Umsagnir:  Leitað hefur verið umsagnar Skipulagsstofnunar um úrlausnarefni máls þessa.  Vísar stofnunin til umsagna, sem sendar voru sveitarstjórn Kjalarneshrepps um skipulagstillögurnar og þeirra leiðbeininga og ábendinga, sem þar koma fram, en umsagnir þessar eru meðal gagna málsins.  Þá hefur úrskurðarnefndin gefið sveitarstjórn Kjalarneshrepps kost á að tjá sig um kæruefnið og hefur nefndinni borist greinargerð sveitarstjórnar um málið.

Málsrök kærenda og hreppsnefndar Kjalarneshrepps:   Kærendur styðja kröfur sínar í þessu máli þeim rökum, að með umræddum skipulagsbreytingum hafi réttur einstaklinga og hagur heildarinnar verið fyrir borð borinn, sem sé andstætt 1. gr. laga nr. 73/1997. Vísa þeir til framkominna skriflegra mótmæla. Þá hafi sveitarstjórn verið að fara frá og vegna sameiningar hreppsins við Reykjavík hafi hún ekki átt hlut að sveitarstjórnarkoningumun 1998.  Hafi  lýðræðið því verið óvirkt er fjallað var um skipulagsmálin á lokastigi og hafi þær aðstæður ekki verið í samræmi við markmið laganna um áhrif íbúa á umhverfi sitt.  Þá hafi ekki verið tekið eðlilegt tillit til ábendinga sem fram hafi komið.  Í bréfi sínu frá 17. maí 1998 tefla kærendur fram þeim sjónarmiðum, að svo róttæk breyting hafi verið gerð á gatnakerfi Grundarhverfis, að gera hefði þurft breytingar á aðalskipulagi til að slík breyting mætti verða enda sé um að ræða breytingu, sem varði  samgöngu- og þjónustukerfi svæðisins í heild því breytingin tengist næstu hverfum.  Þá hafi auglýsing, sem hangið hafi uppi á skrifstofu hreppsins þegar skipulagstillögurnar voru kynntar, verið mjög villandi.

Af hálfu hreppsnefndar Kjalarneshrepps er áréttað að við endurskoðun skipulags Grundarhverfis hafi verið horft til væntanlegrar þróunar íbúðarbyggðar og í því sambandi gerðar breytingar á gatnakerfi hverfisins. Meðal annars hafi verið hugað að því að koma til móts við þau sjónarmið að flokka götur í viðeigandi flokka en eldra skipulag hafi ekki samræmst nútímakröfum til skipulags hvað þetta varðar. Við þessar breytingar hafi safngata færst þannig að  hún fari nú framhjá fjórum húsum, sem hún ekki gerði áður, en á móti komi að verslunarlóð færist fjær þessum sömu húsum.  Íbúar umræddra húsa hafi mótmælt staðsetningu þessa vegar en eftir að þau mótmæli hafi komið fram hafi verið ákveðið að setja hljóðmön meðfram umræddum vegi og hafi hreppsnefnd talið sæmilega sátt um þá lausn.  Þá er á það bent, varðandi hag heildarinnar, að endurskoðun skipulagsins hafi verið unnin af ágætum fagmönnum og náið samráð haft við íbúa svæðisins, haldnir hafi verið borgarafundir um þessi mál og reynt að taka tillit til sjónarmiða íbúanna eins og hægt hafi verið. Ekki hafi þó verið unnt að samræma öll sjónarmið og sé þá helst átt við nýjan veg út úr hverfinu, sem H hafi alltaf mótmælt. Undirskriftasöfnun hafi farið fram til að mótmæla fyrirhuguðum breytingum. Mótmælin hafi verið almenn en óljós og hafi mótmælendum því verið sent bréf og þeim boðið að útskýra sjónarmið sín.  Fundir í framhaldi af þessu hafi verið illa sóttir og í ljós hafi komið að þeir sem mótmæltu hafi oft og tíðum ekki verið búnir að kynna sér skipulagið nægilega vel eða jafnvel fengið villandi upplýsingar.  Hafi nokkrir íbúar séð ástæðu til að safna nýjum undirskriftum til stuðnings við skipulagið og hafi margir, sem áður höfðu mótmælt, ritað nöfn sín á stuðningslistann en áður hafi allmargir verið búnir að draga mótmæli sín til baka. Er vitnað til gagna um þetta efni sem úrskurðarnefndinni hafi verið send. Hvað varðar virkni lýðræðis er ítrekað að skipulagið hafi verið unnið í nánu samráði við íbúa og kynningargögn verið send á hvert heimili í sveitarfélaginu. Vegna fyrirhugaðrar sameiningar hafi jafnframt verið unnið að þessum málum í samvinnu við skipulagsyfirvöld í Reykjavík.

Niðurstaða:  Eins og að framan er rakið var fallið frá fyrirhuguðum breytingum á aðalskipulagi fyrir Kjalarneshrepp og er því enn í gildi það aðalskipulag sem fyrir var. Verður að skilja málatilbúnað kærenda á þann veg að þeir krefjist þess nú að hið nýja deiliskipulag fyrir Grundarhverfi, sem samþykkt var af sveitarstjórn hinn 26. febrúar 1998 og auglýst var í B-deild stjórnartíðinda hinn 11. maí 1998, verði fellt úr gildi. Það er álit úrskurðarnefndarinnar að vel hafi verið staðið að undirbúningi og kynningu deiliskipulagsins.  Á litprentuðu kynningarblaði dags. 14. október 1997, sem sent mun hafa verið á hvert heimili í hreppnum, er skilmerkilega gerð grein fyrir þágildandi og fyrirhuguðu deiliskipulagi Grundarhverfis. Umfjöllun um málið sýnist og hafa verið í alla staði lýðræðisleg og íbúum gefinn kostur á að tjá sig um málefnið, meðal annars á borgarafundum. Úrskurðarnefndin fær ekki annað ráðið af gögnum málsins en að málsmeðferðin öll hafi verið að lögum og hið nýja skipulag auglýst í stjórnartíðindum með lögformlega réttum hætti. Ekki verður fallist á að það skipti máli þótt kjörtímabil hreppsnefndar hafi verið að renna út og að sameining hreppsins við Reykjavík hafði verið ákveðin þegar skipulagsvinnan var komin á lokastig enda verður ekki séð að þær aðstæður hafi á neinn hátt haft áhrif á ákvarðanir þær, sem teknar voru um skipulagsmálin.  Þá er ekki á það fallist að hið nýja deiliskipulag Grundarhverfis feli í sér svo viðamiklar breytingar á samgöngu- og þjónustukerfi svæðisins í heild að koma hefði þuft til breytinga á aðalskipulagi.  Gata sú, sem helst er deilt um í málinu, er skilgreind sem safngata og þykir ekki skipta máli í þessu sambandi þótt á uppdrætti sé framhald hennar sýnt til vesturs út úr hverfinu. Er ekki á það fallist að með umræddum breytingum sé farið gegn staðfestu  aðalskipulagi  fyrir Kjalarneshrepp.  Úrskurðarnefndin telur með vísan til framanritaðs, svo og til fyrirliggjandi gagna, engin rök standa til þess að fallist verði á kröfur kærenda í máli þessu. Ber því að hafna öllum kröfum kærenda í málinu.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfum kærenda um að nýtt  deiliskipulag fyrir Grundarhverfi á Kjalarnesi, samþykkt af sveitarstjórn hinn 26. febrúar 1998, verði fellt úr gildi og að auglýsing þess 11. maí 1998 í B deild stjórnartíðinda verði úrskurðuð ógild.

Ár 1998, fimmtudaginn 25. júní  kom úrskurðarnefnd skipulags- og byggingarmála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Laugavegi 59 í Reykjavík. Mættir voru allir aðalmenn; Ingimundur Einarsson, hæstaréttarlögmaður, Þorsteinn Þorsteinsson, byggingarverkfræðingur og Hólmfríður Snæbjörnsdóttir, lögfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 20/1998

Kæra G og L, Dimmuhvarfi 4, Kópavogi vegna byggingarframkvæmda að Dimmuhvarfi 2, Kópavogi.

 
Á málið er nú lagður svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar skipulags- og byggingarmála dags. 8. júní 1998 kæra G og L, Dimmuhvarfi 4, Kópavogi framkvæmdir við húsbyggingu á lóðinni nr. 2 við Dimmuhvarf.  Krefjast kærendur þess að framkvæmdir verði stöðvaðar þar til grenndarkynning hafi farið fram samkvæmt gildandi lögum og venjum og þau fengið tækifæri til að láta álit sitt í ljós á fyrirhuguðum framkvæmdum eins og þær liggi endanlega fyrir til ákvarðanatöku.

Málavextir:  Hinn 9. maí 1997 var lagt fyrir byggingarnefnd Kópavogs erindi félagmálaráðuneytisins varðandi byggingu heimilis fyrir einhverfa á lóð nr. 2 við Dimmuhvarf í landi Vatnsenda.  Erindinu var vísað til skipulagsnefndar.  Var málið tekið fyrir á fundi í skipulagsnefnd og starfsmönnum bæjarskipulags falið að kynna erindið. Eitthvað mun hafa verið fjallað um þetta mál á aðalfundi íbúasamtaka Vatnsenda hinn 26. maí 1997 en ekki liggja fyrir upplýsingar um það hvort þess hafi verið getið í fundarboði. Þá var málið að sögn byggingarfulltrúa kynnt á fundi með stjórn íbúasamtakanna. Hinn 18. júní 1997 var lóðarhöfum aðliggjandi lóða gerð grein fyrir fyrirhugaðri byggingu og starfsemi að Dimmuhvarfi 2 og þeim gefinn kostur á að tjá sig um málið fyrir 1. júlí 1997.  Einhverjar ábendingar komu fram í kjölfar þessa bréfs og mun hafa verið tekið tillit til þeirra að einhverju leyti, meðal annars hvað varðar lóðarmörk. Bæjarráð Kópavogs staðfesti samþykkt skipulagsnefndar bæjarins um breytta útfærslu deiliskipulags varðandi lóðina nr. 2. við Dimmuhvarf á fundi hinn 11. júlí 1997 og var fundargerð bæjarráðs um málefnið staðfest í bæjarstjórn hinn 19. ágúst 1997.  Byggingarnefndarteikningar að fyrirhuguðu húsi að Dimmuhvarfi 2 munu hafa verið samþykktar í október 1997 en framkvæmdir hófust fyrst undir lok maí 1998.  Mótmæltu kærendur þeim þá þegar og vísuðu málinu til úrskurðarnefndarinnar með bréfi dags. 8. þessa mánaðar.

Málsrök aðila:  Kærendur telja hinar kærðu framkvæmdir fara í bága við gildandi deiliskipulag.  Þá hafi ekki farið fram grenndarkynning, sem fullnægi lagaskilyrðum, en kynning málsins í bréfi dags. 18. júní 1997 hafi hvorki verið með hefðbundnu sniði né nægum fyrirvara.   Halda kærendur því fram að þeim hafi verið tjáð af starfsmönnum Kópavogsbæjar að síðar færi fram hefðbundin grenndarkynning.

Af hálfu byggingaryfirvalda Kópavogsbæjar er því haldið fram að erindið hafi verið kynnt á fullnægjandi hátt og í ljósi þess að erindið hafi verið samþykkt í skipulagsnefnd og bæjarráði hafi byggingarnefnd ákveðið að ekki væri þörf á að senda málið í frekari kynningu.  Afstaða félagsmálaráðuneytisins sem byggingarleyfishafa hefur ekki borist nefndinni en því hefur verið gerð grein fyrir kærumáli þessu.

Umsagnir:  Hér að framan er getið helstu atriða, sem fram koma í umsögn Kópavogsbæjar um málið.  Fyrir liggur og umsögn Skipulagsstofnunar þar sem lýst er meðferð málsins og fyrirliggjandi skipulagi.  Tekið er fram að ekki hafi farið fram grenndarkynning skv. 2. mgr. 26. gr. sbr. 7. mgr. 43. gr. skipulags- og byggingarlaga en slík grenndarkynning hefði verið nauðsynleg til að unnt væri að falla frá auglýsingu vegna breytingar á deiliskipulagi.  Þar sem hin kærða framkvæmd sé ekki í samræmi við samþykkt deiliskipulag sbr. 2. mgr. 43. gr. skipulags- og byggingarlaga telji  stofnunin að stöðva beri hina kærðu framkvæmd og fella byggingarleyfið úr gildi.
 
