Skip to main content
Úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála
des 22
Love0

88/2017 Rannsóknarleyfi – Öxnadalur, Hörgárdalur og víðar á Tröllaskaga

Með

Árið 2018, þriðjudaginn 19. júní, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Ásgeir Magnússon dómstjóri.

Fyrir var tekið mál nr. 88/2017, kæra á ákvörðun Orkustofnunar frá 14. júlí 2017 um að veita leyfi til leitar og rannsókna á málmum í Öxnadal, Hörgárdal og víðar á Tröllaskaga. 

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 17. ágúst 2017, er barst nefndinni sama dag, kærir eigandi Hallfríðarstaða í Hörgársveit, þá ákvörðun Orkustofnunar frá 14. júlí 2017 að veita leyfi til leitar og rannsókna á málmum í Öxnadal, Hörgárdal og víðar á Tröllaskaga. Skilja verður málatilbúnað kæranda svo að krafist sé ógildingar hinnar kærðu ákvörðunar. Með bréfi, dags. 17. ágúst s.á., er barst nefndinni sama dag, kæra tilgreindir landeigendur á Tröllaskaga sömu ákvörðun Orkustofnunar. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi. Þess er jafnframt krafist að framkvæmdir verði stöðvaðar á meðan málið er til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni.

Þar sem hagsmunir kærenda þykja ekki standa því í vegi verður síðargreinda kærumálið, sem er nr. 90/2017, sameinað máli þessu.

Þykir málið nægilega upplýst til að það verði tekið til endanlegs úrskurðar. Er því ekki tilefni til að taka afstöðu til stöðvunarkröfu kærenda.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Orkustofnun 15. september 2017.

Málavextir: Með bréfi til Orkustofnunar, dags. 10. september 2014, sótti Iceland Resources ehf. um leyfi til leitar og rannsóknar á málmum á átta svæðum á Íslandi, m.a. í Öxnadal, Hörgárdal og víðar á Tröllaskaga. Við meðferð umsóknarinnar hjá Orkustofnun var umsækjanda leiðbeint um frekari meðferð umsóknar hans og barst stofnuninni uppfærð umsókn 8. mars 2015.

Með bréfum, dags. 17. og 18. maí 2016, óskaði Orkustofnun eftir umsögnum frá Náttúrufræðistofnun Íslands, Umhverfisstofnun og Veiðimálastofnun í samræmi við 4. mgr. 5. gr. laga nr. 57/1998 um rannsóknir og nýtingu á auðlindum í jörðu. Einnig var óskað eftir umsögn forsætisráðuneytis í samræmi við 3. gr. laga nr. 58/1998 um þjóðlendur og ákvörðun marka eignarlanda, þjóðlendna og afrétta. Loks var Akrahreppi, Akureyrarkaupstað, Dalvíkurbyggð, Eyjafjarðarsveit, Hörgársveit og Sveitarfélaginu Skagafirði kynnt umsóknin og þeim gefinn kostur á að koma sjónarmiðum sínum á framfæri varðandi hana.

Í umsögn Veiðimálastofnunar, dags. 19. maí 2016, kemur m.a. fram að rannsóknaraðili skuli gæta þess að hafa sem minnst áhrif á vatn, svo sem að grugga það upp. Verði vélar notaðar skuli hreinsa þær til að tryggt sé að skaðleg efni berist ekki í vatnið og takmarka skuli sýnatökusvæðið eins og kostur sé. Í umsögn Umhverfisstofnunar, dags. 20. maí 2016, kemur fram að stofnunin telur að leita eigi umsagnar stofnunarinnar aftur þegar ákvarðanir hafa verið teknar um staðsetningu og umfang kjarnaborana. Í umsögn forsætisráðuneytisins, dags. 1. júní 2016, kemur fram að ef kjarnaborun fer fram á svæðinu þarf að tilkynna þá framkvæmd til Skipulagsstofnunar falli sú framkvæmd undir lög nr. 106/2000 um mat á umhverfisáhrifum. Áður en rannsóknarleyfið verður framlengt telur ráðuneytið að gera þurfi betri grein fyrir afstöðu hlutaðeigandi sveitarfélaga á svæðinu til leitar og rannsókna á málmum, skipulagi á umræddum svæðum og hvernig fyrirhugaðar framkvæmdir samræmdust aðalskipulagi hlutaðeigandi sveitarfélaga. Í umsögn Náttúrufræðistofnunar, dags. 7. júní 2016, kemur fram að stofnunin geri ekki athugasemdir við áætlaðar yfirborðsrannsóknir en telur engu að síður að þær þurfi að gera með fullu samþykki réttra stjórnvalda þegar um er að ræða friðlýst svæði. Þá telur stofnunin að ekki eigi að heimila boranir án undangenginnar skoðunar á því hvar eigi að bora og að boranir eigi ekki að vera heimilaðar á friðlýstum svæðum eða svæðum sem til standi að friðlýsa. Sækja eigi sérstaklega um leyfi til borana, enda skipti staðsetning þeirra miklu máli, þó svo að í einhverjum tilfellum verði hægt að heimila boranir á tilteknum svæðum að undangenginni sérstakri úttekt. Í umsögn umhverfisráðs Dalvíkur, dags. 26. ágúst 2016, er lögð áhersla á að komi til framkvæmda í landi sveitarfélagsins fari ráðið fram á að umsóknaraðili sendi inn umsókn um framkvæmdaleyfi líkt og lög geri ráð fyrir. Aðrir umsagnaraðilar gera ekki athugasemdir við umsóknina.

Var umsækjanda gefinn kostur á að gera athugasemdir við framkomnar umsagnir og með bréfi, dags. 14. júní 2016, tilkynnti hann að engar athugasemdir væru gerðar.

Við frekari meðferð umsóknarinnar var ákveðið að nota reitakerfi Landmælinga Íslands við afmörkun leyfissvæða á landi. Orkustofnun hnikaði því lítillega öllum fjórum hnitum leyfissvæðisins, sbr. 2. gr. leyfisins, til að fella það að reitakerfinu. Við þá færslu minnkaði svæðið lítillega og er nú um 1.013 km2.

Orkustofnun veitti leyfi 14. júlí 2017 til handa umsækjanda, á grundvelli umsóknar hans frá 8. mars 2015, til leitar og rannsókna á málmum í Öxnadal, Hörgárdal og víðar á Tröllaskaga. Gildir leyfið til 15. júlí 2022 og tekur það til 1.013 km² svæðis. Er það hin kærða ákvörðun í máli þessu.

Málsrök kærenda: Eigandi Hallfríðarstaða tekur fram að hann hafi umráðarétt yfir sinni jörð og valdi hin leyfða rannsóknarvinna raski á nýtingu jarðarinnar til búreksturs og ferðaþjónustu. Í leyfi Orkustofnunar hafi komið fram að Veiðimálastofnun hafi bent á að haft skuli samráð við landeigendur og að Orkustofnun taki undir það. Þetta ákvæði leyfisins sé of opið til túlkunar, enda hafi samráð ekkert lögfræðilegt gildi samkvæmt þessu orðalagi og ekki séu sett skýr skilyrði um það. Þó að leitað hafi verið umsagna hinna ýmsu hagsmunaaðila þá hafi ekkert verið rætt við þá sem stærstu hagsmunanna eigi að gæta á svæðinu, þ.e. landeigenda sem stundi ýmiskonar atvinnurekstur á svæðinu, s.s. búskap og ferðaþjónustu, sem leyfi þetta geti haft veruleg áhrif á.

Af hálfu annarra kærenda kemur fram að þeim hafi fyrst orðið ljós leyfisveitingin 9. ágúst 2017. Þeir hafi ekki haft nokkra vitneskju um að umsókn leyfishafa væri til meðferðar hjá Orkustofnun, en gögn sem birt séu með leyfinu á vef stofnunarinnar beri með sér að málarekstur fyrirtækisins til öflunar rannsóknar- og leitarleyfis nái allt aftur til ársins 2014 hið skemmsta. Enginn reki hafi verið gerður að því að kynna kærendum þessa umsókn eða að kynna fyrir þeim niðurstöðu Orkustofnunar um veitingu leyfisins. Orkustofnun sé stjórnvald og um stjórnsýslu stofnunarinnar gildi stjórnsýslulög nr. 37/1993, eftir því sem við eigi. Ein af grundvallarreglum stjórnsýsluréttarins sé sett fram í 13. gr. laganna og varði rétt þeirra sem aðild eigi að máli til að tjá sig um efni þess áður en stjórnvald taki ákvörðun. Þá sé í 14. gr. kveðið á um skyldu stjórnvalds til að vekja athygli aðila máls á meðferð þess svo fljótt sem verða megi til að gefa honum kost á að tjá sig um efni þess.

Í 2. gr. stjórnsýslulaga segi um samspil við önnur lög að ákvæði annarra laga, sem hafi að geyma strangari málsmeðferðarreglur en stjórnsýslulög, haldi gildi sínu. Við meðferð þessa máls virðist Orkustofnun hins vegar hafa gengið út frá því að ákvæði laga nr. 57/1998, víki ákvæðum stjórnsýslulaga til hliðar, en í 4. mgr. 5. gr. þeirra sé kveðið á um að áður en leyfi sé veitt skuli leita umsagnar Umhverfisstofnunar, Náttúrufræðistofnunar Íslands og eftir atvikum Hafrannsóknarstofnunar. Þessi nálgun Orkustofnunar sé ekki í samræmi við tilgang og inntak laga nr. 57/1998, enda ljóst að þeim hafi ekki verið ætlað að draga úr þeirri réttarvernd sem stjórnsýslulög veiti. Þessu til stuðnings sé hægt að vísa til óáfrýjaðs dóms héraðsdóms Reykjavíkur nr. E-45/2005, sem fjalli um veitingu rannsóknarleyfis á grundvelli laga nr. 57/1998.

Vanræksla Orkustofnunar á að gæta andmælaréttar stjórnsýslulaga leiði síðan til þess að stofnunin geti vart hafa talist uppfylla þær skyldur sem á henni hvíli á grundvelli rannsóknarreglunnar svokölluðu, sem sett sé fram í 10. gr laganna.

Umþrætt leyfi gefi leyfishöfum víðtækar og lítt skilgreindar heimildir þegar komi að síðari stigum leitar og rannsóknar. Þannig sé engan vegin ljóst af leyfinu hvar, hvernig eða í hverjum mæli boranir eða aðrar framkvæmdir kunni að raska hagsmunum kærenda. Verði að telja að sé á annað borð ætlunin að veita leyfi til leitar og rannsókna á gulli og kopar, sem kærendur mótmæli, hefði verið eðlilegra að veita fyrst leyfi til yfirborðsrannsókna og taka síðar afstöðu til einstakra umsókna um leyfi til frekari rannsókna. Yrðu þær rannsóknir þá takmarkaðar við minni svæði og bundnar skilyrðum sem nauðsynleg væru til að hagsmuna allra viðkomandi væri sem best gætt. Það leyfi sem veitt hafi verið gæti þessa í engu og fari því í bága við ákvæði 12. gr. stjórnsýslulaga um meðalhóf.

Í lögum nr. 61/2006 um lax- og silungsveiði segi í 33. gr. að sérhver framkvæmd í eða við veiðivatn, allt að 100 metrum frá bakka, sem áhrif geti haft á fiskigengd þess, afkomu fiskistofna, aðstæður til veiði eða lífríki vatnsins að öðru leyti, sé háð leyfi Fiskistofu. Gögn þau sem fylgi hinu umþrætta leyfi beri ekki með sér að leitað hafi verið til Fiskistofu í aðdraganda útgáfu þess, þrátt fyrir að hún sé lögboðinn umsagnaraðili.

Í leyfi Orkustofnunar sé vísað til 4. gr. laga nr. 57/1998 um rannsóknir og nýtingu á auðlindum í jörðu. Segi þar að Orkustofnun geti heimilað rannsóknir og leit að auðlindum í jörðu. Af sjálfu leiði að sá sem hlutist til um að sér verði veitt leyfi til rannsóknar og leitar að góðmálmum í jörðu geri það í þeirri von að honum verði veitt leyfi til nýtingar beri erfiði hans árangur. Þegar að nýtingu komi séu lögin skýr um að sjónarmið um þjóðhagslega hagkvæmni séu að leiðarljósi, sbr. athugasemdir og greinargerð sem fylgt hafi með frumvarpinu sem orðið hafi að tilvísuðum lögum. Það sé skoðun kærenda að erfitt sé að fella sjónarmið um þjóðhagslega hagkvæmni að leyfisveitingu þessari. Ekki hafi orðið vart við að tilfinnanlegur skortur væri á góðmálmum þeim hérlendis sem um ræði. Sé hér fremur um að ræða möguleika viðkomandi fyrirtækis til að auðgast á vinnslu málmanna í framtíðinni og þá á kostnað kærenda, þar sem ljóst sé að möguleg námuvinnsla kunni verulega að skerða möguleika þeirra til nýtingar lands sem nú sé undirstaða þeirra lífsviðurværis.

Samkvæmt 31. gr. laga nr. 60/2013 um náttúruvernd sé óheimilt að aka utan vega og sé slík háttsemi refsiverð skv. 9. gr. laganna. Undanþága vegna rannsókna gildi aðeins ef nauðsyn krefji, enda sé ekki unnt að vinna viðkomandi störf á annan hátt. Ekkert liggi fyrir um að unnt sé að vinna rannsóknirnar án þess að fara með vélknúin ökutæki utan vega á landi kærenda. Gangi hið umþrætta leyfi gegn settum lögum að því leyti sem það heimili för leyfishafa með rannsóknarbor á fjór- og sexhjólum um lönd kærenda.

Þá hafi Orkustofnun verið óheimilt að gefa út hið umþrætta leyfi nema áður lægi fyrir ákvörðun Skipulagstofnunar skv. 1. mgr. 13. gr. laga nr. 106/2000 um mat á umhverfisáhrifum um það hvort djúpboranir þær er fælust í leyfinu bæri að umhverfismeta, að öllu leyti eða á tilteknum svæðum, þar sem þær fælu í sér umtalsverð umhverfisáhrif. Yrði það niðurstaðan þyrfti einnig að liggja fyrir álit stofnunarinnar á áhrifum á umhverfið, sbr. 11. gr. laganna.

Kærendur bendi á að staðsetning framkvæmdar sé eitt þeirra atriða sem lögbundið sé að taka tillit til af hálfu Skipulagsstofnunar við ákvörðun um það hvort framkvæmd skuli umhverfismeta. Innan þess svæðis, sem afmarkað sé með leyfinu, hafi tæplega 2.400 ha svæði verið friðað skv. lögum um náttúruvernd, sbr. auglýsingu nr. 534/2007 um fólkvanginn í Hrauni. Leyfisvæðið nái yfir lítinn hluta friðlandsins á Glerárdal, sem friðlýst hafi verið 2016, og það nái yfir 1.600 ha svæði þar sem málsmeðferð sé í gangi skv. náttúruverndarlögum til friðlýsingar, sbr. auglýsingu Umhverfisstofnunar frá 28. febrúar 2014 um fyrirhugaða friðlýsingu Hóladals og Hólahóla.

Málsrök Orkustofnunar: Af hálfu Orkustofnunar er bent á að með 4. gr. laga nr. 57/1998 um rannsóknir og nýtingu á auðlindum í jörðu hafi verið staðfest að stjórnvöldum sé gert kleift að hafa frumkvæði að leit og rannsóknum á auðlindum í jörðu og heimila það öðrum með útgáfu rannsóknarleyfis, en svo sé leyfi til leitar og rannsóknar nefnt í frumvarpinu. Gert sé ráð fyrir því að heimildir Orkustofnunar nái bæði til landssvæða utan eignarlands og innan. Á þessari reglu sé þó undantekning fari leit eða rannsókn fram á vegum landeiganda. Þá þurfi ekki leyfi Orkustofnunar. Orkustofnun bendi á að ákvæðið feli í sér annars vegar mun á leit og rannsóknum án verulegra framkvæmda og hins vegar á rannsóknum sem feli í sér verulegar framkvæmdir sem nauðsynlegt sé að skilyrða með einum eða öðrum hætti.

