Skip to main content
Úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála
des 20
Love0

178/2024 Álfaskeið

Með

Árið 2024, föstudaginn 20. desember, tók Arnór Snæbjörnsson, formaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, með heimild í 3. mgr. 3. gr. laga nr. 130/2011, fyrir:

Mál nr. 178/2024 kæra á ákvörðun byggingarfulltrúa Hafnarfjarðarbæjar frá 28. nóvember 2024, um beitingu dagsekta að fjárhæð 20.000 kr. á dag frá og með 12. desember 2024.

 úrskurður

um kröfu kæranda um frestun réttaráhrifa:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, 14. desember 2024, er barst nefndinni sama dag, kæra eigendur fasteignarinnar að Álfaskeiði 37, Hafnarfirði, íbúð 0201, ákvörðun byggingarfulltrúa Hafnarfjarðarbæjar frá 28. nóvember 2024, um beitingu dagsekta að fjárhæð 20.000 kr. á dag frá og með 12. desember s.á. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi. Kærendur gera jafnframt þá kröfu að réttaráhrifum ákvörðunarinnar verði frestað á meðan málið er til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni. Verður nú tekin afstaða til þeirrar kröfu.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Hafnarfjarðarbæ 17. desember 2024.

Málsatvik og rök: Samkvæmt gögnum máls þessa er nokkur ágreiningur milli eigenda íbúða í fasteigninni að Álfaskeiði 37. Í byrjun árs 2024 höfðu eigendur íbúðar 0101 samband við byggingarfulltrúa vegna óleyfisframkvæmda í kjallara hússins. Að þeirra sögn höfðu kærendur, sem eru eigendur íbúðar 0201, sagað gat í burðarvegg og sett upp salernisaðstöðu í geymslum sem tilheyri íbúðinni og að í þessum rýmum væri búseta. Var þeim ráðlagt að halda húsfund eða hafa samband við húseigendafélagið til þess að reyna að ná sáttum við kærendur og knýja á um að sótt yrði um byggingarleyfi vegna framkvæmdanna.

Húseigendafélagið sendi kærendum bréf dags. 7. maí 2024 þar sem farið var fram á að sameign hússins yrði komið í fyrra horf. Þeim kröfum var hafnað með bréfi frá lögmanni kærenda dags. 7. júní s.á. Í byrjun ágúst 2024 fóru eigendur íbúðar 0101 á fund byggingarfulltrúa. Í framhaldi fundarins sendi byggingarfulltrúi kærendum bréf dags. 21. s.m. þar sem skorað var á þau að láta af búsetu hið fyrsta og sækja um leyfi fyrir framkvæmdunum. Var þeim veittur frestur til 11. september 2024. Sú beiðni var svo ítrekuð með bréfi dags. 17. októberber s.á. og bent á að verði ekki brugðist við erindinu fyrir 15. nóvember s.á. gæti komið til dagsekta.

Á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 27. nóvember 2024 var tekin ákvörðun um að leggja dagsektir að fjárhæð 20.000 kr. á dag frá og með 12. desember 2024. Í bréfinu var vísað til 56. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki og gr. 2.9.2. í byggingarreglugerð nr. 112/2012. Jafnframt var bent á kæruheimild til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála.

 Niðurstaða: Samkvæmt 1. mgr. 5. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála frestar kæra til nefndarinnar ekki réttaráhrifum ákvörðunar en kærandi getur þó krafist úrskurðar um stöðvun framkvæmda til bráðabirgða séu þær hafnar eða yfirvofandi. Sé um að ræða ákvörðun sem ekki felur í sér heimild til framkvæmda getur úrskurðarnefndin með sömu skilmálum frestað réttaráhrifum hennar komi fram krafa um það af hálfu kæranda, sbr. 3. mgr. 5. gr.

Tekið er fram í athugasemdum um 5. gr. frumvarps þess sem varð að lögum nr. 130/2011 að ákvæði greinarinnar byggi á almennum reglum stjórnsýsluréttar um réttaráhrif kæru og heimild úrskurðaraðila til að fresta réttaráhrifum ákvörðunar, sbr. 29. gr. stjórnsýslulaga. Í athugasemdum með þeirri grein í frumvarpi til stjórnsýslulaga nr. 37/1993 er tiltekið að heimild til frestunar réttaráhrifa þyki nauðsynleg þar sem kæruheimild geti ella orðið þýðingarlaus. Þar kemur einnig fram að almennt mæli það á móti því að réttaráhrifum ákvörðunar sé frestað ef fleiri en einn aðili er að máli og þeir eigi gagnstæðra hagsmuna að gæta. Það mæli hins vegar með því að fresta réttaráhrifum ákvörðunar ef aðili máls sé aðeins einn og ákvörðunin sé íþyngjandi fyrir hann, valdi honum t.d. tjóni. Þetta sjónarmið vegi sérstaklega þungt í þeim tilvikum þar sem erfitt yrði að ráða bót á tjóninu enda þótt ákvörðunin yrði síðar felld úr gildi af æðra stjórnvaldi.

Í máli þessu er kærð sú ákvörðun byggingarfulltrúa Hafnarfjarðarbæjar frá 28. nóvember 2024, um beitingu dagsekta að fjárhæð 20.000 kr. á dag frá og með 12. desember 2024. Kærendur hafa nýtt sér lögbundinn rétt sinn til að bera lögmæti hinnar kærðu ákvörðunar undir úrskurðarnefndina. Ljóst er að um íþyngjandi ákvörðun er að ræða, sem beinist einungis að kærendum. Eins og málsatvikum er háttað þykir rétt að fresta réttaráhrifum hinnar kærðu ákvörðunar enda liggja ekki fyrir knýjandi ástæður sem gera það að verkum að varhugavert sé að bíða niðurstöðu úrskurðarnefndarinnar um ágreiningsefni máls þessa. 

Úrskurðarorð:

 Frestað er réttaráhrifum ákvörðunar byggingarfulltrúa Hafnarfjarðarbæjar frá 28. nóvember 2024, um beitingu dagsekta að fjárhæð 20.000 kr. á dag frá og með 12. desember 2024.

des 20
Love0

88/2024 Múlalind

Með

Árið 2024, föstudaginn 20. desember, tók Arnór Snæbjörnsson, formaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, með heimild í 3. mgr. 3. gr. laga nr. 130/2011, fyrir:

Mál nr. 88/2024, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúa Kópavogsbæjar frá 12. júlí 2024 um að samþykkja umsókn um byggingarleyfi til að gera kvist á bílskúr á lóð Múlalindar 3.

 Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 18. ágúst 2024, er barst nefndinni sama dag, kæra eigendur, Múlalind 6, þá ákvörðun byggingarfulltrúa Kópavogsbæjar frá 12. júlí 2024 að samþykkja umsókn um byggingarleyfi til að gera kvist á bílskúr á lóð Múlalindar 2. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi og að kvisturinn verði fjarlægður.

Málsatvik og rök: Á fundi byggingarfulltrúa Kópavogsbæjar 12. júlí 2024 var tekin fyrir og samþykkt umsókn eigenda Múlalindar 3 um leyfi til að gera kvist á bílskúr á lóð þeirra. Hinn 18. ágúst s.á. barst úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála kæra þessa máls. Með bréfi byggingarfulltrúa til leyfishafa, dags. 11. september s.á., var tilgreint að við skoðun málsins hafi komið í ljós að ekki væri heimild í deiliskipulagi fyrir umræddum kvisti auk þess sem kvisturinn, sem búið væri að byggja, væri ekki í samræmi við samþykkta uppdrætti. Tilkynnti embættið leyfishafa að áformað væri að fella leyfið úr gildi með vísan til 2. töluliðar 1. mgr. 25. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Á grundvelli 13. gr. sömu laga var leyfishafa veittur 14 daga frestur til til að tjá sig um málið. Embættinu bárust engar athugasemdir frá leyfishafa og hinn 29. október 2024 tilkynnti byggingarfulltrúi honum um að leyfið væri fellt úr gildi. Á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 13. desember s.á. var bréfið lagt fyrir og það samþykkt.

Kærendur taka fram að þau hafi fyrst orðið vör við hina kærðu framkvæmd 11. ágúst 2024. Undanfarin ár hafi sífellt verið bætt við byggingarmagni á lóðinni áður en aflað hafi verið tilskilinna leyfa. Sú stækkun sem hér um ræði hafi aldrei verið kynnt kærendum þrátt fyrir að breytingin hafi áhrif á útsýni þeirra. Þrátt fyrir að framkvæmdin beri heitið „kvistur“ sé efnislega um að ræða hækkun á austanverðri langhlið bílskúrsins um eina hæð. Breytingin samræmist því ekki byggðamynstri þar sem öll önnur hús í götunni séu einnar hæðar, að undanskildu endahúsi á lóð nr. 2 sem falli ágætlega inn í umhverfið. Byggingarmagn á lóðinni sé komið langt umfram það sem eðlilegt geti talist.

Af hálfu eiganda Múlalindar 3 er bent á málsmeðferð byggingarleyfisins hafi verið í fullu samræmi við gildandi lög og reglur. Um smávægilega breytingu á útliti hússins sé að ræða.

Niðurstaða: Samkvæmt 3. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála er meginreglan sú að þeir einir geti kært stjórnvaldsákvarðanir til úrskurðarnefndarinnar sem eiga lögvarða hagsmuni tengda þeirri ákvörðun sem kæra á. Eins og að framan greinir hefur hin kærða ákvörðun byggingarfulltrúa frá 12. júlí 2024 verið afturkölluð og er því ljóst að hún hefur ekki lengur réttarverkan. Af þeim sökum hefur kærandi ekki lengur lögvarða hagsmuni af því að fá skorið úr um gildi hennar og verður kærumáli þessu því vísað frá úrskurðarnefndinni.

Vegna þeirrar kröfu kærenda að hinn umdeildi kvistur á bílskúr lóðar Múlalindar 3 verði fjarlægður er bent á að hlutverk úrskurðarnefndarinnar skv. 1. gr. laga nr. 130/2011 er að úrskurða í kærumálum vegna stjórnvaldsákvarðana og ágreiningsmálum vegna annarra úrlausnaratriða á sviði umhverfis- og auðlindamála eftir því sem mælt er fyrir um í lögum á þessu sviði.  Í samræmi við þetta tekur úrskurðarnefndin lögmæti kærðrar ákvörðunar til endurskoðunar en telur það falla utan vald­heimilda sinna að leggja fyrir stjórnvöld að aðhafast með tilgreindum hætti í málum. Verður því ekki tekin afstaða til framangreindrar kröfu kærenda, en rétt þykir að leiðbeina þeim um að hægt er að fara fram á við byggingarfulltrúa að beitt verði þvingunarúrræðum laga nr. 160/2010 um mannvirki, sbr. 55. og 56. gr. laganna.

 Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

des 17
Love0

156/2024 Oddeyrargata

Með

Árið 2024, þriðjudaginn 17. desember, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mætt voru Arnór Snæbjörnsson formaður, Ómar Stefánsson varaformaður og Karólína Finnbjörnsdóttir lögmaður.

Fyrir var tekið mál nr. 156/2024, kæra á ákvörðun skipulagsráðs Akureyrarbæjar frá 9. október 2024 um að synja umsókn um framkvæmdaleyfi fyrir gerð bílastæðis á lóð Oddeyrargötu 30.

 Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 10. nóvember 2024, er barst nefndinni sama dag, kærir Café Jensen ehf. eigandi lóðar nr. 30 við Oddeyrargötu, þá ákvörðun skipulagsráðs Akureyrarbæjar frá 9. október 2024 að synja umsókn um framkvæmdaleyfi fyrir gerð bílastæðis á lóð Oddeyrargötu 30. Verður að skilja málatilbúnað kæranda svo að gerð sé krafa um að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Akureyrarbæ 22. nóvember 2024.

Málavextir: Með umsókn, dags. 12. september 2024, sótti kærandi um framkvæmdaleyfi til að gera bílastæði á lóð Oddeyrargötu 30 á Akureyri. Nánar tiltekið fólu áformin í sér að gerð yrðu bílastæði fyrir tvo bíla á suðurhorni lóðarinnar. Að auki var óskað eftir leyfi til að gera geymslu inn af bílastæðunum til vesturs og vísað til þess að í hverfinu væru fordæmi fyrir framkvæmdinni. Erindið var tekið fyrir á fundi skipulagsráðs 9. október s.á. þar sem umsókninni var synjað með eftirfarandi rökstuðningi: „Mikil umferð gangandi er um Oddeyrargötu og telur skipulagsráð því ekki æskilegt að gerð verði aðkoma inn á lóð yfir gangstétt, sérstaklega þar sem eingöngu er mjó gangstétt öðru megin götunnar.“ Hinn 22. s.m. óskaði kærandi eftir frekari rökstuðningi fyrir ákvörðuninni og var þeirri beiðni svarað af skipulagsfulltrúa 5. nóvember s.á. Kom þar fram að mikil umferð gangandi, hjólandi og hlaupahjóla væri um Oddeyrargötu. Eingöngu væri mjó gangstétt öðru megin götunnar og með því að heimila bílum að þvera gangstéttina til að komast að bílastæðum innan lóðar skapist óþarfa hætta fyrir þá sem nýti gangstéttina, sérstaklega þar sem bílar, gróður og girðingar lóða hindri oftar en ekki útsýni. Þá var í rökstuðningnum vísað til þess að hvergi væri að finna bílastæði innan lóðar á sam­bærilegum lóðum við Oddeyrargötu, þ.e. á lóðum milli Hamarstígs og Lögbergsgötu.