Niðurstaða:  Gildandi deiliskipulag fyrir svæðið þar sem hinar umdeildu framkvæmdir eiga sér nú stað var samþykkt af Skipulagsstjóra ríkisins hinn 31. maí 1994.  Samkvæmt því skipulagi eru  tvær byggingarlóðir sýndar þar sem nú er lóðin Dimmuhvarf 2. Hafa þessar lóðir verið sameinaðar og  gildandi deiliskipulagi þannig breytt án þess séð verði að gætt hafi verið ákvæða skipulags- og byggingarlaga um breytingar á deiliskipulagi, hvort sem litið er til eldri eða núgildandi laga. Framkvæmdir þær, sem kæran tekur til, stríða því gegn ákvæði  2. mgr. 9. gr. byggingarlaga nr. 54/1978, sem í gildi voru þegar ákörðun um fyrirhugaða byggingu að Dimmuhvarfi 2 var tekin.  Þá eru umræddar framkvæmdir einnig í andstöðu við ákvæði  2. mgr. 43. gr. skipulags- og byggingarlaga  nr. 73/1997, sem tekið höfðu gildi þegar leyfi til að hefja framkvæmdirnar var veitt hinn 28. maí 1998.  Kynning sú, sem bæjaryfirvöld í Kópavogi stóðu fyrir í maí og júní 1997, þar sem áform um bygginguna voru kynnt, fullnægði ekki lagaskilyrðum um grenndarkynningu og hefur ekki þýðingu við úrlausn málsins. Byggingarframkvæmdir þær, sem hafnar eru að Dimmuhvarfi 2, Kópavogi, eru samkvæmt framansögðu ekki í samræmi við gildandi deiliskipulag og því andstæðar lögum. Ber því að stöðva þær meðan svo er ástatt.

 
Úrskurðarorð:

Framkvæmdir við bygginu að Dimmuhvarfi 2 skulu stöðvaðar.  Með vísun til 5. mgr. 8. gr. laga nr. 73/1997 er lagt fyrir bæjarstjórn Kópavogs að framfylgja úrskurði þessum þegar í stað.

Árið 1998, föstudaginn 5. júní, kom úrskurðarnefnd skipulags- og byggingarmála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Laugavegi 59 í Reykjavík. Mættir voru allir aðalmenn: Ingimundur Einarsson hæstaréttarlögmaður, Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur og Hólmfríður Snæbjörnsdóttir lögfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 7/1998; 9803000

Ágreiningur milli eiganda efstu hæðar hússins á lóðinni nr. 28A við Bergstaðastræti í Reykjavík við byggingaryfirvöld vegna samþykkta byggingarnefndar Reykjavíkur á teikningum sem varða innra fyrirkomulag í húsinu og um staðfestingu eignaskiptasamnings á grundvelli þeirra.

Á málið er nú lagður svofelldur

úrskurður:

Með bréfum til úrskurðarnefndarinnar, dags. 23. febrúar og  3. mars 1998, kærir L, eigandi efstu hæðar hússins á lóðinni nr. 28A við Bergstaðastræti í Reykjavík, ákvörðun byggingarnefndar Reykjavíkur frá 25. nóvember 1997 um að samþykkja umsókn B, f. h. húsfélags hússins, um leyfi fyrir áður gerðum breytingum á kjallarararými og kjallarainngangi  á 1. hæð hússins, samkvæmt teikningu verkfræðistofu B og E, dags. 10. september 1997.  Jafnframt er kærð samþykkt  byggingarnefndar frá 25. nóvember 1997 á umsókn hennar um leyfi fyrir áður gerðri íbúð á efstu hæð, samkvæmt teikningum, dags 9.  október 1997, með vísun til kvaðar frá 18. nóvember 1965.

Þess er krafist að framangreindar ákvarðanir byggingarnefndar verði felldar úr gildi ásamt eignaskiptasamningi fyrir húsið, sem staðfestur var af byggingarfulltrúa þann 6. desember 1997, á grundvelli framangreindra teikninga.

Um kæruheimild er vísað til 8. gr. byggingarlaga nr. 54/1978. Með nýjum skipulags- og byggingarlögum  nr. 73/1997 sem tóku gildi hinn 1. janúar 1998 voru byggingarlög nr. 54/1978 felld úr gildi.  Samkvæmt 8. grein hinna nýju laga fjallar úrskurðarnefnd skipulags- og byggingarmála um ágreining um skipulags- og byggingarmál samkvæmt þeim lögum.

Með bréfi nefndarinnar dags. 12. mars 1998, var framangreint kærubréf, ásamt fylgiskjölum, kynnt byggingarnefnd Reykjavíkur og óskað umsagnar. Sama dag var formanni húsfélagsins að Bergstaðstræti 28A gefinn kostur á að koma að athugasemdum og óskað eftir umsögn Skipulagsstofnunar, skv. e-lið 4. gr. laga nr. 73/1997. Athugasemdir B f. h. húsfélagsins bárust nefndinni 24. mars 1998 og umsögn byggingarnefndar með bréfi byggingarfulltrúa, dags. 30. mars 1998. Umsögn Skipulagsstofnunar barst nefndinni í bréfi, dags. 27. apríl 1998.

Málsatvik.  Samkvæmt gögnum málsins eru helstu atvik þessi:
Húsið á lóðinni nr. 28A við Bergstaðastræti, sem byggt er samkvæmt teikningum sem samþykktar voru í byggingarnefnd 16. ágúst 1944, er þrílyft, með kvisti og porti á bakhlið. Smá geymslukjallari er undir hluta hússins og opinn gangur undir neðri hæðina inn á baklóðina. Eigendur hússins, K og J, gerðu samning um skiptingu húseignarinnar 16. maí 1952. Samkvæmt honum átti K 60% í húsinu þ. e. 1. og 2. hæð ásamt kvistherbergi götumegin á efstu hæð og herbergin, sem liggja götumegin sitt hvoru megin við kvistherbergið, en J átti 40% þ. e. 3 hæð ásamt litlu hornherbergi á efstu hæð götumegin nyrst og tvö stór herbergi í vesturhlið. Salerni, gang og bað á efstu hæð áttu báðir jafnt. Kjallari og þvottahús á efstu hæð heyrðu öllu húsinu til. Síðan hafa meðal annars  orðið eftirtaldar breytingar á eignaaðild í húsinu:

Þann  24. maí 1952 selur K Á sinn hluta í efstu hæðinni ásamt sínum hluta úr baði, salerni og þvottahúsi á sömu hæð, ennfremur hluta í lóð og miðstöð er tilheyrir allri eigninni og 4. júlí 1955 selur hann H og F alla 1. hæð hússins, verslunarhæðina, að undanskildum uppgangi til efri hæðar. Með fylgdi hlutdeild í miðstöðvarklefa í kjallara hússins og hlutdeild í eignarlóð og undirgangi frá götu til baklóðar, allt í samræmi við eignarhlutföll í húseigninni allri.

Þann  30. desember 1957 selur J Sl alla 3. hæð hússins, hlutdeild í eignarlóð og undirgangi frá götu til baklóðar í samræmi við eignarhlutfall. Með í kaupunum fylgdi hlutdeild í þvottahúsi á efstu hæð hússins að jöfnum hlutum við aðra íbúa hússins og nyrðri geymslan inn úr meðstöðvarklefa. Hinn 15. desember  1959 selur hann Á sinn hluta í efstu hæðinni. Í afsalinu segir: „en  nánar tiltekið er þetta sá hluti hæðarinnar sem kaupandi tók á leigu hjá mér til lífstíðar með samningi, dags. 18. júlí 1950, þ. e. 2 stofur á móti vestri, lítið herbergi og kompa svo og hluti minn í baðherbergi, salerni og þvottahúsi, og verður kaupandi þannig eigandi allrar efstu hæðar hússins, svo og geymslu og risi. Þá fylgir með í kaupunum hluti minn í sameiginlegri miðstöð fyrir allt húsið svo og hluti minn í lóðinni Bergstaðastræti 28A.“

Þann 9. september 1965 selur Á S eignarhluta sinn á efstu hæð hússins, sem tiltekinn er 4 herbergi, eldhús og bað, ytri og innri forstofa, auk lítils herbergis við hliðina á eldhúsinu (merkt geymsla á teikningu), ennfremur geymsluris (háaloft) hússins svo og hlutdeild í þvottahúsi á hæðinni, sameiginlegum stigauppgangi og miðstöðvarklefa.

Þann 18. nóvember 1965 undirritaði S yfirlýsingu, sem móttekin var til þinglýsingar 29. sama mánaðar.  Í yfirlýsingunni segir:  „í sambandi við skilrúm það, sem ég hef látið setja upp á efsta stigapalli í stigahúsi hússins nr. 28A við Bergstaðastræti, að mér er kunnugt um það, að allt stigahúsið er í sameign hússins. Skuldbind ég mig til þess að fjarlægja skilrúm þetta, ef aðrir sameigendur krefjast þess. Meðan skilrúmið er kosta ég einn viðhald þess hluta stigahússins, sem er innan við skilrúmið.“

Þann 9. október 1969 selur S A efstu hæðina, 4 herbergi, eldhús og bað og innri og ytri forstofu, auk lítils herbergis við hliðina á eldhúsinu (merkt geymsla á teikningu), ennfremur geymsluris (háaloft hússins) svo og hlutdeild í þvottahúsi, sameiginlegum stigauppgangi og miðstöðvarklefa. Í afsalinu segir seljandi að kaupanda sé kunnugt um yfirlýsingu sína frá 18. nóvember 1965 varðandi skilrúm, sem sett var upp á efsta stigapalli, þinglýst 29. nóvember 1965 og taki kaupandi á sig þær kvaðir, sem um ræði í  yfirlýsingunni.

Þann  28. desember 1971 selur A  kæranda og bróður hennar,Skúla Skúlasyni, allan eignarhluta sinn á efstu hæð, nánar tiltekið fjögur herbergi, eldhús og bað, ytri og innri forstofur, ennfremur geymsluris (háaloft) svo og hlutdeild í þvottahúsi á sömu hæð, sameiginlegum stiguppgangi og miðstöðvarklefa og eignarlóð í réttu hlutfalli við eignarhluta hins selda í allri fasteigninni, sem teljist vera 24% allrar eignarinnar. Í afsalsbréfinu segir einnig að kaupendum sé kunnug yfirlýsing S, dags. 18. nóvember 1965, um að allt stigahús sé í sameign og að hann skuldbindi sig til að fjarlægja skilrúm, ef sameigendur krefjist þess. Í afsalsbréfinu er ekki tekið fram að kaupendur taki á sig kvaðir skv. yfirlýsingunni.

Þann 19. júní 1975 selur H Verkfræðiskrifstofu B og E  2. hæðina í húsinu ásamt 1/3 úr þvottahúsi á efstu hæð og 1/4 hluta úr kjallara.

Málsrök kæranda:  Kærandi rökstyður kröfur sínar, með því að ákvörðun byggingarnefndar um að samþykkja umsókn B f. h. húsfélagsins sé ólögmæt, þar sem kjallarinn sé sameign allra eignaraðila hússins samkvæmt samningi þáverandi eigenda hússins um eignaskipti í húsinu frá 16. maí 1952. Breytingarnar séu fólgnar í því að geymslur í kjallara eru innlimaðar í séreignir 2. og 3. hæðar, auk þess sem  skilveggur á milli salernisklefa á 1. hæð og kjallarainngangs hafi verið færður til og salernisklefinn þannig stækkaður um einn fermetra.

Í umsókn sinni dags. 22. október 1997 hafi hún sótt um að fá samþykktar teikningar af fullgildri áður gerðri íbúð á efstu hæð. Í umsókninni hafi hún m. a. farið fram á að fá viðurkennt að grunnflatarmál fremri forstofu í stigaherbergi á hæðinni sé innifalið í séreign hennar eins og kaupsamningur frá 1971 hafi hljóðað upp á. Einnig hafi hún sótt um leyfi fyrir varanlegum skilvegg milli  fremri forstofunnar annars vegar og stiga, stigaops og stigapalls hins vegar. Ósanngjarnt sé að telja fremri forstofuna í sameign, henni hafi ekki verið mótmælt sem séreign fram til þessa, enda nýtist hún engum nema eiganda hæðarinnar og aðrir eigendur hússins eigi ekkert erindi þangað upp. Þegar hún og bróðir hennar, S, hafi fyrst skoðað og siðan keypt efstu hæðina á árinu 1971, hafi fylgt henni innri og fremri forstofa með timburskilvegg, þeim sama sem er þar í dag. Þau hafi því talið að fremri forstofan tilheyrði séreign efstu hæðar, enda hafi íbúðin verið skráð 131 fermetri hjá fasteignamati og fasteignagjald alltaf verið greitt í samræmi við það. Yfirlýsing S sé óljós og hafi hún skilið hana svo, að um væri að ræða hugsanlega tilfærslu á skilveggnum um þá rösku 30 cm, sem nemi syllubreiddinni milli hans og stigahandriðs.

