100/2015 Hringrás

Árið 2016, miðvikudaginn 23. mars, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Skuggasundi 3, Reykjavík. Mætt voru Nanna Magnadóttir forstöðumaður, Ómar Stefánsson varaformaður og Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor.

Fyrir var tekið mál nr. 100/2015, kæra á ákvörðun Umhverfisstofnunar frá 3. nóvember 2015 um álagningu dagsekta á Hringrás hf. frá og með 11. sama mánaðar vegna vanskila á magntölum úrgangs.

Í málinu er nú kveðinn upp til svofelldur

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 6. nóvember 2015, er barst nefndinni sama dag, kærir Hringrás hf., Klettagörðum 9, Reykjavík, ákvörðun Umhverfisstofnunar um að leggja dagsektir á fyrirtækið vegna vanskila á magntölum úrgangs.

Kærandi krefst þess að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi. Jafnframt var gerð krafa um frestun réttaráhrifa ákvörðunarinnar og var fallist á þá kröfu með úrskurði nefndarinnar, uppkveðnum 26. nóvember 2015.

Gögn málsins bárust frá Umhverfisstofnun 13. og 18. nóvember 2015 og 9. mars 2016.

Málavextir: Kærandi rekur endurvinnslu brotajárns og móttöku spilliefna hérlendis og hefur til þess starfsleyfi frá Umhverfisstofnun á grundvelli laga nr. 55/2003 um meðhöndlun úrgangs. Samkvæmt 1. mgr. 19. gr. laganna skulu rekstraraðilar fyrir 1. maí ár hvert skila til Umhverfisstofnunar skýrslu um þann úrgang sem meðhöndlaður var á undangengnu almanaksári. Skal skýrslan innihalda upplýsingar um tegund og magn úrgangs, og um uppruna og ráðstöfun hverrar tegundar. Skýrslan skal vera á því formi sem Umhverfisstofnun leggur til og vera aðgengileg á heimasíðu stofnunarinnar.

Kærandi afhenti ekki umrædda skýrslu á tilsettum tíma og með bréfi, dags. 12. júní 2015, tilkynnti Umhverfisstofnun honum um áform um áminningu vegna vanskila á magntölum úrgangs. Var honum veittur frestur til 26. s.m. til að bæta úr, með afhendingu upplýsinganna, eða til að koma sjónarmiðum sínum á framfæri. Kærandi tjáði Umhverfisstofnun með bréfi, dags. 25. júní 2015, að hann teldi að birting umræddrar skýrslu myndi raska viðskiptahagsmunum sínum og valda sér tjóni. Var kæranda veitt áminning vegna vanskila á magntölum úrgangs með bréfi, dags. 13. ágúst 2015, og frestur veittur til úrbóta til og með 4. september s.á.

Í kjölfar frekari samskipti kæranda og Umhverfisstofnunar óskaði kærandi eftir því með bréfi, dags. 2. september 2015, að fá að skila inn tveimur skýrslum til Umhverfisstofnunar. Önnur skýrslan átti að vera á því formi sem stofnunin hafði þegar lagt til en hin átti að geyma samandregnar upplýsingar um magntölur úrgangs og vera til birtingar á heimasíðu stofnunarinnar. Með bréfi, dags. 9. s.m., var beiðni kæranda hafnað. Kærandi kærði framangreindar ákvarðanir til úrskurðarnefndarinnar og krafðist jafnframt frestunar réttaráhrifa þeirra. Þeirri kröfu kæranda var hafnað með bráðabirgðaúrskurði uppkveðnum 29. október 2015.

