28/2025 Hafnarstræti

Árið 2025, miðvikudaginn 11. júní kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mætt voru Ómar Stefánsson varaformaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingar­verkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 28/2025, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúa Akureyrarbæjar frá 28. janúar 2025 um að synja beiðni um að grípa til aðgerða vegna meintra óleyfis­framkvæmda að Hafnarstræti 33.

 Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 11. febrúar 2025, er barst nefndinni sama dag, kærir eigandi íbúðar á neðri hæð í fasteigninni að Hafnarstræti 33, þá ákvörðun byggingarfulltrúa Akureyrarbæjar frá 28. janúar 2025 að synja beiðni um að grípa til aðgerða vegna óleyfisframkvæmda að Hafnarstræti 33. Skilja verður málskot kæranda svo að krafist sé ógildingar hinnar kærðu ákvörðunar og að úrskurðarnefndin mæli fyrir um beitingu úrræða vegna greindra framkvæmda eða leggi ella fyrir Akureyrarbæ að beita þeim heimildum sem mælt sé fyrir um í lögum nr. 160/2010 um mannvirki.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Akureyrarbæ 24. febrúar 2025.

Málavextir: Árið 2015 útbjó þáverandi eigandi efri hæðar Hafnarstrætis 33, Akureyri, bað­herbergi í stigahúsi sameignarinnar. Árið 2018 sendi byggingarfulltrúi Akureyrarbæjar bréf til þáverandi eigenda efri hæðar og fór fram á að sótt yrði um byggingarleyfi vegna bað­herbergisins og tók fram að beitt yrði dagsektum ef nauðsynlegum gögnum yrði ekki skilað. Á sama tíma var íbúð efri hæðar í söluferli og var ekki brugðist við bréfinu. Kærandi festi kaup á íbúð á neðri hæð hússins vorið 2021 og sama ár var efri hæðin seld til núverandi eiganda. Um sama leyti var fengin byggingafræðingur til að taka út stigahúsið og samkvæmt umsögn hans voru útveggir viðbyggingar skemmdir af raka og mikill raki í veggjum efri hæðar. Kærandi sendi bréf til Akureyrarbæjar 18. desember 2024 og krafðist þess að gripið yrði til aðgerða vegna meintra óleyfisframkvæmda sem leitt hafi til kostnaðarsamra framkvæmda, en þeirri kröfu var hafnað 28. janúar 2025 eins og að framan greinir.

 Málsrök kæranda: Bent er á að fyrri eigandi efri hæðar hússins að Hafnarstræti 33 hafi árið 2015 innréttað í stigahúsi, sem sé í sameign efri- og neðri hæðar hússins, baðherbergi með baðkari, sturtu og salerni ásamt hitalögnum í gólfi. Við framkvæmdirnar hafi neðri hæð stigahússins orðið lagnageymsla og niðurfallarými fyrir hið nýja baðherbergi. Samkvæmt fyrir­liggjandi upplýsingum hafi erlendir verkamenn unnið verkið án þess að nokkuð hafi verið gætt að til að mynda burðarþoli. Hörmulegu ástandi stigahúss hafi verið leynt, en árið 2005 hafi stigahúsið verið lýst ónýtt af húsasmið sem þá hafi annast viðgerðir á þaki íbúðarhússins. Ekki hafi verið gert við þak stigahúss því eigendum beggja íbúða þess tíma hafi verið ráðlagt að rífa stigahúsið.

Hafi framkvæmdaraðilinn og þáverandi eigandi efri hæðar selt eign sína árið 2018. Fljótlega hafi kaupendur haft uppi athugasemdir vegna leka á þaki stigahúss og leitað réttar síns. Á þeim tíma hafi ýmsir fagaðilar komið að málinu. Meðal gagna frá þeim tíma sé að finna erindi verkfræðings, dags. 29. ágúst 2018, m.a. til starfsmanns skipulagssviðs, þar sem fram komi að brýnt sé að gera seljanda efri hæðar grein fyrir að byggingarreglugerð hafi ekki verið fylgt við framkvæmdirnar. Sama dag hafi Akureyrarbær sent framkvæmdaraðilanum bréf varðandi óleyfisframkvæmdir ásamt broti á lögum um menningarminjar nr. 80/2012.

