þvingunarúrræði Archives - Page 2 of 13 - Úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála

mar 27

168/2024 Vistarvegur

Með UUA

Árið 2025, fimmtudaginn 27. mars, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mætt voru Ómar Stefánsson varaformaður, Karólína Finnbjörnsdóttir lögmaður og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 168/2024, kæra á ákvörðun skipulags- og byggingarfulltrúa Rangárþings eystra frá 5. nóvember 2024 um að krefjast tilfærslu, niðurrifs eða breytingar á húsi því sem stendur á lóðinni Vistarvegi 12 fyrir 1. apríl 2025. Að öðrum kosti muni sveitarfélagið láta fjarlægja húsið af lóðinni á kostnað lóðarhafa auk þess að leggja á dagsektir, að upphæð kr. 200.000, þar til því verki sé lokið.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 2. desember 2024, er barst nefndinni sama dag, kærir eigandi Vistarvegar 12, þá ákvörðun skipulags- og byggingarfulltrúa Rangárþings eystra frá 5. nóvember 2024 að krefjast tilfærslu, niðurrifs eða breytingar á húsi því sem stendur á lóðinni Vistarvegi 12 fyrir 1. apríl 2025. Að öðrum kosti muni sveitarfélagið láta fjarlægja húsið af lóðinni á kostnað lóðarhafa auk dagsekta, að upphæð kr. 200.000, þar til því verki sé lokið. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi en til vara að veittur verði frestur til 1. september 2025 og að fjárhæð dagsekta verði lækkuð.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Rangárþingi eystra 31. desember 2024.

Málavextir: Mál þetta á sér nokkra forsögu, en deilur hafa staðið yfir frá árinu 2007 um hver sé raunveruleg stærð lóðarinnar Vistarvegar 12. Hinn 29. mars 2019 var samþykktur aðaluppdráttur fyrir byggingu sumarhúss á lóðinni sem skyldi staðsett innan skilgreinds byggingarreits og 5,0 m frá aðliggjandi lóðarmörkum. Í júní 2021 framkvæmdi EFLA verkfræðistofa mælingar á lóðamörkum Vistarvegar 10 og 12 sem byggðust á þinglýstum og hnitsettum lóðamörkum. Samkvæmt mælingunum var sumarhúsið, sem reist hafði verið að Vistarvegi 12, u.þ.b. 3,4 m út fyrir byggingarreit í austurátt og þannig einungis 1,6 m frá lóðamörkunum. Sveitarfélagið taldi þannig ljóst að sumarhúsið að Vistarvegi 12 hefði verið reist í ósamræmi við samþykktan aðaluppdrátt, byggingarleyfi og ákvæði byggingarreglugerðar um bil milli bygginga. Kærandi taldi á hinn bóginn að mælingarnar væru rangar þar sem miðlína á milli lóðanna hefði raskast og sumarhúsið væri þannig ekki út fyrir byggingarreit sinn.

Í framhaldinu fór skipulags- og byggingarfulltrúi Rangárþings eystra fram á að kærandi færði sumarhúsið til á lóðinni þannig að það yrði innan byggingarreits og í 5 m fjarlægð frá lóðarmörkum Vistarvegar 10, að viðlögðum dagsektum að upphæð 25.000 krónum frá 28. febrúar 2023. Var sú ákvörðun kærð til úrskurðarnefndarinnar sem kvað upp úrskurð 28. apríl 2023 í máli nr. 134/2022, þar sem ákvörðunin var felld úr gildi með þeim rökum að ágallar hefðu verið á undirbúningi ákvörðunarinnar, m.a. með tilliti til rannsóknar máls og meðalhófs sbr. 10. og 12. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.

Verkfræðistofan Mannvit, nú COWI, framkvæmdi nýja mælingu í ágúst 2023 sem sýndi að fjarlægð milli húsa að Vistarvegi 10 og 12 væri 6,59 m að norðanverðu en 6,54 m að sunnanverðu.

Með bréfi sveitarfélagsins til kæranda dags. 10. nóvember 2023 var tilkynnt að mælingar EFLU verkfræðistofu, um fjarlægð milli húsa hefðu verið sannreyndar af Mannviti verkfræðistofu. Fór sveitarfélagið fram á að þáverandi eigandi Vistarvegar 12 legði tvær eða fleiri tillögur að lausn sem uppfylltu kröfur gr. 9.7.5. byggingarreglugerðar nr. 112/2012 fyrir 15. desember 2023. Þáverandi eigandi lést og fengu erfingjar hans frest til 15. febrúar 2024 sem var svo framlengdur til 15. apríl s.á. Nokkrir viðbótarfrestir hafa verið veittir eftir það af ýmsum ástæðum. Nokkur samskipti hafa verið milli sveitarfélagsins og kæranda um lausnir á málinu og hefur kærandi lagt fram tillögur til lausnar sem eigandi Vistarvegs 10 hefur hafnað. Hinn 5. nóvember 2024 var kæranda tilkynnt hin kærða ákvörðun.

Málsrök kæranda: Kærandi telur að sveitarfélagið hafi í engu haft þau atriði sem úrskurðarnefndin mæli fyrir um í niðurstöðu í máli nr. 134/2022 er gætu haft áhrif á mat um beitingu umþrættra þvingunarúrræða s.s. um stærðir lóða og lóðarmörk. Hafi sveitarfélagið látið Mannvit sannreyna mælingar EFLU verkfræðistofu út frá sömu gögnum og forsendum sem Efla hafi notað við mæliblað dags 8. júní 2021 sem legið hafi fyrir í máli nr. 134/2022 og verið forsenda fyrir ákvörðun sveitarfélagsins á þeim tíma. Sé vandséð hvernig þessar tvær verkfræðistofur ættu að fá sitthvora niðurstöðuna þegar verið sé að mæla staðsetningu húsanna út frá sömu forsendum enda megi sjá af mælingunum að þeim skeiki óverulega. Hafi ágreiningurinn ekki snúist um það hvort mæling Mannvits á fjarlægð milli húsanna væri röng eða mælingar EFLU heldur um forsendur mælinganna eins og bent sé á í úrskurðinum.

Sveitarfélagið hafi í engu kannað þær forsendur heldur látið Mannvit framkvæma mælingar að óbreyttum forsendum. Annað hvort séu forsendur mælinganna rangar, þ.e. að miðlínan sé mæld 5 m frá húsinu að Vistarvegi 10, en kærandi telji að eigandi þess húss hafi byggt út fyrir byggingarreit eða þá að það hafi aldrei verið 10 m á milli byggingarreita. Megi m.a. ráða það af mæliblaði sem sveitarfélagið lét gera að rotþró fyrir Vistarveg 12 sem sé nú komin yfir á Vistarveg 10. Hafi sveitarfélagið ekki upplýst hvers vegna svo sé og af hverju samþykkt hafi fengist fyrir húsinu að Vistarvegi 12 ef það komist ekki fyrir á byggingarreitnum. Hafi sveitarfélagið staðsett byggingarreitinn fyrir húsið, samþykkt teikninguna og gefið út fokheldisvottorð árið 2019, án nokkurra athugasemda byggingarfulltrúa og þar með staðfest að húsið væri innan byggingarreits.

Það eina sem sveitarfélagið hafi gert eftir framangreindan úrskurð nefndarinnar var að láta aðra verkfræðistofu mæla bilið á milli húsanna og í kjölfarið fara fram á að kærandi legði til tvær eða fleiri tillögur að lausnum sem uppfylltu brunaöryggiskröfur gr. 9.7.5 í byggingarreglugerð nr. 112/2012. Hafi kærandi lagt fram þrjár tillögur í tölvupósti 26. apríl 2024 sem sveitarfélagið hafi ætlað að skoða og vera svo í sambandi við kæranda. Í tölvupósti 2. júlí s.á. hafi lögmaður kæranda vísað til fyrri málssögu og að ekki hafi borist formlegt svar við framlögðum tillögum, en til að brunahönnuður gæti hafist handa við nánari útfærslu þyrfti að liggja fyrir afstaða til þess hvaða leiðir væru samþykktar. Hafi sveitarfélagið ekki verið tilbúið til að líta til annarra úrræða sem gætu uppfyllt kröfur gr. 9.7.5 í byggingarreglugerð og borið fyrir sig andstöðu eigenda Vistarvegar 10 þar um.

Varðandi það sem fram komi í hinni kærðu ákvörðun, um að kæranda hafi verið í lófa lagið að staðsetja húsið annars staðar á lóðinni án þess að um brot á nálægðarreglu væri að ræða, sé vísað til nefnds úrskurðar í máli nr. 134/2022. Þar segi að ef fylgja ætti ákvörðun byggingarfulltrúa yrði að færa hús kæranda um 3,4 m til vesturs, en af gögnum málsins verði ráðið að húsið yrði þá komið út fyrir byggingarreit og jafnvel út fyrir mörk lóðar kæranda. Sé því lágmark að sveitarfélagið upplýsi hann um hvert eigi að færa húsið til á lóðinni enda rúmist það ekki innan byggingarreitsins þannig að 5. m séu að lóðarmörkum. Húsið verði ekki fært lengra til vesturs á lóðinni enda sé bilið að gaddavírsgirðingu og þverhnípi við hana um 1,5 m.

Að framangreindu sé því ljóst að ágreiningur sé um atriði sem áhrif gætu haft á mat við beitingu þvingunarúrræða s.s. um stærð lóða og lóðarmörk sem eru forsendur að þeirri mælingu sem framkvæmd hafi verið af verkfræðistofum og sveitarstjórn studdi ákvörðun sína við.

Málsrök Rangárþings eystra: Vísað er til bréfs fulltrúa skipulags- og byggingarsviðs Rangárþings eystra, dags. 10. nóvember 2023, til þáverandi eiganda Vistarvegar 12. Þar komi m.a. fram að mælingar á lóðunum og fjarlægð milli húsa hafi verið staðreynd af Mannviti og að fyrir liggi að húsið að Vistarvegi 12 sé reist í ósamræmi við samþykktan aðaluppdrátt. Á uppdrættinum komi skýrt fram að sumarhúsið eigi að vera 5,1 m frá lóðarmörkum að norðanverðu en 4,9 m að sunnanverðu sem ekki sé raunin miðað við mælingar EFLU og Mannvits. Í bréfinu sé farið fram á að eigandi Vistarvegar 12 leggi fram tvær eða fleiri tillögur að lausn sem uppfylli kröfur gr. 9.7.5. í byggingarreglugerð nr. 112/2012, varðandi brunaöryggiskröfur. Hafi frestur verið veittur til 15. desember 2023. Með tölvupósti lögmanns kæranda, dags. 26. apríl 2024, sé vísað í tillögur Verkís og lagðar til þrjár leiðir til úrbóta. Þær hafi verið að koma upp „sprinkler“ kerfi í bústöðunum, setja eldveggi á húsin að Vistarvegi 12 og 10 eða reisa sjálfstæðan brunavegg milli húsanna. Jafnframt hafi verið lögð fram tillaga um að nefndur brunahönnuður hjá Verkís, tæki verkið að sér. Hafi fulltrúi skipulags- og byggingarsvið sent bréf til eiganda Vistarvegar 10, dags. 2. maí 2024, þar sem honum hafi verið gefinn kostur á að tjá sig um framangreindar tillögur. Svarbréf hafi borist frá lögmanni eigandans, dags. 31. maí 2024, þar sem tillögunum hafi verið hafnað.

Með bréfi, dags. 13. ágúst 2024, til lögmanns kæranda hafi verið ítrekuð krafa sveitarfélagsins um skýringar frá byggingarstjóra Vistarvegar 12 á því hvers vegna húsið hafi ekki verið byggt samkvæmt samþykktum uppdráttum. Veittur hafi verið loka athugasemdafrestur til 20. ágúst 2024. Í niðurlagi bréfsins hafi jafnframt verið kynnt sú ákvörðun að dagsektir yrðu lagðar á kæranda ef fullnægjandi skýringar bærust ekki eða að öðrum kosti til að knýja fram úrbætur í formi brottflutnings hússins. Með bréfi dags. 11. september 2024 hafi lögmanni kæranda verið kynnt að fulltrúi skipulags- og byggingarsviðs Rangárþings eystra hefði í hyggju að taka ákvörðun um að krefjast tilfærslu, niðurrifs eða breytingar á húsinu að Vistarvegi 12 að viðlögðum dagsektum. Gefinn hafi verið 15 daga frestur til að koma að sjónarmiðum eiganda Vistarvegar 12 en að þeim tíma liðnum yrði ákvörðun tekin.

Engin svör hafi borist og hafi kæranda með bréfi dags. 5. nóvember 2024, verið gert að rífa húsið, flytja það til á lóðinni, minnka eða breyta þannig að kröfur um fjarlægð milli húsa væri fylgt eða fjarlægja húsið með öðrum hætti fyrir 1. apríl 2025.

Vísað sé til gr. 9.7.5. í byggingarreglugerð nr. 112/2012 varðandi bil á milli bygginga. Ysta klæðning mannvirkjanna að Vistarvegi 10 og 12 séu í flokki 2 sem þýði að lágmarks bil milli húsanna þurfi að vera 10 m. Fyrir liggi að bilið milli húsanna sé fjarri því að vera nægilegt svo sem fram komi í mælingum EFLU og Mannvits. Eigandi Vistarvegar 12 beri ábyrgð á því að húsið sé ranglega staðsett á lóðinni og ekki byggt í samræmi við samþykktar teikningar, lóðarblað og framangreind fyrirmæli í byggingarreglugerð.

Með bréfi dags. 5. nóvember 2024 hafi kæranda verið gefinn kostur á að bæta úr fyrir 1. apríl 2025 og honum gefnir fjórir kostir í því sambandi. Þá komi fram í niðurlagi bréfsins að verði ekki brugðist við innan tímamarka muni sveitarfélagið láta fjarlægja húsið af lóðinni á kostnað lóðarhafa auk þess sem lagðar yrðu kr. 200.000 dagsektir á lóðarhafa þar til því verki væri lokið. Kærandi hyggist augljóslega ekki nýta gefinn frest til að bæta úr þar sem hann hafi þegar kært ákvörðunina og krafist ógildingar á henni. Hafi sveitarfélagið rannsakað málið í þaula og reynt allt til að leita lausna með mildari hætti, án árangurs. Engar heimildir séu til að þvinga eiganda Vistarvegar 10 til aðgerða eða framkvæmda sem hann sé ekki sammála um að fara í.

Hafi sveitarfélögunum verið gefin jörðin Ytri-Skógar með því samkomulagi að gefendur myndu reisa tvö sumarhús til eigin nota á lóð sem tæki til 5 ha. sem hvorki mætti selja né leigja og myndu þau ekki erfast. Lóðastærðin hafi verið skráð 2.500 m² í fasteignaskrá en afmörkun og hnitsetningu hafi fyrst verið þinglýst í nóvember 2020. Lóðarhafar hafi gert athugasemdir þegar deiliskipulagstillaga var auglýst og í kjölfarið hafi verið unnar tillögur að stækkun lóðanna. Þeim tillögum hafi verið hafnað að hálfu landeigenda. Þáverandi eigandi Vistarvegar 12 hafi skrifað undir og þinglýst lóðaleigusamningi fyrir þá lóð og því sé ljóst að engin deila sé fyrir hendi varðandi stærð lóðanna. Væri sú deila enn til staðar, breytti það að auki engu um raunverulega fjarlægð milli húsanna tveggja sem sé ólögmæt.

Þó kærandi hafi vissulega gert tillögur þá breyti það ekki þeirri stöðu að eigandi Vistarvegar 10 sé ekki samþykkur þeim framkvæmdum. Enginn vafi sé á stærð eða legu lóðarinnar að Vistarvegi 12 og sé byggingarreitur á lóðinni óumdeildur. Mælingar EFLU og Mannvits hafi eingöngu snúist um að mæla raunverulega fjarlægð milli þessara tveggja bygginga. Það geti ekki verið nema ein aðferð til að mæla þá vegalengd og því óhugsandi að mismunandi forsendur breyti nokkru um niðurstöðuna. Umfjöllun í kæru um aðstæður á lóðinni vegna landrofs og þverhnípis breyti engu um að bilið milli húsanna sé of stutt og það sé kjarni málsins.

Kæranda hafi verið í lófa lagið að hanna hús sitt og staðsetja þannig á lóðinni og innan byggingarreits að ekki yrði um brot á fjarlægðarreglum að ræða. Í þessu sambandi sé sérstaklega vísað til minnisblaðs skipulags- og byggingarfulltrúa, dags. 28. desember 2024, sem sýni greinilega hvernig húsið að Vistarvegi 12 sé ranglega staðsett og hvernig kæranda hefði verið í lófa lagið að koma því fyrir á samþykktum byggingareit án þess að brjóta ákvæði reglugerðar um fjarlægð milli húsa.

Athugasemdir lóðareiganda að Vistarvegi 10: Bent er á að það liggi fyrir að sumarhús kæranda að Vistarvegi 12 hafi verið byggt utan byggingarreits eins og hann er skilgreindur í þinglýstum og hnitsettum skjölum og byggingin er ekki í samræmi við aðaluppdrátt. Þetta virðist raunar óumdeilt þar sem fram komi í kæru máls, og öðrum skjölum sem stafi frá kæranda, að húsið hafi verið reist í samræmi við samþykktar teikningar og verið byggt innan byggingarreits „eins og hægt var“. Samkvæmt 15. gr. laga um mannvirki nr. 160/2010 beri kærandi ábyrgð á því og þá jafnframt ábyrgð á úrbótum.

Það liggi nú fyrir með óyggjandi hætti með mati tveggja óvilhallra aðila, að húsið að Vistarvegi 12 hafi verið byggt utan byggingarreits eins og hann sé afmarkaður í þinglýstum skjölum. Húsbyggingin sé þar af leiðandi ekki í samræmi við aðaluppdráttinn frá 2019 og í því felist brot gegn ákvæðum byggingarreglugerðar.

Staðsetning hússins að Vistarvegi 12 uppfylli ekki meginreglu 9.7.5. gr. byggingarreglugerðar nr. 112/2012 m.t.t. brunavarna. Til þess að svo væri þyrfti að líkindum að ráðast í umfangsmiklar og kostnaðarsamar framkvæmdir á báðum húsum sem hefðu að auki áhrif á útlit bygginganna. Sé lóðareiganda að Vistarvegi 10 alls kostar óskylt að ráðast í slíkar framkvæmdir þar sem húsið á lóð hans sé byggt í samræmi við samþykkta uppdrætti og skipulag. Það sé á ábyrgð lóðarhafa að Vistarvegi 12 að hús hans hafi verið reist í trássi við áðurnefnda grein reglugerðarinnar.

