Skip to main content
Úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála
des 22
Love0

56/2010 Brálundur

Með

Árið 2012, fimmtudaginn 22. mars, kom úrskurðarnefnd skipulags- og byggingarmála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skúlagötu 21 í Reykjavík.  Mættir voru Hjalti Steinþórsson formaður, Ásgeir Magnússon héraðsdómari og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur. 

Fyrir var tekið mál nr. 56/2010, kæra á ákvörðun bæjarráðs Akureyrarbæjar frá 8. júlí 2010 um að samþykkja breytingu á deiliskipulagi Brálundar og kæra á samþykkt skipulagsnefndar Akureyrarbæjar frá 14. september 2011 um að veita leyfi til framkvæmda við að malbika og tengja götuna Brálund við Miðhúsabraut. 

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður: 

Með bréfi til úrskurðarnefndar skipulags- og byggingarmála, dags. 9. september 2010, er barst nefndinni sama dag, kærir Ólafur Kjartansson hdl., f.h. H og M, Brálundi 2, Akureyri, þá ákvörðun bæjarráðs frá 8. júlí 2010 að samþykkja breytt deiliskipulag Brálundar.  Öðlaðist breytingin gildi með auglýsingu í B-deild Stjórnartíðinda 10. ágúst s.á.  Með bréfi, dags. 20. september 2011, hafa kærendur jafnframt skotið til nefndarinnar ákvörðun skipulagsnefndar frá 14. september 2011 um að veita framkvæmdaleyfi fyrir malbikun og tengingu götunnar Brálundar við Miðhúsabraut. 

Þar sem lögmæti hins umdeilda framkvæmdaleyfis veltur fyrst og fremst á lögmæti fyrrgreindrar deiliskipulagsbreytingar verður kærumálið vegna framkvæmdaleyfisins, sem er nr. 69/2011, sameinað máli þessu enda standa hagsmunir kærenda í nefndum málum því ekki í vegi. 

Krefjast kærendur þess að hinar kærðu ákvarðanir verði felldar úr gildi og að kveðinn verði upp til bráðabirgða úrskurður um stöðvun framkvæmda meðan beðið sé niðurstöðu úrskurðarnefndarinnar.  Þykir málið nú nægjanlega upplýst til að það verði tekið til endanlegs úrskurðar og verður því ekki tekin afstaða til kröfu kærenda um stöðvun framkvæmda, en til þeirra mun ekki hafa komið eftir að kæra barst vegna hins umdeilda framkvæmdaleyfis. 

Málavextir:  Hinn 10. júní 2009 tók gildi deiliskipulag fyrir Brálund á Akureyri, en þar var m.a. gert ráð fyrir tengingu Brálundar við Miðhúsabraut.  Með úrskurði uppkveðnum 18. nóvember s.á. felldi úrskurðarnefnd skipulags- og byggingarmála úr gildi ákvörðun bæjarstjórnar Akureyrarbæjar frá 5. maí 2009 um greint deiliskipulag að því er laut að nefndri vegtengingu.  Taldi nefndin að ekki væri heimild fyrir umræddri tengingu í Aðalskipulagi Akureyrar 2005-2018 og því væri ekki samræmi milli aðalskipulags og deiliskipulags, svo sem lög áskildu.  Í kjölfar þessa var samþykkt á fundi bæjarstjórnar hinn 16. febrúar 2010 að auglýsa tillögu að breytingu á aðalskipulagi Akureyrar, er fólst m.a. í því að gerð var nánari grein fyrir helstu tengingum við stofn- og tengibrautir innra gatnakerfis bæjarins.  Var jafnframt samþykkt að auglýsa, samhliða breytingu á aðalskipulagi, breytt deiliskipulag Brálundar þar sem gert var ráð fyrir tengingu Brálundar við Miðhúsabraut.  Voru tillögurnar auglýstar til kynningar frá 17. mars 2010 og veittur frestur til 28. apríl s.á. til að koma að athugasemdum, sem kærendur og gerðu.  Tillaga að breyttu deiliskipulagi var næst tekin fyrir á fundi skipulagsnefndar hinn 12. maí s.á.  Lagði nefndin til við bæjarstjórn að tillagan yrði samþykkt og að skipulagsstjóra yrði falið að annast gildistöku hennar.  Jafnframt þessu var vísað til fyrirliggjandi svara við þeim athugasemdum er borist höfðu á kynningartíma.  Hinn 8. júlí 2010 var tillaga að breyttu deiliskipulagi Brálundar samþykkt á fundi bæjarráðs og fært til bókar að bæjarráð hefði fullnaðarafgreiðsluheimild í sumarleyfi bæjarstjórnar, sbr. bókun í 3. lið fundargerðar bæjarstjórnar frá 29. júní 2010.  Öðlaðist breyting á aðalskipulagi Akureyrar gildi með auglýsingu í B-deild Stjórnartíðinda 6. júlí 2010 og 10. ágúst s.á. birtist auglýsing um gildistöku hins breytta deiliskipulags Brálundar.  Hinn 14. september 2011 var á fundi skipulagsnefndar samþykkt á grundvelli 4. gr. Samþykktar um skipulagsnefnd leyfi til framkvæmda við malbikun og tengingu Brálundar við Miðhúsabraut. 

Skutu kærendur framangreindum samþykktum, um breytt deiliskipulag Brálundar og um framkvæmdaleyfi, til úrskurðarnefndarinnar svo sem áður greinir. 

Málsrök kærenda:  Af hálfu kærenda er á því byggt að hin kærða ákvörðun hafi ekki hlotið málsmeðferð í samræmi við ákvæði 25. gr. skipulags- og byggingarlaga nr. 73/1997.  Sveitarstjórn skuli skv. tilvitnuðu ákvæði fjalla um tillögu að deiliskipulagi á nýjan leik, að undangenginni umfjöllun skipulagsnefndar, þegar frestur til athugasemda sé liðinn.  Skuli í þeirri umfjöllun taka afstöðu til athugasemda sem borist hafi og hvort gera skuli breytingar á tillögunni.  Sveitarstjórn hafi ekki fjallað um tillöguna að nýju eftir að umsögn skipulagsnefndar hafi legið fyrir.  Bæjarráð Akureyrarbæjar, en ekki bæjarstjórn, sem sé sveitarstjórn lögum samkvæmt, hafi samþykkt umdeilda tillögu.  Geti málsmeðferð fyrir bæjarráði, sem sé byggðarráð, sbr. IV. kafla laga nr. 45/1998, ekki komið í stað lögbundinnar umfjöllunar í sveitarstjórn. 

Einnig sé vísað til þess að samþykkt skipulagsins sé í andstöðu við ákvæði 4. mgr. 56. gr. tilvitnaðra laga, en samkvæmt ákvæðinu sé óheimilt að „…breyta skipulagi svæðis þar sem framkvæmt hefur verið í ósamræmi við skipulag fyrr en hin ólöglega bygging, eða byggingarhluti, hefur verið fjarlægð, jarðrask afmáð eða starfsemi hætt“.  Um sé að ræða breytingu á deiliskipulagi til samræmis við það sem þegar hafi verið framkvæmt en gerð tengingarinnar sé nær lokið.  Sé því ranglega haldið fram í svörum Akureyrarbæjar að engar framkvæmdir hafi verið við umrædda vegtengingu.  Loka þurfi veginum með hindrun til að koma í veg fyrir umferð um hann, ljósastaurar hafi verið settir upp og aðeins eigi eftir að malbika.  Á myndum teknum 8. nóvember 2008 sjáist að unnið sé við gerð vegarins. 

Enn fremur bendi kærendur á að bæjaryfirvöld hafi hvorki haft samráð við íbúa við Brálund né aðra hagsmunaaðila við gerð tillögunnar og gengið framhjá eigin reglum um samráð við hverfisnefnd.  Bæti tilkynning sveitarfélagsins til hverfisnefndar Lunda- og Gerðahverfis, dags. 15. febrúar 2010, ekki úr, en degi síðar hafi verið ákveðið í bæjarstjórn að auglýsa framkomna tillögu.  Hafi ekki verið um raunverulegan vilja til samráðs að ræða.  Tillagan hafi verið gerð með vísan til úrskurðar úrskurðarnefndarinnar frá 18. nóvember 2009.  Sé ótrúverðugt, líkt og haldið hafi verið fram, að tillagan hafi verið rædd og útskýrð á hverfafundi um skipulagsmál sem haldinn hafi verið 5. mars 2009, þegar ekkert hafi legið fyrir um að aðalskipulagi yrði breytt.  Sérstaklega skuli bent á að samkvæmt fundargerð umrædds fundar komi fram í kynningu skipulagsstjóra að fyrirhugað sé að gera nýja götu, Daggarlund, innan við Brálund en í engu sé þar getið um tengingu Brálundar við Miðhúsabraut.  Hafi skipulagsstjóri svarað því svo, aðspurður á greindum fundi, að umrædd tenging hefði lengi verið sýnd í skipulagi.  Fullyrðing um að tillagan hafi verið rædd og útskýrð á fundinum sé því röng.  Þvert á móti hafi afstaða skipulagsstjóra og sveitarfélagsins verið sú að ekki væri þörf á skipulagsbreytingu vegna tengingarinnar. 

Kærendur byggi jafnframt á því að um brot á meðalhófsreglu stjórnsýsluréttar sé að ræða.  Tengingin leiði til þess að umtalsverð breyting verði á eiginleikum Brálundar sem götu, en um sé að ræða rólega íbúðarhúsagötu innst í hverfi sem verði við breytinguna önnur af tveimur leiðum inn í það.  Íbúðarhúsagötu sé þannig breytt í tengigötu við stóra umferðaræð.  Hafi ekki komið fram fullnægjandi rökstuðningur fyrir gerð þessarar tengingar.  Sé verið að fórna meiri hagsmunum kærenda fyrir minni meðan ekki hafi verið sýnt fram á þörf fyrir nefnda tengingu.  Rík þörf sé á að sýna fram á nauðsyn hennar, enda muni umrædd breyting hafa í för með sér verulegt rask á högum kærenda.  Þá hafi ekki verið kannað hvort þörf sé á umdeildri breytingu verði t.d. ráðist í lagningu Dalsbrautar.  Bent sé á að gert sé ráð fyrir að umferðarþungi verði eitt til tvö þúsund bílar á dag um Brálund, eða allt að tólffaldur núverandi umferðarþungi, en kærendur telji að umferð geti orðið mun meiri. 

Vakin sé athygli á að komið hafi fram að tengingin sé færð aftur inn á skipulag til samræmis við eldri og nákvæmari aðalskipulagsuppdrætti.  Sé þessi afstaða sveitarfélagsins athyglisverð í ljósi fyrrgreinds úrskurðar nefndarinnar.  Vegna kæru um framkvæmdaleyfi sé bent á að um sé að ræða malbikun umræddrar vegtengingar og sé það í samræmi við þann málatilbúnað kærenda að framkvæmdum hafi í raun verið lokið fyrir samþykkt umrædds skipulags. 

Málsrök Akureyrarbæjar:  Af hálfu Akureyrarbæjar er þess krafist að kærunni verði vísað frá með vísan til sjónarmiða um litis pendens.  Úrskurðarnefndin hafi þegar fjallað um deiliskipulag í Brálundi í úrskurði frá 18. nóvember 2009 og talið að hin kærða ákvörðun ætti að standa óröskuð, nema hvað varði vegtengingu Brálundar við Miðhúsabraut.  Hafi komið fram að ekki yrði séð að deiliskipulagið væri að öðru leyti haldið neinum þeim annmörkum er leiða ætti til ógildingar þess í heild sinni.  Nú hafi verið samþykkt aðalskipulag þar sem umræddrar vegtengingar sé getið.  Sé því ekki hægt að hafa uppi kröfur í öðru máli sem þegar hafi verið fjallað um og lokið hafi með úrskurði nefndarinnar.  Sé vísað til þess að kröfugerð kærenda sé sú sama nú og í fyrra kærumáli. 

Til vara sé þess krafist að hafnað verði kröfum kærenda um ógildingu á ákvörðun bæjarráðs enda hafi deiliskipulagið fengið þá löglegu meðferð sem skipulags- og byggingarlög mæli fyrir um. 

Því sé mótmælt að deiliskipulagstillagan hafi ekki fengið lögboðna meðferð á fundi bæjarráðs 8. júlí 2010.  Sé vísað til 3. mgr. 39. gr. sveitarstjórnarlaga nr. 45/1998, sbr. 1. gr. laga nr. 69/2004, en þar komi fram að meðan sveitarstjórn sé í sumarleyfi fari byggðarráð með sömu heimildir og sveitarstjórn hafi ella.  Á fundi bæjarstjórnar 29. júní 2010 hafi verið samþykkt, í samræmi við 7. og 47. gr. Samþykktar um stjórn Akureyrarkaupstaðar og fundarsköp bæjarstjórnar, að bæjarstjórn yrði í sumarleyfi í júlí og ágúst 2010.  Jafnframt hafi bæjarráði á þessum tíma verið heimiluð fullnaðarafgreiðsla þeirra mála sem það teldi nauðsynlegt að fengju afgreiðslu.  Allar ákvarðanir og heimildir bæjarráðs séu því eins og bæjarstjórn hefði samþykkt þær.  Þá hafi bæjarráð heimild til töku fullnaðarákvarðana, sbr. 44. gr. laga nr. 45/1998. 

Jafnframt sé á því byggt að ákvæði 4. mgr. 56. gr. skipulags- og byggingarlaga eigi ekki við í máli þessu.  Hið kærða deiliskipulag sé nýtt deiliskipulag að því er varði téða vegtengingu, en ekki sé um að ræða breytingu á áður gerðu skipulagi eins og tilvitnað ákvæði geri ráð fyrir.  Jafnframt verði að skoða 4. mgr. 56. gr. með vísan til orðalags 1. mgr. 56. gr. sömu laga.  Samkvæmt því eigi ákvæðið aðeins við um framkvæmd sem þurfi framkvæmdaleyfi fyrir og/eða mannvirki sem þurfi byggingarleyfi fyrir.  Hvorugt skilyrðið eigi við um vegtengingu.  Þá séu á tæmandi hátt talin upp í 4. mgr. 56. gr. laganna nokkur skilyrði, en eitt af þeim sé að starfsemi sé hætt.  Umræddri starfsemi hafi verið hætt um leið og ljóst hafi verið að athugasemd hafi komið fram, hinn 16. október 2007.  Hafi nefnd vegtenging aldrei verið framkvæmd og aldrei gerð virk og enn eigi eftir að gera nauðsynlegar framkvæmdir til að tenging geti átt sér stað. 

Þeim staðhæfingum að skort hafi á samráð sé andmælt sem röngum.  Deiliskipulagið hafi hlotið lögboðna meðferð og verið auglýst skv. 25. gr., sbr. 1. og 2. mgr. 18. gr., laga nr. 73/1997.  Með bréfi, dags. 17. mars 2010, hafi hverfisnefnd Lunda- og Gerðahverfis verið tilkynnt að auglýsa ætti tillögu að breyttu deiliskipulagi Brálundar.  Hafi verið óskað eftir viðbrögðum en engar athugasemdir hafi borist.  Þá hafi tillagan verið rædd og útskýrð á hverfafundi um skipulagsmál sem haldinn hafi verið 5. mars 2009 í Brekkuskóla. 

Því sé mótmælt sem röngu að verið sé að breyta Brálundi í tengigötu og að gatan verði önnur af tveimur leiðum inn í hverfið.  Gatan Brálundur sé í deiliskipulagstillögunni skilgreind sem 30 km íbúðargata með hraðahindrun.  Með breytingunni sé verið að tengja götuna inn á tengibrautina Miðhúsaveg til að dreifa umferð inn og út úr hverfinu.  Aðalleiðirnar inn í Lundahverfið verði áfram um Skógarhlíð við Þingvallastræti og Skógarhlíð við Mýrarveg.  Með tengingunni sé verið að dreifa umferð um svæðið, létta álagi af Mýrarvegi og Skógarlundi og nýta Miðhúsabraut sem best.  Almannahagsmunir innan Lundahverfis og nálægra hverfa vegi því þungt í þessu máli.  Sé undirbúningur hafinn að lagningu Dalsbrautar, frá Miðhúsabraut að Þingvallastræti, og muni þá umferðarþungi um Brálund minnka enn frekar. 

Þá sé kröfum kærenda vegna framkvæmdaleyfis hafnað enda sé útgáfa þess í fullu samræmi við aðalskipulag og deiliskipulag svæðisins. 

Aðilar hafa fært fram frekari rök fyrir sjónarmiðum sínum í málinu sem ekki verða rakin hér en úrskurðarnefndin hefur haft þau öll til hliðsjónar við úrlausn málsins. 

Niðurstaða:  Í máli þessu er deilt um gildi ákvörðunar bæjarráðs Akureyrarbæjar frá 8. júlí 2010 um breytt deiliskipulag Brálundar, en hin kærða ákvörðun fól í sér heimild til tengingar götunnar Brálundar við Miðhúsabraut.  Af hálfu Akureyrarbæjar er þess krafist að kærunni verði vísað frá úrskurðarnefndinni með vísan til sjónarmiða um litis pendens.  Er þar vísað til þess að úrskurðarnefndin hafi þegar fjallað um deiliskipulag í Brálundi og talið að hin kærða ákvörðun ætti að standa óröskuð, nema hvað varði vegtengingu Brálundar við Miðhúsabraut.  Eins og rakið hefur verið voru í framhaldi af nefndum úrskurði gerðar breytingar á aðalskipulagi Akureyrar og ný ákvörðun tekin er fól í sér breytingu á deiliskipulagi Brálundar.  Er það sú ákvörðun sem kærð er í málinu og er hún að miklu leyti reist á öðrum forsendum en hin fyrri.  Verður ekki séð að fyrri úrskurður geti, með vísan til sjónarmiða um litis pendens eða res judicata, haft réttaráhrif er standi því í vegi að hin nýja ákvörðun verði borin undir úrskurðarnefndina og verður kröfu Akureyrarbæjar um frávísun því hafnað.   

Kærendur tefla fram þeim rökum að hin kærða ákvörðun fari gegn 4. mgr. 56. gr. skipulags- og byggingarlaga nr. 73/1997.  Fyrir liggur að veitt var leyfi til framkvæmda við hina umþrættu vegtengingu hinn 4. september 2007 og hófust framkvæmdir í kjölfar þess.  Þær voru síðar stöðvaðar þar sem ekki var fyrir hendi deiliskipulag að íbúðarsvæði milli Eskilundar og Miðhúsabrautar, sem vegtengingin liggur um.  Var eftir það unnið deiliskipulag að svæðinu en úrskurðarnefndin felldi það úr gildi að hluta með úrskurði hinn 18. nóvember 2009 þar sem talið var að ákvæði skipulagsins um hina umdeildu vegtengingu væru ekki í samræmi við Aðalskipulag Akureyrar 2005-2018.  Líkt og rakið hefur verið var aðalskipulaginu breytt í kjölfar úrskurðar úrskurðarnefndarinnar frá 18. nóvember 2009 á þann veg að sýnd var tenging Brálundar við Miðhúsabraut á uppdrætti, líkt og gert er ráð fyrir í hinu kærða deiliskipulagi.  Ákvörðun þessi um breytt aðalskipulag var borin undir úrskurðarnefndina með kæru, dags. 3. ágúst 2010, en með úrskurði 17. sama mánaðar vísaði nefndin því máli frá með þeim rökum að ákvarðanir sem sættu staðfestingu ráðherra yrðu ekki bornar undir nefndina.  Af þessu leiðir að það er ekki á færi úrskurðarnefndarinnar að skera úr um hvort ákvæði 4. mgr. 56. gr. skipulags- og byggingarlaga hefðu átt að standa í vegi fyrir því að skipulagi svæðis væri breytt, en umrædd breyting á aðalskipulagi er eina skipulagsákvörðunin varðandi umdeilda vegtengingu sem ákvæðið getur átt við.  Gerð nýs deiliskipulags og síðari breyting á því, sem miðar að því að laga það að breyttu aðalskipulagi, verður hins vegar ekki talin falla undir umrætt ákvæði og kemur það því ekki til álita í máli þessu.  Verður samkvæmt þessu ekki talið að skylt hafi verið að fjarlægja eða afmá umrædda vegtengingu áður en hin kærða ákvörðun um breytt deiliskipulag var tekin. 

Hin kærða skipulagsákvörðun var auglýst í samræmi við 25. gr. skipulags- og byggingarlaga og hlaut hún samþykki bæjarráðs í umboði bæjarstjórnar hinn 8. júlí 2010.  Fallast má á með kærendum að vanda hefði mátt betur til kynningar á tillögu að hinu umdeilda skipulagi með vísan til 4. mgr. 9. gr. skipulags- og byggingarlaga.  Hins vegar var tillagan auglýst, svo sem áskilið er í 1. mgr. 25. gr. sömu laga, og verður ekki annað ráðið af málsgögnum en að meðferð málsins hafi eftir það verið í samræmi við ákvæði laganna.  Þá var bæjarráði réttilega falið vald til ákvarðana í sumarleyfi bæjarstjórnar og ekki verður annað séð en að stefnt hafi verið að lögmætum markmiðum með hinni kærðu skipulagsákvörðun.  Er og til þess að líta að við undirbúning ákvörðunarinnar var m.a. metin þörf á umræddri breytingu og lagt mat á áhrif hennar af sérfróðum aðilum.  Með hliðsjón af því sem rakið hefur verið þykir ekki hafa verið sýnt fram á þá annmarka á hinni umdeildu deiliskipulagsbreytingu sem leitt gætu til ógildingar hennar og verður kröfu kærenda þar að lútandi því hafnað. 

Að þessari niðurstöðu fenginni telst hið kærða framkvæmdaleyfi eiga stoð í gildu deiliskipulagi.  Þar sem ekki verður séð að það sé haldið ágöllum er varði form þess eða efni verður kröfu kærenda um ógildingu þess einnig hafnað. 

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist sökum mikils málafjölda sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar. 

Úrskurðarorð: 

Hafnað er kröfu kærenda um ógildingu á ákvörðun bæjarráðs Akureyrarbæjar frá 8. júlí 2010 um að samþykkja breytingu á deiliskipulagi Brálundar og á samþykkt skipulagsnefndar Akureyrarbæjar frá 14. september 2011 um að veita leyfi til framkvæmda við að malbika og tengja götuna Brálund við Miðhúsabraut. 

 

___________________________
Hjalti Steinþórsson

 

___________________________  ___________________________
Ásgeir Magnússon                         Þorsteinn Þorsteinsson

des 22
Love0

8/2012 Akrakór

Með

Árið 2012, föstudaginn 29. júní, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skúlagötu 21, Reykjavík.  Mættir voru Hjalti Steinþórsson forstöðumaður, Ásgeir Magnússon héraðsdómari og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.     

Fyrir var tekið mál nr. 8/2012, kæra á ákvörðun bæjarstjórnar Kópavogs frá 10. janúar 2012 um breytt deiliskipulag varðandi lóðina nr. 6 við Akrakór í Kópavogi og á ákvörðun byggingarfulltrúans í Kópavogi frá 7. febrúar s.á. um að veita leyfi til breytinga á húsi á þeirri lóð. 

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður: 

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 8. febrúar 2012, er barst nefndinni 10. s.m., kæra Ó og J, Aflakór 7, Kópavogi, þá ákvörðun bæjarstjórnar Kópavogs frá 10. janúar 2012 að samþykkja breytt deiliskipulag varðandi lóðina nr. 6 við Akrakór.  Með bréfi, dags. 13. apríl s.á., kæra sömu aðilar ákvörðun byggingarfulltrúans í Kópavogi frá 7. febrúar 2012 um að veita leyfi til breytinga á húsi á þeirri lóð.  Hefur það mál, sem er nr. 29/2012 í málaskrá nefndarinnar, verið sameinað máli þessu.  Loks gerðu kærendur með bréfi, dags. 15. maí 2012, kröfu til þess að framkvæmdir yrðu stöðvaðar meðan mál þetta væri til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni.  Féllst nefndin á þá kröfu með úrskurði uppkveðnum 5. júní 2012.