Núverandi eigandi efri hæðar hafi fest kaup á eigninni árið 2021. Samkvæmt kaupsamningi hafi sérstaklega verið tekið fram að kaupandi væri upplýstur um að baðherbergi hefði verið fært út í stigahús. Fljótlega eftir kaupin hafi komið í ljós að ekki væri allt með felldu. Fyrir hönd fasteignasölu sem annaðist sölu íbúðar, hafi verið fenginn byggingafræðingur til þess að meta ástand stigahússins. Í umsögn hans hafi verið staðfest að útveggir viðbyggingar væru skemmdir af raka og upprunalegu veggjagrindurnar ásamt borðaklæðningu útveggja ónýtir. Á neðri hæð væru borð og burðarviður mikið fúinn og samkvæmt rakamælingu væri mikill raki í veggjum efri hæðar.

Núverandi eigandi efri hæðar hafi einn tekið ákvörðun um að hefja viðgerðir á stigahúsi sumarið 2022 án allra tilskilinna leyfa. Hafi hann m.a. rifið upp gólf og hafi þá komið í ljós að enginn grunnur sé undir stigahúsi. Hafi í kjölfarið verið rifnir upp útveggir stigahússins og komið fyrir járnburðarstöngum til þess að halda uppi umþrættu baðherbergi. Á húsfundi hinn 27. október 2022 hafi kærandi mótmælt frekari greiðsluskyldu á byggingu nýs stigahúss eftir að hafa tekið þátt í viðgerð á þaki stigahússins.

Kærandi gjaldi fyrir sinnuleysi bæjaryfirvalda í málinu og sé ætlað að bera kostnað af auknu verðgildi efri hæðar enn og aftur. Húsasmíðameistari, sem skoðað hafi stigahús í apríl 2023, telji endurbyggingu umfangsmeiri en áður hafi verið áætlað. Reisa þurfi burðarstoðir, endurbyggja veggi, steypa grunn og plötu. Hvorki kostnaðaráætlanir né teikningar virðast þó hafa verið gerðar eða sótt um leyfi svo vitað sé fremur en árið 2018. Sé því ljóst að endurbyggja þurfi stigahúsið langt umfram það sem kallast megi venjulegt viðhald.

Kærandi hafi í þrígang gengið eftir því að fá afhent öll gögn í vörslu skipulagssviðs Akureyrarbæjar viðvíkjandi fyrrgreindum óleyfisframkvæmdum án árangurs og á fundi með byggingarfulltrúa hafi hann vísað til þess að engin gögn fyndust í skjalasafni. Kærandi hafi hinn 12. desember 2024 enn og aftur óskað eftir því að fá öll gögn málsins varðandi Hafnarstræti 33 afhent. Hinn 11. febrúar 2025 hafi loks borist einhver tiltekin málsgögn eftir alla fyrrgreinda eftirgangsmuni, þar með talið bréfið frá 29. ágúst 2018 þar sem bærinn hafi sjálfur viðurkennt margumrætt ólögmætisástand. Sú afstaða sveitarstjórnar standi óröskuð. Í því sambandi gildi einu þótt þinglýst hafi verið einum uppdrætti af efri hæð af hálfu fyrrum eiganda efri hæðar og hann með einhverjum hætti áritaður hjá Akureyrarbæ. Uppdrátturinn teljist hvorki aðaluppdráttur né séruppdráttur í skilningi laga nr. 160/2010 um mannvirki. Ekki skipti heldur máli í lagalegu tilliti þótt fyrir liggi einhvers staðar fráviksteikning eða reyndartreikning af húsnæðinu. Slíkt gagn geti aldrei eitt og sér talist til byggingarleyfis í merkingu mannvirkjalaga eða talist gilt samþykki fyrir ólögmætum eða leyfislausum framkvæmdum.

