Skip to main content
Úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála
feb 27
Love0

50/2024 Lofnarbrunnur

Með

Árið 2025, fimmtudaginn 27. febrúar, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mætt voru Ómar Stefánsson varaformaður og Karólína Finnbjörnsdóttir lögmaður. Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor tók þátt í fundinum í gegnum fjarfundabúnað.

Fyrir var tekið mál nr. 50/2024, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 19. mars 2024 um álagningu dagsekta vegna óleyfisframkvæmda á borgarlandi við hlið lóðar nr. 30 við Lofnarbrunn.

 Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, er barst nefndinni 19. apríl 2024, kæra eigendur, Lofnarbrunni 30, ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 19. mars 2024 um álagningu dagsekta vegna óleyfisframkvæmda á borgarlandi við fasteignina að Lofnarbrunni 30. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Reykjavíkurborg 22. október 2024.

Málavextir: Kærendur eru eigendur fasteignarinnar að Lofnarbrunni 30, Reykjavík. Í september 2022 hófu þeir byggingu útveggja á svæði við hlið lóðarinnar meðfram göngustíg á borgarlandi. Kærendur sendu fyrirspurn 28. september s.á. til Reykjavíkurborgar ásamt greinargerð frá teiknistofu varðandi stækkun lóðarinnar nr. 30 við Lofnarbrunn til vesturs um 90 cm og að gangstétt norðan megin lóðar verði hellulögð í stað þess að hún verði steypt. Fyrirspurn kærenda var lögð fram á embættisafgreiðslufundi skipulagsfulltrúa 6. október 2022. Umsögn skipulagsfulltrúa lá fyrir 20. s.m. Í henni kom fram að mikilvægt væri að halda í breidd landrýmis um mikilvægan stíg í hverfinu og var því tekið neikvætt í erindið. Með málskoti til umhverfis- og skipulagsráðs, 14. september 2023, andmæltu kærendur afgreiðslu skipulagsfulltrúa. Á  fundi umhverfis- og skipulagsráðs 4. október s.á. var fyrrgreind umsögn skipulagsfulltrúa staðfest.

Með bréfi, dags. 22. janúar 2024, var kærendum tilkynnt um fyrirhugaðar dagsektir og var þeim veittur 30 daga frestur til þess að fjarlægja girðingu sem hafði verið sett upp ásamt undirstöðum hennar. Í bréfinu var jafnframt tekið fram að eiganda beri að sækja um afnotaleyfi af borgarlandi áður en ráðist yrði í framkvæmdir við að fjarlægja mannvirkið. Með tölvupósti, dags. 5. febrúar s.á., andmæltu kærendur áformunum, en þeim andmælum var hafnað af hálfu Reykjavíkurborgar með tölvupósti degi síðar. Vísað var til þess að engin rök hefðu komið fram sem vógu á móti ákvörðuninni og því héldist uppgefinn frestur til þess að verða við kröfunni. Af hálfu kærenda var óskað eftir frekari rökstuðningi vegna málsins með tölvupósti, dags. 7. febrúar 2024. Því erindi var svarað með tölvupósti, dags. 19. s.m., þar sem fram kom að um væri að ræða nauðsynlegt borgarland, m.a. vegna snjómoksturs, og að málinu væri lokið af hálfu Reykjavíkurborgar.

Með bréfi, dags. 19. mars 2024, var kærendum tilkynnt um álagningu dagsekta þar sem ekki hafi verið brugðist við fyrri kröfu byggingarfulltrúans í Reykjavík. Í bréfinu kom fram að dagsektirnar yrðu innheimtar frá og með 20. s.m. Er það hin kærða ákvörðun í máli þessu.

Málsrök kærenda: Kærendur byggja á því að ákvörðun byggingarfulltrúa um álagningu dagsekta hafi verið andstæð reglum stjórnsýsluréttar um meðalhóf. Í 12. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 komi fram að stjórnvöld skuli aðeins taka íþyngjandi ákvörðun þegar lögmætu markmiði verði ekki náð með öðru vægara móti. Gæta skuli þess að ekki sé farið strangar í sakirnar en nauðsyn ber til. Reglan feli í sér að stjórnvöld verði að gæta hófs í meðferð valds síns. Stjórnvaldi sé þannig ekki aðeins skylt að líta til þess markmiðs sem starf þess stefnir að, heldur beri því að taka tillit til hagsmuna og réttinda þeirra einstaklinga sem athafnir stjórnvaldsins og valdbeiting beinist að.

Í hinni kærðu ákvörðun, dags. 19. mars 2024, komi fram að innheimta dagsekta hæfist næsta dag, þ.e. 20. s.m. Ákvörðunin hafi borist kærendum með ábyrgðarpósti 4. apríl s.á. og hafi þá verið liðnir 16 dagar frá álagningu dagsekta. Áður en ákveðið hafi verið að leggja dagsektir á kærendur hafi þau ítrekað óskað eftir fundi við starfsmenn Reykjavíkurborgar í leit að lausn málsins, en kærendur hafi ekki neitað að fjarlægja þau mannvirki sem standi á borgarlandi á neinum tímapunkti. Með tölvupósti, dags. 23. febrúar 2024, hafi kærendur óskað eftir fundi með starfsmönnum Reykjavíkurborgar, en honum hafi ekki verið svarað.  Eftir að kærendur hafi fengið vitneskju um ákvörðunina hafi ítrekað verið reynt að hafa samband við Reykjavíkurborg símleiðis og með tölvupóstum í því skyni að fá dagsektirnar felldar niður og myndu kærendur þá fjarlægja umrædd mannvirki. Engin afstaða hafi borist frá Reykjavíkurborg gagnvart þeirri beiðni. Þá hafi kærendur tjáð Reykjavíkurborg að þau hyggist fjarlægja girðingar og undirstöður sem staðsettar eru á borgarlandi.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Af hálfu Reykjavíkurborgar er vísað til þess að hin kærða ákvörðun sé dagsett 19. mars 2024, en kæran í máli þessu sé dagsett 22. apríl s.á. Samkvæmt 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindarmála sé kærufrestur til nefndarinnar einn mánuður frá því að kæranda varð kunnugt um ákvörðunina og kærufrestur hafi því verið liðinn.

Bent sé á að reynt hafi verið að ná sáttum í málinu. Í tölvupósti frá starfsmanni umhverfis- og skipulagssviðs, dags. 24. apríl 2024, hafi komið fram svar við fyrirspurn fyrirsvarsmanns kærenda varðandi afstöðu byggingarfulltrúa um niðurfellingu dagsekta. Fram hafi komið að þegar kærendur hafi orðið við kröfu byggingarfulltrúa um að fjarlægja girðingu og undirstoðir á borgarlandi yrði afstaða tekin til þess hvort tilefni væri til að fella niður áfallnar dagsektir. Slíkt hafi ekki verið gert eins og fyrirliggjandi myndir og mælingar á vettvangi sýni. Lóðamörk Lofnarbrunns 30 hafi verið mæld og staðfest af mælingamanni Reykjavíkurborgar í tvígang þar sem í ljós hafi komið að umdeildar framkvæmdir kærenda stæðu á borgarlandi. Grundvöllur fyrir álagningu dagsekta sé því skýr og teljist málið nægilega upplýst. Reykjavíkurborg hafi uppfyllt rannsóknarskyldu sína samkvæmt 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.

Með bréfi, dags. 22. janúar 2024, hafi kærendum verið veittur 30 daga frestur til þess að fjarlægja umdeilda girðingu og undirstöður hennar. Í bréfinu hafi komið fram áform byggingarfulltrúa um álagningu dagsekta ef ekki yrði orðið við kröfunni. Tæplega tveimur mánuðum síðar hafi verið tekin ákvörðun um álagningu dagsekta. Kærendur hafi þá haft uppi andmæli gegn áformunum, en án rökstuðnings og því hafi ekkert nýtt komið fram sem taka þyrfti til skoðunar áður en hin kærða ákvörðun var tekin.

Kærendur hafi bent á í kæru sinni til úrskurðarnefndarinnar að reynt hafi verið að fá dagsektir felldar niður gegn því að þau fjarlægðu umrædd mannvirki. Það hafi enn ekki verið gert, þrátt fyrir yfirlýsingar þess efnis. Í tölvupósti frá kærendum, dags. 18. apríl 2024, hafi þau lýst því yfir að þau myndu á næstu dögum hefjast handa við að fjarlægja undirstöður og girðingu sem væri staðsett í borgarlandi við Lofnarbrunn 30. Nú hafi rúmlega hálft ár liðið og enn standi undirstöðurnar á borgarlandi líkt og vettvangsskoðun sem farin hafi verið 29. október 2024 staðfesti.

Í grein 2.9.2 í byggingarreglugerð nr. 112/2012 og 56. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki sé fjallað um heimild byggingarfulltrúa um álagningu dagsekta. Þar sé þó ekki fjallað um þann tímapunkt sem heimilt sé að hefja innheimtu slíkra sekta. Telja verði að meðalhófsregla stjórnsýslulaga girði fyrir það að hægt sé að leggja á afturvirkar stjórnvaldssektir. Í þessu tilfelli sé ekki um afturvirka beitingu þvingunarúrræða enda hafi innheimta dagsektanna hafist eftir að ákvörðun hafi verið tekið. Ákvarðanir byggingarfulltrúa séu birtar á vefsvæði byggingarfulltrúa á heimasíðu Reykjavíkurborgar. Þar sé hægt að sjá afgreiðslu byggingarfulltrúa frá 19. mars 2024, en um sé að ræða opinbera birtingu.

Í meðalhófsreglunni  felist að stjórnvald skuli aðeins taka íþyngjandi ákvörðun þegar lögmætu markmiði sem stefnt sé að verði ekki náð með öðru vægara móti. Með tilliti til tilgangs dagsekta sem sé að knýja menn til ákveðinna verka eða láta af ólögmætu atferli, hafi byggingarfulltrúi gætt að meðalhófi með álagningu dagsekta daginn eftir að ákvörðun um það hafi verið tekin í kjölfar rúms frests sem kærendum var veittur til þess að gera úrbætur.

Niðurstaða: Samkvæmt 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála er kærufrestur til úrskurðarnefndarinnar einn mánuður frá því að kæranda varð kunnugt eða mátti vera kunnugt um þá ákvörðun sem kæra lýtur að. Hin kærða ákvörðun var tilkynnt kærendum með bréfi dags. 19. mars 2024. Skrifleg og undirrituð kæra í máli þessu barst úrskurðarnefndinni 19. apríl 2024 í samræmi við 1. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011, en frekari gögn og greinargerð af hálfu kærenda bárust nefndinni 22. s.m. Er því af framangreindu virtu litið svo á að kæran hafi borist innan fyrrgreinds kærufrests.

Í máli þessu er deilt um álagningu dagsekta á kærendur að fjárhæð 25.000 kr., til að knýja fram að óleyfisframkvæmdir við lóð nr. 30 við Lofnarbrunn, Reykjavík, verði fjarlægðar. Umdeildar framkvæmdir fólust í því að sett var upp girðing og undirstöður á svæði sem er í eigu Reykjavíkurborgar.

Í 1. mgr. 56. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki kemur fram að telji byggingarfulltrúi að ásigkomulagi, frágangi, umhverfi eða viðhaldi húss, annars mannvirkis eða lóðar sé ábótavant, af því stafi hætta eða það teljist skaðlegt heilsu eða ekki sé gengið frá því samkvæmt samþykktum uppdráttum, lögum, reglugerðum eða byggingarlýsingu, skuli hann gera eiganda eða umráðamanni þess aðvart og leggja fyrir hann að bæta úr því sem áfátt sé. Þá er í 2. mgr. ákvæðisins að finna heimild til að beita dagsektum til að knýja á um úrbætur. Nánar er kveðið á um aðgerðir til að knýja fram úrbætur í gr. 2.9.2. í byggingarreglugerð nr. 112/2012. Ákvörðun um beitingu dagsekta er íþyngjandi stjórnvaldsákvörðun sem samkvæmt fyrrgreindum ákvæðum laga um mannvirki er háð mati stjórnvalds. Við mat á því hvort beita eigi dag­sektum þarf sem endranær að fylgja meginreglum stjórnsýsluréttarins svo sem um andmæla­rétt, rannsókn máls og að baki ákvörðun búi málefnaleg sjónarmið.

Kærendum var fyrst tilkynnt um áform um álagningu dagsekta með bréfi, dags. 22. janúar 2024, þar sem veittur var 30 daga lokafrestur til að verða við kröfu Reykjavíkurborgar um að þær framkvæmdir sem staðsettar væru á borgarlandi yrðu fjarlægðar. Yrði ekki orðið við þeirri kröfu áformi byggingarfulltrúi álagningu dagsekta að fjárhæð 25.000 krónur. Ákvörðun um álagningu dagsekta var tilkynnt kærendum með bréfi, dags. 19. mars s.á., tæpum tveimur mánuðum eftir að þeim var tilkynnt um áformin. Af hálfu Reykjavíkurborgar var ákvörðunin studd þeim rökum að um væri að ræða nauðsynlegt borgarland.

Liggur því ekki annað fyrir en að meðalhófs hafi verið gætt og að byggingarfulltrúi hafi fylgt málsmeðferðar­reglum stjórnsýslu­laga nr. 37/1993 við meðferð málsins, þ. á m. veitt kærendum andmælarétt, sbr. 13. gr. stjórnsýslulaga, og fært fram rök að baki ákvörðuninni með vísan til málsatvika og viðeigandi réttarheimilda, sbr. 21. og 22. gr. laganna. Voru því uppfyllt skilyrði 56. gr. laga nr. 160/2010 og gr. 2.9.2. í byggingarreglugerð fyrir því að taka hina kærðu ákvörðun.

Að öllu framangreindu virtu verður kröfu kærenda um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar hafnað.

Með vísan til 2. mgr. 29. gr. stjórnsýslulaga þykir rétt að dagsektir, sem kunna að hafa verið lagðar á til og með uppkvaðningu þessa úrskurðar falli niður.

Úrskurðarorð:

 Hafnað er kröfu um ógildingu ákvörðunar byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 19. mars 2024 um álagningu dagsekta að fjárhæð 25.000 kr. vegna óleyfisframkvæmda á borgarlandi við hlið lóðar nr. 30 við Lofnarbrunn.

Dagsektir sem kunna að hafa verið lagðar á til og með uppkvaðningu þessa úrskurðar falli niður.

jan 29
Love0

160/2024 Laugarásvegur

Með

Árið 2025, miðvikudaginn 29. janúar, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mætt voru Arnór Snæbjörnsson formaður, Ómar Stefánsson varaformaður og Halldóra Vífilsdóttir arkitekt.

Fyrir var tekið mál nr. 160/2024, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 5. nóvember 2024 um að fjarlægja skuli ljósaskilti á húsi á lóð nr. 1 við Laugarásveg.

 Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með kæru til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, er barst nefndinni 18. nóvember 2024, kærir Skúbb ehf. þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 5. nóvember s.á. um að fjarlægja skuli ljósaskilti á húsi á lóð nr. 1 við Laugarásveg. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Reykjavíkurborg 20. desember  2024.

Málavextir: Með bréfi, dags. 28. nóvember 2023, var kærandi máls þessa upplýstur um að eftirlitsdeild umhverfis- og skipulagssviðs Reykjavíkurborgar hefði borist ábending vegna ljósaskilta að Laugarásvegi 1. Þar kom einnig fram að á samþykktum aðaluppdráttum kæmi fram að ekki yrði sett skilti á bygginguna og að settar yrði límfilmur/merkingar í glugga. Skiltin væru þannig án byggingarleyfis. Var þinglýstum eiganda gert að fjarlæga skiltið innan 14 daga frá móttöku bréfsins. Í kjölfar símtals kæranda við starfsmann Reykjavíkurborgar 21. mars 2024 var samþykkt að fresta þvingunaraðgerðum þar sem fyrirhugað væri að sækja um byggingarleyfi vegna skiltanna.

Með bréfi, dags. 5. nóvember 2024, var þinglýstum eiganda Laugarásvegar 1 gert að fjarlægja viðkomandi skilti innan 30 daga frá móttöku bréfsins. Var kæranda sent samrit bréfsins. Í bréfinu kom einnig fram að yrði ekki brugðist við kröfunni innan gefins frests áformaði byggingarfulltrúi að leggja á dagsektir kr. 25.000. Var veittur 14 daga frestur til að koma að andmælum vegna áforma um fyrirhugaðar dagsektir.

Málsrök kæranda: Vísað er til þess að sá einstaklingur sem sent hafi ábendingu til byggingarfulltrúa um skiltin sé mikið í nöp við ísbúðina Skúbb og hafi kvartað til allra yfirvalda með engum árangri hingað til. Önnur fyrirtæki í þjónustukjarnanum hafi líka haft skilti en ekki hafi verið bent á þau. Umræddur einstaklingur hafi unnið skemmdarverk á bíl fyrirtækisins, starfsfólk Skúbb sé hrætt við hann vegna hótana í þeirra garð. Viðkomandi noti m.a. bílastæði sem ætluð séu viðskiptavinum þjónustukjarnans. Skiltamálið hafi verið rætt á húsfundi og hafi niðurstaða fundarins verið ástæða þess að ekki hafi verið sótt um byggingarleyfi. Gerðar hafi verið ráðstafanir til að merkja ísbúðina með öðrum hætti og verið sé að bíða eftir þeirri pöntun. Fór kærandi fram á að ákvörðun byggingarfulltrúa yrði felld úr gildi vegna tómlætis íbúa þar sem ekki hafi verið gerðar athugasemdir fyrr en áður greindur einstaklingur hafi farið í stríð við ísbúðina. Til vara hafi kærandi farið fram á frest þar til ný lausn á merkingu ísbúðarinnar, sem ekki krefðist breytingar á byggingarleyfi, væri komin.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Bent er á að umrætt skilti utan á byggingunni á lóð nr. 1 við Laugarásveg sé án byggingarleyfis og í ósamræmi við samþykkta aðaluppdrætti. Samkvæmt gr. 2.3.1. byggingarreglugerðar nr. 112/2012 sé óheimilt að reisa mannvirki, breyta því, burðavirki þess, lagnakerfum, notkun þess, útliti eða formi nema að fengnu leyfi viðkomandi leyfisveitanda. Meint tómlæti meðeigenda eða borgaryfirvalda breyti engu. Eiganda skiltisins hafi um nokkra hríð verið kunnugt um að sækja þyrfti um breytingu á byggingarleyfinu ef skiltin ættu að vera áfram á húsinu. Það hafi kærandi ekki gert, enda virðist sem meðeigendur hússins samþykki ekki slíka ráðstöfun. Ekkert hafi komið fram sem geti valdið ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar og því beri að hafna kröfum kæranda í málinu.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík að fjarlægja skuli ljósaskilti á húsi á lóð nr. 1 við Laugarásveg. Í húsnæðinu er rekin ísbúð.