Málsatvik:  Hinn 20. september 2011 var á fundi skipulagsnefndar Kópavogs tekið fyrir erindi lóðarhafa Akrakórs 6 þar sem óskað var eftir leyfi til að breyta einbýlishúsi á lóðinni í tvíbýlishús og fjölga bílastæðum um eitt.  Samþykkti nefndin að grenndarkynna erindið og var frestur til athugasemda veittur til 4. nóvember 2011.  Athugasemd barst frá kærendum, sem töldu að breytingin gæti skapað fordæmi fyrir breyttri byggð.  Í umsögn skipulags- og byggingardeildar Kópavogsbæjar, dags. 14. nóvember 2011, segir m.a. að það breyti ekki heildaryfirbragði hverfisins þótt einu einbýlishúsi verði breytt í parhús, en hverfið sé nú þegar byggt upp af einbýlishúsum og parhúsum.  Á fundi skipulagsnefndar hinn 14. desember 2011 var tillagan samþykkt og henni vísað til bæjarstjórnar, sem staðfesti hana á fundi sínum hinn 10. janúar 2012.  Tók skipulagsbreytingin gildi með auglýsingu í B-deild Stjórnartíðinda 13. s.m. 

Byggingarleyfi til breytinga á húsinu að Akrakór 6 var gefið út hinn 7. febrúar 2012 í kjölfar skipulagsbreytingarinnar.  Er með leyfinu heimilað að gera tvær íbúðir í húsinu, annars vegar á efri hæð og hins vegar á neðri hæð hússins.  Þá er með leyfinu heimilað að lækka yfirborð lóðar við suður- og norðurenda hússins niður í plötuhæð neðri hæðar og reisa stoðveggi, tröppur og geymslur sem nái allt að lóðarmörkum til suðurs og norðurs.  Þá er heimiluð nýting á rými, sem á upphaflegum teikningum er sagt vera óráðstafað, gluggalaust rými, og séu gluggar jafnframt settir á það. 

Kærendur skuti hinum kærðu ákvörðunum til úrskurðarnefndarinnar með bréfum, dags. 8. febrúar og 13. apríl 2012, svo sem að framan greinir. 

Málsrök kærenda:  Kærendur vísa til þess að í skipulagi svæðisins hafi aðeins verið gert ráð fyrir einbýlishúsum og parhúsum við Akrakór og Aflakór.  Í umsögn skipulags- og byggingardeildar komi fram að einbýlishúsi sé breytt í parhús, en kærendur telji að með hinni kærðu ákvörðun sé verið að breyta þegar byggðu einbýlishúsi í tvíbýlishús.  Um sé að ræða grundvallarbreytingu og sé því alfarið hafnað að það geti talist óveruleg breyting að breyta einbýlishúsi í tvíbýlishús. Breytingin hafi fordæmisgildi vegna einbýlishúsa við Akrakór og Aflakór, jafnt byggðra sem óbyggðra húsa.  Kærendur telji að standi hin kærða breyting á deiliskipulagi óhögguð muni reynast erfitt að hafna óskum um breytingar á öðrum einbýlishúsum, standi vilji eigenda þeirra eða byggingaaðila til þess að breyta þeim í tvíbýlishús. 

Málsrök Kópavogsbæjar:  Af hálfu Kópavogsbæjar er þess krafist að kröfum kærenda verði hafnað.  Sótt hafi verið um breytingu á deiliskipulagi varðandi lóðina nr. 6 við Akrakór og hafi verið samþykkt að grenndarkynna framlagða tillögu fyrir lóðarhöfum Akrakórs 1-3, 2-4, 5, 7, 8, 10, 12 og 14, svo og lóðarhöfum Aflakórs 1-3 og 5-7.  Kópavogsbæ hafi borist ódagsett sameiginlegt erindi frá lóðarhöfum Akrakórs 1, 3, 7, 10 og 14 og Aflakórs 5 þar sem fram hafi komið að þeir gerðu engar athugasemdir við skipulagstillöguna og lýstu yfir samþykki sínu.  Engar athugasemdir hafi borist frá lóðarhöfum Akrakórs 2-4, 5, 8 og 12 og geri þeir því engar athugasemdir fyrir sitt leyti.  Hins vegar hafi borist athugasemdir og ábendingar frá kærendum á kynningartíma. 

Meginreglan sé sú að skipulag sé bindandi bæði fyrir stjórnvöld og almenning um framtíðarnot tiltekins svæðis og sé því almennt ætlaður langur gildistími.  Hönnun og bygging mannvirkja sé meðal annars reist á forsendum sem fram komi í skipulagi.  Verði almenningur að geta treyst því að festa sé í framkvæmd skipulags.  Á hinn bóginn sé skipulag stjórntæki stjórnvalda um þróun byggðar og landnotkun.  Þannig sé mælt fyrir um í skipulagslögum nr. 123/2010 að sveitarfélög, landeigendur og framkvæmdaaðilar geti lagt fram tillögu eða beiðni um breytingar á deiliskipulagi.  Þar af leiðandi standi vilji löggjafans ekki til þess að deiliskipulag skuli standa óhaggað um aldur og ævi.  Það sé eðli borga og bæja að geta tekið breytingum og vera í stöðugri þróun.  Því verði eigendur húsa að gera ráð fyrir að skipulag í hverfum geti tekið óverulegum breytingum að því er varði einstakar fasteignir, uppbyggingu hverfa og þéttingu byggðar.  Hlutverk skipulagsyfirvalda sé að tryggja hagsmuni heildarinnar og að aldrei sé svo langt gengið á eignir borgaranna að um skerðingu eða rýrnun á þeim verði að ræða vegna framkvæmda á annarri fasteign.  Sú breyting á deiliskipulagi varðandi Akrakór 6, sem ágreiningur sé uppi um í máli þessu, sé óveruleg.  Þannig víki hið breytta skipulag nánast að engu marki frá notkun, nýtingarhlutfalli, útliti eða formi viðkomandi svæðis. 

Enda þótt vikið sé frá fyrra deiliskipulagi, að því leyti að heimila byggingu parhúss í stað einbýlishúss, sé það frávik frá eldra deiliskipulagi ekki svo verulegt að það raski hagsmunum kærenda.  Ekki sé gert ráð fyrir breytingu á stærð fasteignarinnar og hæð hennar sé óbreytt frá fyrra deiliskipulagi.  Þá verði ásýnd og ímynd hverfisins óbreytt.  Rétt hafi verið staðið að gerð hinnar kærðu ákvörðunar um breytt deiliskipulag, bæði hvað varði form og efni, og beri því að hafna kröfu kærenda um ógildingu þess.  Þá hafi verið staðið rétt að útgáfu hins kærða byggingarleyfis og beri einnig að hafna kröfu kærenda um ógildingu þess. 

Málsrök byggingarleyfishafa:  Byggingarleyfishafi vísar til þess að framkvæmdir hans styðjist við lögmætt byggingarleyfi.  Vandséð sé að kærendur verði fyrir fjárhagslegu tjóni vegna hinnar kærðu deiliskipulagsbreytingar.  Leitað hafi verið óformlega eftir áliti nokkurra löggildra fasteignasala í þessu máli og séu þeir sammála um að ótti kærenda um verðrýrnun eignar þeirra eigi ekki við rök að styðjast.  Hafa verði í huga að eftir kreppu hafi sú stefna verið tekin hjá bæjaryfirvöldum að reyna að minnka íbúðir og eigi það bæði við í fjölbýlishúsum og einbýlishúsum.  Í raun hafi skapast hálfgert neyðarástand þar sem stór hús hafi staðið hálfbyggð og ekki verið fyrirsjáanlegt að eigendur réðu við að ljúka byggingu þeirra eins og til hafi staðið.  Það hafi því verið hálfgert neyðarúrræði hjá bæjarfélögum að heimila breytingar eins og hér um ræði. 

———————————

Aðilar hafa fært fram frekari rök fyrir sjónarmiðum sínum sem ekki verða rakin hér nánar en úrskurðarnefndin hefur haft þau öll til hliðsjónar við úrlausn málsins.

Vettvangur:  Úrskurðarnefndin hefur kynnt sér aðstæður á vettvangi í máli þessu.

Niðurstaða:  Með hinni kærðu deiliskipulagsbreytingu er heimilað að breyta þegar byggðu einbýlishúsi að Akrakór 6 í tvíbýlishús, fjölga bílastæðum um eitt og koma fyrir tröppum og geymslum við norður- og suðurmörk lóðar.  Af skýringarmynd verður ráðið að yfirborð lóðar sunnan og norðan hússins verði lækkað niður í plötuhæð neðri hæðar og að inngangur í íbúð á neðri hæð verði fyrir miðri austurhlið hússins, andspænis húsi kærenda.  Með hinni umdeildu breytingu er því ekki aðeins vikið frá skilmálum gildandi skipulags um fjölda íbúða í húsinu heldur er einnig heimilað að reisa áberandi byggingarhluta út fyrir ytri byggingarreit, auk þess sem vikið er frá þeim viðmiðum sem sett eru um hæðarsetningu lóða á svæðinu.  Loks er vikið frá því fyrirkomulagi sem almennt gildir á svæðinu, að aðkoma að íbúðum sé frá götuhlið húss.  Breyta háir stoðveggir, frá húsi að lóðarmörkum til suðurs og norðurs, og tröppuvirki meðfram þeim, verulega ásýnd hússins að Akrakór 6, séð frá lóð kæranda. 

Í 2. mgr. 43. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 segir að telji sveitarstjórn að gera þurfi breytingar á samþykktu deiliskipulagi sem séu það óverulegar að ekki sé talin ástæða til meðferðar skv. 1. mgr. skuli fara fram grenndarkynning. Við mat á því hvort breyting á deiliskipulagi teljist óveruleg skuli taka mið af því að hve miklu leyti tillagan víki frá notkun, nýtingarhlutfalli, útliti og formi viðkomandi svæðis.  Telur úrskurðarnefndin að með hinni umdeildu breytingu sé vikið svo verulega frá notkun,  og útliti viðkomandi svæðis að ekki hafi verið skilyrði til að fara með málið eftir undantekningarákvæði tilvitnaðrar 2. mgr. 43. gr. skipulagslaga.  Er þá einnig haft í huga það fordæmisgildi sem í ákvörðuninni felst.  Telur úrskurðarnefndin að með tilliti til jafnræðissjónarmiða hefði fremur átt að taka afstöðu til þess hvort unnt væri að gera almenna breytingu á skilmálum skipulagsins og heimila tvær sjálfstæðar íbúðir í einbýlishúsum á svæðinu, en engin afstaða er tekin í úrskurði þessum til þess hvort skilyrði hefðu verið til svo umfangsmikilla breytinga á nýlegu deilskipulagi, eftir atvikum í bága við væntingar lóðarhafa á svæðinu.

Fleira er athugavert við undirbúning hinnar kærðu ákvörðunar.  Þannig segir í umsögn  skipulags- og byggingardeildar um breytinguna að það að breyta einbýlishúsi í parhús geti haft fordæmisgildi þar sem enn séu óbyggð tvö einbýlishús við Akrakór og fjögur við Aflakór.  Ekki sé talið að umrædd breyting raski heildaryfirbragði hverfisins þar sem hverfið sé byggt bæði einbýlishúsum og parhúsum.  Við þetta er það að athuga að húsið að Akrakór 6 verður ekki parhús heldur tvíbýlishús við umrædda breytingu og fær því sérstöðu í hverfinu hvað þetta varðar.  Vísast um skilgreiningu þessara húsagerða til svonefndrar fitjuskrár mannvirkja samkvæmt íslenskum staðli, ÍST 120/2007, sbr. og reglugerð nr. 918/2009 um innihald IS 50V landfræðilegs gagnasafns um Ísland.  Þá fær það heldur ekki staðist að fordæmisgildi hinnar kærðu ákvörðunar sé bundið við þau hús sem enn eru óbyggð heldur verður að ætla að unnt væri í einhverjum tilvikum að breyta þegar byggðum einbýlishúsum í tvær íbúðir.  Má í því sambandi benda á að húsið að Akrakór 6 var þegar byggt þegar sótt var um hina umdeildu breytingu, en fram kemur í greinargerð með skipulagbreytingunni að sótt sé um að breyta þegar byggðu einbýli í tvíbýli.  Eru forsendur hinnar kærðu ákvörðunar beinlínis rangar hvað þessi atriði varðar.

Loks skal á það bent að við ákvörðun skipulagsnefndar um grenndarkynningu var tekið fram að erindið skyldi m.a. kynnt fyrir lóðarhöfum Akrakórs 2-4 og 8, en þær lóðir liggja að lóðinni Akrakór 6.  Felur hin kærða ákvörðun m.a. í sér að byggt er að mörkum þessara lóða og reistir stoðveggir til þess að unnt sé að koma fyrir tröppum og lækka yfirborð lóðar Akrakórs 6, en mikill hæðarmunur verður milli umræddra lóða eftir breytinguna.  Engar athugasemdir komu þó fram af hálfu lóðarhafa vegna lóða þessara, en við meðferð málsins fyrir úrskurðanefndinni var upplýst að þær væru í eigu Kópavogsbæjar.  Verður ekki ráðið af málsgögnum að skipulagsnefnd eða bæjarstjórn hafi verið kunnugt um ástæður þess að ekki komu fram athugasemdir af hálfu rétthafa nefndra lóða og er ekki útilokað að vitneskja þar um hefði getað haft áhrif á niðurstöðu málsins eða gefið tilefni til frekari athugunar á því.  Var rannsókn málsins áfátt hvað þetta varðar.

Samkvæmt framansögðu voru svo verulegir annmarkar á undirbúningi hinnar kærðu ákvörðunar um breytt deiliskipulag að fella ber hana úr gildi.  Miðað við þá niðurstöðu samræmist hið kærða byggingarleyfi ekki gildandi deiliskipulagi og verður það því einnig fellt úr gildi.

Úrskurðarorð: 

Felld er úr gildi ákvörðun bæjarstjórnar Kópavogs frá 10. janúar 2012 um breytt deiliskipulag varðandi lóðina nr. 6 við Akrakór í Kópavogi.  Jafnframt er felld úr gildi ákvörðun byggingarfulltrúans í Kópavogi frá 7. febrúar s.á. um að veita leyfi til breytinga á húsi á þeirri lóð. 

____________________________________
Hjalti Steinþórsson

_____________________________              ___________________________
Ásgeir Magnússon                                                   Þorsteinn Þorsteinsson

des 22
Love0

55/2011 Hólabraut

Með

Árið 2012, fimmtudaginn 16. febrúar, kom úrskurðarnefnd skipulags- og byggingarmála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skúlagötu 21, Reykjavík.  Mættir voru Hjalti Steinþórsson forstöðumaður, Ásgeir Magnússon héraðsdómari og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 55/2011, kæra á ákvörðun bæjarstjórnar Akureyrar frá 21. júní 2011 um að breyta deiliskipulagi norðurhluta miðbæjar Akureyrar, er tekur til lóða við Hólabraut og Laxagötu, og ákvörðun skipulagsstjóra Akureyrar frá 11. október 2011 um að samþykkja byggingarleyfisumsókn fyrir viðbyggingu að Hólabraut 16.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður: 

Með bréfi til úrskurðarnefndar skipulags- og byggingarmála, dags. 19. júlí 2011, er barst úrskurðarnefndinni 20. s.m., kærir Ó hrl., f.h. 14 íbúa og eigenda fasteigna við Hólabraut 15, 17, 18 og 19 og Laxagötu 3b og 6, Akureyri, þá ákvörðun bæjarstjórnar Akureyrar frá 21. júní 2011 að breyta deiliskipulagi norðurhluta miðbæjar Akureyrar, er tekur til lóða við Hólabraut og Laxagötu á reit nr. 18.  Auglýsing um gildistöku skipulagsbreytingarinnar var birt í B-deild Stjórnartíðinda hinn 18. júlí 2011.  Gera kærendur þá kröfu að hin kærða deiliskipulagsbreyting verði felld úr gildi.

Með bréfum til úrskurðarnefndarinnar, dags. 11. og 16. ágúst 2011, sem bárust 15. og 19. s.m., kæra þrír íbúar og eigendur fasteigna að Laxagötu 3a og 4, Akureyri, framangreinda deiliskipulagsbreytingu með kröfu um að hún verði felld úr gildi.  Þar sem hagsmunir kærenda standa því ekki í vegi verða kærumál þeirra, sem eru nr. 61 og 63/2011, sameinuð kærumáli þessu.

Með bréfi til úrskurðarnefndarinnar, dags. 2. nóvember 2011, skutu allir 17 kærendur í framangreindum kærumálum til nefndarinnar til ógildingar ákvörðun skipulagsstjóra Akureyrar frá 12. október 2011 um að samþykkja byggingarleyfisumsókn fyrir viðbyggingu að Hólabraut 16 á grundvelli hins breytta deiliskipulags.  Kröfðust þeir þess jafnframt að framkvæmdir samkvæmt hinu kærða byggingarleyfi yrðu stöðvaðar.  Kærumálið vegna byggingarleyfisins byggir á sömu málsrökum og málið vegna hinnar kærðu deiliskipulagsbreytingar og hefur úrskurðarnefndin því ákveðið að sameina það kærumál, sem er nr. 79/2011, kærumáli þessu.

Ekki hefur komið til neinna framkvæmda á grundvelli hins kærða byggingarleyfis.  Kemur krafa kærenda um stöðvun framkvæmda því ekki til álita og verður ekki frekar um hana fjallað í málinu.

Málavextir:  Forsaga máls þessa er sú að árið 1961 hóf lóðarhafi Hólabrautar 16 rekstur vínbúðar þar.  Síðar keypti hann lóðina Gránufélagsgötu 1-3 og fasteignina að Laxagötu 1.  Húsið sem þá stóð að Laxagötu 1 var síðar rifið.  Auk greindra lóða fékk lóðarhafinn árið 2003 afnot lóðarinnar Gránufélagsgötu 5 undir bílastæði.  Í samningi um þá lóð var sett kvöð um að bílastæði á lóðinni yrðu aðgengileg almenningi utan opunartíma verslunarinnar.  Á árinu 1981 tók gildi deiliskipulag miðbæjar Akureyrar og tilheyra nefndar lóðir, sem eru samliggjandi, reit sem merktur var nr. 18 á skipulagsuppdrætti.  Var þar gert ráð fyrir uppbyggingu reitsins eftir því sem eldri byggð viki.  Byggingarreitur var markaður fyrir reitinn í heild og nýtingarhlutfall ákvarðað 0,7.  Norðurhluta miðbæjardeiliskipulagsins var breytt á árinu 1996 og tók sú breyting m.a. til nefnds reits nr. 18.

Árið 2010 var samþykkt sameining lóðanna að Hólabraut 16 og Laxagötu 1 og veitt byggingarleyfi fyrir tveggja hæða viðbyggingu við húsið að Hólabraut 16 sem var 7,00×18,06 m að stærð, eða 126,4 m2 að grunnfleti, og að heildarflatarmáli 211 m2.  Var byggingarleyfið kært til úrskurðarnefndarinnar sem felldi það úr gildi með úrskurði uppkveðnum 21. janúar 2011 þar sem það færi í bága við skilmála gildandi deiliskipulags um nýtingarhlutfall.

Hinn 17. febrúar 2011 var haldinn íbúafundur þar sem kynnt var tillaga að breyttu deiliskipulagi norðurhluta miðbæjar Akureyrar er tók til Hólabrautar og Laxagötu. Var tillagan síðan auglýst til kynningar hinn 9. mars 2011 með athugasemdafresti til 20. apríl s.á.  Í tillögunni var gert ráð fyrir sameiningu lóðanna að Hólabraut 16, Gránufélagsgötu 1-3 og Gránufélagsgötu 5 í eina lóð, Hólabraut 16, og var aðkomu að lóðinni breytt.  Lóðarmörk, byggingarreitir og nýtingarhlutfall var skilgreint fyrir allar lóðir sem breytingin tók til og gert var ráð fyrir að Laxagata yrði einstefnugata en Hólabraut og Smáragata botngötur.  Athugasemdir bárust við tillöguna, m.a. frá kærendum.  Skipulagsnefnd tók málið fyrir á fundi hinn 1. júní 2011 þar sem lágu fyrir framkomnar athugasemdir og voru svör nefndarinnar við athugasemdunum bókuð á fundinum.  Meirihluti nefndarinnar ákvað að leggja til við bæjarstjórn að samþykkja deiliskipulagsbreytinguna og fela skipulagsstjóra að annast gildistöku hennar.  Meirihluti bæjarstjórnar samþykkti tillögu skipulagsnefndar hinn 21. júní s.á.

Hinn 10. október 2011 samþykkti skipulagsstjóri Akureyrarbæjar veitingu byggingarleyfis fyrir sömu stækkun hússins að Hólabraut 16 og hið fyrra byggingarleyfi hafði heimilað.  Var leyfið síðan gefið út hinn 2. nóvember s.á.

Kærendur skutu greindum ákvörðunum um breytingu á deiliskipulagi og veitingu byggingaleyfis til úrskurðarnefndarinnar svo sem að framan greinir.

Málsrök kærenda.  Kærendur benda á að ekki verði ráðið af skipulagsgögnum að ákvæði 40. gr. skipulagslaga nr. 123/2010, sem fjalli um gerð deiliskipulags, kynningu og samráð, hafi verið fylgt.  Samkvæmt ákvæðinu skuli sveitarstjórn taka saman lýsingu þar sem m.a. komi fram upplýsingar um forsendur og fyrirliggjandi stefnu.  Slíka lýsingu hefði sveitarstjórn þurft að samþykkja sérstaklega og leita umsagnar um hana hjá Skipulagsstofnun og umsagnaraðilum auk þess kynna lýsinguna fyrir almenningi.

Í eldra deiliskipulagi umrædds svæðis komi fram að ekki séu ráðgerðar frekari nýbyggingar.  Auk þess sé skýrlega mælt svo fyrir að komi til endurskoðunar á skipulagi reitsins verði slíkt einungis gert samkvæmt nánara deiliskipulagi, sem unnið verði í samhengi við reit nr. 17 í deiliskipulaginu.  Farið sé gegn þessum fyrirmælum án þess að lögmæt og málefnaleg sjónarmið búi þar að baki.  Kærendur hafi treyst því að fyrirmælum gildandi deiliskipulags frá árinu 1996 yrði fylgt og að ekki yrði ráðist í breytingar á því nema lögmætar ástæður byggju þar að baki.  Deiliskipulagsbreytingin taki ekki til Hólabrautar 15, 17 og 19, sem hljóti að teljast hluti af þeirri heildstæðu einingu sem deiliskipulag eigi að taka til eins og fyrir sé mælt í gr. 3.1.4 í skipulagsreglugerð nr. 400/1998, og afmörkuð sé í aðalskipulagi.

Ekki verði séð að gerð hafi verið viðhlítandi könnun á áhrifum breytinganna á umferð og bílastæðaþörf né hafi athugun verið gerð á þeim breytingum sem gerðar séu í deiliskipulaginu á aðkomu sem og vegtengingum.  Undirbúningi tillögunnar hafi því verið áfátt.  Loks hafi ekki verið gerð athugun á skuggamyndun á næstu lóðum við þá nýju byggingu sem skipulagið heimili.

Þá feli hin kærða skipulagsákvörðun í sér mismunun á nýtingarmöguleikum einstakra lóðarhafa og fari því í bága við jafnræðisreglu stjórnsýsluréttar.  Ráðgerð viðbygging við vínbúð að Hólabraut 16 og viðamiklar breytingar á vegtengingum auk fleiri atriða séu langt umfram það sem næstu nágrannar hafi mátt vænta þegar þeir hafi orðið eigendur fasteigna sinna.  Um sé að ræða róttækar breytingar á grónu íbúðarhverfi með húsagerð og hverfamyndun sem sé í samræmi við það skipulag sem í gildi hafi verið, en nú sé verið að heimila nýbyggingu með tilheyrandi skuggavarpi og aukinni umferð.

