1/2025 Nónsmári

Árið 2025, fimmtudaginn 22. maí, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mætt voru Ómar Stefánsson varaformaður, Aðalheiður Jóhannsdóttir prófessor og Þorsteinn Þorsteinsson byggingar­verkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 1/2025, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúa Kópavogsbæjar frá 18. nóvember 2024 um að gefa út lokaúttektarvottorð fyrir fasteignina að Nónsmára 15.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með kæru til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, er barst nefndinni 2. janúar 2025, kærir eigandi íbúðar í fjölbýlishúsinu að Nónsmára 15, þá ákvörðun byggingar­­fulltrúa Kópavogsbæjar frá 18. nóvember 2024 að gefa út lokaúttektarvottorð fyrir fasteignina að Nónsmára 15. Er þess krafist að lokaúttektarvottorð fyrir íbúð kæranda verði fellt úr gildi.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Kópavogsbæ 27. janúar 2025.

Málavextir: Á afgreiðslufundi byggingarfulltrúa Kópavogsbæjar 27. ágúst 2021 var samþykkt byggingarleyfi fyrir 15 íbúða fjögurra hæða fjölbýlishúsi að Nónsmára 9–15 í Kópavogi. Loka­úttekt hússins fór fram hinn 20. desember 2023 og átti kærandi, sem er annar tveggja eigenda íbúðar 01 311 í nefndu húsi, í þónokkrum samskiptum við byggingarfulltrúa og aðra fulltrúa sveitarfélagsins vegna lokaúttektarinnar og hljóðvistarskýrslna vegna hússins. Gefið var út loka­úttektarvottorð fyrir Nónsmára 9–15 hinn 18. nóvember 2024 þar sem m.a. tekið er fram að hljóðvistarkröfum milli íbúða væri fullnægt, en að eftir væri að setja þriggja metra háa hljóðmön með hljóðvegg sem væri á vegum Vegagerðarinnar.

Með tölvupósti 2. desember 2024 fór kærandi fram á að lokaúttekt á íbúð hans yrði endur­upptekin þar sem íbúðin uppfyllti ekki kröfur um hljóðvist og hefði byggingarfulltrúa því verið óheimilt að gefa út vottorð um lokaúttekt. Kærandi vísaði til minnisblaðs hljóðvistarhönnuðar, dags. 23. ágúst 2023. Beiðni kæranda um endurupptöku var synjað með tölvupósti 9. desember 2024. Fór kærandi fram á endurupptöku á ákvörðun byggingarfulltrúa sama dag og var henni hafnað á fundi bæjarráðs 9. janúar 2025 og var sú afgreiðsla staðfest í bæjarstjórn 14. s.m.

Málsrök kæranda: Vísað er til þess að ekki hafi verið lagðar fram fullnægjandi hljóðvistar­skýrslur í skilningi byggingarreglugerðar nr. 112/2012. Hljóðvistarskýrsla 1 sé greinargerð aðaluppdrátta og hljóðvistarskýrsla 2 flokkist sem byggingaruppdráttur. Samkvæmt skoðunar­handbók í viðauka II í byggingarreglugerð eigi byggingarfulltrúi að yfirfara hönnunargögn og leggja mat á hvort þau séu unnin og fram sett þannig að þau uppfylli ákvæði samanburðarskjala sbr. gr. 2.2. reglugerðarinnar. Áhrif athugasemda byggingarfulltrúa eigi að leiða til höfnunar á samþykkt hönnunargagna, sbr. gr. 2.3. Mjög ríkar kröfur séu gerðar til þess að hönnunargögn séu án athugasemda áður en til lokaúttektar geti komið. Byggingarfulltrúi hafi ekki framfylgt þessum ákvæðum við yfirferð hönnunargagna Nónsmára 15. Upphaflega hafi byggingarfulltrúi gert þau mistök að samþykkja byggingarleyfisumsóknina án þess að byggingaraðili hafi skilað inn hljóðvistarskýrslum 1 og 2. Þetta hafi haft þær afleiðingar að húsið hafi verið byggt án þess að afstaða hafi verið tekin til þess hvort og þá hvernig byggingin hafi uppfyllt kröfur byggingar­reglugerðar um hljóðvist.