Málsrök Akureyrarbæjar: Bæjaryfirvöld fara fram á að máli þessu verði vísað frá úrskurðar­nefndinni þar sem ekki liggi fyrir kæranleg stjórnvaldsákvörðun í málinu og kæran auk þess borist að loknum kærufresti. Til vara eru gerðar kröfur um að kröfum kæranda verði hafnað.

Aðdragandi sá sem kærandi reki í kæru sinni breyti engu um þá afstöðu Akureyrarbæjar að telja sér ekki skylt að bregðast við beiðni hans. Bréf það sem kærandi vísi til, sem sent hafi verið til þáverandi eigenda að efri hæð Hafnarstrætis 33 í ágúst 2018, geti vart talist grundvöllur frekari aðgerða sex árum síðar. Misfarist hafi á sínum tíma að fylgja málinu eftir en það sé þó ekki unnt að slá því föstu að baðherbergi á 2. hæð sé óleyfisframkvæmd vegna þeirra samskipta. Þó að kærandi krefjist þess að Akureyrarbær grípi til tiltekinna aðgerða vegna mögulegrar eignarskerðingar þá þýði það ekki að bæjaryfirvöldum sé skylt að aðhafast í málinu. Líkt og bent sé á í bréfi til kæranda, dags. 28. janúar 2025, geti hann meðal annars leitað til kærunefndar húsamála, sbr. 80. gr. laga nr. 26/1994 um fjöleignarhús, þar sem ágreiningur virðist vera um skiptingu kostnaðar vegna framkvæmda á sameign.

Vísað sé til þinglýstrar eignaskiptayfirlýsingar sem kærandi og eigendur efri hæðar hafi undirritað 9. desember 2023. Í eignaskiptayfirlýsingunni sé sérstaklega teiknað baðherbergi í stigahúsi 2. hæðar sem teikningin beri með sér að tilheyri íbúð á 2. hæð í húsinu. Ekki sé annað hægt en að draga þá ályktun af eignaskiptayfirlýsingunni og teikningu á efri og neðri hæð, sem sé hluti hennar, að með því að samþykkja eignaskiptayfirlýsinguna hafi kærandi samþykkt að efri hæð stigahúss væri hluti af séreign 2. hæðar hússins og að þar væri baðherbergi. Telji bæjaryfirvöld því kæranda ekki geta krafist þess að gripið sé til aðgerða til að knýja fram úrbætur með vísan til 56. gr. laga um mannvirki nr. 160/2010.

Vissulega komi eignaskiptayfirlýsing ekki í stað byggingarleyfis, sbr. dóm Landsréttar í máli nr. 373/2020, en þar hafi komið fram að samkvæmt dómaframkvæmd feli eignaskiptayfirlýsing í sér samning milli eigenda fjöleignarhúss og marki grundvöll að réttindum þeirra og skyldum innbyrðis, sbr. dóma Hæstaréttar 22. október 2015 í máli nr. 252/2015 og 19. nóvember s.á. í máli nr. 194/2015. Eignaskiptayfirlýsingin hafi verið undirrituð tveimur árum eftir að kærandi hafi fest kaup á neðri hæð hússins. Á þeim tíma hefði hann einnig átt að vera upplýstur um mat byggingarfræðings sem tekið hafi út stigahúsið árið 2021 þegar nýir eigendur hafi keypt efri hæðina. Það skjóti því skökku við að kærandi, sem telji um óleyfisframkvæmd vera að ræða sem eigi að kalla á aðgerðir byggingaryfirvalda, skrifi undir eignaskiptayfirlýsingu þar sem meðal annars sé teiknað inn baðherbergið á 2. hæð og það gert að séreign 2. hæðar hússins og þannig fært úr sameign í séreign. Auk þess sé neðri hæð stigahússins skýrlega sameign samkvæmt eignaskiptayfirlýsingunni.