Með bréfi, dags. 11. september 2015, barst kæranda tilkynning frá Umhverfisstofnun þar sem boðuð voru áform stofnunarinnar um að leggja dagsektir á kæranda vegna vanskila á magntölum úrgangs sem honum bæri að skila. Með tölvupósti 3. nóvember s.á. ítrekaði kærandi þá afstöðu sína að hann væri fús til að skila nefndum magntölum til Umhverfisstofnunar, svo framarlega sem ekki yrðu birt persónugreinanleg gögn á heimasíðu hennar. Með bréfi stofnunarinnar, dags. sama dag, var kæranda tilkynnt sú ákvörðun hennar að leggja á hann dagsektir vegna vanskila á magntölum úrgangs að fjárhæð 10.000 krónur á dag. Dagsektirnar voru lagðar á „frá og með 11. nóvember 2015 og þar til staðfesting á fullnægjandi úrbótum hefur borist stofnuninni“. Hefur þessi ákvörðun verið kærð til úrskurðarnefndarinnar, en eins og áður greinir var fallist á beiðni kæranda um frestun réttaráhrifa hennar með úrskurði uppkveðnum 26. nóvember 2015.

Málsrök kæranda: Kærandi telur mikla hagsmuni í húfi fyrir sig verði þær upplýsingar sem Umhverfisstofnun óski eftir gerðar opinberar á því formi sem stofnunin leggi til. Í umræddum skýrslum sé að finna viðkvæmar viðskiptaupplýsingar, sér í lagi hjá kæranda vegna rekstrarforms, sem geti skaðað samkeppnisstöðu hans. Kærandi hafi nýtt sér lögbundinn rétt sinn til að bera ákvarðanir Umhverfisstofnunar undir úrskurðarnefndina og sú ákvörðun stofnunarinnar að leggja á kæranda dagsektir áður en niðurstaða sé fengin í því máli dragi úr lögbundnum og stjórnarskrárvörðum rétti hans til endurskoðunar stjórnvaldsákvarðana er hann varði.

Málsrök Umhverfisstofnunar: Umhverfisstofnun fer fram á að kröfum kæranda verði hafnað. Samkvæmt 19. gr. laga nr. 55/2003 um meðhöndlun úrgangs hvíli sú skylda á rekstraraðilum að skila viðkomandi skýrslum fyrir 1. maí ár hvert. Jafnframt hvíli skylda á Umhverfisstofnun að taka við þeim og gera þær aðgengilegar á heimasíðu sinni. Loks fari fram mikil úrvinnsla upplýsinga úr skýrslunum og Umhverfisstofnun hafi þá skyldu að safna viðkomandi tölfræðiupplýsingum og senda áfram samkvæmt skyldum Íslands gagnvart samningnum um hið Evrópska efnahagssvæði og loftslagssamningi Sameinuðu þjóðanna, þ.e. til Hagstofu Evrópusambandsins (Eurostat) og skrifstofu loftslagssamningsins. Um sé að ræða u.þ.b. 10 skýrslur árlega með þremur skiladögum. Mikilvægt sé að Umhverfisstofnun standi skil á skýrslunum á réttum tíma og því áríðandi að rekstraraðilar standi skil á sínum upplýsingum samkvæmt framangreindu. Frekari töf á því en þegar sé orðin myndi leiða til þess að forsendur upplýsingagjafar stofnunarinnar yrðu ófullnægjandi og því sé nauðsynlegt að hún fái nefndar upplýsingar hið fyrsta. Skili Umhverfisstofnun ekki tölfræðiupplýsingunum til framangreindra aðila gildi almennar reglur um brot á skyldum Íslands samkvæmt EES-samningnum og þjóðréttarlegum skyldum.

Umhverfisstofnun hafi gætt meðalhófs í málinu og færð hafi verið fram skýr rök fyrir kröfum stofnunarinnar. Kærandi hafi fengið eðlilega fresti og hafi fundað með stofnuninni um málið. Kærandi hafi verið áminntur og stofnunin geti ekki látið hjá líða að framfylgja lagaskyldu í nafni meðalhófs. Dagsektir séu þvingunarúrræði og geti ákvörðun um dagsektir eðli málsins samkvæmt verið íþyngjandi fyrir rekstraraðila. Dagsektir séu úrræði stjórnvalda til að breyta háttsemi rekstraraðila til framtíðar þannig að stjórnvaldið geti uppfyllt skyldu sína samkvæmt lögum og reglugerðum og gagnvart öðrum stjórnvöldum, öðrum rekstraraðilum og almenningi, til að tryggja það að rekstraraðilar starfi í samræmi við þær réttarheimildir sem um starfsemi þeirra gildi.