Málsrök kæranda: Kærandi andmælir þeirri fullyrðingu Akureyrarbæjar að mikil umferð sé á gangstéttinni við Oddeyrargötu. Ráðið vísi einnig til þess að gangstéttin sé mjó en ekki verði betur séð en að breiddin sé í samræmi við núgildandi staðal. Samkvæmt leiðbeiningum frá Vegagerðinni megi breidd gangstéttar vera 1,8 m sem sé einmitt breidd gangstéttarinnar. Fyrir liggi fordæmi á lóðum við Oddeyrargötu þar sem finna megi bílastæði sem hafi aðkomu yfir gangstétt, t.d. Oddeyrargata 4, 12, 13–15 og 18–22. Það sé mikilvægt að dregið verði úr því að bifreiðaeigendur sem erindi hafi í miðbæ Akureyrar leggi bifreiðum sínum í íbúðarhverfum og að tillit verði tekið til íbúa bæjarins með hliðsjón af þörfum þeirra fyrir bílastæði.

Málsrök Akureyrarbæjar: Af hálfu bæjayfirvalda er vísað til þess að hin kærða ákvörðun hafi verið tekin með hliðsjón af mikilli umferð um Oddeyrargötu og mjórri gangstétt. Ákvörðunin sé því málefnaleg út frá sjónarmiðum um umferðaröryggi. Horfa þurfi til þess að umrædd lóð sé í miklum halla og ef bílastæðið eigi að vera á svipuðu „plani“ og gatan þurfi að grafa inn í brekkuna sem myndi skerða útsýni bílstjóra að gangstétt og götu. Einnig hafi verið litið til samliggjandi lóða Oddeyrargötu 30, þ.e. húsa á lóðum 36, 34, 32, 28 og 26 sem standi öll á milli Lögbergsgötu og Hamarstígs. Frá gangstétt að húsum þeirra lóða sé nokkur bratti á lóð og engin bílastæði með útkeyrslu á Oddeyrargötu. Húsin á Oddeyrargötu fyrir neðan Hamar­stíg, sem séu þau hús sem kærandi vísi til, séu á svipuðu „plani“ og gatan. Útsýni frá bílastæði að gangstétt og götu sé mun víðara þar og af þeim sökum sé fyrirkomulag þeirra lóða ekki sambærilegt við lóð Oddeyrargötu 30. Hin kærða ákvörðun hafi jafnframt verið tekin m.t.t. götumyndar svæðisins, en á Oddeyrargötu milli Lögbergsgötu og Hamarstígs séu engin bíla­stæði á lóðum.

Vísað sé til úrskurðar úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála nr. 102/2023, en í því máli hafi byggingarfulltrúi synjað umsókn um gerð bílastæðis á þeim grundvelli að stæði á íbúðar­húsalóð myndi skapa talsverða slysahættu fyrir gangandi og hjólandi vegfarendur, sbr. gr. 12.10.1. í byggingarreglugerð nr. 112/2012 þar sem segi að aðkoma að hverri byggingu, bílastæði og almennt göngusvæði við og að byggingu skuli þannig staðsett og frágengin að aðgengi að byggingunni sé auðvelt og ekki skapist slysahætta á svæðinu.

 Viðbótarathugasemdir kæranda: Af hálfu kæranda eru ítrekuð sjónarmið um að umferð sé ekki þung við Oddeyrargötu og að gangstétt sé í leyfilegri breidd. Bílastæðið yrði grafið inn í hlíðina en þar sem tré hafi verið fjarlægð þá verði útsýnið ekki verra en t.d. frá stæðinu við Oddeyrargötu 12.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um þá ákvörðun skipulagsráðs Akureyrarbæjar frá 9. október 2024 að synja umsókn kæranda um framkvæmdaleyfi fyrir gerð bílastæðis á lóð Oddeyrargötu 30. Var ákvörðunin tekin með vísan til 42. gr. sveitarstjórnarlaga nr. 138/2011 og 37. gr. sam­þykktar nr. 1674/2021 um stjórn og fundarsköp Akureyrarbæjar, en í 2. gr. viðauka 1.1 við greinda samþykkt er skipulagsráði falið að afgreiða tiltekin verkefni skipulagslaga nr. 123/2010 án staðfestingar bæjarstjórnar, sbr. 2. mgr. 6. gr. þeirra laga.

Samkvæmt 10. tl. 2. gr. laga nr. 123/2010 er framkvæmdaleyfi skilgreint sem leyfi til framkvæmda í samræmi við skipulag sem ekki eru háðar ákvæðum laga um mannvirki. Í 1. mgr. 13. gr. sömu laga segir að afla skuli framkvæmdaleyfis sveitarstjórnar vegna meiri háttar framkvæmda sem áhrif hafa á umhverfið og breyta ásýnd þess, en skv. 2. málsl. ákvæðisins þarf þó ekki að afla slíks leyfis vegna framkvæmda sem háðar eru byggingarleyfi samkvæmt lögum um mannvirki.

Í byggingarreglugerð nr. 112/2012, sem sett er á grundvelli laga nr. 160/2010 um mannvirki, er í kafla 4.3. fjallað um aðaluppdrætti og byggingarlýsingu. Segir í 1. mgr. gr. 4.31. að aðal­uppdrættir séu heildaruppdrættir að mannvirki ásamt afstöðumynd. Í 3. mgr. er svo mælt fyrir um að á afstöðumynd skuli sýna byggingarreit innan lóðar samkvæmt deiliskipulagi, bílastæði á lóð og aðkomu að mannvirkinu, en jafnframt skal skv. 8. mgr. tilgreina fjölda bílastæða, stæði fyrir önnur farartæki og gera sérstaklega grein fyrir samræmi við kröfur í deiliskipulagi og í byggingarreglugerð. Þá er og ljóst að um bílastæði gilda ákveðnar kröfur sem m.a. er fjallað um í gr. 6.2.2. í byggingarreglugerð, s.s. um að hönnun þeirra skuli vera með þeim hætti að ekki skapist hætta fyrir gangandi eða hjólandi vegfarendur.

Af framangreindu verður ráðið að gerð bílastæða sé byggingarleyfisskyld framkvæmd sam­kvæmt lögum nr. 160/2010 og því ljóst að ekki er þörf á framkvæmdaleyfi vegna þeirrar fram­kvæmdar, sbr. áðurnefndan 2. málsl. 1. mgr. 13. gr. skipulagslaga. Það er hlutverk byggingar­fulltrúa sveitarfélags að taka ákvörðun um það hvort samþykkja skuli eða hafna umsókn um byggingarleyfi en af samþykktum Akureyrarbæjar verður ekki séð að skipulagsráði hafi verið falið vald til að taka ákvarðanir á grundvelli laga nr. 160/2010. Verður ákvörðun þar að lútandi því einungis tekin af byggingarfulltrúa, eftir atvikum eftir að leitað hefur verið umsagnar skipulagsfulltrúa skv. 2. mgr. 10. gr. laganna, um hvort fyrirhuguð framkvæmd sé í samræmi við skipulagsáætlanir á svæðinu.

Samkvæmt framansögðu var skipulagsráð ekki bært að lögum til að taka hina kærðu ákvörðun og af þeim sökum skortir á að um sé að ræða lokaákvörðun í máli þessu í skilningi 2. mgr. 26. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 sem borin verður undir úrskurðarnefndina. Verður kærumáli þessu því vísað frá úrskurðarnefndinni.

 Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

des 17
Love0

145/2024 Furugerði

Með

Árið 2024, þriðjudaginn 17. desember, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mætt voru Arnór Snæbjörnsson formaður, Ómar Stefánsson varaformaður og Karólína Finnbjörnsdóttir lögmaður.

Fyrir var tekið mál nr. 145/2024, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 26. september 2024 um að beita ekki þvingunarúrræðum vegna vöntunar á hurð fyrir sorpgeymslu íbúðar að Furugerði 5 í Reykjavík.

 Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með ódagsettu bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, er barst nefndinni 25. október 2024, kærir einn eigenda íbúðar 0102 að Furugerði 5, þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 26. september 2024 að beita ekki þvingunar­úrræðum vegna vöntunar á hurð fyrir sorpgeymslu íbúðar 0101 að Furugerði 5. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Reykjavíkurborg 29. nóvember 2024.

Málavextir: Með erindi til byggingarfulltrúa í gegnum vefsíðu Reykjavíkurborgar 3. september 2024 benti eigandi íbúðar 0102 við Furugerði 5, F2270407, á að eigandi íbúðar 0101, F2034143, í sama húsi neitaði að setja hurð á sorpgeymslu sína. Það væri mikill sóðaskapur þar sem kærandi gengi fram hjá á leið inn og út úr íbúð sinni. Var farið fram á að Reykjavíkurborg myndi knýja á um frágang.

Með bréfi, dags. 17. september 2024, óskaði byggingarfulltrúi eftir skýringum frá þinglýstum eiganda íbúðar 0101 í nefndu húsi. Var vísað til þess að borist hefði ábending um að búið væri að fjarlægja hurð á sorpgeymslu íbúðarinnar en samkvæmt samþykktum aðaluppdrætti ætti að vera hurð á rýminu. Eigendur íbúðar 0101 svöruðu erindi byggingarfulltrúa með tölvupósti 20. s.m. þar sem fram kom að þau væru búin að vera eigendur íbúðarinnar sl. níu ár og aldrei á þeim tíma hefði verið hurð á sorpgeymslunni. Þá var því velt upp hvort embætti byggingar­fulltrúa hefði upplýsingar um hvort hurð hefði verið á sorpgeymslunni við úttekt hússins og hvort það væri þá ekki allra eigenda hússins að bæta úr ef svo hefði ekki verið. Þá kom fram ábending um pall og öskutunnuskápa við íbúð 0102 sem hindri eðlilegan aðgang að sameiginlegri lóð.

Kærandi var upplýstur með tölvupósti 26. september 2024 um að afnota- og eftirlitsdeild hefði farið í vettvangsferð að Furugerði 5 daginn áður og kynnt sér aðstæður. Málið hefði verið tekið fyrir á afgreiðslufundi deildarinnar með byggingarfulltrúa sama dag sem hefði metið að ekki væru slíkir almannahagsmunir til staðar að ástæða þætti til að byggingarfulltrúi hlutaðist til um málið með beitingu þvingunarúrræða.

Málsrök kæranda: Vísað er til þess að kærendur viti ekki til þess hvort einhvern tíma hafi verið hurð fyrir umræddri sorpgeymslu en eftir að hafa flutt inn í húsið árið 2023 hafi verið óskað eftir því að hurð yrði sett fyrir sorpgeymsluna en þeirri beiðni hafi ekki verið sinnt. Áskorun hafi verið send á eigendur íbúðarinnar með tilstuðlan Húseigendafélagsins en engin viðbrögð hafi borist. Í kjölfarið hafi verið send ábending á byggingarfulltrúa sem hafi að lokum talið að ekki væri þörf á að beita þvingunarúrræðum þar sem almannahagsmunum væri ekki raskað. Af einhverjum ástæðum hafi eigendur íbúðar 0101 í svörum sínum til byggingarfulltrúa séð ástæðu til að leggja fram ábendingu þess efnis að sorpgeymsla og pallur hefðu verið reist við íbúð 0102 án samþykkis og óskað eftir því að byggingarfulltrúi beitti þvingunarúrræðum til að fjarlægja það. Dómur hafi hins vegar fallið í Héraðsdómi Reykjavíkur 11. febrúar 2019 þar sem ekki hafi verið fallist á kröfur eigenda íbúðar 0101 gagnvart eigendum annarra íbúða í húsinu um að fjarlægja skjólvegg og þar með talið greinda sorpgeymslu og pall sem nú hafi verið kvartað yfir til byggingarfulltrúa. Niðurstaða dómsins hljóti að vera þeim kunn og því sé ljóst að borin hafi verið ósannindi á borð fyrir byggingarfulltrúa í þeim tilgangi að ógna kærendum og ráðskast með opinbera fulltrúa Reykjavíkurborgar.