 Kærandi geti þess sérstaklega í kæru sinni að aðeins eitt baðherbergi sé teiknað í Hafnarstræti 33 sem sé baðherbergið á efri hæð stigahússins og ekki hafi verið talin ástæða til að teikna annað inn á eignaskiptayfirlýsinguna. Það sé einmitt það sem lögð sé áhersla á, að einungis baðherbergið, sem kærandi reyni nú að fá í gegn að sé ólögmætisframkvæmd og krefjist að gripið verði til aðgerða vegna, sé teiknað inn á teikningar eignaskiptayfirlýsingarinnar. Bæjar­yfirvöld hljóti að þurfa að líta á málið heildstætt. Megi þar benda á niðurstöðu úrskurðar­nefndarinnar í máli nr. 95/2024 en þar hafi eignaskiptayfirlýsing haft þó nokkurt vægi þar sem kæranda hafi verið talið í lófa lagið að setja inn kvaðir og réttindi eða hafa áhrif á hver sameign allra yrði. Akureyrarbæ telji því liggja ljóst fyrir að hér sé um einkaréttarlegan ágreining að ræða og sveitarfélaginu beri ekki að grípa til neinna tiltekinna aðgerða þó að kærandi krefjist þess. Með hliðsjón af framangreindu telji sveitarfélagið að hvorki beri þeim skylda til að bregðast við sbr. 56. gr. gr. laga um mannvirki né taka málið fyrir á nýjan leik.

Athugasemdir eiganda efri hæðar: Bent er á að stjórnsýslukæra þessi snúist ekki um hvort að sótt hafi verið um leyfi fyrir framkvæmdum á sínum tíma eða hvernig viðbrögð Akureyr­arbæjar hafi verið gagnvart kæranda. Þau gögn sem fylgi máli þessu séu full af rangfærslum og geti undirritaður fært rök að því sé þess óskað. Mestu varði sú staðreynd að umrætt baðherbergi hafi verið í stigahúsinu í einhverri mynd í áratugi og sennilega síðan um miðja síðustu öld. Hafi því allar þær lagnir sem í stigahúsinu séu verið þar sem þær eru í dag hvort sem þær komi frá baðherberginu eða frá eldhúsinu sem fært hafi verið. Þessar lagnir hafi greinilega verið endurnýjaðar þegar húsið var gert upp, en þær endi svo allar í upprunalega rörinu sem sé úr pottsteypu og ekki mikið mál að komast að því hvenær slík rör hafi síðast veið notað við pípulagnir á Íslandi.

Á einhverjum tímapunkti hafi klósettið verið fært úr stigahúsinu yfir í eitt svefnherbergið og sett upp baðkar þar, en eftir hafi staðið sturta og vaskur og tenging fyrir þvottavél í stiga­húsinu og eins og áður hafi allar lagnir farið í gegnum stigahúsið. Síðan hafi þáverandi eigandi efri hæðar einfaldlega fært baðherberið á sinn upprunalega stað og endurheimt svefnherbergið. Því til stuðnings séu ljósmyndir og gamlir uppdrættir. Að stigahúsið sé ónýtt eigi ekki við nein rök að styðjast. Ástandið sé vissulega slæmt en það sé ekki skrýtið miðað við aldur og viðhaldsleysi fyrri ára.

Viðbótarathugasemdir kæranda: Ítrekað sé að 29. ágúst 2018 hafi Akureyrarbær sent fyrrum eiganda efri hæðar bréflega yfirlýsingu þess efnis að um óleyfisframkvæmd væri að ræða ásamt brotum á lögum nr. 80/2012 um menningarminjar. Hafi það því verið bæjarfélagið sem upprunalega hafi lýst því yfir að um óleyfisframkvæmd og ólögmætisástand væri að tefla í fasteigninni en ekki kærandi. Í apríl 2022 hafi byggingafræðingur gert úttekt á stigahúsi fasteignarinnar með eftirfarandi niðurlagi og áherslum: „Útveggir viðbyggingar eru skemmdir af raka og eru að mati undirritaðs upprunalegu veggjagrindurnar ásamt borðaklæðningu útveggja ónýtir. Á neðri hæð eru borð og burðarviður mikið fúinn og samkvæmt rakamælingu þá er mikill raki í veggjum efri hæðar.” Þá hafi húsasmíðameistari einnig skoðað stigahúsið fyrir núverandi eiganda efri hæðar í apríl 2023 og hafi hann talið að endurbygging væri umfangsmeiri en áður hefði verið áætlað og reisa þyrfti burðarstoðir, endurbyggja veggi, steypa grunn og plötu.

