Árið 2025, föstudaginn 6. júní, tók Ómar Stefánsson, varaformaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála fyrir með heimild í 3. mgr. 3. gr., sbr. 1. mgr. 2. gr. laga nr. 130/2011:
Mál nr. 72/2025, kæra á ákvörðun bæjarstjórnar Garðabæjar frá 6. febrúar 2025 um að samþykkja breytingu á deiliskipulagi Hnoðraholts norður og ákvörðunum byggingarfulltrúa frá 8. apríl s.á. um að samþykkja byggingaráform vegna Vorbrautar 8-12 annars vegar og Vorbrautar 14 hins vegar.
Í málinu er nú kveðinn upp til bráðabirgða
úrskurður
um kröfu kærenda um stöðvun framkvæmda:
Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 6. maí 2025, er barst nefndinni 7. s.m., kæra HABS ehf., A og B, D og Admin ehf., lóðarhafar Skerpluholts 1, 3, 5 og 7, þá ákvörðun bæjarstjórnar Garðabæjar frá 6. febrúar 2025 að samþykkja breytingu á deiliskipulagi Hnoðraholts norður. Jafnframt eru kærðar ákvarðanir byggingarfulltrúa frá 8. apríl 2025 um að samþykkja byggingaráform vegna Vorbrautar 8-12 annars vegar og Vorbrautar 14 hins vegar. Er þess krafist að ákvarðanirnar verði felldar úr gildi, en til vara að felldur verði úr gildi sá hluti samþykktra byggingaráforma Vorbrautar 8–12 er varðar hæðarkóða lóða, bílakjallara og bílastæði. Kærendur gera einnig kröfu um að framkvæmdir við Vorbraut 8–12 og 14 verði stöðvaðar til bráðabirgða á meðan málið er til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni. Verður nú tekin afstaða til framkominnar stöðvunarkröfu, sbr. 5. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála.
Málsatvik og rök: Að undangenginni auglýsingu skv. 41. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 var á fundi bæjarstjórnar Garðabæjar 6. febrúar 2025 tekin fyrir og samþykkt tillaga að breytingu á deiliskipulagi Hnoðraholts norður er fólst m.a. í því að breikka byggingarreit fjölbýlishúsa (F3) úr 14 m í 15 m, sameina lóðir við Vorbraut 8–12 í eina lóð og heimila þar byggingu sameiginlegs bílakjallara. Var breytingin birt í B-deild Stjórnartíðinda 7. apríl 2025. Næsta dag samþykkti byggingarfulltrúi umsóknir um byggingarleyfi fyrir fjölbýlishúsum á lóðum Vorbrautar 8–12 og 14. Hinn 29. s.m. gaf byggingarfulltrúi út byggingarleyfi fyrir framkvæmdum að Vorbraut 8–12.
Kærendur vísa til þess að framkvæmdir við Vorbraut 8–12 og 14 nái að mörkum lóða þeirra og hafi þar að auki áhrif inn fyrir lóðamörk vegna hættu á skriði jarðvegs. Til standi að grafa allt að 1,2 m inn fyrir lóðarmörk þeirra en kærendur hafi ekki veitt samþykki fyrir framkvæmdum innan sinna lóða. Þegar af þeirri ástæðu beri að fallast á kröfu um stöðvun. Veruleg hætta sé á tjóni á mannvirkjum og lóðum vegna óvissu um öryggi og framvindu framkvæmda og graftar og tilfinnanlegs skorts á undirbúningi, útreikningum og gögnum vegna fyrirliggjandi framkvæmda. Ekki sé um afturkræfar framkvæmdir að ræða að öllu leyti, því að jarðvegsskrið og skemmdir á mannvirkjum verði ekki tekin til baka. Samþykkt byggingaráforma feli ekki í sér heimild til framkvæmda og því sé enn engin heimild fyrir þeim framkvæmdum sem standi yfir á Vorbraut 14.
Garðabær bendir á að lóðarhafi Vorbrautar 8–12 hafi áður verið veitt heimild til að hefja jarðvinnu í september 2024 og hafi framkvæmdir þær sem krafist sé stöðvunar á í þessu máli að mestu leyti farið fram á grundvelli þeirrar heimildar. Framkvæmdir hafi um tíma legið niðri en hafist aftur þegar byggingarleyfi hafi verið veitt. Sé nú lögð áhersla á að ljúka gerð útveggjar bílageymslu, sem sé jafnframt stoðveggur gagnvart lóðum kærenda, til að tryggja öryggi á svæðinu. Kærendur hafi ekki hæðarsett lóðir sínar í samræmi við skipulag sem auki á þann hæðarmun sem nú sé lóðamörkum þeirra gagnvart lóðum 8–12 og 14 við Vorbraut. Því sé mótmælt að verið sé að grafa inn á lóðir kærenda ef miðað sé við rétta hæðarsetningu. Jarðvegsframkvæmdum við Vorbraut 8–12 sé að mestu lokið og hafi því enga raunhæfa þýðingu að stöðva þær á þessu stigi. Um sé að ræða framkvæmdir sem í eðli sínu séu afturtækar og undir yfirborði lóðar. Nauðsynlegt sé að koma fyrir stoðvegg sem fyrst til að styðja við jarðveg á lóðum kærenda og sé óráðlegt að fresta þeirri framkvæmd, enda geti það ollið tjóni. Stöðvun framkvæmda hafi það að markmiði að koma í veg fyrir byggingu óafturkræfra mannvirkja sem gætu skert hagsmuni kærenda til frambúðar á meðan málið sé til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni. Þessi sjónarmið eigi ekki við í málinu.