Rökstuðningur byggingarnefndar og athugasemdir B:  Í umsögn byggingarnefndar er mælst til þess að krafa kæranda verði ekki tekin til greina. Það hafi verið ljóst með tilkomu nýrra laga um fjöleignarhús nr. 26/1994, sem tóku gildi í ársbyrjun 1995, að sækja þyrfti um að fá samþykktar þær breytingar sem gerðar höfðu verið frá því að húsið var byggt árið 1944, þannig að unnt yrði að samþykkja nýja eignaskiptayfirlýsingu. Þrátt fyrir margar tilraunir til að ná samkomulagi um eina sameiginlega umsókn allra eigenda tókst það ekki. Varð því úr að sótt var um breytingarnar í tvennu lagi.
Það sé hins vegar ekki á valdi byggingarnefndar að fella niður þinglýsta kvöð um að fjarlægja beri skilrúm sem sett var upp í rými merktu 04-03 þ.e. á efsta stigapalli hússins, ef aðrir sameigeigendur krefjist.

Í athugsemdum B, formanns húsfélagsins, segir að engar breytingar hafi verið gerðar í kjallara frá því húsið var byggt að því frátöldu að miðstöðvarketill var fjarlægður þegar hitaveita kom í húsið. Tvær geymslukompur, sem hafi verið í kjallara frá upphafi og tilheyri 2. og 3. hæð skv. elstu afsölum, voru í fyrra mældar upp og færðar inn á teikningar, sem gerðar voru vegna eignaskiptasamnings. Hitaveitugrind og inntaksloki eru í inntaksklefa, sem er í sameignarrými merktu 00-03 á teikningu.

Vettvangsganga og málsmeðferð:  Úrskurðarnefndin kynnti sér aðstæður á vettvangi hinn 4. maí sl. og skoðaði sérstaklega kjallararými í húsinu og skilrúm, sem afmarkar ytri forstofu að íbúð kæranda á 4. hæð. Í lok vettvangsgöngu afhenti kærandi nefndinni nýja greinargerð í málinu þar sem hún gerir nánari grein fyrir sjónarmiðum sínum.  Var það álit nefndarinnar að málið þarfnaðist frekari skoðunar og ákvað nefndin á fundi síðar sama dag, með vísun til 4. mgr. 8. gr. laga nr. 73/1997, að tilkynna aðilum að fyrirsjáanlegt væri að afgreiðsla málsins tæki lengri tíma en þá tvo mánuði, sem nefndinni eru almennt ætlaðir til að ljúka afgreiðslu máls.  Var málsaðilum tilkynnt þessi ákvörðun nefndarinnar með bréfi dags. 6. maí sl.  Hefur kærandi eftir þann tíma komið nýjum gögnum og upplýsingum á framfæri við nefndina m. a. yfirlýsingum fólks, er áður bjó í húsinu eða þekkti þar til, er bárust nefndinni hinn 3. þessa mánaðar.  Hefur nefndin leitast við að taka þessi nýju gögn til skoðunar enda þótt telja verði þau of seint fram komin.

Niðurstaða:  Á það verður ekki fallist með kæranda að ákvörðun byggingarnefndar Reykjavíkur um að samþykkja umsókn húsfélagsins að Bergstaðastræti 28A um leyfi fyrir áður gerðum breytingum í húsinu, samkvæmt teikningu verkfræðistofu B og E hf. dags. 10. september 1997 brjóti í bága við samning um eignaskipti í húsinu frá 16. maí 1952 milli þáverandi eigenda hússins. Teikning þessi sýnir að geymslurými í kjallara hússins hefur verið skipt milli 2. og 3. hæðar og tilfærslu á vegg milli á snyrtingar á 1.  hæð og kjallarinngangs. Telur úrskurðarnefndin þessa breytingu ekki ganga gegn rétti kæranda enda hefur hún  aldrei átt, og ekki heldur aðrir sem áttu efstu hæðina á undan henni, aðra eða meiri hlutdeild í kjallara en óafmarkaða miðstöð eða miðstöðvarklefa í hlutfallslegri sameign samkvæmt afsals- og kaupsamningum um efstu  hæðina, dags. 24. maí 1952, 15. desember 1959, 9. september 1965, 9. október 1969 og 28. desember 1971. Þá er geymsluskiptingin í samræmi við afsals- og kaupsamninga um  2. og 3. hæðina frá 30. desember 1957 og 19. júní 1975.

Athugasemdir verða heldur ekki gerðar við ákvörðun byggingarnefndar um að samþykkja teikningar af áður  gerðri íbúð á efstu hæð dags. 9. október 1997, með vísan til kvaðar frá 18. nóvember 1965 v. forstofu á 4. hæð, enda var það ekki á færi byggingarnefndar að fella úr gildi þinglesna kvöð.  Hins vegar verður ekki annað séð af gögnum málsins en að um alllangan tíma hafi verið litið á eignarhluta  kæranda í húsinu sem fullgilda íbúð eins  og samþykkt væri.  Verður þetta m. a. ráðið af veðbókarvottorði dags. 12. nóvember 1971,  sem er meðal gagna málsins, þar sem eignarhlutinn er sagður vera:  …“4ra herbergja íbúð í risi + herb. merkt geymsla“… Verður og af sama vottorði ráðið að eignarhlutinn hefur verið talinn  viðhlítandi veðtrygging fyrir láni lífeyrissjóðs.  Kann að felast í þessu nokkur viðurkenning á þeim sjónarmiðum kæranda að ytri forstofa sú, er afmarkast af hinu kvaðabundna skilrúmi, teljist til séreignarhluta íbúðarinnar.  Að öðrum kosti hefði tæpast verið unnt að líta á eignarhlutann sem íbúð eins og fyrirkomulagi hans er nú háttað.  Úrlausn um ágreining þann, sem uppi er í málinu um eignarrétt að margnefndri ytri forstofu, á hins vegar ekki undir úrskurðarnefnd skipulags- og byggingarmála og verður því ekki úr honum skorið í máli þessu.

Samkvæmt 8. gr. skipulags- og byggingarlaga nr. 73/1997 og 18. gr. laga um fjöleignarhús nr. 26/1994  fellur og utan valdsviðs úrskurðarnefndar skipulags- og byggingarmála að fjalla um ágreining vegna staðfestinga byggingarfulltrúa á eignaskiptasamningum, sbr. 14. gr. reglugerðar nr. 471/1997 um eignaskiptayfirlýsingar, útreikning hlutfallstalna o. fl. í fjöleignarhúsum.  Kröfu kæranda, um að staðfesting byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 6. desember 1997 á eignaskiptasamningi í fjöleignarhúsinu Bergstaðastræti 28A verði felld úr gildi er því vísað frá.

Með vísun til framanritaðs eru ekki efni til að verða við kröfum kæranda.

Úrskurðarorð:

Ákvarðanir byggingarnefndar Reykjavíkur frá 25. nóvember 1997, um að samþykkja teikningu af áður gerðum breytingum í kjallara hússins nr. 28A við Bergstaðastræti ásamt tilfærslu á vegg milli snyrtingar á 1. hæð og kjallarainngangs og um að samþykkja teikningu af áður gerðri íbúð á efstu hæð hússins með vísun til kvaðar frá 18. nóvember 1965, skulu óbreyttar standa.
Kröfu kæranda um að staðfesting byggingarfulltrúa á eignaskiptasamningi í húsinu verði felld úr gildi er vísað frá.                                                                                 

Ár 1998, föstudaginn 5. júní kl. 12:00 kom úrskurðarnefnd skipulags- og byggingarmála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Laugavegi 59 í Reykjavík.  Mættir voru Ásgeir Magnússon hrl., formaður ad hoc, Þorsteinn Þorsteinsson verkfræðingur, aðalmaður í nefndinni og Jóhannes Rúnar Jóhannsson hdl, varamaður Hólmfríðar Snæbjörnsdóttur lögfræðings, sem vikið hefur sæti í máli þessu.

Fyrir var tekið mál nr. 10/1998:

Kærur eigenda húsnæðis að Óðinsgötu 7 og 9 og  íbúa að Óðinsgötu 8 og 8B og Spítalastíg 8 vegna byggingarleyfis að Þórsgötu 2.                                                                         
 
Í máli þessu er nú kveðinn upp svofelldur:

úrskurður:

Með bréfi dags. 6. apríl 1998 kæra J, A, G og V, eigendur húsnæðis að Óðinsgötu 7, Reykjavík og A og Þ, eigendur Óðinsgötu 9, Reykjavík til úrskurðarnefndar skipulags- og byggingarmála útgáfu og staðfestingu byggingarleyfis fyrir nýbyggingu að Þórsgötu 2 í Reykjavík, sem samþykkt var í byggingarnefnd Reykjavíkur hinn 26. mars 1998 og staðfest af borgarstjórn hinn 2. apríl 1998. Krefjast kærendur þess að byggingarleyfið verði fellt úr gildi. Þá kröfðust nefndir kærendur þess jafnframt að framkvæmdir við bygginguna yrðu stöðvaðar meðan málið væri til meðferðar hjá úrskurðarnefndinni en með úrskurði nefndarinnar hinn 12. maí 1998 var þeirri kröfu kærenda hafnað.  Með bréfi dags. 22. apríl 1998 kæra nokkrir íbúar að Óðinsgötu 8 og 8B og Spítalastíg 8 sömu stjórnvaldsákvarðanir og krefjast þess að þær verði felldar úr gildi en auk þess krefjast þau þess að gert verði deiliskipulag fyrir reitinn áður en slík breyting sem um sé að ræða með fyrirhugaðri byggingu komi til greina.  Hefur nefndin ákveðið að sameina kæru ofangreindra kærenda og fjalla um kærur þeirra sem eitt mál.

Málavextir:  Þegar á árinu 1996 var hafinn undirbúningur að nýbyggingu á lóðinni nr. 2 við Þórsgötu í Reykjavík  og leitað eftir leyfi til að rífa þáverandi hús á lóðinni.  Teikningar að nýju húsi lágu fyrir hinn 20. nóvember það ár og var í framhaldi af því hafist handa um að afla byggingarleyfis samkvæmt þeim. Erindi lóðarhafa þar að lútandi var lagt fyrir byggingarnefnd og sætti venjubundinni meðferð sem viðhöfð hafði verið í hliðstæðum tilvikum.  Var meðal annars leitað álits nágranna í grenndarkynningu og bárust mótmæli og athugasemdir við ýmsa þætti er vörðuðu hina fyrirhuguðu byggingu.  Var í einhverjum efnum komið til móts við athugasemdir, sem borist höfðu, m.a. var þakhæð bílgeymslu lækkuð um 20 cm frá því sem upphaflega var áformað.  Þannig breyttar voru teikningar lagðar fyrir byggingarnefnd og voru þær samþykktar af henni hinn 10. júlí 1997 og byggingarleyfi veitt á grundvelli þeirra.  Voru þessar ákvarðanir staðfestar í  borgarráði hinn 18. sama mánaðar. 

Ákvarðanir þessar sættu kæru til umhverfisráðherra og felldi hann hinar kærðu ákvarðanir úr gildi með úrskurði hinn 20. nóvember 1997.  Var það mat ráðuneytisins að fyrirhuguð nýbygging að Þórsgötu 2 hefði það verulegar breytingar í för með sér  á næsta umhverfi  að full þörf hefði verið á að gera deiliskipulag fyrir reitinn samkvæmt þágildandi lögum áður en byggingarleyfið var veitt.  Með vísan til þessa og fleiri atriða sem getið er í úrskurðinum var það álit ráðuneytisins að fyrirhuguð nýbygging væri stærri og meiri og skerti hagsmuni kærenda í ríkara mæli en þeir hefðu mátt ætla með tilliti til aðalskipulags Reykjavíkur 1990-2010 og greinargerðar með því. Þá var það mat ráðuneytisins að nýbyggingin kæmi til með að draga það mikið úr dagsbirtu að suður- og austurgluggum á húsum kærenda að ekki yrði hjá því komist að fella byggingarleyfið úr gildi, sbr. 14. gr. byggingarlaga þar sem segði að byggingarleyfi veitti ekki heimild til framkvæmda, sem brytu í bága við skipulag og ákvæði laga og reglugerða eða rétt annarra.

Eftir að þessi niðurstaða lá fyrir voru gerðar nokkrar breytingar á teikningum hússins, sem einkum miðuðu að því að draga úr birtuskerðingu og þrengslum.  Voru teikningar þannig breyttar lagðar fyrir byggingarnefnd Reykjavíkur og samþykktar þar að undangenginni tilskilinni málsmeðferð innan stjórnkerfis borgarinnar og grenndarkynningu.  Var byggingarleyfi gefið út hinn 26. mars  og staðfest af borgarstjórn hinn 2. apríl 1998. 