Byggingarfulltrúi hafi gert önnur mistök þegar hann hafi ekki lagt mat á hvort hljóðvistar­skýrslur uppfylltu ákvæði samanburðarskjala þegar þeim hafi loks verið skilað eftir lok fram­kvæmda. Kærandi hafi ítrekað bent byggingarfulltrúa á augljóst misræmi þar sem sjá megi að lögun, hæðafjöldi og staðsetning hússins að Nónsmára 15 sé allt önnur samkvæmt samþykktri byggingarleyfisumsókn samanborið við hljóðvistarskýrslur. Auk þessa misræmis hafi byggingarfulltrúi ekki rannsakað ítrekaðar ábendingar kæranda þess efnis að hljóðvistar­fræðingurinn sem hafi gert hljóðvistarskýrslurnar hafi ekki byggt þær á eigin forsendum og útreikningum heldur á forsendum og útreikningum annarra hljóðvistarfræðinga. Byggingar­fulltrúi hafi verið hluti af öllum tölvupóstsamskiptum á milli kæranda og hljóðvistar­verkfræðingsins. Í skoðunarlista um yfirferð hönnunarganga komi fram að eitt þeirra atriða sem byggingarfulltrúa beri að skoða sé hvort hönnunargögn sem séu til skoðunar séu unnin af hönnuði og að þau eigi að vera faglega unnin sbr. gr. 4.1.1. byggingarreglugerðar. Augljóst sé að hönnun sé ekki faglega unnin þegar hönnuðir byggi hönnun sína á forsendum og útreikningum annarra og geti ekki svarað einföldum spurningum að baki hönnuninni.

Byggingarfulltrúi hafi samþykkt þriðju hljóðvistarskýrsluna „umferðarhávaði“ þrátt fyrir að kærandi hafi ítrekað að skýrslan ætti sér enga stoð í byggingarreglugerð og teldist því ekki til hönnunargagna í skilningi byggingarreglugerðar og gæti ekki leyst af hólmi ófullnægjandi hljóðvistarskýrslur 1 og 2. Þá byggi skýrslan á rangri staðreynd um 50 km/klst hámarkshraða þegar hann hafi átt að vera 60 km/klst, auk annars misræmis, svo sem hæðafjölda. Misræmið valdi því að hljóðstig sé verulega vanmetið.

Byggingarfulltrúi haldi ranglega fram að tilteknar mótvægisaðgerðir, þ.e. lokað svalahandrið og hljóðmön, muni lækka hljóðstig í íbúð kæranda. Ekki sé hægt að ákveða hvaða mótvægis­aðgerðir teljist fullnægjandi fyrr en hljóðvistarskýrslur 1 og 2 séu lagðar fram með réttum grunnforsendum og útreikningum. Mótvægisaðgerðir sem byggingarfulltrúi vísi til muni einungis gera gagn til að lækka ljóðstig fyrir íbúðir sem staðsettar séu á fyrstu og annarri hæð, en muni ekki gera gagn fyrir íbúð kæranda sem sé á fjórðu hæð. Einu mótvægisaðgerðirnar sem hægt sé að grípa til þess að lækka hljóðstig í íbúðinni sé að loka svölum og setja hljóðeinangrandi gler í alla glugga svo hljóðstig fari ekki yfir 30 dB(A). Þetta hefði komið í ljós ef lagðar hefðu verið fram fullnægjandi hljóðvistarskýrslur.

Ekki hafi verið veittur rökstuðningur fyrir ákvörðun um útgáfu lokavottorðs af hálfu byggingar­fulltrúa né öll gögn afhent vegna málsins, t.d. samskipti byggingarfulltrúa og byggingaraðila. Þá hafi formaður húsfélagsins mætt á fund byggingarfulltrúa án þess að það hafi verið skráð. Samkvæmt símtali kæranda við byggingarfulltrúa hafi þrýstingur íbúða haft áhrif á að lokaúttektarvottorð hafi verið gefið út sem sé ómálefnalegt og brjóti gegn réttmætisreglu stjórnsýsluréttar. Byggingarfulltrúi hafi ekki leyst úr beiðni kæranda um endurupptöku máls samkvæmt reglum stjórnsýsluréttar, ekki liggi fyrir neinn rökstuðningur fyrir höfnun á endurupptöku málsins.

Lokaúttektarvottorðið uppfulli ekki skýrleikakröfu stjórnsýsluréttar sem kveði á um að stjórnvaldsákvörðun verði efnislega að vera bæði ákveðin og skýr. Kærandi hafi ítrekað óskað eftir því að bærinn svaraði með skýrum hætti hvert efni lokaúttektarvottorðsins sé en fyrirspurnum hans hafi aldrei verið svarað. Kærandi viti þannig ekki hvort lokaúttektar­vottorðið feli í sér að íbúð hans uppfylli kröfur byggingarreglugerðar um hljóðvist.

Málsrök Kópavogsbæjar: Bæjaryfirvöld benda á að í byggingarlýsingu húss nr. 15 við Nónsmára og í sérskilmálum með deiliskipulagi Nónhæðar sé fjallað um hljóðvist. Ekki sé skilyrt í deiliskipulagi að hljóðmön sé komin upp áður en öðrum framkvæmdum sé lokið. Samkvæmt 15. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki sé eigandi mannvirkis ábyrgur fyrir innra eftirliti mannvirkis. Hann beri ábyrgð á því að við hönnum, byggingu og rekstur mannvirkis sé farið að lagalegum kröfum. Eigandinn ráði hönnunarstjóra sem fyrir hans hönd annist innra eftirlit eiganda við hönnun mannvirkis. Þá ráði eigandinn byggingarstjóra sem annist innra eftirlit með framkvæmdinni. Í byggingarreglugerð nr. 112/2012 beri hönnuðir ábyrgð á því gagnvart eiganda mannvirkis að hönnun þeirra sé faglega unnin og að mannvirkið standist þær kröfur sem til þess séu gerðar í lögum og reglugerðum, enda hafi verið fylgt að fullu uppdráttum hönnuðar, verklýsingu, skriflegum fyrirmælum og viðurkenndum starfsvenjum.

