Árið 2025, föstudaginn 28. mars, tók Arnór Snæbjörnsson, formaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, með heimild í 3. mgr. 3. gr. laga nr. 130/2011, fyrir:
Mál nr. 43/2025, kæra á ákvörðun Heilbrigðiseftirlits Garðabæjar, Hafnarfjarðar, Kópavogs, Mosfellsbæjar og Seltjarnarness frá 7. mars 2025 að starfsemi Hreint ehf. teljist starfsleyfisskyld.
Í málinu er nú kveðinn upp til bráðabirgða svofelldur
úrskurður
um kröfu kæranda um stöðvun réttaráhrifa:
Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 18. mars 2025, er barst nefndinni sama dag, kærir Hreint ehf., þá ákvörðun Heilbrigðiseftirlits Garðabæjar, Hafnarfjarðar, Kópavogs, Mosfellsbæjar og Seltjarnarness frá 7. mars 2025 að starfsemi þvottahúss fyrirtækisins teljist starfsleyfisskyld. Með tölvupósti 19. s.m. fór kærandi fram á frestun réttaráhrifa þeirrar ákvörðunar heilbrigðiseftirlitsins að stöðva þvottahúsþjónustu starfseminnar ef ekki hafi verið sótt um starfsleyfi í samræmi við ákvæði laga fyrir 31. mars 2025. Verður nú tekin afstaða til þeirrar kröfu.
Málsatvik og rök: Með tölvupósti 5. júní 2024 benti Heilbrigðiseftirlit Garðabæjar, Hafnarfjarðar, Kópavogs, Mosfellsbæjar og Seltjarnarness kæranda á að enn hefði ekki borist umsókn um starfsleyfi fyrir þvottahús í starfsstöð Hreint ehf. við Vesturvör 11 í Kópavogi. Nokkur tölvupóstsamskipti áttu sér stað í kjölfarið. Kæranda var tilkynnt með bréfi, dags. 7. mars 2025, að þrátt fyrir andmæli hans stæði heilbrigðiseftirlitið við ákvörðun sína um að starfsemin væri starfsleyfisskyld. Til að knýja á um framkvæmd ráðstöfunar samkvæmt 6. gr. laga nr. 7/1998 væri fyrirhugað að stöðva þvottahússþjónustu starfseminnar í samræmi við 63. gr. laganna ef ekki væri búið að sækja um starfsleyfi í samræmi við ákvæði laga fyrir 31. mars s.á.
Kærandi vísar til þess að ekki megi sjá að ákvörðun heilbrigðiseftirlitsins að fella starfsemina undir „þvottahús“ byggði á skýrum heimildum í lögum. Þá félli ákvörðun um að fella lítinn hluta starfseminnar undir „þvottahús“ ekki undir meðalhófsreglu og ljóst sé að hægt væri að ná markmiðum og tilgangi laganna á vægari hátt.
Af hálfu Heilbrigðiseftirlits Garðabæjar, Hafnarfjarðar, Kópavogs, Mosfellsbæjar og Seltjarnarness var frestun réttaráhrifa hinnar kærðu ákvörðunar ekki mótmælt.
Niðurstaða: Í 1. mgr. 5. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála er tekið fram að kæra til úrskurðarnefndarinnar fresti ekki réttaráhrifum kærðrar ákvörðunar en jafnframt er kæranda þar heimilað að krefjast stöðvunar framkvæmda til bráðabirgða séu þær hafnar eða yfirvofandi. Með sama hætti er kveðið á um það í 29. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 að kæra til æðra stjórnvalds fresti ekki réttaráhrifum ákvörðunar en þó sé heimilt að fresta réttaráhrifum hinnar kærðu ákvörðunar til bráðabirgða meðan málið er til meðferðar hjá kærustjórnvaldi þar sem ástæður mæli með því. Tilvitnuð lagaákvæði bera með sér að meginreglan sé sú að kæra til æðra stjórnvalds frestar ekki réttaráhrifum kærðrar ákvörðunar og eru heimildarákvæði fyrir frestun framkvæmda kærðar ákvörðunar undantekning frá nefndri meginreglu sem skýra beri þröngt. Verða því að vera ríkar ástæður eða veigamikil rök fyrir ákvörðun um stöðvun framkvæmda.
Tekið er fram í athugasemdum með 5. gr. í frumvarpi því sem varð að lögum nr. 130/2011 að ákvæði greinarinnar byggist á almennum reglum stjórnsýsluréttar um réttaráhrif kæru og heimild úrskurðaraðila til að fresta réttaráhrifum ákvörðunar, sbr. 29. gr. stjórnsýslulaga. Í athugasemdum með þeirri grein í frumvarpi til stjórnsýslulaga er tiltekið að heimild til frestunar réttaráhrifa þyki nauðsynleg þar sem kæruheimild geti ella orðið þýðingarlaus. Þar kemur einnig fram að almennt mæli það á móti því að réttaráhrifum ákvörðunar sé frestað ef fleiri en einn aðili sé að máli og þeir eigi gagnstæðra hagsmuna að gæta. Það mæli hins vegar með því að fresta réttaráhrifum ákvörðunar ef aðili máls sé aðeins einn og ákvörðun er íþyngjandi fyrir hann, veldur honum t.d. tjóni. Þetta sjónarmið vegi sérstaklega þungt í þeim tilvikum þar sem erfitt yrði að ráða bót á tjóninu enda þótt ákvörðunin yrði síðar felld úr gildi af hinu æðra stjórnvaldi.
Í máli þessu er kærð sú ákvörðun Heilbrigðiseftirlits Garðabæjar, Hafnarfjarðar, Kópavogs, Mosfellsbæjar og Seltjarnarness að starfsemi þvottahúss fyrirtækisins teljist starfsleyfisskyld og að stöðva þvottahúsþjónustu hluta starfseminnar ef ekki hafi verið sótt um starfsleyfi í samræmi við ákvæði laga fyrir 31. mars 2025. Kærandi hefur nýtt sér heimild til að bera lögmæti hinnar kærðu ákvörðunar undir úrskurðarnefndina en um íþyngjandi ákvörðun er að ræða, sem beinist einungis að kæranda. Eins og málsatvikum er háttað þykir rétt að fresta réttaráhrifum ákvörðunarinnar enda liggja ekki fyrir knýjandi ástæður sem gera það að verkum að varhugavert sé að bíða niðurstöðu úrskurðarnefndarinnar um ágreiningsefni máls þessa.
Úrskurðarorð:
Frestað er réttaráhrifum ákvörðunar Heilbrigðiseftirlits Garðabæjar, Hafnarfjarðar, Kópavogs, Mosfellsbæjar og Seltjarnarness að stöðva þvottahúsþjónustu hluta starfsemi Hreint ehf. ef ekki hafi verið sótt um starfsleyfi í samræmi við ákvæði laga fyrir 31. mars 2025.