Fasteign eigi að vera í samræmi við teikningar, líkt og fram komi í byggingarreglugerð og tölvupósti byggingarfulltrúa. Það að hurð hafi ekki verið til staðar þegar eigendur kaupi fasteign sé engin afsökun. Sorpgeymslan sé opin svo óþrifnaður sé af og rusl sem oft fjúki yfir á gangveginn og valdi slysahættu. Kærendur þurfi að ganga fram hjá á leið sinni til og frá íbúð sinni og sorpgeymslan sé lýti á húsinu sem dragi virði fasteignarinnar niður. Nauðsynlegt sé að setja hurð fyrir sorpgeymsluna þar sem í nágrenni hússins séu þjónustuíbúðir þar sem oft sé opið inn í matsal. Öruggt sé að þarna séu einhver meindýr sökum sóðaskapar og því snúi krafan um hurð á sorpgeymsluna að hreinlæti, hollustuvernd og öryggismálum ásamt því að almenningur gangi þarna um og því um almannahagsmuni að ræða.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Vísað er til þess að húsið á lóð Furugerðis 5 hafi verið byggt árið 1983 og þá skráð sem skrifstofuhúsnæði. Árið 2004 hafi byggingunni verið breytt í íbúðir og séu aðaluppdrættir frá þeim tíma. Þinglýstir eigendur að íbúð 0101 hafi verið eigendur að þeirri íbúð frá árinu 2015. Engar upplýsingar liggi fyrir sem bendi til þess að nokkurn tímann hafi verið hurð fyrir sorpgeymslunni frá byggingu hennar. Útidyr/hurð á sorpgeymslu, sem ytra byrði húss, falli undir sameign fjöleignarhúss sbr. 1. tl. 8. gr. laga nr. 26/1994 um fjöleignarhús og því beinist ágreiningur málsins að öllum þremur eigendum Furugerðis 5, þar á meðal ákvörðun byggingarfulltrúa um að beita ekki þvingunarúrræðum.

Ákvæði um beitingu þvingunarúrræða sé að finna í 56. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki og feli í sér heimild fyrir byggingarfulltrúa til að taka ákvörðun um beitingu slíkra úrræða en slík ákvörðun sé háð mati hans. Í athugasemdum með frumvarpi því er orðið hafi að lögum nr. 160/2010 hafi komið fram að eðlilegt sé að ákvörðun um beitingu þvingunarúrræða sé metin í hverju tilviki fyrir sig með tilliti til meðalhófs. Ákvæðið gefi byggingarfulltrúa kost á að bregðast við ef gengið sé gegn þeim almannahagsmunum sem búi að baki lögum nr. 160/2010, svo sem skipulags-, öryggis- og heilbrigðishagsmunum. Það sé því ávallt mat á aðstæðum sem ráði því hvort þvingunarúrræðum sé beitt eða ekki.

Við mat byggingarfulltrúa á því hvort beita ætti þvingunarúrræðum hafi verið litið til þeirra skýringar sem eigandi íbúðar F2034143, merkt 0101, hafi fært fram auk þess sem starfsmenn byggingarfulltrúa hafi farið á vettvang til að meta aðstæður. Það hafi verið mat þeirra að öryggis- og almannahagsmunum hafi ekki verið raskað. Ákvörðunin hafi verið tekin með hliðsjón af meðalhófsreglu og því að vöntun á hurðinni hafi ekki verið talin raska öryggis- og almannahagsmunum. Það væri mat Reykjavíkurborgar að ekkert hafi komið fram í málinu sem valdið gæti ógildingu ákvörðunar byggingarfulltrúa.

 Athugasemdir hagsmunaaðila: Bent er á að íbúar í íbúð 0102 hafi aldrei óskað eftir því að hurð yrði sett fyrir sorpgeymsluna eða rætt við nágranna um það. Stanslaust áreiti hafi verið af hálfu kærenda eftir kaup þeirra á íbúð sinni í húsinu auk þess að valda skemmdarverkum og hafa í frammi óhugnanlega hegðun. Fyrsta skipti sem það hafi komið upp að farið væri fram á hurð fyrir sorpgeymsluna hafi verið í bréfi frá húseigendafélaginu auk ásakana og lyga um allt mögulegt. Engin hurð hafi verið fyrir sorpgeymslunni árið 2015 þegar þau hafi flutt inn í íbúðina og miðað við útlit geymslunnar hafi aldrei verið hurð þar. Rusl fari ætíð beint ofan í ruslatunnur en hins vegar berist mikið rusl og lauf frá öðrum húsum í hverfinu sem sé tekið og hent. Engin meindýr séu á svæðinu og ruslatunnurnar nýlegar og hreinar og ekki sóðalegar.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík að beita ekki þvingunarúrræðum vegna vöntunar á hurð fyrir sorpgeymslu.

Það er hlutverk byggingarfulltrúa hvers sveitarfélags að hafa eftirlit með því að mannvirki og notkun þeirra sé í samræmi við útgefin leyfi og beita eftir atvikum þvingunarúrræðum, sbr. 55. og 56. gr. laga um mannvirki nr. 160/2010. Er nánar kveðið á um það í 2. mgr. 55. gr. laganna að sé byggingarframkvæmd hafin án þess að leyfi sé fengið fyrir henni eða hún brjóti í bága við skipulag geti byggingarfulltrúi krafist þess að hið ólöglega mannvirki eða byggingarhluti sé fjarlægt. Þá er fjallað um aðgerðir til að knýja fram úrbætur í 56. gr. laganna. Er þar m.a. tekið fram í 1. mgr. að sé ásigkomulagi, frágangi, umhverfi eða viðhaldi húss, annars mann­virkis eða lóðar ábótavant að mati byggingarfulltrúa eða frágangur ekki samkvæmt samþykktum uppdráttum, lögum, reglugerðum og byggingarlýsingu, skuli gera eiganda eða umráða­manni eignarinnar aðvart og leggja fyrir hann að bæta úr því sem áfátt er. Sé það ekki gert er heimilt að beita dagsektum eða láta vinna verk á kostnað þess sem vanrækt hefur að vinna verkið, sbr. 2. og 3. mgr. nefnds lagaákvæðis.

Í athugasemdum við frumvarp það sem varð að mannvirkjalögum er tekið fram að sú breyting hafi verið gerð frá fyrri lögum að byggingarfulltrúa sé heimilt en ekki skylt að beita þvingunarúrræðum. Þar kemur fram að eðlilegt sé að ákvörðun um beitingu úrræðanna sé metin í hverju tilviki, m.a. með tilliti til meðalhófs. Ákvörðun um beitingu þvingunarúrræða er því háð mati stjórnvalds hverju sinni og gefur það sveitarfélögum kost á að bregðast við sé gengið gegn almannahagsmunum þeim er búa að baki mannvirkjalögum, svo sem skipulags-, öryggis- og heilbrigðishagsmunum. Fer það því eftir atvikum hvort nefndum þvingunarúrræðum verði beitt í tilefni af framkvæmd sem telst vera ólögmæt. Með hliðsjón af þessu verður ekki talið að einstaklingum sé tryggður lögvarinn réttur til að knýja byggingaryfirvöld til beitingar þvingunar­úrræða vegna einstaklingshagsmuna enda eru þeim tryggð önnur réttarúrræði til þess að verja þá hagsmuni sína. Þótt beiting þvingunarúrræða sé háð mati stjórnvalds þarf ákvörðun þess efnis að vera studd efnislegum rökum, m.a. með hliðsjón af þeim hagsmunum sem búa að baki fyrrgreindum lagaheimildum og fylgja þarf meginreglum stjórnsýsluréttarins, s.s. um rannsókn máls og að málefnaleg sjónarmið búi að baki ákvörðun.

Líkt og fram hefur komið fór fulltrúi embættis byggingarfulltrúa á staðinn og kynnti sér aðstæður á vettvangi fyrir töku hinnar kærðu ákvörðunar. Í ákvörðuninni kom fram það mat byggingarfulltrúa að ekki væru slíkir almannahagsmunir til staðar að ástæða þætti til að hann hlutaðist til um málið með beitingu þvingunarúrræða.

Með hliðsjón af framangreindu verður að telja að efnisrök hafi búið að baki þeirri ákvörðun byggingarfulltrúa að synja kröfu kæranda um beitingu þvingunarúrræða. Verður ógildingar­kröfu kæranda því hafnað.

 Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um að felld verði úr gildi ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 26. september 2024 um að beita ekki þvingunarúrræðum vegna vöntunar á hurð fyrir sorpgeymslu íbúðar að Furugerði 5 í Reykjavík.

des 17
Love0

117/2024 Laugarásvegur

Með

Árið 2024, þriðjudaginn 17. desember, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mætt voru Arnór Snæbjörnsson formaður, Ómar Stefánsson varaformaður og Karólína Finnbjörnsdóttir lögmaður.

Fyrir var tekið mál nr. 117/2024, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 23. september 2024 um að falla frá áformum um beitingu þvingunarráðstafana gagnvart lóðarhöfum Laugarásvegar 63 vegna girðingar á lóðamörkum Laugarásvegar 61 og 63.

 Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 7. október 2024, er barst nefndinni sama dag, kærir lóðarhafi Laugarásvegar 61, ákvörðun byggingar­fulltrúans í Reykjavík frá 23. september 2024 um að falla frá áformum um álagningu dagsekta gagnvart lóðarhafa Laugarásvegar 63 vegna girðingar á lóðamörkum Laugarásvegar 61 og 63. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Reykjavíkurborg 6. nóvember 2024.

Málavextir: Mál þetta á sér nokkra forsögu en með bréfi byggingarfulltrúa til lóðarhafa lóðar nr. 63 við Laugarásveg, dags. 2. febrúar 2024, var lóðarhöfum gert að leggja fram innan 14 daga byggingar­leyfis­umsókn og skriflegt samþykki lóðarhafa lóðar nr. 61 við Laugarásveg, kæranda í þessu máli, vegna girðingar á mörkum lóðanna. Var bent á að yrði tilmælunum ekki sinnt yrði tekin ákvörðun um framhald málsins sem gæti falið í sér að ráðist yrði í úrbætur á kostnað lóðarhafa eða dagsektum beitt. Í tölvubréfi lóðarhafa til byggingarfulltrúa, dags. 28. febrúar 2024, kom fram að gerð yrði „lokatilraun á allra næstu dögum til að ná samkomulagi á milli lóðarhafa, ef það náist ekki verði girðingin færð eða fjarlægð með deildum kostnaði þegar frost fari úr jörðu.“ Á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa degi síðar var framangreint fært til bókar. Í tölvubréfi til lóðarhafa, dags. 1. mars s.á., kom fram að veittur væri frestur til 31. s.m. til að ná samkomulagi við kæranda um girðingu á mörkum lóðanna og senda það til byggingarfulltrúa, að öðrum kosti þyrfti að fjarlægja vegginn líkt og lóðar­hafar hefðu sagst ætla að gera. Með tölvubréfi, dags. 4. apríl 2024, var sá frestur framlengdur til 18. s.m. Slíkt samkomulag barst ekki byggingarfulltrúa og sendi hann því lóðarhöfum bréf, dags. 23. s.m., þar sem fram kom að veittur væri lokafrestur til að fjarlægja girðinguna. Yrði hann ekki fjarlægður innan 14 daga frá móttöku bréfsins áformaði byggingar­fulltrúi að leggja á dagsektir að fjárhæð kr. 25.000 fyrir hvern þann dag sem það drægist. Var jafnframt veittur 14 daga frestur til að koma að andmælum.

Lóðarhafar Laugarásvegar 63 kærðu þá ákvörðun byggingarfulltrúa til úrskurðarnefndarinnar. Í úrskurði nefndarinnar í umræddu kærumáli nr. 54/2024 frá 6. júní 2024 var kröfu lóðarhafa um ógildingu ákvörðunar byggingarfulltrúa um að fjarlæga hina umdeildu girðingu hafnað. Þeim hluta málsins er varðaði ákvörðun um álagningu dagsekta var vísað frá þar sem ekki var talið að legið hefði fyrir lokaákvörðun um þá álagningu.

Í bréfi, dags. 23. september 2024, til lóðarhafa Laugarásvegar 63 rakti byggingarfulltrúi þau lög og reglur sem gilda um girðingar og skjólveggi á lóðamörkum og málsatvik varðandi hina umdeildu girðingu er reist hefði verið á lóðamörkum Laugarásvegar 61 og 63. Þá var fjallað um heimildir byggingarfulltrúa til að beita þvingunarúrræðum samkvæmt lögum nr. 160/2010 um mannvirki. Að lokum kom fram að ekki fengist séð að hin umdeilda girðing ylli hættu né væri skaðleg heilsu nágranna og af því leiddi að öryggis- eða almannahagsmunum væri ekki raskað. Þar af leiðandi myndi embætti byggingarfulltrúa ekki beita sér fyrir því að girðingin yrði fjarlægð með beitingu þvingunarúrræða. Var samrit bréfsins sent kæranda­ og er niðurstaða þessi hin kærða ákvörðun í máli þessu.