Lögum samkvæmt annist byggingarfulltrúar að meginstefnu til hönnunareftirlit. Bæði yfirferð og staðfestingu aðaluppdrátta sem fram fari áður en viðeigandi leyfi sé veitt til framkvæmda. Enn fremur annist þeir yfirferð séruppdrátta þar sem það eigi við. Tilgangur yfirferðar sé að gæta þess að mannvirki sé hannað í samræmi við gildandi skipulagsáætlanir, lög og reglugerðir. Um sé að ræða sjónskoðun og felist hún í yfirferð uppdrátta þar sem gengið sé úr skugga um að þau atriði sem séu á skoðunarlista séu innifaldir í hönnun.

Ekkert hafi komið fram hjá kæranda sem styðji þá fullyrðingu að byggingarfulltrúi hafi ekki framfylgt ákvæðum byggingarreglugerðar við yfirferð hönnunargagna. Byggingin hafi verið samþykkt hjá byggingarfulltrúa 27. ágúst 2021 og þá hafi legið fyrir skýrsla vegna hljóðvistar, dags. 7. júlí 2017. Í þeirri skýrslu hafi niðurstaðan verið sú að útreikningar á hljóðkorti uppfylltu kröfu reglugerðar um að hljóðstig á dvalarsvæðum á lóð væru undir 55 dB(A) og á 4. hæð. Breyting á mótvægisaðgerðum gæti lækkað hljóðstig niður fyrir 55 dB(A), svo sem hæðarlega lóðar eða hækkun manar. Hljóðstig í íbúð kæranda væri því einu dB(A) hærra þar til hljóðvarnargirðing verði reist.

Lagðar hafi verið fram tvær hljóðvistarskýrslur, hljóðvistarskýrsla 1, dags. 25. september 2023, þar sem farið hafi verið yfir hönnunarforsendur hússins, og hljóðvistarskýrsla 2, þar sem farið hafi verið yfir byggingartæknileg atriði þess, svo sem hljóðeinangrun hurða og glugga, frágang gólfa, tæknibúnaðar og lagna sem og ómtíma í sameign. Í skýrslu 3, þar sem gerðir hafi verið nýir og ítarlegri útreikningar á umferðarhávaða í Nónsmára 9–15, dags. 14. maí 2024, sé fjallað um umferðarhávaða. Í samantekt skýrslunnar komi fram að gerðir hafi verið útreikningar á hávaða frá umferð fyrir Nónsmára 9–15. Í húsinu séu fimm horníbúðir sem ekki hafi garðhlið. Vegna þess að hljóðstig götumegin hússins sé á mörgum stöðum yfir viðmiðum reglugerðar um 55 dB(A) hafi verið gerðar úrbætur. Sett hafi verið þétt svalahandrið sem myndi skjól frá hávaða á svölum íbúðanna. Einnig hafi verið gert ráð fyrir að hljóðdempandi klæðning yrði sett í loft á svölum. Niðurstaða útreikninga hafi verið sú að á öllum hæðum hússins yrði hljóðsig á svölum 50 dB(A) eða lægra og myndi þannig hljóðláta hlið. Sú fullyrðing kæranda að hljóðstig innan íbúðar hans sé 40 dB(A) þegar nánast sé búið að leysa hljóðvist við vegg og hljóðeinangrandi gler sé í gluggum sem haldi hljóðstigi við 33 dB(A), fáist ekki staðist enda hafi kærandi ekki lagt fram nein gögn máli sínu til stuðnings en kveðst sjálfur hafa framkvæmt hljóðmælingu.

Kærandi hafi látið vinna fyrir sig minnisblað, dags. 22. ágúst 2024, þar sem fram komi það mat að hljóðvistarskýrsla hafi ekki verið fullnægjandi. Í kjölfarið hafi lóðarhafi lagt fram minnis­blað, dags. 24. september 2024, þar sem hljóðvistarskýrslur fyrir Nónsmára 9–15 hafi verið yfirfarnar og þá aðallega vegna umferðarhávaða. Niðurstaðan hafi verið sú að ljóst væri að samkvæmt nýjustu útreikningum væri hljóðvist samkvæmt ÍST45 uppfyllt, allar íbúðir hefðu hljóðláta hlið að því gefnu að mótvægisaðgerðum á svölum væri lokið og hljóðmanir komnar upp. Hljóðstig innandyra væri uppfyllt samkvæmt byggingarlýsingu á gluggum. Hljóðvistar­útreikningar hafi enn fremur sýnt fram á að hljóðvist yrði uppfyllt um leið og hljóðmanir væru reistar. Hönnuðir og byggingarstjóri skili inn teikningum og gögnum sem þeir einir beri ábyrgð á. Í hljóðvistarskýrslu 1 og 2 komi fram að Hljóðvist Ráðgjöf og hönnun beri ábyrgð á innihaldi skýrslnanna og þeim lýsingum á aðgerðum sem beita eigi við úrlausn hljóðvistarmála.

