Árið 2025, föstudaginn 6. júní, tók Ómar Stefánsson, varaformaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, fyrir með heimild í 3. mgr. 3. gr., sbr. 1. mgr. 2. gr. laga nr. 130/2011:
Mál nr. 82/2025, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 6. maí 2025 um að krefjast þess að bakhús á lóð nr. 4 við Leifsgötu verði fjarlægt.
Í málinu er nú kveðinn upp til bráðabirgða svofelldur
úrskurður
um kröfu kæranda um frestun réttaráhrifa:
Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 26. maí 2025, er barst nefndinni sama dag, kærir A þá ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 6. maí 2025 að krefjast þess að kærandi fjarlægi bakhús á lóð nr. 4 við Leifsgötu. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi. Jafnframt er þess krafist að réttaráhrifum hinnar kærðu ákvörðunar verði frestað. Verður nú tekin afstaða til framkominnar kröfu um frestun réttaráhrifa, sbr. 5. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála.
Málsatvik og rök: Með bréfi byggingarfulltrúans í Reykjavík, dags. 19. febrúar 2025, var kæranda tilkynnt um þau áform embættisins að krefjast þess að hann myndi fjarlægja bakhús sem stæði við bílskúr á lóð nr. 4 við Leifsgötu þar sem bakhúsið væri ekki með tilskilið byggingarleyfi, bryti í bága við skipulagsáætlanir svæðisins og af því stafaði brunahætta. Var kæranda gefinn kostur á að koma að skriflegum skýringum og andmælum fyrir 12. mars s.á. Kærandi andmælti áformum byggingarfulltrúa með bréfi, dags. 5. s.m., og benti á að bakhúsið hefði fengið að standa óáreitt frá árinu 1950 auk þess sem ekki stafaði mikil ef nokkur brunahætta frá mannvirkinu. Fór hann fram á að embættið félli frá fyrirætlan sinni. Með bréfi, dags. 6. maí 2025, svaraði byggingarfulltrúi andmælum kæranda og tók ákvörðun um að gera kæranda að fjarlægja bakhúsið fyrir 6. júní s.á. Var og vakin athygli á því að embættið gæti látið vinna verkið á kostnað kæranda ef hann myndi ekki bregðast við innan tilskilins frests.
Kærandi vísar til þess að ákvörðunin sé gölluð að formi til þar sem hún sé ekki nægilega skýr m.t.t. hvaða eign beri að fjarlægja og á hvaða lagagrundvelli ákvörðunin hafi verið tekin. Borgaryfirvöldum sé ekki stætt á því að krefjast niðurrifs á fasteign sem fengið hafi að standa óáreitt í tæp 80 ár. Sé hin kærða ákvörðun brot á stjórnarskrárvörðum eignarrétti kæranda sem gangi framar ákvæðum laga nr. 160/2010 um mannvirki. Brotið hafi verið gegn meðalhófsreglu þar sem beita hefði mátt vægari úrræðum.
Vegna kröfu kæranda um frestun réttaráhrifa lýsti Reykjavíkurborg því yfir að hún legðist ekki gegn því að fallist yrði á þá kröfu á meðan málið væri til meðferðar hjá úrskurðarnefndinni.
Niðurstaða: Í 1. mgr. 5. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála er tekið fram að kæra til úrskurðarnefndarinnar fresti ekki réttaráhrifum kærðrar ákvörðunar en jafnframt er kæranda þar heimilað að krefjast stöðvunar framkvæmda séu þær hafnar eða yfirvofandi, sbr. 2. mgr. sömu lagagreinar. Þá getur úrskurðarnefndin að sama skapi frestað réttaráhrifum ákvörðunar komi fram krafa um það af hálfu kæranda, sbr. 3. mgr. Með sama hætti er kveðið á um það í 29. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 að kæra til æðra stjórnvalds fresti ekki réttaráhrifum kærðrar ákvörðunar en þó sé heimilt að fresta réttaráhrifum hinnar kærðu ákvörðunar til bráðabirgða meðan málið er til meðferðar hjá kærustjórnvaldi þar sem ástæður mæli með því. Tilvitnuð lagaákvæði bera með sér að meginreglan er sú að kæra til æðra stjórnvalds frestar ekki réttaráhrifum kærðrar ákvörðunar og eru heimildarákvæði fyrir stöðvun framkvæmda eða frestun réttaráhrifa kærðrar ákvörðunar undantekning frá nefndri meginreglu sem skýra ber þröngt. Verða því að vera ríkar ástæður eða veigamikil rök fyrir ákvörðun um stöðvun framkvæmda eða frestun réttaráhrifa. Almennt mælir það á móti því að fallast á slíkar kröfur ef fleiri en einn aðili eru að máli og þeir eiga gagnstæðra hagsmuna að gæta. Einnig geta komið til álita þau tilvik þar sem kæruheimild verður í raun þýðingarlaus ef framkvæmdir eru ekki stöðvaðar eða réttaráhrifum frestað.
Í máli þessu er kærð sú ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 6. maí 2025 að krefjast þess að bakhús á lóð nr. 4 við Leifsgötu verði fjarlægt. Kærandi hefur nýtt sér heimild til að bera lögmæti hinnar kærðu ákvörðunar undir úrskurðarnefndina en um íþyngjandi ákvörðun er að ræða sem beinist að kæranda. Eins og málsatvikum er háttað þykir rétt að fresta réttaráhrifum ákvörðunarinnar enda liggja ekki fyrir knýjandi ástæður sem gera það að verkum að varhugavert sé að bíða niðurstöðu úrskurðarnefndarinnar um ágreiningsefni máls þessa.
Úrskurðarorð:
Frestað er réttaráhrifum ákvörðunar byggingarfulltrúans í Reykjavík frá 6. maí 2025 um að krefjast þess að bakhús á lóð nr. 4 við Leifsgötu verði fjarlægt.