Málsrök kæranda: Bent er á að vafi leiki á því á hvaða lagagrunni hin kærða ákvörðun byggir, en ekki hafi verið vísað til neinna ákvæða stjórnsýslulaga varðandi afturköllun eða breytingu ákvörðunar um beitingu dagsekta. Ákvörðun byggingarfulltrúa um að fjarlægja skyldi girðingarnar hafi verið staðfest með úrskurði nefndarinnar frá 6. júní 2024 í máli nr. 54/2024. Sú ákvörðun að aðhafast ekki í málinu, með vísan til orðalags í frumvarpi því er varð að lögum nr. 160/2010 um mannvirki, haldi ekki vatni enda hafi það orðalag verið í lögum frá gildistöku þeirra. Það standist ekki skoðun að vitna til þeirra nú þegar það henti byggingarfulltrúa sem hafi ekki kjark eða staðfestu til að fylgja eftir ákvörðunum sínum. Álagning dagsekta sé þvingunar­úrræði sem beitt sé til að fylgja eftir ákvörðunum byggingarfulltrúa og það sé haldlaust að taka ákvörðun um að gera eiganda Laufásvegar 63 að fjarlægja óleyfisframkvæmd ef ekki standi til að fylgja henni eftir með þvingunarúrræðum. Byggingarfulltrúi hafi ekki gert tilraun til að rökstyðja hvers vegna hann hafi fallið frá fyrri ákvörðun eða hvaða atvik hafi breyst sem réttlæti slíka ákvörðun. Byggingarfulltrúi sé stjórnvald og hafi kærandi mátt hafa réttmætar væntingar til þess að fyrri ákvörðun yrði ekki breytt eftir geðþótta án haldbærra raka eða í samræmi við lög og góða stjórnsýslu.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Vísað er til þess að hin kærða ákvörðun snúi eingöngu að þinglýstum eiganda Laugarásvegar 63. Ekki verði séð að kærandi hafi beina, verulega, sérstaka og lögvarinna hagsmuna að gæta af þeirri ákvörðun að leggja ekki á dagsektir á eiganda Laugarás­vegar 63 þar sem sú þvingunarráðstöfun snúi eingöngu að þeim aðila.

Ekki sé um að ræða afturköllun stjórnvaldsákvörðunar þar sem staðfest hafi verið í úrskurði nefndar­innar nr. 54/2024 að ekki hafi verið tekin ákvörðun um álagningu dagsekta og því geti ekki verið um afturköllun að ræða. Fyrir liggi ákvörðun byggingarfulltrúa um að gera eigendum Laugarás­vegar 63 að fjarlæga umdeilda girðingu og standi sú ákvörðun áfram.

Ákvæði 56. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki feli í sér heimild fyrir byggingarfulltrúa að taka ákvörðun um beitingu þvingunarúrræða en sú ákvörðun sé háð mati byggingarfulltrúa. Ákvæðið gefi byggingarfulltrúa kost á að bregðast við ef gengið sé gegn þeim almanna­hagsmunum sem búi að baki lögum nr. 160/2010 svo sem skipulags-, öryggis- eða heilbrigðis­hagsmunum. Það sé því ávallt mat á aðstæðum sem ráði því hvort þvingunarúrræðum sé beitt eða ekki í tilefni af framkvæmd sem teljist vera ólögmæt. Einstaklingum sé þannig ekki tryggður lögvarinn réttur til að knýja byggingaryfirvöld til beitingar þvingunarúrræða vegna einstaklings­hagsmuna enda sé þeim tryggð önnur réttarúrræði til þess að verja þá hagsmuni sína.

Starfsmenn byggingarfulltrúa hafi mætt á staðinn til að skoða aðstæður í þó nokkur skipti og í þrígang tekið myndir á vettvangi. Síðasta vettvangskönnun hafi verið farin í kjölfar bréfs kæranda til byggingarfulltrúa, dags. 30. september 2024, til að ganga úr skugga um hvort fullyrðingar hans um eld- og útleiðnihættu frá skjólgirðingunni ættu við rök að styðjast. Það hafi verið mat starfsmanna byggingarfulltrúa að svo væri ekki. Eftir heildstæða skoðun á því hvort umrædd skjólgirðing teldist raska öryggis- og almannahagsmunum hafi svo ekki verið talið. Það sjónarmið hafi komið fram í bréfi byggingarfulltrúa til eiganda Laugarásvegar 63 frá 23. september 2024. Fulltrúar byggingarfulltrúa hafi kynnt sér vel aðstæður á vettvangi fyrir töku ákvörðunarinnar og hún hafi verið tekin með hliðsjón af meðalhófsreglu. Ákvörðun byggingar­fulltrúa um að beita ekki þvingunarráðstöfunum sé studd málefnalegum rökum og ekki verði séð að slíkir annmarkar séu á hinni umdeildu ákvörðun að varðað gæti ógildingu hennar.

 Athugasemdir eiganda Laugarásvegar 63: Bent er á að girðing á lóðarmörkum Laugarás­vegar 61 og 63, sem staðið hafi í um það bil 4 ár, hafi verið reist í góðu samkomulagi og að hluta til í samstarfi eigenda hlutaðeigandi lóða. Aldrei hafi verið óskað stöðvunar framkvæmda á meðan unnið hafi verið að því að reisa girðinguna. Þegar girðingin hafi staðið í rúm 2 ár hafi verið reynt að afla skriflegs samþykkis en kærandi hafi þá dregið lappirnar og svo afturkallað munnlegt samþykki sitt með skilaboðum 20. júní 2023 án nokkurra skýringa.

Girðingin hafi nú staðið í nær 4 ár án áfalla og ógni hvorki öryggis- né almannahagsmunum. Málatilbúnaður kæranda um hið gagnstæða sé órökstuddur og úr öllu hófi. Málefnaleg rök standi ekki til að beita verulega íþyngjandi þvingunarúrræðum, líkt og dagsektir séu, í þessu máli. Sérstaklega í ljósi fyrrgreinds munnlegs samkomulags aðila, verulegs tómlætis kæranda og sinnuleysis gagnvart ítrekuðum tilraunum til sátta. Sinnuleysið og gögn málsins beri með sér að kærandi telji sig ranglega eiga lögvarinn rétt til að knýja byggingar­fulltrúa til að beita þvingunarúrræðum þrátt fyrir að honum séu tryggð önnur réttar­úrræði til varnar réttindum sínum.

Því sé hafnað að tilvitnuð ummæli, dags. 1. mars 2024, feli í sér einfalda bindandi yfirlýsingu um að fjarlægja girðinguna svo sem ætla megi af hinni kærðu ákvörðun. Ummælin hafi verið háð óframkomnu skilyrði um kostnaðarskiptingu á milli lóðarhafa. Ekkert liggi fyrir um kostnaðar­skiptingu enda hafi kærandi hunsað og/eða hafnað tilraunum til samtals og sátta. Þá hafi tilvitnuð ummæli grundvallast á ófullnægjandi leiðbeiningum byggingar­fulltrúa.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík að beita ekki þvingunarúrræðum til að girðing á lóðamörkum Laugarásvegar 61 og 63 verði fjarlægð.

Samkvæmt 3. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála geta þeir einir kært stjórnvaldsákvörðun til úrskurðarnefndarinnar sem eiga lögvarða hagsmuni tengda ákvörðun sem kæra á. Að stjórnsýslurétti hefur skilyrðið um lögvarða hagsmuni fyrir kæru­aðild verið túlkað svo að þeir einir teljist aðilar kærumáls sem eigi einstaklegra hagsmuna að gæta af úrlausn máls umfram aðra og jafnframt að þeir hagsmunir séu verulegir.

Kærandi í máli þessu er rétthafi lóðar nr. 61 við Laugarásveg en hin umdeilda girðing er á mörkum þeirrar lóðar og lóðar nr. 63 við Laugarásveg og hefur kærandi átt í nokkrum sam­skiptum við embætti byggingarfulltrúa þar sem hann hefur krafist aðgerða af hálfu embættisins til að knýja á um að girðingin yrði fjarlægð. Í ljósi þessa verður kæranda játuð kæruaðild í máli þessu.

Í bréfi byggingarfulltrúa til lóðarhafa Laugarásvegar 63, dags. 23. september 2024, kemur fram að byggingarfulltrúi ætli ekki að beita sér fyrir því að hin umdeilda girðing verði fjarlægð með beitingu þvingunarúrræða. Fyrir liggur í máli þessu að endanleg ákvörðun um álagningu dagsekta hafði ekki verið tekin af hálfu byggingarfulltrúa, sbr. úrskurð úrskurðarnefndarinnar í máli nr. 54/2024, og var slík ákvörðun ekki tekin eftir uppkvaðningu þess úrskurðar. Felur ákvörðun byggingarfulltrúa því ekki í sér afturköllun stjórnvaldsákvörðunar um beitingu dag­sekta, sbr. 25. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993, heldur er um að ræða ákvörðun um að beita ekki þvingunarúrræðum.

Það er hlutverk byggingarfulltrúa hvers sveitarfélags að hafa eftirlit með því að mannvirki og notkun þeirra sé í samræmi við útgefin leyfi og beita eftir atvikum þvingunarúrræðum, sbr. 55. og 56. gr. laga um mannvirki nr. 160/2010. Er nánar kveðið á um það í 2. mgr. 55. gr. laganna að sé byggingarframkvæmd hafin án þess að leyfi sé fengið fyrir henni eða hún brjóti í bága við skipulag geti byggingarfulltrúi krafist þess að hið ólöglega mannvirki eða byggingarhluti sé fjarlægt. Þá er fjallað um aðgerðir til að knýja fram úrbætur í 56. gr. laganna. Er þar m.a. tekið fram í 1. mgr. að sé ásigkomulagi, frágangi, umhverfi eða viðhaldi húss, annars mann­virkis eða lóðar ábótavant að mati byggingarfulltrúa eða frágangur ekki samkvæmt sam­þykktum uppdráttum, lögum, reglugerðum og byggingarlýsingu, skuli gera eiganda eða umráða­­­manni eignarinnar aðvart og leggja fyrir hann að bæta úr því sem áfátt er. Sé það ekki gert er heimilt að beita dagsektum eða láta vinna verk á kostnað þess sem vanrækt hefur að vinna verkið, sbr. 2. og 3. mgr. nefnds lagaákvæðis.

Í athugasemdum við frumvarp það sem varð að mannvirkjalögum er tekið fram að sú breyting hafi verið gerð frá fyrri lögum að byggingarfulltrúa sé heimilt en ekki skylt að beita þvingunar­úrræðum. Þar kemur fram að eðlilegt sé að ákvörðun um beitingu úrræðanna sé metin í hverju tilviki, m.a. með tilliti til meðalhófs. Ákvörðun um beitingu þvingunarúrræða er því háð mati stjórnvalds hverju sinni og gefur sveitarfélögum kost á að bregðast við sé gengið gegn almanna­hagsmunum þeim er búa að baki mannvirkjalögum, svo sem skipulags-, öryggis- og heilbrigðis­hagsmunum. Fer það því eftir atvikum hvort nefndum þvingunarúrræðum verði beitt í tilefni af framkvæmd sem telst vera ólögmæt. Með hliðsjón af þessu verður ekki talið að einstaklingum sé tryggður lögvarinn réttur til að knýja byggingaryfirvöld til beitingar þvingunar­­úrræða vegna einstaklingshagsmuna enda eru þeim tryggð önnur réttarúrræði til þess að verja þá hagsmuni sína. Þótt beiting þvingunarúrræða sé háð mati stjórnvalds þarf ákvörðun þess efnis að vera studd efnislegum rökum, m.a. með hliðsjón af þeim hagsmunum sem búa að baki fyrrgreindum lagaheimildum og fylgja þarf meginreglum stjórnsýsluréttarins, s.s. um rannsókn máls og að málefnaleg sjónarmið búi að baki ákvörðun.

Hin kærða ákvörðun embættis byggingarfulltrúa var studd þeim rökum að öryggis- og almanna­­hagsmunum sé ekki raskað með hinni umdeildu girðingu, enda valdi hún ekki hættu eða sé skaðleg heilsu nágranna.

Með hliðsjón af framangreindu verður að telja að ákvörðun byggingarfulltrúa um að falla frá beitingu þvingunarúrræða vegna girðingar á lóðamörkum Laugarásvegar 61 og 63 og að aðhafast ekki frekar í málinu sé studd haldbærum rökum og ekki verður séð að umdeildar framkvæmdir raski almannahagsmunum. Verður kröfu kæranda um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar af þeim sökum hafnað. 

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um að felld verði úr gildi ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 23. september 2024 um að falla frá áformum um beitingu þvingunarráðstafana gagnvart lóðarhöfum Laugarásvegar 63 vegna girðingar á lóðamörkum Laugarásvegar 61 og 63.

des 17
Love0

149/2024 Drangahraun og Skútahraun

Með

Árið 2024, þriðjudaginn 17. desember, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mætt voru Arnór Snæbjörnsson formaður, Ómar Stefánsson varaformaður og Karólína Finnbjörnsdóttir lögmaður.

Fyrir var tekið mál nr. 149/2024, kæra á ákvörðun bæjarstjórnar Hafnarfjarðar frá 28. ágúst 2024 um að samþykkja breytingu á deiliskipulagi iðnaðarsvæðis við Drangahraun og Skútahraun.

 Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 30. október 2024, er barst nefndinni 1. nóvember s.á., kæra Nesnúpur ehf., VHE ehf., Bitter ehf., G.P. Kranar ehf. og húsfélagið Skútahrauni 4 þá ákvörðun bæjarstjórnar Hafnarfjarðar frá 28. ágúst 2024 að samþykkja breytingu á deiliskipulagi iðnaðarsvæðis við Drangahraun og Skútahraun. Er þess krafist að lagt verði fyrir sveitarfélagið að taka málið upp að nýju og setja það í lögmætan farveg áður en ný ákvörðun verði tekin. Þess var jafnframt krafist að framkvæmdir á lóðinni Drangahrauni 3 yrðu stöðvaðar til bráðabirgða á meðan málið væri til meðferðar hjá úrskurðarnefndinni. Þeirri kröfu var hafnað með úrskurði nefndarinnar uppkveðnum 13. nóvember 2024.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Hafnarfjarðarbæ 19. nóvember 2024.

Málavextir: Á fundi skipulags- og byggingarráðs Hafnafjarðarbæjar 5. desember 2023 var lögð fram tillaga að breytingu á deiliskipulagi iðnaðarsvæðis við Drangahraun og Skútahraun. Fól tillagan í sér að fallið yrði frá heimild um að bílastæði fyrir lóðir við Drangahraun væru á lóðum við Skútahraun. Kvöð um akstur og aðkomu að kjallara Drangahrauns 3 og 5 væri á lóðunum Skútahraun 2 og 2a. Var samþykkt að auglýsa tillöguna til kynningar og málinu vísað til bæjarstjórnar sem staðfesti ákvörðunina á fundi sínum 20. s.m. Deiliskipulagstillagan var auglýst 28. desember 2023 með athugasemdafresti til 8. febrúar 2024.

Málið var tekið fyrir á fundi skipulags- og byggingarráðs 30. maí 2024 og lagðar fram framkomnar athugasemdir og minnisblað lögmanns. Á fundi ráðsins 22. ágúst s.á. var málið tekið fyrir að nýju og lögð fram samantekt athugasemda og uppfærður deiliskipulags-uppdráttur. Samþykkti ráðið svör við framkomnum athugasemdum og uppfærða tillögu deiliskipulags og vísaði málinu til bæjarstjórnar sem samþykkti framlagða tillögu að breytingu á deiliskipulagi Drangahrauns og Skútahrauns á fundi sínum 28. s.m. Deiliskipulagsbreytingin tók gildi með auglýsingu í B-deild Stjórnartíðinda 3. október 2024.

 Málsrök kærenda: Kærendur vísa til þess að skort hafi á að athugasemdir sem komið hafi verið með við meðferð málsins hafi verið teknar til fullnægjandi skoðunar við afgreiðslu málsins. Bæjaryfirvöld hafi ekki kynnt kærendum ný gögn í málinu og gefið þeim kost á að koma að sjónarmiðum sínum og þannig brotið gegn þátttökurétti almennings.

Á kynningartíma deiliskipulagstillögunnar hafi a.m.k. borist þrjár athugasemdir frá kærendum. Hafi þar m.a. verið bent á að fyrirliggjandi kvöðum yrði ekki breytt án samkomulags við þá sem hefðu undirgengist umrædda kvöð og gætu bæjaryfirvöld ekki útfært fyrirliggjandi kvöð öðrum til hagsbóta. Sé þar vísað til dóms Hæstaréttar í máli nr. 118/2009 þar sem staðfest hafi verið að kvöð í deiliskipulagi fæli í sér skerðingu á fyrirliggjandi eignaréttindum sem væru varin í 1. mgr. 72. gr. stjórnarskrár.

Einnig hafi verið á það bent að mögulega byggði auglýsingin á misskilningi af hálfu bæjaryfirvalda þar sem texti um kvöð hafi ratað inn á mynd með deiliskipulagi frá 7. ágúst 2008. Málsatvik væru þó þannig að hvorki væri fyrir að fara þinglýstum gögnum um umferðarrétt né væri fyrir hendi hefð fyrir umferð um Skútahraunslóðirnar af hálfu lóðarleiguhafa Drangahraunslóðanna. Væri um misskilning að ræða og hugmynd bæjaryfirvalda væri að koma á nýrri kvöð til handa lóðarleiguhöfum Drangahraunslóðanna nr. 3. og 5. Í tilefni af deiliskipulagsbreytingunni væri vakin athygli á tilteknum dómi Hæstaréttar þar sem því hafi verið slegið föstu að ekki væri unnt á grundvelli deiliskipulags að stofna til umferðarréttar nema að fengnu samþykki þeirra sem kvöðin ætti að snúa að eða á grundvelli þeirra úrræða um eignarnám sem lög mæli fyrir um, sbr. 2. mgr. 50. gr. skipulagslaga nr. 123/2010.

Vísað sé til minnisblaðs, dags. 29. maí 2024, frá lögmanni bæjarins til skipulagsfulltrúa þar sem tekið sé undir athugasemdir kærenda. Með tölvupósti frá umhverfis- og skipulagssviði bæjarfélagsins, dags. 24. júní s. á., hafi verið sagt að boðað yrði til fundar til að leita leiða til að ná samkomulagi um umferðarrétt. Það hafi ekki verið gert þrátt fyrir ítrekaðar beiðnir af hálfu kærenda. Hafi lögmaður kærenda svo rekið augun í að 3. september 2024 hafi birst upplýsingar í samráðsgátt um að búið væri að afgreiða málið. Meðal annars hafi þar verið birt skjal með heitinu „Svör við athugasemdum Drangahraun-Skútahraun 190724- taka tvö“. Þar hafi m.a. komið fram að megin inntak athugasemda frá kærendum væru vegna kvaða um akstur á lóðum Skútahrauns 2, 2a og 4 um aðkomu að neðri hæð Drangahrauns 3 og 5. Í þessu skjali hafi einnig verið vitnað í bréf sveitarfélagsins dags. 11. október 2006 og 7. mars 2007 sem snéru að skipulagsákvörðunum á svæðinu og samþykki viðeigandi aðila. Kærendum hafi ekki verið gert kunnugt um þessi bréf, en ekki sé annað að sjá en að sveitarfélagið afgreiði málið á grundvelli þeirra, þvert á álit lögmanns stjórnsýslusviðs bæjarins.

Í deiliskipulagi frá 7. ágúst 2008, sem bærinn vísi til að sé hið upprunalega skipulag sem verið sé að breyta, sé engin grein gerð fyrir kvöðum til handa lóðarhöfum Drangahrauns 3 og 5. Á deiliskipulagsteikningunni sé eingöngu sagt að fyrir hendi séu kvaðir án nánari útskýringa. Af þinglýstum heimildum megi sjá að eingöngu kvaðir til handa lóðarhöfum að Skútahraunslóðunum, enda séu það einu lóðirnar sem þurfi að sinna viðhaldi vegna umferðar. Engar sambærilegar kvaðir séu um umferðarétt til handa Drangahraunslóðunum.

 Málsrök Hafnarfjarðarbæjar: Þess er farið á leit að úrskurðarnefndin taki til skoðunar kæruaðild og kærufrest og vísi málinu frá ef kærendur skorti aðildarhæfi eða séu utan kærufrests til nefndarinnar.

Að mati bæjaryfirvalda felist í hinni umdeildu skipulagsbreytingu í meginatriðum að felld sé niður heimild til að gera bílastæði á lóð Skútahrauns 2a til handa neðri hæð Drangahrauns 3 og 5. Einnig sé byggingarreitum breytt lítillega þannig að byggingarreitur neðri hæðar er færður frá lóðarmörkum við Skútahraun þannig að svigrúm myndast framan við neðri hæð hússins við Drangahraun. Engar breytingar séu frá fyrra skipulagi hvað varði aksturskvaðir. Þar sem þær séu nú þegar hluti af staðfestu deiliskipulagi sé litið svo á að þær séu í gildi, enda séu þær einungis yfirfærðar í breytt skipulag.

 Viðbótarathugasemdir kærenda: Ítrekaðar eru framkomnar athugasemdir. Kærendur gerðu ítarlegri grein fyrir máli sínu. Verða þau sjónarmið ekki rakin nánar hér en úrskurðarnefndin hefur farið yfir öll gögn og haft þau til hliðsjónar við úrlausn málsins.

 —–

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um þá ákvörðun bæjarstjórnar Hafnarfjarðar frá 28. ágúst 2024 um að samþykkja breytingu á deiliskipulagi iðnaðarsvæðis við Drangahraun og Skútahraun.

Samkvæmt 1. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála er það hlutverk nefndarinnar að úrskurða í kærumálum vegna stjórnvaldsákvarðana og í ágreiningsmálum vegna annarra úrlausnaratriða á sviði umhverfis- og auðlindamála eftir því sem mælt er fyrir um í lögum á því sviði. Tekur úrskurðarnefndin því lögmæti kærðrar ákvörðunar til endurskoðunar en tekur ekki nýja ákvörðun í málinu eða leggur fyrir stjórnvöld að framkvæma tilteknar athafnir. Verður samkvæmt framangreindu ekki tekin afstaða til kröfu kærenda um að lagt verði fyrir sveitarfélagið að taka málið upp að nýju og setja það í lögmætan farveg áður en ný ákvörðun verði tekin. Verður hins vegar af málsatvikum ráðið að farið sé fram á að lögmæti hinnar kærðu ákvörðunar verði tekið til endurskoðunar og verður kærumálið tekið til meðferðar á þeim grunni.

Samkvæmt 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 er kærufrestur til nefndarinnar einn mánuður frá því að kæranda varð kunnugt eða mátti vera kunnugt um ákvörðunina. Þá kemur fram að sé um að ræða ákvarðanir sem sæta opinberri birtingu telst kærufrestur frá birtingu ákvörðunar. Deiliskipulagsbreytingin tók gildi með auglýsingu í B-deild Stjórnartíðinda 3. október 2024. Kæra í máli þessu barst 1. nóvember s.á. og því innan kærufrests. Í 3. mgr. 4. gr. laganna er það skilyrði kæruaðildar að málum fyrir úrskurðarnefndinni að kærandi eigi lögvarða hagsmuni tengda hinni kærðu ákvörðun. Er það í samræmi við þá meginreglu stjórnsýsluréttar að kæruaðild sé bundin við þá sem eiga einstaklingsbundna og verulega hagsmuni tengda hinni kærðu ákvörðun. Kærendur í máli þessu eru lóðarhafar að lóðunum Skútahrauni 2, 2a og 4, sem eru innan þess svæðis sem umrædd deiliskipulagsbreyting tekur til og eru aðilar að húsfélaginu Skútahrauni 4. Verður því að telja að skipulagsbreytingin geti snert lögvarða hagsmuni þeirra sem fasteignaeigenda og verður því að játa þeim kæruaðild í máli þessu.

 Deiliskipulag Iðnaðarsvæðis við Drangahraun-Skútahraun var fyrst samþykkt 7. ágúst 2008 og birt í B-deild Stjórnartíðinda 19. desember s.á. Í umfjöllun um lóðirnar nr. 3. og 5. við Drangahraun kemur fram að nyrst á lóðunum sé gert ráð fyrir kjöllurum sem aðeins hafi aðkomu frá Skútahrauni. Á skipulagsuppdrætti deiliskipulagsins er gerð grein fyrir hvar liggi fyrir kvöð um umferð um Skútahraunslóðirnar. Skipulagið frá árinu 2008 er enn í gildi með þeirri breytingu sem hér er til umfjöllunar. Efni og málsmeðferð þess, fyrir hina umdeildu breytingu, þ. á m. kvöð um umferð, sætir ekki endurskoðun í máli þessu enda kærufrestur löngu liðinn.

Í greinargerð hinnar kærðu breytingar kemur fram að í henni felist að fallið er frá heimild um að bílastæði fyrir lóðirnar á Drangahrauni séu á lóðinni Skútahraun 2a. Einnig er byggingarreitum Skútahrauns 2a, Drangahrauns 1, 3 og 5 breytt. Að lokum kemur fram að „kvöð um akstur og aðkomu að kjallara lóðanna Drangahrauns 3 og 5 verður áfram um lóðunum Skútahraun 2 og 2a.“ Eru því engar nýjar eða breyttar kvaðir í hinni kærðu breytingu, heldur eingöngu sú skipulagskvöð um umferð sem hefur verið í deiliskipulagi svæðisins síðan árið 2008.

 Hin kærða breyting á deiliskipulaginu var grenndarkynnt sem óveruleg breyting, sbr. 2. mgr. 43. gr. skipulagslaga nr. 123/2010, í samræmi við 2. mgr. 44. gr. Laganna, með lögboðnum fjögurra vikna athugasemdafresti. Komu kærendur að athugasemdum sínum við tillöguna innan þess frests. Á fundi skipulags- og byggingarráðs 22. ágúst 2024 var málið tekið fyrir að lokinni kynningu og lögð fram samantekt athugasemda og uppfærður deiliskipulagsuppdráttur. Samþykkti ráðið svör við framkomnum athugasemdum og uppfærða deiliskipulagstillögu og vísaði málinu til bæjarstjórnar sem samþykkti afgreiðslu ráðsins á fundi sínum 28. s.m. Tók skipulagsbreytingin síðan gildi með birtingu auglýsingar í B-deild Stjórnartíðinda að undangenginni yfirferð Skipulagsstofnunar lögum samkvæmt.