Með kæru dags. 6. apríl 1998 voru þessar ákvarðanir borgaryfirvalda kærðar til úrskurðarnefndar skipulags- og byggingarmála.  Vegna náins skyldleika við arkitekt hinnar umdeildu byggingar vék Ingimundur Einarsson hrl. formaður úrskurðarnefndarinnar sæti í málinu. Þar sem skipaður varamaður formanns í nefndinni, Gunnar Jóhann Birgisson hrl.,  var einnig vanhæfur í málinu vegna setu  í borgarstjórn Reykjavíkur var Ásgeir Magnússon hrl. skipaður formaður ad hoc í málinu með bréfi umhverfisráðuneytisins dags. 14. apríl 1998 samkvæmt tilnefningu Hæstaréttar. Þá vék Hólmfríður Snæbjörnsdóttir lögfræðingur einnig sæti þar sem hún var starfsmaður umhverfisráðuneytisins þegar áðurgreint kærumál tengt sama álitaefni var þar til úrlausnar.  Tók Jóhannes Rúnar Jóhannsson hdl. varamaður hennar því sæti í nefndinni við úrlausn málsins.

Málsástæður og lagarök málsaðila:  Af hálfu kærenda er því haldið fram að hin umdeilda  nýbygging að Þórsgötu 2 sé ekki í samræmi við gildandi aðalskipulag.  Vísa kærendur í þessu efni til álits umhverfisráðuneytisins í úrskurðarformi. Hafi niðurstaða ráðuneytisins meðal annars byggst á því að fyrirhuguð nýbygging að Þórsgötu 2 hafi það verulegar breytingar í för með sér á næsta umhverfi að full þörf hafi verið á að gera deiliskipulag fyrir þann reit sem lóðin er á áður en byggingarleyfið var veitt.  Þá hafi ráðuneytið talið að byggingin væri stærri og meiri og skerti hagsmuni kærenda í ríkara mæli en þeir hefðu mátt ætla með tilliti til aðalskipulags Reykjavíkur 1990-2010 og greinargerðar með því. Telja kærendur að þrátt fyrir smávægilegar breytingar á teikningum byggingarinnar á lóðinni nr. 2 við Þórsgötu eigi forsendur úrskurðar umhverfisráðuneytisins við með sama hætti og áður. Þá telja kærendur að heimild 7. mgr. 43. gr. laga nr. 73/1997 verði að túlka þröngt. Halda þeir því fram að það hafi ekki verið ætlun löggjafans að binda heimildir til afgreiðslu byggingarleyfisumsókna að undangenginni sérstakri málsmeðferð, þegar um sé að ræða breytingu  á deiliskipulagi, við óverulegar breytingar en veita á sama tíma opna og rúma heimild fyrir afgreiðslu umsókna, þegar um sé að ræða svæði þar sem ekki liggi fyrir deiliskipulag, og þá jafnvel þótt byggingarleyfisumsókn feli í sér veruleg frávik frá þeirri byggð sem fyrir er og verulega breytingu á næsta nágrenni. Að öðrum kosti verði markmiðum skipulags- og byggingarlaga eins og þau séu sett fram í 1. gr. laga nr. 73/1997 ekki náð.  Fái þessi skilningur stuðning í lögskýringargögnum.    Loks byggja kærendur á því að hin umdeilda bygging skerði dagsbirtu og útsýni, auk þess sem stórum hluta lóðarinnar sé lyft og skerði það möguleika þeirra til að njóta útivistar með eðlilegum hætti. 

Af hálfu byggingarleyfishafa er byggt á því að fyrirhuguð bygging sé í samræmi við staðfest aðalskipulag.  Nýtingarhlutfall sé innan viðmiðunarmarka og umtalsvert lægra en dæmi séu um á svæðinu.  Skuggamyndun sé óveruleg og einungis að morgni.  Skerðing á útsýni sé ekki meiri en búast megi við í þéttbýli.  Byggingin sé og í samræmi við þá stefnu borgaryfirvalda að byggja upp gömlu borgarhverfin og gæða þau nýju lífi.  Þá hylji  fyrirhuguð bygging ljótleikann, sem nú stafi af brunagaflinum á Óðinsgötu 7.  Af hálfu byggingarleyfishafa er mótmælt þeirri skoðun kærenda að gera hefði þurft deiliskipulag af svæðinu áður en ákvörðun var tekin um að leyfa fyrirhugaða byggingu.  Vísar hann til heimildarákvæðis 2. mgr. 23. gr. skipulags- og byggingarlaga og þess að grenndarkynning hafi verið viðhöfð samkvæmt 7. mgr. 43. gr. sömu laga. Byggingarleyfishafi vísar á bug umkvörtunum kærenda er lúta að dýpt hússins, hæð bílageymslu og frágangi handriðs á þaki hennar.  Þá vísar byggingarleyfishafi til jafnræðisreglu stjónsýslu- og stjórnskipunarréttar.  Af henni leiði að hann eigi rétt til þeirrar nýtingar lóðar sinnar, sem fyrirhuguð bygging feli í sér, sé tekið tillit til þeirrar nýtingar sem leyfð hefði verið á svæðinu, m.a. á lóðum kærenda. Loks fjallar byggingarleyfishafi um úrskurð umhverfisráðherra frá 20. nóvember 1997, sem áður er getið, og telur niðurstöðu hans ranga auk þess sem það, sem í honum segi um deiliskipulag, eigi ekki lengur við vegna tilkomu nýrra laga.

Umsagnir:  Úrskurðarnefndin leitaði umsagna byggingarnefndar Reykjavíkur og Skipulagsstofnunar um kæruefnið.  Í umsögn byggingarnefndar  dags. 4. maí 1998 er rakin forsaga málsins og meðferð þess hjá viðkomandi stofnunum og nefndum borgarinnar. Mælist byggingarnefnd til þess að kröfum kærenda verði hafnað.  Í umsögn Skipulagsstofnunar dags. 28. apríl 1998 kemur hins vegar fram það álit, að breytingar þær sem gerðar hafi verið á teikningum fyrirhugaðrar byggingar að Þórsgötu 2 séu ekki nægilegar til að uppfylla þær kröfur sem fram komi í forsendum niðurstöðu úrskurðar umhverfisráðherra frá 20. nóvember 1997.  Beri því að fella hinar kærðu ákvarðanir úr gildi.

Vettvangsganga:  Úrskurðarnefndin gekk á vettvang hinn 8. maí 1998 kl. 13:30.  og kynnti sér aðstæður.  Nefndin hafði óskað þess að málsaðilar yrðu viðstaddir og voru þeir flestir á vettvangi og veittu nefndinni upplýsingar og nauðsynlegan aðgang að byggingarstaðnum og  húsum sínum.

Niðurstaða:  Það byggingarleyfi, sem deilt er um í máli þessu, var gefið út á grundvelli nýrra laga um skipulags- og byggingarmál nr. 73/1997, sem tóku gildi hinn 1. janúar 1998.  Fram er komið í málinu að ekkert deiliskipulag liggur fyrir í hverfinu í kring um Þórsgötu 2, sem telst gróið hverfi og löngu uppbyggt. Þegar svo háttar til er kveðið svo á í 2. mgr. 23. gr. laganna að sveitarstjórn geti veitt heimild til framkvæmda að undangenginni grenndarkynningu, sbr. 7. mgr. 43. gr. sömu laga. Í þeirri grein er síðan nánar kveðið á um að skipulagsnefnd skuli í slíkum tilvikum fjalla um málið og láta fara fram grenndarkynningu áður en byggingarleyfið hlýtur afgreiðslu byggingarnefndar og er framkvæmd slíkrar grenndarkynningar nánar lýst í hinu tilvitnaða ákvæði.

Af gögnum málsins verður ekki annað séð en að farið hafi verið í hvívetna eftir ákvæðum laga nr. 73/1997 við samþykkt og staðfestingu hinna umdeildu ákvarðana, enda hefur meðferð málsins hjá borgaryfirvöldum ekki sætt athugasemdum málsaðila sem slík.

Eins og að framan er rakið voru gerðar nokkrar breytingar á teikningum nýbyggingarinnar að Þórsgötu 2 eftir að umhverfisráðherra hafði með úrskurði sínum hinn 20. nóvember 1997 fellt byggingarleyfi fyrir henni úr gildi.  Miðuðu þessar breytingar að því að koma til móts við sjónarmið nágranna og draga úr vægi þeirra þátta í hönnun byggingarinnar sem helst höfðu verið gagnrýndir.  Þannig var vesturgafl hússins, sem gengur inn fyrir brunagafl Óðinsgötu 7, gerður bogadreginn og sveigður frá því húsi og dregur þetta mokkuð bæði úr skuggamyndun og þrengslum.  Þá var lóðréttur flötur á hliðarvegg bílgeymslu að vestanverðu lækkaður með því að setja fláa á efri brún hans.  Minnkar þetta sjónræn áhrif vegghæðar og færir útivistarsvæði á þaki bílgeymslunnar fjær granneignum.  Loks hefur byggingaraðili lýst því yfir að handrði á brún bílgeymslu verði komið fyrir inni á þakinu verði þess óskað, en gert er ráð fyrir gróðurkeri á þakbrúninni samkvæmt teikningu..  Allar miða þessar breytingar að því að draga úr neikvæðum áhrifum upphækkunar útivistarsvæðisins á bílgeymsluþakinu og er með þeim komið nokkuð til móts við umkvartanir kærenda.

Úrskurðarefndin telur að hin umdeilda bygging eins og hún er nú hönnuð fari ekki í bága við aðalskipulag Reykjavíkur 1990-2010, hvorki uppdrátt né greinargerð.  Er í því sambandi sérstaklega vísað til þess að í greinargerðinni er beinlínis ráðgert að endurbætur á húsum á íbúðarreitum þessa svæðis muni eiga sér stað á skipulagstímanum og að miða skuli við nýtingu á lóðum í næsta nágrenni.  Mátti kærendum með tilliti til þessa vera ljóst að til þess gæti komið að minnstu húsin á svæðinu yrðu látin víkja fyrir nýjum og stærri byggingum.

Enda þótt fallast megi á það með kærendum að beita verði heimildum laga nr. 73/1997 til veitingar byggingarleyfa í þegar byggðum hverfum, þar sem ekki liggur fyrir deiliskipulag, af varfærni, er það skoðun nefndarinnar að bygging sú sem hér um ræðir fari ekki út fyrir mörk þeirra heimilda.  Sé litið á reitinn sem afmarkast af Þórsgötu, Óðinsgötu, Freyjugötu og Baldursgötu í heild er nýtingarhlutfall hinnar nýju byggingar í góðu samræmi við forsendur aðalskipulags og veitir að auki eðlilegt svigrúm til endurbyggingar á þeim lóðum á reitnum, sem minnstu húsin standa á. Í aðalskipulagi Reykjavíkur 1990-2010 segir að nýtingarhlutfall lóða á svæðinu innan Hringbrautar og Snorrabrautar sé víða á bilinu 0,7 – 1,5.  Nýtingarhlutfall lóðarinnar að Þórsgötu 2 er samkvæmt fyrirliggjandi uppdrætti um það bil 1,1 með hinni umdeildu byggingu (m.v. bílastæðareglu).  Nýtingarhlutfall á þeim reit sem markast af áðurgreindum fjórum götum var fyrir niðurrif eldra húss á lóðinni um það bil 1,18 en verður, miðað við fyrirliggjandi uppdrætti, um það bil 1,27 eftir byggingu hins umdeilda húss.  Með vísun til þessa er það mat nefndarinnar að hin umdeilda bygging feli ekki í sér verulegt frávik frá þeirri byggð sem er fyrir á reitnum og í  nágrenni hans.  Í því sambandi má nefna að nýtingarhlutfall aðlægs reits norð-austan Þórsgötu er um það bil 1,4.  Í ljósi þessa telur nefndin einnig að gætt hafi verið jafnræðissjónarmiða við hönnun byggingarinnar sé litið til hagsmuna allra lóðarhafa á reitnum og í nágrenni hans.

Varðandi þau rök kærenda, að reglur grenndarréttarins eigi að leiða til þess að fallast verði á kröfur þeirra, er það álit nefndarinnar að við byggingu nýrra húsa í þegar byggðum hverfum megi við því búast að hagsmunir næstu nágranna séu í einhverju skertir. Getur nefndin fallist á að svo sé að því er varðar eigendur íbúðarhússins að Óðinsgötu 9.  Það er hins vegar mat nefndarinnar að sú skerðing sé ekki nægileg ein og sér til þess að valda því að ógilda beri umrætt byggingarleyfi.  Í þessu sambandi verður að líta til þess að hin umdeilda bygging er norðan og austan við húseignir kærenda og skerðir ekki birtu eða útsýni að marki umfram það sem búast mátti við.  Nálægð er heldur ekki meiri en algengt er í þéttbýli og reikna verður með.  Byggingin myndar skjól í norðanátt og hylur háan brunagafl sem þótti til lýta í umhverfinu, m.a. að mati húsadeildar Árbæjarsafns.  Þykja þessi matskenndu atriði, sem bæði fela í sér óhagræði og kosti, ekki geta  leitt til ógildingar byggingarleyfisins ein og sér. 