Umdeild ákvörðun sé íþyngjandi fyrir kærendur og feli ekki aðeins í sér verulega skerðingu á verðmæti fasteigna þeirra heldur einnig inngrip í fjölskyldulíf.  Samkvæmt dómafordæmum og viðurkenndum sjónarmiðum í stjórnsýslurétti beri að gæta sérstakrar varkárni og gera strangar kröfur til málsmeðferðar í slíkum málum.  Við mat á efnislegu réttmæti hinnar umdeildu ákvörðunar verði því að hafa þetta í huga.  Ekki séu efnisleg skilyrði fyrir ákvörðuninni, en hún brjóti gegn grenndarreglum eignarréttar, sem og lögmætum væntingum íbúa, sem verndar njóti skv. 72. gr. stjórnarskrárinnar og 1. gr. samningsviðauka nr. 1 í mannréttindasáttmála Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994.

Af framangreindu megi ljóst vera að ógilda beri hina kærðu deiliskipulagsbreytingu sem fari í bága við lög bæði að formi og efni til.  Hið kærða byggingarleyfi styðjist þar af  leiðandi ekki við gilt deiliskipulag og beri af þeim sökum að fella það úr gildi.

Málsrök Akureyrarbæjar:  Af hálfu bæjaryfirvalda er farið fram á að ógildingarkröfum kærenda verði hafnað enda séu hinar kærðu ákvarðanir hvorki haldnar form né efnisannmörkum.

Með hinni kærðu deiliskipulagsbreytingu hafi verið tekið mið af forsendu að baki niðurstöðu úrskurðarnefnar skipulags- og byggingarmála í úrskurði nr. 78/2010, þar sem byggingarleyfi fyrir viðbyggingu að Hólabraut 16 hafi verið fellt úr gildi.  Með breytingunni sé einnig verið að skilgreina og festa í sessi þær lóðir sem nú séu á umræddum reit.  Einnig sé fallið frá fyrri hugmynd eða möguleika á að fjarlægja öll núverandi hús og byggja upp reitinn sem eina heild, með nýtingarhlutfalli 0,7.  Við breytinguna séu því skilgreindir nýir byggingarreitir og nýtingarhlutfall fyrir hverja lóð út frá stækkunarmöguleikum og aðstæðum.  Jafnframt hafi verið gerðar breytingar innan reitsins til hagræðis fyrir íbúa, m.a. með því að gera Laxagötu að einstefnugötu til norðurs og Hólabraut að botngötu með snúningshaus.  Þá sé ný aðkoma að lóð byggingarleyfishafa frá Gránufélagsgötu.  Eingöngu sé leyfður útakstur frá lóðinni inn á Laxagötu fyrir vöruflutninga en þar verði rafstýrt hlið.

Í 1. mgr. 40. gr. skipulagslaga sé gert ráð fyrir að við deiliskipulagsgerð sé tekin saman lýsing á skipulagsverkefni en í 1. mgr. 43. gr. laganna segi að ekki sé skylt að gera slíka samantekt þegar um breytingu á deiliskipulagi sé að ræða.  Hin kærða deiliskipulagsbreyting hafi verið kynnt á fyrri stigum á íbúafundum og yfirfarin af Skipulagsstofnun án athugasemda.  Skipulagsnefnd bæjarins hafi á fundi, þar sem fyrir lágu svör við fram komnum athugasemdum, lagt til við bæjarstjórn að samþykkja umrædda skipulagstillögu.  Í því hafi falist að málið eins og það hafi legið fyrir hlyti samþykki, þar með talin fyrirliggjandi svör við athugasemdum.  Bæjarstjórn hafi ekki séð ástæðu til að breyta þeim svörum og hafi því fallist á tillögur skipulagsnefndar.

Vegna tilvísana kærenda í ákvæði eldra deiliskipulags fyrir umræddan reit frá árinu 1996 sé rétt að taka fram að þar sé vísað til hugsanlegrar allsherjar endurnýjunar á reitnum vegna stærri framkvæmda í tengslum við miðbæjarreitinn í heild sinni.  Slíkar vangaveltur geti ekki haft áhrif á gildi skipulagsbreytinga sem síðar komi til.  Með umdeildri skipulagsbreytingu sé verið að festa í sessi núverandi byggingar á reitnum til framtíðar en engin breyting sé gerð á skipulagsreit nr. 17.  Deiliskipulag sé í eðli sínu breytingum undirorpið í tímans rás vegna framþróunar og breyttra hugmynda.

Við meðferð hinnar kærðu skipulagsákvörðunar hafi sérstaklega verið gætt að flæði umferðar um reitinn, m.a. vegna ábendinga íbúa um mikla umferð um Hólabraut og Laxagötu.  Vegna þeirra ábendinga hafi verið gerðar meiri háttar breytingar í umferðarstýringu í því skyni að koma í veg fyrir umferðaröngþveiti og tryggja að umferðin hafi í för með sér sem minnsta röskun fyrir nágranna á álagstímum.  Þá séu mun fleiri bílastæði á lóðinni að Hólabraut 16 en reglur geri ráð fyrir, eða 28 talsins.

Hvað varði skuggamyndun á næstu lóðir vegna ráðgerðrar viðbyggingar að Hólabraut 16 verði að hafa í huga að viðbyggingin sé aðeins 7 m á breidd og 6 m á hæð.  Að Laxagötu 3a, sem sé næsta lóð við Hólabraut 16, sé 18 m há alaskaösp en skuggavarp af henni sé mjög mikið á lóðirnar Laxagötu 3a, Laxagötu 3b og Hólabraut 18.  Viðbyggingin muni ekki hafa í för með skuggavarp nema á lóðina Laxagötu 3a, sem sé í raun ekkert miðað við skuggavarp frá hinni 18 m háu alaskaösp sem sé á lóðinni.  Jafnvel án asparinnar myndi skuggavarp af viðbyggingunni verða hverfandi.

Umræddur reitur hafi byggst upp allt frá árabilinu 1932 til 1935.  Á honum séu mismunandi stórar lóðir og ekki síður misstórar húsbyggingar.  Á sumum lóðum sé því lítið svigrúm fyrir frekari byggingar en á öðrum sé hægt að auka umfang þeirra og hækka nýtingarhlutfall.  Málefnalegar ástæður geti verið fyrir því að nýtingarhlutfall sé ekki hið sama á lóðum innan deiliskipulagssvæðis og eigi það sérstaklega við þegar um sé að ræða þegar byggð hverfi.  Með breytingunni sé verið að bregðast við áðurgreindum úrskurði úrskurðarnefndarinnar varðandi lóðina að Hólabraut 16 og um leið taka á umferðarmálum í ljósi athugasemda íbúa.  Séu því lögmætar ástæður fyrir skipulagsbreytingunni.

Í gr. 4.4.1 í skipulagsreglugerð nr. 400/1998 segi að á miðsvæði skuli fyrst og fremst gera ráð fyrir verslunar- og þjónustustarfsemi og stjórnsýslu sem þjóni heilu landsvæði, þéttbýlisstað eða fleiri en einu bæjarhverfi.  Líta verði til þess að hér sé um að ræða miðbæjarsvæði og megi því kærendur búast við breytingum, þéttingu byggðar og þjónustu á svæðinu.  Áréttað sé að starfsemi byggingarleyfishafa hafi verið við Hólabraut 16 í 50 ár, eða lengur en eignarhald flestra ef ekki allra kærenda að fasteignum á svæðinu hafi varað.

Hið kærða byggingarleyfi styðjist samkvæmt framangreindu við gilt deiliskipulag sem sé í samræmi við gildandi aðalskipulag og séu því engin rök fyrir ógildingu þess.

Andmæli byggingarleyfishafa:  Af hálfu byggingarleyfishafa er kröfu um ógildingu hins kærða byggingaleyfis mótmælt.

Verslunarrekstur byggingarleyfishafa á umræddum stað sé rótgróinn, enda hafi hann verið þar um áratuga skeið.  Í tímans rás hafi starfsemin vaxið og fyrir löngu hafi verið orðið brýnt að stækka húsnæði verslunarinnar.  Ítrekað hafi verið leitað eftir því við bæjaryfirvöld á Akureyri að fundið yrði fullnægjandi húsnæði undir verslunina í miðbæ eða á öðrum hentugum stað í bænum en það hafi ekki tekist.  Hafi því verið  brugðið á það ráð að nýta möguleika á stækkun núverandi verslunarhúsnæðis.  Byggingarleyfi fyrir stækkuninni hafi verið veitt en úrskurðarnefndin hafi fellt það úr gildi með umdeilanlegri túlkun á deiliskipulagi svæðisins.  Húsið að Hólabraut 16 hafi verið byggt áratugum fyrir gildistöku deiliskipulagsins og hafi ákvæði þess um nýtingarhlutfall því engin áhrif átt að hafa gagnvart þeirri lóð.  Nýtingarhlutfall lóðar byggingarleyfishafa að Laxagötu 1 hafi við veitingu fyrra byggingaleyfis farið úr 0,0 í 0,53 sem hafi verið talsvert undir hámarksnýtingarhlutfalli skipulagsins.  Miðað við forsendur umrædds úrskurðar hafi byggingarleyfishafi í reynd tapað rétti til frekari bygginga á lóðunum með sameiningu þeirra og þar með verið sviptur stjórnarskrárhelguðum eignarrétti.

Hið kærða byggingaleyfi hafi verið veitt í kjölfar breytingar á deiliskipulagi svæðisins sem einnig sé til meðferðar í kærumáli þessu.  Óumdeilt sé að byggingarleyfið sé í samræmi við breytt deiliskipulag, en kærendur hafi ekki fært fram sérstakar málsástæður til stuðnings kröfu sinni um ógildingu þess.  Þeir vísi hins vegar til málsraka sem færð hafi verið fram til stuðnings kröfu um ógildingu deiliskipulagsbreytingarinnar.

Athugasemdir byggingarleyfishafa við einstakar málsástæður kærenda varðandi gildi hinnar kærðu deiliskipulagsbreytingar eru á sömu lund og fram komnar athugasemdir Akureyrarbæjar í því efni.  Benda þeir á að umdeild deiliskipulagsbreyting sé í raun aðeins staðfesting á fyrra ástandi í lóðamálum hvað byggingarleyfishafa áhræri, en hann hafi um langt skeið rekið verslun sína á umræddum stað og haft umráð þeirra lóða sem nú hafi verið sameinaðar.  Í hvívetna hafi verið farið að lögum við meðferð hinnar kærðu skipulagsákvörðunar og því séu engar forsendur fyrir því að taka kröfu kærenda um ógildingu hennar til greina.

——-

Aðilar hafa gert ítarlegri grein fyrir sjónarmiðum sínum en hér hefur verið rakið en úrskurðarnefndin hefur haft þau til hliðsjónar við úrlausn kærumálsins.

Niðurstaða:  Með hinni kærðu deiliskipulagsbreytingu voru lóðir markaðar auk þess sem byggingarreitir og nýtingarhlutfall hverrar lóðar var ákvarðað í stað eins byggingarreits og nýtingarhlutfalls fyrir umræddan reit í heild í eldra skipulagi.  Þá voru lóðir að Gránufélagsgötu 1-3 og 5, sem nýttar hafa verið undir bílastæði, sameinaðar lóðinni að Hólabraut 16, viðbygging heimiluð við fasteign lóðarhafa hinnar sameinuðu lóðar og breytingar gerðar á skipulagi umferðar á svæðinu.  Af málatilbúnaði kærenda verður ráðið að fyrst og fremst sé deilt um heimilaða viðbyggingu að Hólabraut 16, með vísan til þess að hún festi rekstur vínbúðar í sessi á staðnum, með tilheyrandi ónæði og óþægindum fyrir íbúa í nágrenninu.

Hugmyndir að hinni kærðu breytingu á deiliskipulagi lóða við Hólabraut og Laxagötu var kynnt á íbúafundi, breytingartillagan síðan auglýst til kynningar og húsakönnun gerð.  Að lokinni kynningu var tillagan tekin fyrir í skipulagsnefnd, sem bókaði svör við fram komnum athugasemdum og lagði til við bæjarstjórn að hún samþykkti deiliskipulagsbreytinguna, sem hún og gerði.  Verður að telja að bæjarstjórn hafi með samþykkt sinni fallist á svör við fram komnum athugasemdum í fyrirliggjandi bókun skipulagsnefndar.  Samkvæmt 1. mgr. 43. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 er ekki skylt að taka saman lýsingu þá á skipulagsverkefni, sem fjallað er um í 1. mgr. 40. gr. laganna, þegar um er að ræða breytingu á deiliskipulagi.  Var því ekki þörf á samantekt slíkrar lýsingar við meðferð hinnar kærðu deiliskipulagsbreytingar, sem að öðru leyti virðist hafa verið farið með í samræmi við ákvæði 40. – 43. gr. um meðferð deiliskipulagsákvarðana  í skipulagslögum.

Í eldra deiliskipulagi svæðisins voru ráðagerðir um niðurrif húsa á umræddum reit og enduruppbyggingu hans í tengslum við nærliggjandi svæði.  Ákvæði deiliskipulagsins um tilhögun breytinga á því, sem taka mið af skipulagsáformum sem þá voru uppi, geta ekki bundið hendur sveitarstjórnar við endurskoðun deiliskipulags til framtíðar, enda gera skipulagslög ráð fyrir að til breytinga geti komið á deiliskipulagi.  Geta t.d. breytt viðhorf, byggðaþróun og skipulagsrök kallað á slíkar breytingar.  Eins og hér stóð á lá fyrir umsókn um leyfi fyrir nýrri byggingu á svæðinu og verður að telja að bæjaryfirvöldum hafi verið rétt að taka deiliskipulag umrædds reits til endurskoðunar, enda var það nauðsynlegt til að fullnægt yrði kröfum skipulagslaga og skipulagsreglugerðar nr. 400/1998 um framsetningu skipulagsáætlana.

Með hinni kærðu deiliskipulagsbreytingu er ekki hróflað við þeirri byggð sem fyrir er á umræddum reit og með skilgreiningu lóða, auk byggingarreita og nýtingarhlutfalls innan hverrar lóðar, er réttarstöðu hvers lóðarhafa gerð betri skil en áður var.  Nýtingarhlutfall sameinaðrar lóðar að Hólabraut 16 verður við breytinguna 0,6.  Nýtingarhlutfall lóða kærenda innan reitsins verður 0,93 að Hólabraut 18, 0,65 að Laxagötu 3a og 0,75 að Laxagötu 3b, 4 og 6.  Nýtingarhlutfall nefndra lóða víkur ekki að marki frá fyrra nýtingarhlutfalli reitsins og verður ekki séð að á kærendur halli borið saman við rétt annarra lóðarhafa á reitnum.

Kærendur vísa til þess að umdeild breyting á skipulagi og fyrirhuguð nýbygging hafi umtalsverð grenndaráhrif gagnvart þeim eignum sem næst standi hinni nýju byggingu.  Þegar þess er gætt að nýtingarhlutfalli nýrrar sameinaðrar lóðar nr. 16 við Hólabraut er í hóf stillt og að um miðbæjarsvæði er að ræða verða þessi áhrif þó ekki talin meiri en íbúar gátu vænst.

Nokkrar breytingar eru gerðar á skipulagi umferðar á svæðinu sem eru til þess fallnar að hafa áhrif á umferðarflæði þar, svo sem með því að ákvarða einstefnu um Laxagötu og loka Hólabraut til norðurs.  Þá er þess ekki að vænta að heimilaðri viðbyggingu að Hólabraut fylgi aukin umferð í ljósi þess að ekki er gert ráð fyrir að þjónustusvæði verslunarinnar stækki vegna breytingarinnar.

Að öllu framangreindu virtu eru ekki fyrir hendi þeir annmarkar á málsmeðferð eða efni hinnar kærðu deiliskipulagsbreytingar sem leiða eigi til ógildingar hennar.  Þá verður að telja að lögmætar ástæður hafi búið að baki skipulagsbreytingunni.  Verður kröfu kærenda um ógildingu hennar því hafnað.

Að þessari niðurstöðu fenginni telst hið kærða byggingarleyfi eiga stoð í gildandi deiliskipulagi og þar sem ekki verður séð að það sé haldið ágöllum er varði form þess eða efni verður kröfu kærenda um ógildingu þess einnig hafnað.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kærenda um ógildingu ákvörðunar bæjarstjórnar Akureyrar frá 21. júní 2011 um að breyta deiliskipulagi norðurhluta miðbæjar Akureyrar er tekur til lóða við Hólabraut og Laxagötu.

Jafnframt er hafnað kröfu kærenda um ógildingu ákvörðunar skipulagsstjóra Akureyrar frá 12. október 2011 um að samþykkja byggingarleyfisumsókn fyrir viðbyggingu að Hólabraut 16.

____________________________________
Hjalti Steinþórsson

______________________________                _____________________________
Ásgeir Magnússon                                               Þorsteinn Þorsteinsson

des 22
Love0

8/2012 Akrakór

Með

Árið 2012, þriðjudaginn 5. júní, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skúlagötu 21, Reykjavík.  Mættir voru Hjalti Steinþórsson forstöðumaður, Ásgeir Magnússon héraðsdómari og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur. 

Fyrir var tekið mál nr. 8/2012, kæra á ákvörðun bæjarstjórnar Kópavogs frá 10. janúar 2012 um breytt deiliskipulag varðandi lóðina nr. 6 við Akrakór í Kópavogi og á ákvörðun byggingarfulltrúans í Kópavogi um að veita leyfi til breytinga á húsi á þeirri lóð.

Í málinu er nú kveðinn upp til bráðabirgða svofelldur

úrskurður:


um kröfu kæranda um stöðvun framkvæmda: 

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 8. febrúar 2012, er barst nefndinni 10. s.m., kæra Ó og J, Aflakór 7, Kópavogi, þá ákvörðun bæjarstjórnar Kópavogs frá 10. janúar 2012 að samþykkja breytt deiliskipulag varðandi lóðina nr. 6 við Akrakór.  Með bréfi, dags. 13. apríl s.á., kæra sömu aðilar ákvörðun byggingarfulltrúans í Kópavogi um að veita leyfi til breytinga á húsi á þeirri lóð.  Hefur það mál, sem er nr. 29/2012 í málaskrá nefndarinnar, verið sameinað máli þessu.  Loks gera kærendur með bréfi, dags. 15. maí 2012, er barst úrskurðarnefndinni 16. s.m. kröfu til þess að framkvæmdir verði stöðvaðar meðan mál þetta er til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni.  Er málið nú tekið til úrskurðar um þá kröfu.

Málsatvik og rök:  Hinn 20. september 2011 var á fundi skipulagsnefndar Kópavogs tekið fyrir erindi lóðarhafa Akrakórs 6 þar sem óskað var eftir að breyta einbýlishúsi á lóðinni í tvíbýlishús og fjölga bílastæðum um eitt.  Samþykkti nefndin að grenndarkynna erindið og var frestur til athugasemda veittur til 4. nóvember 2011.  Athugasemd barst frá kærendum, sem töldu að breytingin gæti skapað fordæmi fyrir breyttri byggð.  Í umsögn skipulags- og byggingardeildar, dags. 14. nóvember 2011, segir m.a. að það breyti ekki heildaryfirbragði hverfisins þó svo einu einbýlishúsi verði breytt í parhús en hverfið sé nú þegar byggt upp af einbýlishúsum og parhúsum.  Á fundi skipulagsnefndar hinn 14. desember 2011 var tillagan samþykkt og vísað til bæjarstjórnar, sem staðfesti hina umdeildu skipulagsbreytingu á fundi sínum hinn 10. janúar 2012, og tók breytingin gildi með auglýsingu í B-deild Stjórnartíðinda hinn 13. s.m.

Byggingarleyfi mun hafa verið gefið út í kjölfar skipulagsbreytingarinnar.  Að sögn kærenda hófust framkvæmdir við breytingar á húsinu í byrjun apríl, en upplýsingar liggja ekki enn fyrir um byggingarleyfið eða framvindu verks.  Kærendur skutu ákvörðun byggingarfulltrúa um byggingarleyfið til úrskurðarnefndarinnar, með bréfi dags. 13. apríl 2012, og kröfðust síðan stöðvunar framkvæmda með bréfi, dags. 15. maí s.á., sem barst nefndinni 16. s.m.

Kærendur vísa til þess að í skipulagi svæðisins hafi aðeins verið gert ráð fyrir einbýlishúsum og parhúsum við Akrakór og Aflakór.  Í umsögn skipulags- og byggingardeildar komi fram að einbýlishúsi sé breytt í parhús, en kærendur telji að með hinni kærðu ákvörðun sé verið að breyta þegar byggðu einbýlishúsi í tvíbýlishús.  Um sé að ræða grundvallarbreytingu sem skapi fordæmi og rýri eign kærenda.  Af hálfu bæjaryfirvalda er því haldið fram að um sé að ræða óverulega breytingu sem ekki muni raska heildaryfirbragði hverfisins, sem sé nær fullbyggt.  Byggingaleyfishafi vísar til þess að framkvæmdir hans styðjist við lögmætt byggingarleyfi.  Vandséð sé að  kærendur muni verða fyrir fjárhagslegu tjóni vegna hinnar kærðu deiliskipulagsbreytingar, en hins vegar muni stöðvun framkvæmda hafa í för með sér mikið tjón fyrir byggingarleyfishafa.

———————————

Aðilar hafa fært fram frekari rök fyrir sjónarmiðum sínum sem ekki verða rakin frekar í bráðabirgðaúrskurði þessum en úrskurðarnefndin hefur haft þau öll til hliðsjónar við úrlausn þessa þáttar málsins.

Niðurstaða:  Samkvæmt 5. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála frestar kæra til nefndarinnar ekki réttaráhrifum ákvörðunar.  Kærandi getur þó krafist úrskurðar um stöðvun framkvæmda til bráðabirgða séu þær hafnar eða yfirvofandi.  Hefur úrskurðarnefndin á grundvelli þessa ákvæðis sjálfstæða heimild til stöðvunar framkvæmda í tengslum við meðferð kærumáls. 

Úrskurðarnefndin ritaði umhverfisssviði Kópavogsbæjar bréf hinn 14. febrúar 2012 þar sem tilkynnt var um kæru á hinni umdeildu skipulagsákvörðun og var veittur 30 daga frestur til að senda nefndinni gögn málsins, svo sem lögskylt er, sbr. 5. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála.  Var frestur jafnframt veittur til sama tíma til að koma að sjónarmiðum bæjaryfirvalda í málinu.  Sambærilegt bréf var sent umhverfissviði hinn 16. apríl 2012 með tilkynningu um fram komna kæru á byggingarleyfi. Hinn 16. maí s.á. var byggingarfulltrúa sent tölvubréf þar sem tilkynnt var um fram komna kröfu um stöðvun framkvæmda og frestur veittur til 23. s.m. til að skila gögnum og koma að athugasemdum.  Sama dag var byggingarleyfishafa ritað bréf og honum gefinn kostur á að andmæla fram komnum kröfum.  Andmæli bárust frá byggingarleyfishafa hinn 29. s.m. þar sem hann mótmælir kröfum kærenda og gerir grein fyrir sjónarmiðum sínum.  Krefst hann þess að kærendum verði gert að setja tryggingu komi til þess að framkvæmdir hans verði stöðvaðar.

Þrátt fyrir að beiðni nefndarinnar um gögn í málinu hefði verið ítrekuð, m.a. með tölvubréfi til skipulagsstjóra og byggingarfulltrúa hinn 21. maí 2012, bárust engin viðbrögð frá bæjaryfirvöldum fyrr en með bréfi, sem móttekið var hjá úrskurðarnefndinni hinn 1. júní s.á.  Fylgdu því gögn sem þó aðeins varða hina umdeildu skipulagsbreytingu og eru að mati nefndarinnar ekki fullnægjandi.  Engin gögn fylgdu um útgefið byggingarleyfi.  Í bréfinu, sem dagsett er 30. maí 2012, er boðað að greinargerð Kópavogsbæjar muni berast innan sjö virkra daga frá dagsetningu bréfsins.