Andmælaregla stjórnsýsluréttarins geri ráð fyrir því að aðili máls skuli eiga þess kost að tjá sig um efni máls áður en stjórnvald taki ákvörðun í því, enda liggi ekki fyrir í gögnum málsins afstaða hans og rök fyrir henni eða slíkt sé augljóslega óþarft. Samkvæmt hinni kærðu ákvörðun sé gert ráð fyrir leit án verulegs jarðrasks eða framkvæmd samkvæmt ótvíræðri heimild laga nr. 57/1998 utan eignarlands og innan. Rannsóknarleyfi samkvæmt 1. mgr. 5. gr. laganna feli í sér heimild til þess að leita að viðkomandi auðlind á tilteknu svæði á leyfistímanum, rannsaka umfang, magn og afkastagetu hennar og fylgja að öðru leyti þeim skilmálum sem tilgreindir séu í lögum þessum og Orkustofnun telji nauðsynlega. Meðal þeirra skilmála sem kveðið sé á um í leyfinu og fjallað sé um í fylgibréfi þess sé að leitarsvæðið verði afmarkað til frekari rannsókna, leiði leitin til þess. Þá gæti eftir atvikum komið til frekari rannsókna sem hafi í för með sér umtalsvert jarðrask og/eða verulegar framkvæmdir, s.s. boranir, sprengingar og gerð námuganga, sem leyfishafa beri að senda Orkustofnun áætlun um, sbr. 4. gr. leyfisins, og lýsingu á fyrirhuguðum framkvæmdum í því skyni.

Að mati Orkustofnunar, með vísan til ákvæða stjórnsýsluréttarins, ætti aðili máls, eins og landeigandi, að eiga kost á að tjá sig um efni slíkra rannsókna í landi hans áður en stjórnvald taki ákvörðun í því, enda liggi ekki fyrir í gögnum málsins afstaða hans og rök fyrir henni eða slíkt sé augljósalega óþarft, sbr. 13. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Við þær aðstæður beri Orkustofnun, svo fljótt sem því verði við komið, að vekja athygli aðila á því að mál hans sé til meðferðar, nema ljóst sé að hann hafi fengið vitneskju um það fyrir fram, sbr. 14. gr. stjórnsýslulaga, og gefa honum jafnframt kost á að koma á framfæri sínum athugasemdum, sjónarmiðum og andmælum, sbr. 13. gr. laganna. Þar sem leitin takmarkist einungis við sýnatöku, sem hafi í för með sér óverulegt rask, hefðu andmæli landeigenda, eða annarra aðila máls sem ætla megi að hafi átt lögvarinna hagsmuna að gæta, ekki leitt til höfnunar á rannsóknarleyfinu, því það feli, eins og áður segi, í sér leit og rannsóknir á auðlindum landsins samkvæmt ákvæðum laga nr. 57/1998. Það sé einnig í samræmi við hlutverk Orkustofnunar að afla gagna um slíkar auðlindir. Þá beri að geta þess að lög nr. 57/1998 kveði á um að leita skuli umsagnar Umhverfisstofnunar, Náttúrufræðistofnunar Íslands og eftir atvikum Hafrannsóknarstofnunar áður en rannsóknarleyfi sé veitt, sbr. 4. mgr. 5. gr. laganna.

Aðilar máls, þ.m.t. landeigendur, séu ekki umsagnaraðilar samkvæmt lögum nr. 57/1998 og að mati Orkustofnunar sé bersýnilega óþarft, sbr. lokamálsl. 13. gr. stjórnsýslulaga, að kalla eftir andmælum þeirra þar sem andmælin hefðu ekki leitt til þess að leitin færi ekki fram eða að gengið væri gegn lögvörðum hagsmunum þeirra. Finnist hins vegar auðlind innan eignarlands sé bæði rétt og skylt að upplýsa landeiganda um slíkan fund og lögvarða hagsmuni hans. Þá fyrst sé tímabært að gæta andmælaréttar hans við frekari og umfangsmeiri rannsóknir. Þannig komi fram í umsögn Umhverfisstofnunar að aftur eigi að leita umsagnar stofnunarinnar þegar upplýsingar liggi fyrir um staðsetningu kjarnahola og umfang borana. Að mati Orkustofnunar eigi slíkt einnig við um aðila máls, þ.m.t. landeigendur, kærendur í máli þessu, sbr. 14. og 13. gr. stjórnsýslulaga.

Bent sé á að í leyfinu felist hvorki heimild til nýtingar á málmum sem kunni að finnast né fyrirheit um slík leyfi, sbr. 3. mgr. 5. gr. laga nr. 57/1998. Útgáfa leyfisins sé í samræmi við hlutverk Orkustofnunar og muni niðurstöður rannsókna gagnast því hlutverki. Orkustofnun hafi leitað lögbundinna umsagna og kynnt umsóknina fyrir viðkomandi sveitarfélögum. Það hafi verið mat stofnunarinnar að umsóknin hafi verið tæk til málsmeðferðar að virtum ákvæðum um auðlindanýtingu, almennum lögskýringarreglum, svo og meginreglum laga nr. 57/1998 og eðli máls. Þá sé bent á að með vísan til 13. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 þurfi að afla framkvæmdaleyfis sveitarstjórnar vegna meiriháttar framkvæmda sem áhrif hafi á umhverfið og breyti ásýnd þess, svo sem breytingum lands með jarðvegi eða efnistöku og annarra framkvæmda sem falli undir lög nr. 106/2000 um mat á umhverfisáhrifum.

Rannsóknir sem slíkar, á grundvelli laga nr. 57/1998, séu hvorki matsskyldar framkvæmdir samkvæmt lögum um mat á umhverfisáhrifum né tilkynningarskyldar til Skipulagsstofnunar samkvæmt þeim lögum. Kjarnaboranir vegna málmleitar falli ekki undir ákvæði gr. 2.06 í 1. viðauka laganna. Við slíkar kjarnaboranir skuli rannsóknarleyfishafi afla starfsleyfis hjá viðkomandi heilbrigðisnefnd, sbr. gr. 10.4 í reglugerð nr. 785/1999, fylgiskjal 2, eins og tekið sé fram í hinu kærða leyfi.

Málatilbúnaður kærenda, málsástæður og lagarök byggi á því að rannsóknarleyfið sé allt að því sjálfstætt framkvæmdaleyfi á mats- og skipulagsskyldum framkvæmdum samkvæmt lögum sem hin kærða ákvörðun byggi ekki á og að ekki hafi verið gætt andmælaréttar. Vísað sé til óáfrýjaðs dóms héraðsdóms Reykjavíkur nr. E-45/2005, þar sem fallist sé á að reglur um andmælarétt landeigenda hafi ekki verið virtar. Hafi þar verið um að ræða rannsóknarleyfi sem iðnaðarráðherra hafi gefið út vegna jarðhitaleitar á Reykjahlíðarsvæðinu, m.a. til jarðborana í eignarlandi. Andmælaréttar aðila máls hafi þar ekki verið gætt en rannsóknarleyfið hafi m.a. gert ráð fyrir umtalsverðu jarðraski og borunum. Orkustofnun bendi á að stofnunin taki og hafi tekið mið af ákvæðum stjórnsýsluréttarins við leyfisveitingar og gætt að andmælarétti málsaðila í samræmi við niðurstöðu dómsins þegar fyrir liggi hver hin raunverulega rannsóknaráætlun sé sem mögulega hefði í för með sér umtalsvert jarðrask.

Niðurstaða: Samkvæmt 3. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála geta þeir einir kært stjórnvaldsákvarðanir til nefndarinnar sem eiga lögvarða hagsmuni tengda þeirri ákvörðun sem kæra á nema í tilteknum undantekningartilvikum sem þar eru greind. Verður að skýra þetta ákvæði í samræmi við almennar reglur stjórnsýsluréttarins um aðild í kærumálum, þar sem áskilið er að kærandi eigi beina einstaklingsbundna hagsmuni tengda þeirri ákvörðun sem kærð er. Í máli þessu er deilt um ákvörðun Orkustofnunar frá 14. júlí 2017 um að veita leyfi til leitar og rannsókna á málmum í Öxnadal, Hörgárdal og víðar á Tröllaskaga. Einn kærenda er eigandi jarðarinnar Búrfells í Dalvíkurbyggð. Samkvæmt þeim gögnum og kortum sem fyrir liggja þá er sú jörð utan rannsóknarsvæðis hins kærða leyfis. Lögmanni kæranda var gefinn kostur á að færa fram frekari rök fyrir meintum lögvörðum hagsmunum kærandans en sá rökstuðningur hefur ekki borist. Verður kærumáli þessu því vísað frá hvað hann varðar. Aðrir kærendur eru ýmist landeigendur jarða innan þess svæðis sem leyfið tekur til eða telja þar til óbeinna eignarréttinda.

Samkvæmt 1. mgr. 4. gr. laga nr. 57/1998 um rannsóknir og nýtingu á auðlindum í jörðu gefur Orkustofnun út rannsóknarleyfi til rannsóknar og leitar að auðlindum í jörðu, en um veitingu leyfis, efni þess og afturköllun fer nánar eftir VIII. kafla laganna, sbr. og 1. mgr. 5. gr. þeirra. Landeiganda eða umráðamanni lands er skylt að veita rannsóknarleyfishöfum óhindraðan aðgang að eignarlandi því sem í hlut á, sbr. 1. mgr. 26. gr. nefndra laga, og skv. 2. mgr. ákvæðisins ber landeiganda eða umráðamanni skv. 1. mgr. að hlíta hvers konar afnotum af landi, takmörkun á umráðarétti og óþægindum sem nauðsynleg eru vegna rannsóknar í samræmi við viðkomandi leyfi. Loks getur landeigandi krafist bóta vegna tjóns sem hann verður sannanlega fyrir af m.a. rannsóknum á auðlind innan eignarlands vegna röskunar eða skemmda á landi og mannvirkjum og náist ekki samkomulag um bætur skal ákveða þær með eignarnámsmati, sbr. 28. gr. laganna.

Af framangreindum lagaákvæðum er ljóst að þegar að rannsókn og leit að auðlindum í jörðu fer fram verða landeigendur að þola ákveðnar takmarkanir á eignarrétti sínum hvað varðar umráð og afnot eigna sinna. Í lögum nr. 57/1998 er fjallað um veitingu leyfis, efni þess og afturköllun, en að öðru leyti verður Orkustofnun við málsmeðferð sína, rétt eins og stjórnvöld almennt, að fara að stjórnsýslulögum nr. 37/1993 og viðhafa vandaða stjórnsýsluhætti. Felst í því m.a. að veita skal landeigendum tækifæri til að koma að athugasemdum sínum í samræmi við 13. gr. stjórnsýslulaga.

Óumdeilt er að kærendum var ekki veittur réttur til andmæla við málsmeðferð hins kærða leyfis í samræmi við framangreint. Þrátt fyrir ótvíræð ákvæði laga nr. 57/1998 um þær takmarkanir sem landeigendur verða að þola og áður greinir er ekki hægt að fallast á að við útgáfu rannsóknarleyfa sé almennt augljóslega óþarft að gæta andmælaréttar þeirra vegna ákvæða lokamálsliðar 13. gr. stjórnsýslulaga. Hefði Orkustofnun því verið rétt að leita eftir afstöðu þeirra sem til réttar telja yfir fyrirhuguðu rannsóknarsvæði.

Hið kærða leyfi felur samkvæmt 2. gr. laga nr. 57/1998 í sér heimild fyrir leyfishafa til leitar og rannsóknar á málmum, með sérstaka áherslu á gull og kopar, á tilteknu leitar- og rannsóknarsvæði í Öxnadal, Hörgárdal og víðar á Tröllaskaga. Nánar tiltekið heimilar leyfið leit að málmum á yfirborði ásamt rannsókn á útbreiðslu, magni og efniseiginleikum málma á leitar- og rannsóknarsvæðinu. Réttindi og skyldur leyfishafa eru tíundaðar í þessu sambandi og skal leyfishafi m.a. gæta þess að valda hvorki mönnum, munum né búpeningi hættu eða skaða, valda eins litlu raski og kostur er og, svo sem kostur er, skal hann skilja við leitar- og rannsóknasvæðið í sama ásigkomulagi og áður en leit og rannsóknir hófust. Þá tekur leyfið einnig til heimildar til kjarnaborana á afmörkuðum svæðum innan svæðisins, að undangengnu frekara mati á leitar- og rannsóknaráætlun umsækjanda fyrir þau svæði sem hann vill rannsaka nánar. Er tekið fram í leyfinu að komi til þeirra rannsókna muni Orkustofnun af því tilefni senda beiðni um frekara mat til lögboðinna umsagnaraðila, sbr. 4. mgr. 5. gr. laga nr. 57/1998, og annarra aðila eftir atvikum. Nánar er fjallað um leitar- og rannsóknaaðferðir í fylgibréfi Orkustofnunar til leyfishafa, dags. 14. júlí 2017. Þar kemur m.a. fram að Umhverfisstofnun telji að yfirborðsrannsóknir muni ekki fela í sér rask. Einnig er rakið það álit umsagnaraðila að sérstaklega skuli sækja um leyfi til borana og afla umsagna að nýju þegar upplýsingar um staðsetningu kjarnahola og umfang borana liggi fyrir, sem og viðbrögð leyfishafa þess efnis að hann geri ekki athugasemdir við umsagnirnar. Þá kemur fram í bréfinu að Orkustofnun hafi brugðist við umsögnum á þá leið að setja inn í leyfið það ákvæði sem að framan er rakið um frekara mat vegna kjarnaborana. Verður að öllu þessu virtu að leggja þann skilning í orðalag hins kærða leyfis að heimild leyfishafa til kjarnaborana sé bundin því skilyrði að sérstök ákvörðun verði tekin þar um af Orkustofnun þegar fyrir liggi hvar fyrirhugaðar rannsóknarboranir muni eiga sér stað og umsagnir þar að lútandi, bæði þær umsagnir sem lög mæla fyrir um og aðrar eftir því sem við á. Yrði slík heimild veitt til kjarnaborana í landi kærenda, eða þar sem þeir telja til réttar, verður að gera ráð fyrir því að þeim verði á því stigi veittur andmælaréttur. Með hliðsjón af því og þar sem ekki verður fram hjá því litið að yfirborðsrannsóknir þær sem að er stefnt eru ekki viðurhlutamiklar, verður það ekki talið leiða til ógildingar hins kærða leyfis að andmælaréttur kærenda var ekki virtur við undirbúning þess.

Skal og á það bent að eins og fram kemur í rannsóknarleyfinu þá er leyfið og framkvæmdir á grundvelli þess háð öðrum gildandi lögum, s.s. ákvæðum laga nr. 60/2013 um náttúruvernd. Setti Orkustofnun það sem skilyrði að akstur utan vega verði ekki leyfður nema í sérstökum tilfellum, notast skuli við sérútbúna bíla eða fjórhjól, sem og að þess skuli gætt að land sé nægjanlega þurrt til að ekki verði skemmdir á gróðri. Verður ekki annað séð en að téð skilyrði séu til þess fallin að ná markmiðum náttúruverndarlaga, sem að auki heimila í ákveðnum tilvikum akstur utan vega, s.s. vegna rannsókna, sbr. 2. mgr. 31. gr. laganna. Þá undanþiggur útgáfa rannsóknarleyfisins leyfishafa ekki frá því að afla annarra þeirra leyfa sem önnur lög kveða á um. Þannig þarf eftir atvikum að koma til önnur ákvörðun áður en rannsóknarboranir geta hafist, s.s. ákvörðun um veitingu starfsleyfis skv. 6. gr. laga nr. 7/1998 um hollustuhætti og mengunarvarnir. Loks verður ekki talið að sjónarmið um þjóðhagslega hagkvæmni komi til skoðunar fyrr en við undirbúning útgáfu nýtingarleyfis, verði um slíkt að ræða, sbr. 1. mgr. 17. gr. laga nr. 57/1998.