Byggingareftirliti megi skipta í ytra og innra eftirlit annars vegar og hins vegar hönnunar- og framkvæmdareftirlit. Byggingarfulltrúar sinni opinberu eftirlitið samkvæmt lögum nr. 160/2010. Hönnunareftirlit felist í yfirferð og staðfestingu aðaluppdrátta áður en leyfi sé veitt fyrir framkvæmd. Framkvæmd lokaúttektar og útgáfa vottorða sé hluti af lögbundnu eftirliti byggingarfulltrúa við mannvirkjagerð, sbr. 2. og 3. mgr. laga nr. 160/2010. Lokaúttekt hans feli í sér athugun á því hvort byggt hafi verið í samræmi við samþykkt hönnunargögn og lög og reglugerðir sem um viðkomandi mannvirki gildi.

Í 1. málsl. 4. mgr. 36. gr. laga nr. 160/2010 komi fram að útgefandi byggingarleyfis geti gefið út vottorð um lokaúttekt með athugasemdum ef mannvirki sé ekki fullgert við lokaúttekt, það uppfylli ekki að öllu leyti ákvæði nefndra laga eða reglugerðar sem settar hafi verið samkvæmt þeim eða sé ekki að öllu leyti í samræmi við samþykkt hönnunargögn. Ekki sé því áskilið að framkvæmdum sé að fullu lokið á viðkomandi lóð við gerð lokaúttektar. Af því megi álykta að enn síður sé það skilyrði fyrir útgáfu lokaúttektarvottorðs að öllum framkvæmdum utan lóðar samkvæmt skipulagi sé lokið.

Í viðauka II. við byggingarreglugerð, kafla 2.2. komi fram að tilgangur skoðunar hönnunar­gagna sé að fara yfir hvort mannvirki sé hannað í samræmi við gildandi skipulagsáætlanir, lög um mannvirki, byggingarreglugerð og ákvæði annarra reglna sem um hönnunina gildi og tilgreindar séu í skoðunarlista. Skoðun hönnunargagna sé sjónskoðun. Skoðunarmaður kanni afhent gögn og meti hvort þau ákvæði laga og reglugerða og staðla sem vísað sé til í skoðunar­lista eigi við í viðkomandi verki og hvort umrætt ákvæði sé uppfyllt. Samkvæmt viðaukanum sé það ekki hlutverk skoðunarmanns að rýna hönnunargögn eða útreikninga og niðurstöður í þeim með tilliti til þess hvort þau séu fullnægjandi. Tekið sé fram að það sé ekki hlutverk skoðunarmanns að endurreikna eða endurhanna. Eftirliti sé ætlað að meta á grundvelli skoðunarhandbókar hvort hönnun sé unnin og þannig framsett að hún uppfylli ákvæði samanburðarskjala. Þá geri lög ekki ráð fyrir að byggingarfulltrúi gefi út sérstakan rökstuðning fyrir útgáfu lokaúttektarvottorðs. Vottorðið megi gefa út þegar skoðunarmaður hafi gengið úr skugga um að öll atriði séu uppfyllt samkvæmt skoðunarlistum.

Öll tilskilin hönnunargögn hafi legið fyrir við lokaúttekt og þau yfirfarin með tilliti til þess hvort framsetning þeirra og vinnsla samræmdist aðaluppdráttum og greinargerðum með þeim, svo og þeim ákvæðum laga og reglugerða og staðla sem vísað sé til í skoðunarlista. Í skoðunar­listum séu svo nánar tilgreindir þeir þættir sem skoða skuli, staðlaðar skýringar mats og vægi athugasemda. Hafa beri í huga að útgáfa lokaúttektarvottorðs hafi fyrst og fremst þýðingu þegar komi að réttindum og skyldum eiganda og byggingarstjóra en ekki einstakra kaupenda. Skoðun úttektarmanns takmarkist ávallt við þá þætti sem komi fram í skoðunarlista. Lokaúttekt byggingarfulltrúa hafi verið byggð á samþykktum hönnunargögnum og uppfylli kröfur laga nr. 160/2010 þar um, sbr. 3. mgr. 46. gr. laganna.