Í máli þessu er krafist ógildingar deiliskipulagsákvörðunar og byggingarleyfis sem við hana styðst.  Eins og að framan greinir bárust úrskurðarnefndinni gögn vegna málsins ekki fyrr en 1. júní 2012 og þá ekki nema að hluta til.  Af þeim gögnum sem þegar liggja fyrir verður þó ráðið að uppi séu álitaefni í málinu sem gætu varðað gildi hinna kærðu ákvarðana.

Eins og atvikum er háttað þykir rétt að verða við kröfu kærenda um stöðvun framkvæmda samkvæmt hinu kærða byggingarleyfi en byggingarleyfishafi getur óskað þess að málið sæti flýtimeðferð, sbr. 2. mgr. 5. gr. laga nr. 130/2011.  Lagaheimild skortir til að gera kærendum að leggja fram tryggingu og verður kröfu byggingarleyfishafa þar að lútandi því hafnað.

Úrskurðarorð:

Framkvæmdir sem hafnar eru við breytingar á húsinu nr. 6 við Akrakór á grundvelli hinna kærðu ákvarðana skulu stöðvaðar meðan mál þetta er til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni.  Kröfu byggingarleyfishafa um tryggingu er hafnað. 

____________________________________
Hjalti Steinþórsson

_____________________________              ___________________________
Ásgeir Magnússon                                      Þorsteinn Þorsteinsson

des 22
Love0

12/2009 Kirkjuteigur

Með

Árið 2012, fimmtudaginn 9. febrúar, kom úrskurðarnefnd skipulags- og byggingarmála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skúlagötu 21, Reykjavík.  Mættir voru Hjalti Steinþórsson forstöðumaður, Ásgeir Magnússon héraðsdómari og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur. 

Fyrir var tekið mál nr. 12/2009, kæra á samþykkt skipulagsráðs Reykjavíkur frá 8. október 2008 um breytt deiliskipulag Teigahverfis vegna lóðarinnar nr. 21 við Kirkjuteig í Reykjavík. 

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður: 

Með bréfi til úrskurðarnefndar skipulags- og byggingarmála, dags. 12. febrúar 2009, er barst nefndinni 16. s.m., kærir Leó E. Löve hrl., f.h. A, lóðarhafa að Hraunteigi 16, Reykjavík, samþykkt skipulagsráðs Reykjavíkur frá 8. október 2008 um breytt deiliskipulag Teigahverfis vegna lóðar nr. 21 við Kirkjuteig.  Auglýsing um gildistöku breytingarinnar birtist í B-deild Stjórnartíðinda 3. febrúar 2009. 

Skilja verður málatilbúnað kæranda svo að þess sé krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi. 

Málavextir:  Á embættisafgreiðslufundi skipulagsfulltrúans í Reykjavík hinn 20. júní 2008 var lögð fram umsókn um deiliskipulagsbreytingu vegna lóðar nr. 21 við Kirkjuteig.  Í breytingunni var m.a. gert ráð fyrir að verslunar- og þjónustuhúsnæði yrði breytt í íbúðarhúsnæði með fjórum íbúðum.  Heimilt yrði að breyta núverandi byggingu þannig að hún yrði að hluta til þrjár hæðir.  Byggja mætti tveggja hæða viðbyggingu meðfram Gullteigi, en samkvæmt gildandi skipulagi væri gert ráð fyrir viðbyggingu með kjallara og einni hæð.  Þak yrði lágreist og nýta mætti það sem svalir að hluta.  Myndi þakið, og einstakir aðrir byggingarhlutar, fara að hluta út fyrir byggingarreit.  Skipulagsfulltrúi samþykkti að grenndarkynna framlagða tillögu og bárust athugasemdir, m.a. frá kæranda. 

Að lokinni grenndarkynningu var málið tekið fyrir á fundi skipulagsráðs hinn 8. október 2008.  Lögð voru fram drög að umsögn skipulagsstjóra, dags. 1. október s.á, þar sem mælt var með því að tillögunni yrði breytt þannig að byggingarreitur viðbyggingar yrði dreginn 40 cm til baka, að ráðgerð hámarkshæð núverandi húss yrði 9,5 m og að ráðgerð hámarkshæð viðbyggingar yrði minnkuð og færi ekki upp fyrir 6,7 m.  Skipulagsráð samþykkti deiliskipulagsbreytinguna með eftirfarandi bókun:  ,,Samþykkt með vísan til a-liðar 12. gr. samþykktar um skipulagsráð, með þeim breytingum sem fram koma í umsögn skipulagsstjóra.“ 

Með bréfi, dags. 9. janúar 2009, gerði Skipulagsstofnun athugasemdir við birtingu auglýsingar í B-deild Stjórnartíðinda, þar sem stofnunin teldi breytinguna svo umfangsmikla að hún félli undir 1. mgr. 26. gr. skipulags- og byggingarlaga nr. 73/1997.  Með bréfi skipulagsstjóra Reykjavíkurborgar til Skipulagstofnunar, dags. 16. janúar 2009, var því hafnað að breytingin teldist umfangsmikil þar sem umhverfisleg áhrif hennar næðu einungis til nánasta nágrennis lóðarinnar.  Væri hagsmuna næstu nágranna best gætt með málsmeðferð í samræmi við 2. mgr. 26. gr. nefndra laga. 

Málsrök kæranda:  Af hálfu kæranda er vísað til þess að hækkun og stækkun hússins að Kirkjuteigi 21 muni draga úr birtu að Hraunteigi 16.  Í umsögn skipulagsstjóra komi fram að athugaðir hafi verið skuggar fyrst og fremst við jafndægur og sólstöður og því hafi aðeins verið litið til bjartasta tíma ársins.  Sé þetta ófullnægjandi þar sem fyrirhugaðar framkvæmdir muni skerða birtu við Hraunteig 16 allan ársins hring.  Á það skuli bent að birta sé mikilvægur þáttur í eðlilegu lífi og hafi áhrif á heilsu manna.  Skert birta sé því óæskileg á öllum árstímum og rýri gæði ásamt verðgildi húseignar kæranda.  Kassalaga ,,penthouse“ á Kirkjuteigi 21 muni auk þess skera sig úr og verða lýti á götumyndinni.  Viðbótarbygging niður með Gullteigi, sunnan Hraunteigs 16, muni stinga mjög í stúf við umhverfið og skapa ,,blokkarstíl“ á horni Gullteigs og Kirkjuteigs, sem sé algjörlega í ósamræmi við heildarmynd hverfisins.  Þá sé mótmælt þeirri aukningu á byggingarmagni að Kirkjuteigi 21 sem felist í tillögunni, en þar sé um að ræða aukningu um 16,5%  frá gildandi deiliskipulagi.

Málsrök Reykjavíkurborgar:  Reykjavíkurborg krefst þess að hafnað verði kröfum kæranda og að ákvörðun skipulagsráðs verði staðfest. 

Deiliskipulagið sem hafi verið í gildi fyrir lóðina hafi almennt heimilað að nýtingarhlutfall fyrir lóðir sambýlishúsa með 2-5 íbúðum væri 0,5-0,8.  Á umræddri lóð hafi viðbyggingarreitur verið til staðar í deiliskipulaginu og hafi byggingarmagn innan hans, að viðbættu núverandi byggingarmagni, reiknast til nýtingarhlutfalls 0,85 og hafi það verið heimil nýting á lóðinni.  Götureiturinn sem húsið sé hluti af samanstandi af 15 húsum.  Við skoðun götureitsins hafi komið í ljós að íbúafjöldi hafi verið á bilinu 1-6 og að í flestum húsanna, eða 12 húsum, hafi verið 3-4 íbúðir.  Nýtingarhlutfall lóða á svæðinu hafi verið á bilinu 0,42-0,81.  Tillagan sem samþykkt hafi verið hafi gert ráð fyrir nýtingarhlutfallinu 0,99 fyrir lóðina Kirkjuteig 21.  Hafi hækkun á nýtingu um 0,14 þótt ásættanleg á hornlóð sem þessari, enda hafi gildandi deiliskipulag miðað að hærri nýtingu á henni en lóðunum umhverfis. 

Þegar horft sé á áhrif skuggavarps í þéttbýli sé fyrst og fremst skoðað hvernig skuggar falli á vor- og haustjafndægri, sem sé 20. mars og 22. september, og við sumarsólstöður, sem séu 20. júní.  Yfir vetrartímann, þegar fólk sé almennt ekki að njóta útivistar í görðum sínum, sé dagurinn það stuttur og sólin það lágt á lofti að áhrif skuggavarps séu ekki talin skipta jafn miklu máli varðandi umhverfisgæði.  Samkvæmt skýringarmyndum sem hafi verið unnar verði breyting á skuggavarpi á lóð Hraunteigs nr. 16 ekki merkjanleg við sumarsólstöður.  Þau séu hins vegar nokkur um miðjan daginn, á jafndægri að vori og hausti.  Sama gildi um Hraunteig 18 við sumarsólstöður en aukist þar nokkuð um eftirmiðdaginn.  Kirkjuteigur 23 verði ekki fyrir auknu skuggavarpi vegna breytingarinnar.  Skuggi sé í engu tilfelli að falla á húshliðar á þessum tímum.  Breyting hússins sé talin hafa óveruleg áhrif á skuggavarp á umræddum lóðum.  Engu að síður hafi tillögunni verið breytt til að draga úr þeim áhrifum sem til staðar hafi verið. 

Ekki sé fallist á að byggingin verði lýti á götumynd eða stingi í stúf við umhverfið.  Á húsunum við Kirkjuteig séu almennt rishæðir, sem gnæfi yfir Kirkjuteig 21, og við Gullteig standi frekar stór íbúðarhús.  Það sé mat Reykjavíkurborgar að eftir breytinguna muni Kirkjuteigur 21 falla mun betur inn í heildarmyndina en áður, jafnvel þótt viðbyggingin verði tveggja hæða. 

Það sé eðli borga að þær geti tekið breytingum og séu í stöðugri þróun.  Því verði eigendur húsa þar að gera ráð fyrir að óbreytt útsýni og sólarljós sé sjálfgefið í þéttri byggð og geti ávallt tekið breytingum í uppbyggingu hverfa og við þéttingu byggðar.  Það sé aftur á móti hlutverk skipulagsyfirvalda að tryggja hagsmuni allrar heildarinnar og að aldrei sé svo langt gengið á eignir borgaranna að um óþolandi skerðingu á gæðum eða verðrýrnun á eignum verði að ræða vegna framkvæmda á annarri eign. 

Bent skuli á ákvæði 33. gr. skipulags- og byggingarlaga nr. 73/1997 telji aðilar sig verða fyrir tjóni vegna tillögunnar. 

————————————

Lóðarhöfum Kirkjuteigs 21 var gefinn kostur á að koma að sjónarmiðum sínum í máli þessu en engar athugasemdir eða andmæli hafa borist frá þeim. 

Niðurstaða:  Í máli þessu er deilt um lögmæti breytingar á deiliskipulagi Teigahverfis, sem er frá árinu 2002, en umdeild breyting tekur einungis til lóðarinnar nr. 21 við Kirkjuteig.  Borgaryfirvöld kusu að fara með breytinguna eins og um óverulega breytingu á deiliskipulagi væri að ræða og var hún því grenndarkynnt með vísan til undantekningarákvæðis 2. mgr. 26. gr. skipulags- og byggingarlaga nr. 73/1997, en þau lög sem eiga við í málinu.  Við mat á því hvort um sé að ræða óverulega breytingu á deiliskipulagi verður m.a. að líta til umfangs hennar, í þessu tilviki umfangs þeirrar byggingar sem breytingin lýtur að miðað við þær byggingar sem fyrir eru á umræddri lóð eða svæði, hvernig sú bygging falli að byggðamynstri og hver grenndaráhrif hennar séu.

Í gildandi deiliskipulagi Teigahverfis segir að viðmiðunarnýtingarhlutfall í Aðalskipulagi Reykjavíkur 1996-2016 gildi í hverfinu og sé viðmið fyrir sambýlishús með 2-5 íbúðir 0,5-0,8.  Nýtingarhlutfall margra lóða sé yfir þessu viðmiði og eigi það sérstaklega við um lóðir sem séu minni en skipulagið geri ekki ráð fyrir breytingum á þeim til lækkunar.  Nýtingarhlutfall hverfisins sé að meðaltali um 0,5.  Samkvæmt fasteignaskrá er stærð lóðarinnar nr. 21 við Kirkjuteig 857,2 m² og í gögnum málsins kemur fram að núverandi byggingarmagn sé samkvæmt uppmælingu 503,1 m².  Með breytingartillögunni er gert ráð fyrir að byggingarmagn í heild verði 850 m² og að húsið stækki því um 346,9 m².  Nýtingarhlutfall lóðarinnar verður með breytingunni 0,99, sem er 20% aukning frá gildandi skipulagi sem fyrir var yfir hámarki samkvæmt almennu viðmiði þess.  Nauðsyn þess að breyta verslunarhúsnæði í fjórar íbúðir er sögð vera ástæða breytingarinnar. 

Deiliskipulag sem tekið hefur gildi er bindandi fyrir stjórnvöld og borgara, sbr. 2. mgr. gr. 6.4 í skipulagsreglugerð nr. 400/1998.  Í skipulagðri byggð verða borgarar að geta treyst því að ekki sé ráðist í breytingar á skipulagi nema að nauðsyn beri til.  Verður að gjalda varhug við því, m.a. með tilliti til fordæmisgildis, að ráðist sé í breytingar á deiliskipulagi eftir óskum einstakra lóðarhafa, enda getur það raskað hagsmunum annarra lóðarhafa og dregið úr þeirri festu er deiliskipulagi er ætlað að skapa.  Eiga þessi sjónarmið við þótt breyting á skipulagi hafi ekki veruleg grenndaráhrif. 

Þegar litið er til þess að með hinni umdeildu ákvörðun var notkun umræddrar lóðar breytt og hámarksnýtingarhlutfall aukið talsvert verður ekki fallist á að aðeins hafi verið um óverulega breytingu að ræða.  Er hvort tveggja, stærð húss og nýtingarhlutfall á lóðinni samkvæmt hinni kærðu tillögu, verulega meira en það sem almennt gerist í hverfinu.  Breytingin skerðir jafnframt grenndarhagsmuni kæranda þar sem einhver aukin skuggamyndun verður samfara stækkun hússins er stendur sunnan megin við lóð kæranda.  Er það niðurstaða úrskurðarnefndarinnar að ekki hafi verið heimilt að fara með málið eftir ákvæði 2. mgr. 26. gr. skipulags- og byggingarlaga.  Var undirbúningur hinnar kærðu ákvörðunar því ekki reistur á réttum lagagrundvelli og verður hún því felld úr gildi. 

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist verulega vegna málafjölda sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar. 

Úrskurðarorð: 

Fell er úr gildi ákvörðun skipulagsráðs Reykjavíkur frá 8. október 2008, um breytt deiliskipulag Teigahverfis er varðar lóðina nr. 21 við Kirkjuteig.

_______________________________
Hjalti Steinþórsson

_______________________________        _____________________________
Ásgeir Magnússon                                              Þorsteinn Þorsteinsson

des 22
Love0

50/2011 Silfurtún

Með

Ár 2011, föstudaginn 26. ágúst, kom úrskurðarnefnd skipulags- og byggingarmála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skúlagötu 21, Reykjavík.  Mættir voru Ómar Stefánsson hdl., staðgengill forstöðumanns, Ásgeir Magnússon héraðsdómari og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur. 

Fyrir var tekið mál nr. 50/2011, kæra á ákvörðun bæjarstjórnar Garðabæjar frá 16. júní 2011 um breytingu á deiliskipulagi fyrir Silfurtún-Hofstaðamýri í Garðabæ er fól í sér nýjan byggingarreit á lóð leikskólans Bæjarbóls við Bæjarbraut. 

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður: 

Með bréfi til úrskurðarnefndar skipulags- og byggingarmála, dags. 30. júní 2011, er barst nefndinni hinn 4. júlí s.á., kærir S, Faxatúni 20, ásamt 11 öðrum íbúum að Faxatúni 18, 20, 22, 24, 26 og 28 í Garðabæ, þá ákvörðun bæjarstjórnar Garðabæjar frá 16. júní 2011 að samþykkja deiliskipulagsbreytingu fyrir Silfurtún-Hofstaðamýri í Garðabæ sem fól í sér nýjan byggingarreit á lóð leikskólans Bæjarbóls við Bæjarbraut.  Gera kærendur þá kröfu að hin kærða deiliskipulagsákvörðun verði felld úr gildi. 

Með bréfi, dags. 4. júlí 2011, er barst nefndinni sama dag, kærir Sóley Björg Færseth, Faxatúni 20, Garðabæ, jafnframt þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Garðabæ frá 23. júní 2011 að veita byggingarleyfi fyrir bráðabirgðahúsi á lóð leikskólans Bæjarbóls.  Var sú afgreiðsla byggingarfulltrúa staðfest á fundi bæjarráðs hinn 28. júní s.á.  Gerir kærandi þá kröfu að hið kærða byggingarleyfi verði fellt úr gildi.  Jafnframt var sett fram krafa um að kveðinn yrði upp til bráðabirgða úrskurður um stöðvun framkvæmda á meðan málið væri til meðferðar hjá úrskurðarnefndinni.  Þykir málið nú nægjanlega upplýst til þess að það verði tekið til endanlegs úrskurðar og verður því ekki tekin afstaða til kröfunnar um stöðvun framkvæmda. 

Þar sem sömu málsatvik eiga við um hið kærða byggingarleyfi og fyrrgreinda deiliskipulagsbreytingu verður kærumálið vegna byggingarleyfisins, sem er nr. 51/2011, sameinað máli þessu enda standa hagsmunir kærenda í nefndum málum því ekki í vegi. 

Málavextir:  Deiliskipulag fyrir Silfurtún-Hofstaðamýri í Garðabæ var samþykkt í bæjarstjórn 21. ágúst 2001.  Deiliskipulagssvæðið nær yfir opið svæði milli Túnahverfis og Mýrarhverfis auk lóða leikskólans Bæjarbóls og skátaheimilis ásamt svæði garðyrkjudeildar bæjarins undir skólagarða.  Samkvæmt skipulaginu er hámarksnýtingarhlutfall leikskólalóðarinnar 0,5.

Á fundi skipulagsnefndar Garðabæjar 14. apríl 2011 var tekin fyrir tillaga að breytingu á fyrrgreindu deiliskipulagi þar sem gert var ráð fyrir byggingarreit fyrir færanlega kennslustofu í norðvesturhorni lóðar leikskólans Bæjarbóls.  Breytingin á deiliskipulagi svæðisins var metin óveruleg og samþykkt að grenndarkynna hana skv. 2. mgr. 43. gr. skipulagslaga nr. 123/2010.  Bæjarstjórn samþykkti þá afgreiðslu 5. maí 2011 og var breytingartillagan síðan grenndarkynnt eigendum Engimýrar 1, 3, 5 og 7 og Faxatúns 18, 20, 22, 24, 26 og 28. 

Að lokinni grenndarkynningu var málið tekið fyrir að nýju á fundi skipulagsnefndar 10. júní 2011 og var hin kynnta tillaga samþykkt með þeirri breytingu að aðkoma að heimiluðu húsi yrði um leikskólalóðina en ekki um göngustíg milli lóða leikskólans og húsa við Engimýri eins og gert hafði verið ráð fyrir í upphaflegri tillögu.  Bæjarstjórn samþykkti síðan breytingartillöguna á fundi 16. júní 2011. 

Með bréfi skipulagsstjóra bæjarins, dags. 21. júní 2011, var öllum þeim sem gerðu athugasemdir við tillöguna innan tilskilins frests tilkynnt um samþykkt bæjarstjórnar.  Auglýsing um gildistöku deiliskipulagsins var birt í B-deild Stjórnartíðinda hinn 23. júní 2011. 

Veiting byggingarleyfis fyrir færanlegri kennslustofu á lóð leikskólans Bæjarbóls var samþykkt af byggingarfulltrúa Garðabæjar hinn 23. júní 2011 og staðfest í bæjarráði 28. s.m. 

Kærendur skutu fyrrgreindum ákvörðunum til úrskurðarnefndarinnar svo sem að framan greinir. 

Málsrök kærenda:  Kærendur vísa til þess að misræmis gæti í gögnum tengdum hinni kærðu deiliskipulagsbreytingu.  Í bréfi skipulagsstjóra frá 10. maí 2011 komi eftirfarandi fram:  „Efni: Grenndarkynning vegna tillögu að breytingu á deiliskipulaginu Silfurtún-Hofstaðamýri“.  Í svari skipulagsstjóra frá 21. júní s.á. segi hins vegar:  „Efni: Bæjarból, tillaga að óverulegri breytingu deiliskipulags Silfurtúns og Hofstaðamýrar.“  Á einum stað sé rætt um bráðabirgðahúsnæði í formi færanlegrar kennslustofu en í kynningarbréfi sé aðeins talað um breytingu á deiliskipulaginu Silfurtún-Hofstaðamýri.  Einnig sé gerð athugasemd við fundargerð bæjarstjórnar Garðabæjar frá 16. júní 2011 vegna fundar bæjarráðs frá 14. s.m. þar sem málefni deiliskipulagsins Silfurtún-Hofstaðamýri hafi verið rædd.  Þar hafi komið skýrt fram hjá bæjarstjóra að um framtíðarlausn væri að ræða en í umræddri fundargerð bæjarstjórnar hafi þessa ekki verið getið.  Sé því um að ræða verulega breytingu en ekki óverulega og hafi því meðferð málsins átt að vera skv. 1. mgr. 43. gr. skipulagslaga.  Þá sé gerð athugasemd við svar skipulagsstjóra frá 21. júní 2011, við ábendingu kærenda um aukinn fjölda barna um 30% á leikskólanum.  Í svari sínu taki skipulagsstjóri ekkert tillit til þess en einskorði sig við nýtingarhlutfall lóðar.  Ljóst sé að umrædd breyting feli í sér aukið ónæði og álag á kærendur, m.a. vegna aukinnar umferðar í kringum leikskólann og um göngustíg er liggi að íbúðarsvæði kærenda.  Götumynd á deiliskipulagssvæði Silfurtúns-Hofstaðamýrar verði og ósamstæð með umdeildri breytingu.  Því sé mótmælt að tekinn sé einn þáttur út úr þeirri deiliskipulagsvinnu sem unnið sé að fyrir umrætt svæði.  Eðlilegast sé að allar breytingar á svæðinu verði teknar inn í heildarskipulag sem nú sé unnið að.  Loks krefjast kærendur þess að gætt verði meðalhófs þegar samfélagslegri starfsemi sé dreift á hverfi sveitarfélagsins en henni sé ekki hlaðið á einn bæjarhluta. 

Um málsrök vegna hins kærða byggingarleyfis er vísað til sjónarmiða sem tíunduð eru í kæru vegna hinnar kærðu deiliskipulagsbreytingar. 

Málsrök Garðabæjar:  Bæjaryfirvöld Garðabæjar fara fram á að kröfum kærenda um ógildingu hinna kærðu ákvarðana verði hafnað. 

Garðabær starfræki leikskólann Bæjarból og tímabundið sé þörf á að fjölga nemendum við skólann vegna fjölgunar barna í bænum.  Til lausnar á því máli hafi verið tekin sú ákvörðun að koma fyrir færanlegri kennslustofu á lóð skólans en skólastofan standi ónotuð á lóð Flataskóla.  Sú breyting, að aðkoma gangandi vegfarenda væri um skólalóðina en ekki um göngustíg milli leikskólans og Engimýrar, hafi átt að vera til þess að draga úr áhrifum og hugsanlegum truflunum vegna kennslustofunnar gagnvart næsta nágrenni.  Þannig hafi verið komið til móts við kærendur.  Samþykkt bæjarstjórnar á breytingu á deiliskipulagi Silfurtúns-Hofstaðamýrar hafi verið í samræmi við málsmeðferðarreglur skipulagslaga.  Breytingin hafi verið metin sem óveruleg breyting á deiliskipulagi svæðisins og augljóst megi vera að hún geti á engan hátt raskað hagsmunum kærenda, þar sem umrætt húsnæði sé í um 100 m fjarlægð frá bakgörðum húsa þeirra og á milli sé stórt opið svæði.  Ekki sé um varanlegt mannvirki að ræða.  Samkvæmt lóðarblaði leikskólans megi sjá að byggingarreitur sé aðeins nýttur að hluta þannig að fyrir hendi séu möguleikar á viðbyggingu við skólann án skipulagsbreytingar. 