———-

Aðilar máls þessa hafa fært fram ítarlegri rök fyrir máli sínu, sem ekki verða rakin hér frekar, en úrskurðarnefndin hefur haft þau öll til hliðsjónar við úrlausn málsins.

Niðurstaða: Með umdeildri ákvörðun skipulags- og byggingarfulltrúa Rangárþings eystra var lagt fyrir kæranda að færa til, fjarlægja eða breyta sumarhúsi hans að Vistarvegi 12 fyrir 1. apríl 2025 að viðlögðum 200.000 króna dagsektum og að húsið yrði fjarlægt af sveitarfélaginu á kostnað kæranda. Byggði ákvörðunin á því að bil milli húss kæranda og húss að Vistarvegi 10 fullnægði ekki kröfu ákvæðis gr. 9.7.5. í byggingarreglugerð nr. 112/2012 um bil á milli bygginga.

Hlutverk byggingarfulltrúa hvers sveitarfélags er að hafa eftirlit með því að mannvirki og notkun þeirra sé í samræmi við útgefin leyfi og ef ekki þá beita eftir atvikum þvingunar-úrræðum, sbr. 55. og 56. gr. laga um mannvirki. Er nánar kveðið á um það í 2. mgr. 55. gr. mannvirkjalaga að sé byggingarframkvæmd hafin án þess að leyfi sé fengið fyrir henni eða hún brjóti í bága við skipulag geti byggingarfulltrúi krafist þess að hið ólöglega mannvirki eða byggingarhluti sé fjarlægt. Þá er fjallað um aðgerðir til að knýja fram úrbætur í 56. gr. laganna. Er þar m.a. tekið fram í 1. mgr. ákvæðisins að sé ásigkomulagi, frágangi, umhverfi eða viðhaldi húss, annars mannvirkis eða lóðar ábótavant að mati byggingarfulltrúa eða frágangur ekki samkvæmt samþykktum uppdráttum, lögum, reglugerðum eða byggingarlýsingu skuli gera eiganda eða umráðamanni eignarinnar aðvart og leggja fyrir hann að bæta úr því sem áfátt er. Sé það ekki gert er heimilt að beita dagsektum eða láta vinna verk á kostnað þess sem vanrækt hefur að vinna verkið, sbr. 2. og 3. mgr. nefnds lagaákvæðis en lagaákvæðið ber með sér að nefndum úrræðum verði ekki beitt samtímis.

Beiting nefndra þvingunarúrræða er verulega íþyngjandi ákvörðun sem er háð mati stjórnvalds hverju sinni. Tekið er fram í athugasemdum með frumvarpi því sem varð að mannvirkjalögum að eðlilegt sé að ákvörðun um beitingu þvingunarúrræða sé metin í hverju tilviki, m.a. með tilliti til meðalhófs. Umræddum ákvæðum verður fyrst og fremst beitt sé það mat viðkomandi stjórnvalds að gengið sé gegn almannahagsmunum þeim er búa að baki mannvirkjalögum og skipulagslögum, svo sem skipulags-, öryggis- og heilbrigðishagsmunum. Þótt beiting sé háð mati stjórnvalds þarf ákvörðun að vera studd efnislegum rökum. Þá ber stjórnvaldi einnig að fylgja meginreglum stjórnsýsluréttarins, m.a. um meðalhóf og rannsókn máls.

Eins og fram hefur komið hefur úrskurðarnefndin í fyrri úrskurði í máli nr. 134/2022 fjallað um lögmæti þeirrar kröfu byggingarfulltrúa að eigandi sumarhúss að Vistarvegi 12 færi húsið til á lóð sinni að viðlögðum dagsektum. Ástæðu þeirrar kröfu mátti rekja til mælinga verkfræðistofunnar EFLU frá 8. júní 2021, þar sem niðurstöður sýndu að bilið á milli húsanna að Vistarvegi 10 og 12 fullnægði ekki kröfum ákvæðis gr. 9.7.5. í byggingarreglugerð um bil á milli bygginga. Í niðurstöðu úrskurðarins var tekið fram að ekki væri annað séð en að húsið að Vistarvegi 12 hafi verið reist samkvæmt aðaluppdráttum, samþykktum 29. mars 2019 af skipulags- og byggingarfulltrúa Rangárþings eystra, og var hin kærða ákvörðun í því máli felld úr gildi. Eftir uppkvaðningu nefnds úrskurðar fól sveitarfélagið Mannviti verkfræðistofu að endurmeta fjarlægðir milli húsanna að Vistarvegi 10 og 12. Við mælinguna var stuðst við sömu gögn og EFLA verkfræðistofa hafði áður notað og var niðurstaðan sú sama, þ.e. að bil milli húsanna væri of lítið. Búa því efnisrök að baki hinni kærðu ákvörðun.

Samkvæmt lóðablöðum fyrir Vistarveg 10 og 12 skal fjarlægð frá byggingarreit hvorrar lóðar að lóðarmörkum að vera 5,0 m og þ.a.l. bil á milli byggingarreita alls 10,0 m. Er sú tilhögun byggð á ákvæðum byggingarreglugerðar, n.t.t. ákvæða gr. 9.7.5. um bil á milli bygginga. Deilur eru uppi í máli þessu um lóðarmörk umræddra lóða. Á slíkur ágreiningur, sem er eignaréttarlegs eðlis, ekki undir úrskurðarnefndina þar sem hún er ekki til þess bær að lögum heldur á ágreiningurinn eftir atvikum að vera til lykta leiddur fyrir dómstólum.

Samkvæmt aðaluppdrætti fyrir Vistarveg 10, samþykktum af skipulags- og byggingarfulltrúa Rangárþings eystra 5. maí 2010, var sama fjarlægð á milli byggingarreita lóðanna að lóða-mörkum. Á uppdrættinum má sjá að byggingarreitur á lóðinni Vistarvegi 12 gaf lítið sem ekkert svigrúm fyrir stækkun hússins sem fyrir var í átt að lóðinni Vistarvegi 10. Í byggingarlýsingu Vistarvegar 10 kemur fram að húsið hafi verið lengt um 1 m til vesturs, í átt að Vistarvegi 12. Eftir að húsið að Vistarvegi 12 var stækkað er bilið milli bygginganna 6,57 m að norðanverðu og 6,53 m að sunnanverðu. Árið 2019 var samþykkt leyfi til byggingar 128 m² sumarhúss á lóðinni Vistarvegi 12, í stað eldra húss sem var 40 m². Sú fjarlægð sem mælist á milli bygginganna er ekki í samræmi við þá aðaluppdrætti sem samþykktir voru árið 2019.

Þá liggur fyrir að byggingarfulltrúi sveitarfélagsins gerði fokheldisúttekt á húsinu að Vistarvegi 12 þann 12. ágúst 2019 þar sem kom fram að of lítið bil væri á milli bygginganna nr. 10 og 12. Fram að þeim tíma mátti kærandi vera í góðri trú þegar hann reisti húsið að það væri rétt staðsett miðað við samþykktan aðaluppdrátt. Auk þess bera fyrirliggjandi gögn með sér að ef húsið yrði fært 3,4 metra frá lóðamörkum væri það komið út fyrir byggingarreit og lóðarmörk Vistarvegar 12. Þá hefur sveitarfélagið leitast við að finna lausn á málinu og ýmsar tillögur kæranda um úrbætur hafa verið lagðar fyrir eiganda Vistarvegar 10, en þeim verið hafnað.

Samkvæmt 1. mgr. 15. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki ber eigandi ábyrgð á því að við hönnun, byggingu og rekstur mannvirkis sé farið að kröfum laganna og reglugerða sem settar eru á grundvelli þeirra. Fram kemur í 1. mgr. 16. gr. sömu laga að hlutverk útgefanda byggingarleyfis sé að hafa eftirlit með því að hönnun mannvirkis sé í samræmi við ákvæði laganna og reglugerða sem settar eru samkvæmt þeim og að byggt sé í samræmi við samþykkt hönnunargögn, lög og reglugerðir sem um mannvirkjagerðina gilda. Hvílir þ.a.l. ábyrgð á báðum aðilum um að farið sé eftir lögum og reglugerðum.

Samkvæmt 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 skal stjórnvald sjá til þess að mál sé nægjanlega upplýst áður en ákvörðun er tekin í því. Í máli þessu er enn deilt um hver beri ábyrgð á því að fjarlægð milli húsanna standist ekki kröfur byggingarreglugerðar. Þegar aðilar stjórnsýslumáls eiga öndverðra hagsmuna að gæta er stjórnvöldum skylt að taka tilhlýðilegt tillit til þeirra beggja eða allra. Um 10. gr. stjórnsýslulaga, segir í frumvarpi með lögunum að: „Mál telst nægjanlega upplýst þegar þeirra upplýsinga hefur verið aflað sem eru nauðsynlegar til þess að hægt sé að taka efnislega rétta ákvörðun í því. Um nánari afmörkun verður m.a. að líta til þess hversu mikilvægt málið er og hversu nauðsynlegt það er að taka skjóta ákvörðun í málinu. Því tilfinnanlegri eða meira íþyngjandi sem stjórnvaldsákvörðun er, þeim mun strangari kröfur verður almennt að gera til stjórnvalds um að það gangi úr skugga um að upplýsingar, sem búa að baki ákvörðun, séu sannar og réttar.“

Með vísan til framangreinds þykja enn vera annmarkar á undirbúningi hinnar kærðu ákvörðunar sem úrskurðarnefndin hefur áður vísað til í máli nr. 134/2022 með tilliti til rannsóknar máls, sbr. 10. gr. stjórnsýslulaga og þykir ekki með hliðsjón af 12. gr. laganna rétt að kærandi beri einn hallann af því ósamræmi sem er á milli samþykkts aðaluppdráttar hússins og þess sem raunin varð.

Með vísan til þess sem að framan er rakið verður hin kærða ákvörðun felld úr gildi.

Úrskurðarorð:

Felld er úr gildi ákvörðun skipulags- og byggingarfulltrúa Rangárþings eystra frá 5. nóvember 2024 um að krefjast tilfærslu, niðurrifs eða breytingar á húsi því sem stendur á lóðinni Vistarvegi 12 fyrir 1. apríl 2025. Að öðrum kosti muni sveitarfélagið láta fjarlægja húsið af lóðinni á kostnað lóðarhafa auk þess að leggja á dagsektir að upphæð kr. 200.000, þar til því verki sé lokið.

mar 20

Love0

181/2024 Nökkvavogur

Með UUA

Árið 2025, fimmtudaginn 20. mars, tók Arnór Snæbjörnsson, formaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, með heimild í 3. mgr. 3. gr. laga nr. 130/2011, fyrir:

Mál nr. 181/2024, kæra á ákvörðun byggingafulltrúans í Reykjavík frá 31. október 2024 um að eigandi að Nökkvavogi 24 skuli leggja fram samþykki aðliggjandi lóðarhafa en ella fjarlægja girðingu á lóðamörkum Nökkvavogs 22 og 24.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með kæru til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 24. desember 2024, kærir eigandi að Nökkvavogi 24, þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 31. október 2024 að hann skuli leggja fram samþykki aðliggjandi lóðarhafa innan 14 daga frá dagsetningu bréfsins en ella fjarlægja girðingu sem reist hafi verið á lóðarmörkum Nökkvavogar 22 og 24 innan þrjátíu daga frá dagsetningu bréfsins. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá byggingarfulltrúanum í Reykjavík 3. febrúar 2025.

Málavextir: Í byrjun árs 2024 barst byggingarfulltrúanum í Reykjavík ábending um að búið væri að reisa girðingu á lóðamörkum Nökkvavogs 22 og 24 í Reykjavík án þess að fyrir lægi samþykki eiganda aðliggjandi lóðar. Með bréfi, dags. 30. janúar 2024, var þinglýstum eiganda að Nökkvavogi 24 gert að leggja fram slíkt samþykki eða láta í té skriflegar skýringar vegna málsins innan 14 daga. Umbeðið samþykki eða skýringar bárust ekki og með bréfi, dags. 31. október s.á., gerði byggingarfulltrúi honum að leggja fram samþykki lóðarhafa aðliggjandi lóðar innan 14 daga en ella að fjarlægja viðkomandi girðingu innan 30 daga. Í sama bréfi var tilkynnt að byggingarfulltrúi hygðist ekki beita þvingunarúrræðum vegna girðingarinnar, þar sem ekki stafaði almannahætta af henni.

Málsrök kæranda: Vísað er til þess að ónæði hafi verið af óviðkomandi umferð yfir lóð kæranda að Nökkvavogi 24 og því hafi girðing verið reist á lóðarmörkum Nökkvavogs 22 og 24, meðfram runnum sem þar voru. Þessi fyrirætlun hafi verið rædd í vitna viðurvist við eigendur Nökkvavogs 22 á óformlegum fundi úti í garði í október 2022 og þau hafi samþykkt hana. Þegar girðingin var reist hafi þau hins vegar ekki kannast við að hafa gefið samþykki sitt. Eigendur Nökkvavogs 22 hafi síðan farið í framkvæmdir á lóðamörkum sín megin sumarið 2024 og fellt þá runnana sem voru við girðingu kæranda. Kærandi hafi ekki heyrt frá þeim aftur fyrr en þau sendu ábendingu til byggingarfulltrúa og mál þetta hófst. Kærandi álítur að munnlegt samþykki fyrir girðingunni hafi legið fyrir og að byggingarfulltrúi hafi í umsögn vísað í 3. mgr. gr. 7.2.3. byggingarreglugerðar nr. 112/2012 sem geri ekki kröfu um að samþykki aðliggjandi lóðarhafa sé skriflegt.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Bent er á að kærandi hafi fengið rúman tíma til að leggja fram samþykki aðliggjandi lóðarhafa. Þar sem aðliggjandi lóðarhafi hafi gert ábendingu um framkvæmdina sé ljóst að ekki sé samkomulag um girðinguna eins og krafist sé í 3. mgr. gr. 7.2.3. í byggingarreglugerð nr. 112/2012. Hún hafi verið sett upp í óleyfi og kæranda beri að fjarlægja hana. Ekkert hafi komið fram sem geti valdið ógildingu ákvörðunarinnar og þess sé krafist að kröfum kæranda verði hafnað.

———-

Aðilar máls þessa hafa fært fram ítarlegri rök fyrir máli sínu, sem ekki verða rakin hér frekar, en þau hafa verið höfð til hliðsjónar við úrlausn málsins.

Niðurstaða: Hin kærða ákvörðun í máli þessu er frá 31. október 2024, en hún var birt kæranda 25. nóvember s.á. og miðar nefndin við þann dag sem upphafsdag kærufrests sbr. 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála. Kæran barst nefndinni 24. desember s.á. eða innan kærufrests. Kæruheimild er í 59. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki.

Í báðum erindum byggingarfulltrúa þar sem kæranda er gert að leggja fram samþykki aðliggjandi lóðarhafa vegna uppsetningar girðingar á lóðamörkum er vísað í e-lið gr. 2.3.5. í byggingarreglugerð nr. 112/2012, þar sem segir m.a: „Lóðarhöfum samliggjandi lóða er heimilt án byggingarleyfis að reisa girðingar eða skjólveggi allt að 1,8 m að hæð á lóðarmörkum, enda leggi þeir fram hjá leyfisveitanda undirritað samkomulag þeirra um framkvæmdina.“ Í máli þessu áttu sér stað nokkur samskipti milli kæranda og lóðarhafa Nökkvavogs 22, en ótvírætt er að ekki liggur fyrir undirritað samkomulag þeirra um framkvæmdina og hefur staðhæfingum kæranda um munnlegt samþykki verið mótmælt.

Í 2. mgr. 55. gr. laga nr. 160/2010 er kveðið á um að sé byggingarframkvæmd hafin án þess að leyfi sé fengið fyrir henni eða hún brjóti í bága við skipulag geti byggingarfulltrúi krafist þess að hið ólöglega mannvirki verði fjarlægt. Sinni eigandi ekki þeirri kröfu er heimilt að vinna slíkt verk á hans kostnað. Fyrir liggur að uppsetning umræddrar girðingar á lóðamörkum Nökkvavogs 22 og 24 er háð skriflegu samþykki rétthafa að þeim lóðum samkvæmt áðurnefndum e-lið gr. 2.3.5. byggingarreglugerðar. Slíkt samþykki liggur ekki fyrir. Var byggingarfulltrúa því rétt að taka hina kærðu ákvörðun um að skjólveggurinn skyldi fjarlægður. Með vísan til þessa verður ekki fallist á kröfu kærenda um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um að ógilda ákvörðun byggingafulltrúans í Reykjavík frá 31. október 2024 um að kærandi skuli leggja fram samþykki aðliggjandi lóðarhafa en ella fjarlægja girðingu á lóðamörkum Nökkvavogs 22 og 24.

mar 13

Love0

175/2024 Kirkjuból

Með UUA

Árið 2025, fimmtudaginn 13. mars, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mætt voru Ómar Stefánsson varaformaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Karólína Finnbjörnsdóttir lögmaður.

Fyrir var tekið mál nr. 175/2024, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúa Hvalfjarðarsveitar frá 29. nóvember 2024 um að stöðva notkun skiltis sem stendur á jörðinni Kirkjubóli og slökkva á því.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 12. desember 2024, er barst nefndinni sama dag, kærir S23 ehf., þá ákvörðun byggingarfulltrúa Hvalfjarðarsveitar frá 29. nóvember 2024 um að stöðva notkun skiltis sem stendur á jörðinni Kirkjubóli og slökkva á því. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Með bréfi til úrskurðarnefndarinnar, dags. 9. janúar 2025, er barst nefndinni sama dag, kærir sami aðili þá ákvörðun byggingarfulltrúa Hvalfjarðarsveitar, dags. 20. desember 2024, að leggja á kæranda dagsektir kr. 150.000 frá og með 7. janúar 2025 fyrir hvern dag sem ekki væri orðið við kröfum um að fjarlægja greint skilti. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi. Verður það kærumál, sem er nr. 12/2025, sameinað máli þessu þar sem málin eru samofin og kærandi sá sami í báðum málum.

Í báðum framangreindum kærum var krafist stöðvunar réttaráhrifa á meðan málin væru til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni. Þykir málið nægilega upplýst til að það verði tekið til endanlegs úrskurðar og er því ekki tilefni til að taka afstöðu til stöðvunarkröfu kæranda.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Hvalfjarðarsveit 10. og 27. janúar 2025.