Í 1. mgr. 56. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki, sbr. gr. 2.9.2. byggingarreglugerðar nr. 112/2012, er kveðið á um að byggingarfulltrúi skuli gera eiganda eða umráðamanni lóðar aðvart sé ásigkomulagi, frágangi, umhverfi eða viðhaldi húss, annars mannvirkis eða lóðar ábótavant, af því stafar hætta eða það telst skaðlegt heilsu að mati byggingarfulltrúa eða Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar, eða ekki er gengið frá því samkvæmt samþykktum uppdráttum, lögum, reglugerðum og byggingarlýsingu.

Í samþykktum aðaluppdráttum fyrir Laugarásveg 1, þar sem sótt var um leyfi vegna ísbúðar, er fjallað um merkingar. Þar segir: „Settar verða límfilmur í glugga. Ekki verður sett skilti eða frekari merking á bygginguna“. Eru hin umdeildu skilti þannig ekki í samræmi við samþykkta aðaluppdrætti. Meint tómlæti eiganda annarra eignarhluta í húsinu að Laugarásvegi 1 breytir því ekki að hin umdeildu skilti eru ekki í samræmi við samþykkta aðaluppdrætti. Ef breyta á samþykktum aðaluppdráttum þarf byggingarleyfi sbr. 6. tl. 3. gr. og 9. gr. laga nr. 160/2010 sbr. gr. 2.3.1. byggingarreglugerðar.

Að framangreindu virtu verður kröfu kæranda um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar hafnað.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um að felld verði úr gildi ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 5. nóvember s.á. um að fjarlægja skuli ljósaskilti á húsi á lóð nr. 1 við Laugarásveg.

des 20
Love0

178/2024 Álfaskeið

Með

Árið 2024, föstudaginn 20. desember, tók Arnór Snæbjörnsson, formaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, með heimild í 3. mgr. 3. gr. laga nr. 130/2011, fyrir:

Mál nr. 178/2024 kæra á ákvörðun byggingarfulltrúa Hafnarfjarðarbæjar frá 28. nóvember 2024, um beitingu dagsekta að fjárhæð 20.000 kr. á dag frá og með 12. desember 2024.

 úrskurður

um kröfu kæranda um frestun réttaráhrifa:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, 14. desember 2024, er barst nefndinni sama dag, kæra eigendur fasteignarinnar að Álfaskeiði 37, Hafnarfirði, íbúð 0201, ákvörðun byggingarfulltrúa Hafnarfjarðarbæjar frá 28. nóvember 2024, um beitingu dagsekta að fjárhæð 20.000 kr. á dag frá og með 12. desember s.á. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi. Kærendur gera jafnframt þá kröfu að réttaráhrifum ákvörðunarinnar verði frestað á meðan málið er til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni. Verður nú tekin afstaða til þeirrar kröfu.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Hafnarfjarðarbæ 17. desember 2024.

Málsatvik og rök: Samkvæmt gögnum máls þessa er nokkur ágreiningur milli eigenda íbúða í fasteigninni að Álfaskeiði 37. Í byrjun árs 2024 höfðu eigendur íbúðar 0101 samband við byggingarfulltrúa vegna óleyfisframkvæmda í kjallara hússins. Að þeirra sögn höfðu kærendur, sem eru eigendur íbúðar 0201, sagað gat í burðarvegg og sett upp salernisaðstöðu í geymslum sem tilheyri íbúðinni og að í þessum rýmum væri búseta. Var þeim ráðlagt að halda húsfund eða hafa samband við húseigendafélagið til þess að reyna að ná sáttum við kærendur og knýja á um að sótt yrði um byggingarleyfi vegna framkvæmdanna.

Húseigendafélagið sendi kærendum bréf dags. 7. maí 2024 þar sem farið var fram á að sameign hússins yrði komið í fyrra horf. Þeim kröfum var hafnað með bréfi frá lögmanni kærenda dags. 7. júní s.á. Í byrjun ágúst 2024 fóru eigendur íbúðar 0101 á fund byggingarfulltrúa. Í framhaldi fundarins sendi byggingarfulltrúi kærendum bréf dags. 21. s.m. þar sem skorað var á þau að láta af búsetu hið fyrsta og sækja um leyfi fyrir framkvæmdunum. Var þeim veittur frestur til 11. september 2024. Sú beiðni var svo ítrekuð með bréfi dags. 17. októberber s.á. og bent á að verði ekki brugðist við erindinu fyrir 15. nóvember s.á. gæti komið til dagsekta.

Á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 27. nóvember 2024 var tekin ákvörðun um að leggja dagsektir að fjárhæð 20.000 kr. á dag frá og með 12. desember 2024. Í bréfinu var vísað til 56. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki og gr. 2.9.2. í byggingarreglugerð nr. 112/2012. Jafnframt var bent á kæruheimild til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála.

 Niðurstaða: Samkvæmt 1. mgr. 5. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála frestar kæra til nefndarinnar ekki réttaráhrifum ákvörðunar en kærandi getur þó krafist úrskurðar um stöðvun framkvæmda til bráðabirgða séu þær hafnar eða yfirvofandi. Sé um að ræða ákvörðun sem ekki felur í sér heimild til framkvæmda getur úrskurðarnefndin með sömu skilmálum frestað réttaráhrifum hennar komi fram krafa um það af hálfu kæranda, sbr. 3. mgr. 5. gr.

Tekið er fram í athugasemdum um 5. gr. frumvarps þess sem varð að lögum nr. 130/2011 að ákvæði greinarinnar byggi á almennum reglum stjórnsýsluréttar um réttaráhrif kæru og heimild úrskurðaraðila til að fresta réttaráhrifum ákvörðunar, sbr. 29. gr. stjórnsýslulaga. Í athugasemdum með þeirri grein í frumvarpi til stjórnsýslulaga nr. 37/1993 er tiltekið að heimild til frestunar réttaráhrifa þyki nauðsynleg þar sem kæruheimild geti ella orðið þýðingarlaus. Þar kemur einnig fram að almennt mæli það á móti því að réttaráhrifum ákvörðunar sé frestað ef fleiri en einn aðili er að máli og þeir eigi gagnstæðra hagsmuna að gæta. Það mæli hins vegar með því að fresta réttaráhrifum ákvörðunar ef aðili máls sé aðeins einn og ákvörðunin sé íþyngjandi fyrir hann, valdi honum t.d. tjóni. Þetta sjónarmið vegi sérstaklega þungt í þeim tilvikum þar sem erfitt yrði að ráða bót á tjóninu enda þótt ákvörðunin yrði síðar felld úr gildi af æðra stjórnvaldi.

Í máli þessu er kærð sú ákvörðun byggingarfulltrúa Hafnarfjarðarbæjar frá 28. nóvember 2024, um beitingu dagsekta að fjárhæð 20.000 kr. á dag frá og með 12. desember 2024. Kærendur hafa nýtt sér lögbundinn rétt sinn til að bera lögmæti hinnar kærðu ákvörðunar undir úrskurðarnefndina. Ljóst er að um íþyngjandi ákvörðun er að ræða, sem beinist einungis að kærendum. Eins og málsatvikum er háttað þykir rétt að fresta réttaráhrifum hinnar kærðu ákvörðunar enda liggja ekki fyrir knýjandi ástæður sem gera það að verkum að varhugavert sé að bíða niðurstöðu úrskurðarnefndarinnar um ágreiningsefni máls þessa. 

Úrskurðarorð:

 Frestað er réttaráhrifum ákvörðunar byggingarfulltrúa Hafnarfjarðarbæjar frá 28. nóvember 2024, um beitingu dagsekta að fjárhæð 20.000 kr. á dag frá og með 12. desember 2024.

des 17
Love0

145/2024 Furugerði

Með

Árið 2024, þriðjudaginn 17. desember, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mætt voru Arnór Snæbjörnsson formaður, Ómar Stefánsson varaformaður og Karólína Finnbjörnsdóttir lögmaður.

Fyrir var tekið mál nr. 145/2024, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 26. september 2024 um að beita ekki þvingunarúrræðum vegna vöntunar á hurð fyrir sorpgeymslu íbúðar að Furugerði 5 í Reykjavík.

 Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með ódagsettu bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, er barst nefndinni 25. október 2024, kærir einn eigenda íbúðar 0102 að Furugerði 5, þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 26. september 2024 að beita ekki þvingunar­úrræðum vegna vöntunar á hurð fyrir sorpgeymslu íbúðar 0101 að Furugerði 5. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Reykjavíkurborg 29. nóvember 2024.

Málavextir: Með erindi til byggingarfulltrúa í gegnum vefsíðu Reykjavíkurborgar 3. september 2024 benti eigandi íbúðar 0102 við Furugerði 5, F2270407, á að eigandi íbúðar 0101, F2034143, í sama húsi neitaði að setja hurð á sorpgeymslu sína. Það væri mikill sóðaskapur þar sem kærandi gengi fram hjá á leið inn og út úr íbúð sinni. Var farið fram á að Reykjavíkurborg myndi knýja á um frágang.

Með bréfi, dags. 17. september 2024, óskaði byggingarfulltrúi eftir skýringum frá þinglýstum eiganda íbúðar 0101 í nefndu húsi. Var vísað til þess að borist hefði ábending um að búið væri að fjarlægja hurð á sorpgeymslu íbúðarinnar en samkvæmt samþykktum aðaluppdrætti ætti að vera hurð á rýminu. Eigendur íbúðar 0101 svöruðu erindi byggingarfulltrúa með tölvupósti 20. s.m. þar sem fram kom að þau væru búin að vera eigendur íbúðarinnar sl. níu ár og aldrei á þeim tíma hefði verið hurð á sorpgeymslunni. Þá var því velt upp hvort embætti byggingar­fulltrúa hefði upplýsingar um hvort hurð hefði verið á sorpgeymslunni við úttekt hússins og hvort það væri þá ekki allra eigenda hússins að bæta úr ef svo hefði ekki verið. Þá kom fram ábending um pall og öskutunnuskápa við íbúð 0102 sem hindri eðlilegan aðgang að sameiginlegri lóð.

Kærandi var upplýstur með tölvupósti 26. september 2024 um að afnota- og eftirlitsdeild hefði farið í vettvangsferð að Furugerði 5 daginn áður og kynnt sér aðstæður. Málið hefði verið tekið fyrir á afgreiðslufundi deildarinnar með byggingarfulltrúa sama dag sem hefði metið að ekki væru slíkir almannahagsmunir til staðar að ástæða þætti til að byggingarfulltrúi hlutaðist til um málið með beitingu þvingunarúrræða.

Málsrök kæranda: Vísað er til þess að kærendur viti ekki til þess hvort einhvern tíma hafi verið hurð fyrir umræddri sorpgeymslu en eftir að hafa flutt inn í húsið árið 2023 hafi verið óskað eftir því að hurð yrði sett fyrir sorpgeymsluna en þeirri beiðni hafi ekki verið sinnt. Áskorun hafi verið send á eigendur íbúðarinnar með tilstuðlan Húseigendafélagsins en engin viðbrögð hafi borist. Í kjölfarið hafi verið send ábending á byggingarfulltrúa sem hafi að lokum talið að ekki væri þörf á að beita þvingunarúrræðum þar sem almannahagsmunum væri ekki raskað. Af einhverjum ástæðum hafi eigendur íbúðar 0101 í svörum sínum til byggingarfulltrúa séð ástæðu til að leggja fram ábendingu þess efnis að sorpgeymsla og pallur hefðu verið reist við íbúð 0102 án samþykkis og óskað eftir því að byggingarfulltrúi beitti þvingunarúrræðum til að fjarlægja það. Dómur hafi hins vegar fallið í Héraðsdómi Reykjavíkur 11. febrúar 2019 þar sem ekki hafi verið fallist á kröfur eigenda íbúðar 0101 gagnvart eigendum annarra íbúða í húsinu um að fjarlægja skjólvegg og þar með talið greinda sorpgeymslu og pall sem nú hafi verið kvartað yfir til byggingarfulltrúa. Niðurstaða dómsins hljóti að vera þeim kunn og því sé ljóst að borin hafi verið ósannindi á borð fyrir byggingarfulltrúa í þeim tilgangi að ógna kærendum og ráðskast með opinbera fulltrúa Reykjavíkurborgar.

Fasteign eigi að vera í samræmi við teikningar, líkt og fram komi í byggingarreglugerð og tölvupósti byggingarfulltrúa. Það að hurð hafi ekki verið til staðar þegar eigendur kaupi fasteign sé engin afsökun. Sorpgeymslan sé opin svo óþrifnaður sé af og rusl sem oft fjúki yfir á gangveginn og valdi slysahættu. Kærendur þurfi að ganga fram hjá á leið sinni til og frá íbúð sinni og sorpgeymslan sé lýti á húsinu sem dragi virði fasteignarinnar niður. Nauðsynlegt sé að setja hurð fyrir sorpgeymsluna þar sem í nágrenni hússins séu þjónustuíbúðir þar sem oft sé opið inn í matsal. Öruggt sé að þarna séu einhver meindýr sökum sóðaskapar og því snúi krafan um hurð á sorpgeymsluna að hreinlæti, hollustuvernd og öryggismálum ásamt því að almenningur gangi þarna um og því um almannahagsmuni að ræða.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Vísað er til þess að húsið á lóð Furugerðis 5 hafi verið byggt árið 1983 og þá skráð sem skrifstofuhúsnæði. Árið 2004 hafi byggingunni verið breytt í íbúðir og séu aðaluppdrættir frá þeim tíma. Þinglýstir eigendur að íbúð 0101 hafi verið eigendur að þeirri íbúð frá árinu 2015. Engar upplýsingar liggi fyrir sem bendi til þess að nokkurn tímann hafi verið hurð fyrir sorpgeymslunni frá byggingu hennar. Útidyr/hurð á sorpgeymslu, sem ytra byrði húss, falli undir sameign fjöleignarhúss sbr. 1. tl. 8. gr. laga nr. 26/1994 um fjöleignarhús og því beinist ágreiningur málsins að öllum þremur eigendum Furugerðis 5, þar á meðal ákvörðun byggingarfulltrúa um að beita ekki þvingunarúrræðum.

Ákvæði um beitingu þvingunarúrræða sé að finna í 56. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki og feli í sér heimild fyrir byggingarfulltrúa til að taka ákvörðun um beitingu slíkra úrræða en slík ákvörðun sé háð mati hans. Í athugasemdum með frumvarpi því er orðið hafi að lögum nr. 160/2010 hafi komið fram að eðlilegt sé að ákvörðun um beitingu þvingunarúrræða sé metin í hverju tilviki fyrir sig með tilliti til meðalhófs. Ákvæðið gefi byggingarfulltrúa kost á að bregðast við ef gengið sé gegn þeim almannahagsmunum sem búi að baki lögum nr. 160/2010, svo sem skipulags-, öryggis- og heilbrigðishagsmunum. Það sé því ávallt mat á aðstæðum sem ráði því hvort þvingunarúrræðum sé beitt eða ekki.

Við mat byggingarfulltrúa á því hvort beita ætti þvingunarúrræðum hafi verið litið til þeirra skýringar sem eigandi íbúðar F2034143, merkt 0101, hafi fært fram auk þess sem starfsmenn byggingarfulltrúa hafi farið á vettvang til að meta aðstæður. Það hafi verið mat þeirra að öryggis- og almannahagsmunum hafi ekki verið raskað. Ákvörðunin hafi verið tekin með hliðsjón af meðalhófsreglu og því að vöntun á hurðinni hafi ekki verið talin raska öryggis- og almannahagsmunum. Það væri mat Reykjavíkurborgar að ekkert hafi komið fram í málinu sem valdið gæti ógildingu ákvörðunar byggingarfulltrúa.

 Athugasemdir hagsmunaaðila: Bent er á að íbúar í íbúð 0102 hafi aldrei óskað eftir því að hurð yrði sett fyrir sorpgeymsluna eða rætt við nágranna um það. Stanslaust áreiti hafi verið af hálfu kærenda eftir kaup þeirra á íbúð sinni í húsinu auk þess að valda skemmdarverkum og hafa í frammi óhugnanlega hegðun. Fyrsta skipti sem það hafi komið upp að farið væri fram á hurð fyrir sorpgeymsluna hafi verið í bréfi frá húseigendafélaginu auk ásakana og lyga um allt mögulegt. Engin hurð hafi verið fyrir sorpgeymslunni árið 2015 þegar þau hafi flutt inn í íbúðina og miðað við útlit geymslunnar hafi aldrei verið hurð þar. Rusl fari ætíð beint ofan í ruslatunnur en hins vegar berist mikið rusl og lauf frá öðrum húsum í hverfinu sem sé tekið og hent. Engin meindýr séu á svæðinu og ruslatunnurnar nýlegar og hreinar og ekki sóðalegar.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík að beita ekki þvingunarúrræðum vegna vöntunar á hurð fyrir sorpgeymslu.

Það er hlutverk byggingarfulltrúa hvers sveitarfélags að hafa eftirlit með því að mannvirki og notkun þeirra sé í samræmi við útgefin leyfi og beita eftir atvikum þvingunarúrræðum, sbr. 55. og 56. gr. laga um mannvirki nr. 160/2010. Er nánar kveðið á um það í 2. mgr. 55. gr. laganna að sé byggingarframkvæmd hafin án þess að leyfi sé fengið fyrir henni eða hún brjóti í bága við skipulag geti byggingarfulltrúi krafist þess að hið ólöglega mannvirki eða byggingarhluti sé fjarlægt. Þá er fjallað um aðgerðir til að knýja fram úrbætur í 56. gr. laganna. Er þar m.a. tekið fram í 1. mgr. að sé ásigkomulagi, frágangi, umhverfi eða viðhaldi húss, annars mann­virkis eða lóðar ábótavant að mati byggingarfulltrúa eða frágangur ekki samkvæmt samþykktum uppdráttum, lögum, reglugerðum og byggingarlýsingu, skuli gera eiganda eða umráða­manni eignarinnar aðvart og leggja fyrir hann að bæta úr því sem áfátt er. Sé það ekki gert er heimilt að beita dagsektum eða láta vinna verk á kostnað þess sem vanrækt hefur að vinna verkið, sbr. 2. og 3. mgr. nefnds lagaákvæðis.