Tvær hljóðvistarskýrslur auk minnisblaðs hafi legið fyrir þar sem fram hafi komið að hljóðstig vegna umferðar væri áætlað 45–62 dB(A). Til að uppfylla kröfu um 30 dB(A) innan húss hafi þurft gler með einangrun R_w+C_tr = 26–32 dB(A). Í útreikningum vegna deiliskipulags sé gert ráð fyrir hljóðmön og hljóðvegg meðfram Arnarnesvegi. Byggingin uppfylli kröfur byggingar­reglugerðar miðað við þessar forsendur. Í athugasemd í lokaúttekt komi einnig fram að eftir eigi að setja hljóðmön. Hljóðmönin sé ekki sýnd á uppdráttum þar sem hún sé utan lóðar og það sé ekki á verksviði byggingarfulltrúa að gera úttektir á hljóðmönum. Byggingarfulltrúi staðfesti eingöngu að réttilega hafi verið byggt samkvæmt samþykktum uppdráttum og ekkert hafi komið fram í málinu sem bendi til að svo hafi ekki verið gert. Kærandi hafi ekki getað bent á misræmi milli samþykktra uppdrátta og frágangs hússins er valdið gæti ógildingu lokaúttektarvottorðsins.

Hvað varði hljóðmönina sé tekið fram að ákveðið hafi verið að í stað hennar verði sett upp hljóðvarnargirðing sem muni hafa sömu ef ekki betri virkni en hljóðmön með hljóðvegg. Verði hagsmunum kæranda borgið að því loknu. Í tengslum við stofnstígagerð fyrir hjólreiðar og breytingar á Arnarnesvegi séu Vegagerðin, Garðabær og Kópavogsbær í samvinnu við gerð deiliskipulags fyrir Arnarnesveg þar sem umrædd girðing verði sett. Allir eigendur í húsinu nema kærandi hafi samþykkt að farið yrði í mótvægisaðgerðir á svölum sem hafi falist í að klæða svalahandrið að innan með heilum álplötum og setja hljóðdempandi plötur í loft, íbúum að kostnaðarlausu. Samkvæmt upplýsingum byggingarstjóra sé þessum framkvæmdum lokið.

Við útgáfu lokaúttektarvottorðs hafi öll gögn legið fyrir sem áskilin séu samkvæmt lögum og reglugerðum. Ljóst sé að á meðan mótvægisaðgerða vegna hljóðvistar sem gert sé ráð fyrir í deiliskipulagi njóti ekki við, sé íbúð kæranda eitthvað lítillega yfir viðmiðunarmörkum en um óverulegt frávik sé að ræða. Einungis sé um tímabundin óþægindi að ræða, ef einhver séu, sem eigendur fasteigna geti ávallt þurft að sæta á meðan framkvæmdir á skipulagsvæðinu standi yfir. Telji kærandi að eign hans sé haldin göllum vegna hljóðvistar vegna ófullnægjandi hönnunar beri honum að beina kröfum sínum að seljanda og eftir atvikum krefjast úrbóta.

Það sé stór ákvörðun að fella úr gildi lokaúttekt á heilu fjölbýlishúsi vegna óljósra aðfinnslna kæranda. Vegist þar á óljósir hagsmunir kæranda af því að fá lokaúttekt fellda úr gildi og hagsmunir annarra eigenda, byggingarstjóra og framkvæmdaraðila af því að fasteignir séu með vottorð um lokaúttekt lögum samkvæmt. Kærandi hafi ekki sýnt fram á neinar þær ástæður sem gætu orðið tilefni til að fella úr gildi lokaúttekt byggingarinnar. Þá sé ekki rétt hjá kæranda að hann hafi ekki fengið svör við því hvort íbúð hans uppfyllti hljóðvistarkröfur. Hann hafi fengið svar við spurningunni í tölvupósti 20. desember 2024. Ekkert sé hæft í þeim fullyrðingum kæranda að lokaúttektarvottorð hafi verið gefið út vegna þrýstings frá íbúum hússins eða framkvæmdaraðila. Dregist hafi að gefa út vottorðið vegna kvartana kæranda varðandi hljóð­vist, en einnig hafi verið athugasemdir frá byggingarfulltrúa í málinu sem staðið hafi í vegi fyrir því að hægt væri að gefa út vottorðið.

Viðbótarathugasemdir kæranda: Bent er á að í umsögn Kópavogsbæjar sé tilgreindur rangur hæðafjöldi Nónsmára 15 þar sem húsið sé ranglega sagt fjögurra hæða en rétt sé að það sé á fimm hæðum eins og sjá megi á aðaluppdráttum. Þarna sé líklegast verið að horfa til hljóðvistarskýrslna 1 og 2 þar sem hæðafjöldi sé líka rangt tilgreindur.