Málavextir: Hinn 20. maí 2022 var sótt um breytingu á skilti er stendur við Hvalfjarðargöng til skipulags- og byggingarfulltrúa Hvalsfjarðarsveitar. Fram kom að skiltinu yrði breytt í einnar eða tvíhliða LED upplýsinga- og auglýsingaskilti með klukku og vindmæli. Skiltið yrði að svipaðri stærð og skilti sem fyrir væri. Engar jarðvegsframkvæmdir væru fyrirhugaðar og skiltið yrði sambærilegt öðrum sem víða væri að sjá við þjóðveg 1. Umsóknin var tekin fyrir á fundi umhverfis-, skipulags-, náttúruverndar- og landbúnaðarnefndar Hvalfjarðarsveitar 21. september s.á. þar sem henni var hafnað á grundvelli gr. 6.9.4. og 6.9.5. í þágildandi reglum Hvalfjarðarsveitar um skilti. Með bréfi, dags. 24. september 2022, var tilhögun skiltisins útskýrð nánar og óskað eftir að umsóknin yrði tekin til umfjöllunar að nýju. Það hafi verið gert og fyrri ákvörðun staðfest með vísan til þess að skiltið félli ekki að reglum sveitarfélagsins um skilti.

Með bréfi, dags. 30. janúar 2024, var umsækjandi leyfisins upplýstur um að byggingarfulltrúi hefði orðið þess var að þrátt fyrir synjun um breytingu á skiltinu hefði umrætt skilti samt sem áður verið reist á gatnamótum við enda Hvalfjarðarganga. Gaf byggingarfulltrúi umsækjandanum kost á að koma á framfæri upplýsingum og gögnum um framkvæmdina áður en gripið yrði til ráðstafana vegna meintrar óleyfisframkvæmdar. Með svarbréfi, dags. 19. febrúar s.á. kom fram að eigendur skiltisins teldu að fyrir lægi leyfi fyrir skilti á þessum stað og hefðu verið í góðri trú við uppfærslu þess. Þessi afstaða byggði á staðfestum og óstaðfestum samtölum við embættismenn sveitarfélagsins veturinn 2022 og sumarið 2023. Samkvæmt þeim samtölum hefði legið fyrir að breyta ætti reglum um skilti í sveitarfélaginu og skiltið myndi falla innan hinna nýju reglna. Á grundvelli þessara samtala hafi verið hafist handa við að uppfæra skiltið. Var óskað eftir að tekið yrði upp samtal um lausn málsins í ljósi þeirra hagsmuna sem í húfi væru.

Byggingarfulltrúi sendi umsækjanda leyfisins bréf, dags. 19. júlí 2024, þar sem vísað var til gildandi ákvæða laga nr. 160/2010 um mannvirki og byggingarreglugerðar nr. 112/2012 um skilti. Þá kom fram að hið umdeilda skilti væri háð byggingarleyfi samkvæmt ákvæðum laga og reglugerðar, en slíkt leyfi lægi ekki fyrir. Teldi byggingarfulltrúi að grípa þyrfti til aðgerða á grundvelli 2. mgr. 55. gr. laga nr. 160/2010, sbr. gr. 2.9.1. byggingarreglugerðar, og krefjast þess að hið ólöglega mannvirki yrði fjarlægt. Í svarbréfi til sveitarfélagsins, dags. 4. október s.á., kom fram að sá einstaklingur sem sveitarfélagið hefði beint kröfu sinni að hefði ekki lögmæta hagsmuni af boðaðri stjórnvaldsákvörðun og væri því ekki réttur móttakandi hennar. Viðkomandi hefði aldrei verið eigandi, leigutaki eða lóðarhafi umrædds landskika eða eigandi eða umráðamaður umrædds skiltis. Með sama hætti væri hann ekki leigutaki skiltisins og af því leiddi að erindinu hefði verið beint að röngum móttakanda. Lóðarleigutaki og eigandi skiltisins væri félagið S23 ehf.

Í kjölfarið sendi byggingarfulltrúi bréf til þinglýstra eigenda Kirkjubóls, L133697, dags. 11. nóvember 2024, þar sem forsaga málsins var reifuð. Þá var fjallað um þau ákvæði laga nr. 160/2010 og byggingarreglugerðar er fjalla um skilti og umsókn um byggingarleyfi fyrir þeim. Þá var einnig fjallað um heimildir byggingarfulltrúa til að bregðast við óleyfisframkvæmdum með þvingunarráðstöfunum. Upplýsti byggingarfulltrúi að sem eigendur lóðarinnar bæru þau ábyrgð á að uppfyllt væru skilyrði laga og reglugerðar um ásigkomulag og frágang lóðarinnar. Væri honum því heimilt að beina kröfum sínum varðandi umrætt skilti að þeim. Til viðbótar var bent á að engin lóð hefði verið stofnuð vegna umrædds landskika sem skiltið stæði á og engum leigusamningi hefði verið þinglýst. Fór byggingarfulltrúi fram á að hið ólöglega mannvirki yrði fjarlægt. Yrði ekki farið eftir þeirri ákvörðun væri byggingarfulltrúa heimilt skv. 2. mgr. 56. gr. laga nr. 160/2010 að beita dagsektum. Með vísan til 1. mgr. 55. gr. laga nr. 160/2010 fór byggingarfulltrúi fram á að notkun skiltisins yrði stöðvuð tafarlaust með því að slökkt yrði á skiltinu. Yrði þeirri kröfu ekki sinnt innan 14 daga frá dagsetningu bréfsins myndi hann láta vinna verkið á þeirra kostnað, sbr. 2. mgr. 55. gr. laganna.

Eigendur Kirkjubóls andmæltu fyrirhuguðum aðgerðum byggingarfulltrúa með bréfi, dags. 25. nóvember 2024. Var bent á að á umræddum stað hefði verið skilti í yfir 24 ár og að forveri hins nýja skiltis hefði verið þarna í meira en 10 ár. Óumdeilt væri að leyfi hefði verið fyrir skilti á þessum stað og það hafi verið staðfest af fulltrúum sveitarfélagsins. Leigusamningur væri í gildi um landskika undir skiltið og hefði verið frá árinu 2013. Leigutaki væri félagið S23 ehf. og væri félagið einnig eigandi skiltisins. Sá aðili sem ætti hvað mestu lögvörðu hagsmuna að gæta í málinu væri það félag og bæri sveitarfélaginu því að beina erindi sínu að því.

Byggingarfulltrúi sendi í kjölfarið bréf, dags. 29. nóvember 2024, til S23 ehf. þar sem forsaga málsins var reifuð ásamt þeim laga og reglugerðarákvæðum sem málinu tengdust. Þá var bréf byggingarfulltrúa til eigenda Kirkjubóls, frá 11. s.m., meðfylgjandi. Í bréfinu kom einnig fram að engin lóð hefði verið stofnuð um spilduna sem skiltið væri staðsett á og ekki lægi fyrir leigusamningur, þrátt fyrir að því hafi verið haldið fram að slíkur samningur hefði verið gerður. Vegna upplýsinga um að S23 ehf. hefði hagsmuna að gæta vegna greinds skiltis væri upplýst um þá ákvörðun byggingarfulltrúa að notkun skiltisins yrði stöðvuð tafarlaust og á því slökkt. Yrði það ekki gert fyrir 13. desember myndi byggingarfulltrúi láta vinna verkið á kostnað eiganda landsins, sbr. 2. mgr. 55. gr. laga nr. 160/2010. Var afrit bréfsins sent á landeigendur Kirkjubóls.

Með tölvupósti 10. desember s.á. upplýsti framkvæmdastjóri S23 ehf. um vilja til að ná sáttum en vegna erfiðleika við niðurtöku skiltisins og viðkvæms tækjabúnaðar væri veruleg hætta á skemmdum ef slökkt væri fyrirvaralaust á skiltinu sem og niðurtöku þess. Væri það einkum vegna kulda og veðurskilyrða á svæðinu. Kostnaður við skiltið hlypi á tugum milljóna króna og ljóst að skemmdir kynnu að nema háum fjárhæðum ef farið yrði í boðaðar aðgerðir. Var boðist til að gert yrði samkomulag um að slökkt yrði á skiltinu og það tekið niður eigi síðar en 1. júní 2025. Í svari byggingarfulltrúa, dags. 11. s.m., sem sent var bæði landeigendum og S23 ehf., hvatti hann til að slökkt yrði á skiltinu fyrir 13. s.m. Ekki væri spáð frosti á umræddu svæði og aðstæður væru hagstæðar til að slökkva á skiltinu og taka það niður ef vilji væri til, áður en byggingarfulltrúi gripi til áður greindra ráðstafana.

Með bréfum til landeigenda og S23 ehf., dags. 20. desember s.á., krafðist byggingarfulltrúi að slökkt yrði tafarlaust á skiltinu og það fjarlægt. Þá tilkynnti hann að ákveðið hefði verið að leggja dagsektir á eigendur skiltisins sem og landeigendur þar til skiltið yrði fjarlægt sbr. 2. mgr. 56. gr. laga nr. 160/2010. Fjárhæð dagsekta væri kr. 150.000 frá og með 7. janúar 2025.

Málsrök kæranda: Vísað er til þess að á þeim stað sem hið umdeilda skilti standi hafi verið auglýsingaskilti í yfir 24 ár án þess að við það hafi verið gerðar athugasemdir. Óumdeilt sé að leyfi sé fyrir skilti á þessum stað og það hafi verið staðfest af fulltrúum sveitarfélagsins. Það skilti sem verið hafi fyrir núverandi skilti hafi verið 14 m² á stærð. Engar athugasemdir hafi verið settar fram af byggingarfulltrúa á byggingartíma núverandi skiltis, en uppsetning þess hafi tekið nokkra mánuði.

Fyrstu kröfur gagnvart kæranda hafi komið með bréfi, dags. 11. nóvember 2024, og svo með bréfi, dags. 29. s.m. Þegar íþyngjandi stjórnvaldsákvarðanir séu boðaðar í bréfum verði að vanda til verka enda gildi um slíkar ákvarðanir ákvæði stjórnsýslulaga nr. 37/1993 og lög nr. 160/2010 um mannvirki. Gæta verði meðalhófs við töku ákvarðana og forðast að valda óþarfa tjóni.

Ekki hafi verið tilefni til að grípa til þeirra úrræða sem boðuð hafi verið og hvað þá án frekari undirbúnings eða í andstöðu við stjórnsýslulög og lög um mannvirki. Byggingarleyfi sé til staðar fyrir skilti á þeim stað sem um ræði og einungis sé um að ræða nýtt skilti á sama stað og á sama stöpli með nýrri og nútímalegri útfærslu. Kærandi hafi haft réttmætar væntingar til þess að skiltið fengi að vera eftir samskipti við fulltrúa sveitarfélagsins, bæði fyrir uppsetningu og eftir. Sú skylda hvíli á sveitarfélaginu að sýna fram á að skiltið sé í andstöðu við gildandi byggingarleyfi, en það hafi ekki verið gert.

Kærandi hafi boðist til að slökkva á skiltinu og taka það niður fyrir 1. júní 2025 til að koma í veg fyrir að það yrði fyrir skemmdum. Það að taka skiltið niður tæki nokkrar vikur og væri slökkt á skiltinu fyrirvaralaust lægi fyrir að töluverðar skemmdir yrðu á viðkvæmum tölvubúnaði þess.

Í athugasemdum með frumvarpi því er hafi orðið að lögum nr. 160/2010 komi fram að eðlilegt sé að ákvörðun um beitingu þvingunarúrræða sé metin í hverju tilviki, meðal annars með tilliti til meðalhófs. Við mat á því hvort beita eigi þvingunaraðgerðum geti komið til álita ýmis sjónarmið, svo sem hversu íþyngjandi aðgerða sé krafist gagnvart þeim sem úrræðin beinist að, hvort og með hvaða hætti þeir tengist meintum lögbrotum, hversu mikilvæga almannahagsmuni sé verið að tryggja og hversu langur tími hafi liðið frá atburði þar til ætlunin sé að grípa til aðgerða af hálfu stjórnvalda. Kærandi telji ljóst að reglum um meðalhóf hafi ekki verið fylgt enda fyrirséð að félagið verði fyrir umtalsverðu fjártjóni og eigur þess verði fyrir skemmdum verði gripið til þeirra úrræða að slökkva á skiltinu.

Málsrök Hvalfjarðarsveitar: Sveitarfélagið vísar til þess að umrædd framkvæmd sé háð byggingarleyfi og þar sem engin slík heimild liggi fyrir hafi byggingarfulltrúi heimild til að krefjast þess, með vísan til 1. mgr. 55. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki, að notkun skiltisins verði stöðvuð með því að slökkt verði á skiltinu. Þá hafi byggingarfulltrúi heimild til að láta vinna verkið á kostnað landeiganda verði þeirri kröfu ekki sinnt, sbr. 2. mgr. 55. gr. laga nr. 160/2010. Fyrirsvarsmaður S23 ehf. hafi greint frá því að skiltið sé í eigu félagsins og að félagið hafi umráð með landi sem skiltið standi á. Veittir hafi verið rúmir frestir til að bregðast við kröfum byggingarfulltrúa en ekki hafi verið brugðist við. Fullyrðingar kæranda um að það fari illa með skiltið að slökkva á því og að margar vikur taki að fjarlægja það séu ótrúverðugar og hafi auk þess engin áhrif á réttmæti ákvörðunarinnar. Áður en skiltið hafi risið hafi legið fyrir að óheimilt væri að reisa það enda hefði umsókn vegna þess verið hafnað í tvígang. Vegna þessa sé einnig afar ótrúverðugt að kærandi hafi talið leyfi vera til staðar vegna umrædds skiltis. Þá sé bent á að sá aðili sem upphaflega sendi inn umsókn um leyfi vegna skiltisins hefði verið í stjórn S23 ehf. þar til 14. desember 2024.

Engin lóð hafi verið stofnuð um spilduna er skiltið standi á og engin gögn, nema staðhæfingar landeigenda og fyrirsvarsmanna S23 ehf., liggi fyrir um eignarhald á skiltinu eða leigu S23 ehf. á umræddri lóð. Hinn 23. desember 2024 hafi sveitarfélaginu verið afhentur leigusamningur milli þriðja aðila og annars eiganda Kirkjubóls þar sem fram komi að leigutaka sé heimilt að hafa á skikanum auglýsingaskilti. Engin gögn liggi fyrir um að samningurinn hafi verið framseldur eða að leigutaki hafi nýtt heimild samningsins til framleigu.

Viðbótarathugasemdir kæranda: Bent er á að óljóst sé hvaða ákvörðun sé í gildi og hafi verið tekin. Sveitarfélagið hafi tekið tvær ákvarðanir vegna skiltisins, annars vegar að slökkt yrði á skiltinu og hins vegar að leggja á dagsektir þar til skiltið verði fjarlægt. Félagið S23 ehf. sé eigandi skiltisins sem sé staðsett í landi Kirkjubóls. Félagið sé leigutaki að landskika þar sem skiltið standi samkvæmt undirrituðum lóðarleigusamningi. Að mati kæranda sé ákvörðun sveitarfélagsins um að slökkt verði á skiltinu liðin undir lok, enda hafi sveitarfélagið ekki ráðist í að slökkva á skiltinu fyrir 13. desember 2024. Ótækt sé að stjórnvald taki tvær ósamrýmanlegar ákvarðanir sem báðar séu til þess fallnar að valda tjóni og gangi lengra en góðu hófi gegni. Sveitarfélagið hafi tekið ákvörðun um að svara ekki tilraunum til að finna lausn á málinu.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um þá ákvörðun byggingarfulltrúa Hvalfjarðarsveitar frá 29. nóvember 2024 að gera kröfu um að slökkt verði á LED-auglýsingaskilti sem stendur á jörðinni Kirkjubóli og skiltið fjarlægt. Þá lýtur málið einnig að ákvörðun byggingarfulltrúa um að leggja á dagsektir þar sem fyrirmælum um að fjarlægja skiltið hafi ekki verið fylgt.

Hið umdeilda skilti var samkvæmt gögnum málsins sett upp í stað eldra skiltis sem staðið hafði á sama stað í þónokkur ár. Ljóst er að fyrirsvarsmenn skiltisins og starfsmenn sveitarfélagsins höfðu átt í einhverjum samskiptum fyrir uppsetningu nýs skiltis, þar á meðal hafði verið sótt um byggingarleyfi fyrir skiltinu af fyrrum stjórnarmanni S23 ehf., en þeirri umsókn verið synjað.

Samkvæmt 1. mgr. 9. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki er óheimilt að grafa grunn fyrir mannvirki, reisa það, rífa eða flytja, breyta því, burðarkerfi þess eða lagnakerfum eða breyta notkun þess, útliti eða formi nema að fengnu leyfi viðkomandi byggingarfulltrúa. Fram kemur 1. mgr. 2. gr. og 13. tl. 3. gr. laga nr. 160/2010 að skilti falla undir gildissvið laganna. Í 8. tl. 1. mgr. 60. gr. laganna segir að kveða skuli á um staðsetningu, gerð og frágang skilta í reglugerð auk ákvæða um hvaða skilti skuli háð byggingarleyfi. Í 2. mgr. gr. 2.5.1. í byggingarreglugerð nr. 112/2012 er kveðið á um að sækja skuli um byggingarleyfi fyrir öllum frístandandi skiltum og skiltum á byggingum sem eru yfir 1,5 m². Undanþegin byggingarleyfisskyldu eru þó skilti allt að 2,0 m² að stærð sem ætlað er að standa skemur en tvær vikur sem og skilti sem sett eru upp samkvæmt ákvæðum umferðarlaga. Í gögnum málsins kemur fram að hið umdeilda skilti sé um 20 m² og er það því byggingarleyfisskylt, sbr. áðurgreind ákvæði laga nr. 160/2010 og byggingarreglugerðar.

Hlutverk byggingarfulltrúa hvers sveitarfélags er að hafa eftirlit með því að mannvirki og notkun þeirra sé í samræmi við útgefin leyfi og beita eftir atvikum þvingunarúrræðum, sbr. 55. og 56. gr. laga nr. 160/2010. Er nánar kveðið á um það í 2. mgr. 55. gr. laganna að sé byggingarframkvæmd hafin án þess að leyfi sé fengið fyrir henni eða hún brjóti í bága við skipulag geti byggingarfulltrúi krafist þess að hið ólöglega mannvirki eða byggingarhluti sé fjarlægt. Þá er fjallað um aðgerðir til að knýja fram úrbætur í 56. gr. laganna. Er þar m.a. tekið fram í 1. mgr. ákvæðisins að sé ásigkomulagi, frágangi, umhverfi eða viðhaldi húss, annars mannvirkis eða lóðar ábótavant að mati byggingarfulltrúa eða frágangur ekki samkvæmt samþykktum uppdráttum, lögum, reglugerðum eða byggingarlýsingu, skuli gera eiganda eða umráðamanni þess aðvart og leggja fyrir hann að bæta úr því sem áfátt er. Sé það ekki gert er heimilt að beita dagsektum eða láta vinna verk á kostnað þess sem vanrækt hefur að vinna verkið, sbr. 2. og 3. mgr. nefnds lagaákvæðis.

