Ár 2008, fimmtudaginn 30. október, kom úrskurðarnefnd skipulags- og byggingarmála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skúlagötu 21 í Reykjavík. Mættir voru Hjalti Steinþórsson forstöðumaður, Ásgeir Magnússon héraðsdómari og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.
Fyrir var tekið mál nr. 145/2007, kæra á ákvörðun sveitarstjórnar Bláskógabyggðar frá 3. október 2007 um að hafna kröfu um niðurfellingu gjalds vegna stöðuleyfis fyrir hjólhýsi á landspildu úr landi Úteyjar í Bláskógabyggð.
Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur
úrskurður:
Með bréfi til úrskurðarnefndar skipulags- og byggingarmála, dags. 24. október 2007, er barst nefndinni hinn 30. sama mánaðar, kærir Helgi V. Jónsson hrl., fyrir hönd T, eiganda landspildu úr landi Úteyjar í Bláskógabyggð, þá ákvörðun sveitarstjórnar Bláskógabyggðar frá 3. október 2007 að hafna kröfu kæranda um niðurfellingu gjalds vegna stöðuleyfis fyrir hjólhýsi á fyrrgreindri landspildu. Gerir kærandi þá kröfu að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi.
Málavextir: Með bréfi, dags. 20. apríl 2007, krafði byggingarfulltrúi Bláskógabyggðar kæranda um greiðslu gjalds að fjárhæð kr. 7.300 fyrir stöðuleyfi vegna hjólhýsis er stendur á landspildu kæranda í landi Úteyjar. Kærandi skaut ákvörðuninni um gjaldtökuna til sveitarstjórnar Bláskógabyggðar með bréfi, dags. 7. ágúst 2007, og krafðist ógildingar hennar þar sem gjaldtakan ætti ekki lagastoð. Að fenginni umsögn byggingarfulltrúa ákvað byggðarráð sveitarfélagsins á fundi hinn 25. september 2007 að halda gjaldtökunni til streitu með vísan til fyrrgreindrar umsagnar. Sveitarstjórn staðfesti þá afstöðu á fundi sínum hinn 3. október sama ár. Hefur kærandi skotið þeirri afgreiðslu sveitarstjórnar til úrskurðarnefndarinnar svo sem að framan greinir.
Hinn 31. janúar 2008 kvað úrskurðarnefndin upp frávísunarúrskurð í málinu þar sem byggt var á því að gjaldtaka opinberra stofnana, svo sem vegna leyfisveitinga, félli ekki undir úrskurðarvald nefndarinnar. Í kjölfar úrskurðarins kvartaði kærandi til umboðsmanns Alþingis vegna umræddrar gjaldtöku Bláskógabyggðar og sendi umboðsmaður úrskurðarnefndinni bréf af því tilefni þar sem þess var m.a. farið á leit að úrskurðarnefndin skýrði lagagrundvöll umdeildrar gjaldtöku. Að virtum þeim sjónarmiðum sem fram koma í nefndu bréfi umboðsmanns ákvað úrskurðarnefndin að taka kærumál þetta til efnismeðferðar.
Málsrök kæranda: Af hálfu kæranda er á það bent að hann hafi um árabil verið krafinn um greiðslu gjalds fyrir stöðuleyfi vegna hjólhýsis í hans eigu sem geymt sé á eignarlandi hans. Byggir kærandi málskot sitt á því að túlkun sveitarfélagsins á 27. og 29. gr. byggingarreglugerðar nr. 441/1998, sem umdeild gjaldtaka sé talin styðjast við, eigi ekki stoð í skipulags- og byggingarlögum nr. 73/1997. Þá uppfylli gjaldtakan ekki skilyrði 27. gr. byggingarreglugerðar þess efnis að gjöld samkvæmt greininni megi ekki fara fram úr kostnaði sveitafélagsins vegna leyfisveitinga og skuli byggjast á gjaldskrá sem sveitarstjórn setji og birti í B-deild Stjórnartíðinda, en svo hafi ekki verið gert þegar stöðuleyfisgjaldið hafi verið lagt á kæranda. Ekki sé í skipulags- og byggingarlögum gert ráð fyrir að leyfi þurfi fyrir staðsetningu hjólhýsa eða gjaldtöku vegna þeirra en í 2. mgr. 37. gr. laganna sé aðeins tekið fram að í byggingarreglugerð skuli setja ákvæði um staðsetningu þeirra.
Gangi gr. 71.1 í byggingarreglugerð um leyfisskyldu fyrir staðsetningu hjólhýsa gegn fyrrgreindu ákvæði 2. mgr. 37. gr. Sé gjaldtakan einnig í andstöðu við það ákvæði og eigi ekki stoð í 53. gr. skipulags- og byggingarlaga. Kröfur sveitarfélagsins um umrædda leyfisskyldu og gjaldtöku brjóti jafnframt gegn meðalhófsreglu 12. gr. stjórnsýslulaga og 40. gr., 72. gr. og 77. gr. stjórnarskrárinnar. Loks sé á það bent að 71. gr. byggingarreglugerðar kveði á um að stöðuleyfi þurfi m.a. fyrir hjólhýsi ef það standi til notkunar á sama stað lengur en einn mánuð. Hjólhýsi kæranda standi á landi hans til geymslu en ekki til notkunar. Önnur sveitarfélög láti það óáreitt að eigendur hjólhýsa geymi þau á lóðum sínum án þess að leyfi og gjaldtaka komi til.