Að því er varðar kæru íbúa að Óðinsgötu 8 og 8B og Spítalastíg 8 er það álit nefndarinnar að hagsmunir þeirra, af því að fá hinar kærðu ákvarðanir felldar úr gildi, séu svo óverulegir að ekki séu þegar af þeirri ástæðu efni til að fallast á þá kröfu þeirra.  Kröfu þeirra um að gert verði deiliskipulag fyrir reitinn áður en slík byggingarframkvæmd verði leyfð er vísað frá nefndinni, enda hafa kærendur ekki, svo séð verði, sett þá kröfu fram við borgaryfirvöld og ekki liggur fyrir að formleg afstaða hafi verið tekin til slíkrar kröfu þar.  Verður úrskurðarnefndin ekki krafin úrlausnar um álitaefni sem þannig er háttað um.

Að öllu því virtu sem að framan er rakið er það niðurstaða úrskurðarnefndar skipulags- og byggingarmála að hafna beri kröfum kærenda um ógildingu hinna kærðu ákvarðana í málinu og að vísa beri frá kröfu tilgreindra kærenda um gerð deiliskipulags eins og nánar greinir í úrskurðarorði.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfum allra kærenda um að fellt verði úr gildi byggingarleyfi fyrir nýbyggingu að Þórsgötu 2, Reykjavík, sem samþykkt var af byggingarnefnd Reykjavíkur hinn 26. mars 1998 og staðfest af borgarstjórn hinn 2. apríl 1998.  Skulu hinar kærðu ákvarðanir  standa óraskaðar.

Kröfu kærenda að Óðinsgötu 8 og 8B og Spítalastíg 8, um að gert verði deiliskipulag fyrir reitinn áður en slík breyting sem um sé að ræða með fyrirhugaðri byggingu komi til greina,  er vísað frá nefndinni.

Ár 1998,  þriðjudaginn 19. maí  kom úrskurðarnefnd skipulags- og byggingarmála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Laugavegi 59 í Reykjavík. Mættir voru allir aðalmenn; Ingimundur Einarsson, hæstaréttarlögmaður, Þorsteinn Þorsteinsson, byggingarverkfræðingur og Hólmfríður Snæbjörnsdóttir, lögfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 11/1998
 
Krafa frá húseigendum við Esjugrund um stöðvun jarðvegsframkvæmda á svæði við Jörfagrund í Kjalarneshreppi þar sem fyrirhuguð eru raðhús samkvæmt skipulagi.

 
Á málið er nú lagður svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndarinnar, dags. 15. apríl 1998, kæra  H, Esjugrund  32, Kjalarnesi, O, Esjugrund 34 og B, Esjugrund 55 jarðvegsframkvæmdir á svæði sem fyrirhugað er undir raðhús við Jörfagrund og leyfi fyrir þeim framkvæmdum.

Þess er krafist að framkvæmdir við jarðvegsskiptin verði stöðvaðar og leyfi fyrir þeim ógilt.

Um kæruheimild er vísað til 8. gr. skipulags- og byggingarlaga nr. 73/1997.

Málsatvik:  Á undanförnum misserum hafa skipulagsmál verið til endurskoðunar í Kjalarneshreppi. Er ljóst af gögnum málsins að þessi endurskoðun hefur verið til umfjöllunar þegar á árinu 1996 en borgarafundur var haldinn um þessi málefni í hreppnum hinn 25. júní það ár.  Var m. a. áformað að breyta deiliskipulagi Grundarhverfis en jafnframt var talið nauðsynlegt að gera nokkrar breytingar á aðalskipulagi hreppsins. Á haustmánuðum 1997 var gerð skipulagstillagna  komin á lokastig.  Var kynning á hinum nýju skipulagstillögum, dags. 14. október 1997, send íbúum í hreppnum og borgarafundur haldinn um þessi málefni hinn 27. sama mánaðar.  Í framhaldi af þessari kynningu komu fram ýmsar athugasemdir einkum varðandi tillögu að deiliskipulagi fyrir Grundarhverfi.  Var safnað undirskriftum á skjal þar sem mótmælt var tilteknum atriðum í hinni nýju tillögu en síðar kom fram undirskriftalisti þar sem lýst var stuðningi við hið nýja skipulag.  Allmargir af þeim sem áður höfði staðið að mótmælunum drógu þau til baka.  Tillögur hreppsnefndar að skipulagsbreytingunum voru auglýstar 18. desember 1997 og hlutu lögboðna meðferð. Við meðferð málsins var fallið frá að svo stöddu að gera fyrirhugaðar breytingar á aðalskipulagi enda höfðu mál skipast svo að þeirra var ekki  lengur talin þörf vegna fyrirhugaðra breytinga á deiliskipulagi Grundarhverfis. Vinnu var hins vegar haldið áfram við gerð þess. Var í ýmsum efnum komið til móts við athugasemdir sem fram komu við kynningu tillagnanna og var nýtt deiliskipulag fyrir Grundarhverfi samþykkt á hreppsnefndarfundi hinn  26. febrúar 1998 og sent Skipulagsstofnun til afgreiðslu hinn 26. mars sl. Athugasemdir Skipulagsstofnunar voru sendar sveitarstjóra Kjalarneshrepps hinn 29. apríl  1998 og var auglýsing um hið nýja deiliskipulag fyrir Grundarhverfi birt í B-deild Stjórnartíðinda hinn 11. maí 1998.  Hinn 15. apríl 1998 hóf Hallgrímur Árnason byggingameistari framkvæmdir við jarðvegsskipti á svæði sem ætlað er undir væntanlegar íbúðarbyggingar.  Hafði byggingarmeistarinn fengið munnlega heimild sveitarstjóra Kjalarneshrepps, sem jafnframt er byggingarfulltrúi hreppsins, til þess að hefja þessar framkvæmdir. Lýtur krafa kærenda að því að þessar framkvæmdir verði stöðvaðar og leyfi til þeirra fellt úr gildi. Úrskurðarnefndin hefur leitað umsagna Kjalarneshrepps og Skipulagsstofnunar  um kæruefnið og hafa umsagnir þeirra borist nefndinni.

Málsrök kærenda og hreppsnefndar Kjalarneshrepps:  Kærendur styðja kröfu sína um stöðvun framkvæmda þeim rökum að þær séu ekki í samræmi við staðfest skipulag sem í gildi hafi verið þegar leyfi til þeirra var veitt.  Af hálfu hreppsnefndar Kjalarneshrepps er því haldið fram að framkvæmdir þær sem leyfðar voru séu í samræmi við staðfest aðalskipulag og deiliskipulag sem samþykkt hafi verið af hreppsnefnd hinn 26. febrúar sl. enda hafi verið farið eftir 25. grein laga nr. 73/1997 við samþykkt á því.  Það sé túlkun sveitarstjóra að deiliskipulagið hafi verið samþykkt enda sé ekki gert ráð fyrir því að neinn annar aðili en hreppsnefnd samþykki það.  Hinar umdeildu framkvæmdir fari því ekki í bága við ákvæði 2. mgr. 43. gr. skipulags- og byggingarlaga nr. 73/1997.

Niðurstaða:  Eins og að framan er rakið var fallið frá fyrirhuguðum breytingum á aðalskipulagi fyrir Kjalarneshrepp og er því enn í gildi það aðalskipulag sem fyrir var.  Hið nýja deiliskipulag fyrir Grundarhverfi sem nú hefur verið auglýst hafði verið samþykkt af hreppsnefnd Kjalarneshrepps þegar hið umdeilda leyfi til jarðvegsskipta var veitt og telur úrskurðarnefndin að hreppsnefnd hafi eins og á stóð verið heimilt að leggja það til grundvallar við ákvörðun um takmarkað leyfi til framkvæmda.  Samkvæmt ákvæði 25. gr. byggingar- og skipulagslaga nr. 73/1997 þarf ekki að staðfesta samþykkt deiliskipulag og var sveitarstjórn rétt að líta á samþykkt þess sem fullnægjandi grundvöll til að veita leyfi til takmarkaðra framkvæmda.  Samkvæmt  2. mgr. 44. gr. l. nr. 73/1997 má veita leyfi til einstakra þátta byggingarframkvæmda og takmarkast það þá hverju sinni við samþykkt hönnunargögn.  Verður að telja að á grundvelli þessarar heimildar og heimildar sama ákvæðis til útgáfu leyfis til jarðvegskönnunar hafi byggingarfulltrúa verið rétt að veita umbeðið leyfi til jarðvegsskipta enda lágu fyrir nauðsynlegar mælingar og útsetningar lóða.   Þá er það álit nefndarinnar að jarðvegsskipti þau, sem kærandi krefst stöðvunar á hafi ekki í för með sér röskun á hagsmunum sem réttlæti stöðvun framkvæmda.  Telur úrskurðarnefndin ljóst, að teldist deiliskipulag það sem framkvæmdirnar miðast við ekki hafa tekið gildi, þá megi með hægu móti færa umrætt svæði til fyrra horfs auk þess sem jarðvegsskiptin kæmu að umtalsverðum notum miðað við það deiliskipulag sem fyrir var.  Að öllu þessu athuguðu telur nefndin ekki efni til að verða við kröfu kærenda um stöðvun hinna umdeildu framkvæmda eða ógildingu leyfis til þeirra.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfum kærenda um að leyfi til framkvæmda við jarðvegsskipti á Kjalarnesi sem í kæru greinir verði fellt úr gildi.  Þá er einnig hafnað kröfu kærenda um að umræddar framkvæmdir verði stöðvaðar.

Ár 1998, þriðjudaginn 12. maí kl. 12:00 kom úrskurðarnefnd skipulags- og byggingarmála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Laugavegi 59 í Reykjavík.  Mættir voru Ásgeir Magnússon hrl., formaður ad hoc, Þorsteinn Þorsteinsson verkfræðingur, aðalmaður í nefndinni og Jóhannes Rúnar Jóhannsson hdl, varamaður Hólmfríðar Snæbjörnsdóttur lögfræðings, sem vikið hefur sæti í máli þessu.

Fyrir var tekið mál nr. 10/1998:

Kæra eigenda húsnæðis að Óðinsgötu 7 og 9 vegna byggingarleyfis að Þórsgötu 2.
 
Fyrir er tekin krafa kærenda um stöðvun framkvæmda og er nú um þann þátt málsins kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með kæru dags. 06.04. kæra sex eigendur húsnæðis að Óðinsgötu 7 og 9 í Reykjavík  útgáfu og staðfestingu byggingarleyfis fyrir nýbyggingu að Þórsgötu 2, Reykjavík en byggingarleyfið var afgreitt á fundi byggingarnefndar Reykjavíkur hinn 26.03. 1998 og staðfest í borgarstjórn 02. 04. sl.

Af hálfu kærenda er þess eindregið krafist, að úrskurðarnefndin úrskurði um stöðvun framkvæmda af hálfu byggingarleyfishafa. Framkvæmdir hafi verið komnar nokkuð á veg þegar úrskurður Umhverfisráðuneytisins hafi verið kveðinn upp um niðurfellingu þágildandi byggingarleyfis og að þær hafi þegar verið hafnar aftur samkvæmt því leyfi, sem staðfest var í borgarstjórn þann 02.04. 1998.

Í bréfi lögmanns kærenda, er barst nefndinni á símbréfi hinn 11. maí 1998 kl. 17:30,  eru sjónarmið þeirra reifuð nánar.  Að því er varðar kröfu þeirra um stöðvun framkvæmda er vitnað til þeirrar afstöðu, sem fram kemur í úrskurði Umhverfisráðuneytisins frá 20.11. 1997, “að nýbygging sú sem byggingarleyfið var veitt fyrir, sé stærri og meiri og skerði hagsmuni kærenda í ríkara mæli en þeir hefðu mátt ætla með tilliti til aðalskipulags Reykjavíkur 1990 – 2010 og greinargerðar með því.”  Þá er vísað til 2. mgr. 43. gr. laga nr. 73/1997.  Telja kærendur hinar umdeildu framkvæmdir ekki samrýmast þeim skipulagsreglum sem fram koma ’ nefndu ákvæði.  Stjórnvöld, þ. m. t. sveitarstjórn, og eigendur fasteigna séu bundnir af þeirri áætlun sem fram komi í skipulagi um það hvernig nýta megi fasteignir á ákveðnu svæði.  Nýting einnar fasteignar geti haft afgerandi áhrif á hagnýtingu nágrannaeigna.  Það mál, sem hér sé til meðferðar, sé dæmigert fyrir þær aðstæður að frávik einnar byggingar frá því skipulagi sem fyrir sé hafi veigamikil áhrif á nýtingu annarra eigna á sama svæði og skerði hagsmuni eigenda þeirra.