Í athugasemdum við frumvarp það sem varð að mannvirkjalögum er tekið fram að sú breyting hafi verið gerð frá fyrri lögum að byggingarfulltrúa sé heimilt en ekki skylt að beita þvingunarúrræðum. Þar kemur fram að eðlilegt sé að ákvörðun um beitingu úrræðanna sé metin í hverju tilviki, m.a. með tilliti til meðalhófs. Ákvörðun um beitingu þvingunarúrræða er því háð mati stjórnvalds hverju sinni og gefur það sveitarfélögum kost á að bregðast við sé gengið gegn almannahagsmunum þeim er búa að baki mannvirkjalögum, svo sem skipulags-, öryggis- og heilbrigðishagsmunum. Fer það því eftir atvikum hvort nefndum þvingunarúrræðum verði beitt í tilefni af framkvæmd sem telst vera ólögmæt. Með hliðsjón af þessu verður ekki talið að einstaklingum sé tryggður lögvarinn réttur til að knýja byggingaryfirvöld til beitingar þvingunar­úrræða vegna einstaklingshagsmuna enda eru þeim tryggð önnur réttarúrræði til þess að verja þá hagsmuni sína. Þótt beiting þvingunarúrræða sé háð mati stjórnvalds þarf ákvörðun þess efnis að vera studd efnislegum rökum, m.a. með hliðsjón af þeim hagsmunum sem búa að baki fyrrgreindum lagaheimildum og fylgja þarf meginreglum stjórnsýsluréttarins, s.s. um rannsókn máls og að málefnaleg sjónarmið búi að baki ákvörðun.

Líkt og fram hefur komið fór fulltrúi embættis byggingarfulltrúa á staðinn og kynnti sér aðstæður á vettvangi fyrir töku hinnar kærðu ákvörðunar. Í ákvörðuninni kom fram það mat byggingarfulltrúa að ekki væru slíkir almannahagsmunir til staðar að ástæða þætti til að hann hlutaðist til um málið með beitingu þvingunarúrræða.

Með hliðsjón af framangreindu verður að telja að efnisrök hafi búið að baki þeirri ákvörðun byggingarfulltrúa að synja kröfu kæranda um beitingu þvingunarúrræða. Verður ógildingar­kröfu kæranda því hafnað.

 Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um að felld verði úr gildi ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 26. september 2024 um að beita ekki þvingunarúrræðum vegna vöntunar á hurð fyrir sorpgeymslu íbúðar að Furugerði 5 í Reykjavík.

des 17
Love0

117/2024 Laugarásvegur

Með

Árið 2024, þriðjudaginn 17. desember, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mætt voru Arnór Snæbjörnsson formaður, Ómar Stefánsson varaformaður og Karólína Finnbjörnsdóttir lögmaður.

Fyrir var tekið mál nr. 117/2024, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 23. september 2024 um að falla frá áformum um beitingu þvingunarráðstafana gagnvart lóðarhöfum Laugarásvegar 63 vegna girðingar á lóðamörkum Laugarásvegar 61 og 63.

 Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 7. október 2024, er barst nefndinni sama dag, kærir lóðarhafi Laugarásvegar 61, ákvörðun byggingar­fulltrúans í Reykjavík frá 23. september 2024 um að falla frá áformum um álagningu dagsekta gagnvart lóðarhafa Laugarásvegar 63 vegna girðingar á lóðamörkum Laugarásvegar 61 og 63. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Reykjavíkurborg 6. nóvember 2024.

Málavextir: Mál þetta á sér nokkra forsögu en með bréfi byggingarfulltrúa til lóðarhafa lóðar nr. 63 við Laugarásveg, dags. 2. febrúar 2024, var lóðarhöfum gert að leggja fram innan 14 daga byggingar­leyfis­umsókn og skriflegt samþykki lóðarhafa lóðar nr. 61 við Laugarásveg, kæranda í þessu máli, vegna girðingar á mörkum lóðanna. Var bent á að yrði tilmælunum ekki sinnt yrði tekin ákvörðun um framhald málsins sem gæti falið í sér að ráðist yrði í úrbætur á kostnað lóðarhafa eða dagsektum beitt. Í tölvubréfi lóðarhafa til byggingarfulltrúa, dags. 28. febrúar 2024, kom fram að gerð yrði „lokatilraun á allra næstu dögum til að ná samkomulagi á milli lóðarhafa, ef það náist ekki verði girðingin færð eða fjarlægð með deildum kostnaði þegar frost fari úr jörðu.“ Á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa degi síðar var framangreint fært til bókar. Í tölvubréfi til lóðarhafa, dags. 1. mars s.á., kom fram að veittur væri frestur til 31. s.m. til að ná samkomulagi við kæranda um girðingu á mörkum lóðanna og senda það til byggingarfulltrúa, að öðrum kosti þyrfti að fjarlægja vegginn líkt og lóðar­hafar hefðu sagst ætla að gera. Með tölvubréfi, dags. 4. apríl 2024, var sá frestur framlengdur til 18. s.m. Slíkt samkomulag barst ekki byggingarfulltrúa og sendi hann því lóðarhöfum bréf, dags. 23. s.m., þar sem fram kom að veittur væri lokafrestur til að fjarlægja girðinguna. Yrði hann ekki fjarlægður innan 14 daga frá móttöku bréfsins áformaði byggingar­fulltrúi að leggja á dagsektir að fjárhæð kr. 25.000 fyrir hvern þann dag sem það drægist. Var jafnframt veittur 14 daga frestur til að koma að andmælum.

Lóðarhafar Laugarásvegar 63 kærðu þá ákvörðun byggingarfulltrúa til úrskurðarnefndarinnar. Í úrskurði nefndarinnar í umræddu kærumáli nr. 54/2024 frá 6. júní 2024 var kröfu lóðarhafa um ógildingu ákvörðunar byggingarfulltrúa um að fjarlæga hina umdeildu girðingu hafnað. Þeim hluta málsins er varðaði ákvörðun um álagningu dagsekta var vísað frá þar sem ekki var talið að legið hefði fyrir lokaákvörðun um þá álagningu.

Í bréfi, dags. 23. september 2024, til lóðarhafa Laugarásvegar 63 rakti byggingarfulltrúi þau lög og reglur sem gilda um girðingar og skjólveggi á lóðamörkum og málsatvik varðandi hina umdeildu girðingu er reist hefði verið á lóðamörkum Laugarásvegar 61 og 63. Þá var fjallað um heimildir byggingarfulltrúa til að beita þvingunarúrræðum samkvæmt lögum nr. 160/2010 um mannvirki. Að lokum kom fram að ekki fengist séð að hin umdeilda girðing ylli hættu né væri skaðleg heilsu nágranna og af því leiddi að öryggis- eða almannahagsmunum væri ekki raskað. Þar af leiðandi myndi embætti byggingarfulltrúa ekki beita sér fyrir því að girðingin yrði fjarlægð með beitingu þvingunarúrræða. Var samrit bréfsins sent kæranda­ og er niðurstaða þessi hin kærða ákvörðun í máli þessu.

Málsrök kæranda: Bent er á að vafi leiki á því á hvaða lagagrunni hin kærða ákvörðun byggir, en ekki hafi verið vísað til neinna ákvæða stjórnsýslulaga varðandi afturköllun eða breytingu ákvörðunar um beitingu dagsekta. Ákvörðun byggingarfulltrúa um að fjarlægja skyldi girðingarnar hafi verið staðfest með úrskurði nefndarinnar frá 6. júní 2024 í máli nr. 54/2024. Sú ákvörðun að aðhafast ekki í málinu, með vísan til orðalags í frumvarpi því er varð að lögum nr. 160/2010 um mannvirki, haldi ekki vatni enda hafi það orðalag verið í lögum frá gildistöku þeirra. Það standist ekki skoðun að vitna til þeirra nú þegar það henti byggingarfulltrúa sem hafi ekki kjark eða staðfestu til að fylgja eftir ákvörðunum sínum. Álagning dagsekta sé þvingunar­úrræði sem beitt sé til að fylgja eftir ákvörðunum byggingarfulltrúa og það sé haldlaust að taka ákvörðun um að gera eiganda Laufásvegar 63 að fjarlægja óleyfisframkvæmd ef ekki standi til að fylgja henni eftir með þvingunarúrræðum. Byggingarfulltrúi hafi ekki gert tilraun til að rökstyðja hvers vegna hann hafi fallið frá fyrri ákvörðun eða hvaða atvik hafi breyst sem réttlæti slíka ákvörðun. Byggingarfulltrúi sé stjórnvald og hafi kærandi mátt hafa réttmætar væntingar til þess að fyrri ákvörðun yrði ekki breytt eftir geðþótta án haldbærra raka eða í samræmi við lög og góða stjórnsýslu.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Vísað er til þess að hin kærða ákvörðun snúi eingöngu að þinglýstum eiganda Laugarásvegar 63. Ekki verði séð að kærandi hafi beina, verulega, sérstaka og lögvarinna hagsmuna að gæta af þeirri ákvörðun að leggja ekki á dagsektir á eiganda Laugarás­vegar 63 þar sem sú þvingunarráðstöfun snúi eingöngu að þeim aðila.

Ekki sé um að ræða afturköllun stjórnvaldsákvörðunar þar sem staðfest hafi verið í úrskurði nefndar­innar nr. 54/2024 að ekki hafi verið tekin ákvörðun um álagningu dagsekta og því geti ekki verið um afturköllun að ræða. Fyrir liggi ákvörðun byggingarfulltrúa um að gera eigendum Laugarás­vegar 63 að fjarlæga umdeilda girðingu og standi sú ákvörðun áfram.

Ákvæði 56. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki feli í sér heimild fyrir byggingarfulltrúa að taka ákvörðun um beitingu þvingunarúrræða en sú ákvörðun sé háð mati byggingarfulltrúa. Ákvæðið gefi byggingarfulltrúa kost á að bregðast við ef gengið sé gegn þeim almanna­hagsmunum sem búi að baki lögum nr. 160/2010 svo sem skipulags-, öryggis- eða heilbrigðis­hagsmunum. Það sé því ávallt mat á aðstæðum sem ráði því hvort þvingunarúrræðum sé beitt eða ekki í tilefni af framkvæmd sem teljist vera ólögmæt. Einstaklingum sé þannig ekki tryggður lögvarinn réttur til að knýja byggingaryfirvöld til beitingar þvingunarúrræða vegna einstaklings­hagsmuna enda sé þeim tryggð önnur réttarúrræði til þess að verja þá hagsmuni sína.

Starfsmenn byggingarfulltrúa hafi mætt á staðinn til að skoða aðstæður í þó nokkur skipti og í þrígang tekið myndir á vettvangi. Síðasta vettvangskönnun hafi verið farin í kjölfar bréfs kæranda til byggingarfulltrúa, dags. 30. september 2024, til að ganga úr skugga um hvort fullyrðingar hans um eld- og útleiðnihættu frá skjólgirðingunni ættu við rök að styðjast. Það hafi verið mat starfsmanna byggingarfulltrúa að svo væri ekki. Eftir heildstæða skoðun á því hvort umrædd skjólgirðing teldist raska öryggis- og almannahagsmunum hafi svo ekki verið talið. Það sjónarmið hafi komið fram í bréfi byggingarfulltrúa til eiganda Laugarásvegar 63 frá 23. september 2024. Fulltrúar byggingarfulltrúa hafi kynnt sér vel aðstæður á vettvangi fyrir töku ákvörðunarinnar og hún hafi verið tekin með hliðsjón af meðalhófsreglu. Ákvörðun byggingar­fulltrúa um að beita ekki þvingunarráðstöfunum sé studd málefnalegum rökum og ekki verði séð að slíkir annmarkar séu á hinni umdeildu ákvörðun að varðað gæti ógildingu hennar.

 Athugasemdir eiganda Laugarásvegar 63: Bent er á að girðing á lóðarmörkum Laugarás­vegar 61 og 63, sem staðið hafi í um það bil 4 ár, hafi verið reist í góðu samkomulagi og að hluta til í samstarfi eigenda hlutaðeigandi lóða. Aldrei hafi verið óskað stöðvunar framkvæmda á meðan unnið hafi verið að því að reisa girðinguna. Þegar girðingin hafi staðið í rúm 2 ár hafi verið reynt að afla skriflegs samþykkis en kærandi hafi þá dregið lappirnar og svo afturkallað munnlegt samþykki sitt með skilaboðum 20. júní 2023 án nokkurra skýringa.

Girðingin hafi nú staðið í nær 4 ár án áfalla og ógni hvorki öryggis- né almannahagsmunum. Málatilbúnaður kæranda um hið gagnstæða sé órökstuddur og úr öllu hófi. Málefnaleg rök standi ekki til að beita verulega íþyngjandi þvingunarúrræðum, líkt og dagsektir séu, í þessu máli. Sérstaklega í ljósi fyrrgreinds munnlegs samkomulags aðila, verulegs tómlætis kæranda og sinnuleysis gagnvart ítrekuðum tilraunum til sátta. Sinnuleysið og gögn málsins beri með sér að kærandi telji sig ranglega eiga lögvarinn rétt til að knýja byggingar­fulltrúa til að beita þvingunarúrræðum þrátt fyrir að honum séu tryggð önnur réttar­úrræði til varnar réttindum sínum.

Því sé hafnað að tilvitnuð ummæli, dags. 1. mars 2024, feli í sér einfalda bindandi yfirlýsingu um að fjarlægja girðinguna svo sem ætla megi af hinni kærðu ákvörðun. Ummælin hafi verið háð óframkomnu skilyrði um kostnaðarskiptingu á milli lóðarhafa. Ekkert liggi fyrir um kostnaðar­skiptingu enda hafi kærandi hunsað og/eða hafnað tilraunum til samtals og sátta. Þá hafi tilvitnuð ummæli grundvallast á ófullnægjandi leiðbeiningum byggingar­fulltrúa.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík að beita ekki þvingunarúrræðum til að girðing á lóðamörkum Laugarásvegar 61 og 63 verði fjarlægð.

Samkvæmt 3. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála geta þeir einir kært stjórnvaldsákvörðun til úrskurðarnefndarinnar sem eiga lögvarða hagsmuni tengda ákvörðun sem kæra á. Að stjórnsýslurétti hefur skilyrðið um lögvarða hagsmuni fyrir kæru­aðild verið túlkað svo að þeir einir teljist aðilar kærumáls sem eigi einstaklegra hagsmuna að gæta af úrlausn máls umfram aðra og jafnframt að þeir hagsmunir séu verulegir.

Kærandi í máli þessu er rétthafi lóðar nr. 61 við Laugarásveg en hin umdeilda girðing er á mörkum þeirrar lóðar og lóðar nr. 63 við Laugarásveg og hefur kærandi átt í nokkrum sam­skiptum við embætti byggingarfulltrúa þar sem hann hefur krafist aðgerða af hálfu embættisins til að knýja á um að girðingin yrði fjarlægð. Í ljósi þessa verður kæranda játuð kæruaðild í máli þessu.

Í bréfi byggingarfulltrúa til lóðarhafa Laugarásvegar 63, dags. 23. september 2024, kemur fram að byggingarfulltrúi ætli ekki að beita sér fyrir því að hin umdeilda girðing verði fjarlægð með beitingu þvingunarúrræða. Fyrir liggur í máli þessu að endanleg ákvörðun um álagningu dagsekta hafði ekki verið tekin af hálfu byggingarfulltrúa, sbr. úrskurð úrskurðarnefndarinnar í máli nr. 54/2024, og var slík ákvörðun ekki tekin eftir uppkvaðningu þess úrskurðar. Felur ákvörðun byggingarfulltrúa því ekki í sér afturköllun stjórnvaldsákvörðunar um beitingu dag­sekta, sbr. 25. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993, heldur er um að ræða ákvörðun um að beita ekki þvingunarúrræðum.

Það er hlutverk byggingarfulltrúa hvers sveitarfélags að hafa eftirlit með því að mannvirki og notkun þeirra sé í samræmi við útgefin leyfi og beita eftir atvikum þvingunarúrræðum, sbr. 55. og 56. gr. laga um mannvirki nr. 160/2010. Er nánar kveðið á um það í 2. mgr. 55. gr. laganna að sé byggingarframkvæmd hafin án þess að leyfi sé fengið fyrir henni eða hún brjóti í bága við skipulag geti byggingarfulltrúi krafist þess að hið ólöglega mannvirki eða byggingarhluti sé fjarlægt. Þá er fjallað um aðgerðir til að knýja fram úrbætur í 56. gr. laganna. Er þar m.a. tekið fram í 1. mgr. að sé ásigkomulagi, frágangi, umhverfi eða viðhaldi húss, annars mann­virkis eða lóðar ábótavant að mati byggingarfulltrúa eða frágangur ekki samkvæmt sam­þykktum uppdráttum, lögum, reglugerðum og byggingarlýsingu, skuli gera eiganda eða umráða­­­manni eignarinnar aðvart og leggja fyrir hann að bæta úr því sem áfátt er. Sé það ekki gert er heimilt að beita dagsektum eða láta vinna verk á kostnað þess sem vanrækt hefur að vinna verkið, sbr. 2. og 3. mgr. nefnds lagaákvæðis.

Í athugasemdum við frumvarp það sem varð að mannvirkjalögum er tekið fram að sú breyting hafi verið gerð frá fyrri lögum að byggingarfulltrúa sé heimilt en ekki skylt að beita þvingunar­úrræðum. Þar kemur fram að eðlilegt sé að ákvörðun um beitingu úrræðanna sé metin í hverju tilviki, m.a. með tilliti til meðalhófs. Ákvörðun um beitingu þvingunarúrræða er því háð mati stjórnvalds hverju sinni og gefur sveitarfélögum kost á að bregðast við sé gengið gegn almanna­hagsmunum þeim er búa að baki mannvirkjalögum, svo sem skipulags-, öryggis- og heilbrigðis­hagsmunum. Fer það því eftir atvikum hvort nefndum þvingunarúrræðum verði beitt í tilefni af framkvæmd sem telst vera ólögmæt. Með hliðsjón af þessu verður ekki talið að einstaklingum sé tryggður lögvarinn réttur til að knýja byggingaryfirvöld til beitingar þvingunar­­úrræða vegna einstaklingshagsmuna enda eru þeim tryggð önnur réttarúrræði til þess að verja þá hagsmuni sína. Þótt beiting þvingunarúrræða sé háð mati stjórnvalds þarf ákvörðun þess efnis að vera studd efnislegum rökum, m.a. með hliðsjón af þeim hagsmunum sem búa að baki fyrrgreindum lagaheimildum og fylgja þarf meginreglum stjórnsýsluréttarins, s.s. um rannsókn máls og að málefnaleg sjónarmið búi að baki ákvörðun.

Hin kærða ákvörðun embættis byggingarfulltrúa var studd þeim rökum að öryggis- og almanna­­hagsmunum sé ekki raskað með hinni umdeildu girðingu, enda valdi hún ekki hættu eða sé skaðleg heilsu nágranna.