Ágreiningurinn í málinu varði það ekki hvort byggingarfulltrúa hafi verið heimilt að gefa út lokaúttektarvottorð þrátt fyrir að hljóðmön væri ekki komin upp heldur að gefið hafi verið út lokaúttektarvottorð þrátt fyrir að það væri ósamræmi milli hljóðvistarskýrslna 1 og 2 og staðfestra aðaluppdrátta. Þá sé því ranglega haldið fram að kærandi hafi átt í samskiptum við bæinn vegna hljóðveggjarins. Einu samskiptin hafi verið vegna greinds ósamræmis.

Vísað er til þess að fullyrðingar í deiliskipulagi frá árinu 2017 eigi ekki við enda hafi fjölbýlis­húsinu verið breytt síðar meir og því óljóst af hverju bærinn hafi verið að vísa til upplýsinga sem séu rangar. Málið varði ósamræmi milli hljóðvistarskýrslna og aðaluppdrátta en ekki deiliskipulag. Byggingaraðili hafi staðfest að íbúð kæranda uppfylli ekki kröfur um að eiga sér hljóðláta hlið, líkt og deiliskipulagið kveði á um.

Gerð sé athugasemd við að gefið sé í skyn að skýrsla um hljóðvist frá árinu 2017 hafi verið fullnægjandi í skilningi byggingarreglugerðar til að samþykkja byggingarleyfisumsókn 27. ágúst 2021. Það sé óumdeilt að umræddri skýrslu hafi verið skilað inn með umsókn um breytingu á deiliskipulagi sem hafi varðað allt annað hús. Fjölbýlishúsið hafi því verið byggt án þess að fyrir lægi hvaða mótvægisaðgerðir þyrfti að grípa til svo að hljóðvist í húsinu væri tryggð. Þessi atriði liggi ekki fyrir enn þar sem engar fullnægjandi hljóðvistarskýrslur hafi verið lagðar fram í málinu. Hljóðvistarskýrslur 1 og 2 byggi á forsendum úr deiliskipulagi ársins 2017 en ekki á forsendum sem komi fram í aðaluppdráttum samþykktrar byggingarleyfis­umsóknar. Byggingarfulltrúi hafi verið sammála kæranda um að verulegt misræmi væri milli hljóðvistarskýrslna 1 og 2 og aðaluppdrátta og hafi gert verktakanum að skila inn nýjum hljóðvistar­skýrslum sem væru í samræmi við samþykkta aðaluppdrætti. Það hafi verktakinn ekki gert heldur skilað inn nýrri hljóðvistarskýrslu um umferðarhávaða sem uppfylli ekki skilyrði byggingarreglugerðar til að teljast til hljóðvistarskýrslna 1 og 2. Þá sé í hljóðvistar­skýrslunni búið að lækka umferðarhraða úr 60 km/klst niður í 50 km/klst sem eigi sér enga stoð. Að lokum hafi verktakinn skilað inn minnisblaði þar sem farið hafi verið yfir fyrri hljóðvistarskýrslur og þannig komist hjá því að afhenda fullnægjandi hljóðvistarskýrslur 1 og 2.

Enginn viti hvert hljóðstigið við íbúðir í Nónsmára 15 sé þar sem engar fullnægjandi hljóðvistarskýrslur hafi verið lagðar fram, enda sé ekki hægt að taka mark á hljóðstigi skv. hljóðvistarskýrslum vegna misræmis, t.d. hvað varði hæðafjölda, staðsetningar, lögunar og umferðarhávaða. Enginn hafi mælt hljóðvist með tilliti til þessa. Minnisblað sem kærandi hafi lagt fram frá hljóðvistarverkfræðingi staðfesti að ekki hefðu verið lagðar fram fullnægjandi hljóðvistarskýrslur.

Gefið sé í skyn að byggingarfulltrúi þurfi ekki að rökstyðja ákvörðun sína um útgáfu loka­úttektarvottorðs. Slík ákvörðun teljist stjórnvaldsákvörðun og því gildi allar reglur stjórnsýslu­réttar um stjórnvaldsákvarðanir um hana. Byggingarfulltrúa hafi borið að rökstyðja það sem óskað hafi verið rökstuðnings fyrir, þ.e. hvernig það hafi verið mat byggingarfulltrúa að samræmi væri á milli hljóðvistarskýrslna og staðfestra aðaluppdrátta. Einnig hafi honum borið að rökstyðja lagagrundvöll athugasemda í lokaúttektarvottorði.

Í umsögn Kópavogsbæjar hafi komið fram viðurkenning á að á meðan mótvægisaðgerða vegna hljóðvistar sem gert sé ráð fyrir í deiliskipulagi njóti ekki sé íbúðin eitthvað lítillega yfir viðmiðunarmörkum. Ekki hafi verið rökstutt á grundvelli hvaða lagaheimildar byggingar­fulltrúa sé heimilt að gefa út lokaúttektarvottorð vitandi að íbúðin uppfylli ekki kröfur byggingarreglugerðar. Þá sé gerð athugasemd við ráðleggingar bæjarins um að fara í gallamál gegn seljanda fremur en að krefjast ógildingar lokaúttektarvottorðs. Það sé réttur kæranda að fá úr því skorið hvort lokaúttektarvottorðið sé löglega útgefið.