Framkvæmdum við bygginguna vindi hratt fram. Nái framkvæmdir á það stig að miklir fjárhagslegir hagsmunir fari forgörðum við niðurrif mannvirkisins kunni úrskurður úrskurðarnefndar um að fella byggingarleyfið úr gildi að vera haldlaus. Byggingarleyfishafi kunni að ávinna sér rétt með byggingarframkvæmdum á grundvelli byggingarleyfis sem síðar kunni að verða fellt úr gildi.  Þannig sé einungis hægt að tryggja hagsmuni kærenda svo viðunandi sé með því að stöðva framkvæmdir til bráðabirgða meðan beðið sé endanlegrar afgreiðslu málsins.  Önnur úrræði séu óviðunandi og hagsmunir byggingarleyfishafa ekki eins ríkir og hagsmunir kærenda.  Breyti þar engu um sjónarmið byggingarleyfishafa sem fram komi í athugasemdum hans dags. 27. apríl 1998.

Af hálfu byggingarleyfishafa er kröfunni um bráðabirgðabann við framkvæmdum harðlega mótmælt. Hann hafi þegar orðið fyrir miklu tjóni vegna mótmæla kærenda, sem hafi m.a. leitt til tafa á byggingaframkvæmdum. Nú séu þenslutímar á sviði byggingariðnaðarins og stöðvun framkvæmda nú myndi leiða til þess, að hann myndi missa frá sér þann mannskap, sem hann hefði ráðið til starfa. Starfsmenn færu annað og allt væri í óvissu með hvernig til tækist að ráða nýja menn. Yrðu framkvæmdir stöðvaðar við þessar aðstæður væri hætta á enn stórfelldara tjóni byggingaraðilans en þegar væri orðið.

Það sé viðurkennd grundvallarregla í lögfræðinni, að minni hagsmunir skuli víkja fyrir meiri hagsmunum. Hagsmunir byggingaraðilans af því að fá að halda framkvæmdum óhindrað áfram séu tvímælalaust mun ríkari heldur en hagsmunir kærenda af hinu gagnstæða. Mjög óráðlegt sé því að úrskurða um bráðabirgðastöðvun á framkvæmdum í þessu máli, þar sem slíkur úrskurður hljóti að útheimta rækilega könnun á efnisatriðum þessa máls, rétt eins og endanleg efnisniðurstaða málsins.

Mál þetta var kært til úrskurðarnefndar skipulags- og byggingarmála með bréfi dags. 06.04. 1998. Á fundi nefndarinnar þann 15.04. 1998 ákvað formaður nefndarinnar, Ingimundur Einarsson hrl., að lýsa sig vanhæfan til setu í henni vegna þessa tiltekna máls og tók þá sæti hans Ásgeir Magnússon hrl., sem ráðherra skipaði ad hoc sem formann nefndarinnar vegna þessa.
Með bréfi dagsettu þann sama dag var byggingaraðila gefinn frestur til 28.04. 1998 til að tjá sig um kæruna og gera athugasemdir ef um þær væri að ræða. Þær athugasemdir bárust með bréfi Magnúsar Thoroddsen hrl. ds. 27.04. 1998.
Þann sama dag var síðan kærendum sent bréf þar sem þeim var gefinn kostur á að koma að sínum athugasemdum við röksemdir byggingaraðila. Úrskurðarnefndin gekk á vettvang með málsaðilum 08.05. 1998.

Krafa kærenda um stöðvun framkvæmda er sett fram með heimild í 5. mgr. 8. gr. skipulags- og byggingarlaga nr. 73/1997, en þar segir að komi fram í ágreiningsmáli krafa um stöðvun framkvæmda skuli úrskurðarnefnd þegar í stað kveða upp úrskurð um það atriði.

Úrskurðarnefndin lítur svo á, að skýra verði fyrrgreint orðalag nefndrar 8. gr. með hliðsjón af málsmeðferðarreglum stjórnsýslulaga nr. 37/1993 og slíkur bráðabirgðaúrskurður um stöðvun framkvæmda verði vart kveðinn upp nema að málsaðilum hafi áður gefist kostur á að skýra sjónarmið sín með fullnægjandi hætti.  Þá verði við úrlausn þessa þáttar málsins að líta til þeirra sjónarmiða er liggja til grundvallar ákvæðis 29. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.

Að fengnum umsögnum byggingarnefndar Reykjavíkur og Skipulags-stofnunar, og að virtum framlögðum gögnum og þeim sjónarmiðum og lagarökum sem fram hafa komið hjá málsaðilum, er það niðurstaða úrskurðarnefndarinnar að ekki séu efni til að verða við kröfu kærenda um stöðvun byggingarframkvæmda á lóðinni að Þórsgötu 2, Reykjavík, á meðan beðið er úrskurðar nefndarinnar um hvort fellt skuli úr gildi hið umdeilda byggingarleyfi, sem samþykkt var af byggingarnefnd Reykjavíkur 26.03. 1998 og staðfest í borgarstjórn 02.04. 1998.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kærenda um að allar byggingarframkvæmdir á lóðinni að Þórsgötu 2, Reykjavík, séu stöðvaðar á meðan niðurstöðu úrskurðarnefndarinnar er beðið um hvort fellt skuli úr gildi byggingarleyfi vegna lóðarinnar til handa Kristjáni G. Tryggvasyni, sem samþykkt var í byggingarnefnd Reykjavíkur 26. 03. 1998 og staðfest í borgarstjórn 02.04. 1998.

Ár 1998, fimmtudaginn 7. maí kl. 11.30, kom úrskurðarnefnd skipulags- og byggingarmála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Laugavegi 59 í Reykjavík. Mættir voru allir aðalmenn; Ingimundur Einarsson, hæstaréttarlögmaður, Þorsteinn Þorsteinsson, byggingarverkfræðingur og Hólmfríður Snæbjörnsdóttir, lögfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 8/1998; 98030004

Kæra íbúðareiganda að Háaleitsbraut 117 í Reykjavík vegna útgáfu byggingarleyfis  til að reisa fjarskiptamastur á lóðinnni nr. 28 við Síðumúla í Reykjavík.

Á málið er nú lagður svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar skipulags- og byggingarmála, dags. 6. mars 1998, kærir A, Háaleitisbraut 117, Reykjavík, ákvörðun byggingarnefndar Reykjavíkur frá 18.12. 1997 um að leyfa Mótás ehf. að byggja 30 metra hátt fjarskiptamastur úr stáli með tilheyrandi búnaði  á suðurmörkum lóðarinnar nr. 28 við Síðumúla í Reykjavík.

Þess er krafist að framangreind ákvörðun byggingarnefndar verði felld úr gildi. Um kæruheimild er vísað til skipulags- byggingarlaga nr. 73/1997.

Með bréfum nefndarinnar, dags. 11. mars 1998, var framangreint kærubréf kynnt byggingarnefnd Reykjavíkur og óskað umsagnar og byggingarleyfishafa gefinn kostur á að koma að athugasemdum. Jafnframt var sama dag óskað eftir umsögn Skipulagsstofnunar skv. e-lið 4. gr. laga nr. 73/1997. Umsögn byggingarnefndar barst nefndinni með bréfi byggingarfulltrúa dags. 30. mars 1998  og umsögn Skipulagsstofnunar í bréfi dags. 31. mars 1998. Athugasemdir byggingarleyfishafa bárust í bréfi í bréfi dags. 27. apríl 1998. Kæranda var gefinn kostur á að tjá sig um framkomnar umsagnir og athugasemdir með bréfi  dags.30. apríl 1998 og veittur frestur til þess til 6. þessa mánaðar.  Engin andsvör hafa borist frá kæranda vegna þessa bréfs.

Málsatvik:  Hinn 22. október 1997 sótti Mótás ehf., vegna Íslenska farsímafélagsins ehf., um leyfi til að  reisa 25 metra  hátt grindarmastur  í norð-vesturhorni lóðarinnar nr. 28 við Síðumúla, samkvæmt teikningu Teiknistofunnar Ármúla 6. Samkvæmt teikningunum var fjarlægð í húshorn á Háaleitisbraut 117  67 metrar. Með umsókninni fylgdi umsögn um erindið frá fundi skipulags- og umferðarnefndar hinn 13. sama mánaðar þar sem fallist er á erindið en lögð áhersla á að ekki verði leyfðar auglýsingar á mastrið. Byggingarnefnd frestaði erindinu og samþykkti að senda það í grenndarkynningu, sbr. 2. mgr. gr. 3.1.1. í byggingarreglugerð nr. 177/1992.

Umsóknin var lögð fram í byggingarnefnd að nýju þann 27. nóvember 1997 en þá lágu fyrir athugasemdir nágranna. Afgreiðslu umsóknarinnar var frestað á fundinum og byggingarfulltrúa falið að taka málið til frekari skoðunar. Fulltrúar umsækjanda gerðu grein fyrir umókninni og svöruðu fyrirspurnum á kynningarfundi sem byggingarfulltrúi og Borgarskipulag héldu með nágrönnum þann 15. desember 1997. Með hliðsjón af ábendingum og athugasemdum sem komu fram á fundinum lét Íslenska farsímafélagið ehf. vinna  nýja tillögu að staðsetningu mastursins og útfærslu þess og voru helstu breytingar þessar: Í stað grindarmastur er mastrið lokað rör um 1 metri í þvermál við jörð en 0,5 m í toppi. Mastrið er flutt úr norð- vestur horni lóðarinnar að suðurmörkum hennar þannig að það rís upp úr húsaþyrpingunni á lóðunum Síðumúla 28 og 30. Fjarlægð í húshorn á Háaleitisbraut 117 verður 112 m  í stað 67 m. Mastrið er hækkað í 30 metra en vegna breyttrar staðsetningar hækkar topppunktur þess þó aðeins um 1,65 metra. Tækjabúnaður verður utan við vesturlóðarmörk Síðumúla 28, á opnu svæði milli lóðar og gangstígs á 18 fermetra reit sem umgirtur er 2ja metra hárri trégirðingu. Umsóknin var þannig samþykkt á fundi byggingarnefndar þann 18. desember 1997. Á þeim fundi lágu m.a. fyrir ljósmyndir teknar úr íbúð á 3. hæð fjölbýlishússins nr. 117 við Háaleitisbraut, sem fyrirhugað mastur hafði verið teiknað inn á bæði samkvæmt fyrri og endanlegri tillögu. Einnig lá fyrir bréf frá Geislavörnum ríkisins, dags. 15. desember 1997, þar sem fram kemur að miðað við hæð mastursins og fjarlægð þess frá íbúðarhúsum og þær upplýsingar sem liggi fyrir um  staðsetningu og afl farsímasendanna og þá geislun sem um sé að ræða sé það mat Geislavarna ríksins að íbúum í Háaleitishverfi stafi ekki heilsufarsleg hætta af mastrinu.  Mastrið hefur nú verið reist og hafa nefndarmenn skoðað útlit þess og afstöðu til nærliggjandi húsa en ekki þótti þörf formlegrar vettvangsgöngu í málinu.

Röstuðningur kæranda, byggingarleyfishafa og byggingarnefndar:  Kæran í máli þessu lýtur einungis að byggingu sjálfs fjarskiptamastursins en ekki að frágangi búnaðar á áðurnefndu svæði utan vesturlóðarmarka Síðumúla 28.  Kærandi telur sjónmengun vera af mastrinu enda blasi það við frá stofu- og eldhúsglugga íbúðar sinnar og telur það geta rýrt verðgildi hennar.  Þá lýsir kærandi áhyggjum af aukinni geislun með ófyrirsjáanlegum afleiðingum fyrir heilsufar sitt.  Ekki hafi farið fram mat á umhverfisáhrifum auk þess sem mastrið sé ekki inni á skipulagi svæðisins.

Í athugasemdum byggingarleyfishafa segir að staðið hafi verið rétt að öllum undirbúningi mastursbyggingarinnar.  Umsókn um leyfi til byggingar þess hafi fengið ítarlega umfjöllun í nefndum Reykjavíkurborgar. Staðsetningu og gerð mastursins hafi verið breytt vegna athugasemda frá íbúum í nágrenninu. Byggingar á lóðinni hafi fremur bætt ásýnd hennar en spillt henni. Að lokum megi benda á að fordæmi séu fyrir fjarskiptabúnaði við byggingar í nágrenninu, því að á þaki Landsímahússins við Ármúla 25 sé  allmikill fjarskiptabúnaður.
 