Í málatilbúnaði kæranda hefur því verið haldið fram að eldra skiltið hafi verið með byggingarleyfi. Samkvæmt upplýsingum frá sveitarfélaginu var umsókn um byggingarleyfi fyrir skilti samþykkt í hreppsnefnd Innri- Akraneshrepps hinn 25. maí 2000. Hins vegar hafi skilyrði fyrir útgáfu leyfis ekki verið fullnægt og leyfið aldrei gefið út.

Kærandi telur einnig að félagið hafi haft réttmætar væntingar til þess að skiltið fengi að vera eftir samskipti við fulltrúa sveitarfélagsins. Þrátt fyrir að kærandi kunni að hafa haft væntingar til þess að skiltið fengi leyfi verður ekki hjá því litið að skýrt er kveðið á um í lögum nr. 160/2010 og byggingarreglugerð að auglýsingaskilti, líkt og um ræðir í máli þessu, séu byggingarleyfisskyld. Þá geta önnur lög, svo sem vegalög nr. 80/2007, umferðarlög nr. 77/2019, sem og reglugerð nr. 941/2011 um auglýsingar meðfram vegum og annars staðar utan þéttbýlis gilt um uppsetningu skiltisins. Geta réttmætar væntingar ekki leitt til þess að vikið sé frá ákvæðum laga um byggingarleyfisskyldu eða takmarkað heimildir byggingarfulltrúa til að bregðast við óleyfisframkvæmdum og beitingu þeirra úrræða er finna má í lögum nr. 160/2010.

Í máli þessu hefur byggingarfulltrúi beint kröfum sínum um fjarlægingu skiltisins til bæði eiganda skiltisins, sem og eigendum jarðarinnar Kirkjubóls. Samkvæmt áðurnefndum ákvæðum laga nr. 160/2010 er byggingarfulltrúa heimilt að beina kröfum sínum að eiganda jafnt sem umráðamanni mannvirkis eða lóðar. Bera báðir aðilar samkvæmt ákvæðinu ábyrgð á að uppfyllt séu skilyrði laga og reglugerðar. Var byggingarfulltrúa því heimilt að beina kröfum sínum að bæði eiganda skiltisins sem og eigendum Kirkjubóls þar sem hið umdeilda skilti stendur.

Hvað varðar málsmeðferð byggingarfulltrúa vegna málsins verður að telja að kærendum hafi verið veittur kostur á að koma að andmælum sínum í málinu. Verður það ekki talið til annmarka að byggingarfulltrúi hafi ekki stöðvað framkvæmdir á uppsetningartíma hins nýja skiltis enda hafði þáverandi varamaður í stjórn félagsins sótt um og fengið synjun á umsókn um byggingarleyfi fyrir skiltinu.

Með vísan til alls þess sem að framan er rakið er kröfum kæranda um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar hafnað. Með vísan til 2. mgr. 29. gr. stjórnsýslulaga, sbr. einnig 3. mgr. 5. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála, þykir þó rétt að dagsektir sem kunna að hafa verið lagðar á til og með uppkvaðningu þessa úrskurðar falli niður.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfum kæranda um að felld verði úr gildi ákvörðun byggingarfulltrúa Hvalfjarðarsveitar um að stöðva notkun skiltis sem stendur á jörðinni Kirkjuból og slökkva á því og sú ákvörðun byggingarfulltrúa að leggja á kæranda dagsektir að upphæð 150.000 kr. frá og með 7. janúar 2025 fyrir hvern dag sem ekki væri orðið við kröfum um að fjarlægja greint skilti.

Dagsektir sem kunna að hafa verið lagðar á til og með uppkvaðningu þessa úrskurðar falla niður.

feb 27

Love0

50/2024 Lofnarbrunnur

Með UUA

Árið 2025, fimmtudaginn 27. febrúar, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mætt voru Ómar Stefánsson varaformaður og Karólína Finnbjörnsdóttir lögmaður. Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor tók þátt í fundinum í gegnum fjarfundabúnað.

Fyrir var tekið mál nr. 50/2024, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 19. mars 2024 um álagningu dagsekta vegna óleyfisframkvæmda á borgarlandi við hlið lóðar nr. 30 við Lofnarbrunn.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, er barst nefndinni 19. apríl 2024, kæra eigendur, Lofnarbrunni 30, ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 19. mars 2024 um álagningu dagsekta vegna óleyfisframkvæmda á borgarlandi við fasteignina að Lofnarbrunni 30. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Reykjavíkurborg 22. október 2024.

Málavextir: Kærendur eru eigendur fasteignarinnar að Lofnarbrunni 30, Reykjavík. Í september 2022 hófu þeir byggingu útveggja á svæði við hlið lóðarinnar meðfram göngustíg á borgarlandi. Kærendur sendu fyrirspurn 28. september s.á. til Reykjavíkurborgar ásamt greinargerð frá teiknistofu varðandi stækkun lóðarinnar nr. 30 við Lofnarbrunn til vesturs um 90 cm og að gangstétt norðan megin lóðar verði hellulögð í stað þess að hún verði steypt. Fyrirspurn kærenda var lögð fram á embættisafgreiðslufundi skipulagsfulltrúa 6. október 2022. Umsögn skipulagsfulltrúa lá fyrir 20. s.m. Í henni kom fram að mikilvægt væri að halda í breidd landrýmis um mikilvægan stíg í hverfinu og var því tekið neikvætt í erindið. Með málskoti til umhverfis- og skipulagsráðs, 14. september 2023, andmæltu kærendur afgreiðslu skipulagsfulltrúa. Á fundi umhverfis- og skipulagsráðs 4. október s.á. var fyrrgreind umsögn skipulagsfulltrúa staðfest.

Með bréfi, dags. 22. janúar 2024, var kærendum tilkynnt um fyrirhugaðar dagsektir og var þeim veittur 30 daga frestur til þess að fjarlægja girðingu sem hafði verið sett upp ásamt undirstöðum hennar. Í bréfinu var jafnframt tekið fram að eiganda beri að sækja um afnotaleyfi af borgarlandi áður en ráðist yrði í framkvæmdir við að fjarlægja mannvirkið. Með tölvupósti, dags. 5. febrúar s.á., andmæltu kærendur áformunum, en þeim andmælum var hafnað af hálfu Reykjavíkurborgar með tölvupósti degi síðar. Vísað var til þess að engin rök hefðu komið fram sem vógu á móti ákvörðuninni og því héldist uppgefinn frestur til þess að verða við kröfunni. Af hálfu kærenda var óskað eftir frekari rökstuðningi vegna málsins með tölvupósti, dags. 7. febrúar 2024. Því erindi var svarað með tölvupósti, dags. 19. s.m., þar sem fram kom að um væri að ræða nauðsynlegt borgarland, m.a. vegna snjómoksturs, og að málinu væri lokið af hálfu Reykjavíkurborgar.

Með bréfi, dags. 19. mars 2024, var kærendum tilkynnt um álagningu dagsekta þar sem ekki hafi verið brugðist við fyrri kröfu byggingarfulltrúans í Reykjavík. Í bréfinu kom fram að dagsektirnar yrðu innheimtar frá og með 20. s.m. Er það hin kærða ákvörðun í máli þessu.

Málsrök kærenda: Kærendur byggja á því að ákvörðun byggingarfulltrúa um álagningu dagsekta hafi verið andstæð reglum stjórnsýsluréttar um meðalhóf. Í 12. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 komi fram að stjórnvöld skuli aðeins taka íþyngjandi ákvörðun þegar lögmætu markmiði verði ekki náð með öðru vægara móti. Gæta skuli þess að ekki sé farið strangar í sakirnar en nauðsyn ber til. Reglan feli í sér að stjórnvöld verði að gæta hófs í meðferð valds síns. Stjórnvaldi sé þannig ekki aðeins skylt að líta til þess markmiðs sem starf þess stefnir að, heldur beri því að taka tillit til hagsmuna og réttinda þeirra einstaklinga sem athafnir stjórnvaldsins og valdbeiting beinist að.

Í hinni kærðu ákvörðun, dags. 19. mars 2024, komi fram að innheimta dagsekta hæfist næsta dag, þ.e. 20. s.m. Ákvörðunin hafi borist kærendum með ábyrgðarpósti 4. apríl s.á. og hafi þá verið liðnir 16 dagar frá álagningu dagsekta. Áður en ákveðið hafi verið að leggja dagsektir á kærendur hafi þau ítrekað óskað eftir fundi við starfsmenn Reykjavíkurborgar í leit að lausn málsins, en kærendur hafi ekki neitað að fjarlægja þau mannvirki sem standi á borgarlandi á neinum tímapunkti. Með tölvupósti, dags. 23. febrúar 2024, hafi kærendur óskað eftir fundi með starfsmönnum Reykjavíkurborgar, en honum hafi ekki verið svarað. Eftir að kærendur hafi fengið vitneskju um ákvörðunina hafi ítrekað verið reynt að hafa samband við Reykjavíkurborg símleiðis og með tölvupóstum í því skyni að fá dagsektirnar felldar niður og myndu kærendur þá fjarlægja umrædd mannvirki. Engin afstaða hafi borist frá Reykjavíkurborg gagnvart þeirri beiðni. Þá hafi kærendur tjáð Reykjavíkurborg að þau hyggist fjarlægja girðingar og undirstöður sem staðsettar eru á borgarlandi.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Af hálfu Reykjavíkurborgar er vísað til þess að hin kærða ákvörðun sé dagsett 19. mars 2024, en kæran í máli þessu sé dagsett 22. apríl s.á. Samkvæmt 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindarmála sé kærufrestur til nefndarinnar einn mánuður frá því að kæranda varð kunnugt um ákvörðunina og kærufrestur hafi því verið liðinn.

Bent sé á að reynt hafi verið að ná sáttum í málinu. Í tölvupósti frá starfsmanni umhverfis- og skipulagssviðs, dags. 24. apríl 2024, hafi komið fram svar við fyrirspurn fyrirsvarsmanns kærenda varðandi afstöðu byggingarfulltrúa um niðurfellingu dagsekta. Fram hafi komið að þegar kærendur hafi orðið við kröfu byggingarfulltrúa um að fjarlægja girðingu og undirstoðir á borgarlandi yrði afstaða tekin til þess hvort tilefni væri til að fella niður áfallnar dagsektir. Slíkt hafi ekki verið gert eins og fyrirliggjandi myndir og mælingar á vettvangi sýni. Lóðamörk Lofnarbrunns 30 hafi verið mæld og staðfest af mælingamanni Reykjavíkurborgar í tvígang þar sem í ljós hafi komið að umdeildar framkvæmdir kærenda stæðu á borgarlandi. Grundvöllur fyrir álagningu dagsekta sé því skýr og teljist málið nægilega upplýst. Reykjavíkurborg hafi uppfyllt rannsóknarskyldu sína samkvæmt 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.

Með bréfi, dags. 22. janúar 2024, hafi kærendum verið veittur 30 daga frestur til þess að fjarlægja umdeilda girðingu og undirstöður hennar. Í bréfinu hafi komið fram áform byggingarfulltrúa um álagningu dagsekta ef ekki yrði orðið við kröfunni. Tæplega tveimur mánuðum síðar hafi verið tekin ákvörðun um álagningu dagsekta. Kærendur hafi þá haft uppi andmæli gegn áformunum, en án rökstuðnings og því hafi ekkert nýtt komið fram sem taka þyrfti til skoðunar áður en hin kærða ákvörðun var tekin.

Kærendur hafi bent á í kæru sinni til úrskurðarnefndarinnar að reynt hafi verið að fá dagsektir felldar niður gegn því að þau fjarlægðu umrædd mannvirki. Það hafi enn ekki verið gert, þrátt fyrir yfirlýsingar þess efnis. Í tölvupósti frá kærendum, dags. 18. apríl 2024, hafi þau lýst því yfir að þau myndu á næstu dögum hefjast handa við að fjarlægja undirstöður og girðingu sem væri staðsett í borgarlandi við Lofnarbrunn 30. Nú hafi rúmlega hálft ár liðið og enn standi undirstöðurnar á borgarlandi líkt og vettvangsskoðun sem farin hafi verið 29. október 2024 staðfesti.

Í grein 2.9.2 í byggingarreglugerð nr. 112/2012 og 56. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki sé fjallað um heimild byggingarfulltrúa um álagningu dagsekta. Þar sé þó ekki fjallað um þann tímapunkt sem heimilt sé að hefja innheimtu slíkra sekta. Telja verði að meðalhófsregla stjórnsýslulaga girði fyrir það að hægt sé að leggja á afturvirkar stjórnvaldssektir. Í þessu tilfelli sé ekki um afturvirka beitingu þvingunarúrræða enda hafi innheimta dagsektanna hafist eftir að ákvörðun hafi verið tekið. Ákvarðanir byggingarfulltrúa séu birtar á vefsvæði byggingarfulltrúa á heimasíðu Reykjavíkurborgar. Þar sé hægt að sjá afgreiðslu byggingarfulltrúa frá 19. mars 2024, en um sé að ræða opinbera birtingu.

Í meðalhófsreglunni felist að stjórnvald skuli aðeins taka íþyngjandi ákvörðun þegar lögmætu markmiði sem stefnt sé að verði ekki náð með öðru vægara móti. Með tilliti til tilgangs dagsekta sem sé að knýja menn til ákveðinna verka eða láta af ólögmætu atferli, hafi byggingarfulltrúi gætt að meðalhófi með álagningu dagsekta daginn eftir að ákvörðun um það hafi verið tekin í kjölfar rúms frests sem kærendum var veittur til þess að gera úrbætur.

Niðurstaða: Samkvæmt 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála er kærufrestur til úrskurðarnefndarinnar einn mánuður frá því að kæranda varð kunnugt eða mátti vera kunnugt um þá ákvörðun sem kæra lýtur að. Hin kærða ákvörðun var tilkynnt kærendum með bréfi dags. 19. mars 2024. Skrifleg og undirrituð kæra í máli þessu barst úrskurðarnefndinni 19. apríl 2024 í samræmi við 1. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011, en frekari gögn og greinargerð af hálfu kærenda bárust nefndinni 22. s.m. Er því af framangreindu virtu litið svo á að kæran hafi borist innan fyrrgreinds kærufrests.

Í máli þessu er deilt um álagningu dagsekta á kærendur að fjárhæð 25.000 kr., til að knýja fram að óleyfisframkvæmdir við lóð nr. 30 við Lofnarbrunn, Reykjavík, verði fjarlægðar. Umdeildar framkvæmdir fólust í því að sett var upp girðing og undirstöður á svæði sem er í eigu Reykjavíkurborgar.

Í 1. mgr. 56. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki kemur fram að telji byggingarfulltrúi að ásigkomulagi, frágangi, umhverfi eða viðhaldi húss, annars mannvirkis eða lóðar sé ábótavant, af því stafi hætta eða það teljist skaðlegt heilsu eða ekki sé gengið frá því samkvæmt samþykktum uppdráttum, lögum, reglugerðum eða byggingarlýsingu, skuli hann gera eiganda eða umráðamanni þess aðvart og leggja fyrir hann að bæta úr því sem áfátt sé. Þá er í 2. mgr. ákvæðisins að finna heimild til að beita dagsektum til að knýja á um úrbætur. Nánar er kveðið á um aðgerðir til að knýja fram úrbætur í gr. 2.9.2. í byggingarreglugerð nr. 112/2012. Ákvörðun um beitingu dagsekta er íþyngjandi stjórnvaldsákvörðun sem samkvæmt fyrrgreindum ákvæðum laga um mannvirki er háð mati stjórnvalds. Við mat á því hvort beita eigi dagsektum þarf sem endranær að fylgja meginreglum stjórnsýsluréttarins svo sem um andmælarétt, rannsókn máls og að baki ákvörðun búi málefnaleg sjónarmið.

Kærendum var fyrst tilkynnt um áform um álagningu dagsekta með bréfi, dags. 22. janúar 2024, þar sem veittur var 30 daga lokafrestur til að verða við kröfu Reykjavíkurborgar um að þær framkvæmdir sem staðsettar væru á borgarlandi yrðu fjarlægðar. Yrði ekki orðið við þeirri kröfu áformi byggingarfulltrúi álagningu dagsekta að fjárhæð 25.000 krónur. Ákvörðun um álagningu dagsekta var tilkynnt kærendum með bréfi, dags. 19. mars s.á., tæpum tveimur mánuðum eftir að þeim var tilkynnt um áformin. Af hálfu Reykjavíkurborgar var ákvörðunin studd þeim rökum að um væri að ræða nauðsynlegt borgarland.

Liggur því ekki annað fyrir en að meðalhófs hafi verið gætt og að byggingarfulltrúi hafi fylgt málsmeðferðarreglum stjórnsýslulaga nr. 37/1993 við meðferð málsins, þ. á m. veitt kærendum andmælarétt, sbr. 13. gr. stjórnsýslulaga, og fært fram rök að baki ákvörðuninni með vísan til málsatvika og viðeigandi réttarheimilda, sbr. 21. og 22. gr. laganna. Voru því uppfyllt skilyrði 56. gr. laga nr. 160/2010 og gr. 2.9.2. í byggingarreglugerð fyrir því að taka hina kærðu ákvörðun.

Að öllu framangreindu virtu verður kröfu kærenda um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar hafnað.

Með vísan til 2. mgr. 29. gr. stjórnsýslulaga þykir rétt að dagsektir, sem kunna að hafa verið lagðar á til og með uppkvaðningu þessa úrskurðar falli niður.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu um ógildingu ákvörðunar byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 19. mars 2024 um álagningu dagsekta að fjárhæð 25.000 kr. vegna óleyfisframkvæmda á borgarlandi við hlið lóðar nr. 30 við Lofnarbrunn.

Dagsektir sem kunna að hafa verið lagðar á til og með uppkvaðningu þessa úrskurðar falli niður.

jan 29

Love0

160/2024 Laugarásvegur

Með UUA

Árið 2025, miðvikudaginn 29. janúar, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mætt voru Arnór Snæbjörnsson formaður, Ómar Stefánsson varaformaður og Halldóra Vífilsdóttir arkitekt.