Hönnuður séruppdrátta beri ábyrgð á því að hönnun hans sé í samræmi við aðaluppdrætti. Slíkt samræmi sé ekki til staðar eins og sjá megi á myndum varðandi hæðarfjölda, lögun, staðsetningu og hámarkshraða. Kópavogsbær hafi ekki fjallað um þetta misræmi og látið ágreiningsefnið snúast um allt annað, þ.e. hljóðvegg sem sé málinu óviðkomandi.

Að lokum sé bent á að höfundur hljóðvistarskýrslna 1 og 2 hafi ekki hlotið löggildingu sem hönnuður hjá Húsnæðis- og mannvirkjastofnun. Þá telji kærandi að formaður húsfélags Nónsmára 9–15 hafi beitt óeðlilegum þrýstingu til að fá útgefið lokaúttektarvottorð. Kærandi hafi ítrekað óskað eftir gögnum varðandi samskipti bæjarins við formann húsfélagsins og grunur sé á að ómálefnaleg sjónarmið hafi verið látin ráða för í málinu. Brotið hafi verið gegn 15. gr. stjórnsýslulaga og 27. gr. upplýsingalaga, nr. 140/2012, þar sem bæjarstjóri hafi ekki skráð upplýsingar um málsatvik sem veittar hafi verið munnlega.

———-

Aðilar máls þessa hafa fært fram ítarlegri rök fyrir máli sínu, sem ekki verða rakin hér frekar, en úrskurðarnefndin hefur haft þau öll til hliðsjónar við úrlausn málsins.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um þá ákvörðun byggingarfulltrúa Kópavogsbæjar að gefa út lokaúttektarvottorð fyrir fasteignina að Nónsmára 15. Fer kærandi fram á að vottorðið verði fellt úr gildi þar sem ósamræmi milli hljóðvistarskýrslna 1 og 2 og staðfestra aðal­uppdrátta hefði átt að leiða til synjunar á útgáfu þess. Kæruheimild til úrskurðar­nefndarinnar er í 59. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki.

Samkvæmt 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála er kærufrestur til úrskurðarnefndarinnar einn mánuður frá því að kæranda varð kunnugt eða mátti vera kunnugt um ákvörðun þá sem kæra lýtur að. Kærandi hefur vísað til þess að hann hafi fyrst verið upplýstur um útgáfu lokaúttektarvottorðsins með tölvupósti 3. desember 2024. Kæra vegna þessa barst úrskurðarnefndinni 2. janúar 2025 og er því innan kærufrests. Í málinu gerir kærandi ýmsar aðfinnslur við útgáfu byggingarleyfis vegna fjölbýlishússins að Nónsmára 9–15 sem samþykkt var af byggingarfulltrúa 27. ágúst 2021. Í ljósi þess að meira en ár er liðið frá samþykkt byggingarleyfisins er ljóst að kærufrestur vegna þeirrar ákvörðunar er liðinn og verður því ekki tekin afstaða til lögmætis þeirrar ákvörðunar.

Framkvæmd lokaúttektar og útgáfa vottorðs þess efnis er hluti af lögbundnu eftirliti byggingar­fulltrúa með mannvirkjagerð, sbr. 2. og 3. mgr. 16. gr. laga nr. 160/2010. Samkvæmt 3. mgr. 36. gr. laganna skal við lokaúttekt gera úttekt á því hvort mannvirkið upp­fylli ákvæði laganna og reglugerða sem settar hafa verið samkvæmt þeim og hvort byggt hafi verið í samræmi við samþykkt hönnunargögn. Þá er mælt fyrir um í 4. mgr. laga­greinarinnar að ef mannvirkið uppfylli ekki að öllu leyti ákvæði laganna og reglugerða sem settar hafi verið samkvæmt þeim þá geti útgefandi byggingarleyfis gefið út vottorð um ­úttektina með athuga­semdum. Þáttum sem varði aðgengi skuli þó ávallt hafa verið lokið við gerð lokaúttektar. Segir jafnframt í 5. mgr. sömu lagagreinar að eftirlitsaðili geti fyrirskipað lokun mannvirkis komi í ljós við lokaúttekt að mannvirki uppfylli ekki öryggis- eða hollustu­kröfur og lagt fyrir eiganda þess að bæta úr, en lokaúttektarvottorð skuli þá ekki gefið út fyrr en það hafi verið gert.