Af hálfu ÞG verktaka ehf., sem er framkvæmdaraðili við Vorbraut 8–12, er tekið fram að framkvæmdin sé í samræmi við samþykkt byggingarleyfi og hafi útgreftri og raski við lóðamörk verið haldið í algjöru lágmarki. Jarðvegspúði á mörkum lóða kærenda standi allt að 2 m hærra en leyfilegt sé og hafi þeir ekki brugðist við ábendingum og áskorunum um úrbætur. Vegna þess hafi framkvæmdaraðili þurft að ráðast í kostnaðarsamar aðgerðir og m.a. grafið og fjarlægt aukinn jarðveg sem sé eini jarðvegurinn sem hafi verið grafið í innan lóðarmarka kærenda. Ráðist hafi verið í aðgerðir á borð við að koma fyrir girðingum og vörnum með dúklögn og neti. Við gröftinn hafi verið gætt að áhættuþáttum en ljóst sé að því lengur sem grunnurinn standi óhaggaður þeim mun meiri líkur séu á að runnið geti úr bakkanum. Að stöðva framkvæmdir sé kærendum ekki til hagsbóta heldur þvert á móti sé þeim í hag að framkvæmdaraðili fái að halda áfram störfum og koma fyrir stoðveggjum, fylla að þeim og verja þannig bakkann sem standi opinn. Þar að auki myndi stöðvun hafa í för með sér fjárhagslegt tjón fyrir framkvæmdaraðila sem yrði margfalt hærra en það sem kærendur geti orðið fyrir.
Af hálfu Meistarasmíða ehf., sem er framkvæmdaraðili við Vorbraut 14, er bent á að það sé einungis Skerpluholt 7 sem liggi að mörkum lóðar Vorbrautar 14 og þá aðallega að bílastæðum þar sem engu hafi verið breytt frá upphaflegu deiliskipulagi. Efni kærunnar snúi því tæknilega séð ekki að þeirri framkvæmd, enda aðstæður og mannvirkjahönnun með töluvert öðrum hætti en í tilfelli sameinaðrar lóðar Vorbrautar 8–12. Rétt sé þó að benda á að lóð Skerpluholts 7 sé 1–2 m of há við lóðamörkin og væri gott ef það yrði lagað með tilliti til slysahættu og landskriðs. Engar forsendur séu fyrir stöðvun framkvæmda að Vorbraut 14 enda myndi slík aðgerð valda framkvæmdaraðila verulegu tjóni.
Niðurstaða: Í 1. mgr. 5. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála er tekið fram að kæra til úrskurðarnefndarinnar fresti ekki réttaráhrifum kærðrar ákvörðunar en jafnframt er kæranda þar heimilað að krefjast stöðvunar framkvæmda séu þær hafnar eða yfirvofandi, sbr. 2. mgr. sömu lagagreinar. Þá getur úrskurðarnefndin að sama skapi frestað réttaráhrifum ákvörðunar komi fram krafa um það af hálfu kæranda, sbr. 3. mgr. 5. gr. Með sama hætti er kveðið á um það í 29. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 að kæra til æðra stjórnvalds fresti ekki réttaráhrifum kærðrar ákvörðunar en þó sé heimilt að fresta réttaráhrifum hinnar kærðu ákvörðunar til bráðabirgða meðan málið er til meðferðar hjá kærustjórnvaldi þar sem ástæður mæli með því. Tilvitnuð lagaákvæði bera með sér að meginreglan er sú að kæra til æðra stjórnvalds frestar ekki réttaráhrifum kærðrar ákvörðunar og eru heimildarákvæði fyrir stöðvun framkvæmda eða frestun réttaráhrifa kærðrar ákvörðunar undantekning frá nefndri meginreglu sem skýra ber þröngt. Verða því að vera ríkar ástæður eða veigamikil rök fyrir ákvörðun um stöðvun framkvæmda eða frestun réttaráhrifa. Almennt mælir það á móti því að fallast á kröfu um stöðvun ef fleiri en einn aðili eru að máli og þeir eiga gagnstæðra hagsmuna að gæta. Einnig geta komið til álita þau tilvik þar sem kæruheimild verður í raun þýðingarlaus ef framkvæmdir eru ekki stöðvaðar, svo sem ef sú framkvæmd sem krafist er stöðvunar á er óafturkræf.
Í máli þessu er gerð krafa um stöðvun framkvæmda á grundvelli tveggja samþykktra byggingaráforma er fela í sér heimild til að byggja niðurgrafinn bílastæðakjallara, annars vegar á lóð Vorbrautar 8–12 og hins vegar á lóð Vorbrautar 14. Vegna staðhátta hefur reynst nauðsynlegt að koma fyrir stoðvegg nærri lóðamörkum til að fyrirbyggja jarðvegsskrið á lóðum kærenda, en þeir telja að jarðvegsframkvæmdirnar fari inn fyrir mörk lóða þeirra.
Með hliðsjón af framangreindum lagaákvæðum og þeim sjónarmiðum sem liggja þeim að baki, því tjóni sem stöðvun framkvæmda myndi hafa í för með sér og að um er að ræða afturkræfar framkvæmdir sem munu að mestu vera lokið, verður ekki talin knýjandi þörf á að stöðva þær á meðan málið er til meðferðar hjá úrskurðarnefndinni. Verður kröfu kærenda þar um því hafnað.
Rétt þykir þó að taka fram að framkvæmdaraðilar bera áhættu af úrslitum kærumálsins kjósi þeir að halda áfram framkvæmdum áður en niðurstaða þessa máls liggur fyrir.
Úrskurðarorð:
Hafnað er kröfu kæranda um stöðvun framkvæmda til bráðabirgða á grundvelli hinna kærðu ákvarðana byggingarfulltrúa.