Í umsögn byggingarnefndar er lagst gegn því að krafa kæranda verði tekin til greina. Ekki verði séð að bygging mastursins í meira en 110 metra fjarlægt hafi nein áhrif á útsýni úr gluggum íbúðar kæranda eða geti lækkað sölverð íbúðarinnar í framtíðinni. Hinsvegar megi leiða líkur að því að uppbygging og frágangur þess svæðis sem áður hýsti fangelsisbyggingu með ófrágenginni lóð muni verða til þess að auka verðgildi íbúða í næsta nágrenni.

Niðurstaða:  Uppsetning fjarskiptamasturs á lóðinni nr. 28 við Síðumúla brýtur ekki í bága við skipulag. Umsókn um leyfi fyrir byggingu þess var kynnt nágrönnum með lögformlegum hætti og komið til móts við sjónarmið þeirra. Ekki verður á það fallist með kæranda að mastrið í rúmlega 110 metra fjarlægð frá íbúð hennar valdi verulegri sjónmengun eða komi til með að lækka söluverð íbúðarinnar í framtíðinni. Að mati Geislavarna ríkisins er íbúum í Háaleitishverfi ekki heilsufarsleg hætta búin vegna geislunar frá mastrinu. Samkvæmt 5. gr. laga nr. 63/1993 um mat á umhverfisáhrifum eru byggingar fjarskiptamastra ekki matsskyldar framkvæmdir. Með vísun til framanritaðs eru ekki efni til að verða við kröfum kæranda.

Úrskurðarorð:

Ákvörðun byggingarnefndar Reykjavíkur frá 18. desember 1997 um að veita Mótási ehf. v. Íslenska farsímafélagsins ehf. leyfi til að reisa 30 metra hátt fjarskiptamastur úr stáli á suðurmörkum lóðarinnar nr. 28 við Síðumúla ásamt tilheyrandi búnaði við vesturmörk lóðarinnar skal standa óbreytt.

Ár 1998, miðvikudaginn 15. apríl, kom úrskurðarnefnd skipulags- og byggingarmála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Laugavegi 59 í Reykjavík. Mættir voru Ingimundur Einarsson, hæstaréttarlögmaður, Þorsteinn Þorsteinsson, byggingarverkfræðingur og Hólmfríður Snæbjörnsdóttir, lögfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 4/1998
Ágreiningur milli húseiganda að Bjarkarhlíð 6 í Egilsstæðabæ og byggingaryfirvalda um opnun veitingastaðar með vínveitingaleyfi að Lyngási 5 – 7.

Á málið er nú lagður svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til umhverfisráðuneytisins, dags. 8.2. 1998, kærir G, Bjarkarhlíð 6, Egilsstöðum samþykkt bæjarstjórnar Egilsstaðabæjar frá 18. nóvember 1997 „um opnun á veitingastað með vínveitingaleyfi við Lyngás 1 – 3 á Egilsstöðum.“
Gerir hann kröfu til þess að ofangreind samþykkt bæjarstjórnar verði ógilt.

Um kæruheimild er vísað til 7. mgr. 8. gr. byggingarlaga nr. 54/1978.

Með bréfi úrskurðarnefndar skipulags- og byggingarmála, dags. 11. febrúar 1998, var kæran kynnt byggingarnefnd og bæjarstjórn Egilsstaðabæjar og þeim gefinn kostur á að gera athugasemdir við hana og koma að rökstuðningi fyrir ákvörðun sinni. Sama dag var óskað  umsagnar Skipulagsstofnunar um kæruefnið skv.  eð-lið 4. gr. laga nr. 73/1997. Þá var rekstraraðila veitingastaðarins að Lyngási 5 – 7, Egilsstöðum, jafnframt gefinn kostur á að að koma að athugasemdum sínum við framkominni kæru. Úrskurðarnefnd hafa borist álit og umsagnir ofangreindra aðila. Þá hefur nefndinni ennfremur borist bréf frá kæranda, dags. 25. mars s.l., þar sem hann gerir frekari grein fyrir kröfum sínum. Í því bréfi leiðréttir kærandi tilgreiningu á húsnúmeri umrædds veitingastaðar, hið rétta sé að húsið sé nr. 5 – 7 við Lyngás á Egilsstöðum.

Með nýjum skipulags- og byggingarlögum, nr. 73/1997, sem tóku gildi þann 1. janúar 1998, voru byggingarlög nr. 54/1978 felld úr gildi. Samkvæmt 8. gr. hinna nýju laga, sbr. og  2. gr. reglugerðar um úrskurðarnefnd nr. 621/1997, fjallar úrskurðarnefnd skipulags- og byggingarlaga um ágreining um skipulags- og byggingarmál samkvæmt þeim lögum.
Umhverfisráðuneytið framsendi erindi þetta til úrskurðarnefndar þann 9. febrúar s.l.

Málsatvik:  Samkvæmt gögnum málsins eru helstu atvik þessi.

Með bréfi til bæjarstjóra Egilsstaðabæjar, dags. 15. september 1997, sækir Ágúst Ólafsson f. h. Valkyrja ehf. um rekstrarleyfi fyrir veitingahús á efri hæð hússins að Lyngási 3 (sic.) Í bréfinu segir að ætlunin sé að starfrækja þar matsölustað undir nafninu PIZZA´67, ásamt vínveitingum. Með bréfinu fylgdi teikning af húsnæðinu eins og fyrirhugað var að það yrði eftir breytingar.

Umsókninni var hafnað af skipulags- og byggingarráði Egilsstaðabæjar þann 18.9.1997 og þá bókað að ganga þyrfti frá teikningu í samræmi við byggingarreglugerð. Ennfremur var byggingarfulltrúa falið að kynna nágrönnum fyrirhugaða starfsemi í húsinu.
Með bréfi, dags. 22. september 1997 sækir sami aðili um leyfi til skipulagsnefndar til að breyta notkun efri hæðar hússins að Lyngási 5, úr íbúðar og skrifstofuhúsnæði, í húsnæði fyrir veitingarekstur.

Með bréfi byggingarfulltrúa, dags. 25. september 1997 var húseigendum við Bjarkarhlíð, Tjarnarás og Lyngás gefinn kostur á að tjá sig um fyrirhugaðan veitingarekstur að Lyngási 5 fyrir 27.10. 1997. Af því tilefni sendu kærandi og nokkrir húseigendur bréf til byggingarfulltrúa. Í bréfi sínu mótmælir kærandi því að leyfi verði veitt til sölu áfengis í húsinu, og óskar jafnframt eftir því að bæjarstjórn lýsi yfir andstöðu sinni við að sýslumaður veiti fyrirhuguðum veitingastað slíkt leyfi. Myndi slíkt leiða til aukins ónæðis í næsta nágrenni og verðlækkunar á fasteignum. Þá nefnir kærandi að fjöldi vínveitingaleyfa hafi þegar verið gefinn út í næsta nágrenni, og því ekki á bætandi.

Á fundi skipulags- og byggingarráðs þann 30.10.1997 var byggingarfulltrúa heimilað að gefa út byggingarleyfi til að breyta efri hæð hússins að Lyngási 5 í veitingastað. Bæjarstjórn staðfesti þá ákvörðun á fundi sínum 4.11. 1997.

Á fundi bæjarstjórnar Egilsstaðabæjar frá 8. nóvember 1997  er svo bókað um afgreiðslu á áfengisveitingaleyfi að Lyngási 5 – 7: „Bæjarstjóri kynnti málið, sem varðar starfsemi Pizza 67 að Lyngási 5 – 7. Sagði hann frá viðræðum við rekstraraðila um fyrirhugaðan rekstur. Að því búnu samþykkt samhljóða að mæla með vínveitingaleyfi til Pizza 67 á grundvelli þess samkomulags sem bæjarstjóri og rekstraraðilar gerðu, en þar er gert ráð fyrir opnunartíma sunnudaga til og með fimmtudaga til 23:30 en föstudaga og laugardaga til kl. 24:00. Þessi opnunartími verður endurskoðaður eftir 3 mánuði í rekstri ef ástæða þykir til.“

Rökstuðningur málsaðila:  Kærandi rökstyður kröfu sína með því að opnun veitingastaður með vínveitingaleyfi að Lyngási 5-7  eigi ekkert erindi svo nálægt íbúðabyggð og að slíkur rekstur sé svo ólíkur þeim rekstri sem áður hafi verið á þessum stað að engin rök fyrir því að leyfa hann án þess að breyta skipulagi. Með samþykkt um vínveitinga- og rekstrarleyfi sé verið að opna möguleika til að hafa staðinn opinn til tvö til þrjú eftir miðnætti. Sé það ámælisvert af bæjarstjórn að vera þannig að læða leyfi fyrir veitinga- og skemmtistað yfir íbúa í nágrenninu, með þeim átroðningi sem vínveitingahúsum venjulega fylgi.

Í bréfi sínu til úrskurðarnefndar, dags. 25. mars s.l., segir kærandi svo ennfremur: „Það furðulegasta í þessu máli er sú sundurgreining sem er á leyfi fyrir matsölustað og vínveitingaleyfi. Vitað var strax í upphafi að Pizza 67 bæði um vínveitingaleyfið og að bæjarstjórn ætti að afgreiða það erindi. Sem síðan yrði forsenda þess að sýslumaður gæti gefið út vínveitingaleyfi skv. 12. gr. áfengislaga nr. 82/1969. Á þeim forsendum tel ég að ógilda þurfi afgreiðslu byggingarnefndar og bæjarstjórnar til að fá þessari ákvörðun hnekkt. Krafa mín er sú að úrskurðað verði að byggingarnefnd og bæjarstjórn Egilsstaða hafi brotið gildandi skipulag á þessu svæði með afgreiðslum sínum í þessu máli og samþykktir þeirra verði felldar úr gildi.“

Í bréfi byggingarfulltrúa, dags .9. mars s.l.  er skýrð afstaða skipulags- og byggingaryfirvalda til kröfu kæranda. Þar segir m.a. að ekkert deiliskipulag sé til af þessu svæði, en í aðalskipulagi sé það skilgreint sem  „blönduð landnýting, einkum verslun og iðnaður“ Í húsinu að Lyngási 5 – 7 hafi áður verið og/eða sé nú verslun, skrifstofa, íbúð, vélaverkstæði. Telur skipulags- og byggingarráð að ekki hafi komið fram mótmæli gegn matsölustað í húsinu, eins og um var sótt, og því engin rök gegn þeirri ákvörðun að leyfa þar matsölustað.

Niðurstaða:  Með bréfi byggingarfulltrúa Egilsstaðabæjar þann 25. september 1997 var kæranda ásamt öðrum íbúum við Bjarkarhlíð, Tjarnarás og Lyngás, gefinn kostur á að tjá sig um fyrirhugaðan veitingarekstur að Lyngási 5 – 7. Því bréfi svaraði kærandi með bréfi þann 23. október 1997. Af því bréfi verður ekki ráðið að kærandi hafi lagst gegn því að veitt yrði byggingarleyfi vegna fyrirhugaðra breytinga á húsnæðinu. Hins vegar lýsir hann eindreginni andstöðu sinni við því að þar verði veitt leyfi til áfengisveitinga og færir fram rök fyrir þeirri afstöðu sinni.

Þann 30. október 1997 samþykkti skipulags- og byggingarráð bæjarins að heimila byggingarfulltrúa að gefa út byggingarleyfi til breytinga á efri hæð hússins að Lyngási 5, og var sú samþykkt staðfest af bæjarstjórn Egilsstaðabæjar þann 4. nóvember 1997.

Fram er komið að ekkert deiliskipulag er til af umræddu svæði við Lyngás, en það er skilgreint sem „blönduð landnýting, einkum verslun og iðnaður.“ Því verður ekki talið að bæjaryfirvöldum hafi borið að breyta skipulagi, áður en veitt var leyfi til veitingareksturs á efri hæð hússins nr. 5 – 7 við Lyngás. Af þeim sökum einum eru því engar forsendur til þess að verða við kröfu kæranda um að fella úr gildi samþykktir skipulags- og byggingarráðs og bæjarstjórnar Egilsstaðabæjar um leyfi til breytinga á umræddu húsnæði.

Hin kærða samþykkt bæjarstjórnar Egilsstaðabæjar frá 18. nóvember 1997 felur í sér umsögn hlutaðeigandi sveitarstjórnar til lögreglustjóra vegna umsóknar um leyfi til áfengisveitinga, sbr. 12. gr. áfengislaga nr. 82/1969, með síðari breytingum. Í ákvæðinu kemur fram, að áður en sveitarstjórn lætur uppi umsögn, skuli hún leita álits áfengisvarnarnefndar.
Úrlausn ágreinings um ofangreinda umsögn bæjarstjórnar til lögreglustjóra fellur ekki undir valdsvið úrskurðarnefndar skipulags- og byggingarmála. Kröfu kæranda um að samþykkt bæjarstjórnar frá 18. nóvember 1997 er því vísað frá nefndinni.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda, G, um að fella úr gildi samþykktir skipulags- og byggingarráðs og bæjarstjórnar Egilsstaðabæjar frá 30. október og 4. nóvember 1997 um leyfi til að breyta efri hæð hússins nr. 5 – 7 við Lyngás í matsölustað.
Kröfu kæranda um ógildingu samþykktar bæjarstjórnar Egilsstaðabæjar frá 18. nóvember 1997 er vísað frá úrskurðarnefnd.