Með vísan til þess sem að framan er rakið liggja ekki fyrir ágallar á hinni kærðu ákvörðun sem raskað geta gildi hennar. Verður ógildingarkröfu kærenda af þeim sökum hafnað

 Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kærenda um að felld verði úr gildi ákvörðun bæjarstjórnar Hafnarfjarðar frá 28. ágúst 2024 um að samþykkja breytingu á deiliskipulagi iðnaðarsvæðis við Drangahraun og Skútahraun.

des 10
Love0

123/2024 Miðnesheiði

Með

Árið 2024, þriðjudaginn 10. desember, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mætt voru Arnór Snæbjörnsson formaður, Karólína Finnbjörnsdóttir lögmaður og Geir Oddsson auðlindafræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 123/2024, kæra á ákvörðun Orkustofnunar frá 2. október 2024 um að synja umsókn um rannsóknarleyfi til að kanna möguleika á nýtingu sólarorku á Miðnesheiði í Suðurnesjabæ.

 Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 18. október 2024, er barst nefndinni sama dag, kærir Íslensk Gagnavinnsla ehf. þá ákvörðun Orkustofnunar frá 2. október 2024 að synja umsókn félagsins um rannsóknarleyfi til að kanna möguleika á nýtingu sólarorku á Miðnesheiði í Suðurnesjabæ. Verður að skilja málatilbúnað kæranda svo að þess sé krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Orkustofnun 4. desember 2024.

Málavextir: Hinn 7. september 2024 lagði kærandi fram umsókn til Orkustofnunar um leyfi til að rannsaka möguleika á raforkuvinnslu í sólarorkuveri á Miðnesheiði í Suðurnesjabæ. Var umsóknin lögð fram með vísan til 40. gr. raforkulaga nr. 65/2003 og laga nr. 57/1998 um rannsóknir og nýtingu á auðlindum í jörðum. Sótti félagið um leyfi til fimm ára og kom fram í umsókninni að áætlað væri að niðurstaða fengist um hagkvæmni orkuversins innan þeirra tímamarka. Í svarbréfi Orkustofnunar, dags. 2. október 2024, var rakið að í 40. gr. raforkulaga væri vísað til þess að um rannsóknir og kannanir á orkulindum til undirbúnings raforkuframleiðslu gildi lög nr. 57/1998. Þau lög taki aftur á móti ekki til sólarorku og sé 40. gr. raforkulaga ekki fullnægjandi heimild til þess að útvíkka gildissvið auðlindalaganna. Með vísan til þessa var umsókn félagsins synjað.

Málsrök kæranda: Kærandi greinir frá því að sumarið 2022 hafi hann sett upp í rannsóknarskyni lítið sólarorkuver í samstarfi við bændur í Leirársveit í Hvalfjarðarsveit, en orkuverið hafi ekki verið leyfisskylt þar sem stærð þess hafi verið undir 10 kW. Eftir tvö ár hafi fengist skýr rannsóknargögn sem segðu til um hagkvæmni, nýtingartíma, afl og orku, styrk, endingu og ýmsar aðrar upplýsingar. Í framhaldi hafi verið gerður undirbúningur að rekstri 2,4 MW sólarorkuvers með 60 ára rekstrartíma á hentugu landsvæði á Miðnesheiði. Leitað hafi verið samninga við raforkusala um sölu orkunnar en auk þess hafi samningaviðræður átt sér stað við Þróunarfélag Keflavíkurflugvallar og Ríkiseignir um afnot af landinu. Á þeim grundvelli hafi verið ákveðið að sækja um rannsóknarleyfi, en fjárhagslegir hagsmunir kæranda af því að fá að setja upp sólarorkuver nemi hundruðum milljóna króna.

Hin kærða ákvörðun Orkustofnunar byggist á þröngri túlkun á raforkulögum nr. 65/2003 og lögum nr. 57/1998 um rannsóknir og nýtingu á auðlindum í jörðu. Þó svo sólarorka sé ekki leyfisskyld samkvæmt auðlindalögum, eigi þau réttindi sem slíkt leyfi veiti samt sem áður við um sólarorku þar sem tilskipun Evrópuþingsins og ráðsins 96/92/EB frá 19. desember 1996, um sameiginlegar reglur um innri markað á sviði raforku, geri ráð fyrir tveimur kostum við val á nýjum virkjunarframkvæmdum. Annars vegar útboðsleið og hins vegar leyfisveitingarleið. Í báðum tilvikum verði að byggja á hlutlægum og gagnsæjum viðmiðum sem eigi að tryggja jafnræði. Útgáfa rannsóknarleyfis feli í sér ákveðin réttindi, t.d. tryggi 2. mgr. 5. gr. laganna samningsstöðu um tengingu við dreifi- og flutningskerfið. Það sé vilji löggjafans að tryggja jafnræði, óháð því hvers konar orka eigi í hlut.

Upphaflega hafi Orkustofnun verið falið það verkefni að sinna öllum orkurannsóknum, óháð eðli orkunnar, eins og leiða megi af 1. gr. áðurgildandi orkulaga nr. 58/1967. Lögin hafi vísað almennt til orku en ekki sértækt til orku sem unnin sé úr auðlindum jarðar. Full ástæða sé því til að ætla að hugsunin hafi ekki verið sú að útiloka alla aðra orku en þá sem unnin sé úr jörðu. Af 40. gr. raforkulaga leiði að handhafi rannsóknarleyfis geti fengið fyrirheit um forgang að nýtingarleyfi og tengingu við raforkukerfi landsins, en án slíks leyfis sé staða rannsóknarverkefnisins allt önnur og lakari.

Málsrök Orkustofnunar: Af hálfu stofnunarinnar er bent á að í 1. gr. laga nr. 57/1998 um rannsóknir og nýtingu á auðlindum í jörðu sé gildissvið laganna afmarkað með eftirfarandi hætti: „Lög þessi taka til auðlinda í jörðu í landi, í botni vatnsfalla og stöðuvatna og í sjávarbotni innan netlaga. Lögin taka einnig til rannsókna á vatnsafli til raforkuframleiðslu.“ Í sömu lagagrein sé hugtakið auðlind skilgreint sem hvers konar frumefni, efnasambönd og orku „sem vinna má úr jörðu“ auk þess sem fram komi í athugasemdum með frumvarpi því er orðið hafi að lögunum að auðlindir skiptist í þrjá meginflokka, þ.e. jarðefni, jarðhita og grunnvatn. Beri lögin þannig með sér að löggjafinn hafi ekki ætlað lögunum að ná til annarra rannsóknakosta.

Samkvæmt 26. gr. auðlindalaga sé landeiganda á svæði rannsóknarleyfis skylt að veita rannsóknarleyfishöfum óhindraðan aðgang að eignarlandi sem leyfið taki til. Um sé að ræða íþyngjandi skerðingu á eignaréttindum, sem vernduð séu af 72. gr. stjórnarskrár lýðveldisins Íslands nr. 33/1944, og verði ekki skert nema með skýrri lagaheimild. Sé því ekki hægt að útvíkka gildissvið auðlindalaganna með 40. gr. raforkulaga nr. 65/2003.

—–

Færð hafa verið fram frekari sjónarmið í máli þessu sem ekki verða rakin hér nánar en úrskurðarnefndin hefur haft þau til hliðsjónar við úrlausn málsins.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um þá ákvörðun Orkustofnunar frá 2. október 2024 að synja umsókn kæranda um rannsóknarleyfi til að kanna möguleika á nýtingu sólarorku á Miðnesheiði í Suðurnesjabæ. Umsóknin var lögð fram á grundvelli 40. gr. raforkulaga nr. 65/2003, þar sem kveðið er á um að lög um rannsóknir og nýtingu á auðlindum í jörðu nr. 57/1998 gildi um leyfi til þess að kanna og rannsaka orkulindir til undirbúnings raforkuvinnslu.

Ágreiningur málsins lýtur að því hvort rannsókn á raforkuvinnslu í sólarorkuveri heyri undir lög nr. 57/1998. Samkvæmt 1. mgr. 1. gr. taka lögin til auðlinda á jörðu í landi, í botni vatnsfalla og stöðuvatna og í sjávarbotni innan netlaga. Einnig taka lögin til rannsókna á vatnsafli til raforkuframleiðslu. Í 2. mgr. er greint frá því að með hugtakinu auðlind í lögunum sé átt við hvers konar frumefni, efnasambönd og orku sem vinna má úr jörðu hvort heldur í föstu, fljótandi eða loftkenndu formi og án tillits til hitastigs sem þau kunni að finnast við. Þá segir í 3. mgr. að um rannsóknir og nýtingu samkvæmt lögunum gildi einnig náttúruverndarlög, skipulagslög og önnur lög sem varði rannsóknir og nýtingu lands og landsgæða.

Af framangreindu er ljóst að gildissvið laga nr. 57/1998 er afmarkað við rannsóknir á auðlindum í jörðu og á vatnsafli til raforkuframleiðslu. Með hliðsjón af þeirri skýru afmörkun verður ekki talið að rannsókn á nýtingu sólarorku heyri undir lögin. Verður því að hafna kröfu kæranda um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar Orkustofnunar.

 Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um að ógilda ákvörðun Orkustofnunar frá 2. október 2024 um að synja umsókn kæranda um rannsóknarleyfi til að kanna möguleika á nýtingu sólarorku á Miðnesheiði í Suðurnesjabæ.

des 10
Love0

125/2024 Sundlaugin í Vík

Með

Árið 2024, þriðjudaginn 10. desember, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mætt voru Arnór Snæbjörnsson formaður, Geir Oddsson auðlindafræðingur og Karólína Finnbjörnsdóttir lögmaður.

Fyrir var tekið mál nr. 125/2024, kæra á ákvörðun Heilbrigðiseftirlits Suðurlands frá 27. ágúst 2024 um að synja kæranda um að neyta heimildar til að hafa einn starfsmann á vakt í sundlaug Mýrdalshrepps í Vík á tímabilinu 1. september til 31. maí.

 Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 18. október 2024, er barst nefndinni 22. s.m., kærir Mýrdalshreppur þá ákvörðun Heilbrigðiseftirlits Suðurlands frá 27. ágúst 2024 að synja kæranda um að neyta heimildar til að hafa einn starfsmann á vakt í sundlaug Mýrdalshrepps í Vík á tímabilinu 1. september til 31. maí. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Heilbrigðisnefnd Suðurlands 14. nóvember 2024.

Málavextir: Með bréfi til Heilbrigðiseftirlits Suðurlands, dags. 21. ágúst 2024, tilkynnti Mýrdalshreppur, að til stæði að nýta heimild 2. mgr. 11. gr. reglugerðar nr. 814/2010 um hollustuhætti á sund- og baðstöðum, er lyti að laugargæslu, fyrir sundlaugina í Vík. Yrði íþróttaðstaðan, líkamsræktin og íþróttasalurinn um leið skilgreind sem ómönnuð heilsurækt. Voru í bréfinu jafnframt færð fram ýmiss nánari sjónarmið um ástæður þessara áforma. Þau áform sem með þessu var lýst höfðu komið til umfjöllunar hjá Heilbrigðisnefnd Suðurlands þá um sumarið. Þeirra var getið í fundargerð frá fundi nefndarinnar 20. ágúst 2024, þar sem ritað var að borist hafi erindi um að nýta ákvæði reglugerðar um einn á vakt á virkum dögum á sundlaugasvæði, sbr. 2. gr. reglugerðar nr. 773/2012 um breytingu á reglugerð nr. 814/2010. Var framkvæmdastjóra Heilbrigðiseftirlits Suðurlands falið af heilbrigðisnefndinni að vinna málið áfram í samræmi við umræður á fundinum.

Með bréfi Heilbrigðiseftirlitsins, dags. 27. ágúst 2024, var brugðist við tilkynningu Mýrdalshrepps. Var í bréfinu fjallað um hana með hliðsjón af reglugerð nr. 814/2010 jafnframt því að vísað var til athugasemda við eftirlit frá 25. júní s.á. Var og sett fram sú afstaða, með vísan til skýrslu frá þeirri eftirlitsferð og þess að um væri að ræða sameiginlegt húsnæði með íþróttahúsi og líkamsræktaraðstöðu fyrir almenning, að Heilbrigðisnefnd Suðurlands álíti að ekki væri hægt að samþykkja að einn laugarvörður væri á vakt í sundlaug Víkur. Sú afstaða sem fram kemur í bréfinu er hin kærða ákvörðun í máli þessu. Nokkur samskipti urðu í framhaldi þessa þar sem færð voru fram frekari sjónarmið í tilefni málsins og gerðist jafnvel að leitað var til ráðuneytis umhverfismála um úrlausn. Var málinu vísað þaðan með bréfi dags. 1. október 2024, þar sem bent var á að ágreiningur um skilyrði fyrir því að einn starfsmaður sinnti vakt í sundlaug, skv. reglugerð nr. 814/20100, gæti ekki talist til ágreinings um framkvæmd laga nr. 7/1998 um hollustuhætti og mengunarvarnir, sem vísað yrði til ráðherra skv. 1. mgr. 66. gr. laganna. Rót málsins væri ágreiningur tilkominn vegna ákvörðunar um að hafna breytingu á starfsleyfi sem fremur sætti kæru til úrskurðarnefndarinnar skv. 65. gr. sömu laga.