Með vísan til alls þess sem að framan er rakið verður kröfu kærenda um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar hafnað.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist sökum mikils fjölda og umfangs mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Kröfum kæranda að Búrfelli, Dalvíkurbyggð, er vísað frá úrskurðarnefndinni.

Hafnað er kröfu annarra kærenda um ógildingu á ákvörðun Orkustofnunar frá 14. júlí 2017 um að veita leyfi til leitar og rannsókna á málmum í Öxnadal, Hörgárdal og víðar á Tröllaskaga.

____________________________________
Nanna Magnadóttir (sign)

______________________________              _____________________________
Aðalheiður Jóhannsdóttir (sign)                                     Ásgeir Magnússon (sign)

des 22
Love0

78/2018 Reykjarhvoll 23

Með

Árið 2018, fimmtudaginn 14. júní, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Ómar Stefánsson varaformaður og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 78/2018, kæra á ákvörðunum byggingarfulltrúans í Mosfellsbæ frá 15. september og 4. desember 2017 um að veita byggingarleyfi til að byggja tveggja hæða einbýlishús með bílgeymslu og aukaíbúð á lóð nr. 23a við Reykjahvol í Mosfellsbæ.

Í málinu er nú kveðinn upp til bráðabirgða svofelldur

úrskurður

um kröfu kæranda um stöðvun framkvæmda:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 27. maí 2018, er barst nefndinni 28. s.m., kærir A, lóðarhafi Reykjahvols 25, Mosfellsbæ, þær ákvarðanir byggingarfulltrúans í Mosfellsbæ frá 15. september og 4. desember 2017 að veita byggingarleyfi til að byggja tveggja hæða einbýlishús með bílgeymslu og aukaíbúð á lóð nr. 23a við Reykjahvol í Mosfellsbæ. Skilja verður málskot kæranda svo að krafist sé að ákvarðanirnar verði felldar úr gildi.

Þess er jafnframt krafist að framkvæmdir samkvæmt hinum kærðu ákvörðunum verði stöðvaðar á meðan málið er til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni. Verður málið nú tekið til úrskurðar um þá kröfu kæranda.

Gögn málsins bárust frá Mosfellsbæ 1. júní 2018.

Málsatvik og rök: Á fundi skipulagsnefndar Mosfellsbæjar 1. september 2017 var tekin fyrir umsókn um leyfi til að byggja tveggja hæða einbýlishús með bílgeymslu og aukaíbúð á lóð nr. 23a við Reykjahvol í Mosfellsbæ. Var fært til bókar að nefndin gerði ekki athugasemd við útgáfu byggingarleyfis þegar fullnægjandi gögn hefðu borist byggingarfulltrúa. Á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 15. september 2017 var fyrrnefnd umsókn samþykkt. Málið var á dagskrá á fundi skipulagsnefndar 13. október s.á. þar sem bókað var að ekki væru gerðar athugasemdir við stærð hússins, en deiliskipulag svæðisins heimilaði ekki aukaíbúð á lóð nr. 23a við Reykjahvol. Á afgreiðslufundi 4. desember 2017 samþykkti byggingarfulltrúi umsókn um leyfi til að breyta staðsetningu og fyrirkomulagi innanhúss áður samþykkts einbýlishúss á lóð nr. 23a við Reykjahvol. Byggingarfulltrúi gaf út byggingarleyfi, dags. 17. maí 2018, til að byggja tveggja hæða einbýlishús með bílgeymslu og aukaíbúð á umræddri lóð.

Kærandi vísar til þess að samkvæmt teikningum verði heimilað hús 226 m2 að stærð en hámarksstærð samkvæmt deiliskipulagi sé 220 m2. Hæð hússins samkvæmt teikningum sé 7,49 m en deiliskipulag kveði á um 6 m hámarkshæð frá inngangskóta. Neðsta hæðin sé 2,70 m á hæð og sé ekki tekin inn í hæð hússins. Á teikningum og í byggingarlýsingu sé gert ráð fyrir aukaíbúð en óheimilt sé samkvæmt deiliskipulagi að gera aukaíbúðir í einbýlishúsum við F-götu. Fyrirhugað hús verði mun hærra en hús kæranda og muni rýra notagildi lóðar hans vegna skuggavarps og skerðingar á útsýni, auk þess að vera í miklu ósamræmi við hús hans vegna stærðar og hæðar. Breyting hafi verið gerð á deiliskipulagi svæðisins 28. júní 2006 en hún hafi ekki verið birt í Stjórnartíðindum fyrr en 27. júní 2008.

Af hálfu Mosfellsbæjar er tekið fram að byggingarleyfi hafi verið gefið út á grundvelli deiliskipulags, ákvæða laga nr. 160/2010 um mannvirki og ákvæða byggingarreglugerðar nr. 112/2012. Stöðvun framkvæmda muni valda eiganda miklu fjárhagslegu tjóni og óþægindum og leggist bærinn gegn því að orðið verði við þeirri kröfu kæranda.

Leyfishafi tekur fram að bygging á lóð hans sé hafin í samræmi við útgefið byggingarleyfi. Búið sé að grafa og setja púða fyrir grunn og kjallara og sé uppsteypa grunns áætluð á næstu dögum. Einingahús sé tilbúið til afhendingar um leið og grunnur sé risinn, en leyfishafi hafi selt núverandi húsnæði sitt. Hann hafi töluverðra fjárhagslegra hagsmuna að gæta ef framkvæmdir verði stöðvaðar og muni leyfishafi gera kæranda ábyrgan fyrir þeim kostnaði sem af henni hljótist, ef af henni verði.

Niðurstaða: Í 1. mgr. 5. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála er tekið fram að kæra til úrskurðarnefndarinnar fresti ekki réttaráhrifum kærðrar ákvörðunar, en jafnframt er kæranda þar heimilað að krefjast stöðvunar framkvæmda til bráðabirgða séu þær hafnar eða yfirvofandi. Fyrir liggur að byggingarleyfi fyrir umdeildum framkvæmdum hefur verið gefið út og að framkvæmdir eru hafnar og eru skilyrði greinds lagaákvæðis uppfyllt að því leyti.

Ýmis álitaefni eru uppi í málinu sem áhrif geta haft á gildi hinnar kærðu ákvörðunar svo sem um samræmi hins kærða byggingarleyfis við gildandi deiliskipulag. Þarf úrskurðanefndin tóm til kanna málsatvik frekar og eftir atvikum að afla frekari gagna.

Í ljósi greindra atvika og fyrirliggjandi gagna þykir rétt að fallast á kröfu kæranda um stöðvun þeirra framkvæmda sem hin kærða ákvörðun heimilar á meðan mál þetta er til meðferðar hjá úrskurðarnefndinni.

Úrskurðarorð:

Framkvæmdir samkvæmt hinu kærða byggingarleyfi skulu stöðvaðar á meðan mál þetta er til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni.

____________________________________
Nanna Magnadóttir (sign)

______________________________              _____________________________
Ómar Stefánsson (sign)                                    Þorsteinn Þorsteinsson (sign) 

des 22
Love0

137/2016 Víðivellir

Með

Árið 2018, fimmtudaginn 14. júní, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Ómar Stefánsson varaformaður og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 137/2016, kæra á ákvörðun sveitarstjórnar Fljótsdalshrepps frá 2. ágúst 2016 um að samþykkja deiliskipulag frístundabyggðar í landi Víðivalla ytri 1, Fljótsdalshreppi.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 19. október 2016, er barst nefndinni sama dag, kæra A og B, eigendur frístundalóða nr. 4 og 5 og D og E vegna frístundalóða nr. 8 og 9 að Víðivöllum ytri 1, Fljótsdalshreppi, þá ákvörðun sveitarstjórnar Fljótsdalshrepps frá 2. ágúst 2016 að samþykkja deiliskipulag frístundabyggðar í landi Víðivalla ytri 1. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Fljótsdalshreppi 23. nóvember 2016.

Málavextir: Á fundi sveitarstjórnar Fljótsdalshrepps 11. janúar 2011 var samþykkt tillaga að deiliskipulagi frístundabyggðar í landi Víðivalla ytri 1 og birtist auglýsing þar um í B-deild Stjórnartíðinda 20. maí s.á. Fól skipulagið í sér að gert var ráð fyrir 13 frístundalóðum á 19,4 ha svæði. Í september 2013 tilkynnti Skipulagsstofnun sveitarfélaginu að umrætt deiliskipulag teldist ekki í gildi, en lögbundnir tímafrestir höfðu ekki verið haldnir við meðferð deiliskipulagstillögunnar.

Á fundi sveitarstjórnar 5. apríl 2016 var lögð fram tillaga að deiliskipulagi Víðivalla ytri 1 sem efnislega var að meginstefnu til sú sama og fyrra skipulag sem áður hafði verið metið ógilt. Þær breytingar höfðu þó verið gerðar að á skipulagssvæðinu var nú gert ráð fyrir einni lóð í stað lóðanna nr. 1, 2 og 3, en ósk þess efnis hafði borist sveitarfélaginu. Þá hafði tillagan sætt öðrum breytingum, m.a. með vísan til þess að nýtt aðalskipulag Fljótsdalshrepps hefði tekið gildi. Var samþykkt að auglýsa tillöguna til kynningar skv. 41. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Athugasemdir bárust á kynningartíma hennar, m.a. frá tveimur kærenda í máli þessu. Hinn 2. ágúst 2016 tók sveitarstjórn málið fyrir að nýju og samþykkti tillöguna sem og svör við fram komnum athugasemdum. Tillagan var í kjölfar þess send Skipulagsstofnun til lögboðinnar afgreiðslu og gerði stofnunin ekki athugasemd við að birt yrði auglýsing um samþykkt deiliskipulagsins. Birtist auglýsing þar um í B-deild Stjórnartíðinda 23. september 2016. Tveir kærenda sendu Fljótsdalshreppi og Skipulagsstofnun athugasemdir sínar vegna fyrrnefndrar samþykktar og var þeim svarað með bréfi Skipulagsstofnunar, dags. 16. september 2016, og með bréfi sveitarfélagsins, dags. 17. október s.á.

Málsrök kærenda: Kærendur telja að röng forsenda búi að baki hinni kærðu ákvörðun, þ.e. að ekki sé til staðar gilt deiliskipulag fyrir svæðið. Hafi lóðum verið úthlutað á grundvelli deiliskipulags fyrir sumarhúsasvæði í landi Víðivalla ytri 1 frá 1993. Það skipulag sé enn í gildi samkvæmt 11. tl. bráðabirgðaákvæðis skipulags- og byggingarlaga nr. 73/1997. Einnig hafi verið samþykkt Svæðisskipulag Héraðssvæðis 1998-2010 þar sem gerð hafi verið grein fyrir frístundahúsasvæðinu. Hafi það sambærilega stöðu og aðalskipulag. Gerð nýs deiliskipulags á svæðinu sé því óþörf.

Skipulagslög nr. 123/2010 taki ekki til fyrri deiliskipulagsvinnu Fljótsdalshrepps en skipulagið frá árinu 2011 hafi ekki tekið gildi. Hafi sveitarfélaginu borið að hefja deiliskipulagsferlið frá grunni árið 2016. Sú afstaða Skipulagsstofnunar að lokamálsgrein 42. gr. skipulagslaga eigi við standist ekki. Málsmeðferð eftir 40. gr. laganna hafi aldrei átt sér stað. Henni sé ekki heimilt að sleppa og verði málsmeðferð samkvæmt lögum nr. 73/1997 ekki jafnað til hennar. Lokamálsgrein 42. gr. skipulagslaga hafi verið sett með breytingarlögum nr. 135/2012. Bendi ekkert til þess að ákvæðinu hafi verið ætlað að gilda afturvirkt og hefði í öllu falli þurft að taka það skýrt fram. Málsmeðferð deiliskipulagsins sé því ekki í samræmi við ákvæði 40. gr. skipulagslaga. Hafi hvorki verið útbúin lýsing skipulagsverkefnisins né viðhöfð kynning og samráð við deiliskipulagsgerðina. Hafi það komið í veg fyrir að kærendur hafi getað haft áhrif og aðkomu að skipulagsgerðinni. Með réttu hafi átt að tilkynna eigendum lóða sérstaklega um deiliskipulagstillöguna, en það hafi ekki verið gert. Sé í þessu sambandi skírskotað til 3. tl. gr. 5.2.1. og til gr. 5.6.1. í skipulagsreglugerð nr. 90/2013.

Skipulagsnefnd og skipulagsfulltrúi hafi aldrei fjallað um hið kærða deiliskipulag og hafi því lögbundinni málsmeðferð samkvæmt skipulagslögum ekki verið fylgt. Sé málsmeðferð skipulagsnefndar, þar sem skipulagsfulltrúi hafi málfrelsi og tillögurétt, grundvöllurinn að faglegri málsmeðferð við skipulagsgerð. Í gr. 5.7.1. í skipulagsreglugerð komi m.a. fram að þegar frestur til athugasemda sé liðinn skuli sveitarstjórn taka tillögu til umræðu að undangenginni umfjöllun skipulagsnefndar.

Í greinargerð hins kærða deiliskipulags sé ekki fjallað um samgöngukerfi og umferðarmannvirki, svo sem beri að gera skv. a. lið gr. 5.3.2.5. í skipulagsreglugerð. Einungis sé gerð grein fyrir aðkomu frá þjóðvegi, en ekki umferðarkerfi á skipulagssvæðinu. Sérstök ástæða hafi verið til að fjalla um þetta ef víkja ætti frá eldra skipulagi um áætlaða legu vegar um frístundasvæðið. Þá sé aðeins gert ráð fyrir einni leið af svæðinu og sé í þessu sambandi sérstaklega vísað til lokamálsgreinar ákvæðisins.

Nýtt deiliskipulag muni festa í sessi illfæra og óörugga umferðarleið að lóðum kærenda. Veghalli leiðarinnar sé um 30% og vegurinn hlykkjóttur. Hann hafi verið lagður til bráðabirgða árið 1993 en deiliskipulagið frá því ári hafi gert ráð fyrir annarri veglínu sem sé mun greiðfærari, m.a. vegna minni veghalla. Sú veglagning sé auk þess hluti af einkaréttarlegum samningum lóðarhafa við eiganda opins svæðis innan deiliskipulagsins. Séu ástæður þessarar breytingar illskiljanlegar og í andstöðu við markmið skipulagslaga og ákvæði skipulagsreglugerðar. Hafi skortur á kynningu, samráði, faglegri umfjöllun skipulagsnefnda og aðkomu skipulagsfulltrúa leitt til þess að ekki hafi verið gætt að hagsmunum lóðarhafa og fagsjónarmiðum um veglagningu á svæðinu.

Málsrök Fljótsdalshrepps: Sveitarfélagið krefst þess að kröfum kærenda verði hafnað. Fyrsta aðalskipulag Fljótsdalshrepps hafi tekið gildi árið 2004. Þegar af þeirri ástæðu hafi ekki verið uppfyllt skilyrði til að deiliskipulagsáætlun fyrir sumarbústaðarsvæði í landi Víðivalla ytri 1 gæti öðlast gildi á grundvelli 11. tl. bráðabirgðaákvæðis laga nr. 73/1997. Ekki sé grundvöllur til að beita rýmkandi lögskýringu enda feli ákvæðið í sér undantekningu frá þeirri aðalreglu að nánar tilgreindir annmarkar við formlega staðfestingu skipulagsáætlana leiði til ógildis þeirra. Svæðisskipulag Héraðssvæðis 1998-2010, sem samþykkt hafi verið löngu síðar, geti aldrei orðið fullnægjandi grundvöllur fyrir deiliskipulagsgerð jafnvel þótt litið yrði svo á að það hefði sömu réttaráhrif og aðalskipulag í þessu tilliti. Um sé að ræða nýtt deiliskipulag og eigi sjónarmið um að gerð þess sé óþörf eða jafnvel óheimil sér enga stoð. Standi engin rök til þess að óheimilt hafi verið að nýta heimild í lokamálslið 2. mgr. 42. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Eðli málsins samkvæmt eigi umrætt ákvæði við um liðin atvik en feli á engan hátt í sér afturvirkni.