Með hliðsjón af framangreindu verður að telja að ákvörðun byggingarfulltrúa um að falla frá beitingu þvingunarúrræða vegna girðingar á lóðamörkum Laugarásvegar 61 og 63 og að aðhafast ekki frekar í málinu sé studd haldbærum rökum og ekki verður séð að umdeildar framkvæmdir raski almannahagsmunum. Verður kröfu kæranda um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar af þeim sökum hafnað. 

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um að felld verði úr gildi ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 23. september 2024 um að falla frá áformum um beitingu þvingunarráðstafana gagnvart lóðarhöfum Laugarásvegar 63 vegna girðingar á lóðamörkum Laugarásvegar 61 og 63.

sep 25
Love0

80/2024 Digranesvegur

Með

Árið 2024, miðvikudaginn 25. september, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mætt voru Ómar Stefánsson varaformaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingar­verkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 80/2024, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúa Kópavogsbæjar frá 18. júlí 2024 um að auglýsingaskilti á lóðinni Digranesvegi 81, Kópavogi verði fjarlægt að viðlögðum dagsektum.

 Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 26. júlí 2024, er barst nefndinni sama dag, kærir lóðarhafi Digranesvegar 81, Kópavogi, ákvörðun byggingarfulltrúa Kópavogsbæjar frá 18. júlí 2024 um að auglýsingaskilti á lóð hans yrði fjarlægt innan sjö daga frá móttöku tilkynningarinnar að viðlögðum 50 þúsund króna dagsektum. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi og að réttaráhrifum hennar verði frestað á meðan málið sé til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni. Þykir málið nægilega upplýst til að það verði tekið til endanlegs úrskurðar og er því ekki tilefni til að taka sérstaklega afstöðu til kröfu kæranda um frestun réttaráhrifa.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Kópavogsbæ 20. ágúst 2024.

Málavextir: Með umsókn, dags. 6. október 2022, sótti kærandi um byggingarleyfi fyrir endur­nýjun á skilti á lóð nr. 81 við Digranesveg með því að setja upp LED skilti í stað prentaðs skiltis sem fyrir var. Kæranda voru sendir tölvupóstar, 6. og 10. október 2022 og 11. janúar 2023, þar sem byggingarfulltrúi óskaði eftir teikningum og byggingarlýsingu vegna umsóknar­innar. Umsóknin fékk ekki afgreiðslu þar sem umbeðin gögn bárust ekki.

Með bréfi, dags. 1. febrúar 2024, upplýsti byggingarfulltrúi kæranda um að auglýsingaskilti á útvegg bílskúrs við Digranesveg 81 hefði ekki verið samþykkt af byggingaryfirvöldum en uppsetning auglýsingaskilta væri leyfisskyld. Krafðist byggingarfulltrúi þess að skiltið yrði tekið niður og slökkt á því án tafar. Var kærandi upplýstur um að ef ekki yrði brugðist við kröfum byggingarfulltrúa eða komist að samkomulagi við byggingaryfirvöld fyrir 15. febrúar s.á. kæmi til skoðunar að leggja á dagsektir í samræmi við gr. 2.9.2. byggingar­reglugerðar nr. 112/2012. Samkvæmt kæranda barst honum ekki framangreind bréf þar sem þau hafi verið send á rangt netfang. Gerði Kópavogsbær ekki athugasemd við þá fullyrðingu og staðfesti að það hefði fyrirfarist að senda umrædd bréf í ábyrgðarpósti.

Byggingarfulltrúi ítrekaði kröfur sínar í bréfi, dags. 22. febrúar 2024, þar sem fram kom að samkvæmt vettvangsskoðun hafi kærandi ekki orðið við kröfu byggingarfulltrúa um tafarlausa fjarlægingu auglýsingaskiltisins. Yrðu því lagðar á dagsektir að fjárhæð kr. 50.000 frá og með 22. febrúar 2024 í samræmi við gr. 2.9.2. byggingarreglugerðar. Kærandi sótti að nýju um byggingarleyfi fyrir auglýsingaskiltinu 6. mars 2024 og tekið var fram að verið væri að endurnýja prentað skilti sem hefði verið á þessum stað í 20 ár og setja upp LED skilti þess í stað. Skiltið væri 10 m frá lóðamörkum og 40 m frá nálægustu umferðargötu.

Með bréfi byggingarfulltrúa, dags. 18. júlí 2024, var kæranda tilkynnt að veittur væri sjö daga lokafrestur frá móttöku bréfsins til að fjarlægja skiltið, ella yrðu lagðar á dagsektir að fjárhæð kr. 50.000 fyrir hvern dag sem drægist að vinna verkið. Bæjaryfirvöld sendu kæranda tölvupóst 30. s.m. þar sem honum var tilkynnt að vegna framkominnar kæru á ákvörðun byggingar­­­fulltrúa væri embættið tilbúið að fresta ákvörðun um dagsektir þar til fyrirliggjandi umsókn um byggingar­­leyfi væri afgreidd. Þetta væri háð því að slökkt yrði á skiltinu þegar í stað. Í öðrum tölvu­pósti sama dag var fyrirspurn kæranda um önnur byggingarleyfi vegna LED skilta svarað og þess óskað að beiðni um upplýsingar yrði afmörkuð nánar þar sem ekki væri haldin sérstök skrá um slík leyfi. Þá var upplýst að byggingarfulltrúi hefði til meðferðar önnur skilti sem ekki hefðu viðeigandi leyfi. Kópavogsbær upplýsti síðan úrskurðarnefndina með tölvupósti 7. ágúst 2024, sem kærandi fékk afrit af, að í ljósi þess dráttar sem orðið hefði á að afgreiða byggingar­leyfis­umsókn vegna umrædds skiltið hefði hinni kærðu ákvörðun byggingarfulltrúa verið frestað þar til umsókn kæranda yrði afgreidd. Á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 9. ágúst s.á. var umsókn kæranda um byggingar­leyfi frá 6. október 2022 synjað með vísan til umsagnar skipulags­deildar, dags. 8. s.m., og gatnadeildar, ódagsett. Í tölvupósti frá Kópavogsbæ frá 19. september s.á. kemur fram að af hálfu bæjaryfirvalda sé litið svo á að með afgreiðslu fyrri umsóknar hafi síðari umsókn um skiltið einnig verið afgreidd.

Málsrök kæranda: Bent er á að byggingarfulltrúi hafi virt að vettugi grundvallarreglur stjórn­sýslulaga við meðferð málsins. Kæranda hafi ekki verið veittur andmælaréttur vegna ákvörðunar um dagsektir, dags. 18. júlí 2024, skv. 13. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Í bréfi byggingarfulltrúa hafi einungis komið fram að yrði skiltið ekki fjarlægt innan 7 daga yrðu lagðar á dagsektir. Þá hafi upplýsingaréttur kæranda verið virtur að vettugi þar sem svör við einföldum fyrirspurnum hafi ekki borist þrátt fyrir ítrekanir. Slíkur réttur sé tryggður með 1. mgr. 15. gr. stjórnsýslulaga. Kærandi hafi ekki fengið neinar upplýsingar um meðferð umsóknar sinnar um leyfi fyrir skiltinu þrátt fyrir að fjórir mánuðir væru liðnir frá því að hún hafi verið lögð fram. Þá hafi málshraðaregla 1. mgr. 9. gr. og jafnræðisregla 11. gr. stjórnsýslu­laga ekki verið virtar við meðferð málsins. Við beitingu íþyngjandi ákvarðana og refsikenndra viður­laga hvíli sérstaklega ríkar skyldur á stjórnvöldum að virða þessi réttindi borgaranna.

Málsrök Kópavogsbæjar: Vísað er til þess að í 13. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 komi fram að aðili máls skuli eiga þess kost að tjá sig um efni máls áður en stjórnvald taki ákvörðun, í ákvæðinu sé svo kveðið á um undanþágu frá þessu þegar fyrir liggi afstaða aðila í gögnum málsins og rök fyrir henni eða slíkt sé augljóslega óþarft. Um matskennda undanþágu sé að ræða en í umræddu máli hafi atvik verið með þeim hætti að andmæli hefðu engu breytt, enda ljóst að skiltið hafi verið án byggingarleyfis. Bent sé á að byggingarfulltrúi hafi frestað réttar­áhrifum ákvörðunar á meðan byggingarleyfisumsókn hafi verið til meðferðar til að gæta meðal­hófs án þess þó að slíkt hafi verið skylt. Kærandi hafi átt í samskiptum við byggingar­fulltrúa eftir að hafa sótt um leyfi fyrir LED-skiltinu, aðallega til að spyrjast fyrir um framgang umsóknarinnar auk fyrirspurnar um fjölda byggingarleyfa fyrir LED-skiltum í Kópavogi. Þeirri fyrir­spurn hafi verið svarað með tölvupósti 30. júlí 2024. Skortur á svörum við ítrekuðum póstum kæranda um framgang málsins, sem hafi borist á tiltölulega stuttu tímabili, valdi ekki ógildi ákvörðunar byggingarfulltrúa sem sé undir í málinu enda hafi byggingarleyfisumsóknin verið afgreidd og hafi kærandi ekki hagsmuni af frekari svörum.

Kröfum kæranda um að ákvörðun byggingarfulltrúa verði frestað á meðan málið sé til með­ferðar hjá nefndinni sé mótmælt enda leiki enginn vafi á að skiltið sé án tilskilinna leyfa og séu ákvæði 56. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki og gr. 2.9.2. byggingarreglugerðar nr. 112/2012 um heimildir byggingarfulltrúa til þvingunarúrræða skýrar. Það sé mat bæjaryfir­valda að skiltið feli í sér slysahættu og að áríðandi sé að það verði fjarlægt sem fyrst.

 Viðbótarathugasemdir kæranda: Bent er á að um verulega íþyngjandi ákvörðun hafi verið að ræða og í henni felist refsikennd viðurlög. Kærandi hafi aldrei fengið að tjá sig um ákvörðun um dagsektir, fjárhæð þeirra eða önnur atriði ákvörðunarinnar.

Kærandi telji að uppfærsla eldra skiltis sem fyrir var á lóðinni í LED skilti sé í raun óveruleg breyting og í umsókn um byggingarleyfi hafi komið fram að slökkt yrði á skiltinu á kvöldin. Skiltið sé 40 m frá vegamótum og uppfylli því skilyrði 2. mgr. 32. gr. vegalaga nr. 80/2007. Ekki hafi verið sótt um deiliskipulagsbreytingu enda hafi Kópavogsbær veitt leyfi fyrir samskonar skilti á sama skipulagsreit án breytinga á deiliskipulagi, þ.e. á lóð nr. 5 við Dalsmára.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um lögmæti ákvörðunar byggingarfulltrúa Kópavogsbæjar að krefjast þess að skilti á byggingu á lóð nr. 81 við Digranesveg verði fjarlægt ásamt ákvörðun um að leggja dagsektir á kæranda fyrir hvern dag sem ekki væri orðið við kröfum um að fjarlægja skiltið. Digranesvegur fellur í flokk sveitarfélagsvega og samkvæmt 9. gr. vegalaga nr. 80/2007 er Kópavogsbær veghaldari hans.

Samkvæmt 1. mgr. 2. gr. og 13. tl. 3. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki falla skilti eins og um ræðir í máli þessu undir gildissvið laganna. Þá er fjallað um kröfur til skilta í kafla 2.5. byggingarreglugerðar nr. 112/2012. Þar segir að sækja skuli um byggingarleyfi fyrir öllum frístandandi skiltum og skiltum á byggingum sem séu yfir 1,5 m2 að flatarmáli. Þá skal stærð og staðsetning skilta vera í samræmi við gildandi skipulag. Samkvæmt 1. mgr. 9. gr. laga nr. 160/2010 er óheimilt að grafa grunn fyrir mannvirki, reisa það, rífa eða flytja, breyta því, burðarkerfi þess eða lagnakerfum eða breyta notkun þess, útliti eða formi nema að fengnu leyfi viðkomandi byggingarfulltrúa.

Í 90. gr. umferðarlaga nr. 77/2019 kemur fram að spjöld, auglýsingar, ljósaskilti eða sambæri­legan búnað megi eigi setja á eða við veg þannig að honum sé beint að umferð nema með heimild veghaldara. Veghaldari geti synjað um leyfi eða gert kröfu um að slíkur búnaður verði fjarlægður ef hann telji hann draga úr umferðaröryggi, þar á meðal ef misskilja megi hann sem umferðarmerki, umferðarskilti eða vegmerkingu, búnaður tálmi vegsýn eða sé til þess fallinn að draga athygli vegfarandans frá vegi eða umferð.

Í 32. gr. vegalaga er fjallað um fjarlægð mannvirkja frá vegi. Þar kemur fram í 1. mgr. að ekki megi staðsetja byggingar, leiðslur, auglýsingaspjöld, skurði eða önnur mannvirki, föst eða laus, nær vegi en 30 m frá miðlínu stofnvega og 15 m frá miðlínu annarra þjóðvega nema leyfi veghaldara komi til. Þá segir í 2. mgr. að óheimilt sé að reisa mannvirki nema með leyfi veghaldara við vegamót skv. 1. mgr. á svæði sem takmarkist af beinum línum milli punkta á miðlínu vega 40 m frá skurðpunkti þeirra. Veghaldari geti ef sérstaklega standi á fært út mörk þessi allt að 150 m.

Hlutverk byggingarfulltrúa hvers sveitarfélags er að hafa eftirlit með því að mannvirki og notkun þeirra sé í samræmi við útgefin leyfi og beita eftir atvikum þvingunarúrræðum, sbr. 55. og 56. gr. laga nr. 160/2010. Er nánar kveðið á um það í 2. mgr. 55. gr. laganna að sé byggingarframkvæmd hafin án þess að leyfi sé fengið fyrir henni eða hún brjóti í bága við skipulag geti byggingarfulltrúi krafist þess að hið ólöglega mannvirki eða byggingarhluti sé fjarlægt. Þá er fjallað um aðgerðir til að knýja fram úrbætur í 56. gr. laganna. Er þar m.a. tekið fram í 1. mgr. ákvæðisins að sé ásigkomulagi, frágangi, umhverfi eða viðhaldi húss, annars mannvirkis eða lóðar ábótavant að mati byggingarfulltrúa eða frágangur ekki samkvæmt samþykktum uppdráttum, lögum, reglugerðum eða byggingarlýsingu skuli gera eiganda eða umráðamanni eignarinnar aðvart og leggja fyrir hann að bæta úr því sem áfátt er.

Í máli þessu er um að ræða 18 m2 stafrænt skilti sem fellur undir ákvæði laga nr. 160/2010 og er háð leyfi byggingarfulltrúa skv. 1. mgr. 9. gr. laganna. Fyrir liggur að hið umdeilda skilti var sett upp án byggingarleyfis og hefur umsókn kæranda um slíkt leyfi nú verið synjað. Í ljósi framangreinds verður að telja að byggingarfulltrúa hafi verið heimilt, á grundvelli 2. mgr. 55. gr. laga nr. 160/2010, að gera kröfu um að skiltið yrði fjarlægt.

Í 2. mgr. 56. gr. laga nr. 160/2010 er byggingarfulltrúa veitt heimild til að beita dagsektum til að knýja menn til þeirra verka sem þeir skulu hlutast til um samkvæmt lögunum og reglu­gerðum eða láta af ólögmætu atferli. Beiting nefndra þvingunarúrræða er íþyngjandi ákvörðun sem er háð mati stjórnvalds hverju sinni. Tekið er fram í athugasemdum með frumvarpi því sem varð að mannvirkjalögum að eðlilegt sé að ákvörðun um beitingu þvingunarúrræða sé metin í hverju tilviki, m.a. með tilliti til meðalhófs. Við mat á því hvort beita eigi þvingunar­aðgerðum, svo sem dagsektum, geta komið til álita ýmis sjónarmið svo sem hversu íþyngjandi aðgerða er krafist af þeim sem úrræðin beinast að, hvort og með hvaða hætti þeir tengjast meintum lögbrotum, hversu mikilvæga almannahagsmuni er verið að tryggja og hversu langur tími er liðinn frá atburði þar til ætlunin er að grípa til aðgerða af hálfu stjórnvalda.

Við mat á því hvort beita eigi dag­sektum þarf sem endranær að fylgja meginreglum stjórnsýsluréttarins. Samkvæmt 13. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 skal aðili máls eiga þess kost að tjá sig um efni máls áður en stjórnvald tekur ákvörðun í því. Andmælaréttur málsaðila grundvallast einkum á þeim rökum að honum sé veitt færi á því að gæta hagsmuna sinna áður en ákvörðun er tekin svo og að mál sé nægilega upplýst undir meðferð þess.

Ákvörðun um álagningu dagsekta var tekin af byggingarfulltrúa og tilkynnt kæranda með bréfi, dags. 18. júlí 2024, þar sem honum var veittur sjö daga frestur til að taka niður greint skilti, en kæranda var ekki gefið tækifæri til þess að koma að andmælum. Kærandi var aftur á móti meðvitaður um afstöðu byggingar­fulltrúa um að skiltið skyldi fjarlægt og heimildum hans til að beita dagsektum, sbr. bréf byggingarfulltrúa til kæranda, dags. 22. febrúar 2024. Þá verður einnig að horfa til þess að með því að fresta réttaráhrifum hinnar kærðu ákvörðunar um beitingu dagsekta þar til niðurstaða umsóknar um byggingar­leyfi lá fyrir hafi sveitarfélagið komið til móts við hagsmuni kæranda.

Með vísan til þess sem að framan er rakið verður hin kærða ákvörðun ekki talin haldin þeim annmörkum sem ráðið geta úrslitum um gildi hennar og verður kröfu kæranda um ógildingu hennar því hafnað. Eins og atvikum máls þessa er háttað þykir þó rétt með vísan til 2. mgr. 29. gr. stjórnsýslulaga að áfallnar dagsektir til og með uppkvaðningu þessa úrskurðar falli niður.

 Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um ógildingu ákvörðunar byggingarfulltrúa Kópavogsbæjar frá 18. júlí 2024 um að auglýsingaskilti á lóðinni Digranesvegi 81, Kópavogi, verði fjarlægt innan sjö daga að viðlögðum 50 þúsund króna dagsektum.

Dagsektir sem kunna að hafa verið lagðar á samkvæmt hinni kærðu ákvörðun til og með uppkvaðningu þessa úrskurðar falla niður.

sep 25
Love0

76/2024 Suðurgata

Með

Árið 2024, miðvikudaginn 25. september, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mætt voru Arnór Snæbjörnsson formaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingar­verkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 76/2024, kæra á ákvörðun umhverfis- og skipulagssviðs Sveitar­félagsins Voga frá 8. júlí 2024 um álagningu dagsekta vegna óleyfisframkvæmda við fasteignina að Suðurgötu 4, Vogum.

 Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með kæru til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, er barst nefndinni 8. júlí 2024, kærir eigandi bílskúrs og íbúðar á 1. hæð fjöleignahúss á lóð nr. 4 við Suðurgötu, Vogum, ákvörðun umhverfis- og skipulagssviðs Sveitarfélagsins Voga frá 8. júlí 2024 um álagningu dagsekta vegna óleyfisframkvæmda við fasteignina. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Sveitarfélaginu Vogum 31. júlí og 1. ágúst 2024.

Málavextir: Með bréfi, dags. 9. júlí 2024, var kæranda tilkynnt að byggingarfulltrúi Sveitar­félagsins Voga hefði ákveðið að leggja á dagsektir að fjárhæð kr. 10.000 vegna óleyfis-framkvæmda við fasteignina að Suðurgötu 4, Vogum. Í bréfinu var vísað til fyrri bréfa frá byggingarfulltrúa, dags. 26. febrúar 2019, 12. apríl 2019, 30. ágúst 2019, 17. febrúar 2020, 29. mars 2021, 16. júní 2022, 4. október 2023 og 7. júní 2024.

Í bréfinu kemur meðal annars fram að fyrir liggi að geymslu í húsnæðinu hafi verið breytt í baðherbergi auk þess sem dyraopi á milli eldhúss og þvottahúss hafi verið lokað. Sé það ekki í samræmi við samþykktar teikningar af húsinu. Með því móti hafi íbúðinni í raun verið skipt í tvennt. Þá liggi fyrir að bílgeymslu hafi verið breytt í íverurými sem sé heldur ekki í samræmi við samþykkta uppdrætti.

Fram kom að byggingarfulltrúi hafi ítrekað veitt kæranda tækifæri til þess að verða við athuga­semdum með því að breyta húsnæðinu til fyrra horfs. Hvorki hafi verið orðið við þeim beiðnum né send staðfesting um að orðið hafi verið við fyrirmælum byggingarfulltrúa. Væri byggingar­fulltrúi því tilneyddur að beita þeim þvingunarúrræðum sem hann hafi áður boðað.

Málsrök kæranda: Kærandi byggir á því að ekki þurfi sérstakt byggingarleyfi fyrir minni­háttar framkvæmdum sem um ræði í máli þessu. Skipulag íbúðarinnar sé gamalt og ekki sé við neinar teikningar að styðjast. Hvorki þurfi byggingarleyfi til þess að opna eða loka dyrum né til þess að setja bedda í bílskúr. Í Reykjavík hvetji borgaryfirvöld fasteignaeigendur til þess að nýta bílskúra til íbúðar og sama eigi að eiga við um Sveitarfélagið Voga. Húsnæðið hafi verið leigt út í þeim tilgangi að fjármagna kaupin á því. Nái kröfur sveitarfélagsins fram að ganga lendi kærandi í fjárhagsvandræðum.

Afskipti sveitarfélagsins hafi komið til eftir að kærandi sótti um leyfi frá sveitarfélaginu til að skrá þrjár íbúðareiningar í húsinu. Hins vegar hafi sú umsókn verið dregin til baka þar sem viðhorf sveitarfélagsins hafi verið neikvætt. Sveitarfélagið vilji engar teikningar og fari fram á að húsnæðinu verði komið í upprunalegt ástand, en húsið hafi verið reist árið 1953. Engar teikningar séu til af innra skipulagi íbúðarinnar og gæti því núverandi útfærsla verið hin upphaflega. Eignin hafi verið keypt í núverandi ástandi og hafi kærandi ekki breytt innra skipulagi. Sveitarfélagið fari fram á að salerni verði fjarlægt og dyr verði opnaðar hjá kæranda, en virðist ekki skipta sér af innra skipulagi hjá íbúum á efri hæð hússins. Þá hafi sveitarfélagið ekki komið með neinar athugasemdir varðandi slæmt ástand hússins að öðru leyti eða vegna óleyfisskúrs á sameigin­legri lóð.

Málsrök Sveitarfélagsins Voga: Þær breytingar sem kærði hafi ráðist í á íbúð sinni séu slíkar að búið sé að skipta íbúðinni upp í sjálfstæð rými sem ekki sé innangengt á milli. Með því hafi hann búið til tvær sjálfstæðar íbúðir á hæðinni. Þá hafi hann einnig breytt bílskúr í sjálfstæða íbúð. Slíkar breytingar á notkun og fjölgun íbúða séu í eðli sínu verulegar og geti ekki fallið undir minniháttar mannvirkjagerð eða smávægilega breytingu sem ráðherra væri heimilt að undanþiggja byggingarleyfi með ákvæði í reglugerð.

Undanþegin byggingarleyfi skv. byggingarreglugerð nr. 110/2012 séu framkvæmdir sem ekki falli undir umfangsflokk 2 og 3 skv. b. og c. lið 1. mgr. 1.2.3. gr. Hvorug framkvæmdin geri það enda um að ræða húsnæði þar sem fólk hafi varanlega búsetu. Auk þess hafi breytingarnar veruleg skipulagsleg áhrif og grenndaráhrif á sameigendur húss og nágranna sem skipulags- og byggingaryfirvöld þurfi að meta og meðeigendur að samþykkja.

 Sveitarfélagið mótmæli því að húsnæðið hafi verið í því ástandi sem það sé nú þegar kærandi keypti það. Framkvæmdir hafi m.a. staðið yfir við breytingar á fyrstu hæð hússins þegar mál þetta hófst, sbr. bréf byggingarfulltrúa sveitarfélagsins frá 26. febrúar og 12. apríl 2019. Það hafi þó að mati sveitarfélagsins ekki grundvallarþýðingu í málinu. Skýrt sé af þeim aðal­uppdráttum hússins sem til séu að ekki séu samþykktar tvær íbúðir á fyrstu hæð hússins og bílskúrinn hafi ekki verið samþykktur sem íbúðarrými. Þá sé eignaskiptasamningur skýr um þetta og sameigendur hafi hafnað slíkri breytingu. Kröfur sveitarfélagsins séu því alveg skýrar um að lokun sem gerð var milli eldhúss og þvottahúss verði fjarlægð þannig að ekki verði um tvær íbúðir að ræða og að bílgeymslu verði breytt aftur í bílgeymslu og látið af afnotum hennar sem íverurýmis.

 Sveitarfélagið vísi að öðru leyti til fyrirliggjandi gagna og einkum til rökstuðnings sem fram komi í bréfi sveitarfélagsins frá 9. júlí 2024 þar sem ákvörðun um beitingu dagsekta sé rökstudd og tilkynnt kæranda. Málið hafi verið rannsakað á fullnægjandi hátt og hafi kæranda ítrekað verið veittur möguleiki til að tjá sig. Jafnframt hafi honum ítrekað verið veittur frestur til að bregðast við kröfum með því að ráðast í úrbætur, sækja um leyfi fyrir breytingunum og fá leyfi sameigenda áður en gripið yrði til þvingunarúrræða. Með því hafi kæranda verið sýnd mikil þolinmæði og viðhaft meðalhóf með því að grípa ekki til þvingunarúrræða fyrr en fullreynt væri að kærandi hygðist ekki verða við kröfum um úrbætur. Fjárhæð dagsekta sé jafnframt hógvær m.t.t. þess að kærandi hafi skipt húsnæðinu upp í þrjár íbúðir sem séu í útleigu.

 Viðbótarathugasemdir kæranda: Kærandi telur að sveitarfélagið hafi við meðferð málsins brotið reglur stjórnsýslulaga. Ekki hafi farið fram hlutlaus rannsókn, kærandi hafa ekki fengið að nýta andmælarétt og ekki hafi verið gætt jafnræðis eða meðalhófs. Ekki hafi verið litið til lagaskilareglna, en húsið hafi verið byggt um miðja síðustu öld. Húsnæðið sé í samræmi við aðaluppdræti frá 1953 og reglur sem þá giltu. Engin gögn séu þó til um upphaflegt skipulag innra rýmis hússins frá þeim tíma. Lagðar hafi verið inn tillögur að breytingum á húsnæðinu, en þeim hafi ekki verið tekið með jákvæðum hætti. Ekki hafi af þeim ástæðum enn verið ráðist í fyrirhugaðar framkvæmdir.

Um sé að ræða minniháttar framkvæmdir innan séreignarhluta kæranda. Um sé að ræða færslu á vaski, lokun dyra tímabundið, uppsetningu sturtu og salernis­tilfærslu, ásamt færslu eldhúss og elhúsinnréttingar. Kærandi spyr hvort honum sé ekki heimilt að búa í bílskúr eins og öðrum íbúum í sömu götu eða hvort hann sæti einelti af hálfu sveitarfélagsins og hafi takmarkaðri réttindi en aðrir íbúar. Skorað sé á sveitarfélagið að leggja fram teikningar af öllum húsum í nágrenninu þar sem búið sé í bílskúrum án þess að við það séu gerðar athugasemdir, en kærandi hafi sent sveitarfélaginu myndir af slíkum bílskúraíbúðum.

Í eignaskiptayfirlýsingu hússins hafi verið gert frávik frá samþykktum teikningum þar sem dyr hafi verið settar til að loka innskoti við inngang og anddyri í sameign. Við þetta séu samt engar athugasemdir gerðar. Þá hafi kærandi leitað til sveitarfélagsins vegna óleyfisskúrs í eigu íbúa efri hæðar sem standi á sameiginlegri lóð hússins. Enginn brunaútgangur sé á efri hæð og allt viðhald komið á tíma. Þá hafi verið settur kvistur á þak hússins í óleyfi. Byggingarfulltrúi hafi ekki tekið nokkurt tillit til þessara ábendinga en beini kröfum einungis að kæranda sem eiganda neðri hæðar. Samkvæmt þessu hljóti að vera einhver tengsl milli íbúa efri hæðar og sveitarfélagsins sem ráði aðgerðum sveitarfélagsins.

Mótmælt er staðhæfingum um að eignin hafi verið í núverandi ástandi þegar kærandi festi kaup á henni. Skorað sé á opinberan aðila að leggja fram gögn um meint ástand við kaupin og einnig gögn um upphaflegt ástand og allar breytingar síðan. Þá sé einnig skorað á sveitarfélagið að leggja fram þær reglur sem giltu um breytingar á húsnæði frá 1953. Leyfi kærandi sér að halda því fram að á þeim tíma hafi ekki þurft neitt opinbert leyfi til þess að setja upp salerni, opna eða loka dyraopum eða búa í bílskúr. Hafi sveitafélagið sönnunarbyrðina fyrir því að það hafi þurft leyfi frá upphafi til minnstu breytinga innan dyra. Hafi sveitarfélagið einnig sönnunarbyrði fyrir því ef það telji núgildandi lög séu afturvirk og hafi áhrif í máli þessu.

Svör sveitarfélagsins um að það þurfi ekki að líta til samfélagslegra áhrifa af ákvörðunum séu röng og aðfinnsluverð. Samfélagsleg áhrif séu þau að kærandi missir eign sína, margir lendi á götunni og húsið haldi áfram að drabbast niður.

———-

Aðilar máls þessa hafa fært fram ítarlegri rök fyrir máli sínu sem ekki verða rakin nánar hér , en úrskurðarnefndin hefur haft þau öll til hliðsjónar við úrlausn málsins.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um lögmæti ákvörðunar byggingarfulltrúa Sveitarfélagsins Voga um álagningu dagsekta á kæranda að fjárhæð kr. 10.000 til að knýja fram að óleyfis­breytingar á fasteign kæranda að Suðurgötu 4, Vogum, verði fjarlægðar, breyttri notkun bílskúrs hætt og húsið fært til fyrra horfs. Kæruheimild til nefndarinnar er í 59. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki.

Í máli þessu er deilt um hvort þær breytingar sem gerðar hafa verið í íbúð og bílskúr neðri hæðar Suðurgötu 4 í Vogum hafi verið framkvæmdar af kæranda. Í eignaskiptayfirlýsingu frá maí 2018, sem kærandi undirritaði, er eignarhluti hans í fasteigninni skráður sem ein íbúð á fyrstu hæð og bílgeymsla. Meðal gagna þessa máls er bréf byggingar­fulltrúa sveitarfélagsins Voga til kæranda, dags. 12. apríl 2019. Þar kemur fram að samkvæmt upplýsingum frá kæranda og því sem sést hafi við vettvangsskoðun sé búið að stúka af vestur­hluta íbúðarinnar og koma þar fyrir eldhúsaðstöðu og salerni í þeim tilgangi að skipta íbúðinni upp í tvo aðskilda hluta til útleigu. Hafi kærandi tjáð skoðunarmönnum að bílskúrinn væri þegar í útleigu og hafi við vettvangsskoðun sést að búið var að fjarlægja innkeyrsludyr og setja þess í stað vegg með glugga. Verður að áliti nefndarinnar að byggja á þessu um að kærandi hafi ráðist í þær framkvæmdir sem um er deilt og lýst er í hinni kærðu ákvörðun. Fær þetta einnig stoð í öðrum gögnum málsins, en frá árinu 2019 hefur kærandi ítrekað verið áminntur af byggingarfulltrúa vegna breytinga í íbúð og bílskúr.

Samkvæmt 1. mgr. 9. gr. laga nr. 160/2010 er óheimilt að breyta mannvirki nema að fengnu leyfi viðkomandi byggingarfulltrúa. Í 1. mgr. gr. 2.3.1. í byggingarreglugerð nr. 112/2012 kemur fram að óheimilt sé að breyta mannvirki, burðarkerfi þess eða lagnakerfum eða breyta notkun þess, útliti eða formi nema að fengnu leyfi viðkomandi leyfisveitanda. Frá þessu eru undantekningar sem varða minniháttar mannvirkjagerð, sem eiga ekki við í máli þessu. Í 2. mgr. 55. gr. laga nr. 160/2010 er síðan mælt svo fyrir að sé byggingarframkvæmd hafin án þess að leyfi sé fengið fyrir henni eða hún brjóti í bága við skipulag geti byggingarfulltrúi krafist þess að hinn ólöglegi byggingarhluti verði fjarlægður. Byggingarfulltrúa er svo heimilt skv. 2. mgr. 56. gr. laganna að beita dagsektum allt að kr. 500.000 til að knýja menn til þeirra verka sem þeir skuli hlutast til um samkvæmt lögunum og reglugerðum settum samkvæmt þeim eða láta af ólögmætu athæfi. Var hin kærða ákvörðun um álagingu dagsekta með réttu heimfærð til þessara lagaákvæða og verður að telja ákvörðun um fjárhæð dagsekta jafnframt hóflega. Verður með vísan til þessa að hafna ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar.

Með vísan til 2. mgr. 29. gr. stjórnsýslulaga, sbr. einnig 3. mgr. 5. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála, þykir rétt að dagsektir sem kunna að hafa verið lagðar á til og með uppkvaðningu þessa úrskurðar falli niður.

 Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um að ógilda ákvörðun umhverfis- og skipulagssviðs Sveitarfélagsins Voga frá 8. júlí 2024 um álagningu dagsekta vegna óleyfisframkvæmda við fasteignina að Suðurgötu 4, Vogum.

Dagsektir sem kunna að hafa verið lagðar á samkvæmt hinni kærðu ákvörðun til og með uppkvaðningu þessa úrskurðar falla niður.

ágú 30
Love0

64/2024 Iðndalur

Með

Árið 2024, föstudaginn 30. ágúst, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mætt voru Arnór Snæbjörnsson formaður, Ómar Stefánsson varaformaður og Karólína Finnbjörnsdóttir lögmaður

Fyrir var tekið mál nr. 64/2024, kæra á ákvörðun Heilbrigðisnefndar Suðurnesja frá 23. maí 2024 um að hefja hreinsun lóðarinnar Iðndals 23, Vogum, á kostnað eiganda.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með kæru til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála er barst nefndinni 14. júní 2024, kærir Iðndalur 23 ehf., ákvörðun Heilbrigðisnefndar Suðurnesja frá 23. maí 2024 um að hefja hreinsun á hluta lóðar sem fylgja eignahlutum 01 0103 og 01 0104 að Iðndal 23, Vogum, á kostnað eiganda. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi. Þá er þess jafnframt krafist að starfsmenn Heilbrigðiseftirlits Suðurnesja sendi bréf sín með ábyrgðarpósti og að þeir undirriti bréfin.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Heilbrigðiseftirliti Suðurnesja 12. júlí 2024.

Málavextir: Kærandi máls þessa er með atvinnustarfsemi í iðnaðarhúsnæðinu að Iðndal 23, Vogum. Með bréfi Heilbrigðiseftirlits Suðurnesja, dags. 19. apríl 2024, var þeirri kröfu beint að fyrirsvarsmanni kæranda að númerslausar vinnuvélar og ökutæki á sérafnotahluta félagsins á lóðinni yrðu fjarlægð og úrgangur flokkaður og komið í löglega förgun. Undanskilin þessari hreinsun voru ökutæki, vinnuvélar og kerrur á skráningarnúmerum auk lausafjármuna með stöðuleyfi frá byggingarfulltrúa sveitarfélagsins. Veittur var fjögurra vikna frestur frá dagsetningu bréfsins til að ljúka verkinu en tekið fram að heilbrigðiseftirlitið gæti að öðrum kosti gripið til þvingunarúrræða samkvæmt lögum nr. 7/1998 um hollustuhætti og mengunarvarnir og reglugerðum settum samkvæmt þeim. Með vísan til þeirra úrræða mætti heilbrigðiseftirlitið hlutast til um hreinsun lóðarinnar og kostnaður sem félli þannig til væri tryggður með lögveði í eignarhluta félagsins í lóðinni. Var kæranda veittur 14 daga frestur til að koma á framfæri athugasemdum, sbr. 13. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.

Hinn 22. maí 2024 fór heilbrigðiseftirlitið í vettvangsferð að Iðndal 23 og var niðurstaðan sú að lokinni skoðun að úrbætur væru ekki fullnægjandi. Með bréfi heilbrigðiseftirlitsins til kæranda, dags. 23. s.m., var krafa um hreinsun lóðarinnar ítrekuð og gefinn tveggja vikna lokafrestur til að ljúka hreinsun. Sama dag var málið tekið fyrir á fundi Heilbrigðisnefndar Suðurnesja þar sem tekin var ákvörðun um að heilbrigðiseftirlitinu yrði falin hreinsun lóðarinnar að loknum þeim lokafresti sem veittur hafði verið. Var kæranda tilkynnt um þá ákvörðun með bréfi dags. 28. s.m.