Á það sé bent að ekkert liggi fyrir um að bærinn hafi kannað og þannig upplýst aðstæður á vettvangi um ástand hússins, sbr. m.a. rannsóknarreglu stjórnsýsluréttarins, en kjarni málsins sé sá að endurbyggja þurfi umrætt stigahús sem reist hafi verið fyrir voldugan stiga upp á 2. hæð. Eftir að stiginn hafi verið fjarlægður virðist sem burðarþol hafi veikst mjög. Hafi núverandi eigandi efri hæðar þá komið fyrir járnburðarstoðum. Við blasi að ekki hafi verið gætt að öryggissjónarmiðum, varúðarreglum og ákvæðum laga nr. 160/2010 um mannvirki. Ítrekað sé að Hafnarstræti 33 falli undir lög um menningarminjar enda fasteignin orðin 122 ára gömul og stigahús klætt bárujárni í stað Akureyrarklæðningar.

Bæjarlögmaður viðurkenni að misfarist hafi að fylgja málum eftir varðandi bréfið frá 2018 og bæti við að ekki sé unnt „að slá því föstu að baðherbergi á 2. hæð sé óleyfisframkvæmd.” Þessi tilvitnun eða ályktun bæjarlögmanns gangi bersýnilega í berhögg við fyrrgreinda yfirlýsingu bæjarins frá 2018. Jafnvel þótt tilvistar fyrrgreinds bréfs bæjarins frá 2018 nyti ekki við hljóti umrætt orðalag bæjarlögmanns að teljast viðurkenning á því að vettvangurinn, Hafnarstræti 33, sé að verulegu leyti órannsakaður af hálfu bæjarins og málið þannig óupplýst og þar með framganga og málsmeðferð bæjarins í hróplegu ósamræmi við gildandi lög, sbr. einkum rannsóknarskyldu stjórnvalds samkvæmt 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.

Kærandi hafi leitað til Akureyrarbæjar um að bærinn myndi axla ábyrgð og m.a. átt fund með byggingarfulltrúa í maí 2024 þar sem honum hafi verið tjáð að bærinn „gæti ekkert gert.” Næst hafi verið leitað eftir fundi með bæjarlögmanni sem hafnað hefði fundarbeiðni á þeim forsendum að málið kæmi bænum ekki við. Fyrrgreind yfirlýsing bæjarins varðandi einhvers konar valdþurrð í málinu standist engan veginn að mati kæranda, sbr. einnig bréf bæjarins frá í ágúst 2018 þar sem viðurkennt hafi verið með skýlausum og óyggjandi hætti að tilfellið tilheyrði að sjálfsögðu lagalegu hlutverki og starfsskyldum bæjarins.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um lögmæti synjunar byggingarfulltrúa Akureyrarbæjar á beiðni kæranda um að grípa til lögmætra aðgerða vegna ætlaðra óleyfisframkvæmda að Hafnarstræti 33.

Samkvæmt 1. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála hefur nefndin það hlutverk að úrskurða í kærumálum vegna stjórnvaldsákvarðana og ágreinings­málum vegna annarra úrlausnaratriða á sviði umhverfis- og auðlindamála eftir því sem mælt er fyrir um í lögum á því sviði. Í samræmi við þetta tekur úrskurðarnefndin lögmæti kærðrar ákvörðunar til endurskoðunar en tekur ekki nýja ákvörðun í málinu eða leggur fyrir stjórnvöld að taka ákvarðanir með tilteknu innihaldi. Verður því í máli þessu ekki tekin afstaða til þeirrar kröfu kæranda að úrskurðarnefndin mæli fyrir um beitingu úrræða vegna umræddra fram­kvæmda, en leggi ella fyrir Akureyrarbæ að beita þeim heimildum sem mælt er fyrir um í lögum nr. 160/2010 um mannvirki.