Ágreiningslaust sé að deiliskipulagstillagan hafi ekki verið tekin til umfjöllunar í skipulagsnefnd að loknum athugasemdafresti. Geti skortur á umfjöllun nefndarinnar ekki talist verulegur annmarki er leiði til ógildingar deiliskipulagsins og sé það í samræmi við afstöðu Skipulagsstofnunar að þessu leyti. Sveitarstjórn fari með skipulagsvald á sínu svæði í þessum efnum og eigi skipulagsnefnd að starfa undir yfirstjórn hennar, sbr. 2. mgr. 6. gr. skipulagslaga. Samkvæmt því geti sveitarstjórn á engan hátt orðið bundin af því sem fram kunni að koma í umfjöllun skipulagsnefndar. Þá verði ekki séð að í 41. gr. laganna sé gert ráð fyrir sérstakri aðkomu skipulagsfulltrúa utan hugsanlegrar þátttöku hans í umfjöllun skipulagsnefndar.

Hvað varði þá athugasemd að kynning tillögunnar hafi ekki verið í samræmi við 40. gr. skipulagslaga sé áréttað að það ákvæði komi ekki til álita þar sem um málsmeðferð fari skv. lokamálslið 2. mgr. 42. gr. laganna. Þá liggi ekki annað fyrir en að vinna við deiliskipulagsþætti sem unnir hafi verið á gildistíma skipulags- og byggingarlaga nr. 73/1997 og skipulagsreglugerðar nr. 400/1998 hafi uppfyllt skilyrði þeirra laga og reglugerðar. Núgildandi skipulagsreglugerð hafi tekið gildi í janúar 2013. Geti ákvæði hennar ekki haft þýðingu um þá deiliskipulagsvinnu sem unnin hafi verið fyrir það tímamark. Þá geti tilvitnuð ákvæði skipulagsreglugerðar sem kærendur vísi til ekki komið til álita enda snúi þau að samráði og kynningu við gerð deiliskipulagstillögu, sbr. 40. gr. skipulagslaga. Að auki eigi 3. mgr. gr. 5.2.1. í skipulagsreglugerð við um þá sem eigi lönd að deiliskipulagssvæði, en ekki þá sem eigi land sem sé hluti af viðkomandi svæði. Tillagan hafi verið kynnt í samræmi við gr. 5.6.1. í skipulagsreglugerð og hafi að öllu leyti verið í samræmi við lög. Eigi sjónarmið um að kærendur hafi átt rétt á sérstakri kynningu eða samráði sér enga lagastoð.

Fyrir liggi að á deiliskipulagsuppdrætti sé gerð grein fyrir vegstæði á skipulagssvæðinu með grænni brotalínu en það vegstæði sé hið sama og núverandi vegur liggi um. Gerð sé grein fyrir aðkomu að svæðinu frá þjóðvegi í greinargerð og á uppdrætti. Sé framsetning þessi í samræmi við ákvæði gr. 5.3.2.5. í skipulagsreglugerð. Hvað varði lokamálsgrein tilvitnaðrar greinar þá sé vísað til þess að um sé að ræða fámenna frístundabyggð þar sem ekki sé þekkt sérstök hætta af gróðureldum. Sé á engan hátt sýnt fram á að umferð um svæðið og frá því yrði örðugari um veg á vegsvæði samkvæmt deiliskipulaginu en væri um veg á vegstæði því sem kærendur óski eftir. Því sé andmælt að veghalli sé 30% og vegurinn ógreiðfær. Þá hafi ekkert komið fram um að núverandi vegur hafi verið lagður til bráðabirgða. Sérstaklega sé mótmælt að gætt hafi verið hagsmuna annarra á kostnað kærenda. Sveitarfélagið sé ekki aðili að og beri ekki ábyrgð á einkaréttarlegum samningum milli kærenda og eigenda Víðivalla ytri 1.

Niðurstaða: Í 3. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála er kveðið á um að þeir einir geti skotið máli til úrskurðarnefndarinnar sem eigi lögvarða hagsmuni tengda hinni kærðu ákvörðun. Samkvæmt fasteignaskrá Þjóðskrár Íslands er kærandinn Þorsteinn Bjarnason hvorki skráður eigandi lóðanna nr. 8 né nr. 9 á deiliskipulagssvæðinu eða mannvirkja á þeim lóðum. Á hann því ekki hagsmuni af því að fá skorið úr um gildi hinnar kærðu ákvörðunar og verður kæru hans því vísað frá úrskurðarnefndinni.

Í máli þessu er deilt um gildi samþykktar Fljótsdalshrepps á deiliskipulagi frístundabyggðar að Víðivöllum ytri 1 er öðlaðist gildi 23. september 2016. Sveitarstjórn samþykkti árið 2011 tillögu að deiliskipulagi fyrir sama svæði en þar sem lögbundnir tímafrestir skv. þágildandi 2. mgr. 42. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 um auglýsingu tillögunnar voru ekki virtir við meðferð málsins taldist hún ógild. Var kveðið á um það í lokamálslið 2. mgr. tilgreinds ákvæðis að færi þá um tillöguna í samræmi við 41. gr. laganna. Var 2. mgr. 42. gr. skipulagslaga breytt með lögum nr. 135/2012. Ekki voru þó gerðar breytingar á lokamálslið 2. mgr. og skyldi sem fyrr fara með ógilt deiliskipulag í samræmi við 41. gr. skipulagslaga. Samkvæmt því skyldi auglýsa tillöguna til kynningar og að liðnum fresti til athugasemda skyldi sveitarstjórn taka tillöguna til umræðu að undangenginni umfjöllun skipulagsnefndar. Var ekki gerður áskilnaður um að sveitarstjórn tæki saman lýsingu á skipulagsverkefninu líkt og almennt er þegar vinna við gerð deiliskipulagstillögu hefst, sbr. 40. gr. sömu laga.

Í máli því sem hér er til umfjöllunar liggur fyrir að hin kærða ákvörðun er að meginstefnu til byggð á sömu forsendum og felur í sér sambærilegar heimildir og áður samþykkt deiliskipulag Víðivalla ytri 1. Þó hafa þær breytingar verið gerðar að gert er ráð fyrir 11 lóðum í stað 13 lóða á skipulagssvæðinu og hefur skipulagið einnig sætt breytingum þar sem nýtt aðalskipulag Fljótsdalshrepps hefur tekið gildi og breytingar orðið á lögum og reglugerðum. Að þessu virtu verður ekki talið að sveitarstjórn hafi getað byggt málsmeðferð sína á ákvæðum 41. gr. skipulagslaga á grundvelli 2. mgr. 42. gr. laganna. Verður enda að telja að eðli máls samkvæmt geti lokamálsliður 2. mgr. 42. gr. aðeins átt við í þeim tilvikum þegar ógild deiliskipulagsákvörðun sem þar er fjallað um er auglýst að nýju efnislega óbreytt.

Samkvæmt 40. gr. skipulagslaga skal sveitarstjórn taka saman lýsingu á skipulagsverkefninu þegar vinna við gerð deiliskipulagstillögu hefst. Heimilt er þó skv. ákvæðinu að falla frá gerð slíkrar lýsingar ef allar meginforsendur liggja fyrir í aðalskipulagi. Eru meginforsendur skýrðar svo í gr. 5.2.2. í skipulagsreglugerð nr. 90/2013 að með þeim sé átt við stefnu um áherslur og uppbyggingu landnotkunarreita, svo sem varðandi nánari notkun á einstökum reitum, þéttleika og byggðamynstur eða umfang auðlindanýtingar. Umrætt skipulagssvæði er í Aðalskipulagi Fljótsdalshrepps 2014-2030 skilgreint sem frístundabyggð, F4, og er þar gert ráð fyrir 13 frístundahúsum á um 20 ha svæði. Með hliðsjón af efni hins kærða deiliskipulags lágu meginforsendur þess fyrir í gildandi aðalskipulagi. Var skipulagsyfirvöldum sveitarfélagsins því heimilt að falla frá gerð lýsingar við undirbúning hinnar kærðu ákvörðunar.

Í greinargerð deiliskipulagsins er tekið fram að aðkoma að skipulagssvæðinu sé af Fljótsdalsvegi (933) um 150 m norðan brúar yfir Kelduárkvísl. Í gr. 5.3.2.5. í skipulagsreglugerð er tekið fram að við deiliskipulag svæða í þéttbýli, og í dreifbýli eftir atvikum, skuli gera grein fyrir því samgöngukerfi sem fyrir er og fyrirhugað er skv. aðalskipulagi. Jafnframt segir í lokamálsgrein greinarinnar að á íbúðarsvæðum, svæðum fyrir frístundahús og öðrum svæðum þar sem gera megi ráð fyrir mannfjölda og hætta geti verið á gróðureldum, skuli gæta þess að fleiri en ein greið leið sé um og frá svæðinu. Felur ákvæðið í sér gæslu öryggishagsmuna og afdráttarlausa skyldu við fyrrgreindar aðstæður. Eins og fyrr greinir er aðeins um eina leið að ræða um og frá skipulagssvæðinu. Á svæðinu er gert ráð fyrir 11 sumarhúsalóðum og að heimilt sé að reisa eitt hús ásamt útihúsi á hverri lóð. Samkvæmt skipulagsuppdrætti er töluverður gróður á svæðinu, en í greinargerð deiliskipulagsins er svæðinu svo lýst að upp frá þjóðveginum séu kjarri vaxnir hjallar og gangi gamalt berghlaup niður í hlíðina allt niður að 80 m hæðarlínu. Hafi landið áður verið nýtt til beitar.

Sveitarfélagið hefur skírskotað til þess að um sé að ræða fámennt frístundasvæði þar sem ekki sé þekkt sérstök hætta af gróðureldum. Ekki liggur þó fyrir í gögnum málsins á hverju sú staðhæfing sveitarfélagsins byggist eða hvort leitað hafi verið álits sérfróðra aðila, s.s. slökkviliðs svæðisins, um hugsanlega hættu á gróðureldum á svæðinu við gerð deiliskipulagsins. Verður að telja í ljósi staðhátta að tilefni hefði verið til að rannsaka það atriði frekar í samræmi við 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.

Skipulagsnefndir fara með skipulagsmál samkvæmt skipulagslögum og er meginverksvið þeirra skv. gr. 2.3. í skipulagsreglugerð að fjalla um stefnumörkun í skipulagsmálum, hafa forgöngu um gerð og breytingar á skipulagsáætlunum og fjalla um skipulagstillögur. Hefur skipulagsfulltrúi umsjón með skipulagsgerð samkvæmt nefndum lögum. Situr hann fundi skipulagsnefndar og er sérfróður á sviði skipulagsmála. Í 3. mgr. 41. gr. skipulagslaga er mælt fyrir um að þegar frestur til athugasemda sé liðinn skuli sveitarstjórn taka tillöguna til umræðu að undangenginni umfjöllun skipulagsnefndar. Samkvæmt því er sveitarfélagið hefur upplýst fjallaði skipulagsnefnd ekki um hina kærðu tillögu að liðnum athugasemdafresti svo sem áskilið er í lögum. Var undirbúningi hinnar kærðu ákvörðunar því áfátt að þessu leyti.

Verða framangreindir annmarkar, sem lúta bæði að rannsókn máls og lögboðinni málsmeðferð, þess eðlis að fella verður hina kærðu ákvörðun úr gildi.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist verulega sökum mikils fjölda og umfangs mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Vísað er frá úrskurðarnefndinni kröfum Þorsteins Bjarnasonar.

Felld er úr gildi ákvörðun sveitarstjórnar Fljótsdalshrepps frá 2. ágúst 2016 um að samþykkja deiliskipulag frístundabyggðar í landi Víðivalla ytri 1.

____________________________________
Nanna Magnadóttir (sign)

______________________________              _____________________________
Ómar Stefánsson (sign)                                     Þorsteinn Þorsteinsson (sign)

 
 

 

des 22
Love0

54/2018 Eikjuvogur 27

Með

Árið 2018, fimmtudaginn 14. júní kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Ómar Stefánsson varaformaður og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 54/2018, kæra á ákvörðun borgarráðs Reykjavíkur frá 25. janúar 2018 um að samþykkja breytingu á deiliskipulagi Vogahverfis vegna Eikjuvogs 27.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 11. apríl 2018, er barst nefndinni sama dag, kæra A og B, Eikjuvogi 29, Reykjavík, og D og E, Eikjuvogi 25, Reykjavík  þá ákvörðun borgarráðs Reykjavíkur frá 25. janúar 2018 að staðfesta samþykkt umhverfis- og skipulagsráðs frá 17. s.m. um breytingu á deiliskipulagi Vogahverfis vegna Eikjuvogs 27. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Með bréfi til úrskurðarnefndarinnar, dags. 30. apríl 2018, er barst nefndinni sama dag, kæra sömu aðilar ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 24. s.m. um að veita leyfi fyrir byggingu tveggja húsa á tveimur hæðum með samtals þremur íbúðum á lóð nr. 27 við Eikjuvog. Er þess krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og að framkvæmdir verði stöðvaðar á meðan málið er til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni. Verður síðara kærumálið, sem er nr. 66/2018, sameinað máli þessu þar sem hinar kærðu ákvarðanir eru samofnar og sömu aðilar standa að kærunum. Þykir málið nægilega upplýst til að það verði tekið til endanlegs úrskurðar og verður því ekki tekin afstaða til stöðvunarkröfu kærenda.

Gögn málsins bárust frá Reykjavíkurborg 25. apríl og 9. maí 2018.

Málavextir: Á fundi borgarráðs Reykjavíkur 25. janúar 2018 var staðfest samþykkt umhverfis- og skipulagsráðs frá 17. s.m. um breytingu á deiliskipulagi Vogahverfis vegna Eikjuvogs 27, að undangenginni auglýsingu á tillögu þar um. Tók skipulagsbreytingin gildi með auglýsingu í B-deild Stjórnartíðinda 13. apríl s.á. Breytingin felur í sér að í stað einbýlishúss verði heimilaðar þrjár íbúðir í tveimur húsum á lóðinni sem tengjast saman með sameiginlegum stigagangi. Byggingarmagn og nýtingarhlutfall lóðar helst óbreytt, sem og fjöldi bílastæða.

Á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 24. apríl 2018 var samþykkt umsókn um byggingarleyfi fyrir tveimur tveggja hæða húsum með þremur íbúðum á lóðinni Eikjuvogi 27 og var sú afgreiðsla staðfest af borgarráði Reykjavíkur 26. s.m. 

Málsrök kærenda: Kærendur byggja á því að um sé að ræða deiliskipulagsbreytingu í rótgrónu hverfi þar sem öll hús austan götunnar Eikjuvogs, utan endahússins nr. 1, séu einbýlishús. Vakin sé sérstök athygli á fyrirhugaðri vegghæð og að húsið sé hærra en samþykkt hús samkvæmt áðurgildandi deiliskipulagi, auk þess sem breytingunni fylgi aukið skuggavarp fyrir aðliggjandi lóðir. Ekki sé gert ráð fyrir því í aðalskipulagi að byggðinni neðan/austan Eikjuvogs verði breytt úr sérbýlishúsabyggð í fjölbýlishúsabyggð. Um sé að ræða fordæmisgefandi ákvörðun sem muni þá gilda gagnvart öllum eigendum húsa í hverfinu. Þannig sé um að ræða grundvallarbreytingu á skipulagi og nýtingu hverfisins sem stoð þurfi að eiga í aðalskipulagi. Jafnframt sé vísað til úrskurðar úrskurðarnefndarinnar í máli nr. 120/2014, þar sem sambærileg breyting á deiliskipulagi hafi verið felld úr gildi.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Af hálfu borgarinnar er því alfarið hafnað að um sé að ræða grundvallarbreytingu á skipulagi og nýtingu hverfisins. Eina breytingin sem hin kærða skipulagsákvörðun heimili, umfram fyrri heimildir, sé fjölgun íbúða úr einni í þrjár. Engin breyting sé á byggingarmagni, heildarhæð bygginga eða nýtingarhlutfalli frá áðurgildandi deiliskipulagi fyrir Vogahverfi. Mörg hús í Eikjuvogi séu tví- og þríbýlishús, auk einbýlishúsa, og sé breytingin því í fullu samræmi við byggðamynstur. Skuggavarp við breytingu á mænisstefnu hússins verði óhjákvæmilega meira á nálægar lóðir en frá fyrri tillögu. Engin áhrif verði á lóð Eikjuvogs 25 á hásumri, en áhrifin séu meiri við jafndægur. Ekki sé þó um að ræða meira íþyngjandi skuggavarp á nálægar lóðir en því sem búast megi við í byggð borgarinnar. Þá sé fyrirhugað hús í samræmi við önnur hús í götunni og hverfinu. Umrædd deiliskipulagsbreyting sé ekki til þess fallin að skapa fordæmi fyrir auknum byggingarheimildum umfram þær heimildir sem þegar séu fyrir í eldra skipulagi.