Á það megi fallast að umferð að og frá leikskólanum muni aukast en þar sem aðkoma að leikskólanum sé frá Bæjarbraut valdi sú aukning engri truflun gagnvart kærendum.  Þá geti aukinn fjöldi barna valdið meiri hávaða þegar þau séu að leik á leiksvæði skólans en það verði varla talið raska hagsmunum kærenda þar sem þau séu að mestu leyti innandyra.  Umrædd kennslustofa sé aðeins um 78 m² og með henni aukist nýtingarhlutfall lóðarinnar úr 0,12 í 0,13.  Það sé því augljóst að um óverulega breytingu sé að ræða á skipulagssvæðinu. 

Hið kærða byggingarleyfi sé í samræmi við deiliskipulag eftir fyrrgreinda skipulagsbreytingu.  Nú sé gert ráð fyrir nýjum byggingarreit á lóðinni sem snúi að opnu svæði í eigu bæjarins sem nýtt sé til útivistar og fyrir skólagarða bæjarins.  Gert sé ráð fyrir að umrædd kennslustofa rísi á norðvestur hluta lóðarinnar sem snúi að bakgarði húss kæranda byggingarleyfisins.  Aðkoma að kennslustofunni verði frá Bæjarbraut sem sé sú hlið leikskólans sem snúi frá húsi kærandans.  Aðkoman sé í raun langt frá því húsi og umferð að skólanum einnig þar fjarri. 

Ekki sé verið að breyta eðli starfsemi leikskólans og fjölgun nemenda um 30% muni ekki hafa í för með sér aukna truflun fyrir kærandann.  Starfsemi leikskóla sé samfélagslegt verkefni sem fari fram í öllum sveitarfélögum landsins og staðsetning leikskóla í hverfum hafi hingað til verið talin meðal kosta þegar lífsgæði þar séu metin.  Í Garðabæ séu starfræktir 10 leikskólar sem séu staðsettir í hinum ýmsu hverfum bæjarins og því sé erfitt að skilja hvað sé átt við þegar ýjað sé að því að Garðabær hafi ekki gætt meðalhófs við staðsetningu á leikskólum í bænum. 

Niðurstaða:  Í máli þessu er meðal annars um það deilt hvort hin kærða deiliskipulagsbreyting sé óveruleg og þar með hvort heimilt hafi verið að grenndarkynna hana í stað þess að auglýsa hana til kynningar. 

Í 2. mgr. 43. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 er kveðið á um að ef gera þurfi breytingar á samþykktu deiliskipulagi sem séu það óverulegar að sveitarstjórn telji ekki ástæðu til meðferðar skv. 1. mgr. skuli fara fram grenndarkynning.  Við mat á því hvort breyting teljist óveruleg skuli taka mið af því að hve miklu leyti tillagan víki frá notkun, nýtingarhlutfalli, útliti og formi viðkomandi svæðis. 

Hin kærða deiliskipulagsbreyting felur í sér afmörkun 80 m2 nýs byggingarreits undir bráðabirgðahús úr timbri á lóð leikskólans Bæjarbóls við Bæjarbraut.  Engin breyting var gerð á notkunarflokki lóðar leikskólans, en ráða má af gögnum að breytingin feli í sér að rýmum fyrir leikskólabörn fjölgi úr 85 í 110.  Fyrir liggur og að heimilað nýtingarhlutfall lóðarinnar er óbreytt og ekki er vikið að marki frá formi eða útliti svæðisins með heimilaðri breytingu.  Með hliðsjón af þessu, og því að um er að ræða breytingu á einni þjónustulóð í tengslum við starfsemi sem þar fer fram, verður fallist á að fara hafi mátt með skipulagstillöguna í samræmi við ákv. 2. mgr. 43. gr. skipulagslaga. 

Umdeild skipulagsbreyting var grenndarkynnt með bréfi skipulagsstjóra Garðabæjar þar sem fram kom að breytingin varðaði lóð umrædds leikskóla og fæli í sér byggingarreit fyrir færanlega kennslustofu í norðvesturhorni lóðarinnar.  Bréfinu fylgdi uppdráttur er sýndi staðsetningu og stærð byggingarreitsins og jafnframt loftmynd af svæðinu.  Bera þessi gögn ótvírætt með sér hvert efni hinnar kynntu tillögu var og þótt misræmis kunni að hafa gætt í orðalagi fundargerða eða bréfa er tengjast meðferð skipulagstillögunnar getur það ekki ráðið úrslitum um gildi hinnar kærðu ákvörðunar. 

Með vísan til þess sem hér hefur verið rakið verður ekki fallist á kröfu um ógildingu hinnar kærðu deiliskipulagsbreytingar.  Að þeirri niðurstöðu fenginni er hið kærða byggingarleyfi fyrir færanlegu bráðabirgðahúsi á umræddri lóð í samræmi við gildandi deiliskipulag.  Að því virtu og þar sem ekki liggur fyrir annað en að málsmeðferð leyfisins hafi verið lögum samkvæmt verður kröfu um ógildingu þess jafnframt hafnað. 

Úrskurðarorð: 

Hafnað er kröfu kærenda um ógildingu ákvörðunar bæjarstjórnar Garðabæjar frá 16. júní 2011 um að samþykkja deiliskipulagsbreytingu fyrir Silfurtún-Hofstaðamýri, Garðabæ. 

Kröfu um ógildingu ákvörðunar byggingarfulltrúans í Garðabæ frá 23. júní 2011, er bæjarráð staðfesti 28. s.m., um að veita byggingarleyfi fyrir bráðabirgðahúsi á lóð leikskólans Bæjarbóls í Garðabæ, er hafnað. 

_______________________________
Ómar Stefánsson

______________________________                _____________________________
Ásgeir Magnússon                                               Þorsteinn Þorsteinsson

des 22
Love0

64/2010 Þingholtsstræti

Með

Ár 2011, fimmtudaginn 30. júní, kom úrskurðarnefnd skipulags- og byggingarmála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skúlagötu 21 í Reykjavík.  Mættir voru Hjalti Steinþórsson forstöðumaður, Ásgeir Magnússon héraðsdómari og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur. 

Fyrir var tekið mál nr. 64/2010, kæra á samþykkt borgarráðs Reykjavíkur frá 22. júlí 2010 um breytt deiliskipulag vegna lóðanna nr. 2 og 4 við Þingholtsstræti og nr. 1 við Skólastræti í Reykjavík og á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 12. apríl 2011 um að veita takmarkað byggingarleyfi vegna jarðvinnu og undirbúnings aðstöðu á lóðinni nr. 2-4 við Þingholtsstræti. 

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður: 

Með bréfi til úrskurðarnefndar skipulags- og byggingarmála, dags. 14. september 2010, er barst nefndinni 20. október s.á., kæra eigendur sex fasteigna við Skólastræti og Þingholtsstræti í Reykjavík, samþykkt borgarráðs Reykjavíkur frá 22. júlí 2010 um breytt deiliskipulag svæðis er markast af Þingholtsstræti, Amtmannsstíg, Lækjargötu og Bankastræti vegna lóðanna að Þingholtsstræti 2 og 4 og Skólastræti 1. 

Með bréfi til úrskurðarnefndarinnar, dags. 20. apríl 2011, er barst nefndinni hinn 26. s.m., kæra sömu fasteignaeigendur í Skólastræti, auk fasteignaeigenda í Bankastræti, takmarkað byggingarleyfi byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 12. apríl 2011 vegna jarðvinnu og undirbúnings aðstöðu á lóðinni nr. 2-4 við Þingholtsstræti.  Ákvað úrskurðarnefndin að sameina síðara málið, sem er nr. 26/2011, kærumáli þessu.

Gera kærendur þá kröfu að hinar kærðu ákvarðanir verði felldar úr gildi ásamt því að kveðinn verði upp til bráðabirgða úrskurður um stöðvun framkvæmda samkvæmt hinu kærða takmarkaða byggingarleyfi á meðan málið er til meðferðar hjá úrskurðarnefndinni.  Þykir málið nú nægjanlega upplýst til þess að það verði tekið til endanlegs úrskurðar og verður því ekki tekin afstaða til kröfunnar um stöðvun framkvæmda. 

Málavextir:  Árið 2002 var samþykkt deiliskipulag svæðis er markast af Þingholtsstræti, Amtmannsstíg, Lækjargötu og Bankastræti.  Samkvæmt því var gert ráð fyrir að lóðin Bankastræti 4/Skólastræti 1 væri ein og sama lóðin, 756 m² að stærð, og að heimilt yrði að auka byggingarmagn á lóðinni úr 776 m² í 1.785 m².  Þá var og gert ráð fyrir því að lóðin Bankastræti 6/Þingholtsstræti 4 væri ein og sama lóðin, 368 m² að stærð, og að heimilt yrði að auka byggingarmagn á henni úr 1.024 m² í 1.084 m².  

Árið 2004 var gerð breyting á deiliskipulagi þessu er fól í sér leiðréttingu á tilgreindri stærð lóðarinnar Bankastræti 4/Skólastræti 1, en auk þess var henni skipt í tvær lóðir.  Með breytingunni varð lóðin nr. 4 við Bankastræti tilgreind 247,2 m² og byggingarmagn heimilað 700 m² og lóðin nr. 1 við Skólastræti tilgreind 543,2 m² og byggingarmagn heimilað 490 m².  Þá sagði á skipulagsuppdrætti að byggingarreitur á baklóð yrði felldur niður.  Árið 2006 er enn gerð breyting á fyrrgreindu deiliskipulagi og lóðinni Bankastræti 6/Þingholtsstræti 4 skipt í tvær, þ.e. Bankastræti 6 og Þingholtsstræti 2-4.  Með breytingunni var lóðin nr. 6 við Bankastræti tilgreind 168 m² og byggingarmagn sagt óbreytt en lóðin Þingholtsstræti 2-4 sögð vera 200 m² og heimilað byggingarmagn 590 m².  Breytingin náði ennfremur til lóðarinnar að Skólastræti 1 er fól í sér að byggingarmagn var aukið úr 494 m² í 1.060 m² og byggingarréttur á baklóð endurnýjaður.   

Þriðja breytingin á upphaflegu deiliskipulagi, er tók til fyrrgreindra lóða nr. 1 við Skólastræti og nr. 2-4 við Þingholtsstræti, var samþykkt árið 2008 og fól í sér aukið byggingarmagn á lóðunum og þar með hækkað nýtingarhlutfall þeirra.   Varðandi lóðina að Skólastræti 1 var eftirfarandi heimilað:  „Byggingarreitur aukinn á baklóð í samfelldar 3 hæðir ásamt kjallara, í stað þess að lækka í tvær hæðir að Bankastræti 6.  Byggingarmagn og nýtingarhlutfall breytist til samræmis.“  Var byggingarmagn heimilað 1.140 m² og nýtingarhlutfall 2,10.  Varðandi lóðina að Þingholtsstræti 2-4 var eftirfarandi heimilað:  „Gert er ráð fyrir að kjallari sé undir öllu húsinu og þar af leiðandi eykst nýtingarhlutfall.  Einnig er gert ráð fyrir að bakhluti hússins sé hækkaður um 1,25 m frá áður samþykktum teikningum.“  Var byggingarmagn heimilað 700 m² og nýtingarhlutfall 3,50.          

Á embættisafgreiðslufundi skipulagsstjóra 12. mars 2010 var lagt fram erindi varðandi breytingu á deiliskipulagi svæðis er afmarkast af Þingholtsstræti, Amtmannsstíg, Lækjargötu og Bankastræti vegna lóðanna nr. 2 og 4 við Þingholtsstræti og nr. 1 við Skólastræti er fól í sér sameiningu lóðanna.  Var erindinu vísað til skipulagsráðs sem á fundi sínum 24. s.m. samþykkti að auglýsa tillögu að breyttu deiliskipulagi svæðisins.  Á fundi skipulagsráðs 7. júlí 2010 var erindið tekið fyrir að nýju og lagðar fram athugasemdir er bárust við tillöguna, m.a. frá hluta kærenda og hverfisráði miðborgar, sem og umsögn skipulagsstjóra, dags. 10. júní 2010.  Samþykkti skipulagsráð tillöguna og hið sama gerði borgarráð á fundi 22. júlí 2010.

Skipulagsstofnun tilkynnti með bréfi, dags. 18. ágúst 2010, að ekki væri gerð athugasemd  við birtingu samþykktarinnar þegar lagfærð gögn hefðu borist stofnunni og birtist samþykktin í B-deild Stjórnartíðinda 28. september 2010.

Á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 12. apríl 2011 var tekin fyrir umsókn um takmarkað byggingarleyfi til jarðvinnu og undirbúnings vegna aðstöðu á lóð nr. 2-4 við Þingholtsstræti.  Var umsóknin samþykkt og staðfest á fundi borgarráðs 14. apríl 2010.

Hafa kærendur skotið framangreindum samþykktum til úrskurðarnefndarinnar svo sem að framan greinir. 

Málsrök kærenda:  Kærendur, sem eru eigendur fasteigna á grannlóðum Þingholtsstrætis 2-4 og Skólastrætis 1, krefjast ógildingar á samþykkt skipulagsráðs um breytt deiliskipulag er heimili sameiningu þessara tveggja lóða, sitt við hvora götuna, með tilheyrandi hækkun nýtingarhlutfalls lóðarinnar að Skólastræti 1.  Byggingarmagn á lóðunum hafi smám saman verið aukið frá árinu 2002 þrátt fyrir mótmæli nágranna og borgarminjavarðar og hafi hagsmunir eins verktaka verið teknir fram fyrir grenndarhagsmuni þeirra.    
 
Kærendur telji sameiningu lóðanna úr stíl við hverfið og viðkvæmt byggðamynstur þess, hún sé ónauðsynleg og andstæð hagsmunum þeirra.  Með sameiningunni hækki nýtingarhlutfall lóðarinnar að Skólastræti 1 úr 2,10 í 2,48.  Byggingarmagn á lóð Skólastrætis 1 sé aukið um 210 m², fari úr 1.060 m² í 1.270 m², sem sé úr öllu hófi, einkum þegar litið sé til nýtingarhlutfalls nokkurra grannlóða.  Engin sérstök þörf sé á sameiningu lóðanna til að samnýta þær.  Einfalt sé að setja brunahurðir á milli lóðanna til samnýtingar eins og dæmi séu um.  Aukið byggingarmagn á lóð Skólastrætis 1 sé fráleitt og skerði verðmæti nágrannaeigna.  Ef tilgangurinn með sameiningu lóðanna sé ekki að auka byggingarmagn á lóðinni að Skólastræti 1 sé sameiningin augljóslega þarflaus.

Kærendur vari við stóraukinni brunahættu verði lóðirnar sameinaðar og samnýttar án brunahurða milli húsanna.  Byggingarsamstæðan við og að baki núverandi húsum við Þingholtsstræti 2-4, Bankastræti og Skólastræti 1, 3 og 3b sé meira og minna úr timbri og krefjist fyllstu brunavarna. 

Hið kærða takmarkaða byggingarleyfi heimili niðurrif á húsi, sem byggt hafi verið árið 1872, og því sé verið að eyðileggja menningarsöguleg verðmæti Reykvíkinga og Íslendinga allra.  Bent sé á að á svæðinu séu viðkvæmar byggingar, öðrum megin sé Bankastræti 6 sem sé fyrsta steinsteypta íbúðarhúsið í Reykjavík og hinum megin sé gamla Gutenbergprentsmiðjan o.fl.

Í málinu liggi fyrir umsögn Húsafriðunanefndar sem forstöðumaður nefndarinnar riti undir en hann hafi áður starfað hjá Reykjavíkurborg og m.a. svarað, f.h. skipulagsfulltrúa, athugasemdum vegna deiliskipulags svæðisins sem samþykkt hafi verið árið 2002.  Telji kærendur forstöðumanninn vanhæfan til að fjalla um byggingaráform á svæðinu. 

Kærendur bendi á að teikningar að húsum á þessu svæði hafi aldrei verið kynntar hagsmunaaðilum til umsagnar og hafi ekki verið aðgengilegar til skoðunar fyrr en nú og því hafi engin leið verið fyrir þá að vita hvað væri í vændum.

Væntanleg bygging muni hafa neikvæð áhrif á ásýnd svæðisins ofan Bernhöftstorfunnar.  Byggt verði alveg að mörkum lóða Bankastrætis 6, Þingholtsstrætis 2-4, Þingholtsstrætis 6 og Skólastrætis 3b.  Slíkt brjóti gegn ákvæðum byggingarreglugerðar um brunavarnir.  Nýja byggingin muni loka af suðursvalir og brunaleið þriðju hæðar hússins að Bankastræti 6 og þar sem sólin taki í dag á móti íbúum muni margra metra hár steinsteypur veggur verða útsýni þeirra til suðurs.  Þá muni byggingin ennfremur skyggja mikið á sól á fjórðu hæð Bankastrætis 6.  Þetta rýri verðgildi eignanna. 

Á afstöðumynd Þingholtsstrætis 2-4, sem samþykkt hafi verið af byggingarfulltrúa 15. mars 2011, komi eftirfarandi fram:  „Sambrunahætta er milli bakhúss Þingholtsstrætis 2-4 og Bankastrætis 6 sem er einnar hæðar steinsteypt hús auk lítils sambyggðs skúrs.“  Virðist þarna sem arkitekt viðbyggingarinnar vinni af kæruleysi og vankunnáttu um brunamál milli húsa, sé tekið mið af því að Bankastræti 6 sé fjórar hæðir auk hanabjálka, og litli sambyggði skúrinn sem vitnað sé til sé steinsteypt viðbygging, byggð rétt fyrir 1930.  Engin samþykkt sneiðmynd sýni hvernig viðbyggingin verði steypt upp að og upp á fjórðu hæð Bankastrætis 6, en þær myndu sýna án nokkurns vafa að lokað verði fyrir svalir og flóttaleið af þriðju hæð. 

Í deiliskipulagi svæðisins sé gert ráð fyrir þremur hæðum og kjallara en nú hafi byggingarfulltrúi samþykkt fjórar hæðir ásamt kjallara, en það muni skyggja enn meira á sól og skemma ásýnd reitsins enn frekar.  Þar sem ekki sé gert ráð fyrir hærri byggingu en þriggja hæða auk kjallara samkvæmt deiliskipulagi verði samkvæmt skipulagslögum að grenndarkynna áformin fyrir hagsmunaaðilum.

Í umsögn byggingarfulltrúa komi fram að frágangur á lóðamörkum verði gerður í samráði við lóðarhafa aðliggjandi húsa.  Það hafi ekki verið gert og reyndar hafi ekkert samband verið haft við hagsmunaaðila vegna þessa.

Ekki hafi verið vel staðið að kynningu breytinganna fyrir hagsmunaaðilum á svæðinu undanfarinn áratug og hafi því margir þeirra ekki haft vitneskju um fyrirhugaðar breytingar og af þeim sökum ekki andmælt áformunum.  Til að sátt geti orðið um skipulag svo gróinna og viðkvæmra reita eins og hér um ræði verði að bera breytingar undir hagsmunaaðila og taka mark á kærum þeirra og umsögnum borgarminjavarðar og hverfisráðs miðborgar, en það hafi ekki verið gert á neinu stigi málsins undanfarinn áratug.

Málsrök Reykjavíkurborgar:  Af hálfu  Reykjavíkurborgar er vísað til þess að með hinni kærðu deiliskipulagsbreytingu sé eingöngu verið að heimila sameiningu lóða.  Samþykktin heimili ekki aukningu byggingarmagns, breytingu á byggingarreitum eða hækkun nýtingarhlutfalls.  Ekki sé heimilt að byggja yfir lóðamörk, m.a. vegna reglna er lúti að brunavörnum, og því sé verið að sameina lóðirnar. 

Ekki verði séð á hvaða hátt hin kærða breyting hafi áhrif á grenndarhagsmuni kærenda, en lóðarhafi muni uppfylla öryggis- og brunakröfur við hönnun og uppbyggingu á hinni sameinuðu lóð.
 
Hvað varði aðrar málsástæður kærenda sé minnt á að eigendur fasteigna í þéttbýli geti ávallt vænst þess að breytingar verði gerðar á skipulagi sem haft geti í för með sér einhverjar breytingar á þeirra nánasta umhverfi.  Verði menn almennt að sæta því að með almennum takmörkunum geti hagsmunir þeirra í einhverju verið skertir þótt ekki verði fallist á að um slíka skerðingu sé að ræða í þessu tilfelli.  Að því er varði meinta verðrýrnun á eignum kærenda sé bent á að ekki sé gerð nein tilraun til að renna stoðum undir þá fullyrðingu og sé henni hafnað sem órökstuddri og ósannaðri.  Einnig sé ástæða til að benda á ákvæði 51. gr. skipulagslaga nr. 123/2010, en þar komi fram að ef gildistaka skipulags valdi því að verðmæti fasteignar lækki, nýtingarmöguleikar hennar skerðist frá því sem áður hafi verið heimilt eða að hún rýrni svo að hún nýtist ekki til sömu nota og áður geti sá sem sýni fram á að hann verði fyrir tjóni af þessum sökum átt rétt á bótum úr borgarsjóði eða að hann leysi fasteignina til sín.  Um slíka bótaskyldu sé úrskurðarnefndin þó ekki bær að fjalla.

Þá krefst Reykjavíkurborg þess að hafnað verði kröfu kærenda um ógildingu takmarkaðs byggingarleyfis frá 12. apríl 2011 vegna jarðvinnu og undirbúnings til aðstöðu á lóðinni nr. 2-4 við Þingholtsstræti.

Bent sé á að í hinni kærðu ákvörðun felist heimild til jarðvegsvinnu og undirbúnings vegna aðstöðu á lóðinni nr. 2-4 við Þingholtsstræti.  Leyfið hafi verið veitt með heimild í 6. tl. 13. gr. mannvirkjalaga nr. 160/2010, enda hafi byggingarfulltrúi á afgreiðslufundi 15. mars 2011 veitt leyfi til að rífa bakhús við Skólastræti 1 og byggja viðbyggingu við Þingholtsstræti 2-4, milli þess húss og Skólastrætis 1, sem sé steinsteypt íbúðahótel með 20 íbúðareiningum í flokki II, þrjár hæðir og kjallari, á sameinaðri lóð nr. 2-4 við Þingholtsstræti.  Ekki hafi þó verið gefið út byggingarleyfi fyrir þeim framkvæmdum þar sem hönnunargögn liggi ekki fyrir. 

Málsrök byggingarleyfishafa:  Af hálfu byggingarleyfishafa er tekið undir sjónarmið og röksemdir Reykjavíkurborgar í málinu og bent á að hann hafi fullnægt öllum skilyrðum fyrir hinu takmarkaða leyfi sem fengist hafi með réttum hætti.  Leyfið brjóti hvorki í bága við skipulags- og byggingarlög né reglugerðir sem settar hafi verið með stoð í þeim.  Þá sé leyfið í samræmi við deiliskipulag svæðisins. 

Niðurstaða:  Í máli þessu er annars vegar deilt um gildi samþykktar borgarráðs um breytt deiliskipulag vegna lóðanna nr. 2-4 við Þingholtsstræti og nr. 1 við Skólastræti í Reykjavík og hins vegar um takmarkað byggingarleyfi byggingarfulltrúa til jarðvinnu og undirbúnings vegna aðstöðu á lóðinni nr. 2-4 við Þingholtsstræti. 