Niðurstaða: Ágreiningur í máli þessu snýst um þá ákvörðun Umhverfisstofnunar að ákveða  kæranda dagsektir að fjárhæð 10.000 krónur á dag frá og með 11. nóvember 2015 og þar til staðfesting á fullnægjandi úrbótum hafi borist stofnuninni.

Ákvörðun um dagsektir er sprottin af vanrækslu kæranda á skyldu skv. 19. gr. laga nr. 55/2003 um meðhöndlun úrgangs. Samkvæmt ákvæðinu skulu rekstraraðilar skila til Umhverfisstofnunar fyrir 1. maí ár hvert skýrslu um þann úrgang sem meðhöndlaður var á undangengnu almanaksári. Skal skýrslan innihalda upplýsingar um tegundir úrgangsins og magn, uppruna og ráðstöfun hverrar tegundar. Segir einnig að skýrslan skuli vera á því formi sem Umhverfisstofnun leggi til. Í 6. málsl. 1. mgr. 19. gr. segir loks að skýrslurnar skuli gerðar aðgengilegar á heimasíðu Umhverfisstofnunar.

Samkvæmt 3. mgr. 66. gr. laga nr. 55/2003 hefur Umhverfistofnun heimild til að leggja á aðila dagsektir hafi hann ekki orðið við tilmælum um úrbætur innan tiltekins frests, samkvæmt heimild 2. mgr. 66. gr. til veitingar áminningar.

Áður hafði Umhverfisstofnun veitt kæranda áminningu og frest til úrbóta samkvæmt 2. mgr. 66. gr. laga nr. 55/2003 og var sú ákvörðun kærð til úrskurðarnefndarinnar ásamt þeirri ákvörðun stofnunarinnar að hafna beiðni kæranda um heimild til að skila inn tveimur skýrslum um magntölur úrgangs. Annars vegar ítarlegri skýrslu til tölfræðiútreiknings og hins vegar samandreginni skýrslu til birtingar á heimasíðu stofnunarinnar. Með úrskurði í máli nr. 76/2015, sem kveðinn var upp fyrr í dag, komst nefndin að þeirri niðurstöðu að hafna kröfu kæranda um ógildingu framangreindra ákvarðana. Byggðist sú niðurstaða á því að kærandi hefði ekki staðið skil á skýrslu samkvæmt 19. gr. laga nr. 55/2003 og hefði Umhverfisstofnun verið rétt að veita honum áminningu og jafnframt að neita að taka við skýrslum á öðru formi en því sem stofnunin hefði ákveðið.

Í samræmi við framangreinda niðurstöðu var Umhverfisstofnun rétt að leggja á kæranda dagsektir til að knýja á um skil hans á skýrslu samkvæmt 19. gr. laga nr. 55/2003 og er því kröfu um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar hafnað.

Eins og áður hefur komið fram var lögð fram kæra í málinu 6. nóvember 2015 og ákvað úrskurðarnefndin með bráðabirgðaúrskurði að fresta réttaráhrifum ákvörðunarinnar á meðan að málið væri til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni. Dagsektir falla því ekki á fyrr en eftir  uppkvaðningu úrskurðar þessa.

Hafnað er kröfu kæranda um ógildingu ákvörðunar Umhverfisstofnunar frá 3. nóvember 2015 um álagningu dagsekta á kæranda frá og með 11. sama mánaðar vegna vanskila á magntölum úrgangs.