Athugasemdir leyfishafa: Leyfishafi krefst frávísunar málsins varðandi deiliskipulagið þar sem kærufrestur hafi verið liðinn þegar kæran barst úrskurðarnefndinni. Þá mótmælir hann ógildingu deiliskipulagsins. Fleiri hús í götunni skiptist í fleiri en einn eignarhluta og nýtingarhlutfall lóðar, byggingarreitur og hæð hússins séu í samræmi við fyrra deiliskipulag. Þá séu áhrif af skuggavarpi ekki meiri en búast megi við í byggð í borg.

Niðurstaða: Samkvæmt 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála er kærufrestur til úrskurðarnefndarinnar einn mánuður frá því að kæranda varð kunnugt eða mátti vera kunnugt um ákvörðun þá sem kæra lýtur að. Sé um að ræða ákvörðun sem sætir opinberri birtingu telst kærufrestur frá birtingu ákvörðunar. Hin kærða ákvörðun var birt í B-deild Stjórnartíðinda 13. mars 2018. Í samræmi við 1. mgr. 8. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 tók kærufrestur að líða 14. mars s.á. og var síðasti dagur kærufrests hinn 16. apríl s.á. þar sem 14. þess mánaðar bar upp á laugardag, sbr. 2. mgr. nefnds ákvæðis. Kæra í máli þessu barst 11. apríl 2018, eða innan kærufrests. Kröfu kærenda varðandi hina kærðu deiliskipulagsbreytingu verður því ekki vísað frá úrskurðarnefndinni á þessum grundvelli.

Í máli þessu er deilt um lögmæti breytingar á deiliskipulagi Vogahverfis vegna Eikjuvogs 27 og samþykki byggingarleyfis á grundvelli þeirrar breytingar, þar sem gert er ráð fyrir byggingu tveggja samtengdra húsa með þremur íbúðum í stað einbýlishúss.

Samkvæmt 3. mgr. 3. gr. og 1. mgr. 38. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 annast sveitarstjórnir og bera ábyrgð á gerð aðalskipulags og deiliskipulags í sínu umdæmi. Í skipulagsvaldi sveitarstjórna felst m.a. heimild til breytinga á gildandi deiliskipulagi eins og kveðið er á um í 43. gr. laganna, en þess ber að gæta að breyting rúmist innan heimilda aðalskipulags, sbr. 7. mgr. 12. gr. sömu laga og að stefnt sé að lögmætum markmiðum með breytingunni.

Hin kærða deiliskipulagsbreyting var kynnt með almennri auglýsingu í samræmi við 1. mgr. 43. gr. skipulagslaga, afgreidd í umhverfis- og skipulagsráði að kynningu lokinni og staðfest í borgarráði lögum samkvæmt. Framkomnum athugasemdum var svarað og tók breytingin gildi með auglýsingu í B-deild Stjórnartíðinda að lokinni meðferð Skipulagsstofnunar. Eftir hina kærðu ákvörðun var nýtingarhlutfall umræddrar lóðar, byggingarreitur og hámarkshæð bygginga óbreytt frá eldra deiliskipulagi. Felur hin kærða deiliskipulagsbreyting einungis í sér þá breytingu að heimilt er að byggja tvö samtengd hús með þremur íbúðum í stað einbýlishúss á umræddri lóð. Verður af þessum ástæðum ekki séð að deiliskipulagsbreytingin hafi að marki aukin grenndaráhrif umfram það sem vænta mátti að óbreyttu skipulagi. Telji hagsmunaaðilar sig hafa orðið fyrir fjárhagslegu tjóni vegna breytinga á deiliskipulagi þarf það ekki að raska gildi skipulagsbreytingarinnar en getur eftir atvikum orðið grundvöllur bótakröfu, sbr. 51. gr. skipulagslaga.
 
Umrædd lóð er á skilgreindu íbúðarsvæði ÍB27 Vogar, sbr. gildandi Aðalskipulag Reykjavíkur 2010-2030. Um svæðið segir nánar að það sé fullbyggt og fastmótað og hafi það byggst upp að mestu á árunum 1945-1955. Yfirbragð byggðarinnar sé nokkuð fjölbreytt en lágreist byggð einkenni svæðið. Það að tilgreint sé í aðalskipulagi að hverfi sé fullbyggt og fastmótað girðir ekki fyrir byggingarframkvæmdir. Gerði enda fyrra deiliskipulag ráð fyrir uppbyggingu á lóðinni. Samkvæmt deiliskipulagi Vogahverfis eru á svæði B einbýlis- og sambýlishús, m.a. við Eikjuvog, og er tekið fram í hinni kærðu deiliskipulagsbreytingu að Eikjuvogur 27 sé á svæði B. Þá eru í fasteignaskrá Þjóðskrár Íslands skráðar tvær íbúðir í húsinu Eikjuvogi 29, þar sem hluti kærenda er búsettur. Verður því ekki séð að yfirbragð byggðar breytist í trássi við aðalskipulag, enda er þar tekið fram að yfirbragð sé nokkuð fjölbreytt. Áskilnaði laga um innbyrðis samræmi skipulagsáætlana er að öllu framangreindu virtu fullnægt.

Með vísan til alls þess sem að framan er rakið liggja ekki fyrir þeir ágallar á efni eða málsmeðferð hinnar kærðu deiliskipulagsbreytingar sem raskað geta gildi hennar og verður kröfu þess efnis því hafnað.

Að framangreindri niðurstöðu fenginni á hið kærða byggingarleyfi stoð í gildandi deiliskipulagi umrædds svæðis, svo sem því var breytt með áðurgreindri skipulagsákvörðun. Með vísan til þess og þar sem ekki liggur fyrir að annmarkar hafi verið á málsmeðferð við þá ákvörðun, verður gildi leyfisins ekki raskað.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kærenda um ógildingu á ákvörðun borgarráðs Reykjavíkur frá 25. janúar 2018 um að samþykkja breytingu á deiliskipulagi Vogahverfis vegna Eikjuvogs 27.

Hafnað er kröfu kærenda um ógildingu á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 24. apríl 2018 um að samþykkja umsókn um byggingu tveggja húsa á tveimur hæðum með samtals þremur íbúðum á lóð nr. 27 við Eikjuvog.

____________________________________
Nanna Magnadóttir (sign)

______________________________              _____________________________
Ómar Stefánsson (sign)                                  Þorsteinn Þorsteinsson (sign)

des 22
Love0

166/2016 Hliðsnes 2

Með

Árið 2018, mánudaginn 11. júní, tók Nanna Magnadóttir, formaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, með heimild í 3. mgr. 3. gr. laga nr. 130/2011, fyrir:

Mál nr. 166/2016, kæra á ákvörðun bæjarstjórnar Garðabæjar um að samþykkja breytingu á hesthúsi að Hliðsnesi 2.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 10. desember 2016, er barst nefndinni 12. s.m., kærir A þá ákvörðun bæjarstjórnar Garðabæjar frá 1. desember 2016 að samþykkja útgáfu byggingarleyfis vegna breytinga á hesthúsi að Hliðsnesi 2. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Garðabæ 25. janúar 2017 og 8. júní 2018.

Málsatvik og rök: Á fundi skipulagsnefndar Garðabæjar 15. september 2016 var tekin fyrir umsókn um byggingarleyfi vegna breytinga á hesthúsi að Hliðsnesi 2. Nefnd lóð er á svæði sem ekki hefur verið deiliskipulagt og var af þeirri ástæðu ákveðið af skipulagsnefnd að láta fara fram grenndarkynningu í samræmi við 2. mgr. 44. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Umsóknin var í kjölfarið grenndarkynnt öllum lóðarhöfum og íbúum á Hliðsnesi með bréfi, dags. 7. október 2016. Var gefinn frestur til athugasemda til 4. nóvember s.á. Kærandi kom að athugasemdum þar sem hann mótmælti fyrirhuguðum breytingum og tók fram að hann teldi umrædda breytingu fela í sér breytingu húsnæðisins úr hesthúsi í íbúðarhús.

Á fundi skipulagsnefndar 10. nóvember 2016 voru innsendar athugasemdir teknar til umræðu og tekin ákvörðun um að vísa málinu til frekari skoðunar hjá tækni- og umhverfissviði bæjarins. Á fundi nefndarinnar 17. s.m. var bókað að hún gerði ekki athugasemd við útgáfu byggingarleyfisins þar sem ekki væri gert ráð fyrir breytingu á notkun hússins til íbúðar eða atvinnustarfsemi. Tillaga skipulagsnefndar um að gera ekki athugasemdir við útgáfu byggingarleyfisins var staðfest af bæjarstjórn 1. desember 2016.

Kærandi krefst þess að notkunargildi húsnæðisins sem um ræðir haldist óbreytt sem hesthús.

Af hálfu Garðabæjar er þess krafist að kærunni verði vísað frá þar sem byggingarleyfi vegna framkvæmdanna hafi ekki verið gefið út líkt og krafa sé gerð um í 13. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki. Því liggi ekki fyrir kæranleg ákvörðun í málinu. Ef ekki verði fallist á frávísun sé á það bent að afgreiðsla byggingarleyfisumsóknarinnar hafi verið í samræmi við 44. gr. skipulagslaga.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um lögmæti þeirrar ákvörðunar bæjarstjórnar Garðabæjar að samþykkja breytingu á hesthúsi að Hliðsnesi 2. Ákvörðunin var tekin að undangenginni grenndarkynningu, en ekkert deiliskipulag er í gildi fyrir umrætt svæði. Samkvæmt 9. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki þarf leyfi byggingarfulltrúa, eða eftir atvikum Mannvirkjastofnunar, fyrir byggingu mannvirkis. Er kveðið á um það í 11. gr. sömu laga að nefndir aðilar tilkynni umsækjanda um samþykkt byggingaráform, enda sé fyrirhuguð mannvirkjagerð í samræmi við skipulagsáætlanir á viðkomandi svæði. Ef umsókn lýtur að mannvirkjagerð á ódeiliskipulögðu svæði eða vafi leikur á um að fyrirhuguð mannvirki sé í samræmi við gildandi deiliskipulag skal leita umsagnar skipulagsfulltrúa eða skipulagsnefndar, sbr. 10. gr. laganna og gr. 2.4.2 í byggingarreglugerð nr. 112/2012.

Ef sótt er um byggingarleyfi fyrir framkvæmd sem er í samræmi við landanotkun, byggðamynstur og þéttleika byggðar í þegar byggðu hverfi og deiliskipulag liggur ekki fyrir eða um er að ræða óverulega breytingu á deiliskipulagi getur skipulagsnefnd ákveðið að veita megi leyfi án deiliskipulags, enda hafi áður farið fram grenndarkynning skv. 44. gr. skipulagslaga. Felur það lagaákvæði samkvæmt orðanna hljóðan m.a. í sér að skipulagsnefnd taki ákvörðun um hvort veita megi byggingarleyfi án deiliskipulags. Endanleg ákvörðun um samþykkt byggingaráforma og útgáfu byggingarleyfis er hins vegar á hendi byggingarfulltrúa samkvæmt skýrum ákvæðum laga um mannvirki.

Svo sem fram kemur í málavaxtalýsingu samþykkti skipulagsnefnd umsókn um breytingu á húsnæðinu á fundi sínum 17. nóvember 2016 og var sú afgreiðsla nefndarinnar staðfest af bæjarstjórn 1. desember 2016. Að þeirri afgreiðslu lokinni var byggingarfulltrúa heimilt að lögum að veita umsótt byggingarleyfi. Leyfi hefur hins vegar ekki verið veitt samkvæmt þeim upplýsingum sem úrskurðarnefndin hefur aflað. Liggur því ekki fyrir lokaákvörðun í málinu, en skv. 2. mgr. 26. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 verður ákvörðun, sem ekki bindur enda á mál, ekki kærð fyrr en málið hefur verið til lykta leitt. Verður máli þessu því vísað frá úrskurðarnefndinni.

Er því við að bæta að skv. 4. mgr. 44. gr. skipulagslaga skal grenndarkynning fara fram að nýju hafi byggingarleyfi á grundvelli grenndarkynningar ekki verið gefið út innan eins árs frá afgreiðslu sveitarstjórnar, en sá tími er nú liðinn.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist verulega sökum mikils fjölda og umfangs mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

____________________________________
Nanna Magnadóttir (sign)
des 22
Love0

142/2016 Skarðás

Með

Árið 2018, fimmtudaginn 7. júní, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mættir voru Ómar Stefánsson varaformaður, Ásgeir Magnússon dómstjóri og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 142/2016, kæra á synjun skipulagsfulltrúa Reykjavíkur frá 7. október 2016 um leyfi fyrir stækkun spildunnar Skarðáss í landi Saurbæjar á Kjalarnesi og breytingu á skráningu mannvirkis á lóðinni úr spennistöðvarhúsi í íbúðarhús.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 1. nóvember 2016, er barst nefndinni sama dag, kæra A og B þá ákvörðun skipulagsfulltrúa Reykjavíkur frá 7. október 2016 að synja um heimild fyrir stækkun spildunnar Skarðáss í landi Saurbæjar á Kjalarnesi og breytingu á skráningu mannvirkis á lóðinni úr spennistöðvarhúsi í íbúðarhús. Er þess krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og að lagt verði fyrir Reykjavíkurborg að samþykkja beiðni kærenda. Til vara er þess krafist að umrædd ákvörðun verði ógilt. Verði ekki fallist á kröfu kærenda um breytingu á skráningu mannvirkis er aðeins farið fram á að fallist verði á kröfu þeirra um stækkun spildunnar.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Reykjavíkurborg 30. mars 2017.

Málavextir: Kærendur eru eigendur spildunnar Skarðáss úr landi jarðarinnar Saurbæjar á Kjalarnesi. Með bréfi til Reykjavíkurborgar, dags. 1. júlí 2016, fóru kærendur fram á að samþykkt yrði stækkun umræddrar spildu úr 2.885,9 m² í 7.533,3 m² og notkun mannvirkis á lóðinni breytt úr spennistöðvarhúsi í íbúðarhús. Í erindinu kom fram að spildan væri samkvæmt skráningu í Þjóðskrá Íslands 2.885,9 m² að stærð en kærendur hefðu til viðbótar fest kaup á 3.592,5 m² spildu úr landi Saurbæjar og 1.054,9 m² spildu úr landi Skógaráss. Fyrrgreint spennistöðvarhús hefði verið endurbætt og uppfyllti það öll skilyrði þess að verða samþykkt sem íbúðarhús. Með erindinu fylgdu óskir eigenda jarðanna Saurbæjar og Skógaráss um breytta skráningu spildunnar. Jafnframt var tekið fram að umræddar viðbótaspildur hentuðu ekki til landbúnaðar. Var erindi kærenda tekið fyrir á embættisafgreiðslufundi skipulagsfulltrúa 16. september 2016 og því vísað til umsagnar skrifstofu sviðsstjóra. Hinn 7. október s.á. tók skipulagsfulltrúi það fyrir að nýju og samþykkti fyrirliggjandi umsögn frá skrifstofu sviðsstjóra, en þar var tekið neikvætt í erindið án undangenginnar deiliskipulagsvinnu.