Fyrir var tekið mál nr. 160/2024, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 5. nóvember 2024 um að fjarlægja skuli ljósaskilti á húsi á lóð nr. 1 við Laugarásveg.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með kæru til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, er barst nefndinni 18. nóvember 2024, kærir Skúbb ehf. þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 5. nóvember s.á. um að fjarlægja skuli ljósaskilti á húsi á lóð nr. 1 við Laugarásveg. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Reykjavíkurborg 20. desember 2024.

Málavextir: Með bréfi, dags. 28. nóvember 2023, var kærandi máls þessa upplýstur um að eftirlitsdeild umhverfis- og skipulagssviðs Reykjavíkurborgar hefði borist ábending vegna ljósaskilta að Laugarásvegi 1. Þar kom einnig fram að á samþykktum aðaluppdráttum kæmi fram að ekki yrði sett skilti á bygginguna og að settar yrði límfilmur/merkingar í glugga. Skiltin væru þannig án byggingarleyfis. Var þinglýstum eiganda gert að fjarlæga skiltið innan 14 daga frá móttöku bréfsins. Í kjölfar símtals kæranda við starfsmann Reykjavíkurborgar 21. mars 2024 var samþykkt að fresta þvingunaraðgerðum þar sem fyrirhugað væri að sækja um byggingarleyfi vegna skiltanna.

Með bréfi, dags. 5. nóvember 2024, var þinglýstum eiganda Laugarásvegar 1 gert að fjarlægja viðkomandi skilti innan 30 daga frá móttöku bréfsins. Var kæranda sent samrit bréfsins. Í bréfinu kom einnig fram að yrði ekki brugðist við kröfunni innan gefins frests áformaði byggingarfulltrúi að leggja á dagsektir kr. 25.000. Var veittur 14 daga frestur til að koma að andmælum vegna áforma um fyrirhugaðar dagsektir.

Málsrök kæranda: Vísað er til þess að sá einstaklingur sem sent hafi ábendingu til byggingarfulltrúa um skiltin sé mikið í nöp við ísbúðina Skúbb og hafi kvartað til allra yfirvalda með engum árangri hingað til. Önnur fyrirtæki í þjónustukjarnanum hafi líka haft skilti en ekki hafi verið bent á þau. Umræddur einstaklingur hafi unnið skemmdarverk á bíl fyrirtækisins, starfsfólk Skúbb sé hrætt við hann vegna hótana í þeirra garð. Viðkomandi noti m.a. bílastæði sem ætluð séu viðskiptavinum þjónustukjarnans. Skiltamálið hafi verið rætt á húsfundi og hafi niðurstaða fundarins verið ástæða þess að ekki hafi verið sótt um byggingarleyfi. Gerðar hafi verið ráðstafanir til að merkja ísbúðina með öðrum hætti og verið sé að bíða eftir þeirri pöntun. Fór kærandi fram á að ákvörðun byggingarfulltrúa yrði felld úr gildi vegna tómlætis íbúa þar sem ekki hafi verið gerðar athugasemdir fyrr en áður greindur einstaklingur hafi farið í stríð við ísbúðina. Til vara hafi kærandi farið fram á frest þar til ný lausn á merkingu ísbúðarinnar, sem ekki krefðist breytingar á byggingarleyfi, væri komin.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Bent er á að umrætt skilti utan á byggingunni á lóð nr. 1 við Laugarásveg sé án byggingarleyfis og í ósamræmi við samþykkta aðaluppdrætti. Samkvæmt gr. 2.3.1. byggingarreglugerðar nr. 112/2012 sé óheimilt að reisa mannvirki, breyta því, burðavirki þess, lagnakerfum, notkun þess, útliti eða formi nema að fengnu leyfi viðkomandi leyfisveitanda. Meint tómlæti meðeigenda eða borgaryfirvalda breyti engu. Eiganda skiltisins hafi um nokkra hríð verið kunnugt um að sækja þyrfti um breytingu á byggingarleyfinu ef skiltin ættu að vera áfram á húsinu. Það hafi kærandi ekki gert, enda virðist sem meðeigendur hússins samþykki ekki slíka ráðstöfun. Ekkert hafi komið fram sem geti valdið ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar og því beri að hafna kröfum kæranda í málinu.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík að fjarlægja skuli ljósaskilti á húsi á lóð nr. 1 við Laugarásveg. Í húsnæðinu er rekin ísbúð.

Í 1. mgr. 56. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki, sbr. gr. 2.9.2. byggingarreglugerðar nr. 112/2012, er kveðið á um að byggingarfulltrúi skuli gera eiganda eða umráðamanni lóðar aðvart sé ásigkomulagi, frágangi, umhverfi eða viðhaldi húss, annars mannvirkis eða lóðar ábótavant, af því stafar hætta eða það telst skaðlegt heilsu að mati byggingarfulltrúa eða Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar, eða ekki er gengið frá því samkvæmt samþykktum uppdráttum, lögum, reglugerðum og byggingarlýsingu.

Í samþykktum aðaluppdráttum fyrir Laugarásveg 1, þar sem sótt var um leyfi vegna ísbúðar, er fjallað um merkingar. Þar segir: „Settar verða límfilmur í glugga. Ekki verður sett skilti eða frekari merking á bygginguna“. Eru hin umdeildu skilti þannig ekki í samræmi við samþykkta aðaluppdrætti. Meint tómlæti eiganda annarra eignarhluta í húsinu að Laugarásvegi 1 breytir því ekki að hin umdeildu skilti eru ekki í samræmi við samþykkta aðaluppdrætti. Ef breyta á samþykktum aðaluppdráttum þarf byggingarleyfi sbr. 6. tl. 3. gr. og 9. gr. laga nr. 160/2010 sbr. gr. 2.3.1. byggingarreglugerðar.

Að framangreindu virtu verður kröfu kæranda um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar hafnað.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um að felld verði úr gildi ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 5. nóvember s.á. um að fjarlægja skuli ljósaskilti á húsi á lóð nr. 1 við Laugarásveg.

des 20

Love0

178/2024 Álfaskeið

Með UUA

Árið 2024, föstudaginn 20. desember, tók Arnór Snæbjörnsson, formaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, með heimild í 3. mgr. 3. gr. laga nr. 130/2011, fyrir:

Mál nr. 178/2024 kæra á ákvörðun byggingarfulltrúa Hafnarfjarðarbæjar frá 28. nóvember 2024, um beitingu dagsekta að fjárhæð 20.000 kr. á dag frá og með 12. desember 2024.

úrskurður

um kröfu kæranda um frestun réttaráhrifa:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, 14. desember 2024, er barst nefndinni sama dag, kæra eigendur fasteignarinnar að Álfaskeiði 37, Hafnarfirði, íbúð 0201, ákvörðun byggingarfulltrúa Hafnarfjarðarbæjar frá 28. nóvember 2024, um beitingu dagsekta að fjárhæð 20.000 kr. á dag frá og með 12. desember s.á. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi. Kærendur gera jafnframt þá kröfu að réttaráhrifum ákvörðunarinnar verði frestað á meðan málið er til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni. Verður nú tekin afstaða til þeirrar kröfu.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Hafnarfjarðarbæ 17. desember 2024.

Málsatvik og rök: Samkvæmt gögnum máls þessa er nokkur ágreiningur milli eigenda íbúða í fasteigninni að Álfaskeiði 37. Í byrjun árs 2024 höfðu eigendur íbúðar 0101 samband við byggingarfulltrúa vegna óleyfisframkvæmda í kjallara hússins. Að þeirra sögn höfðu kærendur, sem eru eigendur íbúðar 0201, sagað gat í burðarvegg og sett upp salernisaðstöðu í geymslum sem tilheyri íbúðinni og að í þessum rýmum væri búseta. Var þeim ráðlagt að halda húsfund eða hafa samband við húseigendafélagið til þess að reyna að ná sáttum við kærendur og knýja á um að sótt yrði um byggingarleyfi vegna framkvæmdanna.

Húseigendafélagið sendi kærendum bréf dags. 7. maí 2024 þar sem farið var fram á að sameign hússins yrði komið í fyrra horf. Þeim kröfum var hafnað með bréfi frá lögmanni kærenda dags. 7. júní s.á. Í byrjun ágúst 2024 fóru eigendur íbúðar 0101 á fund byggingarfulltrúa. Í framhaldi fundarins sendi byggingarfulltrúi kærendum bréf dags. 21. s.m. þar sem skorað var á þau að láta af búsetu hið fyrsta og sækja um leyfi fyrir framkvæmdunum. Var þeim veittur frestur til 11. september 2024. Sú beiðni var svo ítrekuð með bréfi dags. 17. októberber s.á. og bent á að verði ekki brugðist við erindinu fyrir 15. nóvember s.á. gæti komið til dagsekta.

Á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 27. nóvember 2024 var tekin ákvörðun um að leggja dagsektir að fjárhæð 20.000 kr. á dag frá og með 12. desember 2024. Í bréfinu var vísað til 56. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki og gr. 2.9.2. í byggingarreglugerð nr. 112/2012. Jafnframt var bent á kæruheimild til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála.

Niðurstaða: Samkvæmt 1. mgr. 5. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála frestar kæra til nefndarinnar ekki réttaráhrifum ákvörðunar en kærandi getur þó krafist úrskurðar um stöðvun framkvæmda til bráðabirgða séu þær hafnar eða yfirvofandi. Sé um að ræða ákvörðun sem ekki felur í sér heimild til framkvæmda getur úrskurðarnefndin með sömu skilmálum frestað réttaráhrifum hennar komi fram krafa um það af hálfu kæranda, sbr. 3. mgr. 5. gr.

Tekið er fram í athugasemdum um 5. gr. frumvarps þess sem varð að lögum nr. 130/2011 að ákvæði greinarinnar byggi á almennum reglum stjórnsýsluréttar um réttaráhrif kæru og heimild úrskurðaraðila til að fresta réttaráhrifum ákvörðunar, sbr. 29. gr. stjórnsýslulaga. Í athugasemdum með þeirri grein í frumvarpi til stjórnsýslulaga nr. 37/1993 er tiltekið að heimild til frestunar réttaráhrifa þyki nauðsynleg þar sem kæruheimild geti ella orðið þýðingarlaus. Þar kemur einnig fram að almennt mæli það á móti því að réttaráhrifum ákvörðunar sé frestað ef fleiri en einn aðili er að máli og þeir eigi gagnstæðra hagsmuna að gæta. Það mæli hins vegar með því að fresta réttaráhrifum ákvörðunar ef aðili máls sé aðeins einn og ákvörðunin sé íþyngjandi fyrir hann, valdi honum t.d. tjóni. Þetta sjónarmið vegi sérstaklega þungt í þeim tilvikum þar sem erfitt yrði að ráða bót á tjóninu enda þótt ákvörðunin yrði síðar felld úr gildi af æðra stjórnvaldi.

Í máli þessu er kærð sú ákvörðun byggingarfulltrúa Hafnarfjarðarbæjar frá 28. nóvember 2024, um beitingu dagsekta að fjárhæð 20.000 kr. á dag frá og með 12. desember 2024. Kærendur hafa nýtt sér lögbundinn rétt sinn til að bera lögmæti hinnar kærðu ákvörðunar undir úrskurðarnefndina. Ljóst er að um íþyngjandi ákvörðun er að ræða, sem beinist einungis að kærendum. Eins og málsatvikum er háttað þykir rétt að fresta réttaráhrifum hinnar kærðu ákvörðunar enda liggja ekki fyrir knýjandi ástæður sem gera það að verkum að varhugavert sé að bíða niðurstöðu úrskurðarnefndarinnar um ágreiningsefni máls þessa.

Úrskurðarorð:

Frestað er réttaráhrifum ákvörðunar byggingarfulltrúa Hafnarfjarðarbæjar frá 28. nóvember 2024, um beitingu dagsekta að fjárhæð 20.000 kr. á dag frá og með 12. desember 2024.

des 17

Love0

145/2024 Furugerði

Með UUA

Árið 2024, þriðjudaginn 17. desember, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mætt voru Arnór Snæbjörnsson formaður, Ómar Stefánsson varaformaður og Karólína Finnbjörnsdóttir lögmaður.

Fyrir var tekið mál nr. 145/2024, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 26. september 2024 um að beita ekki þvingunarúrræðum vegna vöntunar á hurð fyrir sorpgeymslu íbúðar að Furugerði 5 í Reykjavík.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með ódagsettu bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, er barst nefndinni 25. október 2024, kærir einn eigenda íbúðar 0102 að Furugerði 5, þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 26. september 2024 að beita ekki þvingunarúrræðum vegna vöntunar á hurð fyrir sorpgeymslu íbúðar 0101 að Furugerði 5. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Reykjavíkurborg 29. nóvember 2024.

Málavextir: Með erindi til byggingarfulltrúa í gegnum vefsíðu Reykjavíkurborgar 3. september 2024 benti eigandi íbúðar 0102 við Furugerði 5, F2270407, á að eigandi íbúðar 0101, F2034143, í sama húsi neitaði að setja hurð á sorpgeymslu sína. Það væri mikill sóðaskapur þar sem kærandi gengi fram hjá á leið inn og út úr íbúð sinni. Var farið fram á að Reykjavíkurborg myndi knýja á um frágang.

Með bréfi, dags. 17. september 2024, óskaði byggingarfulltrúi eftir skýringum frá þinglýstum eiganda íbúðar 0101 í nefndu húsi. Var vísað til þess að borist hefði ábending um að búið væri að fjarlægja hurð á sorpgeymslu íbúðarinnar en samkvæmt samþykktum aðaluppdrætti ætti að vera hurð á rýminu. Eigendur íbúðar 0101 svöruðu erindi byggingarfulltrúa með tölvupósti 20. s.m. þar sem fram kom að þau væru búin að vera eigendur íbúðarinnar sl. níu ár og aldrei á þeim tíma hefði verið hurð á sorpgeymslunni. Þá var því velt upp hvort embætti byggingarfulltrúa hefði upplýsingar um hvort hurð hefði verið á sorpgeymslunni við úttekt hússins og hvort það væri þá ekki allra eigenda hússins að bæta úr ef svo hefði ekki verið. Þá kom fram ábending um pall og öskutunnuskápa við íbúð 0102 sem hindri eðlilegan aðgang að sameiginlegri lóð.

Kærandi var upplýstur með tölvupósti 26. september 2024 um að afnota- og eftirlitsdeild hefði farið í vettvangsferð að Furugerði 5 daginn áður og kynnt sér aðstæður. Málið hefði verið tekið fyrir á afgreiðslufundi deildarinnar með byggingarfulltrúa sama dag sem hefði metið að ekki væru slíkir almannahagsmunir til staðar að ástæða þætti til að byggingarfulltrúi hlutaðist til um málið með beitingu þvingunarúrræða.

Málsrök kæranda: Vísað er til þess að kærendur viti ekki til þess hvort einhvern tíma hafi verið hurð fyrir umræddri sorpgeymslu en eftir að hafa flutt inn í húsið árið 2023 hafi verið óskað eftir því að hurð yrði sett fyrir sorpgeymsluna en þeirri beiðni hafi ekki verið sinnt. Áskorun hafi verið send á eigendur íbúðarinnar með tilstuðlan Húseigendafélagsins en engin viðbrögð hafi borist. Í kjölfarið hafi verið send ábending á byggingarfulltrúa sem hafi að lokum talið að ekki væri þörf á að beita þvingunarúrræðum þar sem almannahagsmunum væri ekki raskað. Af einhverjum ástæðum hafi eigendur íbúðar 0101 í svörum sínum til byggingarfulltrúa séð ástæðu til að leggja fram ábendingu þess efnis að sorpgeymsla og pallur hefðu verið reist við íbúð 0102 án samþykkis og óskað eftir því að byggingarfulltrúi beitti þvingunarúrræðum til að fjarlægja það. Dómur hafi hins vegar fallið í Héraðsdómi Reykjavíkur 11. febrúar 2019 þar sem ekki hafi verið fallist á kröfur eigenda íbúðar 0101 gagnvart eigendum annarra íbúða í húsinu um að fjarlægja skjólvegg og þar með talið greinda sorpgeymslu og pall sem nú hafi verið kvartað yfir til byggingarfulltrúa. Niðurstaða dómsins hljóti að vera þeim kunn og því sé ljóst að borin hafi verið ósannindi á borð fyrir byggingarfulltrúa í þeim tilgangi að ógna kærendum og ráðskast með opinbera fulltrúa Reykjavíkurborgar.

Fasteign eigi að vera í samræmi við teikningar, líkt og fram komi í byggingarreglugerð og tölvupósti byggingarfulltrúa. Það að hurð hafi ekki verið til staðar þegar eigendur kaupi fasteign sé engin afsökun. Sorpgeymslan sé opin svo óþrifnaður sé af og rusl sem oft fjúki yfir á gangveginn og valdi slysahættu. Kærendur þurfi að ganga fram hjá á leið sinni til og frá íbúð sinni og sorpgeymslan sé lýti á húsinu sem dragi virði fasteignarinnar niður. Nauðsynlegt sé að setja hurð fyrir sorpgeymsluna þar sem í nágrenni hússins séu þjónustuíbúðir þar sem oft sé opið inn í matsal. Öruggt sé að þarna séu einhver meindýr sökum sóðaskapar og því snúi krafan um hurð á sorpgeymsluna að hreinlæti, hollustuvernd og öryggismálum ásamt því að almenningur gangi þarna um og því um almannahagsmuni að ræða.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Vísað er til þess að húsið á lóð Furugerðis 5 hafi verið byggt árið 1983 og þá skráð sem skrifstofuhúsnæði. Árið 2004 hafi byggingunni verið breytt í íbúðir og séu aðaluppdrættir frá þeim tíma. Þinglýstir eigendur að íbúð 0101 hafi verið eigendur að þeirri íbúð frá árinu 2015. Engar upplýsingar liggi fyrir sem bendi til þess að nokkurn tímann hafi verið hurð fyrir sorpgeymslunni frá byggingu hennar. Útidyr/hurð á sorpgeymslu, sem ytra byrði húss, falli undir sameign fjöleignarhúss sbr. 1. tl. 8. gr. laga nr. 26/1994 um fjöleignarhús og því beinist ágreiningur málsins að öllum þremur eigendum Furugerðis 5, þar á meðal ákvörðun byggingarfulltrúa um að beita ekki þvingunarúrræðum.