Málsrök kæranda: Kærandi vísar til þess að hann hafi í erindi sínu til Heilbrigðiseftirlits Suðurlands, dags. 21. ágúst 2024, fært rök að því að skilyrðum 3. mgr. 11. gr. reglugerðar nr. 814/2010 væri fullnægt til þess að laugarvörður yrði einn á vakt. Lýst hafi verið aðstæðum og m.a. lögð fram gögn þessu til stuðnings. Sérstaklega hafi verið tekið fram að líkamsræktarstöð yrði ómönnuð líkt og heimilt sé. Hafi sjónarmið sem færð hafi verið fram í hinni kærðu ákvörðun komið á óvart, en þar hafi verið vísað til skoðunarskýrslu við eftirlit sem varðað hafi óskyld málefni. Að auki sé ekki gert ráð fyrir öðru í reglugerðarheimildinni en að tilkynning verði látin í té. Standi heimildir stjórnvalds ekki til annars en að taka við slíkri tilkynningu, færa til bókar og geta við endurnýjun starfsleyfis þegar til þess komi. Hafi stjórnvaldið auk þess ekki boðað endurskoðun starfsleyfis með vísan til málsins.

Í síðara svari Heilbrigðiseftirlitsins, dags. 24. september 2024, hafi verið vísað til þess að eitt starfsleyfi væri fyrir rekstur sundlaugar og íþróttamiðstöðvar og fjallað um ábyrgð starfsfólks íþróttahúss vegna gæslu í íþróttahúsi í tengslum við öryggi gesta. Líkamsræktarstöð gæti verið ómönnuð en öðru gegndi um íþróttasalinn og sérstaklega þann hluta sem sneri að börnum. Gestir og börn gætu leitað til laugarvarðar ef enginn væri á staðnum og truflanir gætu haft neikvæð áhrif á hæfni laugarvarðar til að fylgjast með sundlauginni og tryggja öryggi þar. Væri við svo búið eigi raunhæft að hafa einn starfsmann á vakt og af þeim sökum myndi íþróttamiðstöð Víkur, þar sem svo víðtæk starfsemi sé rekin undir sama þaki, ekki uppfylla þær kröfur sem við ættu.

Málsrök Heilbrigðisnefndar: Á það er bent að við sundlaugina í Vík sé í gildi eitt kaflaskipt starfsleyfi á grundvelli laga nr. 7/1998 sem byggi á reglugerð um hollustuhætti á sund- og baðstöðum nr. 814/2010 og reglugerð um hollustuhætti nr. 903/2024. Í 11. gr. reglugerðar nr. 814/2010 sé mælt fyrir um aukna laugargæslu fyrir sundstaði sem séu lengri en 40 m eða með flóknari uppbyggingu. Falli sundlaugin á Vík undir þetta, en þar sé einnig barnalaug/vaðlaug, heitur pottur, rennibraut, kaldur pottur og sána. Að auki sé hún hluti af íþróttamiðstöð, þar sem séu íþróttasvæði barna. Þessi atriði auki öryggisáhættu og krefjist samfellds óskerts eftirlits með laugarsvæðinu sem ekki sé hægt að tryggja með einum laugarverði.

Mýrdalshreppur hafi tiltekið að lyftingasalur á staðnum sé skráður án starfsmanna, en að mati heilbrigðiseftirlitsins munu gestir að öllum líkindum leita til laugarvarðar eða starfsmanns í afgreiðslu ef atvik koma upp í lyftingasalnum. Þar sem börn sem sækja íþróttatíma í íþróttasal séu aðeins á ábyrgð íþróttakennara á meðan á skipulögðum íþróttatíma standi skapist öryggisáhætta fyrir laugarvörð utan kennslutíma. Séu börn á svæðinu fyrir eða eftir tíma, þar á meðal í búningsklefum og sturtum sem séu sameiginleg fyrir íþróttahús og sundlaug, sé ábyrgð og öryggi þeirra ekki nægilega tryggt sem geti óhjákvæmilega krafist viðbragða frá laugarverði.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um lögmæti ákvörðunar Heilbrigðiseftirlits Suðurlands frá 27. ágúst 2024 um að synja kæranda um að nýta heimild til að hafa einn laugarvörð á vakt í sundlaug Mýrdalshrepps í Vík á tímabilinu 1. september til 31. maí.

Í 1. mgr. 5. gr. reglugerðar nr. 814/2010 um hollustuhætti á sund- og baðstöðum er mælt fyrir um að slíkir staðir skuli hafa starfsleyfi viðkomandi heilbrigðisnefndar og er mælt fyrir um að rekstraraðili eða eftir atvikum eigandi skuli með hæfilegum fyrirvara tilkynna heilbrigðisnefnd um fyrirhugaðar breytingar á starfseminni sem varðað geta ákvæði starfsleyfis, svo sem við eigandaskipti og ef umtalsverðar breytingar verða á búnaði, húsnæði eða rekstri. Um útgáfu starfsleyfis og eftirlit fari að öðru leyti samkvæmt ákvæðum reglugerðar um hollustuhætti, sbr. 3. mgr. reglugerðargreinarinnar. Í 6. gr. reglugerðarinnar er mælt fyrir um að heilbrigðisnefnd á hverjum stað, undir yfirumsjón Umhverfisstofnunar, hafi eftirlit með því að farið sé að ákvæðum reglugerðarinnar.

Í hinni kærðu ákvörðun felst sú viljaafstaða eftirlitsaðila að ekki séu forsendur fyrir því að einungis einn starfsmaður verði á vakt við sundlaugina í Vík í Mýrdal. Þessi afstaða kom fram í tilefni af tilkynningu um breytingu á starfsháttum á sundstað. Slík afstaða getur leitt til nánara viðbragðs, sbr. m.a. 55. gr. laga nr. 7/1998. Verður að því virtu að telja að til sé að dreifa ákvörðun í máli þessu sem borin verði undir úrskurðarnefndina. Kæruheimild er í 1. mgr. 65. gr. laga nr. 7/1998 um hollustuhætti og mengunarvarnir.

Í 2. mgr. 11. gr. reglugerðar nr. 814/2010 eru fyrirmæli um eftirlit með sundgestum, sem um er deilt í máli þessu. Þar segir að laugarverði skuli tryggð yfirsýn og skuli hið minnsta vera einn laugarvörður við gæslu við hverja sundlaug. Óundanþægt sé að hafa tvo verði séu laugar lengri en 40 metrar eða með „flóknari uppbyggingu“. Heilbrigðiseftirlit Suðurlands hefur vísað til þess að um sameiginlegt húsnæði með íþróttahúsi og líkamsræktaraðstöðu fyrir almenning sé að ræða við sundlaugina og sé uppbygging sundlaugarinnar flókin, þar sem einnig sé þar barnalaug/vaðlaug, heitur pottur, rennibraut, kaldur pottur og sána auk þess að sundlaugin sé hluti af íþróttamiðstöð þar sem börn séu á ferli. Við þær aðstæður sé ekki hægt að samþykkja að einungis einn starfsmaður sé á vakt. Að áliti úrskurðarnefndarinnar verður hér fyrst og fremst að horfa á sundlaugarsvæðið sjálft og verður ekki talið það sé flókið í þessum skilningi, en þar er ágæt yfirsýn yfir sundlaug sem er aðeins 16,7 m að lengd sem og tengd mannvirki.

Í 2. mgr. 11. gr. reglugerðar nr. 814/2010 er mælt fyrir um að tryggja skuli að starfsmenn sem sinna laugargæslu fylgist stöðugt með gestum í laugum og á laugarsvæði og hafi eftirlit og yfirsýn yfir alla hluta laugar og sinni ekki öðru starfi samhliða. Undantekning er gerð frá þessu í 3. mgr. reglugerðargreinarinnar þar sem mælt er fyrir um aukastörf laugarvarða sem séu einir á vakt. Með slíkum störfum virðist vísað til afgreiðslu aðgangsmiða og smávöru. Tekið er fram að vakt og afgreiðsla skuli við þessar aðstæður í sama rými og yfirsýn úr rými sé með þeim hætti að auðvelt sé að fylgjast með gestum í laug um leið og afgreiðsla fari fram. Meðan gestir séu í laug megi laugarvörður ekki sinna öðrum störfum en þeim að selja aðgang ofan í laug eða tilfallandi störfum við laugarbakka þar sem yfirsýn yfir laugarsvæði sé gott. Nánari skilyrði eru sett fyrir þessu fyrirkomulagi sem varða m.a. gestafjölda og aðgengi að farsíma og kveðið er á um skyldu til að tilkynna um það til hlutaðeigandi heilbrigðisnefndar svo skrá megi um það athugasemd við útgáfu eða endurskoðun starfsleyfis, sbr. 3. mgr.

Í tilkynningu Mýrdalshrepps frá 21. ágúst 2024 var gerð grein fyrir því hvernig þessum skilyrðum væri fullnægt vegna áforma um að einungis einn sundlaugarvörður yrði að störfum. Fram kom að laugin væri 16,7 m að lengd, vakt og afgreiðsla væri í sama rými með yfirsýn yfir laugina auk þess að nýtt myndavélakerfi hefði verið sett upp. Einnig kom fram að laugarvörður kæmi ekki til með að gegna öðrum störfum og hefði fyrirfram skilgreindan aðila sem unnt væri að hringja í, kæmi til þörf á liðsauka af einhverjum ástæðum. Þá var einnig fjallað um skilyrði er vörðuðu gestafjölda. Að áliti úrskurðarnefndarinnar verður að telja þessar fullyrðingar trúverðugar en um leið er vert að árétta þá ríku skyldu sem hvílir á starfsleyfishöfum að tryggja fullnægjandi eftirlit á sundstöðum og þar með talið að laugarvörður verði ekki látinn sinna öðrum störfum en honum eru ætluð. Í tilefni af umfjöllun um mögulega truflun sem sundlaugarvörður geti orðið fyrir vegna barna í íþróttastarfi þykir rétt að benda á að standi áform til þess að hafa íþróttasal og líkamsræktarstöð ómannaða er skylt að fara eftir reglum og leiðbeiningum þar að lútandi og með því m.a. takmarka aldur einstaklinga við 18 ára, séu þeir ekki í fylgd fullorðinna.

Með hliðsjón af framanröktu er það álit úrskurðarnefndarinnar að Heilbrigðiseftirlit Suðurlands hafi verið óheimilt að synja Mýrdalshreppi um að nýta heimild til að hafa einn starfsmann á vakt í sundlaug Mýrdalshrepps í Vík á tímabilinu 1. september til 31. maí.

 Úrskurðarorð:

 Felld er úr gildi ákvörðun Heilbrigðiseftirlits Suðurlands frá 27. ágúst 2024 um að synja kæranda um að nýta heimild til að hafa einn starfsmann á vakt í sundlaug Mýrdalshrepps í Vík á tímabilinu 1. september til 31. maí.

des 10
Love0

146/2024 Þormóðsstaðir

Með

Árið 2024, þriðjudaginn 10. desember, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mætt voru Arnór Snæbjörnsson formaður, Geir Oddsson auðlindafræðingur og Karólína Finnbjörnsdóttir lögmaður.

Fyrir var tekið mál nr. 146/2024, kæra á ákvörðun skipulags- og byggingarfulltrúa Eyjafjarðar frá 1. október 2024, að hafna beiðni kærenda um að fella úr gildi 4. lið almennra skilmála framkvæmdarleyfis til nytjaskógræktar á 52 ha svæði í landi Þormóðsstaða í Eyjafjarðarsveit.

 Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 26. október 2024, er barst nefndinni sama dag, kæra eigendur Þormóðsstaða í Eyjafjarðarsveit, þá ákvörðun skipulags- og byggingarfulltrúa Eyjafjarðar frá 1. október 2024, að hafna beiðni kærenda um að fella úr gildi 4. lið almennra skilmála framkvæmdarleyfis til nytjaskógræktar á 52 ha svæði í landi Þormóðsstaða í Eyjafjarðarsveit. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Eyjafjarðarsveit 12. nóvember 2024.

Málavextir: Með bréfi dags. 18. nóvember 2020 sóttu kærendur um framkvæmdaleyfi til svonefndrar nytjaskógræktar á 52 ha svæði á eignarjörð þeirra, Þormóðsstöðum í Eyjafjarðarsveit. Erindið var til umfjöllunar á fundi sveitarstjórnar 23. nóvember 2020, þar sem fyrir lá tillaga skipulagsnefndar um að það yrði samþykkt, enda lægi fyrir skráningarskýrsla vegna fornminja áður en framkvæmdaleyfi yrði gefið út. Á fundi sveitarstjórnar 26. nóvember 2020 var umsóknin samþykkt. Meðal málsgagna er skógræktaráætlun frá júní 2021 þar sem gerð er grein fyrir staðháttum og skógræktaráformum lýst. Auk þess samningur um þátttöku í skógrækt milli landeigenda og Skógræktarinnar frá sama tíma. Skýrsla um fornminjar á ráðgerðu skógræktarsvæði liggur fyrir og er dags. 16. júlí 2021. Við útgáfu framkvæmdaleyfis til skógræktar á Þormóðsstöðum dags. 7. maí 2024 voru settir nánari almennir skilmálar, m.a. um að framkvæmdaraðilar skuli „girða framkvæmdasvæðið á fullnægjandi hátt fyrir búpeningi“. Af hálfu kærenda kemur fram að útgefið framkvæmdaleyfi hafi verið kynnt þeim 5. september 2024. Óskað var rökstuðnings 8. september og lá hann fyrir 1. október 2024 þar sem hafnað var kröfu um að þessi skilmáli yrði felldur brott.