Málsrök kæranda: Kærandi kveðst ekki hafa móttekið þau bréf sem Heilbrigðiseftirlit Suðurnesja hafi sent en ekkert þeirra hafi verið sent í ábyrgðarpósti og því sé algerlega ósannað hvaða dag þau hafi borist. Iðndalur 23 ehf. hafi frá árinu 2012 haft allar tekjur af útleigu tækja og þjónustu tengdri byggingariðnaðinum. Ekki fáist skilið hvers vegna Heilbrigðiseftirlit Suðurnesja telji sjónmengun stafa af starfseminni. Númerslausir bílar sem standi á lóðinni fái skráningarnúmer þegar þeir séu í útleigu líkt því sem bílaleigur geri án afskipta heilbrigðiseftirlitsins. Staflar af byggingarefni á lóðinni hafi aflagast eftir veturinn en þeim verði komið í betra horf á næstunni. Byggingarfulltrúi hafi óskað eftir því við kæranda að tekið yrði til á lóðinni sem hafi verið gert.

Heilbrigðiseftirlit Suðurnesja fari með „offorsi“ gegn kæranda. Lóðin Iðndalur 23 sé skilgreind sem atvinnulóð en lóðum í kring hafi verið breytt í íbúðarlóðir. Hafi kærandi sótt um að fá lóð sinni breytt í lóð undir íbúðarhúsnæði til þess að breyta rekstri í útleigu leiguíbúða en því hafi í tvígang verið hafnað af skipulagsnefnd. Þetta „upphlaup“ yfir byggingarefni á lóðinni sé óskiljanlegt en til standi að nota það í byggingu húss á lóðinni þegar leyfi fáist. Veður á svæðinu sé slæmt á veturna en hingað til hafi ekkert fokið af lóðinni né skaði hlotist af starfseminni.

Málsrök Heilbrigðiseftirlits Suðurnesja: Heilbrigðiseftirlitið bendir á að heimild heilbrigðisnefndar til beitingar þvingunarúrræða byggist á XVII. kafla laga nr. 7/1998 um hollustuhætti og mengunarvarnir. Í nefndum lögum, reglugerð nr. 941/2002 um hollustuhætti og reglugerð nr. 803/2023 um meðhöndlun úrgangs sé heimild til að krefjast lóðarhreinsunar. Um þvingunarúrræði vísist til reglugerðar nr. 941/2002 og um stofnun lögveðs í fasteign vegna kostnaðar við hreinsun sé vísað til laga nr. 7/1998.

Kæranda hafi verið ritað bréf, dags. 23. maí 2024, þar sem bent hafi verið á niðurstöðu vettvangsferðar sem farin hafði verið 22. s.m. en að mati embættisins hafi úrbætur ekki verið fullnægjandi. Engin viðbrögð hafi borist við því erindi. Sama dag og bréfið var sent hafi Heilbrigðisnefnd Suðurnesja komið saman og tekið ákvörðun um hreinsun lóðarinnar að loknum þeim lokafresti sem gefinn hafi verið í bréfinu. Hafi kæranda verið sent annað bréf um þá ákvörðun dags. 28. s.m. Tölvupóstur hafi þá borist frá kæranda 3. júní s.á. og var þeim pósti svarað degi síðar og óskað eftir að fyrirsvarsmaður kæranda legði fram skriflegt umboð til að fara með málefni Iðndals 23 ehf.

Vettvangsferð að Iðndal 23 hafi verið farin 9. júlí 2024 og lóðin skoðuð. Hafi fyrirsvarsmaður kæranda þá komið á vettvang og rætt við starfsmenn heilbrigðiseftirlitsins. Á þeim hluta lóðarinnar sem tilheyri Iðndal 23 ehf. hafi verið sex númerslaus ökutæki sem fyrirsvarsmaður kæranda kvaðst munu fjarlægja af lóðinni. Rituð hafi verið skýrsla um vettvangsferðina, dags. 11. júlí 2024. Heilbrigðiseftirlitið hafi ekki hlutast til um gáma á lóðinni, enda hlutverk byggingarfulltrúa.

Bent sé á að bréf, dags. 19. apríl 2024 sem og bréf dags. 23. og 28. maí s.á., hafi verið send með almennum pósti á skráðan fyrirsvarsmann kæranda samkvæmt fyrirtækjaskrá Ríkisskattstjóra. Af framkominni kæru sé augljóst að a.m.k. síðastnefnda bréfið hafi borist honum. Telji heilbrigðiseftirlitið því að rétt hafi verið staðið að tilkynningum um málsmeðferðina.

Í kæru sé því haldið fram að rekin sé útleiga bíla að Iðndal 23 án frekari rökstuðnings eða gagna, en slíkur rekstur sé starfsleyfisskyldur hjá Samgöngustofu. Þá hafi það enga þýðingu við úrlausn málsins þótt rusl og úrgangur á lóðinni sé í eigu fleiri leigutaka en kæranda, enda hafi leigusali úrræði til að taka á því. Allt frá árinu 2014 hafi heilbrigðiseftirlitið haft uppi kröfur á félagið um hreinsun lóðarinnar og til að mynda hafi verið gerð samskonar krafa um hreinsun lóðarinnar árið 2021. Í ljósi þeirra athugasemda sem heilbrigðiseftirlitið hafi beint til kæranda á undanförnum árum ætti fyrirsvarsmönnum þess að vera fullljóst hvaða reglur gildi um meðferð úrgangs og hvernig þeim sé fylgt eftir.

Þá sé það ekki stutt neinum gögnum að númerslausir bílar á lóðinni séu nýttir til útleigu. Séu umrædd ökutæki sannanlega númerslaus og illa útlítandi auk þess sem frá mörgum þeirra hafi sýnilega lekið olía í jarðveg. Þá séu glerbrot frá bílrúðum einnig sýnileg í jarðvegi. Sé því mat heilbrigðiseftirlitsins að umgengni um lóðina Iðndal 23 sé slík að henni fylgi hætta á mengun, slysum og að rusl og úrgangur sé til lýta.

Samkvæmt framangreindu telji heilbrigðiseftirlitið að ákvörðunin hafi verið innan valdheimilda þess og framkvæmd hennar farið að gildandi lögum og reglugerðum.

Niðurstaða: Samkvæmt 1. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála er það hlutverk nefndarinnar að úrskurða í kærumálum vegna stjórnvaldsákvarðana og í ágreiningsmálum vegna annarra úrlausnaratriða á sviði umhverfis- og auðlindamála eftir því sem mælt er fyrir um í lögum á því sviði. Tekur úrskurðarnefndin því lögmæti kærðrar ákvörðunar til endurskoðunar en tekur ekki nýja ákvörðun í málinu eða leggur fyrir stjórnvöld að framkvæma tilteknar athafnir. Verður samkvæmt framangreindu ekki tekin afstaða til kröfu kæranda um að Heilbrigðiseftirlit Suðurnesja sendi bréf sín undirrituð og með ábyrgðarpósti heldur einungis til lögmætis hinnar kærðu ákvörðunar.

Í máli þessu er deilt um lögmæti ákvörðunar Heilbrigðisnefndar Suðurnesja um að hefja hreinsun á eignarhlutum 01 0103 og 01 0104 lóðarinnar Iðndal 23, Vogum, á kostnað eiganda, sem tryggður er með lögveði í viðkomandi eignarhlutum félagsins skv. 2. mgr. 61. gr. laga nr. 7/1998 um hollustuhætti og mengunarvarnir. Við töku ákvörðunarinnar var vísað til laga nr. 7/1998, reglugerðar nr. 941/2002 um hollustuhætti og reglugerðar nr. 803/2023 um meðhöndlun úrgangs.

Heilbrigðisnefndir starfa samkvæmt lögum nr. 7/1998. Samkvæmt 47. gr. laganna ber heilbrigðisnefnd að sjá um að ákvæðum laganna sé framfylgt sem og reglugerða settra samkvæmt þeim, samþykktum sveitarfélaga og ákvæðum í sérstökum lögum eða reglum sem nefndinni er eða kann að vera falið að annast um framkvæmd á.

Bréf heilbrigðiseftirlitsins voru send á lögheimili skráðs fyrirsvarsmanns Iðndals 23 ehf. Skráður fyrirsvarsmaður félagsins er dóttir þess manns er fer með daglega stjórn kæranda. Sá maður kemur fram fyrir hönd félagsins gagnvart úrskurðarnefndinni í máli þessu. Hann kveðst ekki hafa haft vitneskju um bréfin sem dagsett eru 19. apríl 2024, 23. og 28. maí s.á. Samkvæmt gögnum frá Heilbrigðiseftirliti Suðurnesja barst eftirlitinu tölvupóstur frá greindum aðila 3. júní 2024 þar sem hann kveðst hafa fengið tvö bréf í hendurnar þann sama dag og var þar komið að athugasemdum varðandi fyrirhugaða hreinsun lóðarinnar. Verður litið svo á að þá þegar hafi honum verið ljóst að stjórnvaldið væri með mál varðandi hreinsun umræddrar lóðar til meðferðar. Hefði honum því verið í lófa lagið og rétt að fylgjast með þeim bréfum sem bárust á heimilisfang kæranda. Í umræddum bréfum voru leiðbeiningar um kærufrest og kæruheimild til úrskurðarnefndarinnar skv. 65. gr. laga nr. 7/1998 en kæra til nefndarinnar barst innan kærufrests, sbr. 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011. Verður því litið svo á að kærandi hafi átt þess kost að koma að andmælum skv. 13. og 14. gr. laga nr. 37/1993 og bregðast við tilkynningunum. Er einnig til þess að líta að kæranda hefur gefist færi á að koma að sjónarmiðum sínum við meðferð þessa kærumáls.

Samkvæmt 1. mgr. 18. gr. þágildandi reglugerðar nr. 941/2002 var eiganda eða umráðamanni lóða skylt að halda þeim hreinum og snyrtilegum, þannig að ekki valdi öðrum ónæði. Í 1. mgr. 20. gr. sömu reglugerðar kom fram að bannað væri að skilja eftir, flytja, dreifa eða geyma hluti, búnað eða tæki á þann hátt að valdið geti skaða, mengun eða lýti á umhverfinu. Í 14. gr. reglugerðar nr. 803/2023 um meðhöndlun úrgangs er fjallað um almennan þrifnað utanhúss. Þar kemur fram að umráðamönnum lóða sé skylt að halda þeim hreinum og snyrtilegum. Sé það hlutverk heilbrigðisnefnda að annast eftirlit með almennum þrifnaði og hreinlæti utanhúss og hlutast til um að fram fari eftir þörfum almenn hreinsun lóða og lendna í þrifnaðarskyni. Í því skyni er heilbrigðisnefndum veitt heimild til að krefjast aðgerða og úrræða sé kröfum ekki fylgt eftir, m.a. að krefjast aðgerða ef nauðsynlegt þykir til þrifnaðar eða sé ástand lóðar til lýta fyrir umhverfið sbr. a–lið, fyrirskipa hreinsun lóða sbr. b–lið, sem og láta fjarlægja númerslausar bifreiðar og bílflök og sambærilega hluti að undangenginni viðvörun sbr. c–lið. Þá er heilbrigðisnefnd einnig veitt heimild með d–lið greinarinnar til að hreinsa einkalóðir á kostnað eiganda telji nefndin þess þörf vegna mengunar og óhollustu.

Kærandi er einn af tveimur leigutökum lóðarinnar og eigandi hluta 01 0103 og 01 0104 í fasteigninni. Hann hefur því sérafnotarétt af þeim hlutum lóðarinnar sem ákvörðun um hreinsun beinist að og ber honum skylda til að halda lóðinni hreinni og snyrtilegri, sbr. 18. gr. þágildandi reglugerðar nr. 942/2002 og 14. gr. reglugerðar nr. 803/2023. Í bréfum Heilbrigðiseftirlits Suðurnesja kemur meðal annars fram að umgengni um lóðina sé slík að henni fylgi hætta á mengun og slysum. Númerslaus ökutæki standi á lóðinni ásamt öðrum úrgangi sem sé til lýta fyrir umhverfið. Með bréfunum fylgdu myndir sem styðja þessar staðhæfingar og gerir úrskurðarnefndin að því virtu ekki athugasemdir við það mat heilbrigðiseftirlitsins eða hina kærðu ákvörðun.

Að framangreindu virtu verður kröfu um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar hafnað.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um ógildingu ákvörðunar Heilbrigðisnefndar Suðurnesja frá 23. maí 2024 um að hefja hreinsun lóðarinnar Iðndals 23, Vogum.

ágú 30
Love0

45/2024 Miklabraut

Með

Árið 2024, föstudaginn 30. ágúst, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mætt voru Arnór Snæbjörnsson formaður, Ómar Stefánsson varaformaður og Karólína Finnbjörnsdóttir lögmaður.

Fyrir var tekið mál nr. 45/2024, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 8. mars 2024 um að slökkt verði á LED-auglýsingaskilti og það fjarlægt að viðlögðum dagsektum.

 Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 12. apríl 2024, er barst nefndinni sama dag, kæra Lónseyri ehf. og LED Birtingar ehf. þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 8. mars 2024 um að slökkt verði á LED-auglýsingaskilti á lóð nr. 101 við Miklubraut og það fjarlægt að viðlögðum dagsektum. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Reykjavíkurborg 17. maí 2024.

Málavextir: Með bréfi, dags. 4. október 2022, tilkynnti eftirlitsdeild umhverfis- og skipulagssviðs Reykjavíkurborgar, fyrir hönd byggingarfulltrúa, Bensínorkunni ehf. að borist hefði ábending um framkvæmdir við LED-auglýsingaskilti á vegg vetnisstöðvar á lóð nr. 101 við Miklubraut. Var í bréfinu þeim tilmælum beint til þinglýsts eiganda að sækja um byggingarleyfi fyrir framkvæmdinni og að slökkt yrði á skiltinu þar til slíkt leyfi hefði verið samþykkt og útgefið. Var bréfinu svarað af hálfu Orkunnar ehf. með tölvupósti 13. s.m., þar sem fram kom að ekki væri um nýtt skilti að ræða heldur uppfærslu á eldra skilti sem hefði verið á þessum stað í fleiri ár. Var Orkunni ehf. svarað 25. s.m. með tölvupósti og bent á að eldra skilti hefði ekki haft byggingarleyfi og um óleyfisframkvæmd væri að ræða. Var ítrekað að sækja yrði um byggingarleyfi og gerð sú krafa að slökkt yrði á skiltinu þar til leyfi hefði verið veitt. Með tölvupósti 23. desember s.á. upplýsti Orkan ehf. um að kærandi, LED Birtingar ehf., myndi taka skjáinn niður dagana 5.-6. janúar 2023.

Með tölvupósti 23. janúar 2024 var upplýst að í ljós hefði komið við vettvangsskoðun að búið væri að kveikja á umræddu skilti. Málið yrði tekið fyrir á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa og uppi væru áform um álagningu dagsekta. Upplýsti Orkan ehf. með tölvupósti samdægurs að ítrekað yrði við LED Birtingar ehf. að taka skiltið niður. Með tölvupósti 30. janúar 2024 voru kröfur byggingarfulltrúa ítrekaðar og tilkynnt að áformað væri að leggja á dagsektir og ítrekuð krafa um að slökkt yrði á skiltinu og það fjarlægt.

Reykjavíkurborg barst fyrirspurn frá Vegagerðinni með tölvupósti 9. febrúar 2024 þar sem óskað var upplýsinga um hvort umrætt skilti hefði verið sett upp með leyfi Reykjavíkurborgar. Skiltið væri staðsett við ein slysahæstu gatnamót landsins og var lýst yfir áhyggjum af áhrifum þess á umferðaröryggi.

Með bréfi byggingarfulltrúa, dags. 15. febrúar s.á., til Orkunnar ehf. var vísað til fyrri samskipta vegna umrædds LED-skiltis. Var gefinn 30 daga frestur til að fjarlægja skiltið ella yrðu lagðar á dagsektir að fjárhæð kr. 150.000 fyrir hvern dag sem drægist að ljúka verkinu, sbr. 56. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki og gr. 2.9.2. byggingarreglugerðar nr. 112/2012. Var einnig gerð krafa um að slökkt yrði á skiltinu án tafar.

LED Birtingar ehf. svaraði bréfi byggingarfulltrúa með bréfi, dags. 26. febrúar s.á., þar sem bent var á að í lok árs 2021 hefði Kaldalón ehf. keypt lóð nr. 101 við Miklubraut af Skeljungi ehf. en Orkan ehf. væri í fullri eigu Skeljungs. Við kaupin hefði verið gerður langtíma­leigusamningur milli kaupanda lóðarinnar og Orkunnar ehf. um afnot af lóðinni. Í kjölfar kaupanna hefði LED Birtingar ehf. leigt vegg á lóðinni og sett þar upp umrætt LED-skilti. Skráður eigandi lóðarinnar væri Lónseyri ehf., dótturfélag Kaldalóns ehf. Það væri á ábyrgð lóðareiganda að sækja um byggingarleyfi fyrir mannvirkjum ella þyrfti skriflegt umboð lóðareiganda fyrir slíkri umsókn. Orkan ehf. væri hvorki lóðareigandi né eigandi skiltisins og því væri málið Orkunni ehf. óviðkomandi. Hefði bréf byggingarfulltrúa með réttu átt að beinast að LED Birtingum ehf. sem eiganda og rekstraraðila skiltisins og/eða lóðareiganda. Var gerð krafa um að byggingarfulltrúi tæki áform um álagningu dagsekta gagnvart Orkunni til nýrrar meðferðar, meðal annars með vísan til jafnræðisreglu stjórnsýslulaga nr. 37/1993 og þeirrar staðreyndar að önnur svipuð auglýsingaskilti fengju að standa athugasemdalaust víða um borgina án byggingarleyfis.

Byggingarfulltrúi sendi Lónseyri ehf. bréf, dags. 8. mars 2024, þar sem upplýst var að umhverfis- og skipulagssvið Reykjavíkurborgar hefði haft til skoðunar stafrænt auglýsinga­skilti á lóð nr. 101 við Miklubraut sem ekki hefði verið sótt um byggingarleyfi fyrir. Veittur var 30 daga frestur frá móttöku bréfsins til að fjarlægja umrætt skilti en jafnframt gerð sú krafa að slökkt yrði á skiltinu án tafar. Yrði ekki orðið við kröfum innan setts tímafrests áformaði byggingarfulltrúi að leggja á dagsektir kr. 150.000 fyrir hvern þann dag sem það kynni að dragast að ljúka verkinu. Byggingarfulltrúi byggði þessar kröfur á heimild í 2. mgr. 55. gr. laga nr. 160/2010 og gr. 2.9.1. byggingarreglugerðar og áform um dagsektir á 2. og 4. mgr. 56. gr. laganna og gr. 2.9.2. byggingarreglugerðar. Með tölvupósti 26. mars 2024 óskaði Lónseyri ehf. eftir fresti til að leggja fram andmæli og var veittur frestur til 8. apríl s.á. Lónseyri ehf. og LED Birtingar ehf. mótmæltu áformum byggingarfulltrúa með bréfi, dags. 8. apríl 2024, og lögðu sameiginlega fram kæru í máli þessu.