Ákvæði um beitingu þvingunarúrræða sé að finna í 56. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki og feli í sér heimild fyrir byggingarfulltrúa til að taka ákvörðun um beitingu slíkra úrræða en slík ákvörðun sé háð mati hans. Í athugasemdum með frumvarpi því er orðið hafi að lögum nr. 160/2010 hafi komið fram að eðlilegt sé að ákvörðun um beitingu þvingunarúrræða sé metin í hverju tilviki fyrir sig með tilliti til meðalhófs. Ákvæðið gefi byggingarfulltrúa kost á að bregðast við ef gengið sé gegn þeim almannahagsmunum sem búi að baki lögum nr. 160/2010, svo sem skipulags-, öryggis- og heilbrigðishagsmunum. Það sé því ávallt mat á aðstæðum sem ráði því hvort þvingunarúrræðum sé beitt eða ekki.

Við mat byggingarfulltrúa á því hvort beita ætti þvingunarúrræðum hafi verið litið til þeirra skýringar sem eigandi íbúðar F2034143, merkt 0101, hafi fært fram auk þess sem starfsmenn byggingarfulltrúa hafi farið á vettvang til að meta aðstæður. Það hafi verið mat þeirra að öryggis- og almannahagsmunum hafi ekki verið raskað. Ákvörðunin hafi verið tekin með hliðsjón af meðalhófsreglu og því að vöntun á hurðinni hafi ekki verið talin raska öryggis- og almannahagsmunum. Það væri mat Reykjavíkurborgar að ekkert hafi komið fram í málinu sem valdið gæti ógildingu ákvörðunar byggingarfulltrúa.

Athugasemdir hagsmunaaðila: Bent er á að íbúar í íbúð 0102 hafi aldrei óskað eftir því að hurð yrði sett fyrir sorpgeymsluna eða rætt við nágranna um það. Stanslaust áreiti hafi verið af hálfu kærenda eftir kaup þeirra á íbúð sinni í húsinu auk þess að valda skemmdarverkum og hafa í frammi óhugnanlega hegðun. Fyrsta skipti sem það hafi komið upp að farið væri fram á hurð fyrir sorpgeymsluna hafi verið í bréfi frá húseigendafélaginu auk ásakana og lyga um allt mögulegt. Engin hurð hafi verið fyrir sorpgeymslunni árið 2015 þegar þau hafi flutt inn í íbúðina og miðað við útlit geymslunnar hafi aldrei verið hurð þar. Rusl fari ætíð beint ofan í ruslatunnur en hins vegar berist mikið rusl og lauf frá öðrum húsum í hverfinu sem sé tekið og hent. Engin meindýr séu á svæðinu og ruslatunnurnar nýlegar og hreinar og ekki sóðalegar.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík að beita ekki þvingunarúrræðum vegna vöntunar á hurð fyrir sorpgeymslu.

Það er hlutverk byggingarfulltrúa hvers sveitarfélags að hafa eftirlit með því að mannvirki og notkun þeirra sé í samræmi við útgefin leyfi og beita eftir atvikum þvingunarúrræðum, sbr. 55. og 56. gr. laga um mannvirki nr. 160/2010. Er nánar kveðið á um það í 2. mgr. 55. gr. laganna að sé byggingarframkvæmd hafin án þess að leyfi sé fengið fyrir henni eða hún brjóti í bága við skipulag geti byggingarfulltrúi krafist þess að hið ólöglega mannvirki eða byggingarhluti sé fjarlægt. Þá er fjallað um aðgerðir til að knýja fram úrbætur í 56. gr. laganna. Er þar m.a. tekið fram í 1. mgr. að sé ásigkomulagi, frágangi, umhverfi eða viðhaldi húss, annars mannvirkis eða lóðar ábótavant að mati byggingarfulltrúa eða frágangur ekki samkvæmt samþykktum uppdráttum, lögum, reglugerðum og byggingarlýsingu, skuli gera eiganda eða umráðamanni eignarinnar aðvart og leggja fyrir hann að bæta úr því sem áfátt er. Sé það ekki gert er heimilt að beita dagsektum eða láta vinna verk á kostnað þess sem vanrækt hefur að vinna verkið, sbr. 2. og 3. mgr. nefnds lagaákvæðis.

Í athugasemdum við frumvarp það sem varð að mannvirkjalögum er tekið fram að sú breyting hafi verið gerð frá fyrri lögum að byggingarfulltrúa sé heimilt en ekki skylt að beita þvingunarúrræðum. Þar kemur fram að eðlilegt sé að ákvörðun um beitingu úrræðanna sé metin í hverju tilviki, m.a. með tilliti til meðalhófs. Ákvörðun um beitingu þvingunarúrræða er því háð mati stjórnvalds hverju sinni og gefur það sveitarfélögum kost á að bregðast við sé gengið gegn almannahagsmunum þeim er búa að baki mannvirkjalögum, svo sem skipulags-, öryggis- og heilbrigðishagsmunum. Fer það því eftir atvikum hvort nefndum þvingunarúrræðum verði beitt í tilefni af framkvæmd sem telst vera ólögmæt. Með hliðsjón af þessu verður ekki talið að einstaklingum sé tryggður lögvarinn réttur til að knýja byggingaryfirvöld til beitingar þvingunarúrræða vegna einstaklingshagsmuna enda eru þeim tryggð önnur réttarúrræði til þess að verja þá hagsmuni sína. Þótt beiting þvingunarúrræða sé háð mati stjórnvalds þarf ákvörðun þess efnis að vera studd efnislegum rökum, m.a. með hliðsjón af þeim hagsmunum sem búa að baki fyrrgreindum lagaheimildum og fylgja þarf meginreglum stjórnsýsluréttarins, s.s. um rannsókn máls og að málefnaleg sjónarmið búi að baki ákvörðun.

Líkt og fram hefur komið fór fulltrúi embættis byggingarfulltrúa á staðinn og kynnti sér aðstæður á vettvangi fyrir töku hinnar kærðu ákvörðunar. Í ákvörðuninni kom fram það mat byggingarfulltrúa að ekki væru slíkir almannahagsmunir til staðar að ástæða þætti til að hann hlutaðist til um málið með beitingu þvingunarúrræða.

Með hliðsjón af framangreindu verður að telja að efnisrök hafi búið að baki þeirri ákvörðun byggingarfulltrúa að synja kröfu kæranda um beitingu þvingunarúrræða. Verður ógildingarkröfu kæranda því hafnað.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um að felld verði úr gildi ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 26. september 2024 um að beita ekki þvingunarúrræðum vegna vöntunar á hurð fyrir sorpgeymslu íbúðar að Furugerði 5 í Reykjavík.

des 17

Love0

117/2024 Laugarásvegur

Með UUA

Fyrir var tekið mál nr. 117/2024, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 23. september 2024 um að falla frá áformum um beitingu þvingunarráðstafana gagnvart lóðarhöfum Laugarásvegar 63 vegna girðingar á lóðamörkum Laugarásvegar 61 og 63.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 7. október 2024, er barst nefndinni sama dag, kærir lóðarhafi Laugarásvegar 61, ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 23. september 2024 um að falla frá áformum um álagningu dagsekta gagnvart lóðarhafa Laugarásvegar 63 vegna girðingar á lóðamörkum Laugarásvegar 61 og 63. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Reykjavíkurborg 6. nóvember 2024.

Málavextir: Mál þetta á sér nokkra forsögu en með bréfi byggingarfulltrúa til lóðarhafa lóðar nr. 63 við Laugarásveg, dags. 2. febrúar 2024, var lóðarhöfum gert að leggja fram innan 14 daga byggingarleyfisumsókn og skriflegt samþykki lóðarhafa lóðar nr. 61 við Laugarásveg, kæranda í þessu máli, vegna girðingar á mörkum lóðanna. Var bent á að yrði tilmælunum ekki sinnt yrði tekin ákvörðun um framhald málsins sem gæti falið í sér að ráðist yrði í úrbætur á kostnað lóðarhafa eða dagsektum beitt. Í tölvubréfi lóðarhafa til byggingarfulltrúa, dags. 28. febrúar 2024, kom fram að gerð yrði „lokatilraun á allra næstu dögum til að ná samkomulagi á milli lóðarhafa, ef það náist ekki verði girðingin færð eða fjarlægð með deildum kostnaði þegar frost fari úr jörðu.“ Á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa degi síðar var framangreint fært til bókar. Í tölvubréfi til lóðarhafa, dags. 1. mars s.á., kom fram að veittur væri frestur til 31. s.m. til að ná samkomulagi við kæranda um girðingu á mörkum lóðanna og senda það til byggingarfulltrúa, að öðrum kosti þyrfti að fjarlægja vegginn líkt og lóðarhafar hefðu sagst ætla að gera. Með tölvubréfi, dags. 4. apríl 2024, var sá frestur framlengdur til 18. s.m. Slíkt samkomulag barst ekki byggingarfulltrúa og sendi hann því lóðarhöfum bréf, dags. 23. s.m., þar sem fram kom að veittur væri lokafrestur til að fjarlægja girðinguna. Yrði hann ekki fjarlægður innan 14 daga frá móttöku bréfsins áformaði byggingarfulltrúi að leggja á dagsektir að fjárhæð kr. 25.000 fyrir hvern þann dag sem það drægist. Var jafnframt veittur 14 daga frestur til að koma að andmælum.

Lóðarhafar Laugarásvegar 63 kærðu þá ákvörðun byggingarfulltrúa til úrskurðarnefndarinnar. Í úrskurði nefndarinnar í umræddu kærumáli nr. 54/2024 frá 6. júní 2024 var kröfu lóðarhafa um ógildingu ákvörðunar byggingarfulltrúa um að fjarlæga hina umdeildu girðingu hafnað. Þeim hluta málsins er varðaði ákvörðun um álagningu dagsekta var vísað frá þar sem ekki var talið að legið hefði fyrir lokaákvörðun um þá álagningu.

Í bréfi, dags. 23. september 2024, til lóðarhafa Laugarásvegar 63 rakti byggingarfulltrúi þau lög og reglur sem gilda um girðingar og skjólveggi á lóðamörkum og málsatvik varðandi hina umdeildu girðingu er reist hefði verið á lóðamörkum Laugarásvegar 61 og 63. Þá var fjallað um heimildir byggingarfulltrúa til að beita þvingunarúrræðum samkvæmt lögum nr. 160/2010 um mannvirki. Að lokum kom fram að ekki fengist séð að hin umdeilda girðing ylli hættu né væri skaðleg heilsu nágranna og af því leiddi að öryggis- eða almannahagsmunum væri ekki raskað. Þar af leiðandi myndi embætti byggingarfulltrúa ekki beita sér fyrir því að girðingin yrði fjarlægð með beitingu þvingunarúrræða. Var samrit bréfsins sent kæranda og er niðurstaða þessi hin kærða ákvörðun í máli þessu.

Málsrök kæranda: Bent er á að vafi leiki á því á hvaða lagagrunni hin kærða ákvörðun byggir, en ekki hafi verið vísað til neinna ákvæða stjórnsýslulaga varðandi afturköllun eða breytingu ákvörðunar um beitingu dagsekta. Ákvörðun byggingarfulltrúa um að fjarlægja skyldi girðingarnar hafi verið staðfest með úrskurði nefndarinnar frá 6. júní 2024 í máli nr. 54/2024. Sú ákvörðun að aðhafast ekki í málinu, með vísan til orðalags í frumvarpi því er varð að lögum nr. 160/2010 um mannvirki, haldi ekki vatni enda hafi það orðalag verið í lögum frá gildistöku þeirra. Það standist ekki skoðun að vitna til þeirra nú þegar það henti byggingarfulltrúa sem hafi ekki kjark eða staðfestu til að fylgja eftir ákvörðunum sínum. Álagning dagsekta sé þvingunarúrræði sem beitt sé til að fylgja eftir ákvörðunum byggingarfulltrúa og það sé haldlaust að taka ákvörðun um að gera eiganda Laufásvegar 63 að fjarlægja óleyfisframkvæmd ef ekki standi til að fylgja henni eftir með þvingunarúrræðum. Byggingarfulltrúi hafi ekki gert tilraun til að rökstyðja hvers vegna hann hafi fallið frá fyrri ákvörðun eða hvaða atvik hafi breyst sem réttlæti slíka ákvörðun. Byggingarfulltrúi sé stjórnvald og hafi kærandi mátt hafa réttmætar væntingar til þess að fyrri ákvörðun yrði ekki breytt eftir geðþótta án haldbærra raka eða í samræmi við lög og góða stjórnsýslu.

Málsrök Reykjavíkurborgar: Vísað er til þess að hin kærða ákvörðun snúi eingöngu að þinglýstum eiganda Laugarásvegar 63. Ekki verði séð að kærandi hafi beina, verulega, sérstaka og lögvarinna hagsmuna að gæta af þeirri ákvörðun að leggja ekki á dagsektir á eiganda Laugarásvegar 63 þar sem sú þvingunarráðstöfun snúi eingöngu að þeim aðila.

Ekki sé um að ræða afturköllun stjórnvaldsákvörðunar þar sem staðfest hafi verið í úrskurði nefndarinnar nr. 54/2024 að ekki hafi verið tekin ákvörðun um álagningu dagsekta og því geti ekki verið um afturköllun að ræða. Fyrir liggi ákvörðun byggingarfulltrúa um að gera eigendum Laugarásvegar 63 að fjarlæga umdeilda girðingu og standi sú ákvörðun áfram.

Ákvæði 56. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki feli í sér heimild fyrir byggingarfulltrúa að taka ákvörðun um beitingu þvingunarúrræða en sú ákvörðun sé háð mati byggingarfulltrúa. Ákvæðið gefi byggingarfulltrúa kost á að bregðast við ef gengið sé gegn þeim almannahagsmunum sem búi að baki lögum nr. 160/2010 svo sem skipulags-, öryggis- eða heilbrigðishagsmunum. Það sé því ávallt mat á aðstæðum sem ráði því hvort þvingunarúrræðum sé beitt eða ekki í tilefni af framkvæmd sem teljist vera ólögmæt. Einstaklingum sé þannig ekki tryggður lögvarinn réttur til að knýja byggingaryfirvöld til beitingar þvingunarúrræða vegna einstaklingshagsmuna enda sé þeim tryggð önnur réttarúrræði til þess að verja þá hagsmuni sína.

Starfsmenn byggingarfulltrúa hafi mætt á staðinn til að skoða aðstæður í þó nokkur skipti og í þrígang tekið myndir á vettvangi. Síðasta vettvangskönnun hafi verið farin í kjölfar bréfs kæranda til byggingarfulltrúa, dags. 30. september 2024, til að ganga úr skugga um hvort fullyrðingar hans um eld- og útleiðnihættu frá skjólgirðingunni ættu við rök að styðjast. Það hafi verið mat starfsmanna byggingarfulltrúa að svo væri ekki. Eftir heildstæða skoðun á því hvort umrædd skjólgirðing teldist raska öryggis- og almannahagsmunum hafi svo ekki verið talið. Það sjónarmið hafi komið fram í bréfi byggingarfulltrúa til eiganda Laugarásvegar 63 frá 23. september 2024. Fulltrúar byggingarfulltrúa hafi kynnt sér vel aðstæður á vettvangi fyrir töku ákvörðunarinnar og hún hafi verið tekin með hliðsjón af meðalhófsreglu. Ákvörðun byggingarfulltrúa um að beita ekki þvingunarráðstöfunum sé studd málefnalegum rökum og ekki verði séð að slíkir annmarkar séu á hinni umdeildu ákvörðun að varðað gæti ógildingu hennar.

Athugasemdir eiganda Laugarásvegar 63: Bent er á að girðing á lóðarmörkum Laugarásvegar 61 og 63, sem staðið hafi í um það bil 4 ár, hafi verið reist í góðu samkomulagi og að hluta til í samstarfi eigenda hlutaðeigandi lóða. Aldrei hafi verið óskað stöðvunar framkvæmda á meðan unnið hafi verið að því að reisa girðinguna. Þegar girðingin hafi staðið í rúm 2 ár hafi verið reynt að afla skriflegs samþykkis en kærandi hafi þá dregið lappirnar og svo afturkallað munnlegt samþykki sitt með skilaboðum 20. júní 2023 án nokkurra skýringa.

Girðingin hafi nú staðið í nær 4 ár án áfalla og ógni hvorki öryggis- né almannahagsmunum. Málatilbúnaður kæranda um hið gagnstæða sé órökstuddur og úr öllu hófi. Málefnaleg rök standi ekki til að beita verulega íþyngjandi þvingunarúrræðum, líkt og dagsektir séu, í þessu máli. Sérstaklega í ljósi fyrrgreinds munnlegs samkomulags aðila, verulegs tómlætis kæranda og sinnuleysis gagnvart ítrekuðum tilraunum til sátta. Sinnuleysið og gögn málsins beri með sér að kærandi telji sig ranglega eiga lögvarinn rétt til að knýja byggingarfulltrúa til að beita þvingunarúrræðum þrátt fyrir að honum séu tryggð önnur réttarúrræði til varnar réttindum sínum.

Því sé hafnað að tilvitnuð ummæli, dags. 1. mars 2024, feli í sér einfalda bindandi yfirlýsingu um að fjarlægja girðinguna svo sem ætla megi af hinni kærðu ákvörðun. Ummælin hafi verið háð óframkomnu skilyrði um kostnaðarskiptingu á milli lóðarhafa. Ekkert liggi fyrir um kostnaðarskiptingu enda hafi kærandi hunsað og/eða hafnað tilraunum til samtals og sátta. Þá hafi tilvitnuð ummæli grundvallast á ófullnægjandi leiðbeiningum byggingarfulltrúa.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík að beita ekki þvingunarúrræðum til að girðing á lóðamörkum Laugarásvegar 61 og 63 verði fjarlægð.

Samkvæmt 3. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála geta þeir einir kært stjórnvaldsákvörðun til úrskurðarnefndarinnar sem eiga lögvarða hagsmuni tengda ákvörðun sem kæra á. Að stjórnsýslurétti hefur skilyrðið um lögvarða hagsmuni fyrir kæruaðild verið túlkað svo að þeir einir teljist aðilar kærumáls sem eigi einstaklegra hagsmuna að gæta af úrlausn máls umfram aðra og jafnframt að þeir hagsmunir séu verulegir.

Kærandi í máli þessu er rétthafi lóðar nr. 61 við Laugarásveg en hin umdeilda girðing er á mörkum þeirrar lóðar og lóðar nr. 63 við Laugarásveg og hefur kærandi átt í nokkrum samskiptum við embætti byggingarfulltrúa þar sem hann hefur krafist aðgerða af hálfu embættisins til að knýja á um að girðingin yrði fjarlægð. Í ljósi þessa verður kæranda játuð kæruaðild í máli þessu.

