Ár 1998, föstudaginn 12. júní kl. 14:00, kom úrskurðarnefnd skipulags- og byggingarmála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Laugavegi 59 í Reykjavík. Mættir voru; formaður nefndarinnar, Ingimundur Einarsson hæstaréttarlögmaður, Hólmfríður Snæbjörnsdóttir lögfræðingur, aðalmaður í nefndinni og Dr. Sigurður Erlingsson verkfræðingur, varamaður Þorsteins Þorsteinssonar verkfræðings, en hann tók sæti í nefndinni í neðangreindu máli er það var fyrst tekið þar fyrir vegna fjarveru Þorsteins.
Fyrir var tekið mál nr. 14/1998; 98050003
Kæra Ólafs Axelssonar hrl. f. h. B, G og K Skútustöðum 2, Skútustaðahreppi á samþykkt byggingarnefndar Skúttustaðahrepps frá 16. apríl 1998 fyrir viðbygginu við Skútustaðaskóla, staðfestingu hennar í sveitarstjórn 30. apríl 1998 og eftirfarandi framkvæmdum.
Tekin er til úrlausnar krafa kærenda um stöðvun framkvæmda og um hana kveðinn upp svofelldur
úrskurður:
Með bréfi til úrskurðarnefndar skipulags- og byggingarmála, dags. 15. maí 1998, sem barst nefndinni hinn 19. sama mánaðar, kærir Ólafur Axelsson hrl. f. h. B, G og K, Skútustöðum 2, Skútustaðahreppi samþykkt bygggingarnefndar Skútustaðahrepps frá 16. apríl 1998 á umsókn J um byggingarleyfi fyrir viðbyggingu við Skútustaðaskóla, afgreiðslu sveitarstjórnar 30. apríl 1998 á henni, útgáfu byggingarleyfis sama dag og eftirfarandi framkvæmdir.
Um kæruheimild vísast til 39. gr. l. nr. 73/1997, sbr. 8. gr. sömu laga.
Kærendur krefjast ógildingar hinna kærðu stjórnvaldsákvarðana, að framkvæmdir við Skútustaðaskóla verði stöðvaðar og breytt notkun hússins bönnuð.
Málatvik: Helstu málsatvik eru þau að á fundi sveitarstjórnar Skútustaðahrepps 23. mars 1998 var samþykkt að selja J skólahúsið að Skútustöðum. Hafði húsið verið auglýst til sölu með auglýsingu í Morgunblaðinu hinn 14. febrúar 1998 og var þess m. a. óskað í auglýsingunni að í tilboðum kæmu fram hugmyndir um notkun hússins í framtíðinni. Bárust þrjú tilboð í húsið og var eitt þeirra frá Mývatni ehf., sem kærandinn Kristján er stjórnarmaður í, auk þess sem hann er framkvæmdastjóri og prókúruhafi fyrir félagið. Í tilboði félagsins er tekið fram að meginhugmyndin með kaupum á húsnæðinu sé að færa út starfsemi félagsins í ferðaþjónustu, uppbyggingu hótelrýmis ásamt sýninga- og ráðstefnuaðstöðu.
Eftir að gengið hafði verið frá sölu skólahússins hófst kaupandi handa við framkvæmdir við endurbætur á eigninni, en hann hyggst reka í henni veitinga- og gistihús. Sótti hann um leyfi fyrir viðbyggingu við húsið og var byggingarleyfisumsókn hans samþykkt í byggingarnefnd hreppsins hinn 16. apríl 1998. Samþykkt byggingarnefndar var staðfest af sveitarstjórn hinn 30. apríl 1998 og var byggingarleyfi gefið út sama dag. Undirbúningur framkvæmda mun hafa hafist 18. apríl 1998 með leyfi byggingarfulltrúa en fyrstu framkvæmdir voru jarðvegsframkvæmdir þar sem meðal annars var grafið fyrir nýrri rotþró, sem var að sögn byggingarfulltrúa skilyrði fyrir áframhaldandi notkun hússins, hver svo sem hún yrði. Var þessi verkþáttur unninn í samráði við heilbrigðisfulltrúa.
Þar sem kærendur töldu nýbygginguna og hina breyttu notkun hússins fara í bága við skipulag og skipulagslög kærðu þeir umræddar stjórnvaldsathafnir til úrskurðarnefndarinnar eins og að ofan greinir.
Málsástæður og lagarök kærenda: Kærendur telja í fyrsta lagi, að ekkert löglegt staðfest skipulag sé í gildi fyrir svæði það sem skólahúsið stendur á. Skipulag, sem umhverfisráðherra hafi staðfest fyrir Skútustaðahrepp hinn 31. desember 1997 verði að teljast ólögmætt þar eð það hafi ekki verið réttilega kynnt. Hafi slíkar breytingar verið gerðar á þeirri skipulagstillögu, sem upphaflega var kynnt, að auglýsa hefði þurft þær sérstaklega. Þá telja kærendur að umræddar breytingar hafi ekki verið Skipulagsstofnun og ráðherra ljósar við afgreiðslu þeirra á málinu. Auk þess telja kærendur að breytingarnar hafi ekki haft lagastoð. Ekki hafi verið aflað meðmæla Skipulagsstofnunar sbr. 3. tl. bráðabirgðaákvæðis laga nr. 73/1997 svo sem þurft hefði við þessar aðstæður. Þá sé ekki vitað til þess að framkvæmdir hafi hlotið staðfestingu Náttúruverndar ríkisins sbr. 3. gr. l. 36/1974 um verndun Mývatns og Laxár í Suður-Þingeyjarsýslu.