Hin kærða samþykkt um breytt deiliskipulag felur í sér að lóðirnar að Skólastræti 1 og Þingholtsstræti 2-4 eru sameinaðar í eina lóð, sem eftir breytingu er 743 m² að stærð, og verða samanlagðar byggingarheimildir á lóðinni 1.840 m² í stað 700 m² á annari lóðinni og 1.140 m² á hinni.  Eftir sameiningu lóðanna verður nýtingarhlutfall hinnar nýju lóðar 2,48 en byggingarmagn og hæðir húsa óbreytt og byggingarreitir eru hinir sömu og fyrir voru á lóðunum.  Flatarmál hinnar nýju lóðar er hið sama og samanlagt flatarmál þeirra lóða sem sameinaðar voru og tekur hún yfir sama svæði.   Eru staðhæfingar kærenda um hækkað nýtingarhlutfall og aukið byggingarmagn ekki á rökum reistar þar sem ekkert slíkt felst í hinni kærðu ákvörðun.  Hins vegar kunna fyrri ákvarðanir um breytingu á deiliskipulagi svæðisins að hafa verið íþyngjandi með þessum hætti en þær hafa ekki verið bornar undir úrskurðarnefndina innan kærufrests og koma ekki til endurskoðunar í máli þessu.  Verður kröfu kærenda um ógildingu hinnar kærðu deiliskipulagsbreytingar hafnað með vísan til framanritaðs.

Ekki liggur annað fyrir en að hið kærða takmarkaða byggingarleyfi vegna jarðvinnu og til undirbúnings aðstöðu á lóðinni nr. 2-4 við Þingholtsstræti eigi sér fullnægjandi lagastoð og sé í samræmi við skipulagsheimildir á svæðinu og verður því kröfu kærenda um ógildingu þess enn fremur hafnað. 

Úrskurðarorð: 

Hafnað er kröfu kærenda um ógildingu samþykktar borgarráðs Reykjavíkur frá 22. júlí 2010 um breytt deiliskipulag vegna lóðanna nr. 2-4 við Þingholtsstræti og nr. 1 við Skólastræti í Reykjavík. 

Hafnað er kröfu kærenda um að ógilda takmarkað byggingarleyfi byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 12. apríl 2011 vegna jarðvinnu og undirbúnings aðstöðu á lóðinni nr. 2-4 við Þingholtsstræti. 

______________________________
Hjalti Steinþórsson

___________________________     ___________________________
Ásgeir Magnússon                                   Þorsteinn Þorsteinsson

des 22
Love0

13/2010 Húsahverfi

Með

Ár 2011, þriðjudaginn 24. maí, kom úrskurðarnefnd skipulags- og byggingarmála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skúlagötu 21, Reykjavík.  Mætt voru Hjalti Steinþórsson forstöðumaður, Ásgeir Magnússon héraðsdómari og Hildigunnur Haraldsdóttir arkitekt. 

Fyrir var tekið mál nr. 13/2010, kæra á ákvörðun borgarráðs Reykjavíkur frá 12. nóvember 2009 um að breyta skilmálum svæðis C í deiliskipulagi Húsahverfis í Grafarvogi, Reykjavík.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar skipulags- og byggingarmála, dags. 9. mars 2010, er barst nefndinni sama dag, kærir Arnar Þór Stefánsson hdl., f.h. A og H, Suðurhúsum 2, Reykjavík, þá ákvörðun borgarráðs Reykjavíkur frá 12. nóvember 2009 að breyta skilmálum svæðis C í deiliskipulagi Húsahverfis í Grafarvogi.  Gera kærendur þá kröfu að hin kærða deiliskipulagsbreyting verði felld úr gildi.

Málavextir:  Á embættisafgreiðslufundi skipulagsfulltrúa 9. janúar 2009 var lögð fram tillaga skipulags- og byggingarsviðs Reykjavíkur, dags. 6. janúar 2009, að breytingu á skilmálum deiliskipulags sem nefnt er Húsahverfi Grafarvogur III svæði C.  Með breytingunni, sem tók til húsagerðar E8 og útbygginga, var heimilað byggingarmagn hækkað og skilmálum fyrir útbyggingum breytt. Var tillögunni vísað til skipulagsráðs sem ákvað á fundi hinn 14. janúar 2009 að auglýsa hana og var þeirri afgreiðslu vísað til borgarráðs. 

Að lokinni auglýsingu var tillögunni breytt og hún síðan tekin fyrir á fundi skipulagsráðs 12. ágúst 2009.  Tók tillagan nú til húsagerða E8 og E9.  Nokkrar athugasemdir bárust á kynningartíma hinnar auglýstu tillögu, m.a. frá kærendum.  Samþykkti ráðið að auglýsa hina breyttu tillögu og kynna hana jafnframt fyrir hagsmunaaðilum á skipulagssvæðinu.  Að loknum kynningartíma tillögunnar var málið tekið fyrir á fundi skipulagsráðs 4. nóvember 2009.  Fyrir fundinum lágu fram komnar athugasemdir við tillöguna og jafnframt umsögn skipulagsstjóra, dags. 14. október 2009.  Var tillagan samþykkt með vísan til fyrirliggjandi umsagnar skipulagsstjóra og málinu vísað til borgarráðs, sem staðfesti þá afgreiðslu hinn 12. nóvember sama ár.  Deiliskipulagsbreytingin tók síðan gildi með auglýsingu í B-deild Stjórnartíðinda hinn 12. febrúar 2010 að undangenginni umfjöllum Skipulags-stofnunar.

Kærendur skutu hinni samþykktu deiliskipulagsbreytingu til úrskurðarnefndarinnar eins og að framan greinir.

Málsrök kærenda:  Af hálfu kærenda er á því byggt að hin kærða deiliskipulagsbreyting fari gegn lögum með margvíslegum hætti og raski verulega hagsmunum þeirra.

Deiliskipulagstillagan hafi komið fram í kjölfar dóms Hæstaréttar Íslands frá 6. nóvember 2008, í máli nr. 32/2008, sem kærendur hafi höfðað á hendur Reykjavíkurborg og byggingarleyfishafa fyrir viðbyggingu að Suðurhúsum 4, Reykjavík.  Í þeim dómi hafi verið komist að þeirri niðurstöðu að Reykjavíkurborg hefði brotið gegn gildandi skilmálum deiliskipulags á umræddu svæði með veitingu  byggingaleyfis fyrir fyrrnefndri viðbyggingu að Suðurhúsum 4. Í dóminum hafi byggingarleyfishafa verið gert að fjarlægja viðbygginguna.  Með hinni kærðu deiliskipulagsbreytingu sé verið að veita heimild fyrir viðbyggingunni.  Sé með ólíkindum að borgin skuli samþykkja skipulagsbreytinguna svo skömmu eftir dóminn, að því er virðist í þeim tilgangi að friða þann sem þurft hafi að sæta niðurrifi á viðbyggingu sinni og bjarga skinni embættismanna sem brotið hafi lög.  Sæti  þessi stjórnsýsla furðu og virðist sem menn geti pantað breytingar á deiliskipulagi að vild og fengið þær samþykktar án þess að nokkur rök standi til slíkra breytinga.  Kærendur hafi krafið borgaryfirvöld um ítarlegar upplýsingar um tilurð skipulagstillögunnar, frá hverjum hún stafaði og hver væru tengsl hennar við áðurnefndan dóm Hæstaréttar.  Þær upplýsingar hafi aldrei borist kærendum.  Hins vegar komi fram í minnisblaði lögfræðings skipulags- og byggingarsviðs borgarinnar til skipulagsráðs, dags. 21. mars 2009, að tilefni breytingarinnar hafi verið dómurinn í máli kærenda.  Sé það rétt sé verið að fórna hagsmunum kærenda til að bjarga  embættismönnum sem brotið hafi lög.  Slíkt sé vítavert og fari í bága við allar almennar reglur stjórnsýsluréttarins.  Feli framangreint framferði borgaryfirvalda í sér valdníðslu að mati kærenda.

Þá fari deiliskipulagsbreytingin í bága við 4. mgr. 56. gr. skipulags- og byggingarlaga nr. 73/1997.  Samkvæmt því ákvæði hafi borginni borið að fjarlægja hluta þeirra bygginga sem fari í bága við gildandi skipulag áður en því hafi verið breytt, en óumdeilt sé a.m.k. nýtingarhlutfall fjölda lóða á skipulagssvæðinu fari fram úr heimildum gildandi skipulags.  Það hafi borgin ekki gert og sé samþykkt skipulagstillögunnar því ólögmæt samkvæmt fyrrnefndu ákvæði.  Breyti hér engu hvort umræddar byggingar, eða breytingar á byggingum, viðbætur o.fl., hafi verið reistar fyrir eða eftir gildistöku laga nr. 73/1997.  Athygli veki að Reykjavíkurborg geri engan reka að því að gera grein fyrir með hvaða hætti byggingar eða viðbyggingar á svæðinu fari í bága við gildandi deiliskipulag, hverjar af þeim hafi verið byggðar fyrir gildistöku laga nr. 73/1997 og hverjar eftir, eins og þó hafi verið lagt upp með af hálfu Skipulagsstofnunar að gert yrði.  Aðeins liggi fyrir loðin athugasemd um að samkvæmt athugun borgarinnar hafi komið í ljós að umrætt hverfi hafi byggst upp að mestu leyti fyrir gildistöku umræddra laga en minniháttar breytingar hafi átt sér stað á liðnum árum.  Sterklega sé gefið í skyn að þarna hafi verið byggt eftir gildistöku laga nr. 73/1997, í bága við skipulag.  Skipulagsstofnun árétti athugasemd sína sem að þessu lúti í lokabréfi sínu til borgarinnar, dags. 21. janúar 2010, þar sem segi: „Í ljósi ofangreindra svara þá gerir stofnunin ekki frekari athugasemdir við að birt verði auglýsing um samþykkt deiliskipulagsbreytingarinnar í B-deild Stjórnartíðinda, en áréttar þó ábendingu sína varðandi 4. mgr. 56. gr. skipulags- og byggingarlaga.“

Deiliskipulagsbreytingin fari jafnframt í bága við 4. mgr. 23. gr. skipulags- og byggingarlaga.  Í 1. mgr. 26. gr. laganna sé mælt fyrir um að með breytingu á deiliskipulagi skuli fara eins og um nýtt deiliskipulag væri að ræða.  Af því leiði að fylgja hafi átt öllum sömu form- og efnisreglum við meðferð tillögu um breytingu á deiliskipulagi, eins og um nýtt deiliskipulag væri að ræða.   Hér verði að líta til 4. mgr. 23. gr. nefndra laga, þar sem fram komi að deiliskipulag skuli m.a. setja fram á uppdrætti.  Fyrir liggi að hin kærða deiliskipulagsbreyting feli aðeins í sér að texta í skilmálum sé breytt með tilteknum hætti.  Hins vegar fylgi enginn uppdráttur deiliskipulaginu.  Sé t.d. með öllu óljóst um nánari útfærslur þess, svo sem með hvaða hætti stækka megi húsin og bæta við aukaíbúðum og með hvaða hætti stækkun verði.  Þá sé eins og ekkert samræmi eigi að vera í húsagerðum.  Þar sem enginn uppdráttur fylgi deiliskipulaginu standist það ekki 4. mgr. 23. gr. skipulags- og byggingarlaga.

Ljóst sé að deiliskipulagsbreytingin raski hagsmunum kærenda verulega.  Kærendur hafi á sínum tíma byggt eign sína að Suðurhúsum 2 á grundvelli tiltekins deiliskipulags og bundið væntingar um að skipulagið myndi standa með hliðsjón af markmiðum skipulags- og byggingarlaga sem fram komi í 1. gr. laganna.  Þar komi fram að réttur einstaklinga og lögaðila skuli ekki fyrir borð borinn við framkvæmd laganna þótt hagur heildarinnar sé hafður að leiðarljósi. Í bréfi Skipulagsstofnunar, dags. 21. janúar 2010,  segi m.a. að hér sé um að ræða verulega breytingu eða endurskoðun á skilmálum gildandi deiliskipulags frá árinu 1987.  Breytingin hafi m.a. þær afleiðingar í för með sér að nágrannar kærenda geti farið að reisa viðbyggingar við og ofan á hús sín, sem þar með hækki með tilheyrandi útsýnisskerðingu og lækkuðu markaðsvirði eignar kærenda.  Heimilaðar viðbyggingar geti og haft í för með sér að frá næstu húsum sjáist vel inn í hús kærenda og garð ásamt ónæði frá svölum og aðrar ófyrirséðar afleiðingar.  Enginn uppdráttur fylgi deiliskipulaginu og ekkert komi fram um hvernig hús megi líta út eftir stækkun þeirra frá því sem nú sé.  Engin rök hafi staðið að baki umdeildri skipulagsbreytingu sem sé tilviljanakennd, illa ígrunduð geðþóttaákvörðun.

Málsrök Reykjavíkurborgar:  Af hálfu borgaryfirvalda er farið fram á að ógildingarkröfu kærenda verði hafnað.

Meðferð hinnar kærðu deiliskipulagsbreytingar hafi verið í samræmi við reglur skipulags- og byggingarlaga og því sé vísað á bug að í henni felist valdníðsla í garð kærenda.  Um hafi verið að ræða heildarendurskoðun á því deiliskipulagi sem gilti fyrir hverfið.  Sveitarfélögum sé bæði rétt og skylt að endurskoða deiliskipulagsáætlanir, svo sem í ljósi þróunar byggðar, þarfa íbúa og nýrra viðhorfa.  Hin auglýsta tillaga hafi aðeins gert ráð fyrir að heimildir til hámarks byggingarmagns húsagerða E8 og E9 yrðu auknar um 50 fermetra auk þess sem orðalagi heimildaákvæða til útbygginga hafi verið breytt.  Ákvæði varðandi húsagerð, byggingarreiti og húshæðir séu óbreytt.

Tilefni endurskoðunar skipulagsskilmála á umræddu svæði hafi m.a. verið það að nokkuð hafi verið um óskir um breytingar á deiliskipulagi vegna einstakra lóða á svæðinu.  Meðferð umsóknar um byggingarleyfi að Suðurhúsum 4, sem fellt hafi verið úr gildi með áðurgreindum Hæstaréttardómi, hafi jafnframt gefið tilefni til að yfirfara heimildir með hliðsjón af uppbyggingu hverfisins í tíð gildandi deiliskipulags.  Algengt hafi verið að vikið væri frá þeim deiliskipulagsáætlunum sem samþykktar hafi verið fyrir gildistöku laga nr. 73/1997.  Við hina kærðu ákvörðun hafi hliðsjón verið höfð af leiðbeiningum Skipulagsstofnunar um þörf á endurskoðun skipulagsskilmála, svo sem vegna aldurs deiliskipulags, óskýrleika þess eða þess að  framkvæmt hafi verið í verulegu ósamræmi við skipulagið.  Að sama skapi hafi það verið mat skipulagsstjóra að nauðsynlegt væri að endurskoða skilmálana í heild sinni eftir að athugun hefði leitt í ljós að heimilt byggingarmagn væri lægra en væntingar og þarfir eigenda viðkomandi húsa stæðu til.  Við athugun embættisins á þeirri skipulagslegu heild, sem samanstandi af húsagerðum E8 og E9 á 33 lóðum, hafi komið í ljós samkvæmt fasteignaskrá að byggingarmagn á 15 lóðum, eða á 45% þessara lóða, hafi verið umfram heimildir í gildandi skilmálum og að deiliskipulagi hafi þegar verið breytt vegna tveggja lóða.  Í ljósi þessa, ákvæða skipulags- og byggingarlaga og jafnræðissjónarmiða hafi þótt nauðsynlegt að endurskoða skipulag svæðisins í heild í stað þess að huga að einstökum lóðum.  Hafa verði og í huga að þarfir og viðmið húseigenda breytist í tímans rás og eðlilegt sé að slík þróun kalli á skipulagsbreytingar, enda gert ráð fyrir því í lögum.  Í umræddu tilviki hafi niðurstaðan orðið sú að leggja til aukningu á hámarks byggingarmagni á svæðinu.

Þótt fyrir liggi að í ýmsum tilfellum hafi ekki verið farið að skipulagsskilmálum um hámarks nýtingarhlutfall verði að telja ómögulegt að krefjast þess nú að viðkomandi hús, sem byggð hafi verið fyrir gildistöku skipulags- og byggingarlaga, verði minnkuð.  Hvorki verði af ákvæðum skipulags- og byggingarlaga né lögskýringar-gögnum ráðið að ætlunin hafi verið að 4. mgr. 56. gr. yrði beitt með afturvirkum hætti.  Þá verði ákvæðið ekki túlkað á þann veg að fortakslaus skylda hvíli á skipulagsyfirvöldum að fjarlægja öll mannvirki á skipulagssvæði sem reist hafi verið í skjóli byggingarleyfis en kunni að fara í bága við skipulag.  Kærufrestur vegna þeirra leyfa sé löngu liðinn.  Títtnefndri 56. gr. hafi fyrst og fremst verið ætlað að taka til leyfislausra framkvæmda og um sé að ræða undantekningarreglu sem skýra verði þröngt.   Við túlkun umrædds ákvæðis verði auk þess að líta til sjónarmiða svo sem um eyðileggingu verðmæta og takmörkun á tjóni sem telja verði afar íþyngjandi. 

Við undirbúning hinnar kærðu ákvörðunar hafi verið farið yfir núverandi ástand á svæðinu og samþykktar breytingar sem hafi verið gerðar á lóðum.  Ef ekki hafi verið byggt á svæðinu í samræmi við deiliskipulag geri lög og reglugerðir beinlínis ráð fyrir  að skipulagsáætlanir séu endurskoðaðar.  Við þá skoðun hafi komið í ljós að töluverður fjöldi húsa hefðu verið stækkuð eða byggð stærri en upphaflegt skipulag hafi gert ráð fyrir.

Í bréfi Skipulagsstofnunar frá 8. desember 2009 til borgarinnar sé bent á að ákvæði 4. mgr. 56. gr. skipulags- og byggingarlaga geti átt við þegar byggt hafi verið í ósamræmi við gildandi deiliskipulag hafi það verið gert eftir gildisstöku laga nr. 73/1997.  Reykjavíkurborg bendi á að stofnunin sé þarna að vekja athygli á þeim möguleika að ef til vill eigi 4. mgr. 56. gr. við í umdeildu tilviki.  Í því sambandi sé það ítrekað að ekki sé skylt að fjarlægja mannvirki á lóðum á svæðinu áður en að gerð verði breyting á skilmálum deiliskipulagsins. Ekki sé unnt að túlka ákvæði 4. mgr. 56. gr. skipulags- og byggingarlaga með þeim hætti sem kærendur geri í málinu.

Hin kynnta tillaga hafi aðeins falið í sér breytingu á skilmálum deiliskipulags um hámarks byggingarmagn á lóðum tiltekins svæðis.  Samkvæmt venju hafi breytingin því verið sett fram sem textaskjal þar sem fram hafi komið gildandi skilmálar í þessu efni og tillaga um breytingar á þeim.  Skipulagstillagan hafi verið vel sett fram og skýrt komi fram í hverju breytingin hafi verið fólgin.  Skipulagstillagan hafi því að þessu leyti verið í samræmi við skipulags- og byggingarlög.

Hin kærða deiliskipulagsbreyting, sem taki til alls umrædds skipulagssvæðis, miði að því að gæta hagsmuna allra lóðarhafa.  Verið sé að auka þróunarmöguleika á öllum lóðum með því að sömu skilmálar gildi á þeim öllum í stað þess að breytingar eigi sér stað á einstökum lóðum.  Með vísan, til þess og þegar höfð sé hliðsjón af  útgefnum leiðbeiningum Skipulagsstofnunar um endurskoðun eldri skilmála, telji skipulags-yfirvöld borgarinnar að verið sé að vinna í anda markmiða skipulags- og byggingarlaga.  Skipulagsbreytingin varði einungis tvo þætti, þ.e. byggingarmagn og útbyggingar, en aðrir skilmálar skipulagsins, svo sem um húsagerð, hæð húsa og byggingarreiti, séu óbreyttir.  Að öðru leyti megi hér vísa til þess sem fyrr sé rakið um þróun skipulags í ljósi breyttra viðmiða og þarfa.  Verði almennt að gera ráð fyrir að deiliskipulag, sem komið sé til ára sinna, geti sætt endurskoðun og sé ekki fallist á að hin kærða skipulagsbreyting raski hagsmunum kærenda með þeim hætt að leiða eigi til ógildingar hennar.

Andmæli lóðarhafa Suðurhúsa 4:  Lóðarhafi bendir á að hann hyggist reisa viðbyggingu við hús sitt á nefndri lóð á grundvelli hins breytta deiliskipulags.  Hafa verði í huga að á um 44% lóða, sem hin kærða skipulagsbreyting taki til, sé byggingarmagn umfram það sem upphaflega hafi verið heimilað í deiliskipulagi svæðisins.  Breytingin komi því fjölda lóðarhafa til góða þar sem þeir eigi þá ekki yfir höfði sér niðurrif húsa sinna, líkt og átt hafi sér stað að Suðurhúsum 4.

Niðurstaða:  Hin kærðu ákvörðun fól í sér breytingu á deiliskipulagsskilmálum fyrir Húsahverfi Grafarvogi III, svæði C, sem að stofni til voru samþykktir í borgarráði á árinu 1987 en breytt á árinu 1991.  Samkvæmt upplýsingum í fasteignaskrá Þjóðskrár voru húsin við Suðurhús, þar sem kærendur búa, reist á árunum 1989-1992.  Í breytingunni fólst að heimilað flatarmál einbýlishúsa af gerðinni E8 og E9 var aukið um 50 fermetra.  Þá var ekki lengur gerð krafa um að allt að 10 fermetra útbyggingar, sem máttu ná út fyrir byggingarreit þar sem aðstæður leyfðu, þyrftu að vera léttar byggingar úr gleri.  Breytingin snertir lóðir við göturnar Suður- og Vesturhús.  Telja kærendur ákvörðunina haldna form- og efnisannmörkum.

Með hina umdeildu skipulagsbreytingu var farið samkvæmt þágildandi 1. mgr. 26. gr. skipulags- og byggingarlaga nr. 73/1997.  Tillagan var auglýst til kynningar lögum samkvæmt og fram komnum athugasemdum svarað við afgreiðslu hennar.  Eingöngu var um að ræða breytingu á tilteknum ákvæðum skilmála í greinargerð gildandi deiliskipulags en efnisinnihald deiliskipulagsuppdráttar var óbreytt.  Þótt í 1. mgr. 26. gr. skipulags- og byggingarlaga hafi verið kveðið á um að fara skyldi með breytingar á deiliskipulagi eins og um nýtt skipulag væri að ræða, bar ekki nauðsyn til að kynna sérstaklega nýjan skipulagsuppdrátt af svæðinu við meðferð umdeildrar skipulagstillögu.  Ákvæðið laut að málsmeðferð deiliskipulagsbreytinga, en eðli máls samkvæmt ræðst það af efni breytingar hverju sinni með hvaða hætti hún er sett fram.  Allt að einu er gildandi deiliskipulag umrædds svæðis sett fram í greinargerð og á uppdrætti í samræmi við 4. mgr. 23. gr. skipulags- og byggingarlaga.