Málsrök Bláskógabyggðar: Í gögnum málsins kemur fram að Bláskógabyggð styður leyfisskyldu fyrir staðsetningu hjólhýsa við 71. gr. byggingarreglugerðar þar sem segi að óheimilt sé að láta hjólhýsi standa til notkunar á sama stað, utan tjaldstæða og skipulagðra hjólhýsasvæða, lengur en einn mánuð án stöðuleyfis byggingarnefndar. Gjaldtaka vegna stöðuleyfis eigi stoð í 53. gr. skipulags- og byggingarlaga og 27. gr. byggingarreglugerðar. Gjaldið sé kr. 7.300 sem fullyrða megi að sé undir raunkostnaði sveitarfélags við leyfisveitingu og eftirlit. Benda megi á að auk eftirlits og umsýslu með hjólhýsunum hafi eigendur þeirra aðgang að sorpgámum og brunavörnum á vegum sveitarfélagsins.
Vegna misskilnings hafi gjaldskrá er umdeild gjaldtaka styðjist við ekki verið birt í B-deild Stjórnartíðinda en bætt hafi verið úr því með auglýsingu gjaldskrár nr. 849/2007 sem birst hafi í B-deild Stjórnartíðinda hinn 25. september sama ár.
Niðurstaða: Með hinni kærðu ákvörðun hafnaði sveitarstjórn Bláskógabyggðar kröfu kæranda um niðurfellingu gjalds að fjárhæð kr. 7.300, sem innheimt var með bréfi byggingarfulltrúa, dags 20. apríl 2007, vegna stöðuleyfis fyrir hjólhýsi kæranda. Snýst ágreiningur í máli þessu um hvort gjaldtakan eigi sér viðhlítandi lagastoð og þá hvort efnisskilyrði séu fyrir gjaldtökunni.
Gjaldtaka fyrir þjónustu opinberra stofnana, svo sem vegna leyfisveitinga, byggir á almennum stjórnvaldsfyrirmælum sem eftir atvikum eru sett fram í samþykktum, reglugerðum og gjaldskrám.
Gjaldskrá nr. 849/2007 fyrir leyfisveitingar og þjónustu byggingarfulltrúa uppsveita Árnessýslu, er starfar m.a. á vegum sveitarfélagsins Bláskógabyggðar, tók gildi með auglýsingu í B-deild Stjórnartíðinda hinn 25. september 2007, eða áður en hin kærða ákvörðun var tekin, en eftir að kærandi var krafinn um greiðslu gjaldsins með bréfi byggingarfulltrúa, dags. 20. apríl 2007.
Samkvæmt 2. gr. gjaldskrárinnar, sem tekur til afgreiðslu- og þjónustugjalda, skal greiða kr. 7.300 fyrir stöðuleyfi. Í 3. gr. gjaldskrárinnar kemur síðan fram að hún sé sett með heimild í 53. gr. skipulags- og byggingarlaga nr. 73/1997 og skipulagsreglugerð nr. 400/1998. Hið umdeilda stöðuleyfisgjald í máli þessu mun byggja á framangreindri gjaldskrá.
Í 2. gr. laga um tekjustofna sveitarfélaga nr. 4/1995 segir að sveitarfélög hafi m.a. tekjur af leyfisgjöldum eftir því sem lög og reglugerðir kveði á um. Sveitarstjórnum er heimilað í 53. gr. skipulags- og byggingarlaga að innheimta gjöld fyrir framkvæmdaleyfi skv. 27. gr. og byggingarleyfi skv. 43. gr. laganna og auk þess fyrir útmælingu, eftirlit, úttektir yfirferð hönnunargagna og vottorð sem byggingarfulltrúi lætur í té. Er nánar kveðið á um byggingarleyfisgjöld í 27. gr. byggingarreglugerðar nr. 441/1998 og um framkvæmdaleyfisgjald í gr. 9.5 í skipulagsreglugerð nr. 400/1998 og eru þessi ákvæði að efni til í samræmi við fyrrgreinda 53. gr. skipulags- og byggingarlaga. Samkvæmt tilvitnuðu lagaákvæði skulu gjöldin vera í samræmi við kostnað af viðkomandi þjónustu og byggjast á gjaldskrá sem sveitarstjórn setur og birt er í B-deild Stjórnartíðinda.
Í 71. gr. byggingarreglugerðar er fjallað um stöðuleyfi án þess að gjaldheimildar vegna slíks leyfis sé getið. Að öðru leyti er ekki fjallað um stöðuleyfi í nefndri byggingarreglugerð eða skipulags- og byggingarlögum nema hvað hugtakið er skilgreint í gr. 4.41 í byggingarreglugerð.
Af orðalagi tilvitnaðra ákvæða skipulags- og byggingarlaga og reglugerðarákvæða sem sett eru samkvæmt þeim lögum verður ekki ráðið að heimilt sé að taka sérstakt gjald fyrir veitingu stöðuleyfis. Af þeim sökum og að virtu því sjónarmiði að gjaldtaka opinberra aðila skuli hafa ótvíræða stoð í lögum eða reglum, settum samkvæmt þeim, verður að telja hina umdeildu gjaldtöku skorta lagastoð.
Að öllu framangreindu virtu voru ekki viðhlítandi rök fyrir hinni kærðu ákvörðun um synjun á niðurfellingu margnefnds stöðuleyfisgjalds og verður hún því felld úr gildi.
Uppkvaðning úrskurðar í máli þessu hefur dregist sökum mikils málafjölda sem skotið hefur verið til úrskurðarnefndarinnar.
Úrskurðarorð:
Ákvörðun sveitarstjórnar Bláskógabyggðar frá 3. október 2007, um að hafna kröfu kæranda um niðurfellingu gjalds vegna stöðuleyfis fyrir hjólhýsi á landspildu í landi Úteyjar í Bláskógabyggð, er felld úr gildi.
___________________________
Hjalti Steinþórsson
_____________________________ ______________________________
Ásgeir Magnússon Þorsteinn Þorsteinsson