Málsrök kærenda: Bent er á að byggingarfulltrúi sé ekki að beina kröfum sínum að réttum aðila, þ.e. Lónseyri ehf. sem eiganda lóðarinnar sem umrætt auglýsingaskilti standi á. Hvorki í lögum nr. 160/2010 um mannvirki né í byggingarreglugerð nr. 112/2012 sé kveðið á um hver það sé sem eigi að sækja um byggingarleyfi fyrir skiltum. Í 2. mgr. gr. 2.5.1. byggingarreglugerðar sé einungis kveðið á um að sækja skuli um byggingarleyfi fyrir öllum frístandandi skiltum og skiltum á byggingum sem séu yfir 1,5 m2. Í 3. mgr. komi fram að umsækjandi skuli senda skriflega umsókn ásamt tilheyrandi gögnum til leyfisveitanda. Í gr. 2.5.2. reglugerðarinnar komi fram að eigandi skiltisins beri ábyrgð á öryggiskröfum sem kveðið sé á um í sama ákvæði. Af þessu leiði að lóðareigandi beri ekki skyldu til að sækja um byggingarleyfi og því beri Reykjavíkurborg að beina kröfum sínum að LED Birtingu ehf. sem sé eigandi skiltisins. Það geti ekki staðist að Reykjavíkurborg geti krafist þess að lóðareigandi fjarlægi eða slökkvi á skilti sem standi á lóð hans en hann hafi engin umráð yfir og því beri að fella ákvörðun byggingarfulltrúa úr gildi. Þegar LED Birtingar ehf. hafi leigt umræddan vegg hafi verið þar fyrir auglýsingaskilti sem hafi athugasemdalaust staðið á veggnum í áratug. LED Birtingar ehf. hafi einungis tekið niður fyrra auglýsingaskilti og sett nýtt, sömu stærðar, á sama stað. Skiltið sem nú sé á veggnum sé með lægra birtustig ásamt því að vera umhverfisvænna en fyrra skilti.

Af hálfu kæranda er vísað til samþykktar um skilti í Reykjavík sem samþykkt var á fundi borgarráðs 7. maí 2020 og birt á vef borgarinnar 11. maí s.á. Í gr. 3.6. í samþykktinni komi meðal annars fram að leyfilegt sé að setja upp nýtt stafrænt auglýsingaskilti sem sé stærra en 10 m2 ef fyrir sé sambærilegt skilti. Kærendur hafi staðið í þeirri trú að tilskilin leyfi hafi verið fyrir fyrra skilti þegar veggurinn var tekinn á leigu og sett upp nýtt skilti, enda hafi fyrra skilti staðið á veggnum árum saman án athugasemda. Horfa beri til jafnræðissjónarmiða stjórnsýslulaga nr. 37/1993 þegar kröfur séu lagðar á borgarana. Önnur sambærileg auglýsingaskilti fái að standa athugasemdalaust víðsvegar um borgina án byggingarleyfis, þrátt fyrir að þau séu óumdeilanlega á byggingum eða frístandandi. Það sé brot gegn jafnræðisreglu stjórnsýsluréttar þegar byggingarfulltrúi aðhafist ekki gagnvart öðrum en krefjist þess að kærendur slökkvi á og fjarlægi sitt skilti.

Auglýsingaskilti á strætóskýlum séu undanþegin byggingarleyfisskyldu og fjöldi slíkra skilta séu í nágrenni við hið umdeilda skilti. Þau séu sambærileg umræddu skilti sem skilti sem standi nærri vegum og rekstraraðilar þeirra séu því í beinni samkeppni við kærendur. Það skjóti skökku við að auglýsingaskilti á strætóskýlum fái að standa athugasemdalaust og án allrar aðkomu byggingarfulltrúa og veghaldara líkt og Vegagerðarinnar, sbr. 90. gr. umferðarlaga nr. 77/2019. Þetta sé sérstaklega einkennilegt þar sem Strætó bs. sé í eigu sveitarfélaganna, þar á meðal Reykjavíkurborgar, sem hafi nú farið fram á að kærendur fjarlægi og slökkvi á sínu skilti að viðlögðum dagsektum.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Vísað er til þess að kröfu um að skilti á lóð nr. 101 við Miklubraut skyldi fjarlægt hafi verið beint að Lónseyri ehf. sem þinglýstum eiganda allra mannvirkja sem á lóðinni standi en sem slíkur beri aðilinn ábyrgð á ásigkomulagi, frágangi, umhverfi og viðhaldi mannvirkja og lóðar. Þar sem skiltið sé á lóð og mannvirki sem Lónseyri ehf. beri ábyrgð á verði kröfum beint til eiganda í samræmi við 1. mgr. 56. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki. Fullyrðingar kæranda um að áður hafi verið sambærilegt skilti á sama stað í áratug standist ekki skoðun þar sem veggurinn sem skiltið standi á tilheyri vetnisstöð sem hafi verið reist árið 2019. Borgaryfirvöld hafi ekki vitneskju um hvenær eldra skilti hafi farið upp en ábendingar vegna nýja skiltisins hafi borist árið 2022.

Í kafla 4.8 samþykktar um skilti í Reykjavík komi fram að leyfilegt sé að setja upp ný stafræn auglýsingaskilti við stofn- og tengibrautir sem séu stærri en 10 m2 ef að fyrir sé sambærilegt flettiskilti eða ef deiliskipulag heimili slík skilti. Eldra skilti sem hafi verið á lóðinni milli áranna 2019–2022 hafi hvorki verið flettiskilti né hafi verið gefið út leyfi fyrir því. Deiliskipulag heimili ekki slíkt skilti á lóðinni og því eigi ákvæðið ekki við. Í næstu málsgrein í sama kafla samþykktarinnar sé kveðið á um að heimilt sé að veita ákveðnum stofnunum leyfi til að setja upp stafrænt auglýsingaskilti á standi eða vegg. Skiltin megi ekki vera hærri en 8 m og ekki stærri en 25 m2 nema annað sé heimilað í skipulagi. Stafræn auglýsingaskilti megi ekki vera nær vegbrún gatnamóta, götu eða vegvísum og öðrum umferðarbúnaði en 20 m. Umrætt skilti sé nær vegbrún götu en 20 m og gæti því haft truflandi áhrif á umferð. Þessi krafa þjóni sama markmiði og ákvæði 90. gr. umferðarlaga nr. 77/2019. Veghaldari Miklubrautar sé Vegagerðin sem hafi ekki gefið leyfi fyrir skiltinu og þá hafi Vegagerðin sett út á staðsetningu þess í febrúar 2024.

Bygging sé skilgreind í byggingarreglugerð sem hús, byggt á staðnum eða sett saman úr einingum og önnur sambærileg mannvirki. Veggir vetnisstöðvarinnar séu óumdeilanlega mannvirki sbr. 13. tl. 3. gr. laga nr. 160/2010. Vetnisstöðin sé byggingarleyfisskyld og hafi hlotið leyfi í nóvember 2018. Veggjum þeim sem kærandi kalli skjólveggi sé lýst í aðaluppdráttum sem samþykktir hafi verið 14. maí 2019. „Veggir og öryggishlið utan um stöðina hindra óviðkomandi aðgangi og tryggja kröfur um öryggisfjarlægðir […]“. Veggir vetnisstöðvarinnar hafi verið reistir innan byggingarreits og á grundvelli byggingarleyfis fyrir vetnisstöðina. Teljist veggirnir ekki hluti af byggingu komi til skoðunar hvort skiltið teljist frístandandi. Hugtakið sé ekki skilgreint í byggingarreglugerð en í samþykkt um skilti í Reykjavík sé það skilgreint svo: „Frístandandi skilti er þannig ekki laust eða hreyfanlegt skilti sem skilgreind eru á eftirfarandi hátt: Skilti eða auglýsing sem ekki er með varanlegum festingu við jörð eða mannvirki.“ Hið umdeilda skilti sé vissulega fest á mannvirki sem sé með varanlega tengingu við jörð. Því sé ljóst að skiltið teljist annað hvort fest á byggingu eða frístandandi og því sé um að ræða byggingarleyfisskyldu skv. gr. 2.5.1. byggingarreglugerðar.

Hvað jafnræði varði eigi sú ábending vissulega við rök að styðjast að víða í borginni sé að finna LED-skilti sem reist hafi verið án heimildar borgaryfirvalda og það sé verkefni sem verið sé að vinna í. Því sé þó hafnað að komið sé fram við borgarana með mismunandi hætti vegna slíkra skilta og að sambærileg tilvik fái ekki sambærilega meðferð. Þá sé það ekki réttmæt eða löggild afsökunarástæða að benda á aðra sem mögulega hafi einnig framkvæmt eitthvað sem ekki standist lög og reglur.

Ákvörðun byggingarfulltrúa að boða dagsektir byggi á 56. gr. laga nr. 160/2010 og gr. 2.9.2. í byggingarreglugerð. Byggingarfulltrúi hafi heimild til að beita dagsektum allt að kr. 500.000 til að knýja menn til þeirra verka sem þeir skuli hlutast til um. Það sé byggingarfulltrúa að meta það hverju sinni hvað sé eðlileg upphæð dagsekta með tilliti til aðstæðna í hverju máli. Upphæð dagsekta verði hverju sinni að vera slík að álagning þeirra skili tilætluðum árangri. Í þessu tilfelli hafi byggingarfulltrúi álitið að skiltið sem um sé deilt skapaði almannahættu vegna nálægðar við umferðarmannvirki og því væri mikilvægt að slökkt yrði á því sem fyrst og það tekið niður. Í ljósi þess að sektarþoli væri stöndugt fyrirtæki þá hafi hærri dagsektum verið beitt en ella. Hins vegar væri upphæðin fjarri hámarki og því metin hófleg.

Viðbótarathugasemdir kærenda: Skírskotað sé til 3. kafla samþykktar Reykjavíkurborgar um skilti, nánar tiltekið gr. 3.6. en ekki gr. 4.8. líkt og byggt sé á í umsögn Reykjavíkurborgar. Í 3. kafla séu almenn ákvæði sem nái til allra skilta óhæð stærð, staðsetningu og tæknibúnaði. Í gr. 3.6. segi meðal annars að leyfilegt sé að setja upp ný stafræn auglýsingaskilti sem séu stærri en 10 m2 ef að fyrir sé sambærilegt skilti, svo sem flettiskilti, eða ef deiliskipulag heimili slíkt. Í þessari reglu sé kveðið skýrt á um að leyfilegt sé að setja upp nýtt skilti ef að fyrir hafi verið sambærilegt skilti og sé flettiskilti tekið fram í dæmaskyni. Túlkun Reykjavíkurborgar um að reglan geti aðeins átt við þegar flettiskilti sé skipt út fyrir stafrænt skilti sé hafnað. Reglan sé sú að ef fyrir hafi verið sambærilegt skilti þá sé heimilt að uppfæra skiltið til hins betra, t.d. hvað varði umhverfissjónarmið. Þrátt fyrir að fyrra skilti sem verið hafi á veggnum hafi ekki verið flettiskilti þá hafi það óumdeilanlega verið sambærilegt hinu nýja skilti. LED Birtingar ehf., hafi sett skiltið upp í góðri trú um að fyrra sambærilega skiltið hafi verið með tilskilin leyfi.

Í niðurlagi bæði gr. 3.6. og gr. 4.8. nefndrar samþykktar sé undantekning fá meginreglunni um að heimilt sé að setja upp stafrænt skilti ef fyrir hafi verið sambærilegt skilti og virðist Reykjavíkurborg byggja á þeirri undantekningu í umsögn sinni. Slíka undantekningu beri að túlka þröngt en um sé að ræða reglu sem kveði á um ákveðna vegalengd að vegbrún gatnamóta, götu eða vegvísum. Hvorki séu lagðar fram mælingar af hálfu Reykjavíkurborgar hvað undantekningarregluna varði né önnur gögn en tölvupóst frá starfsmanni Vegagerðarinnar. Það eitt sé ekki fullnægjandi og ákvörðunin sé byggð á ófullnægjandi og órannsökuðum forsendum. Í tölvupósti starfsmanns Vegagerðarinnar hafi komið fram að skiltið væri 270 m frá „einum slysamestu gatnamótum landsins“. Í ljósi þess að skiltið sé í um það bil 270 m fjarlægð frá aðliggjandi gatnamótum byggi kærendur á því að skiltið þurfi ekki einnig að vera í 20 m fjarlægð frá vegbrún aðliggjandi gatna enda sé reglan í samþykkt Reykjavíkurborgar sett fram til þess að vernda umferðaröryggi í kringum gatnamót. Sú vernd sjáist hvað best þegar litið sé til auglýsingaskilta sem fái að standa athugasemdalaust mun nær vegbrún en í 20 m fjarlægð, en þess virðist gætt að auglýsingaskilti strætóskýla séu í að minnsta kosti 20 m fjarlægð frá gatnamótum. Skiltið að Miklubraut 101 snúi hvorki að aðliggjandi gatnamótum né sé það staðsett svo nálægt þeim að þau hafi truflandi áhrif á umferð, enda hafi aldrei orðið slys né árekstur í námunda við skiltið svo vitað sé.

Veghaldari Miklubrautar sé Vegagerðin og það sé hennar að framfylgja vegalögum en ekki Reykjavíkurborgar. Reykjavíkurborg hafi meðal annars vísað til 90. gr. umferðarlaga nr. 77/2019 og fullyrt að reglur samþykktarinnar um fjarlægð frá gatnamótum og götum þjóni sama markmiði, en þar segi orðrétt: „Veghaldari getur synjað um leyfi eða gert kröfu um að slíkur búnaður verði fjarlægður […]“. Það sé því ekki á forræði Reykjavíkurborgar að krefjast þess að skiltið sé fjarlægt heldur Vegagerðarinnar telji hún þess þörf, en slíkt hafi ekki verið gert.

Auglýsingaskilti séu ekki byggingarleyfisskyld ef þau séu hvorki á byggingum né frístandandi sbr. 21. tl. gr. 1.2.1. byggingarreglugerðar og gr. 1.4. samþykktar Reykjavíkurborgar um skilti, líkt og eigi við í þessu tilviki. Ekkert hafi komið fram í umsögn Reykjavíkurborgar sem gefi til kynna að skiltið sé byggingarleyfisskylt. Veggurinn sem skiltið sé á sé ekki hluti af vetnisstöðinni og séu sambærilegir veggir almennt ekki byggingarleyfisskyldir og falli almennt undir gr. 2.3.5. byggingarreglugerðar sem minniháttar mannvirkjagerð, undanþegna byggingarheimild og leyfi. Þá sé veggurinn ekki „sambærilegt mannvirki“ í skilningi 21. tl. gr. 1.2.1. byggingarreglugerðar enda sé um að ræða vegg en ekki hús sem alla jafna sé ætlað til daglegar dvalar og/eða svefns. Veggnum sé einungis lýst í aðaluppdráttum undir kaflanum ,,Brunavarnir“. Það sé með engu móti verið að vísa til þeirra í aðaluppdráttum sem hluta af byggingarleyfi vetnisstöðvarinnar.

Fullyrðingum um neikvæðar og alvarlegar afleiðingar sé vísað á bug, sérstaklega í ljósi reksturs auglýsingaskilta í flestum ef ekki öllum strætóskýlum borgarinnar sem og á strætisvögnum. Því sé verið að brjóta gegn jafnræðisreglu stjórnsýslulaga. Þá geti það ekki verið á ábyrgð kærenda ef skilgreiningar í byggingarreglugerð eða samþykktum Reykjavíkurborgar um skilti séu óljósar eða valdi vafa. Athafnafrelsi borgaranna verði ekki settar skorður nema með skýrum lögum og reglum.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 8. mars 2024, að gera kröfu á hendur lóðarhafa Miklubrautar 101 um að slökkt verði á LED-auglýsingaskilti á lóðinni og það fjarlægt að viðlögðum dagsektum.

Lónseyri ehf. er skráður eigandi lóðar nr. 101 við Miklubraut og þeirra mannvirkja sem á lóðinni standa. Í 1. mgr. 56. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki, sbr. gr. 2.9.2. byggingarreglugerðar nr. 112/2012, er kveðið á um að byggingarfulltrúi skuli gera eiganda eða umráðamanni lóðar aðvart sé ásigkomulagi, frágangi, umhverfi eða viðhaldi húss, annars mannvirkis eða lóðar ábótavant, af því stafar hætta eða það telst skaðlegt heilsu að mati byggingarfulltrúa eða Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar, eða ekki er gengið frá því samkvæmt samþykktum uppdráttum, lögum, reglugerðum og byggingarlýsingu. Samkvæmt framangreindu er byggingarfulltrúa heimilt að beina kröfum sínum að eiganda jafnt sem umráðamanni lóðar. Ber lóðarhafi samkvæmt ákvæðinu ábyrgð á að uppfyllt séu skilyrði laga og reglugerðar um ásigkomulag og frágang lóðarinnar. Var byggingarfulltrúa því heimilt að beina kröfum sínum að eiganda lóðarinnar þar sem umdeilt skilti stendur.

Samkvæmt 1. mgr. 2. gr. og 13. tl. 3. gr. laga nr. 160/2010 falla skilti undir gildissvið laganna. Í 8. tl. 1. mgr. 60. gr. laganna segir að kveða skuli á um staðsetningu, gerð og frágang skilta í reglugerð auk ákvæða um hvaða skilti skuli háð byggingarleyfi. Í 2. mgr. gr. 2.5.1. í byggingarreglugerð er kveðið á um að sækja skuli um byggingarleyfi fyrir öllum frístandandi skiltum og skiltum á byggingum sem eru yfir 1,5 m2. Undanþegin byggingarleyfisskyldu eru þó skilti allt að 2,0 m2 að stærð sem ætlað er að standa skemur en tvær vikur sem og skilti sem sett eru upp samkvæmt ákvæðum umferðarlaga. Samkvæmt 21. tl. gr. 1.2.1. byggingar­reglugerðar teljast til bygginga „hús, byggt á staðnum eða sett saman úr einingum og önnur sambærileg mannvirki“. Telja verður umrædda vetnisstöð til byggingar en hún er umlukt steyptum þriggja metra háum veggjum og með öryggishliði, án þaks sökum sérhæfðrar starfsemi, reist samkvæmt byggingarleyfi útgefnu 6. nóvember 2018. Þá er óumdeilt í málinu að hið umdeilda auglýsingaskilti er yfir 1,5 m2 viðmiði því er 2. mgr. gr. 2.5.1. byggingarreglugerðar tekur mið af. Er auglýsingaskiltið því byggingarleyfisskylt, sbr. áðurgreind ákvæði laga nr. 160/2010 og byggingarreglugerðar.