Í bréfi byggingarfulltrúa til lóðarhafa Laugarásvegar 63, dags. 23. september 2024, kemur fram að byggingarfulltrúi ætli ekki að beita sér fyrir því að hin umdeilda girðing verði fjarlægð með beitingu þvingunarúrræða. Fyrir liggur í máli þessu að endanleg ákvörðun um álagningu dagsekta hafði ekki verið tekin af hálfu byggingarfulltrúa, sbr. úrskurð úrskurðarnefndarinnar í máli nr. 54/2024, og var slík ákvörðun ekki tekin eftir uppkvaðningu þess úrskurðar. Felur ákvörðun byggingarfulltrúa því ekki í sér afturköllun stjórnvaldsákvörðunar um beitingu dagsekta, sbr. 25. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993, heldur er um að ræða ákvörðun um að beita ekki þvingunarúrræðum.

Í athugasemdum við frumvarp það sem varð að mannvirkjalögum er tekið fram að sú breyting hafi verið gerð frá fyrri lögum að byggingarfulltrúa sé heimilt en ekki skylt að beita þvingunarúrræðum. Þar kemur fram að eðlilegt sé að ákvörðun um beitingu úrræðanna sé metin í hverju tilviki, m.a. með tilliti til meðalhófs. Ákvörðun um beitingu þvingunarúrræða er því háð mati stjórnvalds hverju sinni og gefur sveitarfélögum kost á að bregðast við sé gengið gegn almannahagsmunum þeim er búa að baki mannvirkjalögum, svo sem skipulags-, öryggis- og heilbrigðishagsmunum. Fer það því eftir atvikum hvort nefndum þvingunarúrræðum verði beitt í tilefni af framkvæmd sem telst vera ólögmæt. Með hliðsjón af þessu verður ekki talið að einstaklingum sé tryggður lögvarinn réttur til að knýja byggingaryfirvöld til beitingar þvingunarúrræða vegna einstaklingshagsmuna enda eru þeim tryggð önnur réttarúrræði til þess að verja þá hagsmuni sína. Þótt beiting þvingunarúrræða sé háð mati stjórnvalds þarf ákvörðun þess efnis að vera studd efnislegum rökum, m.a. með hliðsjón af þeim hagsmunum sem búa að baki fyrrgreindum lagaheimildum og fylgja þarf meginreglum stjórnsýsluréttarins, s.s. um rannsókn máls og að málefnaleg sjónarmið búi að baki ákvörðun.

Hin kærða ákvörðun embættis byggingarfulltrúa var studd þeim rökum að öryggis- og almannahagsmunum sé ekki raskað með hinni umdeildu girðingu, enda valdi hún ekki hættu eða sé skaðleg heilsu nágranna.

Með hliðsjón af framangreindu verður að telja að ákvörðun byggingarfulltrúa um að falla frá beitingu þvingunarúrræða vegna girðingar á lóðamörkum Laugarásvegar 61 og 63 og að aðhafast ekki frekar í málinu sé studd haldbærum rökum og ekki verður séð að umdeildar framkvæmdir raski almannahagsmunum. Verður kröfu kæranda um ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar af þeim sökum hafnað.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um að felld verði úr gildi ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 23. september 2024 um að falla frá áformum um beitingu þvingunarráðstafana gagnvart lóðarhöfum Laugarásvegar 63 vegna girðingar á lóðamörkum Laugarásvegar 61 og 63.

sep 25

Love0

80/2024 Digranesvegur

Með UUA

Árið 2024, miðvikudaginn 25. september, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mætt voru Ómar Stefánsson varaformaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 80/2024, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúa Kópavogsbæjar frá 18. júlí 2024 um að auglýsingaskilti á lóðinni Digranesvegi 81, Kópavogi verði fjarlægt að viðlögðum dagsektum.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 26. júlí 2024, er barst nefndinni sama dag, kærir lóðarhafi Digranesvegar 81, Kópavogi, ákvörðun byggingarfulltrúa Kópavogsbæjar frá 18. júlí 2024 um að auglýsingaskilti á lóð hans yrði fjarlægt innan sjö daga frá móttöku tilkynningarinnar að viðlögðum 50 þúsund króna dagsektum. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi og að réttaráhrifum hennar verði frestað á meðan málið sé til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni. Þykir málið nægilega upplýst til að það verði tekið til endanlegs úrskurðar og er því ekki tilefni til að taka sérstaklega afstöðu til kröfu kæranda um frestun réttaráhrifa.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Kópavogsbæ 20. ágúst 2024.

Málavextir: Með umsókn, dags. 6. október 2022, sótti kærandi um byggingarleyfi fyrir endurnýjun á skilti á lóð nr. 81 við Digranesveg með því að setja upp LED skilti í stað prentaðs skiltis sem fyrir var. Kæranda voru sendir tölvupóstar, 6. og 10. október 2022 og 11. janúar 2023, þar sem byggingarfulltrúi óskaði eftir teikningum og byggingarlýsingu vegna umsóknarinnar. Umsóknin fékk ekki afgreiðslu þar sem umbeðin gögn bárust ekki.

Með bréfi, dags. 1. febrúar 2024, upplýsti byggingarfulltrúi kæranda um að auglýsingaskilti á útvegg bílskúrs við Digranesveg 81 hefði ekki verið samþykkt af byggingaryfirvöldum en uppsetning auglýsingaskilta væri leyfisskyld. Krafðist byggingarfulltrúi þess að skiltið yrði tekið niður og slökkt á því án tafar. Var kærandi upplýstur um að ef ekki yrði brugðist við kröfum byggingarfulltrúa eða komist að samkomulagi við byggingaryfirvöld fyrir 15. febrúar s.á. kæmi til skoðunar að leggja á dagsektir í samræmi við gr. 2.9.2. byggingarreglugerðar nr. 112/2012. Samkvæmt kæranda barst honum ekki framangreind bréf þar sem þau hafi verið send á rangt netfang. Gerði Kópavogsbær ekki athugasemd við þá fullyrðingu og staðfesti að það hefði fyrirfarist að senda umrædd bréf í ábyrgðarpósti.

Byggingarfulltrúi ítrekaði kröfur sínar í bréfi, dags. 22. febrúar 2024, þar sem fram kom að samkvæmt vettvangsskoðun hafi kærandi ekki orðið við kröfu byggingarfulltrúa um tafarlausa fjarlægingu auglýsingaskiltisins. Yrðu því lagðar á dagsektir að fjárhæð kr. 50.000 frá og með 22. febrúar 2024 í samræmi við gr. 2.9.2. byggingarreglugerðar. Kærandi sótti að nýju um byggingarleyfi fyrir auglýsingaskiltinu 6. mars 2024 og tekið var fram að verið væri að endurnýja prentað skilti sem hefði verið á þessum stað í 20 ár og setja upp LED skilti þess í stað. Skiltið væri 10 m frá lóðamörkum og 40 m frá nálægustu umferðargötu.

Með bréfi byggingarfulltrúa, dags. 18. júlí 2024, var kæranda tilkynnt að veittur væri sjö daga lokafrestur frá móttöku bréfsins til að fjarlægja skiltið, ella yrðu lagðar á dagsektir að fjárhæð kr. 50.000 fyrir hvern dag sem drægist að vinna verkið. Bæjaryfirvöld sendu kæranda tölvupóst 30. s.m. þar sem honum var tilkynnt að vegna framkominnar kæru á ákvörðun byggingarfulltrúa væri embættið tilbúið að fresta ákvörðun um dagsektir þar til fyrirliggjandi umsókn um byggingarleyfi væri afgreidd. Þetta væri háð því að slökkt yrði á skiltinu þegar í stað. Í öðrum tölvupósti sama dag var fyrirspurn kæranda um önnur byggingarleyfi vegna LED skilta svarað og þess óskað að beiðni um upplýsingar yrði afmörkuð nánar þar sem ekki væri haldin sérstök skrá um slík leyfi. Þá var upplýst að byggingarfulltrúi hefði til meðferðar önnur skilti sem ekki hefðu viðeigandi leyfi. Kópavogsbær upplýsti síðan úrskurðarnefndina með tölvupósti 7. ágúst 2024, sem kærandi fékk afrit af, að í ljósi þess dráttar sem orðið hefði á að afgreiða byggingarleyfisumsókn vegna umrædds skiltið hefði hinni kærðu ákvörðun byggingarfulltrúa verið frestað þar til umsókn kæranda yrði afgreidd. Á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa 9. ágúst s.á. var umsókn kæranda um byggingarleyfi frá 6. október 2022 synjað með vísan til umsagnar skipulagsdeildar, dags. 8. s.m., og gatnadeildar, ódagsett. Í tölvupósti frá Kópavogsbæ frá 19. september s.á. kemur fram að af hálfu bæjaryfirvalda sé litið svo á að með afgreiðslu fyrri umsóknar hafi síðari umsókn um skiltið einnig verið afgreidd.

Málsrök kæranda: Bent er á að byggingarfulltrúi hafi virt að vettugi grundvallarreglur stjórnsýslulaga við meðferð málsins. Kæranda hafi ekki verið veittur andmælaréttur vegna ákvörðunar um dagsektir, dags. 18. júlí 2024, skv. 13. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Í bréfi byggingarfulltrúa hafi einungis komið fram að yrði skiltið ekki fjarlægt innan 7 daga yrðu lagðar á dagsektir. Þá hafi upplýsingaréttur kæranda verið virtur að vettugi þar sem svör við einföldum fyrirspurnum hafi ekki borist þrátt fyrir ítrekanir. Slíkur réttur sé tryggður með 1. mgr. 15. gr. stjórnsýslulaga. Kærandi hafi ekki fengið neinar upplýsingar um meðferð umsóknar sinnar um leyfi fyrir skiltinu þrátt fyrir að fjórir mánuðir væru liðnir frá því að hún hafi verið lögð fram. Þá hafi málshraðaregla 1. mgr. 9. gr. og jafnræðisregla 11. gr. stjórnsýslulaga ekki verið virtar við meðferð málsins. Við beitingu íþyngjandi ákvarðana og refsikenndra viðurlaga hvíli sérstaklega ríkar skyldur á stjórnvöldum að virða þessi réttindi borgaranna.

Málsrök Kópavogsbæjar: Vísað er til þess að í 13. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 komi fram að aðili máls skuli eiga þess kost að tjá sig um efni máls áður en stjórnvald taki ákvörðun, í ákvæðinu sé svo kveðið á um undanþágu frá þessu þegar fyrir liggi afstaða aðila í gögnum málsins og rök fyrir henni eða slíkt sé augljóslega óþarft. Um matskennda undanþágu sé að ræða en í umræddu máli hafi atvik verið með þeim hætti að andmæli hefðu engu breytt, enda ljóst að skiltið hafi verið án byggingarleyfis. Bent sé á að byggingarfulltrúi hafi frestað réttaráhrifum ákvörðunar á meðan byggingarleyfisumsókn hafi verið til meðferðar til að gæta meðalhófs án þess þó að slíkt hafi verið skylt. Kærandi hafi átt í samskiptum við byggingarfulltrúa eftir að hafa sótt um leyfi fyrir LED-skiltinu, aðallega til að spyrjast fyrir um framgang umsóknarinnar auk fyrirspurnar um fjölda byggingarleyfa fyrir LED-skiltum í Kópavogi. Þeirri fyrirspurn hafi verið svarað með tölvupósti 30. júlí 2024. Skortur á svörum við ítrekuðum póstum kæranda um framgang málsins, sem hafi borist á tiltölulega stuttu tímabili, valdi ekki ógildi ákvörðunar byggingarfulltrúa sem sé undir í málinu enda hafi byggingarleyfisumsóknin verið afgreidd og hafi kærandi ekki hagsmuni af frekari svörum.

Kröfum kæranda um að ákvörðun byggingarfulltrúa verði frestað á meðan málið sé til meðferðar hjá nefndinni sé mótmælt enda leiki enginn vafi á að skiltið sé án tilskilinna leyfa og séu ákvæði 56. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki og gr. 2.9.2. byggingarreglugerðar nr. 112/2012 um heimildir byggingarfulltrúa til þvingunarúrræða skýrar. Það sé mat bæjaryfirvalda að skiltið feli í sér slysahættu og að áríðandi sé að það verði fjarlægt sem fyrst.

Viðbótarathugasemdir kæranda: Bent er á að um verulega íþyngjandi ákvörðun hafi verið að ræða og í henni felist refsikennd viðurlög. Kærandi hafi aldrei fengið að tjá sig um ákvörðun um dagsektir, fjárhæð þeirra eða önnur atriði ákvörðunarinnar.

Kærandi telji að uppfærsla eldra skiltis sem fyrir var á lóðinni í LED skilti sé í raun óveruleg breyting og í umsókn um byggingarleyfi hafi komið fram að slökkt yrði á skiltinu á kvöldin. Skiltið sé 40 m frá vegamótum og uppfylli því skilyrði 2. mgr. 32. gr. vegalaga nr. 80/2007. Ekki hafi verið sótt um deiliskipulagsbreytingu enda hafi Kópavogsbær veitt leyfi fyrir samskonar skilti á sama skipulagsreit án breytinga á deiliskipulagi, þ.e. á lóð nr. 5 við Dalsmára.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um lögmæti ákvörðunar byggingarfulltrúa Kópavogsbæjar að krefjast þess að skilti á byggingu á lóð nr. 81 við Digranesveg verði fjarlægt ásamt ákvörðun um að leggja dagsektir á kæranda fyrir hvern dag sem ekki væri orðið við kröfum um að fjarlægja skiltið. Digranesvegur fellur í flokk sveitarfélagsvega og samkvæmt 9. gr. vegalaga nr. 80/2007 er Kópavogsbær veghaldari hans.

Samkvæmt 1. mgr. 2. gr. og 13. tl. 3. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki falla skilti eins og um ræðir í máli þessu undir gildissvið laganna. Þá er fjallað um kröfur til skilta í kafla 2.5. byggingarreglugerðar nr. 112/2012. Þar segir að sækja skuli um byggingarleyfi fyrir öllum frístandandi skiltum og skiltum á byggingum sem séu yfir 1,5 m² að flatarmáli. Þá skal stærð og staðsetning skilta vera í samræmi við gildandi skipulag. Samkvæmt 1. mgr. 9. gr. laga nr. 160/2010 er óheimilt að grafa grunn fyrir mannvirki, reisa það, rífa eða flytja, breyta því, burðarkerfi þess eða lagnakerfum eða breyta notkun þess, útliti eða formi nema að fengnu leyfi viðkomandi byggingarfulltrúa.

Í 90. gr. umferðarlaga nr. 77/2019 kemur fram að spjöld, auglýsingar, ljósaskilti eða sambærilegan búnað megi eigi setja á eða við veg þannig að honum sé beint að umferð nema með heimild veghaldara. Veghaldari geti synjað um leyfi eða gert kröfu um að slíkur búnaður verði fjarlægður ef hann telji hann draga úr umferðaröryggi, þar á meðal ef misskilja megi hann sem umferðarmerki, umferðarskilti eða vegmerkingu, búnaður tálmi vegsýn eða sé til þess fallinn að draga athygli vegfarandans frá vegi eða umferð.

Í 32. gr. vegalaga er fjallað um fjarlægð mannvirkja frá vegi. Þar kemur fram í 1. mgr. að ekki megi staðsetja byggingar, leiðslur, auglýsingaspjöld, skurði eða önnur mannvirki, föst eða laus, nær vegi en 30 m frá miðlínu stofnvega og 15 m frá miðlínu annarra þjóðvega nema leyfi veghaldara komi til. Þá segir í 2. mgr. að óheimilt sé að reisa mannvirki nema með leyfi veghaldara við vegamót skv. 1. mgr. á svæði sem takmarkist af beinum línum milli punkta á miðlínu vega 40 m frá skurðpunkti þeirra. Veghaldari geti ef sérstaklega standi á fært út mörk þessi allt að 150 m.

Hlutverk byggingarfulltrúa hvers sveitarfélags er að hafa eftirlit með því að mannvirki og notkun þeirra sé í samræmi við útgefin leyfi og beita eftir atvikum þvingunarúrræðum, sbr. 55. og 56. gr. laga nr. 160/2010. Er nánar kveðið á um það í 2. mgr. 55. gr. laganna að sé byggingarframkvæmd hafin án þess að leyfi sé fengið fyrir henni eða hún brjóti í bága við skipulag geti byggingarfulltrúi krafist þess að hið ólöglega mannvirki eða byggingarhluti sé fjarlægt. Þá er fjallað um aðgerðir til að knýja fram úrbætur í 56. gr. laganna. Er þar m.a. tekið fram í 1. mgr. ákvæðisins að sé ásigkomulagi, frágangi, umhverfi eða viðhaldi húss, annars mannvirkis eða lóðar ábótavant að mati byggingarfulltrúa eða frágangur ekki samkvæmt samþykktum uppdráttum, lögum, reglugerðum eða byggingarlýsingu skuli gera eiganda eða umráðamanni eignarinnar aðvart og leggja fyrir hann að bæta úr því sem áfátt er.

Í máli þessu er um að ræða 18 m² stafrænt skilti sem fellur undir ákvæði laga nr. 160/2010 og er háð leyfi byggingarfulltrúa skv. 1. mgr. 9. gr. laganna. Fyrir liggur að hið umdeilda skilti var sett upp án byggingarleyfis og hefur umsókn kæranda um slíkt leyfi nú verið synjað. Í ljósi framangreinds verður að telja að byggingarfulltrúa hafi verið heimilt, á grundvelli 2. mgr. 55. gr. laga nr. 160/2010, að gera kröfu um að skiltið yrði fjarlægt.

Í 2. mgr. 56. gr. laga nr. 160/2010 er byggingarfulltrúa veitt heimild til að beita dagsektum til að knýja menn til þeirra verka sem þeir skulu hlutast til um samkvæmt lögunum og reglugerðum eða láta af ólögmætu atferli. Beiting nefndra þvingunarúrræða er íþyngjandi ákvörðun sem er háð mati stjórnvalds hverju sinni. Tekið er fram í athugasemdum með frumvarpi því sem varð að mannvirkjalögum að eðlilegt sé að ákvörðun um beitingu þvingunarúrræða sé metin í hverju tilviki, m.a. með tilliti til meðalhófs. Við mat á því hvort beita eigi þvingunaraðgerðum, svo sem dagsektum, geta komið til álita ýmis sjónarmið svo sem hversu íþyngjandi aðgerða er krafist af þeim sem úrræðin beinast að, hvort og með hvaða hætti þeir tengjast meintum lögbrotum, hversu mikilvæga almannahagsmuni er verið að tryggja og hversu langur tími er liðinn frá atburði þar til ætlunin er að grípa til aðgerða af hálfu stjórnvalda.