Kærendur bera fyrir sig að hin kærða ákvörðun hafi farið gegn 4. mgr. 56. gr. skipulags- og byggingarlaga.  Þar hafi verið lagt bann við því að breyta skipulagi, þar sem framkvæmt hefði verið í ósamræmi við skipulag, fyrr en hin ólöglega bygging eða byggingarhluti hefði verið fjarlægður, en fyrir liggi að fjöldi húsa á skipulagssvæðinu hafi farið í bága við gildandi deiliskipulag.  Fyrir liggur að húsin á umræddum skipulagsreit voru byggð mörgum árum fyrir gildistöku skipulags- og byggingarlaga nr. 73/1997 og verður ekki fallist á að umræddu ákvæði, sem telja verður afar íþyngjandi, verði beitt með afturvirkum hætti vegna bygginga sem reistar höfðu verið fyrir gildistöku laganna og kunna að fara í bága við skipulag.  Þá verður og að gera þá kröfu, áður en til álita kemur að fjarlægja byggingu eða byggingarhluta á grundvelli ákvæðisins, að byggingarleyfi fyrir framkvæmdunum hafi með formlegum hætti verið metið andstætt skipulagi eða það afturkallað af þar til bærum aðilum.  Verður samkvæmt þessu ekki talið að fjarlægja hafi þurft byggingarhluta þeirra húsa á skipulagsvæðinu sem fara út fyrir mörk heimilaðs fermetrafjölda samkvæmt skipulagi svæðisins áður en hin kærða ákvörðun var tekin.  Er sú niðurstaða jafnframt í samræmi við breytt lagaviðhorf, en í núgildandi skipulagslögum nr. 123/2010 er ekki að finna samsvarandi ákvæði og í nefndri 4. mgr. 56. gr.

Þá byggja kærendur á því að skipulagsbreytingin feli í sér valdníðslu auk þess sem hún sé órökstudd, fari gegn markmiðum skipulags- og byggingarlaga um réttaröryggi borgaranna og raski hagsmunum kærenda sem fasteignareigenda á svæðinu.

Við gerð deiliskipulags er m.a. tekin ákvörðun um tilhögun byggðar, húsagerðir og nýtingu lóða.  Er deiliskipulag sem tekið hefur gildi bindandi fyrir stjórnvöld og borgara, sbr. 2. mgr. greinar 6.4 í skipulagsreglugerð nr. 400/1998. Verða borgarar að geta treyst því að ekki sé ráðist í breytingar á skipulagi, sem mótað hefur byggð á skipulagssvæðinu, nema lögmætar ástæður búi þar að baki.

Almannahagsmunir, þróun byggðar, skipulagsrök eða önnur málefnaleg sjónarmið geta knúið á um breytingu á gildandi deiliskipulagi, einkum þegar skipulag er komið til ára sinna, og var í lögum nr. 73/1997 gert ráð fyrir slíkum breytingum.  Breytingar á deiliskipulagi þegar byggðra hverfa geta haft og hafa oft áhrif á grenndarhagsmuni íbúa og er einstaklingum tryggður bótaréttur í 33. gr. nefndra laga, valdi skipulagsákvörðun þeim fjártjóni. 

Í máli þessu er um að ræða breytingu á rúmlega 20 ára gömlu deiliskipulagi og hafa skipulagsyfirvöld vísað til þess að með hinni umdeildu breytingu hafi m.a. verið leitast við að koma til móts við breyttar kröfur og þarfir íbúa til nýtingar fasteigna á svæðinu.  Fyrir liggur að breytingin var gerð í ljósi þeirrar staðreyndar að við framkvæmd upphafslegs skipulags hafði ákvæði um hámarksflatarmál húsa ekki verið virt, en samkvæmt fyrirliggjandi upplýsingum var veitt leyfi fyrir byggingu fjölda húsa af gerðinni E8 og E9 sem svo var ástatt um.  Þá hafði fallið dómur í Hæstarétti í máli sem snerist um lögmæti byggingarleyfis fyrir viðbyggingu húss á umræddu svæði.  Í því máli var byggingarleyfishafa gert að fjarlægja viðbygginguna í samræmi við fyrirmæli 2. mgr. 56. gr. skipulags- og byggingarlaga, þar sem með veitingu byggingarleyfisins hefði verið brotið gegn skilmálum skipulags um fermetrafjölda húsa án þess að skilmálunum hefði verið breytt með lögmæltum hætti.  Í dóminum er að öðru leyti ekki tekin afstaða til lögmætis byggingarleyfis fyrir hinni umdeildu  viðbyggingu.

Um er að ræða gamalt skipulag sem aldrei hefur ekki verið virt sem skyldi.  Breytingin styðst við það sjónarmið sem bjó að baki 11. tl. bráðabirgðaákvæðis laga nr. 73/1997 um þörf á endurskoðun skipulags þegar framkvæmt hafði verið í ósamræmi við það.  Þá var jafnræðis gætt meðal fasteignaeigenda, þar á meðal gagnvart kærendum, við breytinguna.

Að öllu framangreindu virtu verður að telja umdeilda skipulagsbreytingu studda skipulagslegum rökum og lögmætum sjónarmiðum.  Með henni er því ekki farið gegn lagamarkmiði um réttaröryggi einstaklinga sem sett var fram í 1. gr. laga nr. 73/1997.  Þá þykja grenndaráhrif breytingarinnar gagnvart kærendum ekki slík að leitt geti til ógildingar hennar þegar litið er til þess að ákvæðum um byggingarreiti og hæðir húsa er ekki breytt.  Verður því ekki fallist á kröfu kærenda um ógildingu hinnar kærðu deiliskipulagsákvörðunar.

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kærenda um ógildingu ákvörðunar borgarráðs Reykjavíkur frá 12. nóvember 2009 um að breyta skilmálum í deiliskipulagi Húsahverfis, svæði C, í Grafarvogi, Reykjavík. 

___________________________
Hjalti Steinþórsson

____________________________   __________________________
Ásgeir Magnússon                                   Hildigunnur Haraldsdóttir

des 22
Love0

47/2009 Stórikriki

Með

Ár 2011, fimmtudaginn 12. maí, kom úrskurðarnefnd skipulags- og byggingarmála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skúlagötu 21, Reykjavík.  Mættir voru Hjalti Steinþórsson forstöðumaður, Ásgeir Magnússon héraðsdómari og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur. 

Fyrir var tekið mál nr. 47/2009, kæra á samþykkt bæjarstjórnar Mosfellsbæjar frá 10. júní 2009, um breytt deiliskipulag Krikahverfis vegna lóðarinnar nr. 57 við Stórakrika, Mosfellsbæ. 

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður: 

Með bréfi til úrskurðarnefndar skipulags- og byggingarmála, dags. 3. júlí 2009, er barst nefndinni 4. sama mánaðar, kærir Bjarni Hauksson hrl., f.h. J, lóðarhafa að Stórakrika 59 í Mosfellsbæ, ákvörðun bæjarstjórnar Mosfellsbæjar frá 10. júní 2009 um breytt deiliskipulag Krikahverfis, vegna lóðarinnar nr. 57 við Stórakrika. 

Gerir kærandi þá kröfu að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi. 

Málavextir:  Samkvæmt deiliskipulagi Krikahverfis frá árinu 2005 var upphaflega gert ráð fyrir stölluðu einnar hæðar einbýlishúsi á lóðinni nr. 57 við Stórakrika.  Hinn 30. apríl 2007 voru samþykktir aðaluppdrættir að einbýlishúsi á lóðinni, sem að hluta til er á tveimur hæðum.  Snýr norðurhlið hússins, sem er tvær hæðir, að lóð kæranda.  Samkvæmt samþykktum aðaluppdráttum er ekki gert ráð fyrir neinum inngangi á norðurhlið og gluggar til norðurs á neðri hæð eru allir sýndir í 90 cm hæð frá yfirborði lóðar. 

Hinn 25. júlí 2008 áritaði starfsmaður byggingarfulltrúa séruppdrætti að gluggum sem merktir eru Stórikriki 47, en munu hafa átt að vera fyrir Stórakrika 57 samkvæmt upplýsingum frá embætti byggingarfulltrúa.  Uppdrættirnir sýna gólfsíða glugga með inngöngudyrum og hefur húsið verið byggt þannig að á norðurhlið eru þrír inngangar í herbergi á jarðhæð.  Hvorki verður ráðið af málsgögnum að séruppdrættir þessir hafi verið teknir fyrir á embættisafgreiðslufundi byggingarfulltrúa né að aðaluppdráttum eða samþykktu byggingarleyfi fyrir húsinu hafi verið breytt til samræmis við þá. 

Á fundi skipulags- og byggingarnefndar 24. mars 2009 var fjallað um umsókn lóðarhafa að Stórakrika 57 um skiptingu húss á lóðinni í tvær íbúðir.  Voru lagðar fram tillöguteikningar að íbúð og var embættismönnum falið að grenndarkynna tillöguna þegar fullnægjandi gögn lægju fyrir.  Var tillagan grenndarkynnt og kom kærandi á framfæri athugasemdum sínum vegna hennar.  Á fundi nefndarinnar 19. maí 2009 var skipulagsfulltrúa falið að undirbúa svör við athugasemdum kæranda og á fundi hennar 2. júní 2009 var lagt til að tillagan yrði samþykkt en athugasemdum var svarað með eftirfarandi bókun:  „Á samþykktum teikningum af Stórakrika 57 er gert ráð fyrir íveruherbergjum við norðausturhlið, sem snýr að nr. 59, með stórum gluggum og útgöngum úr hverju herbergi á lóð. Í breytingartillögu felst að á þessari hlið verði inngangur í aukaíbúð. Það er mat nefndarinnar að sú breyting hafi ekki í för með sér umtalsverða röskun á friði og næði á lóð nr. 59 umfram það sem gera mátti ráð fyrir miðað við samþykktar teikningar.“  Hinn 10. júní 2009 var afgreiðsla skipulags- og byggingarnefndar staðfest á fundi bæjarstjórnar Mosfellsbæjar.  Auglýsing um gildistöku deiliskipulagsbreytingarinnar birtist í B-deild Stjórnartíðinda 15. júlí 2009. 

Málsrök kæranda:  Af hálfu kæranda er niðurstöðu skipulags- og byggingarnefndar mótmælt enda sé það rangt að breytingin hafi ekki í för með sér umtalsverða röskun á friði og næði á lóð nr. 59 „umfram það sem gera mátti ráð fyrir miðað við samþykktar teikningar“.  Hann telji að breytingarnar skerði frið og næði fjölskyldu hans til að njóta útiveru, enda sé gert ráð fyrir að inngangur í aukaíbúðina verði beint fyrir ofan verönd á hans lóð þar sem hann hafi ætlað sér að hafa heitan pott og aðstöðu til útiveru.  Aukaíbúð, sem væntanlega sé hugsuð til útleigu, hafi augljóslega í för með sér aukna umferð fólks enda séu þar engin takmörk sett fyrir fjölda íbúa.  Muni þetta hafa veruleg áhrif á það næði sem kærandi hafi talið að hann gæti vænst á veröndinni „miðað við samþykktar teikningar“.  Skipti auk þess litlu máli þó gert hafi verið ráð fyrir stórum gluggum og útgangi úr hverju herbergi á neðri hæð hússins nr. 57, sbr. rökstuðning í bréfi, dags. 2. júní 2009, enda hafi varla verið gert ráð fyrir að gestir og gangandi fari um þá útganga frekar en almennt tíðkist um útganga út í garð. 

Þá telji kærandi að rökstuðning skipulags- og byggingarnefndar verði að skoða í samhengi við aðra breytingu sem byggingafulltrúi hafi samþykkt á húsi nr. 57 á fundi 30. apríl 2007, en þá hafi eiganda lóðarinnar verið leyft að byggja tveggja hæða hús í stað pallahúss á einni hæð, eins og áður hafði verið gert ráð fyrir.  Sú breyting hafi þýtt að þar sem áður hafi ekki verið gert ráð fyrir íverurými í húsinu nr. 57 skv. deiliskipulagi hafi komið herbergi með stórum gluggum með útgangi í garð.  Breyting þessi hafi ekki verið grenndarkynnt og því hafi kæranda ekki gefist færi á að tjá sig um hana eða mótmæla henni.  Það skjóti því skökku við að halda því fram að breyting nú hafi ekki í för mér sér umtalsverða röskun „miðað við samþykktar teikningar“, þar sem gert sé ráð fyrir „…íveruherbergjum við norðausturhlið, sem snýr að nr. 59, með stórum gluggum og útgöngum úr hverju herbergi á lóð“.  Verði að skoða hvað sé umtalsverð röskun í samhengi við það sem á undan sé gengið. 

Miklu skipti að samkvæmt upphaflegu deiliskipulagi hafi ekki verið gert ráð fyrir íverurými í þeim hluta hússins að Stórakrika 57 er snúi að verönd kæranda.  Hafi hann því séð fram á að hafa mikið næði og frið á veröndinni þar sem heitum potti yrði komið fyrir.  Þegar kærandi hafi ákveðið að byggja einbýlishús fyrir fjölskylduna í Mosfellsbæ hafi hann lagt mikið upp úr því að um úthverfi væri að ræða sem byði upp á meiri ró og frið en vænta mætti í þéttari byggð eins og í Reykjavík, en það séu væntingar sem bæjaryfirvöld í Mosfellsbæ megi gera ráð fyrir að nýir íbúar hafi almennt á því svæði sem hér um ræði.  Kærandi hafi talið máli skipta að hverfið væri meira út úr, en í staðinn væri ekki byggt eins þétt og víða annars staðar.  Hann hafi skoðað deiliskipulagið vel og velt fyrir sér stöðu og legu þeirra húsa sem staðið hafi næst húsi hans.  Mál hafi hins vegar öll þróast á versta veg.  Þannig hafi fyrst orðið sú breyting að gert hafi verið ráð fyrir íverurými í húsinu sem snúi að verönd hans og nú sé þar gert ráð fyrir íbúð, þar sem margir íbúar geti búið, með inngangi sem snúi að veröndinni. 

Málsrök Mosfellsbæjar:  Af hálfu Mosfellsbæjar er bent á að samkvæmt 2. mgr. 26. gr. skipulags- og byggingarlaga nr. 73/1997 sé heimilt að falla frá auglýsingu ef um óverulega breytingu á deiliskipulagi sé að ræða. Fari þá fram ítarleg grenndarkynning og þeim sem telji sig eiga hagsmuna að gæta gefinn kostur á að tjá sig um breytingarnar, sbr. 7. mgr. 43. gr. sömu laga.  Kærandi hafi ekki mótmælt þessari málsmeðferð. 

Litið hafi verið svo á að óveruleg breyting á deiliskipulagi feli í sér breytingu sem „hefur lítil áhrif á yfirbragð eða notkun svæðis og snertir fáa, s.s. breyting á byggingarreit, lóðarmörkum eða notkun hluta húss“, sbr. leiðbeiningar Skipulagsstofnunar.  Mosfellsbær telji að breytingar, sem gerðar hafi verið á íbúðarhúsnæðinu að Stórakrika 57, hafi skýrlega talist óverulegar breytingar.  Þær hafi engin áhrif á eign kæranda, þ.m.t. rými, útsýni eða skuggavarp.  Götumynd raskist ekki og falli breytingin vel að húsum sem fyrir séu á svæðinu.  Þegar af þessum sökum verði að telja að um óverulega breytingu sé að ræða. 

Breytingar þær sem samþykktar hafi verið séu í fullu samræmi við gildandi deiliskipulag.  Í deiliskipulagi frá árinu 2005 sé sérstaklega kveðið á um að aukaíbúðir, allt að 60 m2, séu heimilar þar sem skipulags- og landfræðilegar aðstæður leyfi.  Sem dæmi megi nefna að á lóðinni að Stórakrika 58 hafi verið gert ráð fyrir slíkri aukaíbúð.  Hin kærða samþykkt sé því í fullu samræmi við þá íbúðarbyggð sem þegar sé til staðar.  Stærð lóðarinnar að Stórakrika 57 sé 809,5 m2 og nýtingarhlutfall hennar sé 0,42, en samkvæmt deiliskipulagi megi nýtingarhlutfall vera allt að 0,6-0,9.  Hafi nýtingarhlutfalli því að engu leyti verið raskað.  Hin umdeilda breyting sé vel innan þeirra marka sem búast megi við að gerðar verði á meðan á byggingu húsa standi. 

Því sé mótmælt að breytingin hafi í för með sér umtalsverða röskun á friði og næði á lóð nr. 59.  Fráleitt sé að ætla að umtalsverð röskun verði vegna þeirra breytinga sem deilt sé um.  Fyrir breytinguna hafi verið gert ráð fyrir íverurými með stórum gluggum og dyrum út í garð, þar sem nú sé gert ráð fyrir inngangi í aukaíbúð.  Í ljósi þessa hafi kærandi ekki getað vænst þess að vera í algeru næði á lóð sinni.  Þá verði í þessu samhengi að hafa í huga að eigandi lóðarinnar nr. 57 hafi getað nýtt lóð sína, rétt eins og kærandi, til ýmiss konar útiveru.  Jafnframt verði ekki framhjá því litið að lóðin að Stórakrika 59 standi við enda götunnar, nærri töluverðri umferð bæði fólks og bifreiða.  Sé í ljósi þessa fráleitt að ætla að kærandi hafi mátt gera sér vonir um að vera í algeru næði.  Heildarflatarmál hússins að Stórakrika 57 hafi ekki aukist, heldur hafi því verið skipt í tvær íbúðir.  Sé því gert ráð fyrir færri íbúum í aðalíbúðinni en áður.  Þar sem hin samþykkta aukaíbúð sé jafnframt lítil megi varla vænta fleiri íbúa þar en sem nemi þeim sem fækkaði um í aðalíbúðinni.  Þegar af þessum sökum verði ekki talið að íbúum að Stórakrika 57 muni fjölga til muna. 

Mótmælt sé þeirri fullyrðingu kæranda að bæjaryfirvöld hafi samþykkt hús á lóðinni Stórakrika 57 sem sé ekki í samræmi við skipulag og skilmála.  Þrisvar sinnum hafi verið grenndarkynntar tillögur að óverulegum breytingum á deiliskipulagi sem varðað hafi fasteignirnar að Stórakrika 57 og 59, en samkvæmt upphaflegu deiliskipulagi sé gert ráð fyrir að húsið á lóð nr. 57 sé af Ep-Ia gerð (einnar hæðar, stallað) og nr. 59 af E-Ia gerð (einnar hæðar).  Bæði húsin hafi verið án aukaíbúðar.  Hinn 14. september 2006 hafi verið grenndarkynnt tillaga um að húsgerð beggja húsanna breyttist í E-IIa og aukaíbúðir yrðu heimilar í þeim báðum.  Tillagan hafi verið gerð vegna óska eiganda hússins nr. 59 og í sátt og samráði við eigendur beggja fasteignanna.  Borist hafi athugasemdir frá nágrönnum og hafi niðurstaðan orðið sú að falla frá breytingu á deiliskipulagi varðandi lóð nr. 57, en leita að annarri lausn fyrir lóð nr. 59.  Hinn 14. janúar 2007 hafi verið grenndarkynnt tillaga um breytta húsgerð Stórakrika nr. 59 úr E-Ia í Ep-Ia og hækkun inngangskóta um 20 cm.  Athugasemd hafi borist frá lóðarhafa Stórakrika 57, en breytingin hafi verið samþykkt í bæjarstjórn 28. febrúar 2007 og tekið gildi 10. ágúst s.á.  Hinn 27. ágúst 2009 hafi síðan verið samþykktar teikningar að húsi nr. 59 í samræmi við fyrrgreint.  Hinn 27. mars 2009 hafi og verið grenndarkynnt tillaga um að aukaíbúð yrði heimiluð í húsinu að Stórakrika 57.  Athugasemd hafi borist frá lóðarhafa Stórakrika 59, en breytingin hafi verið samþykkt í bæjarstjórn 10. júní 2009 og tekið gildi 15. júlí s.á.

Kærandi haldi því fram að húsið að Stórakrika 57 sé ekki í samræmi við skipulag og skilmála þar sem það sé tveggja hæða en ekki einnar hæðar „pallahús“, og að sú breyting hafi ekki verið grenndarkynnt.  Rétt sé að ekki hafi farið fram nein grenndarkynning í tengslum við þessa afgreiðslu, enda hafi afgreiðslan byggst á þeirri túlkun að húsið væri innan ramma skilmálanna þar sem hæð þess hafi verið undir leyfðri hámarkshæð.  Hafi í því sambandi verið litið á neðri hæðina sem kjallara, þótt hún væri upp úr jörðu á tvo vegu.  Kjallarar séu heimilir í þessum húsum skv. deiliskipulagi.  Hafi því án vafa verið um rétta og lögmæta meðferð að ræða. 

Að lokum sé vert að vekja á því athygli að norðausturhlið húss kæranda, þ.e. húss nr. 59, sé áþekk norðausturhlið húss nr. 57, þ.e. þeirri hlið sem snúi að kæranda.  Þessar hliðar húsanna rísi fullar tvær hæðir upp úr jörðu en húsið nr. 59 sé þó ekki með íverurými niðri.  Bæði húsin séu enn fremur með sömu skilgreiningu í skipulaginu (Ep-Ia).  Ef nr. 57 sé ekki í samræmi við skilmálana vegna þess að það sé tveggja hæða eins og kærandi haldi fram, þá hittir sú athugasemd einnig kæranda sjálfan fyrir. 

Athugasemdir kæranda vegna málsraka Mosfellsbæjar:  Kærandi bendir á að grenndarkynning sú sem bæjaryfirvöld hafi staðið að sé viðurkenning á því að aukaíbúð feli í sér breytingu á deiliskipulagi, jafnvel þótt því sé haldið því fram að hún sé óveruleg.  Því veki það athygli að því sé haldið fram af bæjaryfirvöldum að hin kærða breyting sé í fullu samræmi við gildandi deiliskipulag þar sem í deiliskipulaginu sé kveðið á um að aukaíbúðir, allt að 60 m2, séu heimilar þar sem skipulags- og landfræðilegar aðstæður leyfi.  Í kafla 5.5 í deiliskipulaginu segi að kostur sé á aukaíbúðum allt að 60 m2 í tveggja hæða einbýlishúsum þar sem skipulags- og jarðfræðilegar aðstæður leyfi og séu þær lóðir sérstaklega auðkenndar.  Húsið að Stórakrika 57 sé pallahús á einni hæð samkvæmt deiliskipulagi, auk þess sem hin umdeilda aukaíbúð sé rétt yfir leyfðum stærðarmörkum eða 61 m2.

Mál þetta snúist um að kærandi hafi fest kaup á lóð fyrir einbýlishús og samkvæmt deiliskipulagi hafi samskonar hús átt að vera næst hans húsi.  Þegar einbýlishúsi sé breytt í tveggja íbúða hús hljóti að verða að gera ráð fyrir að íbúum fjölgi, auk þess sem umferð fólks um inngang í íbúð verði aldrei jafnað við tilfallandi nýtingu íbúa einbýlishúss á lóð sinni til útiveru.  Þá skipti máli að aðalverönd fyrir húsið nr. 57 við Stórakrika sé teiknuð við vesturhlið þess, en snúi ekki að húsi kæranda.  Um hreina viðbót á röskun á friði og næði sé því að ræða. 

Það hljóti að teljast undarleg afstaða hjá bæjarfélaginu að kærandi þurfi að sætta sig við frekari röskun á friði og næði frá nágranna sínum vegna þess að lóðin sé staðsett á horni og nálægt umferð.  Umferð fyrir framan húsið geri kæranda ekki réttlausan í sambandi við frið og næði fyrir aftan það, eins og haldið sé fram. 

Furðu veki sá rökstuðningur bæjarins að nýrri íbúð fylgi ekki að fólki í húsinu fjölgi og að nú sé gert ráð fyrir færri íbúum í aðalíbúðinni miðað við áður, enda hafi heildarflatarmál hússins ekki aukist.  Virðist þessi rökstuðningur byggja á því að hluti þeirra íbúa sem áður hafi átt að flytjast í húsið muni nú verða í aukaíbúðinni og að aldrei geti komið til þess að aukaíbúðin verði leigð út til annarra en þeirra sem upphaflega hafi átt að flytjast í húsið.  Þessi rökstuðningur gangi ekki upp, auk þess sem breytt aðgengi inn í húsið feli í sér skerðingu á friði og næði fyrir kæranda óháð því hvort íbúum í aðalíbúðinni fækki eða ekki.  Þá sé ekki samband á milli fjölskyldustærðar hjá eiganda hússins og þess flatarmáls sem hann nýti hverju sinni.  Þessi rökstuðningur samræmist ennfremur illa því skilyrði í deiliskipulagi að gera skuli ráð fyrir tveimur bílastæðum á lóð fyrir hverja aukaíbúð, auk þess sem teikning hússins að Stórakrika 57 geri nú ráð fyrir sorpgeymslu fyrir aukaíbúðina á mörkum lóðanna nr. 57 og 59 fyrir aukaíbúðina og afmörkuðu svæði fyrir útiveru íbúa aukaíbúðarinnar. 