Í 90. gr. umferðarlaga nr. 77/2019 kemur fram að spjöld, auglýsingar, ljósaskilti eða sambærilegan búnað megi eigi setja á eða við veg þannig að honum sé beint að umferð nema með heimild veghaldara. Veghaldari geti synjað um leyfi eða gert kröfu um að slíkur búnaður verði fjarlægður ef hann telji hann draga úr umferðaröryggi, þar á meðal ef misskilja megi hann sem umferðarmerki, umferðarskilti eða vegmerkingu, búnaður tálmi vegsýn eða sé til þess fallinn að draga athygli vegfarandans frá vegi eða umferð.

Í 32. gr. vegalaga er fjallað um fjarlægð mannvirkja frá vegi. Þar kemur fram í 1. mgr. að ekki megi staðsetja byggingar, leiðslur, auglýsingaspjöld, skurði eða önnur mannvirki, föst eða laus, nær vegi en 30 m frá miðlínu stofnvega og 15 m frá miðlínu annarra þjóðvega nema leyfi veghaldara komi til. Þá segir í 2. mgr. að óheimilt sé að reisa mannvirki nema með leyfi veg­haldara við vegamót skv. 1. mgr. á svæði sem takmarkist af beinum línum milli punkta á miðlínu vega 40 m frá skurðpunkti þeirra. Veghaldari geti ef sérstaklega standi á fært út mörk þessi allt að 150 m.

Miklabraut, sem hið umdeilda skilti er staðsett við, telst stofnvegur og er í flokki þjóðvega skv. 8. gr. vegalaga. Samkvæmt 13. gr. laganna er Vegagerðin veghaldari þjóðvega og þar með talið Miklubrautar. Er samkvæmt framangreindum ákvæðum laga óheimilt að staðsetja auglýsingaskilti við Miklubraut nema með leyfi Vegagerðarinnar. Slíkt leyfi liggur ekki fyrir í máli þessu.

Það að kærandi hafi talið að auglýsingaskilti það sem fyrir var á veggnum hafi verið þar með lögmætum hætti leiðir ekki til þess að honum sé óskylt að sækja um byggingarleyfi fyrir hinu nýja skilti, enda hefur óleyfisframkvæmd ekki fordæmisgildi. Skýrt er kveðið á um í lögum nr. 160/2010 og byggingarreglugerð að auglýsingaskilti, líkt og um ræðir í máli þessu, séu byggingarleyfisskyld.

Með vísan til alls þess sem að framan er rakið er kröfum kærenda um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar hafnað. Með vísan til 2. mgr. 29. gr. stjórnsýslulaga, sbr. einnig 3. mgr. 5. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála, þykir þó rétt að dagsektir sem kunna að hafa verið lagðar á til og með uppkvaðningu þessa úrskurðar falli niður.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kærenda um ógildingu ákvörðunar byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 8. mars 2024 um að slökkva á og fjarlægja LED-auglýsingaskilti að viðlögðum dagsektum.

Dagsektir sem kunna að hafa verið lagðar á samkvæmt hinni kærðu ákvörðun til og með uppkvaðningu þessa úrskurðar falla niður.

jún 27
Love0

34/2024 Suðurhella

Með

Árið 2024, fimmtudaginn 27. júní, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mætt voru Ómar Stefánsson varaformaður, Karólína Finnbjörnsdóttir lögmaður og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 34/2024, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúa Hafnarfjarðar frá 28. febrúar 2024 um álagningu dagsekta að fjárhæð kr. 20.000 vegna óleyfisframkvæmda í húsinu á lóðinni Suðurhellu 10.

 Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með kæru til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, er barst nefndinni 26. mars 2024, kæra Firring Fasteign ehf. og Malina ehf., eigendur hluta hússins að Suðurhellu 10, þá ákvörðun byggingarfulltrúa Hafnarfjarðar frá 28. febrúar 2024 að leggja dagsektir að fjárhæð kr. 20.000 á kærendur vegna óleyfisframkvæmda í húsinu að Suðurhellu 10. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Hafnarfjarðarkaupstað 23. apríl 2024.

Málavextir: Árið 2005 voru samþykkt byggingaráform fyrir 7,5 m háu iðnaðarhúsi á einni hæð með 1.441 m2 grunnfleti á lóðinni Suðurhellu 10. Deiliskipulag Selhrauns suður tók gildi 2006 og var þá gert ráð fyrir að lóðin Suðurhella 10 væri 4.569,2 m2 að flatarmáli með hámarksnýtingarhlutfall 0,28. Gerð var breyting á deiliskipulagi svæðisins 2018 og jókst flatarmál lóðarinnar í 4.576,5 m2 og nýtingarhlutfallið hækkaði í 0,34. Samkvæmt fasteignaskrá skiptist húsið í átta matshluta og eiga kærendur fimm þeirra, þ.e. matshluta 0102, 0103, 0106, 0107 og 0108. Eignuðust þeir fyrstu matshlutana 2016 og samkvæmt því sem fram kemur í kæru var þá búið að setja upp svokölluð milliloft í húsinu sem ekki höfðu verið samþykkt.

Á árunum 2020–2022 sendi byggingarfulltrúi ýmis tilmæli til eigenda Suðurhellu 10 um að fjarlægja umrædd milliloft auk þess sem fjarlægja bæri svalir af húsinu og láta af ólöglegri búsetu, en í bréfunum var jafnframt tekið fram að yrði tilmælunum ekki sinnt myndi byggingarfulltrúi taka ákvörðun um framhald málsins með hliðsjón af 1. mgr. 55. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki. Í nóvember 2022 óskaði húsfélag Suðurhellu 10 eftir breytingu á deiliskipulagi svæðisins er laut aðallega að því að hámarksnýtingarhlutfalli lóðarinnar yrði breytt úr 0,34 í 0,62 þannig að hægt yrði að fá samþykkt milliloft í hverjum matshluta eignarinnar. Á fundi skipulags- og byggingarráðs 17. s.m. var erindinu synjað. Í fundargerð var ekki fært til bókar á hvaða grund­velli synjunin byggði en af fyrirliggjandi gögnum verður ráðið að synjunin hafi byggst á því að ekki hafi allir eigendur fasteignarinnar verið samþykkir því að deiliskipulaginu yrði breytt með þeim hætti.

Hinn 7. september 2023 sendi byggingarfulltrúi bréf til eigenda Suðurhellu 10 þar sem fram kom að búið væri að setja milliloft í nokkrum matshlutum hússins án þess að fyrir lægi samþykki byggingarfulltrúa. Var skorað á eigendur að fjarlægja byggingarhlutana hið fyrsta en yrði þeim tilmælum ekki sinnt myndi byggingarfulltrúi taka ákvörðun um framhald málsins með hliðsjón af ákvæðum laga nr. 160/2010 sem gæti falið í sér álagningu dagsekta. Tilmælin voru ítrekuð með bréfi byggingarfulltrúa 3. október 2023 auk þess sem fram kom að ef ekki væri búið að bregðast við fyrir 1. nóvember 2023 myndi byggingarfulltrúi leggja á dagsektir. Var eigendum jafnframt bent á andmælarétt skv. 13. og 14. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Með bréfi, dags. 20. október 2023, var af hálfu kærenda andmælt fyrirhugaðri álagningu dagsekta. Á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 28. febrúar 2024 var tekið fyrir málefni Suðurhellu 10 með fyrirsögninni „óleyfisframkvæmdir, óleyfisbúsetu“. Var samþykkt að leggja á dagsektir að fjárhæð kr. 20.000 á eigendur Suðurhellu 10 frá og með 13. mars s.á. ef ekki yrði brugðist við fyrrgreindum tilmælum byggingarfulltrúa. Með bréfi byggingarfulltrúa, dags. 29. febrúar s.á., var kærendum tilkynnt um þá ákvörðun.

Málsrök kærenda: Kærendur benda á að Hafnarfjarðarkaupstaður hafi gefið kærendum vilyrði um að efri hæðir í húsinu á lóð Suðurhellu 10 yrðu samþykktar sem vinnustofur. Breyta þurfi deiliskipulagi en erfiðlega hafi gengið að fá samþykki eins eigenda Suðurhellu 10 fyrir þeirri breytingu þrátt fyrir að hann hafi samþykkt að hver og einn eigandi geti útbúið milliloft í sínu rými, en fyrir liggi þinglýstur samningur þess efnis. Í ljósi þess að um sé að ræða fyrirkomulag innan veggja fasteignar sé eðlilegra að leysa málið án þess að kærendur verði fyrir fjárhagslegu tjóni. Bent sé á að við Suðurhellu 6 sé búið að heimila sambærilega notkun og farið sé fram á varðandi Suðurhellu 10. Í ljósi jafnræðisreglu stjórnsýsluréttarins sé eðlilegt að heimiluð verði sambærileg deiliskipulagsbreyting.

Málsrök Hafnarfjarðarkaupstaðar: Sveitarfélagið bendir á að fyrstu teikningar af Suðurhellu 10 hafi verið samþykktar árið 2007. Fasteignin sé samþykkt sem hús á einni hæð og stærð lóðar sé skráð 4.576,5 m2 í fasteignaskrá. Samkvæmt gildandi deiliskipulagi sé hámarks­nýtingarhlutfall á lóð 0,34, en það hlutfall sé fullnýtt miðað við byggingarmagn lóðarinnar. Í umræddri fasteign séu átta rými og eigi kærendur sex þeirra. Búið sé að gera milliloft í þeim rýmum sem ekki sé í samræmi við samþykktar teikningar. Við gerð þeirra hafi einnig verið komið fyrir stigum til að komast að milliloftunum. Engin lokaúttekt hafi verið gerð þar sem samþykktar teikningar séu ekki í samræmi við fasteignina eins og hún sé í dag. Í mörg ár hafi byggingarfulltrúi ítrekað bent kærendum á ýmsa ágalla sem bæta þyrfti úr. Tvær leiðir séu fyrir hendi, annars vegar að sækja um og fá samþykkta deiliskipulagsbreytingu og hins vegar að fjar­lægja milliloft. Hinn 7. september 2023 hafi kærendum verið sent bréf með áskorun um að klára málið og var vísað til þess að yrði ekki brugðist við myndi byggingarfulltrúi beita öðrum úrræðum, t.d. álagningu dagsekta.

Árið 2021 hafi kærendum verið gert að rýma húsnæðið og hafi byggingarfulltrúi byggt málsmeðferð sína á 55. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki, en þá hafi verið þar óleyfisbúseta. Lögreglan hafi innsiglað rýmin en það hafi alltaf verið rifið og óleyfisbúseta hafi haldið áfram. Í þetta skipti byggi málsmeðferðin á 56. gr. sömu laga, en ákvæðið kveði á um aðgerðir til að knýja fram úrbætur.

Viðbótarathugasemdir kærenda: Útleggingum Hafnarfjarðarkaupstaðar á málavöxtum sé mótmælt og vísað til þess að byggingarfulltrúi hafi engan reka gert að því að leiðbeina kærendum um breytingu á deiliskipulagi. Kærendur hafi ítrekað lýst því yfir að þeir væru reiðubúnir að senda inn umsókn um deiliskipulagsbreytingu, síðast í bréfi frá 20. október 2023. Byggingarfulltrúi hafi hins vegar ekki tekið það til umræðu þrátt fyrir að hækkað nýtingarhlutfall hafi verið samþykkt að Suðurhellu 6. Sveitarfélagið hafi ásetning til að heimila innan skamms hækkun nýtingarhlutfalls vegna Suðurhellu 10, en byggingarfulltrúi hafi sjálfur lýst því yfir í bréfi, dags. 9. mars 2021, að milliloft yrðu mögulega samþykkt. Hafi kærendur því haft réttmætar væntingar um að þau yrðu samþykkt.

Samkvæmt 11. gr. a. í lögum nr. 80/2018 um lögheimili og aðsetur sé einstaklingi, sem skráður sé til lögheimilis í sveitarfélagi án tilgreinds heimilisfangs, heimilt að skrá sérstakt aðsetur sitt í atvinnuhúsnæði sem uppfylli ekki skilyrði 3. og 4. mgr. 2. gr. Þá komi fram í g-lið 1. mgr. 12. gr. laga nr. 75/2000 um brunavarnir að hlutverk slökkviliðs sé m.a. að gefa umsagnir óski annað stjórnvald eftir þeim. Eftir slíkri umsögn virðist byggingarfulltrúi ekki hafa kallað en væntanleg ástæða þess sé sú að nú byggi byggingarfulltrúi eingöngu á því að milliloft séu ólögmæt en ekki að um óleyfisbúsetu sé að ræða í húsnæðinu.

Ákvörðun byggingarfulltrúa brjóti freklega gegn meðalhófsreglu stjórnsýsluréttarins þar sem ekki sé skýrt hvers vegna ekki sé hægt að bíða þar til unnið sé að breytingu deiliskipulagsins. Álagning dagsekta sé íþyngjandi þvingunarúrræði og því skipti máli að skýrt sé hvers vegna þær séu lagðar á, hvaða fasteignir þær varði og að hverjum þeim sé beint. Fjöleignarhúsið Suðurhella 10 samanstandi af átta matshlutum en ekki sé tilgreint í hinni kærðu ákvörðun í hvaða rýmum hafi verið gerð milliloft. Álagning dagsekta geti ekki byggst á því að milliloft séu í einhverjum matshlutum heldur þurfi að tilgreina það með vísun til fasteignanúmera. Þegar af þeirri ástæðu beri að ógilda ákvörðunina.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um þá ákvörðun byggingarfulltrúa Hafnarfjarðar frá 28. febrúar 2024 að leggja dagsektir að fjárhæð kr. 20.000 á kærendur frá og með 13. mars 2024 vegna óleyfisframkvæmda í húsinu að Suðurhellu 10.

Í fundargerð byggingarfulltrúa vegna fundar hans 28. febrúar 2024, þar sem hin kærða ákvörðun var tekin, og í bréfi hans til kærenda, dags. 29. s.m., kemur fyrir orðið „óleyfisbúseta“ í fyrirsögn erindanna. Aftur á móti er ljóst af atvikum málsins, þ. á m. undanfarandi tilmælum byggingarfulltrúa til kærenda, dags. 7. september og 3. október 2023, að álagning dagsekta byggði á umræddum óleyfisframkvæmdum en ekki óleyfisbúsetu. Er því ekki tilefni til að fjalla um hvort álagning dagsekta hafi mátt byggja á óleyfilegri búsetu í húsinu.

Samkvæmt 1. mgr. 9. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki er óheimilt að breyta mannvirki nema að fengnu leyfi viðkomandi byggingarfulltrúa. Þá er mælt svo fyrir í 2. mgr. 55. gr. laganna að sé byggingarframkvæmd hafin án þess að leyfi sé fengið fyrir henni eða hún brjóti í bága við skipulag geti byggingarfulltrúi krafist þess að hinn ólöglegi byggingarhluti verði fjarlægður. Byggingarfulltrúa er svo heimilt skv. 2. mgr. 56. gr. laganna að beita dagsektum allt að kr. 500.000 til að knýja menn til þeirra verka sem þeir skulu hlutast til um samkvæmt lögunum og reglugerðum settum samkvæmt þeim eða láta af ólögmætu athæfi.

Í máli þessu er óumdeilt að milliloft sem hafa verið reist í húsinu að Suðurhellu 10 hafa ekki fengist samþykkt af byggingarfulltrúa og voru þau því reist í óleyfi. Ástæða þess að samþykki liggur ekki fyrir er sú að með því yrði farið fram úr leyfilegu nýtingarhlutfalli samkvæmt deiliskipulagi svæðisins. Svo sem rakið er í málavöxtum hefur byggingarfulltrúi síðustu ár beint þeim tilmælum til kærenda að fjarlægja byggingarhlutana og af því tilefni vakið athygli á því að til álita komi að leggja á dagsektir ef ekki yrði brugðist við tilmælunum. Hafa kærendur ekki gert það heldur þess í stað reynt að fá í gegn breytingu á deiliskipulagi svæðisins þannig að hægt yrði að samþykkja milliloftin. Þau áform hafa aftur á móti ekki gengið eftir.

Með hliðsjón af framangreindum lagaákvæðum og atvikum málsins verður að líta svo á að byggingarfulltrúa hafi verið heimilt að leggja dagsektir á kærendur, en hafa ber í huga að öryggis- og heilbrigðishagsmunir búa að baki byggingarleyfisskyldu mannvirkja og skipulagshagsmunir að baki kröfu um að byggingar séu í samræmi við gildandi skipulag. Þykir álagning dagsekta að fjárhæð kr. 20.000 ekki vera úr hófi. Þá geta áform kærenda um að fá deiliskipulagi svæðisins breytt ekki raskað gildi hinnar kærðu ákvörðunar, enda liggur fyrir að beiðni um breytingu deiliskipulagsins hefur verið synjað og ekkert sem bendir til þess að sveitarfélagið hyggist breyta afstöðu sinni í því máli.

Samkvæmt jafnræðisreglu 11. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 skulu stjórnvöld við úrlausn mála gæta samræmis og jafnræðis í lagalegu tilliti. Í reglunni felst nánar tiltekið að óheimilt sé að mismuna aðilum sem eins sé ástatt um og að sambærileg mál beri að afgreiða á sambærilegan hátt. Fyrir liggur að í húsinu á lóð Suðurhellu 6 voru samþykkt milliloft í andstöðu við leyfilegt nýtingarhlutfall lóðarinnar samkvæmt áðurgildandi deiliskipulagi, en aðaluppdrættir voru áritaðir um samþykki árið 2007 og hámarksnýtingarhlutfalli lóðarinnar var síðan breytt með deiliskipulagsbreytingu árið 2018. Sú staða getur þó ekki leitt til ógildingar hinnar kærðu ákvörðunar enda getur jafnræðisreglan ekki veitt mönnum réttindi sem eru í andstöðu við lög.

Að öllu framangreindu virtu verður kröfu kærenda um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar hafnað.

Með vísan til 12. gr. og 2. mgr. 29. gr. stjórnsýslulaga, sbr. einnig 3. mgr. 5. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála, þykir rétt að dagsektir, sem kunna að hafa verið lagðar á til og með uppkvaðningu þessa úrskurðar, falli niður.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kærenda um ógildingu ákvörðunar byggingarfulltrúa Hafnarfjarðar frá 28. febrúar 2024 um álagningu dagsekta að fjárhæð kr. 20.000 vegna óleyfisframkvæmda í húsinu á lóð Suðurhellu 10.

Dagsektir sem kunna að hafa verið lagðar á samkvæmt hinni kærðu ákvörðun til og með uppkvaðningu þessa úrskurðar falla niður.