Málsrök kærenda: Kærendur benda á að samþykkt Reykjavíkurborgar á stækkun spildunnar sé forsenda þess að hún verði skráð hjá Þjóðskrá Íslands og í þinglýsingarbækur. Með skráningu hennar sé m.a. tryggt að eignarréttur kærenda njóti réttarverndar gagnvart þriðja aðila. Lögformleg skráning snerti einnig hagsmuni eigenda jarðanna Saurbæjar og Skógaráss. Ekki standi til að deiliskipuleggja þær jarðir og verði ekki séð að þess sé þörf. Aðeins sé verið að fara fram á að stærð spildunnar verði samþykkt í samræmi við óskir þar um. Í Aðalskipulagi Reykjavíkur 2010-2030 séu sett þau skilyrði fyrir stofnun nýrra spildna að þær skuli almennt ekki vera minni en 5 ha. Stækkun spildunnar yrði því í góðu samræmi við aðalskipulag.

Landbúnaður hafi ekki verið stundaður á umræddum jörðum um nokkra hríð og ekki verði séð að svo verði í framtíðinni. Land það sem farið sé fram á að tekið verði undan jörðunum sé ekki hentugt til landbúnaðar. Hafi eigendur þess nýtt það til skógræktar og verði ekki séð að það sé hentugt til annarra nota. Geti landið með engu móti talist gott ræktunarland eða hentugt til matvælaframleiðslu í skilningi 3. mgr. 6. gr. jarðalaga nr. 81/2004. Standi því ekkert í vegi fyrir því að það verði tekið úr landbúnaðarnotum. Hingað til hafi þótt í lagi að búta jörðina Saurbæ niður og skerða not jarðarinnar til landbúnaðar, svo sem með gerð vegstæðis og með framkvæmdum við Hvalfjarðargöng. Jafnframt hafi Reykjavíkurborg keypt upprekstrarland Saurbæjar og með því hafi kostir jarðarinnar til landbúnaðar verið mjög skertir.

Í aðalskipulagi Reykjavíkur komi fram að minniháttar nytjaskógrækt sé heimil á Kjalarnesi ásamt landbótaskógrækt, útivistarskógrækt og gerð skjólbelta. Af því megi draga þá ályktun að minniháttar skógrækt sé almennt talin til bóta fyrir svæðið og hafi kærendur á undanförnum árum gróðursett liðlega 1000 tré á umræddum spildum. Að þessu leyti sé landnotkun kærenda á spildunni í góðu samræmi við aðalskipulagið. Skipulagsvaldi sveitarfélagsins verði að beita af meðalhófi og jafnræði, en telja verði að hin kærða synjun gangi lengra en nauðsyn beri til. Spildan sé þegar til í þinglýsingarbókum og öðrum opinberum skrám og því ætti ekki að vera þörf á deiliskipulagi. Skilyrði þess efnis sé óþarflega íþyngjandi. Með vísan til jafnræðis og meðalhófs ætti því ekki að synja um þessa smávægilegu breytingu.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Borgaryfirvöld vísa til þess að málsmeðferð hinnar kærðu ákvörðunar hafi að öllu leyti verið í samræmi við ákvæði skipulagslaga nr. 123/2010 og stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Að öðru leyti sé vísað til umsagnar skipulagsfulltrúa í málinu, þar sem m.a. komi fram að ekki sé heimilt að sameina spildurnar án setningar deiliskipulags þar sem kveðið yrði á um uppbyggingu og stærð jarða og landspildna á svæðinu.

Niðurstaða: Samkvæmt 1. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála er það hlutverk hennar að úrskurða í kærumálum vegna stjórnvaldsákvarðana og í ágreiningsmálum vegna annarra úrlausnaratriða á sviði umhverfis- og auðlindamála, eftir því sem mælt er fyrir um í lögum á því sviði. Í samræmi við þetta tekur úrskurðarnefndin lögmæti kærðrar ákvörðunar til endurskoðunar en tekur ekki nýja ákvörðun í málinu.

Umsókn kærenda, sem synjað var með hinni kærðu ákvörðun, laut að sameiningu þriggja aðlægra landspildna í þeirra eigu og breytingu á notkun húss á einni spildunni úr spennistöð í íbúðarhús. Svæði það sem hér um ræðir hefur ekki verið deiliskipulagt.

Sveitarstjórn fer með skipulagsvald innan marka síns sveitarfélags samkvæmt skipulagslögum nr. 123/2010 og annast og ber ábyrgð á gerð aðal- og deiliskipulags, sbr. 29. gr. laganna um gerð aðalskipulags og 38. gr. þeirra um gerð deiliskipulags. Við beitingu þess valds verður stjórnvald hverju sinni að gæta að lögmætisreglu stjórnsýsluréttarins, svo sem með því að tefla fram þeim efnisrökum og markmiðum er búa að baki afgreiðslu umsóknar. Hin kærða ákvörðun skipulagsfulltrúa var tekin á grundvelli umsagnar skrifstofu sviðsstjóra, dags. 3. október 2016, en í þeirri umsögn var tekið neikvætt í erindið eins og það var lagt fram. Í umsögninni kom m.a. eftirfarandi fram: „Forsagan er sú að álíka erindi voru afgreitt neikvætt þann 7. október 2010 og 6. maí 2016. Spildurnar sem óskað er eftir að sameina eru á landbúnaðarsvæði samkvæmt Aðalskipulagi Reykjavíkurborgar 2010-2030. Ekki liggur fyrir deiliskipulag um nánari landnotkun og afmörkun einstakra jarða á svæðinu. Vald til að skipuleggja land innan marka sveitarfélags er í höndum sveitarstjórnar samkvæmt skipulagslögum nr. 123/2010. Í deiliskipulagi eru teknar ákvarðanir um skipulagsforsendur innan sveitarfélagsins, m.a. um stærðir jarða/spildna og fjölda þeirra. Þá er óheimilt að skipta jörðum, löndum, lóðum eða breyta landamerkjum og lóðamörkum nema samþykki sveitarstjórnar komi til, sbr. 48. gr. skipulagslaga. Líkt og kom fram í svari Reykjavíkurborgar 11. október er ekki heimilt að sameina spildurnar án undangenginnar deiliskipulagsvinnu er kveður á um landnotkun spildunnar. Varðandi breytingu á skráningu mannvirkis á lóðinni […] yrði tekið á því í deiliskipulagsvinnu. Í ljósi framangreinds er ekki heimilt að sameina spildur án undangengis deiliskipulagsvinnu …“.

Sú meginregla er sett í 2. mgr. 37. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 að gera skuli deiliskipulag fyrir einstök svæði eða reiti þar sem framkvæmdir eru fyrirhugaðar og skal jafnan miða við að það taki til svæða sem mynda heildstæða einingu. Eru í deiliskipulagi teknar ákvarðanir um lóðir, lóðanotkun, byggingarreiti, byggðamynstur, þ.m.t. nýtingarhlutfall, útlit mannvirkja og form eftir því sem við á og aðrar skipulagsforsendur sem þurfa að liggja fyrir vegna byggingar- og framkvæmdaleyfa, sbr. 1. mgr. ákvæðisins. Undanþágu frá deiliskipulagsskyldu vegna einstakra framkvæmda er að finna í 1. mgr. 44. gr. skipulagslaga og í 1. tl. ákvæðis laganna til bráðabirgða. Er þar um að ræða heimildir til leyfisveitinga á ódeiliskipulögðum svæðum að undangenginni grenndarkynningu eða að fengnum meðmælum Skipulagsstofnunar þegar aðalskipulag liggur ekki fyrir. Þá getur sveitarstjórn samþykkt skiptingu jarða, landa eða lóða eða breytt landamerkjum og lóðamörkum án deiliskipulagsgerðar skv. 48. gr. skipulagslaga. Var það því ekki óhjákvæmilegt skilyrði að lögum fyrir samþykki umsóknar kærenda að í gildi væri deiliskipulag fyrir umrætt svæði. Í Aðalskipulagi Reykjavíkur 2010-2030 er mörkuð stefna um landnotkun einstakra svæði innan borgarmarkanna og er svæði það sem hér um ræðir skilgreint sem landbúnaðarsvæði. Ekki kemur fram í umsókn kærenda að farið sé fram á breytta landnotkun nefndra landspildna.

Verður með hliðsjón af framangreindu að telja að rökstuðningi hinnar kærðu ákvörðunar hafi verið svo áfátt að leiða eigi til ógildingar hennar.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist verulega sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Ákvörðun skipulagsfulltrúa Reykjavíkur frá 7. október 2016, um að synja umsókn kærenda um heimild fyrir stækkun spildunnar Skarðáss í landi Saurbæjar á Kjalarnesi og um breytingu á skráningu mannvirkis á spildunni úr spennistöðvarhúsi í íbúðarhús, er felld úr gildi.

____________________________________
Ómar Stefánsson (sign)

______________________________              _____________________________
Ásgeir  Magnússon (sign)                                    Þorsteinn Þorsteinsson (sign)

des 22
Love0

8/2018 Fiskeldi Dýrafirði

Með

Árið 2018, föstudaginn 8. júní, tók Nanna Magnadóttir, formaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, með heimild í 3. mgr. 3. gr. laga nr. 130/2011, fyrir:

Mál nr. 8/2018, kæra á ákvörðun Matvælastofnunar frá 22. desember 2017, um veitingu rekstrarleyfis fyrir 4.000 tonna kynslóðaskiptu sjókvíaeldi lax eða regnbogasilungs í Dýrafirði.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður

um kröfu kærenda um frestun réttaráhrifa:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 19. janúar 2018, er barst nefndinni 21. s.m., kæra Náttúruverndarsamtök Íslands, Náttúruverndarfélagið laxinn lifi og nánar tilgreindir eigendur og veiðiréttarhafar Haffjarðarár, Fífustaðadalsár, Bakkadalsár, Vatnsdalsár, Hvannadalsár, Langadalsár, Þverár og Laxár á Ásum þá ákvörðun Matvælastofnunar frá 22. desember 2017 að veita rekstrarleyfi fyrir 4.000 tonna kynslóðaskiptu sjókvíaeldi lax eða regnbogasilungs í Dýrafirði. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Þess er jafnframt krafist að réttaráhrifum ákvörðunarinnar verði frestað á meðan málið er til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni. Verður nú tekin afstaða til þeirrar kröfu kærenda.

Gögn málsins bárust frá Matvælastofnun 7. mars 2018.

Málavextir: Matvælastofnun gaf út rekstrarleyfi 22. desember 2017 til handa Arctic Sea Farm hf. Rekstrarleyfið tekur til kynslóðaskipts sjókvíaeldis í Dýrafirði með 4.000 tonna framleiðslumagni og kemur fram að hámarkslífmassi sé jafnframt 4.000 tonn. Lax sé af SAGA-stofni en regnbogasilungur frá Danmörku. Heimilt sé að framleiða 2.000 tonn á hverju sjókvíaeldissvæði og séu þau við Haukadalsbót, Gemlufall og Eyrarhlíð.

Málsrök kærenda: Kærendur taka fram að þeir eigi mikilla hagsmuna að gæta um að ekki sé stefnt í hættu lífríki Haffjarðarár, Fífustaðadalsár, Bakkadalsár, Vatnsdalsár, Hvannadalsár, Langadalsár, Þverár og Laxár á Ásum, þar á meðal hinum villtu lax- og silungastofnum ánna, m.a. með lúsafári og mengun frá erlendum og framandi rengbogasilungi og/eða norskum, kynbættum eldislaxi sem muni sleppa í meira eða minna mæli úr fyrirhuguðu sjókvíaeldi í Dýrafirði.

Farið sé fram á að réttaráhrifum hins kærða rekstrarleyfis sé frestað eða framkvæmdir stöðvaðar þar sem gera megi ráð fyrir töluverðum afgreiðslutíma úrskurðarnefndarinnar í kærumálinu og að framkvæmdir geti hafist við umrætt sjókvíaeldi áður en afgreiðsla nefndarinnar liggi fyrir.

Málsrök Matvælastofnunar: Af hálfu stofnunarinnar er því hafnað að verulegir annmarkar hafi verið á hinni kærðu ákvörðun. Hafi hún uppfyllt allar form- og efnisreglur stjórnsýslulaga, laga um fiskeldi, reglugerðar um fiskeldi og laga um mat á umhverfisáhrifum. Hafi verið komist að efnislega réttri niðurstöðu samkvæmt efnisákvæðum fyrrnefndra laga.

Athugasemdir rekstraraðila: Af hálfu rekstraraðila er farið fram á að hafnað verði kröfu kærenda um frestun réttaráhrifa ákvörðunarinnar vegna vanreifunar. Ekki liggi fyrir hvort kærendur byggi kröfu sína á ákvæðum laga nr. 130/2011, stjórnsýslulaga nr. 37/1993 eða á öðrum grundvelli. Þau ein rök séu tilgreind fyrir kröfu kærenda um frestun réttaráhrifa að búast megi við töluverðum afgreiðslutíma úrskurðarnefndarinnar. Því fari fjarri að svo almenn röksemdafærsla geti dugað til að fallist verði á slíka kröfu.

Rekstraraðili hafi lagt stund á fiskeldi frá árinu 2009 og hafi aukin framleiðsla í Dýrafirði verið í undirbúningi í mörg ár með tilheyrandi kostnaði. Frekari frestun framleiðslunnar hefði í för með sér mikið tjón fyrir rekstraraðila auk þess sem afleidd áhrif yrðu verulega neikvæð fyrir uppbyggingu starfa og innviða á Vestfjörðum. Vegi þeir hagsmunir verulega þyngra en hagsmunir kærenda, einkum þegar litið sé til þess að kærendur hafi engin rök fært fyrir nauðsyn þess að fresta réttaráhrifum. Sé ekki knýjandi nauðsyn á að fallast á þá kröfu þeirra.

Niðurstaða: Í 1. mgr. 5. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála segir að kæra til nefndarinnar fresti ekki réttaráhrifum ákvörðunar. Kærandi geti þó krafist úrskurðar um stöðvun framkvæmda til bráðabirgða séu þær hafnar eða yfirvofandi og getur úrskurðarnefndin með sömu skilmálum frestað réttaráhrifum ákvörðunar sem ekki felur í sér stöðvun framkvæmda, sbr. 3. mgr. lagagreinarinnar. Um undantekningu er að ræða frá þeirri meginreglu að kæra fresti ekki réttaráhrifum ákvörðunar. Í athugasemdum með frumvarpi því sem varð að lögum nr. 130/2011 segir um 5. gr. að í málum sem varði framkvæmdir sem hafi áhrif á umhverfið kunni kæruheimild að verða þýðingarlaus ef úrskurðarnefndin hafi ekki heimild til að fresta réttaráhrifum hennar, þó sé  mikilvægt að gætt sé að því að efnislegar forsendur liggi að baki kæru, þ.e. að horft sé til þess hversu líklegt sé að kæra breyti efni ákvörðunar.

Kærendur byggja í kæru sinni á því að gífurlegt magn úrgangs stafi frá eldinu og að því fylgi hætta á lúsafári, sjúkdómasmiti og erfðamengun. Skipulagsstofnun komst að þeirri niðurstöðu í matsskylduákvörðun sinni frá 8. júlí 2015 að fyrirhuguð stækkun á fiskeldinu í Dýrafirði væri ekki líkleg til að hafa í för með sér umtalsverð umhverfisáhrif og skyldi því ekki háð mati á umhverfisáhrifum. Sú ákvörðun Skipulagsstofnunar hefur ekki verið kærð til úrskurðarnefndarinnar. Þar kemst stofnunin jafnframt að þeirri niðurstöðu að helstu neikvæðu áhrif fyrirhugaðrar stækkunar á fiskeldi í Dýrafirði kunni að felast í aukinni hættu á að sjúkdómar og laxalús berist í villta laxfiska frá eldisfiski í sjókvíum eða strokufiskum úr fyrirhuguð eldi, hvort heldur verði um að ræða eldi á regnbogasilungi eða laxi. Áhrif fyrirhugaðs eldis á erfðablöndun og veiðihlunnindi séu ekki líkleg til að verða umtalsverð. Áhrif á botndýralíf undir eldiskvíum verði staðbundin og ráðist af umhverfisaðstæðum á hverjum stað auk þess að vera afturkræf að hluta eða alveg verði eldinu hætt.