Samkvæmt 1. mgr. 9. gr. laga um mannvirki er ekki heimilt að breyta notkun mannvirkis nema að fengnu leyfi viðkomandi byggingarfulltrúa og skulu með byggingarleyfisumsókn fylgja nauðsynleg gögn, m.a. samþykki meðeigenda ef þess er þörf samkvæmt ákvæðum laga um fjöleignarhús nr. 26/1994, sbr. nánar 1. mgr. 10. gr. laga nr. 160/2010.

Það er hlutverk byggingarfulltrúa hvers sveitarfélags að hafa eftirlit með því að mannvirki og notkun þeirra sé í samræmi við útgefin leyfi og beita eftir atvikum þvingunarúrræðum, sbr. 55. og 56. gr. laga nr. 160/2010. Er nánar kveðið á um það í 2. mgr. 55. gr. laganna að sé byggingarframkvæmd hafin án þess að leyfi sé fengið fyrir henni eða hún brjóti í bága við skipulag geti byggingarfulltrúi krafist þess að hið ólöglega mannvirki eða byggingarhluti sé fjarlægt. Þá er fjallað um aðgerðir til að knýja fram úrbætur í 56. gr. laganna. Er þar m.a. tekið fram í 1. mgr. að sé ásigkomulagi, frágangi, umhverfi eða viðhaldi húss, annars mannvirkis eða lóðar ábótavant að mati byggingarfulltrúa eða frágangur ekki samkvæmt samþykktum upp­dráttum, lögum, reglugerðum og byggingarlýsingu, skuli gera eiganda eða umráðamanni eignarinnar aðvart og leggja fyrir hann að bæta úr því sem áfátt sé. Sé það ekki gert er heimilt að beita dagsektum eða láta vinna verk á kostnað þess sem vanrækt hefur að vinna verkið, sbr. 2. og 3. mgr. nefnds lagaákvæðis.

Í athugasemdum við frumvarp það sem varð að mannvirkjalögum er tekið fram að sú breyting hafi verið gerð frá fyrri lögum að byggingarfulltrúa sé heimilt en ekki skylt að beita þvingunar­úrræðum. Þar kemur fram að eðlilegt sé að ákvörðun um beitingu úrræðanna sé metin í hverju tilviki, m.a. með tilliti til meðalhófs. Ákvörðun um beitingu þvingunarúrræða er því háð mati stjórnvalds hverju sinni og gefur sveitarfélögum kost á að bregðast við sé gengið gegn almanna­hagsmunum þeim er búa að baki mannvirkjalögum, svo sem skipulags-, öryggis- og heil­brigðishagsmunum. Fer það því eftir atvikum hvort nefndum þvingunarúrræðum verði beitt í tilefni af framkvæmd sem telst vera ólögmæt. Með hliðsjón af þessu verður ekki talið að einstaklingum sé tryggður lögvarinn réttur til að knýja byggingaryfirvöld til beitingar þvingunarúrræða vegna einstaklingshagsmuna enda eru þeim tryggð önnur réttarúrræði til að verja þá hagsmuni sína. Þótt beiting þvingunarúrræða sé háð mati stjórnvalds þarf ákvörðun þess efnis að vera studd efnislegum rökum, m.a. með hliðsjón af þeim hagsmunum sem búa að baki fyrrgreindum lagaheimildum og fylgja þarf meginreglum stjórnsýsluréttarins, s.s. um rannsókn máls og að málefnaleg sjónarmið búi að baki ákvörðun.