Við mat á því hvort beita eigi dagsektum þarf sem endranær að fylgja meginreglum stjórnsýsluréttarins. Samkvæmt 13. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 skal aðili máls eiga þess kost að tjá sig um efni máls áður en stjórnvald tekur ákvörðun í því. Andmælaréttur málsaðila grundvallast einkum á þeim rökum að honum sé veitt færi á því að gæta hagsmuna sinna áður en ákvörðun er tekin svo og að mál sé nægilega upplýst undir meðferð þess.

Ákvörðun um álagningu dagsekta var tekin af byggingarfulltrúa og tilkynnt kæranda með bréfi, dags. 18. júlí 2024, þar sem honum var veittur sjö daga frestur til að taka niður greint skilti, en kæranda var ekki gefið tækifæri til þess að koma að andmælum. Kærandi var aftur á móti meðvitaður um afstöðu byggingarfulltrúa um að skiltið skyldi fjarlægt og heimildum hans til að beita dagsektum, sbr. bréf byggingarfulltrúa til kæranda, dags. 22. febrúar 2024. Þá verður einnig að horfa til þess að með því að fresta réttaráhrifum hinnar kærðu ákvörðunar um beitingu dagsekta þar til niðurstaða umsóknar um byggingarleyfi lá fyrir hafi sveitarfélagið komið til móts við hagsmuni kæranda.

Með vísan til þess sem að framan er rakið verður hin kærða ákvörðun ekki talin haldin þeim annmörkum sem ráðið geta úrslitum um gildi hennar og verður kröfu kæranda um ógildingu hennar því hafnað. Eins og atvikum máls þessa er háttað þykir þó rétt með vísan til 2. mgr. 29. gr. stjórnsýslulaga að áfallnar dagsektir til og með uppkvaðningu þessa úrskurðar falli niður.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um ógildingu ákvörðunar byggingarfulltrúa Kópavogsbæjar frá 18. júlí 2024 um að auglýsingaskilti á lóðinni Digranesvegi 81, Kópavogi, verði fjarlægt innan sjö daga að viðlögðum 50 þúsund króna dagsektum.

Dagsektir sem kunna að hafa verið lagðar á samkvæmt hinni kærðu ákvörðun til og með uppkvaðningu þessa úrskurðar falla niður.

sep 25

Love0

76/2024 Suðurgata

Með UUA

Árið 2024, miðvikudaginn 25. september, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mætt voru Arnór Snæbjörnsson formaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingarverkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 76/2024, kæra á ákvörðun umhverfis- og skipulagssviðs Sveitarfélagsins Voga frá 8. júlí 2024 um álagningu dagsekta vegna óleyfisframkvæmda við fasteignina að Suðurgötu 4, Vogum.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með kæru til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, er barst nefndinni 8. júlí 2024, kærir eigandi bílskúrs og íbúðar á 1. hæð fjöleignahúss á lóð nr. 4 við Suðurgötu, Vogum, ákvörðun umhverfis- og skipulagssviðs Sveitarfélagsins Voga frá 8. júlí 2024 um álagningu dagsekta vegna óleyfisframkvæmda við fasteignina. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Sveitarfélaginu Vogum 31. júlí og 1. ágúst 2024.

Málavextir: Með bréfi, dags. 9. júlí 2024, var kæranda tilkynnt að byggingarfulltrúi Sveitarfélagsins Voga hefði ákveðið að leggja á dagsektir að fjárhæð kr. 10.000 vegna óleyfis-framkvæmda við fasteignina að Suðurgötu 4, Vogum. Í bréfinu var vísað til fyrri bréfa frá byggingarfulltrúa, dags. 26. febrúar 2019, 12. apríl 2019, 30. ágúst 2019, 17. febrúar 2020, 29. mars 2021, 16. júní 2022, 4. október 2023 og 7. júní 2024.

Í bréfinu kemur meðal annars fram að fyrir liggi að geymslu í húsnæðinu hafi verið breytt í baðherbergi auk þess sem dyraopi á milli eldhúss og þvottahúss hafi verið lokað. Sé það ekki í samræmi við samþykktar teikningar af húsinu. Með því móti hafi íbúðinni í raun verið skipt í tvennt. Þá liggi fyrir að bílgeymslu hafi verið breytt í íverurými sem sé heldur ekki í samræmi við samþykkta uppdrætti.

Fram kom að byggingarfulltrúi hafi ítrekað veitt kæranda tækifæri til þess að verða við athugasemdum með því að breyta húsnæðinu til fyrra horfs. Hvorki hafi verið orðið við þeim beiðnum né send staðfesting um að orðið hafi verið við fyrirmælum byggingarfulltrúa. Væri byggingarfulltrúi því tilneyddur að beita þeim þvingunarúrræðum sem hann hafi áður boðað.

Málsrök kæranda: Kærandi byggir á því að ekki þurfi sérstakt byggingarleyfi fyrir minniháttar framkvæmdum sem um ræði í máli þessu. Skipulag íbúðarinnar sé gamalt og ekki sé við neinar teikningar að styðjast. Hvorki þurfi byggingarleyfi til þess að opna eða loka dyrum né til þess að setja bedda í bílskúr. Í Reykjavík hvetji borgaryfirvöld fasteignaeigendur til þess að nýta bílskúra til íbúðar og sama eigi að eiga við um Sveitarfélagið Voga. Húsnæðið hafi verið leigt út í þeim tilgangi að fjármagna kaupin á því. Nái kröfur sveitarfélagsins fram að ganga lendi kærandi í fjárhagsvandræðum.

Afskipti sveitarfélagsins hafi komið til eftir að kærandi sótti um leyfi frá sveitarfélaginu til að skrá þrjár íbúðareiningar í húsinu. Hins vegar hafi sú umsókn verið dregin til baka þar sem viðhorf sveitarfélagsins hafi verið neikvætt. Sveitarfélagið vilji engar teikningar og fari fram á að húsnæðinu verði komið í upprunalegt ástand, en húsið hafi verið reist árið 1953. Engar teikningar séu til af innra skipulagi íbúðarinnar og gæti því núverandi útfærsla verið hin upphaflega. Eignin hafi verið keypt í núverandi ástandi og hafi kærandi ekki breytt innra skipulagi. Sveitarfélagið fari fram á að salerni verði fjarlægt og dyr verði opnaðar hjá kæranda, en virðist ekki skipta sér af innra skipulagi hjá íbúum á efri hæð hússins. Þá hafi sveitarfélagið ekki komið með neinar athugasemdir varðandi slæmt ástand hússins að öðru leyti eða vegna óleyfisskúrs á sameiginlegri lóð.

Málsrök Sveitarfélagsins Voga: Þær breytingar sem kærði hafi ráðist í á íbúð sinni séu slíkar að búið sé að skipta íbúðinni upp í sjálfstæð rými sem ekki sé innangengt á milli. Með því hafi hann búið til tvær sjálfstæðar íbúðir á hæðinni. Þá hafi hann einnig breytt bílskúr í sjálfstæða íbúð. Slíkar breytingar á notkun og fjölgun íbúða séu í eðli sínu verulegar og geti ekki fallið undir minniháttar mannvirkjagerð eða smávægilega breytingu sem ráðherra væri heimilt að undanþiggja byggingarleyfi með ákvæði í reglugerð.

Undanþegin byggingarleyfi skv. byggingarreglugerð nr. 110/2012 séu framkvæmdir sem ekki falli undir umfangsflokk 2 og 3 skv. b. og c. lið 1. mgr. 1.2.3. gr. Hvorug framkvæmdin geri það enda um að ræða húsnæði þar sem fólk hafi varanlega búsetu. Auk þess hafi breytingarnar veruleg skipulagsleg áhrif og grenndaráhrif á sameigendur húss og nágranna sem skipulags- og byggingaryfirvöld þurfi að meta og meðeigendur að samþykkja.

Sveitarfélagið mótmæli því að húsnæðið hafi verið í því ástandi sem það sé nú þegar kærandi keypti það. Framkvæmdir hafi m.a. staðið yfir við breytingar á fyrstu hæð hússins þegar mál þetta hófst, sbr. bréf byggingarfulltrúa sveitarfélagsins frá 26. febrúar og 12. apríl 2019. Það hafi þó að mati sveitarfélagsins ekki grundvallarþýðingu í málinu. Skýrt sé af þeim aðaluppdráttum hússins sem til séu að ekki séu samþykktar tvær íbúðir á fyrstu hæð hússins og bílskúrinn hafi ekki verið samþykktur sem íbúðarrými. Þá sé eignaskiptasamningur skýr um þetta og sameigendur hafi hafnað slíkri breytingu. Kröfur sveitarfélagsins séu því alveg skýrar um að lokun sem gerð var milli eldhúss og þvottahúss verði fjarlægð þannig að ekki verði um tvær íbúðir að ræða og að bílgeymslu verði breytt aftur í bílgeymslu og látið af afnotum hennar sem íverurýmis.

Sveitarfélagið vísi að öðru leyti til fyrirliggjandi gagna og einkum til rökstuðnings sem fram komi í bréfi sveitarfélagsins frá 9. júlí 2024 þar sem ákvörðun um beitingu dagsekta sé rökstudd og tilkynnt kæranda. Málið hafi verið rannsakað á fullnægjandi hátt og hafi kæranda ítrekað verið veittur möguleiki til að tjá sig. Jafnframt hafi honum ítrekað verið veittur frestur til að bregðast við kröfum með því að ráðast í úrbætur, sækja um leyfi fyrir breytingunum og fá leyfi sameigenda áður en gripið yrði til þvingunarúrræða. Með því hafi kæranda verið sýnd mikil þolinmæði og viðhaft meðalhóf með því að grípa ekki til þvingunarúrræða fyrr en fullreynt væri að kærandi hygðist ekki verða við kröfum um úrbætur. Fjárhæð dagsekta sé jafnframt hógvær m.t.t. þess að kærandi hafi skipt húsnæðinu upp í þrjár íbúðir sem séu í útleigu.

Viðbótarathugasemdir kæranda: Kærandi telur að sveitarfélagið hafi við meðferð málsins brotið reglur stjórnsýslulaga. Ekki hafi farið fram hlutlaus rannsókn, kærandi hafa ekki fengið að nýta andmælarétt og ekki hafi verið gætt jafnræðis eða meðalhófs. Ekki hafi verið litið til lagaskilareglna, en húsið hafi verið byggt um miðja síðustu öld. Húsnæðið sé í samræmi við aðaluppdræti frá 1953 og reglur sem þá giltu. Engin gögn séu þó til um upphaflegt skipulag innra rýmis hússins frá þeim tíma. Lagðar hafi verið inn tillögur að breytingum á húsnæðinu, en þeim hafi ekki verið tekið með jákvæðum hætti. Ekki hafi af þeim ástæðum enn verið ráðist í fyrirhugaðar framkvæmdir.

Um sé að ræða minniháttar framkvæmdir innan séreignarhluta kæranda. Um sé að ræða færslu á vaski, lokun dyra tímabundið, uppsetningu sturtu og salernistilfærslu, ásamt færslu eldhúss og elhúsinnréttingar. Kærandi spyr hvort honum sé ekki heimilt að búa í bílskúr eins og öðrum íbúum í sömu götu eða hvort hann sæti einelti af hálfu sveitarfélagsins og hafi takmarkaðri réttindi en aðrir íbúar. Skorað sé á sveitarfélagið að leggja fram teikningar af öllum húsum í nágrenninu þar sem búið sé í bílskúrum án þess að við það séu gerðar athugasemdir, en kærandi hafi sent sveitarfélaginu myndir af slíkum bílskúraíbúðum.

Í eignaskiptayfirlýsingu hússins hafi verið gert frávik frá samþykktum teikningum þar sem dyr hafi verið settar til að loka innskoti við inngang og anddyri í sameign. Við þetta séu samt engar athugasemdir gerðar. Þá hafi kærandi leitað til sveitarfélagsins vegna óleyfisskúrs í eigu íbúa efri hæðar sem standi á sameiginlegri lóð hússins. Enginn brunaútgangur sé á efri hæð og allt viðhald komið á tíma. Þá hafi verið settur kvistur á þak hússins í óleyfi. Byggingarfulltrúi hafi ekki tekið nokkurt tillit til þessara ábendinga en beini kröfum einungis að kæranda sem eiganda neðri hæðar. Samkvæmt þessu hljóti að vera einhver tengsl milli íbúa efri hæðar og sveitarfélagsins sem ráði aðgerðum sveitarfélagsins.

Mótmælt er staðhæfingum um að eignin hafi verið í núverandi ástandi þegar kærandi festi kaup á henni. Skorað sé á opinberan aðila að leggja fram gögn um meint ástand við kaupin og einnig gögn um upphaflegt ástand og allar breytingar síðan. Þá sé einnig skorað á sveitarfélagið að leggja fram þær reglur sem giltu um breytingar á húsnæði frá 1953. Leyfi kærandi sér að halda því fram að á þeim tíma hafi ekki þurft neitt opinbert leyfi til þess að setja upp salerni, opna eða loka dyraopum eða búa í bílskúr. Hafi sveitafélagið sönnunarbyrðina fyrir því að það hafi þurft leyfi frá upphafi til minnstu breytinga innan dyra. Hafi sveitarfélagið einnig sönnunarbyrði fyrir því ef það telji núgildandi lög séu afturvirk og hafi áhrif í máli þessu.

Svör sveitarfélagsins um að það þurfi ekki að líta til samfélagslegra áhrifa af ákvörðunum séu röng og aðfinnsluverð. Samfélagsleg áhrif séu þau að kærandi missir eign sína, margir lendi á götunni og húsið haldi áfram að drabbast niður.

———-

Aðilar máls þessa hafa fært fram ítarlegri rök fyrir máli sínu sem ekki verða rakin nánar hér , en úrskurðarnefndin hefur haft þau öll til hliðsjónar við úrlausn málsins.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um lögmæti ákvörðunar byggingarfulltrúa Sveitarfélagsins Voga um álagningu dagsekta á kæranda að fjárhæð kr. 10.000 til að knýja fram að óleyfisbreytingar á fasteign kæranda að Suðurgötu 4, Vogum, verði fjarlægðar, breyttri notkun bílskúrs hætt og húsið fært til fyrra horfs. Kæruheimild til nefndarinnar er í 59. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki.

Í máli þessu er deilt um hvort þær breytingar sem gerðar hafa verið í íbúð og bílskúr neðri hæðar Suðurgötu 4 í Vogum hafi verið framkvæmdar af kæranda. Í eignaskiptayfirlýsingu frá maí 2018, sem kærandi undirritaði, er eignarhluti hans í fasteigninni skráður sem ein íbúð á fyrstu hæð og bílgeymsla. Meðal gagna þessa máls er bréf byggingarfulltrúa sveitarfélagsins Voga til kæranda, dags. 12. apríl 2019. Þar kemur fram að samkvæmt upplýsingum frá kæranda og því sem sést hafi við vettvangsskoðun sé búið að stúka af vesturhluta íbúðarinnar og koma þar fyrir eldhúsaðstöðu og salerni í þeim tilgangi að skipta íbúðinni upp í tvo aðskilda hluta til útleigu. Hafi kærandi tjáð skoðunarmönnum að bílskúrinn væri þegar í útleigu og hafi við vettvangsskoðun sést að búið var að fjarlægja innkeyrsludyr og setja þess í stað vegg með glugga. Verður að áliti nefndarinnar að byggja á þessu um að kærandi hafi ráðist í þær framkvæmdir sem um er deilt og lýst er í hinni kærðu ákvörðun. Fær þetta einnig stoð í öðrum gögnum málsins, en frá árinu 2019 hefur kærandi ítrekað verið áminntur af byggingarfulltrúa vegna breytinga í íbúð og bílskúr.

Samkvæmt 1. mgr. 9. gr. laga nr. 160/2010 er óheimilt að breyta mannvirki nema að fengnu leyfi viðkomandi byggingarfulltrúa. Í 1. mgr. gr. 2.3.1. í byggingarreglugerð nr. 112/2012 kemur fram að óheimilt sé að breyta mannvirki, burðarkerfi þess eða lagnakerfum eða breyta notkun þess, útliti eða formi nema að fengnu leyfi viðkomandi leyfisveitanda. Frá þessu eru undantekningar sem varða minniháttar mannvirkjagerð, sem eiga ekki við í máli þessu. Í 2. mgr. 55. gr. laga nr. 160/2010 er síðan mælt svo fyrir að sé byggingarframkvæmd hafin án þess að leyfi sé fengið fyrir henni eða hún brjóti í bága við skipulag geti byggingarfulltrúi krafist þess að hinn ólöglegi byggingarhluti verði fjarlægður. Byggingarfulltrúa er svo heimilt skv. 2. mgr. 56. gr. laganna að beita dagsektum allt að kr. 500.000 til að knýja menn til þeirra verka sem þeir skuli hlutast til um samkvæmt lögunum og reglugerðum settum samkvæmt þeim eða láta af ólögmætu athæfi. Var hin kærða ákvörðun um álagingu dagsekta með réttu heimfærð til þessara lagaákvæða og verður að telja ákvörðun um fjárhæð dagsekta jafnframt hóflega. Verður með vísan til þessa að hafna ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar.

Með vísan til 2. mgr. 29. gr. stjórnsýslulaga, sbr. einnig 3. mgr. 5. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála, þykir rétt að dagsektir sem kunna að hafa verið lagðar á til og með uppkvaðningu þessa úrskurðar falli niður.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um að ógilda ákvörðun umhverfis- og skipulagssviðs Sveitarfélagsins Voga frá 8. júlí 2024 um álagningu dagsekta vegna óleyfisframkvæmda við fasteignina að Suðurgötu 4, Vogum.

Dagsektir sem kunna að hafa verið lagðar á samkvæmt hinni kærðu ákvörðun til og með uppkvaðningu þessa úrskurðar falla niður.

168/2024 Vistarvegur

181/2024 Nökkvavogur

175/2024 Kirkjuból

50/2024 Lofnarbrunnur

160/2024 Laugarásvegur

178/2024 Álfaskeið

145/2024 Furugerði

117/2024 Laugarásvegur

80/2024 Digranesvegur

76/2024 Suðurgata

Um okkur

Opnunartími