Skipulagsstofnun rekur jafnframt í ákvörðun sinni að í gögnum málsins komi fram að til staðar sé rekstrarleyfi til framleiðslu á allt að 2.000 tonnum af regnbogasilungi eða laxi árlega við Haukadalsbót og Gemlufall í Dýrafirði. Starfsleyfi Umhverfisstofnunar gildi hins vegar einungis fyrir svæði við Haukadalsbót. Fyrirhugað sé að auka núverandi framleiðslu á regnbogasilungi úr 2.000 tonnum í 4.000 tonn, sem mögulega breytist í laxeldi síðar. Einnig bætist nýtt eldissvæði, utan við Eyrarhlíð, við þau tvö sem núgildandi rekstrarleyfi geri ráð fyrir.

Ágreiningur máls þessa snýst um leyfi vegna framleiðsluaukningar vegna fiskeldis í Dýrafirði. Sú breyting sem af leyfisveitingunni hlýst er einkum aukin framleiðsla og jafnframt er eldið heimilað víðar í firðinum en áður. Hætta á að fram komi þau umhverfisáhrif sem kærendur halda fram var því þegar til staðar áður en hið kærða leyfi var veitt. Þó sú hætta aukist e.t.v. eitthvað verður ekki séð að hún aukist í þeim mæli á meðan á meðferð málsins stendur að kæruheimild verði þýðingarlaus. Að sama skapi verður að telja hættu á að frestun réttaráhrifa hinnar kærðu ákvörðunar myndi hafa í för með sér mikið tjón fyrir leyfishafa. Eru því ekki forsendur til að beita undantekningarheimild 3. mgr. 5. gr. laga nr. 130/2011 og fresta réttaráhrifum hins kærða rekstrarleyfis.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kærenda um frestun réttaráhrifa á ákvörðun Matvælastofnunar frá 22. desember 2017 að veita rekstrarleyfi fyrir 4.000 tonna kynslóðaskiptu sjókvíaeldi lax eða regnbogasilungs í Dýrafirði.

____________________________________
Nanna Magnadóttir (sign)

 

des 22
Love0

24/2017 Framkvæmdaleyfi Þormóðsdal

Með

Árið 2018, fimmtudaginn 7. júní, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Ásgeir Magnússon dómstjóri og Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor.

Fyrir var tekið mál nr. 24/2017, kæra á ákvörðun bæjarstjórnar Mosfellsbæjar frá 8. febrúar 2017 um að hafna beiðni um endurupptöku ákvörðunar um að synja um framkvæmdaleyfi vegna rannsóknarborana og skurðgraftar.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 3. mars. 2017, er barst nefndinni 5. s.m., kærir Iceland Resources ehf. þá ákvörðun bæjarstjórnar Mosfellsbæjar frá 8. febrúar 2017 að synja beiðni félagsins um endurupptöku vegna synjunar umsóknar um framkvæmdaleyfi vegna rannsóknarborana og skurðgraftar. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Mosfellsbæ 3. apríl 2017 og 29. maí 2018.

Málavextir: Hinn 26. júní 2016 sótti kærandi um framkvæmdaleyfi fyrir rannsóknarborunum í Þormóðsdal til skipulagsnefndar Mosfellsbæjar. Í umsókninni kom fram að fyrirtækið áætlaði að boraðar yrðu 18 rannsóknarholur á svæðinu og opnaðir fjórir skurðir. Meðfylgjandi voru upplýsingar um þá afstöðu Skipulagsstofnunar að framkvæmdirnar væri ekki matsskyldar skv. lögum nr. 106/2000 um mat á umhverfisáhrifum og að í raun væri ekki um að ræða efnistöku í skilningi laganna. Á svæðinu munu áður hafa verið framkvæmdar rannsóknir, bæði með gerð borhola og skurðgrefti til rannsókna á málmum. Fyrir liggur leyfi til rannsókna, þ. á m. borana, gefið út af iðnaðarráðherra 23. júní 2004 til handa Melmi ehf., sem með ódagsettu bréfi hefur veitt kæranda umboð til að nýta rannsóknarleyfið.

Á fundi skipulagsnefndar 6. september 2016 var umsókninni hafnað á þeim forsendum að umsókn um framkvæmdaleyfi samræmdist ekki Aðalskipulagi Mosfellsbæjar 2011-2030. Kæranda var tilkynnt um afgreiðslu skipulagsnefndar með bréfi, dags. 7. s.m., með fyrirvara um staðfestingu bæjarstjórnar. Var honum jafnframt leiðbeint um kæruleið til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála og kærufrest. Afgreiðsla skipulagsnefndar var staðfest af bæjarstjórn Mosfellsbæjar 14. s.m.

Með tölvupósti 13. september 2016 óskaði umsækjandi eftir því að haldinn yrði fundur um málið. Í kjölfar frekari tölvupóstsamskipta umsækjanda og starfsmanna sveitarfélagsins var kynningarfundur haldinn 30. nóvember s.á. Með bréfi, dagsettu sama dag, óskaði umsækjandi eftir endurupptöku málsins. Á fundi skipulagsnefndar 31. janúar 2017 var endurupptökubeiðninni hafnað þar sem nefndin taldi ný gögn ekki breyta afstöðu sinni og var ítrekað að umsókn um framkvæmdaleyfi samræmdist ekki Aðalskipulagi Mosfellsbæjar 2011-2030. Var sú afgreiðsla staðfest af bæjarstjórn Mosfellsbæjar 8. febrúar 2017.

Málsrök kæranda: Kærandi tekur fram að umsókn sín hafi einungis falið í sér framkvæmdaleyfisumsókn vegna rannsóknarborana og skurðgraftar til rannsókna, en ekki til gullvinnslu. Þær rannsóknir sem sóst sé eftir að gera á svæðinu hafi mikla þýðingu fyrir jarðvegsrannsóknir annars staðar á landinu og séu hluti af mun stærra rannsóknarverkefni.

Með umsókninni sé ekki verið að sækjast eftir leyfi til námuvinnslu heldur framkvæmdaleyfi til rannsóknarborana í jarðfræðilegum tilgangi til þess að athuga við hvaða kringumstæður gull safnist fyrir í íslensku umhverfi. Þessar rannsóknir séu mjög tímabundnar og það svæði sem um ræði muni ekki verða fyrir varanlegum skaða af rannsóknunum. Þær rannsóknir sem sóst sé eftir að gera muni hafa mjög lítil áhrif á umhverfið og ásýnd svæðisins, en nú þegar hafi farið þar fram samskonar rannsóknir. Muni þær rannsóknir sem sóst sé eftir að gera hafa minni sýnileg áhrif en fyrri rannsóknir og verði jarðrask vegna þeirra mjög lítið. Notast verði við annarskonar bor en áður. Sé hann sérstaklega hannaður til þess að vera færður til með léttum tækjum eða þyrlu og krefjist þess ekki að setja þurfi upp borpalla, líkt og áður hafi þurft.

Hjá Skipulagsstofnun hafi komið fram að þær rannsóknarboranir sem áætlað sé að framkvæma sé ekki hægt að líta á sem efnistöku í skilningi laganna. Sá skurðgröftur sem áætlaður sé ætti þar af leiðandi ekki að falla undir skilgreiningu laganna á efnistöku, þar sem þau sýni sem tekin verði í skurðunum muni ekki vera stærri en þau sem rannsóknarboranir hafi í för með sér.

Rannsóknarleyfið sem liggi til grundvallar framkvæmdaleyfisumsókninni hafi verið gefið út af iðnaðarráðherra 23. júní 2004 í samræmi við ákvæði laga nr. 57/1998 um rannsóknir og nýtingu auðlinda í jörðu. Það sé einkaleyfi til leitar að málmum, rannsóknum á efniseiginleikum þeirra og umfangi og afkastagetu líklegra námusvæða. Leyfið sé enn í gildi með framlengingum sem gerðar hafi verið á árunum eftir 2009. Í því ljósi sé athyglisvert að bæjaryfirvöld í Mosfellsbæ hafi ekki gert ráð fyrir fyrirliggjandi leyfi um rannsóknir á svæðinu við gerð skipulagsáætlana.

Málsrök Mosfellsbæjar: Af hálfu bæjaryfirvalda er á það bent að sú ákvörðun sem kæra beinist að hafi fyrst verið tekin á fundi skipulagsnefndar 6. september 2016 og hafi verið tilkynnt um hana daginn eftir. Ákvörðunin hafi verið ítrekuð á fundi 31. janúar 2017 og tilkynnt um hana daginn eftir. Kæranda hafi verið ljóst hver afgreiðsla fundarins hafi verið þegar í kjölfar hans, eins og áður sé lýst. Kæra hafi hins vegar verið móttekin 5. mars s.á. Þá hafi verið liðinn 30 daga kærufrestur skv. 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála, hvort sem miðað sé við að kærufrestur hafi byrjað að líða við tilkynningu um fyrri ákvörðun skipulagsnefndar eða tilkynningu síðari ákvörðunar nefndarinnar. Hún hafi farið fram munnlega þegar eftir birtingu fundargerðarinnar á netinu 31. janúar 2017 og síðan með formlegri tilkynningu strax daginn eftir. Verði því að vísa máli þessu frá úrskurðarnefndinni.

Verði ekki fallist á framangreint byggi sveitarfélagið á því að hafna eigi kröfum og málatilbúnaði kæranda. Kærandi hafi sótt um framkvæmdaleyfi til rannsóknarborana í Þormóðsdal. Í kæru komi fram að farið hafi verið fram á leyfisveitinguna „í jarðfræðilegum tilgangi til þessa [svo] að athuga við hvaða kringumstæður gull safnast fyrir í íslenskum aðstæðum.“ Jafnframt að boranir þessar hefðu mikla þýðingu „í jarðvegsrannsóknum annarsstaðar á landinu og eru hluti af mun stærra rannsóknarverkefni sem fyrirtækin standa fyrir.“

Í umsókn um starfsleyfi, fylgigögnum og kynningu forsvarsmanna kæranda á verkefninu hafi þetta hins vegar ekki komið fram. Ávallt hafi verið ljóst í umsóknarferlinu að rannsóknarboranir þessar væru undanfari þess að sótt yrði um leyfi til námuvinnslu, fyndist gull í nægilegu magni til þess að hefja mætti vinnslu. Um þetta megi t.d. vísa til skjals er beri yfirskriftina Gold Iceland, Work program for 2016 field mission (merkt sem fylgiskjal með kæru). Þar komi fram í Executive Summary, Drilling, að tilgangur rannsóknarborananna sé m.a. að gefa innsýn í mögulega hagkvæmni námuvinnslu með hliðsjón af öllum viðeigandi þáttum (e. „It can also give insights into the possibility of economic mining by including all factors relevant, especially socio-economic factors“). Þá komi fram í glærukynningu kæranda á verkefninu að jákvæðar niðurstöður um mögulega gullnámu í Þormóðsdal leiði „væntanlega til umsóknar um námuleyfi.“ Jafnframt liggi fyrir að samkvæmt samningum þeim sem kærendur leiði rétt sinn frá hafi eigendur réttindanna þegar samþykkt vinnslu á landi sínu finnist þar vinnanlegir málmar. Þá verði ekki betur séð en að kærandi og þeir aðilar sem hyggist standa fyrir rannsóknarborununum séu hlutafélög með takmarkaðri ábyrgð sem rekin séu í hagnaðarskyni, líkt og almennt gildi um slík félög. Það sé því ljóst að framkvæmdaleyfi til rannsóknarboranna hafi einungis átt að vera undanfari þess að leitað yrði leyfis til vinnslu gulls, fyndist það í vinnanlegu magni, en ekki eingöngu í rannsóknartilgangi, eins og kærandi segi í kæru.

Samkvæmt 13. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 skuli afla framkvæmdaleyfis fyrir framkvæmd sem þessari. Í 4. mgr. greinarinnar komi fram að við útgáfu framkvæmdaleyfis skuli sveitarstjórn fjalla um og taka afstöðu til þess hvort framkvæmd sé í samræmi við skipulagsáætlanir. Af 1. mgr. 4. gr. reglugerðar nr. 772/2012 um framkvæmdaleyfi verði ráðið að allar framkvæmdir sem teljist meiriháttar hafi áhrif á umhverfið og breyti ásýnd þess skuli vera í samræmi við skipulagsáætlanir og í 5. mgr. komi fram að framkvæmdaleyfi veiti ekki heimild til framkvæmda sem brjóti í bága við gildandi skipulagsáætlanir og ákvæði laga og reglugerða eða rétt annarra. Í 7. gr. reglugerðarinnar komi auk þess fram að framkvæmdaleyfi skuli vera gefið út á grundvelli deiliskipulags, en heimilt sé þó að veita leyfi á grundvelli aðalskipulags ef í því sé gerð grein fyrir framkvæmdinni og fjallað á ítarlegan hátt um umfang, frágang, áhrif hennar á umhverfið og annað sem við eigi.

Í samræmi við þessi ákvæði hafi Mosfellsbær tekið til skoðunar hvort fyrirhuguð framkvæmd væri í samræmi við gildandi skipulagsáætlanir. Ekki sé til neitt deiliskipulag fyrir umrætt svæði en í Aðalskipulagi Mosfellsbæjar 2011-2030 komi fram að svæðið sé skipulagt sem óbyggt svæði og landbúnaðarsvæði. Um óbyggð svæði komi eftirfarandi fram í aðalskipulaginu: „Innan óbyggðra svæða er gert ráð fyrir uppbyggingu sem lýtur að stígagerð og útivistaraðstöðu og fer það eftir umfangi hvort vinna þarf deiliskipulag.“

Samkvæmt gr. 6.2 í skipulagsreglugerð nr. 90/2013 komi fram að óbyggð svæði séu svæði þar sem hvorki sé gert ráð fyrir búsetu né atvinnustarfsemi, svo sem hálendi, heiðar og afréttir, að mestu án mannvirkja annarra en þeirra sem þjóni útivist, afréttarnotum, öryggismálum og fjarskiptum. Í sömu grein komi fram að landbúnaðarsvæði séu svæði fyrir landbúnað og mannvirki sem tengist búrekstrinum, með áherslu á búfénað, matvæla- og fóðurframleiðslu.

Í skipulaginu hafi einnig verið mörkuð sú stefna sem fram komi í gr. 3.6, á bls. 25, að ljúka skuli vinnslu og ganga frá öllum þáverandi námusvæðum á skipulagstímabilinu, nema grjótnámi í Seljadal.

Sé því ljóst að aðalskipulag Mosfellsbæjar geri hvorki ráð fyrir því að leyfðar verði rannsóknarboranir né námuvinnsla á umræddu svæði, eins og kærandi og samstarfsaðilar stefni að. Slík starfsemi falli ekki innan þeirrar landnotkunar sem ákveðin hafi verið í aðalskipulaginu og sé ekki í samræmi við þá stefnu sem Mosfellsbær hafi mótað um að ljúka vinnslu og ganga frá öllum námusvæðum nema einu. Þá séu ekki uppfyllt ákvæði 7. gr. reglugerðar um framkvæmdaleyfi, enda sé ekki í skipulaginu gerð grein fyrir framkvæmdinni og fjallað á ítarlegan hátt um umfang, frágang, áhrif hennar á umhverfið og annað það sem við eigi. Ljóst sé því að umræddar rannsóknarboranir séu ekki í samræmi við aðalskipulag Mosfellsbæjar og því hafi ekki verið hægt að verða við ósk kæranda um útgáfu umrædds leyfis.