Ákvörðun byggingarfulltrúa um að aðhafast ekki frekar, svo sem með beitingu þvingunar­úrræða mannvirkjalaga, var studd þeim rökum að 24. nóvember 2023 hafi eigendur efri og neðri hæðar að Hafnarstræti 33 gert með sér eignaskiptayfirlýsingu sem undirrituð sé af núverandi eigendum íbúðanna. Í eignaskiptayfirlýsingunni sé sérstaklega teiknað inn það baðherbergi í stigahúsi 2. hæðar sem kærandi telji vera óleyfisframkvæmd og af teikningunni sjáist að það tilheyri íbúð á 2. hæð í húsinu. Með því að samþykkja eignaskiptayfirlýsinguna hafi kærandi samþykkt að efri hæð stigahúss væri hluti af séreign 2. hæðar hússins og að þar væri baðherbergi. Því telji bæjaryfirvöld kæranda ekki geta krafist þess að bærinn grípi til aðgerða til að knýja fram úrbætur með vísan til 56. gr. laga um mannvirki. Þá var á það bent að sé ágreiningur milli eigenda um skiptingu á kostnaði vegna framkvæmda sé unnt að leita til kærunefndar húsamála, sbr. 80. gr. laga um fjöleignarhús.

Samkvæmt 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 skal stjórnvald sjá til þess að mál sé nægjan­lega upplýst áður en ákvörðun er tekin í því. Um ákvæðið segir í frumvarpi því sem varð að nefndum lögum að: „Mál telst nægjanlega upplýst þegar þeirra upplýsinga hefur verið aflað sem eru nauðsynlegar til þess að hægt sé að taka efnislega rétta ákvörðun í því. Um nánari afmörkun verður m.a. að líta til þess hversu mikilvægt málið er og hversu nauðsynlegt það er að taka skjóta ákvörðun í málinu. Því tilfinnanlegri eða meira íþyngjandi sem stjórnvalds­ákvörðun er, þeim mun strangari kröfur verður almennt að gera til stjórnvalds um að það gangi úr skugga um að upplýsingar, sem búa að baki ákvörðun, séu sannar og réttar.“

Ljóst er að íbúð efri hæðar umrædds húss hefur gengið kaupum og sölum frá því að hinar meintu óleyfisframkvæmdir áttu sér stað. Að sögn kæranda hafði stigahúsið verið lýst ónýtt af húsasmið árið 2005, sem þá hafði annast viðgerðir á þaki íbúðarhússins. Þá hefur nefnd fasteignasala sem annast hafði sölu efri hæðar árið 2021, fengið bygginga­fræðing til þess að leggja mat á ástand stigahússins í apríl 2022, sem staðfesti að útveggir séu skemmdir af raka og að upprunalegu veggjagrindurnar ásamt borðaklæðningu útveggja séu ónýt. Á neðri hæð séu borð og burðarviður mikið fúin og samkvæmt rakamælingu þá sé mikill raki í veggjum efri hæðar. Í apríl 2023 fengu eigendur efri hæðar húsasmíðameistara til að skoða stigahúsið sem mat það svo að endurbygging sé umfangsmeiri en áður hafi verið áætlað, reisa þurfi burðarstoðir, endurbyggja veggi og steypa grunn og plötu. Með tilliti til þessa var fullt tilefni til að kanna ástand umrædds byggingarhluta, svo sem með skoðun á vettvangi, en ekki verður séð að svo hafi verið gert eða gengið hafi verið með öðrum hætti úr skugga um ástand umrædds stigahúss, svo sem með tilliti til heilbrigðis- og öryggiskrafna byggingarreglugerðar nr. 112/2012. Var rannsókn máls við undirbúning hinnar kærðu ákvörðunar að því leyti ábótavant. Þá getur í þessu sambandi engu breytt hvort um sameign eða séreign sé að ræða þar sem heilbrigðis- og öryggiskröfur byggingareglugerðar eiga jafnt við um séreign og sameign í fjöleignarhúsi.

Með vísan til þess sem að framan er rakið þykja þeir ágallar vera á rannsókn máls, sbr. 10. gr. stjórnsýslulaga, og rökstuðningi hinnar kærðu ákvörðunar að ógildingu varði. 

Úrskurðarorð:

Ákvörðun byggingarfulltrúa Akureyrarbæjar frá 28. janúar 2025, um að synja beiðni um að grípa til lögmæltra aðgerða vegna meintra óleyfisframkvæmda að Hafnarstræti 33, er felld úr gildi.