Málsrök kærenda: Kærendur benda á 20. gr. laga nr. 33/2019 um skóga og skógrækt um að beit sé óheimil í skógi nema skógareigandi leyfi það og geti hann því bannað öðrum að beita sinn skóg. Það sé ekki á ábyrgð skógareiganda að sjá til þess að skógur sé laus við ágangsfé með girðingum. Hvergi í lögum sé mælt fyrir um að landeigendur þurfi að girða sig frá beit annarra nema þá á landamerkjum. Í IV. kafla laga 6/1986 um fjallskil, afréttamálefni o.fl. sé fjallað um ágangsfé og „í ótengdum málum hafi innviðaráðuneyti og umboðsmaður Alþingis meðal annars fjallað um IV. kafla og hafi ekki verið hægt að sýna fram á girðingarskyldu í þeim málarekstrum, sem sveitarfélagið Eyjafjarðarsveit hafi verið málsaðili af.“

 Beitarréttur sé lögvarinn réttur einkaréttarlegs eðlis og eigi ekki að vera á borðum stjórnsýslunnar nema það sem snúi að verndarrétti þinglýsingarlaga og annarra laga sem verji eignarréttinn. Komi það framkvæmdarleyfinu ekkert við þar sem skógræktarsvæðið sé ekki sjáanlegt frá neinu byggðu bóli og allt langt innan landamerkja Þormóðsstaðabæjanna sem séu 100% eign kærenda. Öðru gegni ef nágrannar fari fram á girðingu á landamerkjum. Þá sé til staðar lagaleg skylda til að taka þátt í þeim kostnaði sem því fylgi eins og fram komi í girðingalögum. Umþrættur skilmáli framkvæmdarleyfisins hafi ekki neina stoð í íslenskum lögum, en ekki sé á hinn bóginn gerð athugasemd ef orðalagi hans yrði breytt svo mundi hljóða þannig að skylt verði að fara „eftir þeim lögum sem gilda um skógrækt“.

Málsrök Eyjafjarðarsveitar: Sveitarfélagið bendir á að kærendur hafi gert samning við Skógræktina í júní 2021 vegna ræktun skógarins. Fram komi í 6. gr. hans að óheimilt sé að beita búfé í skógræktarlandinu og skv. 5. gr. beri framkvæmdaaðila að sjá um vörslu skógarins í samræmi við reglur Skógræktarinnar. Í landsáætlun um skógrækt 2022-2032, sem byggi á 4. gr. laga nr. 33/2019 um skóga og skógrækt, sé mikið lagt upp úr vernd skóga, m.a. með girðingum. Þá sé gert ráð fyrir styrkjum vegna viðhalds girðinga í töxtum Lands og skóga. Sé skógur ræktaður beri skógareiganda að varðveita skóginn og vernda hann og sjá til að hann sé í góðu ástandi, svo sem gert sé ráð fyrir í lögum um skógrækt.

Skógrækt sé háð framkvæmdaleyfi og það sé eðlileg krafa að skógurinn sé varðveittur og honum haldið í góðu ástandi. Sé skógur afgirtur njóti hann verndar gegn beit en skylt sé að varðveita skóga og sjá til að þeim verði ekki eytt, sbr. 19. og 20. gr. laga nr. 33/2019. Þetta eigi ekki síst við um nýrækt sem sé viðkvæm fyrir beit. Í sveitarfélaginu aðskilji fjallsgirðing afrétt og óafgirt heimalönd frá heimalöndum og komi þannig í veg fyrir óhindraða för búfjár inn í heimaland. Þar sem ekki séu fyrir girðingar í landi Þormóðsstaða sem afmarki skógræktina frá afrétt sé engin leið að koma í veg fyrir beit í skógræktinni nema með því að girða skógræktina af.

Viðbótarathugasemdir kærenda: Í viðbótarathugasemdum sínum ítreka kærendur sjónarmið sín um að þeim sé óskylt sem landeigendum að girða af skógræktarsvæðið. Þá er bent á að í 33. laga nr. 6/1988 um afréttamálefni, fjallskil o.fl. sé mælt fyrir um að sveitarstjórn beri skyldur til að fjarlægja ágangsfé sem gangi í landi þar sem það eigi ekki beitarrétt. „Lausaganga búfjár sé samkvæmt laganna bókstaf að ekki þurfi að girða búpening af þar sem hann hafi beitarrétt.“ Í lausagöngu felist ekki sú meginregla að búpeningur geti gengið þar sem hann eigi ekki beitarrétt, enda beitarréttur eignarréttur sem hafi verið í gildi síðan á þrettándu öld. Sýslumaður hafi úrskurðað um beitarrétt á afrétti í landi Þormóðsstaða sem sé fjarri skógræktarsvæði og þar eigi aðeins eigendur Þormóðsstaða beitarrétt eða annan afnotarétt. Þar að auki hafi innviðaráðuneytið úrskurðað um að neitun sveitarfélagsins um smölun á ágangsfé í landi Þormóðsstaða hafi verið ólögmæt.

Niðurstaða: Kæruheimild til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála er í 1. mgr. 52. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 og er kærufrestur einn mánuður frá því að kæranda varð kunnugt eða mátti vera kunnugt um ákvörðun, sbr. 2. mgr. 4. gr. laga um úrskurðarnefndina nr. 130/2011. Af hálfu kærenda kemur fram að útgefið framkvæmdaleyfi hafi verið kynnt þeim 5. september 2024. Því hefur ekki verið mótmælt af leyfisveitanda og verður lagt til grundvallar að þeim hafi fyrst á þeim tíma verið kunnugt um þann áskilnað um girðingarframkvæmdir sem fjallað er um í máli þessu. Samkvæmt 3. mgr. 27. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 hefst kærufrestur ekki fyrr en rökstuðningur hefur verið látinn í té. Óskað var rökstuðnings 8. september og lá hann fyrir 1. október 2024. Kæra í máli þessu barst úrskurðarnefndinni 26. október s.á. og með því innan kærufrests.

Þar sem framkvæmdir eru fyrirhugaðar og deiliskipulag liggur ekki fyrir getur sveitarstjórn veitt framkvæmdaleyfi að undangenginni grenndarkynningu sé um að ræða framkvæmd sem er í samræmi við aðalskipulag og í samræmi við landnotkun, byggðamynstur og þéttleika byggðar, sbr. 5. mgr. 13. gr. laga nr. 123/2010. Í 4. mgr. 10. gr. reglugerðar nr. 772/2012 um framkvæmdaleyfi er fjallað um heimild til að binda framkvæmdaleyfi skilyrðum og vísað um það til „nauðsynlegra mótvægisaðgerða, vöktunar og öryggisráðstafana til að draga úr áhrifum framkvæmdarinnar á umhverfið, menningarminjar og náttúrufyrirbæri, eða til að tryggja öryggi.“ Í 6. mgr. er tekið fram að þau skilyrði sem sett séu í framkvæmdaleyfi skuli miða að því að ná fram markmiði a-liðar 2. gr. reglugerðarinnar, þ.e. því að „stuðla að skynsamlegri og hagkvæmri nýtingu lands og landgæða, tryggja vernd landslags, náttúru og menningarminja og koma í veg fyrir umhverfisspjöll og ofnýtingu, með sjálfbæra þróun að leiðarljósi.“

Í kafla 6.4. í greinargerð Aðalskipulags Eyjafjarðarsveitar 2018-2030 er fjallað um og sett markmið fyrir skógræktar- og landgræðslusvæði. Kemur þar m.a. fram að samningum bænda um nytjaskógrækt verði fylgt eftir og skipulag skógræktar taki mið af þróun byggðar á hverjum stað. Sama má ætla að gildi um skógrækt á óbyggðum svæðum. Í samningi kærenda við Skógræktina, þar sem stofnunin skuldbindur sig til að greiða allt að 97% af kostnaði við skógrækt, er meðal framkvæmda talin „varsla skógræktarlands á meðan þess sé þörf að mati Skógræktarinnar“, sbr. 4. gr. Skal skógarbóndi sjá alfarið um vörslu skógræktarlands „samkvæmt reglum Skógræktarinnar þar um“ eftir því sem mælt er fyrir um í 5. gr. samningsins og er almennt óheimilt að beita búfé í skógræktarlandi, sbr. 6. gr. Með vörslum er í samningnum auðsjálega átt við að skógur sé varinn gegn ágangspeningi. Að virtum þeim aðstæðum, sem fjallað er um af hálfu kærenda, að nokkur ágangur búfjár virðist í heimaland úr ógirtum afréttar- eða upprekstrarheimalöndum, verður skilyrði um að skylt sé að girða ráðgert skógræktarsvæði af fyrir búpeningi hvorki álitið ómálefnalegt né úr hófi fram, sbr. tilvísuð ákvæði 10. gr., sbr. 2. gr. reglugerðar nr. 772/2012. Verður með vísan til þessa að hafna ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar.

Úrskurðarorð:

 Hafnað er kröfu kærenda um að felld verði úr gildi ákvörðun skipulags- og byggingarfulltrúa Eyjafjarðar frá 1. október 2024, að hafna beiðni kærenda um að fella úr gildi 4. lið almennra skilmála framkvæmdarleyfis til nytjaskógræktar á 52 ha svæði í landi Þormóðsstaða í Eyjafjarðarsveit.

des 05
Love0

167/2024 Langholtsvegur

Með

Árið 2024, fimmtudaginn 5. desember, tók Arnór Snæbjörnsson, formaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, með heimild í 3. mgr. 3. gr. laga nr. 130/2011, fyrir:

Mál nr. 167/2024, kæra á ákvörðun Reykjavíkurborgar frá 22. febrúar 2024 um að fjarlægja ekki sorptunnur við fasteignina að Langholtsvegi 135 og endurgreiðslu á álagningu gjalds vegna þeirra.

 Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með kæru til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, er barst nefndinni 2. desember 2024, kærir A þá ákvörðun Reykjavíkurborgar frá 22. febrúar 2024 að synja beiðni um að sorptunnur við fasteign hans að Langholtsvegi 135 verði fjarlægðar og gjald vegna þeirra endurgreitt. Er þess krafist að sorptunnurnar verði fjarlægðar og gjaldið endurgreitt.

Málsatvik og rök: Með álagningarseðli fasteignagjalda fyrir árið 2024, dags. 19. janúar 2024, voru lögð á kæranda gjöld vegna sorphirðu við hús hans að Langholtsvegi 135 í Reykjavík. Skiptust þau þannig að vegna 240 lítra tvískiptrar tunnu fyrir blandað sorp og matarleifar var gjaldið kr. 52.500 og vegna 240 lítra tunnu fyrir pappírsúrgang og plast kr. 10.500. Samanlagt nam fjárhæð gjaldanna kr. 63.000.

Kærandi vísar til þess að hann hafi árangurslaust óskað eftir því að sorptunnurnar yrðu fjarlægðar. Þær séu óþarfar þar sem hann hendi litlu rusli og fari með það á móttökustöð. Tunnurnar hafi verið tómar allt árið og sé ekki þörf álagningar vegna þeirra. Með tölvubréfi frá 5. febrúar 2024 hafi hann óskað eftir því að tunnurnar yrðu fjarlægðar og kostnaður vegna þeirra dreginn frá fasteignagjöldum. Hafi hann í framhaldi átt í nokkrum samskiptum við starfsmenn Reykjavíkurborgar þar til beiðni hans var synjað með tölvubréfi frá 22. febrúar s.á.

Niðurstaða: Í 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála er mælt fyrir um að kærufrestur til úrskurðarnefndarinnar sé einn mánuður frá því að kæranda varð kunnugt eða mátti vera kunnugt um ákvörðunina. Beiðni kæranda um að sorptunnur yrðu fjarlægðar og kostnaður vegna þeirra dreginn frá fasteignagjöldum var synjað með tölvubréfi frá 22. febrúar 2024. Voru samtímis gefnar leiðbeiningar um kærurétt til úrskurðarnefndarinnar. Jafnframt voru á bakhlið álagningarseðils fasteignagjalda, dags. 19. janúar 2024, upplýsingar um kærurétt til nefndarinnar. Með þessu verður álitið að kæranda hafi verið eða mátt vera kunnugt um kærurétt sinn til úrskurðarnefndarinnar eigi síðar en 22. febrúar 2024. Kæra í máli þessu barst nefndinni 2. desember 2024, eða að liðnum lögbundnum kærufresti og verður henni vísað frá nefndinni, sbr. 1. mgr. 28. gr. stjórnsýslulag nr. 37/1993.

Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.