Niðurstaða: Í kæru kemur fram að kæruefnið sé ákvörðun skipulagsnefndar Mosfellsbæjar frá 31. janúar 2017 og sú niðurstaða hennar um að hafna veitingu framkvæmdaleyfis. Eins og fram kemur í málavaxtalýsingu lá ákvörðun skipulagsnefndar um að synja umsókn kæranda um framkvæmdaleyfi vegna rannsóknarborana og skurðgraftar fyrir 6. september 2016. Ákvörðunin var tilkynnt með bréfi, dags. 7. s.m., og kæruleiðbeiningar veittar. Staðfesting bæjarstjórnar lá fyrir 14. s.m. Með tölvupósti 13. september s.á. fór kærandi fram á að haldinn yrði kynningarfundur vegna afgreiðslu málsins og fór hann fram 30. nóvember s.á., í kjölfar frekari tölvupóstsamskipta milli aðila. Sama dag var lögð fram beiðni kæranda um endurupptöku. Var þá kærufrestur vegna synjunar bæjarstjórnar um framkvæmdaleyfi liðinn og hafði sú synjun þá hvorki verið kærð né kærufrestur verið rofinn, enda hafði ekki verið farið fram á endurupptöku innan hans. Gaf ekkert í samskiptum aðila heldur tilefni til að ætla að svo yrði gert þótt ljóst væri að kærandi hefði hug á að kynna frekar sín áform. Verður í ljósi orðalags kærunnar og þess sem að framan er rakið að líta svo á að hin kærða ákvörðun sé synjun bæjarstjórnar frá 8. febrúar 2017 á beiðni kæranda um endurupptöku. Einskorðast lögmætisathugun úrskurðarnefndarinnar við þá ákvörðun og málsmeðferð hennar.

Samkvæmt 1. mgr. 24. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 á aðili máls rétt á því að mál sé tekið til meðferðar á ný ef ákvörðun hefur byggst á ófullnægjandi eða röngum upplýsingum um málsatvik eða íþyngjandi ákvörðun um boð eða bann hefur byggst á atvikum sem breyst hafa verulega frá því að ákvörðun var tekin. Með beiðni kæranda um endurupptöku fylgdu engin ný gögn, en haldinn var kynningarfundur á hans vegum þar sem upplýsingar um umfang og tilgang rannsókna voru kynntar. Við töku hinnar kærðu ákvörðunar um synjun endurupptöku lá fyrir glærusýning frá fundinum þar sem m.a. var farið yfir hver framkvæmdaraðili væri, fyrirhugaðar framkvæmdir, sögu námuvinnslu á svæðinu og rannsóknargildi þess. Verður ekki séð að þær upplýsingar sem þar komu fram bendi til að fyrri ákvörðun sveitarstjórnar Mosfellsbæjar hafi verið byggð á ófullnægjandi eða röngum upplýsingum, sbr. áðurgreinda 1. mgr. 24. gr. stjórnsýslulaga. Þá var ekki um að ræða íþyngjandi ákvörðun eða breytt atvik frá því að fyrri ákvörðun var tekin. Voru því ekki fyrir hendi skilyrði til endurupptöku þeirrar ákvörðunar að hafna framkvæmdaleyfisumsókn kæranda og var bæjarstjórn rétt að synja beiðni kæranda þar um.

Með vísan til þess sem að framan er rakið verður kröfu kæranda um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar hafnað.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist verulega sökum mikils fjölda og umfangs mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.


Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um ógildingu á ákvörðun bæjarstjórnar Mosfellsbæjar frá 8. febrúar 2017 um að synja beiðni um endurupptöku ákvörðunar um að synja um framkvæmdaleyfi vegna rannsóknarborana og skurðgraftar.

____________________________________
Nanna Magnadóttir (sign)

______________________________              _____________________________
Aðalheiður Jóhannsdóttir (sign)                          Ásgeir Magnússon (sign)

des 22
Love0

164/2016 Búðavegur

Með

Árið 2018, fimmtudaginn 7. júní, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Ómar Stefánsson varaformaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Ásgeir Magnússon dómstjóri.

Fyrir var tekið mál nr. 164/2016, kæra á ákvörðun eigna-, skipulags- og umhverfisnefndar Fjarðabyggðar frá 11. ágúst 2016, sem staðfest var af bæjarráði 15. s.m., um að afturkalla leyfi fyrir breyttri skráningu matshluta 0201 að Búðavegi 35, Fáskrúðsfirði í Fjarðabyggð.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 7. desember 2016, er barst nefndinni 8. s.m., kærir A þá ákvörðun eigna-, skipulags- og umhverfisnefndar Fjarðabyggðar frá 11. ágúst 2016, sem staðfest var af bæjarráði 15. s.m., að afturkalla leyfi fyrir breyttri skráningu matshluta 0201 að Búðavegi 35, Fáskrúðsfirði, Fjarðabyggð.

Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi og að skráningu umrædds rýmis verði breytt í íbúðarhúsnæði. Verði hin kærða ákvörðun ekki metin ógild er gerð krafa um að Fjarðabyggð greiði kæranda skaðabætur.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Fjarðabyggð 9. janúar 2017 og í maí 2018. 

Málavextir: Kærandi er samkvæmt upplýsingum úr fasteignaskrá Þjóðskrár Íslands skráður eigandi efri hæðar hússins að Búðavegi 35, Fáskrúðsfirði, matshluta 0201, en tveir eignarhlutar eru í húsinu. Á fundi eigna-, skipulags- og umhverfisnefndar Fjarðabyggðar 20. apríl 2015 var tekin fyrir og samþykkt umsókn um leyfi til að breyta notkun umrædds rýmis  úr verslunar- og skrifstofuhúsnæði í íbúð. Mótmæltu eigendur neðri hæðar hússins þeirri ákvörðun og kröfðust þess að hún yrði felld úr gildi. Jafnframt óskaðu þeir eftir áliti kærunefndar húsamála vegna málsins og lá álit nefndarinnar fyrir 11. apríl 2016. Var niðurstaða þess sú að eiganda efri hæðar hússins væri óheimilt að breyta eignarhluta sínum úr atvinnuhúsnæði í íbúðarhúsnæði án samþykkis allra eigenda hússins. Á fundi eigna-, skipulags- og umhverfisnefndar 15. júní 2016 var fært til bókar að nefndin teldi að í ljósi fyrrgreinds álits kærunefndar húsamála kynni samþykkt byggingarleyfi um breytta notkun efri hæðar hússins að Búðavegi 35 að vera ógildanlegt. Var byggingarfulltrúa falið að tilkynna eiganda efri hæðarinnar um mögulega ákvörðun nefndarinnar um afturköllun byggingarleyfisins og veita rétt til andmæla áður en ákvörðun yrði tekin. Staðfesti bæjarstjórn greinda afgreiðslu 23. s.m.

Málið var tekið fyrir að nýju á fundi eigna-, skipulags- og umhverfisnefndar 11. ágúst 2016. Á fundinum var lagt fram andmælabréf eiganda efri hæðar Búðavegs 35. Lagði nefndin til að samþykkt byggingarleyfi frá 20. apríl 2015 fyrir breyttri notkun á efri hæð hússins yrði afturkallað. Var fært til bókar að ástæða afturköllunarinnar væri sú að byggingarleyfið teldist ógildanlegt þar sem eigandi efri hæðar hefði ekki haft eignarréttarlegar heimildir til breyttrar notkunar eignarinnar skv. 1. mgr. 27. gr. laga nr. 26/1994 um fjöleignarhús, sbr. álit kærunefndar húsamála, dags. 11. apríl 2016. Var skipulags- og byggingarfulltrúa falið að tilkynna um afturköllunina og færa skráningu eignarinnar til samræmis við skráningu fyrir útgáfu byggingarleyfisins. Staðfesti bæjarráð nefnda afgreiðslu 15. ágúst 2016.

Málsrök kæranda: Kærandi tekur fram að það sé með öllu óásættanlegt að stjórnvald afturkalli byggingarleyfi 16 mánuðum eftir að það hafi verið gefið út. Ekki sé um ógildanlega ákvörðun að ræða skv. 25. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Umrædd ákvörðun sé mjög íþyngjandi og ekki hafi verið sýnt fram á nauðsyn hennar eða að veigamiklar ástæður séu fyrir henni. Rannsóknarreglu 10. gr. stjórnsýslulaga hafi ekki verið sinnt. Verið sé að fórna meiri hagsmunum fyrir minni. Ekki hafi verið sýnt fram á neina þá hagsmuni sem skerðist eða tjón sem eigendur neðri hæðarinnar verði fyrir við það að byggingarleyfi sé veitt. Búið sé að leggja í mikla vinnu og fjármuni við að gera eignina þannig úr garði að hún uppfylli skilyrði til íbúðar. Varðandi kærufrest þá hafi aðili sá sem kæri fyrir hönd dánarbúsins fengið bréf skipulags- og byggingarfulltrúa í tölvupósti 8. nóvember 2016.

Málsrök Fjarðabyggðar. Sveitarfélagið krefst frávísunar málsins en ella að kröfum kæranda verði hafnað. Ljóst sé að kæra hafi borist úrskurðarnefndinni að liðnum lögboðnum kærufresti. Tilkynning um hina kærðu ákvörðun hafi verið send í ábyrgðarbréfi á lögheimili kæranda í ágúst 2016 en kæra hafi ekki borist nefndinni fyrr en 8. desember sama ár. Hinn 8. nóvember 2016 hafi skipulags- og byggingarfulltrúi náð símleiðis í talsmann dánarbúsins og í kjölfarið sent honum framangreint bréf í tölvupósti.

Þegar álit kærunefndar húsamála í málinu hafi komið fram hafi ein grundvallarforsenda fyrir upphaflegu byggingarleyfi brostið. Hafi efnisleg skilyrði fyrir afturköllun byggingarleyfisins því verið til staðar og við þá ákvörðun hafi verið gætt að málsmeðferðarreglum stjórnsýslulaga.

Niðurstaða: Kærufrestur til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála er einn mánuður frá því að kæranda varð kunnugt eða mátti vera kunnugt um ákvörðunina samkvæmt 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála. Berist kæra að liðnum kærufresti ber að vísa henni frá skv. 1. mgr. 28. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993, nema afsakanlegt verði talið að kæran hafi ekki borist fyrr eða veigamiklar ástæður mæli með því að kæran verði tekin til efnismeðferðar.
 
Með bréfi sínu, dags. 22. ágúst 2016, tilkynnti skipulags- og byggingarfulltrúi um afturköllun ákvörðunar sinnar frá 20. apríl 2015, um veitingu byggingarleyfis fyrir breyttri notkun á efri hæð Búðavegar 35. Var bréfið sent í ábyrgðarpósti til talsmanns dánarbúsins. Tilgreindur komudagur ábyrgðarsendingarinnar var 30. ágúst 2016 samkvæmt afriti af bréfinu. Var bréfsins ekki vitjað og það endursent 29. september s.á. Liggur fyrir staðfesting frá Þjóðskrá Íslands um að fyrrgreindur aðili hafi verið með skráð lögheimili með því heimilisfangi er bréfið var sent á. Afrit bréfsins var jafnframt sent til einkahlutafélags sem skráð er með aðsetur að Búðavegi 35, en samkvæmt upplýsingum frá fyrirtækjaskrá er fyrrgreindur talsmaður dánarbúsins stjórnarmaður þess félags og forráðamaður. Hafði umræddur talsmaður verið í samskiptum við sveitarfélagið vegna málefna er lutu að Búðavegi 35.

Í 2. málsl. 1. mgr. 20. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 kemur fram að ákvörðun sé bindandi eftir að hún sé komin til aðila máls. Það er þó ekki gert að skilyrði að ákvörðun sé komin til vitundar hans en þetta kemur fram í athugasemdum er fylgdu frumvarpi til stjórnsýslulaga. Kærandi getur því ekki frestað eða afstýrt réttaráhrifum stjórnvaldsákvörðunar með því að taka ekki á móti bréfi sem ákvörðunina hefur að geyma. Í samræmi við þetta verður að telja að hin kærða ákvörðun hafi borist kæranda í skilningi stjórnsýslulaga 30. ágúst 2016 er tilkynning um hana barst á lögheimili talsmanns kæranda. Samkvæmt því byrjaði kærufrestur að líða næsta dag, sbr. 8. gr. stjórnsýslulaga, og honum lauk 3. október s.á. Svo sem fram hefur komið barst úrskurðarnefndinni kæran 8. desember 2016 og var kærufrestur þá liðinn. Þá verður ekki séð  að fyrir hendi séu þau atvik eða ástæður er mæli með því að kæran verði tekin til efnismeðferðar á grundvelli undantekningarheimilda 28. gr. stjórnsýslulaga. Verður kærumáli þessu því vísað frá úrskurðarnefndinni. Þá liggur það utan valdsviðs úrskurðarnefndarinnar að taka afstöðu til kröfu kæranda um greiðslu skaðabóta.
 
Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist verulega sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Máli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

____________________________________
Ómar Stefánsson (sign)

______________________________              _____________________________
Aðalheiður Jóhannsdóttir (sign)                          Ásgeir Magnússon (sign)

des 22
Love0

152/2016 Rauðarárstígur 1

Með

Árið 2018, miðvikudaginn 6. júní, tók Ómar Stefánsson, varaformaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála fyrir mál nr. 152/2016 með heimild í 3. mgr. 3. gr., sbr. 1. mgr. 2. gr. l. nr. 130/2011.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 19. nóvember 2016, er barst nefndinni 20. s.m., kærir Hostel LV 105 hf., þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 18. október 2016 að hafna umsókn kæranda um byggingarleyfi fyrir breyttri notkun eignarhluta 0101 og 0102 á 1. hæð hússins að Rauðarárstíg 1, Reykjavík, úr verslunarhúsnæði í gististað í flokki II, tegund E. Gerir kærandi þá kröfu að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi.

Málsatvik og rök: Á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 18. október 2016 var tekin fyrir umsókn kæranda um leyfi til að innrétta gististað í flokki II, tegund E, fyrir átta gesti í eignarhlutum 0101 og 0102 á fyrstu hæð í íbúðar- og atvinnuhúsi á lóð nr. 1 við Rauðarárstíg í Reykjavík. Var umsókninni synjað með vísan til fyrirliggjandi umsagnar skipulagsfulltrúa frá 27. október 2015. Sú afgreiðsla var staðfest í borgarráði 20. október 2016.

Kærandi vísar til þess að hin kærða ákvörðun hafi verið rökstudd með vísan til umsagnar skipulagsfulltrúa um annað erindi en sótt hafi verið um. Umsótt breyting sé í samræmi við stefnu gildandi aðalskipulags Reykjavíkur og gildandi deiliskipulag umrædds svæðis. Málsmeðferð ákvörðunarinnar hafi farið gegn ákvæðum skipulagslaga nr. 123/2010, laga um mannvirki nr. 160/2010 og almennum reglum stjórnsýsluréttarins, sbr. stjórnsýslulög nr. 37/1993.

Borgaryfirvöld benda á að í fyrrgreindri umsögn, sem vísað hafi verið til við töku hinnar kærðu ákvörðunar, hafi verið fjallað um sambærilegt tilvik og mál þetta snúist um. Aðalskipulag kveði á um að verslunar- og þjónustustarfsemi hafi forgang á fyrstu hæðum götuhliða húsa á svæðinu. Umsókn kæranda sem synjað hafi verið hafi hvorki verið í samræmi við aðalskipulag né deiliskipulag.

Niðurstaða: Samkvæmt fyrirliggjandi upplýsingum í veðbandsyfirliti frá Þjóðskrá Íslands urðu eigendaskipti á fasteignum kæranda í húsinu að Rauðarárstíg 1 á árinu 2017 og voru afsöl þess efnis þinglýst 26. maí 2017.

Í 3. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála er kveðið á um að þeir einir geti skotið máli til úrskurðarnefndarinnar sem eigi lögvarða hagsmuni tengda hinni kærðu ákvörðun. Lögvarðir hagsmunir kæranda í máli þessu voru tengdir réttarstöðu hans sem handhafa fasteignaréttinda í húsinu að Rauðarárstíg 1. Eins og fyrr er rakið á kærandi ekki lengur réttindi tengd umræddri fasteign og á hann því ekki hagsmuni af því að fá skorið úr um gildi hinnar kærðu ákvörðunar. Auk þess hafa nýir eigendur eignarhlutanna sótt um og fengið samþykkt byggingarleyfi fyrir breyttri notkun þeirra samkvæmt ákvörðun byggingarfulltrúa frá 20. febrúar og 10. apríl 2018. Verður kærumáli þessu af þeim sökum vísað frá úrskurðarnefndinni.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist verulega vegna mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.
  

_________________________________________
Ómar Stefánsson (sign)