Í öðru lagi telja kærendur að jafvel þótt gilt skipulag væri fyrir hendi séu slíkir annmarkar á allri meðferð málsins að ekki verði séð að gild leyfi séu fyrir breyttri notkun hússins eða viðbyggingu við það. Ekki hafi verið sótt um leyfi til að breyta notkun hússins. Þá hafi ekki verði gætt ákvæða l. nr. 73/1997 um að afla meðmæla Skipulagsstofnunar eða viðhafa grenndarkynnigu svo sem þurft hefði í umræddu tilviki. Loks hafi framkvæmdir verið hafnar áður en leyfi sveitarstjórnar hafi verið gefið út.
Málsrök byggingarnefndar og sveitarstjórnar Skútustaðahrepps og byggingarleyfishafa: Af hálfu sveitarstjórnar er á því byggt að aðalskipulag Skútutaðahrepps, sem staðfest var af ráðherra hinn 31. desember 1997 hafi fullt gildi. Framkvæmdir þær, sem kæran tekur til séu í fullu samræmi við umrætt skipulag svo og fyrirhuguð notkun hússins. Öllum, sem hlut eiga að málinu, hafi mátt vera ljóst að í umræddu húsi væri áformuð breytt nýting frá því sem áður var enda hafi verið auglýst eftir tillögum að nýtingu hússins þegar það var auglýst til sölu. Hafi allir tilboðsgjafar haft uppi áform um að nýta húsið í tengslum við ferðaþjónustu og hafi húsið verið selt núverandi eiganda til slíkra nota. Þessi áform hafi ekki átt að koma kærendum á óvart enda hafi það verið alkunna í hreppnum að Mývatn ehf. hefði hug á að eignast húsið til þess að færa út starfsemi sína í ferðaþjónustu. Þá er á því byggt af hálfu sveitarstjórnar að ekki hafi þurft sérstakt leyfi Náttúruverndar ríkisins í málinu þar eð stofnunin hafi fallist á skipulagsáætlun þá sem eftir sé farið. Þá sé ekki um að ræða breytta notkun hússins frá því sem gert sé ráð fyrir í gildandi skipulagi auk þess sem gistiþjónusta hafi verið rekin í húsinu um áratugi án þess að við það hafi verið gerðar athugasemdir fyrr en nú. Loks er á því byggt að ekki hafi verið þörf á að gera deiliskipulag af svæðinu þar sem um sé að ræða framkvæmdir á skýrt afmarkaðri lóð til ákveðinna nota. Bygginarleyfishafi hefur munnlega tjáð sig um málið við úrskurðarnefndina og tekur undir sjónarmið byggingarnefndar og sveitarstjórnar í málinu.
Umsögn Skipulagsstofnunar: Í umsögn Skipulagsstofnunar í málinu ds. 3. júní 1998 kemur fram það álit, að enda þótt eðlilegra hefði verið að kynna sérstaklega breytingu þá sem varð á tillögu að aðalskipulagi Skútustaðahrepps varðandi landnotkun umhverfis skólahúsið að Skútustöðum frá auglýsingu að endanlegri tillögu, sé ekki um slíka anmarka að ræða að leiða eigi til ógildingar á staðfestingu og gildi aðalskipulagsins. Í húsinu hafi verið rekin ferðamannaþjónusta á sumrin og breytingin því í raun frekar aðlögun að raunverulegri landnotkun en tillaga um breytta landnotkun. Hins vegar er það skoðun Skipulagsstofnunar að leita hefði þurft meðmæla Skipulagsstofnunar eða láta fara fram grenndarkynningu til þess að fullnægt væri skilyrðum laga um heimild til framkvæmda í þegar byggðum hverfum þar sem ekki liggur fyrir deiliskipulag.
Niðurstaða: Ekki verður fallist á að þeir annmarkar hafi verið á gerð og undirbúningi aðalskipulags Skútustaðhrepps að varði ógildingu. Verður því lagt til grundvallar að í gildi sé aðalskipulag það sem staðfest var af umhverfisráðherra hinn 31. desember 1997. Eru hinar umdeildu framkvæmdir í samræmi við það. Við úrlausn þess hvort orðið verði við kröfu kærenda um stöðvun framkvæmda verður að líta til þess að kæra í máli þessu barst nefndinni röskum mánuði eftir að hinar kærðu framkvæmdir hófust. Samkvæmt úttektum byggingarfulltrúa var frágangi sökkla og lagna í grunn nýbyggingarinnar lokið hinn 2. maí 1998, gólfplata steypt 9. maí og límtrésburðarvirki tekið út 16. maí. Þeim framkvæmdum, sem að dómi úrskurðarnefndarinnar hefði helst getað skipt máli að fresta, var því lokið þegar kæra barst. Í ljósi þessa þykja ekki efni til að fallast á kröfu kærenda um stöðvun framkvæmda meðan beðið er efnisúrlausnar úrskurðarnefndar í málinu enda verður ekki séð að framkvæmdir við frágang og innréttingar hafi í för með sér þá röskun á hagsmunum kærenda að réttmætt sé að þær verði stöðvaðar.
Úrskurðarorð:
Hafnað er kröfu kærenda um að framkvæmdir við Skútustaðaskóla verði stöðvaðar.