Af hálfu bæjaryfirvalda sé mótmælt þeirri fullyrðingu kæranda að húsið að Stórakrika 57 samræmist ekki deiliskipulagi vegna þess að samþykkt hafi verið teikning að tveggja hæða húsi í stað pallahúss á einni hæð.  Sé kærufrestur varðandi þetta löngu liðinn.  Bæjaryfirvöld sleppi því að geta þess að sá frestur hafi liðið vegna þess að kæranda hafi ekki verið kynnt breytingin lögum samkvæmt.  Þetta atriði skipti kannski mestu máli vegna þess að kærandi hefði ekki sætt sig við þessar breytingar.  Þurfi hann nú að verjast öðrum breytingum varðandi aukaíbúð sem ekki hefðu komið til ef upphafleg breyting á húsinu úr pallahúsi á einni hæð í tveggja hæða hús hefði ekki átt sér stað.  Samhengi hlutanna skipti miklu í þessu sambandi og ein mistök bæjarins réttlæti ekki önnur. 

Í bréfi lögmanns bæjarins séu raktar tillögur sem komið hafi fram um breytingar á húsinu að Stórakrika 57, sem og á húsi kæranda á lóð nr. 59.  Rétt sé að á árinu 2006 hafi verið grenndarkynnt tillaga um að húsin á lóðum nr. 57 og 59 við Stórakrika yrði breytt í húsgerð E-IIa í deiliskipulagi, þ.e. tveggja hæða einbýlishús, og að aukaíbúðir yrðu heimilar í báðum húsum.  Þessum breytingum hafi verið mótmælt af nágrönnum og hafi niðurstaðan orðið sú að falla frá þeim í báðum tilvikum.  Það hljóti því að vekja athygli að bæjaryfirvöld hafi samþykkt teikningu fyrir tveggja hæða húsi á lóð nr. 57 stuttu síðar og á árinu 2009 hafi aukaíbúðin bæst við. 

Bæjaryfirvöld hafi áður haldið því fram að húsið að Stórakrika 57 sé ekki tveggja hæða einbýlishús.  Ljóst sé að það sem máli skipti í þessu sambandi sé að deiliskipulag gerir ráð fyrir að umrætt hús sé pallahús á einni hæð, en byggingarleyfi útgefið af bænum verði ekki skilið öðruvísi en svo að um sé að ræða hús á tveimur hæðum.  Í samræmi við það hafi verið bókað af byggingarfulltrúa að stærð 1. hæðar væri 224,4 m2 og 2. hæðar 224,4 m2.  Af byggingarteikningum hússins sé ljóst að hæðirnar séu jafn stórar og gólf séu hvergi stölluð eins og deiliskipulag geri ráð fyrir.  Þá komi fram í byggingarlýsingu á teikningunni að um sé að ræða einbýlishús á tveimur hæðum. 

Bæjaryfirvöld vísi til þess að byggingarleyfi fyrir húsinu á lóð nr. 57 hafi ekki verið grenndarkynnt enda hafi verið litið svo á að húsið væri innan ramma skilmála deiliskipulags.  Hafi sú afstaða bæjarins ekki síst byggst á því að hæð hússins væri undir hámarkshæð og að neðri hæðin væri kjallari, þó hún væri upp úr jörðu á tvo vegu.  Séu kjallarar leyfilegir í þessum húsum skv. deiliskipulagi og hafi því verið um rétta og lögmæta meðferð að ræða hjá bænum.  Hvað þetta varði bendi kærandi á að húsið sé á tveimur hæðum en ekki einni eins og deiliskipulag geri ráð fyrir og með kjallara sé almennt átt við hæð sem sé að miklu leyti undir yfirborði jarðar.  Það eigi varla við neðri hæðina í húsinu nr. 57.  Í kafla 5.5 í greinargerð deiliskipulagsins komi þessi skilgreining á kjallara einmitt fram, en þar segi að heimilt sé að laga hús að landi með stallaðri gólfplötu, háum sökkli eða kjallara, sem að miklu leyti sé niðurgrafinn.  Í byggingarlýsingu á teikningu og bókun byggingarfulltrúa við útgáfu á byggingarleyfi sé auk þess hvergi minnst á kjallara.  Þá sé hæð hússins yfir lágmarkshæð miðað við mælingar sem kærandi hafi látið gera á húsinu.  Sé fullyrðingu um annað mótmælt. 

Undarlegur sé rökstuðningur bæjarins sem virðist ganga út á að hús kæranda kunni að vera í ósamræmi við deiliskipulag.  Sé með ólíkindum að farið sé út í þessa sálma, enda því í raun haldið fram að hafi bærinn gert mistök við útgáfu byggingarleyfis fyrir hús á lóð nr. 57 hafi samskonar mistök verið gerð af hálfu bæjarins við útgáfu byggingarleyfis fyrir hús á lóð nr. 59.  Allt tal um að þessar athugasemdir hitti því einnig kæranda sjálfan fyrir verði að teljast með ólíkindum, en hér kunni hins vegar að vera um atriði að ræða sem gæti skipt máli varðandi hugsanlega skaðabótaskyldu bæjarins vegna ólögmætra byggingarleyfa. 

Andmæli byggingarleyfishafa:  Af hálfu byggingarleyfishafa er áréttað að Mosfellsbær hafi í hvívetna farið að lögum við meðferð málsins.  Samþykktar breytingar hafi verið vel innan þeirra marka sem kærandi og aðrir eigendur lóða í þéttbýli megi búast við í nágrenni sínu.  Málið snúist um rétt lóðarhafa til að fá að nýta eign sína án þess að skert séu raunveruleg réttindi þriðja aðila. 

Vettvangsskoðun:  Úrskurðarnefndin kynnti sér aðstæður á vettvangi hinn 29. apríl 2011. 

Niðurstaða:  Í máli þessu er deilt um gildi samþykktar bæjarstjórnar Mosfellsbæjar frá 10. júní 2009 um breytt deiliskipulag Krikahverfis vegna lóðarinnar nr. 57 við Stórakrika, er fól í sér heimild til að hafa tvær íbúðir í húsinu. 

Á svæði því er hér um ræðir er í gildi deiliskipulag Krikahverfis frá árinu 2005.  Skiptist svæðið í miðsvæði og íbúðarsvæði en gróðursvæði er þar á milli.  Á íbúðarsvæðinu er gert ráð fyrir fjölbýlis-, rað-, par- og einbýlishúsum.  Í kafla 5.5 í greinargerð deiliskipulagsins, sem hefur að geyma sérákvæði um einbýlishús, segir m.a. að heimilt sé að laga hús að landi með stallaðri gólfplötu, háum sökkli eða kjallara sem að miklu leyti sé niðurgrafinn.  Auk þess sé kostur á aukaíbúðum, allt að 60 m² að stærð, í tveggja hæða einbýlishúsum þar sem skipulags- og jarðfræðilegar aðstæður leyfi.  Þær lóðir séu sérstaklega auðkenndar á skipulagsuppdrætti.  Þá er í skipulaginu gerð sérstök grein fyrir því hvaða húsgerð sé heimiluð á hverri lóð fyrir sig. 

Á gildandi skipulagsuppdrætti er lóðin að Stórakrika 57 auðkennd sem lóð fyrir einnar hæðar einbýlishús á pöllum.  Á árinu 2007 var veitt byggingarleyfi fyrir tveggja hæða einbýlishúsi á lóðinni, en hafna verður þeirri túlkun Mosfellsbæjar að neðri hæð hússins sé kjallari, sbr. gr. 4.25 í byggingarreglugerð nr. 441/1997.  Hefur sú ákvörðun ekki sætt kæru til úrskurðarnefndarinnar og kemur hún ekki til endurskoðunar í máli þessu.  Við byggingu hússins var í veigamiklum atriðum vikið frá samþykktum aðaluppdráttum og húsið m.a. byggt með þremur útgöngum út á norðurhluta lóðar, sem hvorki samræmist samþykktum aðaluppdráttum að húsinu né byggingarleyfi þess.  Breytir þar engu um þótt gluggateikningar hafi verið áritaðar af  starfsmanni byggingarfulltrúa.

Með hinni kærðu ákvörðun var sú breyting gerð á deiliskipulagi svæðisins að heimiluð var aukaíbúð á neðri hæð í húsinu að Stórakrika 57.  Var sú breyting sett fram á uppdrætti með því að auðkenna lóðina með stjörnu, sem á skipulagsuppdrætti er tákn fyrir lóðir þar sem aukaíbúðir eru heimilaðar.  Engin breyting var hins vegar gerð á skilmálum skipulagsins eða skilgreiningu húsgerðar að Stórakrika 57. 

Við afgreiðslu á athugasemdum varðandi hina umdeildu skipulagstillögu bókaði skipulags- og byggingarnefnd að á samþykktum teikningum að Stórakrika 57 væri gert ráð fyrir íveruherbergjum við norðausturhlið með stórum gluggum og útgöngum úr hverju herbergi á lóð.  Í breytingartillögu fælist að á þessari hlið yrði inngangur í aukaíbúð.  Taldi nefndin að breytingin hefði ekki í för með sér umtalsverða röskun á friði og næði á lóð nr. 59 umfram það sem gera hefði mátt ráð fyrir miðað við samþykktar teikningar. 

Eins og að framan er rakið eru þeir stóru gluggar með útgöngum á lóð, sem skipulags- og byggingarnefnd tilgreinir í bókun sinni, ekki sýndir á samþykktum aðaluppdráttum að Stórakrika 57.  Er ályktun nefndarinnar í málinu því byggð á röngum forsendum og telur úrskurðarnefndin að það hefði getað haft áhrif á niðurstöðu skipulags- og byggingarnefndar í málinu ef fyrir henni hefði legið hvernig atvikum var háttað í raun.  Þá var sá ágalli á samþykkt bæjarstjórnar hinn 10. júní 2009 að aðeins var þar staðfest afgreiðsla 254. fundar skipulags- og byggingarnefndar á málinu en í þeirri afgreiðslu  fólst ekki annað en tillaga um að umrædd skipulagsbreyting yrði samþykkt.  Telur úrskurðarnefndin að í ljósi þess að skipulagsnefndum var ekki falið vald til fullnaðarafgreiðslu mála samkvæmt skipulags- og byggingarlögum nr. 73/1997, hefði bæjarstjórn þurft að samþykkja skipulagstillöguna sjálfa í stað þess að staðfesta aðeins afgreiðslu nefndarinnar á málinu. 

Samkvæmt framansögðu var undirbúningi hinnar kærðu ákvörðunar svo verulega áfátt að ekki verður hjá því komist að fella hana úr gildi. 

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist verulega sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.  Þá þurfti úrskurðarnefndin að hafa frumkvæði að frekari gagnaöflun í málinu til að það teldist nægilega upplýst og olli það enn frekari töfum á meðferð þess. 

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi samþykkt bæjarstjórnar Mosfellsbæjar frá 10. júní 2009 um breytt deiliskipulag Krikahverfis vegna lóðarinnar nr. 57 við Stórakrika í Mosfellsbæ. 

_______________________________
Hjalti Steinþórsson

_____________________________       _____________________________
Ásgeir Magnússon                                         Þorsteinn Þorsteinsson

des 22
Love0

141/2007 Gnitakór

Með

Ár 2011, fimmtudaginn 24. febrúar, kom úrskurðarnefnd skipulags- og byggingarmála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skúlagötu 21, Reykjavík.  Mættir voru Ómar Stefánsson hdl., staðgengill forstöðumanns, Ásgeir Magnússon héraðsdómari og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur. 

Fyrir var tekið mál nr. 141/2007, kæra á samþykkt bæjarráðs Kópavogs frá 26. júní 2007 um breytt deiliskipulag Hörðuvalla vegna lóðarinnar nr. 13 við Gnitakór og ákvörðun byggingarfulltrúans í Kópavogi frá 11. september 2007 um leyfi til byggingar húss á nefndri lóð. 

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar skipulags- og byggingarmála, dags. 18. september 2007, er barst nefndinni 19. sama mánaðar, kæra B og Þ, Fjallakór 14, Kópavogi, ákvörðun bæjarráðs Kópavogs frá 26. júní 2007 um breytt deiliskipulag Hörðuvalla vegna lóðarinnar nr. 13 við Gnitakór og ákvörðun byggingarfulltrúans í Kópavogi frá 11. september 2007 um að veita leyfi til byggingar húss á nefndri lóð. 

Gera kærendur þá kröfu að ofangreindar ákvarðanir verði felldar úr gildi. 

Málavextir:  Á árinu 2006 var sótt um leyfi til byggingar húss að Gnitakór 13 í Kópavogi.  Vísaði byggingarnefnd umsókninni til skipulagsnefndar sem ákvað að grenndarkynna tillögu að breyttu deiliskipulagi Hörðuvalla vegna lóðarinnar er m.a. fól í sér stækkun húss og að byggt yrði út fyrir byggingarreit.  Var grenndarkynningin síðar endurtekin vegna mistaka í framsetningu tillögunnar.  Skipulagsnefnd bárust athugasemdir vegna grenndarkynningarinnar og á fundi nefndarinnar 21. nóvember 2007 var tillögu um breytt deiliskipulag hafnað með vísan til athugasemda er borist höfðu á kynningartíma hennar. 

Á fundi skipulagsnefndar 6. febrúar 2007 var eftirfarandi fært til bókar:  „Lagt fram erindi lóðarhafa Gnitakórs 13 við Gnitakór, dags. 5. febrúar 2007, um útfærslu deiliskipulags lóðarinnar.  Svalir fara 2,1 meter út fyrir ytri byggingarreit til suðurs og 0,9 til vesturs.  Hús fer 1,2 metra upp úr ytri byggingarreit í suðurhluta húss og á stuttu bili á norður hluta húss.  Hús fer 3,3 m2 upp úr hámarks grunnfleti húss og 5,2 m2 upp úr hámarks heildarflatarmáli. … Skipulagsnefnd samþykkir að senda málið í kynningu til lóðarhafa Gnitakórs 11 og 15 og Fjallakórs 12, 14 og 16.“  Á fundi skipulagsnefndar 3. apríl 2007 var fjallað um athugasemdir er bárust, m.a. frá kærendum, vegna grenndarkynningarinnar.  Var málinu frestað og bæjarskipulagi falið að taka saman gögn varðandi innsendar athugasemdir.  Á fundum skipulagsnefndar 17. apríl, 30. apríl og 15. maí 2007 var enn fjallað um málið en afgreiðslu þess frestað.  Á fundi skipulagsnefndar 29. maí 2007 var eftirfarandi bókað:  „Lagt fram erindi dags. 22. maí 2007 þar sem komið er til móts við innsendar athugasemdir og suðurveggur lækkaður um 20 cm.  Skipulagsnefnd samþykkir erindið og umsögn bæjarskipulags dags. 16. apríl 2007 vísar því til afgreiðslu bæjarráðs og bæjarstjórnar.“  Á fundi bæjarráðs 31. s.m. var afgreiðslu skipulagsnefndar vísað að nýju til nefndarinnar til frekari meðferðar.  Á fundi skipulagsnefndar 19. júní s.á. var erindið samþykkt að nýju og á fundi bæjarráðs 28. s.m. var lögð fram umsögn skipulagsstjóra þar sem segir m.a:  „Bæjaryfirvöld hafa beðið um umsögn skipulagsstjóra um þær breytingar sem gerðar hafa verið til að koma til móts við innsendar athugasemdir.  Umsögn:  Verulega hefur verið komið til móts við innsendar athugasemdir samk. teikningum dags. í febrúar 2007 og breytt 12. júní 2007 þar sem hæð suðurveggjar hefur verið lækkuð um 26 cm og svalir á suðurhlið hafa verið færðar inn fyrir byggingarreit. … Undirritaður mælir með að bæjarstjórn samþykki erindið með áorðnum breytingum dags. 12. júní 2007 og umsögn bæjarskipulags dags. 16. apríl 2007.“  Var tillaga skipulagsstjóra samþykkt. 

Í kjölfar þessa var samþykktin send Skipulagsstofnun til yfirferðar og í bréfi stofnunarinnar til Kópvogsbæjar, dags. 14. september 2007, segir m.a:  „Nýr uppdráttur, dags. 3. september 2007, sýnir nú þá breytingu á deiliskipulaginu sem bæjaryfirvöld samþykktu í samræmi við síðustu umsögn skipulagsstjóra og felst breytingin einvörðungu í því að vegghæð og hluti þaks hækkar, en hámarkshæð þaks er óbreytt. … Skipulagsstofnun hefur yfirfarið framlögð gögn og gerir ekki athugasemd við að sveitarstjórn birti auglýsingu um samþykkt deiliskipulagsbreytingarinnar í B-deild Stjórnartíðinda.  Skipulagsstofnun telur hins vegar að vafi geti leikið á um hvort það samræmist gildandi skipulagsskilmálum að heimila hús á þremur pöllum á lóðinni.“  Í bréfi Kópavogsbæjar til Skipulagsstofnunar, dags. 20. september 2007, segir m.a:  „Umrætt hús fer 64 cm upp úr byggingarreit að sunnan. … Hús á þrem pöllum er leyfilegt samkvæmt skipulagsskilmálum á þessu svæði.“  Birtist auglýsing um gildistöku deiliskipulagsbreytingarinnar í B-deild Stjórnartíðinda 20. september 2007. 

Hinn 11. september 2007 veitti byggingarfulltrúi síðan leyfi til byggingar húss á lóðinni að Gnitakór 13 og staðfesti bæjarstjórn þá ákvörðun á fundi 25. s.m. 

Hafa kærendur skotið áðurgreindum ákvörðunum til úrskurðarnefndarinnar eins og að framan er rakið. 

Málsrök kærenda:  Af hálfu kærenda er vísað til þess að það geti vart verið eðlilegt að almennir borgarar séu settir í þá aðstöðu að þurfa að eyða miklum tíma og fjármunum, jafnvel í sérfræðiaðstoð, til að berjast fyrir því að farið sé að skipulagi hverfisins sem þeir búi í. 

Bent sé á að húsið að Gnitakór 13 sé á þremur pöllum.  Þá sé hæðarmunur lóða Gnitakórs 13 og Fjallakórs 14 talsverður og aukist enn með hinum kærðu samþykktum.  Óljós sé hvernig frágangi lóðarinnar að Gnitakór 13 verði háttað og líklegt að hæðarmismunurinn verði tekinn á eins litlu bili og auðið sé.  Húsið að Gnitakór 13 muni gnæfa yfir hús kærenda og gera það að verkum að notkun kærenda á vestur- og norðurhluta lóðar þeirra verði þrúgandi fyrir þá. 

Málsrök Kópavogsbæjar:  Af hálfu Kópavogsbæjar er því haldið fram að meðferð skipulags- og byggingaryfirvalda bæjarins á málinu hafi verið að öllu leyti í samræmi við lög og reglur.  Gerðar hafi verið breytingar á auglýstri tillögu til að koma enn frekar til móts við kærendur. 

Vettvangsskoðun:  Úrskurðarnefndin kynnti sér aðstæður á vettvangi hinn 11. janúar 2011. 

Niðurstaða:  Eins og að framan er rakið er í máli þessu deilt um gildi ákvörðunar bæjarráðs Kópavogs frá 26. júní 2007 um breytt deiliskipulag Hörðuvalla vegna lóðarinnar nr. 13 við Gnitakór og ákvörðun byggingarfulltrúans í Kópavogi frá 11. september sama ár um að veita leyfi til byggingar húss á þeirri lóð. 

Á svæði því er hér um ræðir er í gildi deiliskipulag Hörðuvalla frá árinu 2003.  Samkvæmt skilmálum er gilda fyrir einbýlishús í Gnitakór er heimilt að reisa þar hús á einni eða tveimur hæðum.  Um hæðir húsa segir eftirfarandi í 5. gr. skilmálanna:  „Húshæð er gefin upp sem a) bindandi hæðafjöldi og b) hámarkshæð byggingar yfir aðkomukóta.  Þegar talað er um hæðafjölda er átt við fulla hæð, þ.e. útveggir séu í fullri lofthæð (ekki rishæð eða portbyggð rishæð).  Efsti hluti þaks má ná upp í uppgefna hámarkshæð, en getur verið lægri.  Hæðarkótar fyrir aðkomuhæðir húsa eru sýndir á hæðarblaði (gólfkótar –k).  Hámarkshæð húsa er gefin upp á skilmálateikningu og er hún miðuð við hæð yfir tilgreindum hæðarkóta aðkomuhæðar.  Mesta hæð húss talið frá aðkomuhæð er 7,5 metrar.“  Skilmálamynd sýnir að efri hæð húss ásamt þaki má vera 4,80 m. 

Í bókun skipulagsnefndar 6. febrúar 2007, varðandi beiðni lóðarhafa Gnitakórs 13 um skipulagsbreytingu, sagði m.a. eftirfarandi:  „Hús fer 1,2 metra upp úr ytri byggingarreit í suðurhluta húss og á stuttu bili á norður hluta  húss”, svo og að svalir yrðu byggðar út fyrir byggingarreit og að heildarflatarmál þess yrði aukið um 5,2 m2.  Var tillaga þessi grenndarkynnt og í kjölfarið var áformum breytt á þann veg samkvæmt skilmálamynd deiliskipulags að salarhæð efri hæðar fór úr því að mega vera allt að 3,60 m í 4,24 m.  Eftir breytinguna var hámarkshæð hússins innan þeirra marka sem sett voru í upphaflegu skipulagi.  Með hliðsjón af því verður hin umrædda breyting talin óveruleg og var skipulagsyfirvöldum því heimilt að grenndarkynna hana í samræmi við 2. mgr. 26. gr. þágildandi skipulags- og byggingarlaga nr. 73/1997. 

Samkvæmt gildandi deiliskipulagi skal húsið að Gnitakór 13 vera á einni eða tveimur hæðum og stendur það norðan við hús kærenda að Fjallakór 14, en það hús er á einni hæð.  Talsverður hæðarmunum er á milli lóðanna enda landhalli allnokkur.  Umdeild skipulagsbreyting veitir heimild fyrir hækkun hluta hússins að Gnitakór 13 á þeirri hlið er snýr að kærendum, en hámarkshæð og umfang hússins rúmast engu að síður innan marka upphaflegs deilskipulags.  Verða grenndaráhrif breytingarinnar því ekki að marki önnur eða meiri en vænta mátti af byggingu að óbreyttu deiliskipulagi.  Deiliskipulagsbreytingin raskar því ekki hagsmunum kærenda með þeim hætti að leitt geti til ógildingar hennar. 

Að framangreindri niðurstöðu fenginni á hið kærða byggingarleyfi sér stoð í gildu deiliskipulagi og þar sem ekki liggur fyrir að annmarkar hafi verið á málsmeðferð þess verður ekki fallist á ógildingu byggingarleyfisins. 

Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist verulega sökum mikils fjölda mála sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar og tafa við gagnaöflun, en málsgögn bárust úrskurðarnefndinni hinn 30. desember 2010. 

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu um ógildingu ákvörðunar bæjarráðs Kópavogs frá 26. júní 2007 um breytt deiliskipulag Hörðuvalla vegna lóðarinnar nr. 13 við Gnitakór og ákvörðunar byggingarfulltrúans í Kópavogi frá 11. september 2007, er bæjarstjórn staðfesti hinn 25. s.m., um veitingu byggingarleyfis fyrir húsi að Gnitakór 13. 

___________________________
Ómar Stefánsson

____________________________     ___________________________
Ásgeir Magnússon                                     Þorsteinn Þorsteinsson