Ár 1998,  miðvikudaginn 22. apríl kom úrskurðarnefnd skipulags- og byggingarmála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Laugavegi 59 í Reykjavík. Mættir voru allir aðalmenn; Ingimundur Einarsson, hæstaréttarlögmaður, Þorsteinn Þorsteinsson, byggingarverkfræðingur og Hólmfríður Snæbjörnsdóttir, lögfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 09/1998/ 98040001

Ágreiningur milli húseigenda að Háeyrarvöllum 2, Eyrarbakka, og byggingaryfirvalda um breytingu á þaki spennistöðvar.

Á málið er nú lagður svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndarinnar, dags. 31. mars 1998, kærir Sigurður Jónsson hrl.,  f. h. MÞ og MÖ, húseigenda að Háeyrarvöllum 2 , Eyrarbakka,  ákvörðun Eyrarbakkahrepps um að heimila breytingu á þaki spennistöðvar vestan við hús þeirra.

Þess er krafist að heimild byggingaryfirvalda til breytinga á þaki hússins verði felld úr gildi og lagt verði fyrir eiganda að færa það í upprunalegt horf.

Um kæruheimild er vísað til 8. gr. skipulags- og byggingarlaga nr. 73/1997.

Málsatvik:  Samkvæmt gögnum málsins eru helstu atvik þess þau að í nóvember sl. urðu kærendur þess varir að framkvæmdir voru hafnar við að breyta þakinu á spennistöðinni, sem er í 13 metra fjarlægð frá húsi þeirra. Hið nýja þak er allt annarar gerðar en hið fyrra,  skyggir á útsýni frá kærendum og lokar fyrir útsýni út á götuna. Þeir kvörtuðu þá þegar munnlega til hreppsnefndar en kvörtunum þeirra og kröfum um stöðvun framkvæmda var ekki sinnt. Þeir fengu engin gögn í hendur fyrr en erindi þeirra var synjað með bréfi oddvita, dags. 23. febrúar 1998.

Niðurstaða:  Kærufrestur er einn mánuður frá því að kærendum varð kunnugt um þá samþykkt sem hann kærir, sbr. 4. mgr. 39. gr. skipulags-  og byggingarlaga nr. 73/1997 og 1. mgr. 2. gr. reglugerðar nr. 621/1997. Bréf kærenda til nefndarinnar er dags. 31. mars sl. og verður því að telja að kærufrestur hafi verið liðinn þegar nefndinni barst erindi kærenda. Þegar af þeirri ástæðu, svo og með vísan til 28. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993,  brestur úrskurðarnefnd lagaheimild til að taka mál kærenda til efnislegrar meðferðar. Verður því að vísa máli þeirra frá úrskurðarnefnd.

Úrskurðarorð:

Máli þessu er vísað frá úrskurðarnefnd.

 

 

Ár 1998,  miðvikudaginn 1. apríl, kom úrskurðarnefnd skipulags- og byggingarmála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Laugavegi 59 í Reykjavík. Mættir voru Gunnar Jóhann Birgisson, hæstaréttarlögmaður, Þorsteinn Þorsteinsson, byggingarverkfræðingur og Hólmfríður Snæbjörnsdóttir, lögfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 1998/05; 98030005

Ágreiningur milli húseigenda við Móabarð í Hafnarfirði og byggingaryfirvalda um samþykkt umsóknar um leyfi til að byggja 1.404 fermetra iðnaðarhúsnæði á lóðinni nr. 21 við Melabraut.

Á málið er nú lagður svofelldur

úrskurður:

 
Með bréfi til úrskurðarnefndar skipulags- og byggingarmála, dags. 9.2. 1998, kærir Jónatan Sveinsson hrl., f. h. þinglesinna eigenda fasteignanna nr. 16, 18, og 20B við Móbarð í Hafnarfirði, ákvörðun byggingarnefndar Hafnarfjarðar frá 28.1. 1998 um að samþykkja umsókn H f. h. Vélaverkstæðis H, Melabraut 23, um leyfi til að byggja 1.404 ferm. iðnaðarhúsnæði á tveimur hæðum á lóðinni nr. 21 við Melabraut

Þess er krafist að framangreind ákvörðun byggingarnefndar verði felld úr gildi.

Í bréfinu var þess jafnframt krafist, með vísan til  5. mgr. 8. gr. laga nr. 73/1997, að þegar í stað yrði kveðinn upp úrskurður um stöðvun framkvæmda á lóðinni, þar sem þegar hefur  verið grafinn grunnur að húsinu, þar til ágreiningi þessum hafi verið ráðið til lykta hjá nefndinni.

Um kæruheimild er vísað til 8. gr. skipulags- og byggingarlaga nr. 73/1997.

Kröfur sínar rökstyðja kærendur með því að framangreind ákvörðun byggingarnefndar hafi verið ólögmæt. Þeir séu meðal þeirra sem eiga íbúðarhús í næsta nágrenni og eigi þar af leiðandi lögvarinn rétt til þess, að yfirvöld skipulags- og byggingarmála hagi afgreiðslu umsókna um byggingarleyfi með þeim hætti að ekki verði að nauðsynjalausu gengið á hagsmuni þeirra.
Byggingarnefnd hafi borið sig ranglega að við afgreiðslu umsóknarinnar. Henni hafi borið, samkvæmt 1. sbr. 2. og 7. mgr. 43. greinar, sbr. 23. og 26. gr. skipulags- og byggingarlaga nr. 73/1997, sem tóku gildi 1. janúar 1998, að vísa málinu til skipulagsnefndar áður en hún tók það til endanlegrar afgreiðslu. En hvort heldur sem umsóknin hefði verið meðhöndluð og afgreidd eftir eldri eða núgildandi skipulags- og byggingarlögum rúmaðist ákvörðun byggingarnefndar, um að samþykkja umsóknina, ekki innan gildandi „deiliskipulags“ á svæðinu að því er varðaði stærð hinnar fyrirhuguðu byggingar. Það hefði byggingarnefndarmönnum átt að vera ljóst þar sem um hafi verið að ræða leyfi til byggingar á stakri lóð í fullbyggðu hverfi og því lítið svigrúm til að víkja frá gildandi „deiliskipulagi“.

Með bréfum nefndarinnar, dags. 12.2. 1998, var framangreint kærubréf ásamt fylgiskjölum kynnt byggingarnefnd Hafnarfjarðar og byggingarleyfishafa og þeim gefinn kostur á að koma að rökstuðningi fyrir ákvörðuninni og gera athugasemdir, fyrir 27.2. 1998. Jafnframt var sama dag óskað umsagnar Skipulagsstofnunar skv.  e-lið 4. gr. laga nr. 73/1997. Umsögn Skipulagsstofnunar barst nefndinni í bréfi 20.2. 1998, athugasemdir byggingarleyfishafa í bréfi lögmanns hans dags. 26.2. 1998 og rökstuðningur byggingarnefndar í bréfi byggingarfulltrúa, dags. 27.2. 1998.

Í bréfi byggingarfulltrúa segir m. a. að byggingarnefnd hafi talið, eftir að hafa ráðfært sig við bæjarlögmann, að þar sem umsóknin hafi fyrst komið til umfjöllunar í byggingarnefnd í nóvember 1997 bæri að afgreiða hana samkvæmt þágildandi byggingarlögum og byggingarreglugerð.
Fyrir fundi byggingarnefndar hafi legið samkomulag lóðarhafa lóðanna nr. 21, 23 og 25 við Melabraut þess efnis að lóðirnar yrðu samnýttar að því er varði bílastæði og athafnasvæði og þar af leiðandi sé sameiginleg nýting þessara lóða 0.38.
Með tilliti til jafnræðis samkvæmt stjórnsýslulögum nr. 37/1993 hafi byggingarnefnd  látið taka saman á skipulagsuppdrætti af Hvaleyrarholti, dags. í júní 1986, hvar og þá hvernig sambærileg mál hafi í gegnum árin verið samþykkt í þessu iðnaðarhverfi af byggingar- og skipulagsnefnd.
 
Í umsögn Skipulagsstofnunar segir m.a. að á svæðinu sé ekki í gildi samþykkt eða staðfest deiliskipulag, þar sem deiliskipulagstillaga iðnaðarsvæðis á Hvaleyrarholti, sem samþykkt var í bæjarstjórn þann 9.9. 1986 hafi ekki hlotið endanlega afgreiðslu skipulagsstjóra ríkisins skv. grein 4.4.1. í skipulagsreglugerð nr. 318/1985. Hins vegar sé nýtingarhlutfall það sem byggingarnefnd hafi heimilað á lóðinni nr. 21 við Melabraut langt umfram það sem gert sé ráð fyrir í staðfestu aðalskipulagi.

Að kröfu kæranda, með vísun til 5. mgr. 8. gr. laga nr. 73/1997, kvað úrskurðarnefnd skipulags- og byggingarmála upp úrskurð þann 10.3. 1998 þess efnis að framkvæmdir á lóðinni nr. 21 við Melabraut skyldu stöðvaðar á meðan kærumáli þessu væri ráðið til lykta hjá nefndinni.

Niðurstaða:  Athugasemdir verða ekki gerðar við málsmeðferð byggingarnefndar á byggingarleyfisumsókninni. En samkvæmt 2. mgr. 43. gr. skipulags- og byggingarlaga nr. 73/1997, sem tóku gildi um s. l. áramót, skulu byggingarleyfi vera í samræmi við staðfest aðalskipulag og samþykkt deiliskipulag. Samhljóða ákvæði var í eldri byggingarlögum nr. 54/1978, sbr. 2. mgr. 9. gr. 

Uppdrættir sem samþykktir voru á fundi byggingarnefndar 28.1. 1998 að 1.404 fermetra húsi á tveimur hæðum á lóðinni nr. 21. við Melabraut, sem er 2065 fermetrar að stærð, uppfylla ekki framangreind skilyrði. Nýtingarhlutfall á lóðinni er of hátt eða 60% hærra en segir í greinargerð með staðfestu aðalskipulagi Hafnarfjarðar 1995-2015 frá 23.12. 1997, sem ákveður hámarksnýtingu 0.4 á einstökum lóðum. Einhliða samkomulag lóðarhafa lóðanna nr. 21, 23 og 25, um að þinglýsa kvöð á lóðirnar um að samnýta bílastæði, opin svæði og aðkomuleiðir og um að lóðarmörk verði ekki girt eða afmörkuð á annan hátt breytir ekki leyfilegu byggingarmagni á lóðinni nr. 21 við Melabraut samkvæmt staðfestu aðalskipulagi.

Samkvæmt samþykktum uppdráttum brýtur fyrirhugað hús einnig í bága við deiliskipulagsuppdrátt iðnaðarsvæðis á Hvaleyrarholti frá júní 1986, að því leyti að það er að grunnmáli 10 metrum lengra og 10 metrum breiðara en gert er ráð fyrir á byggingarreit lóðarinnar.
Telja verður framangreindan deiliskipulagsuppdrátt, sem samkvæmt skjölum málsins var samþykktur á fundi bæjarstjórnar þann 9.9. 1986 og kynntur hagsmunaaðilum og nágrönnum 10. sama mánaðar, vera bindandi skipulag fyrir skipulags- og byggingaryfirvöld og lóðarhafa, þótt hann hafi ekki, vegna athugsemda um að finna þurfi lausnir til að fækka umferðartengingum við Suðurbraut, verið samþykktur af skipulagsstjóra ríkisins skv. grein 4.4.1. í skipulagsreglugerð nr. 318/ 1985.

Samantekt byggingarnefndar um sambærileg mál sem samþykkt hafi verið af byggingar- og skipulagsnefnd í þessu iðnaðarhverfi hefur eðli málsins samkvæmt ekki áhrif á niðurstöðu þess máls sem hér er til úrlausnar.
Með vísun til framanritaðs fellst úrskurðarnefnd á kröfu kærenda.

Úrskurðarorð:

Ákvörðun byggingarnefndar Hafnarfjarðar frá 28.1.1998 og bæjarstjórnar þann 3.2.1998, um að samþykkja umsókn H f. h. vélaverkstæðis H, Melabraut 23, um leyfi til að byggja 1.404 fermetra iðnaðarhús á tveimur hæðum á lóðinni nr. 21 við Melabraut, er felld úr gildi.