Í gr. 3.9.1 byggingarreglugerðar nr. 112/2012 er fjallað um lokaúttekt. Þar er kveðið á um í 1. mgr. að þegar mannvirkjagerð er lokið og innan þriggja ára frá því að mannvirki var tekið í notkun og öryggisúttekt fór fram skuli gera lokaúttekt á því í samræmi við ákvæði skoðunar­handbókar og skoðunarlista. Þá kemur fram í 5. mgr. að við lokaúttekt skuli gerð úttekt á því hvort mannvirki uppfylli ákvæði laga um mannvirki, reglugerða sem settar séu samkvæmt þeim og hvort byggt hafi verið í samræmi við samþykkt hönnunargögn.

Í gr. 4.5.3. byggingarreglugerðar eru taldar upp þær greinagerðir sem hönnuðir skulu vinna vegna tiltekinna hönnunarþátta hvers mannvirkis eftir því sem við á og í samræmi við umfang og eðli verkefnisins. Þar á meðal er greinargerð vegna hljóðvistar. Þá er í 4. mgr. gr. 4.5.3. tekið fram að Húsnæðis- og mannvirkjastofnun skuli gefa út leiðbeiningar um framkvæmd ákvæðisins. Í 3. kafla leiðbeininganna er fjallað um greinargerðir hönnuða um hljóðvist. Þar er tiltekið hvað skuli koma fram í inngangi greinargerðar um hljóðvist og að hönnuðum sé heimilt að skila greinargerðum um hljóðvist í tvennu lagi. Greinargerð skuli annars vegar fylgja aðaluppdráttum (hljóðvistargreining 1) og hins vegar eftir atvikum með séruppdráttum (hljóðvistar­greining 2).

Við samþykkt byggingaráforma fyrir Nónsmára 9–15, dags. 27. ágúst 2021, lá fyrir minnisblað frá árinu 2017 „um hljóðvist vegna umferðar á byggð á Nónhæð“. Var minnisblaðið unnið vegna deiliskipulagsvinnu á svæðinu og á þeim tíma lágu ekki fyrir nákvæmir uppdrættir af fyrir­huguðum byggingum á lóð Nónsmára 9–15. Kærandi lét hjóðvistarfræðing gera minnis­blað vegna umferðarhávaða við Nónsmára 15, dags. 22. ágúst 2023. Höfundur þess benti á að hljóðvistarskýrsla frá árinu 2017 væri ekki fullnægjandi fyrir hljóðvistarhönnun hússins og að nákvæmara hljóðkort hefði átt að gera við hönnun þess með tilliti til forsendna sem þá hafi verið. Þá sé ekki að finna rökstuðning fyrir því að ekki hafi þurft „hljóðláta hlið“ eða hvers vegna gluggar með tilteknu hljóðeinangrunargildi hafi verið valdir.

Hljóðvistarskýrsla 1, dags. 25. september 2023, og hljóðvistarskýrsla 2, dags. 26. október s.á., voru unnar af sama hljóðvistarfræðingi og gerði áðurgreint minnisblað fyrir kæranda. Í hljóðvistarskýrslu 1 er farið yfir helstu hönnunarforsendur hússins og kröfur til hljóðvistar skilgreindar í samræmi við leiðbeiningar Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar. Í hljóðvistar­skýrslu 2 eru útfærð sértæk byggingartæknileg atriði og gerð greining á umferðarhávaða í kringum húsið samkvæmt leiðbeiningum stofnunarinnar. Í umfjöllun um hljóðstig innanhúss vegna umferðar er sýnd mynd úr minnisblaði því er unnið var um hljóðvist árið 2017, en tekið fram að nýrra umferðarmat vegna Aðalskipulags Kópavogs 2019–2040 hafi verið gert og tölur hafi því verið leiðréttar með tilliti til þess. Er niðurstaðan sú að hljóðstig hækki um 3,5 dB(A) við Arnarnesveg vegna umferðaraukningar og sé hljóðstig vegna umferðar því áætlað 45–62 dB(A). Til að uppfylla kröfu um 30 dB(A) hljóðstig innanhúss þurfi gler með einangrun R_w+C_tr = 26-32 dB(A). Í útreikningum vegna deiliskipulags sé gert ráð fyrir hljóðmön og hljóðvegg meðfram Arnarnesvegi og til að áætlunin standi og kröfur verði uppfylltar þurfi hljóðmön og -veggur að vera til staðar.

Með nýrri skýrslu, dags. 14. maí 2024, var leitast við að gera nýja, ítarlega útreikninga á umferðarhávaða við Nónsmára 9–15. Í skýrslunni kemur fram að tilgangur hennar hafi verið að uppfylla kröfur um hljóðvist vegna hávaða frá umferð samkvæmt byggingarreglugerð, hljóðvistarstaðli ÍST 45 og reglugerð nr. 724/2008 um hávaða. Líkan vegna útreikninga var gert nákvæmara, reiknað var með svölum og svalahandriðum og gert var ráð fyrir hljóð­dempandi klæðningu í loft fyrir ofan svalir. Í samantekt skýrslunnar er tekið fram að niðurstaða útreikninga hefði verið að á öllum hæðum hússins yrði hljóðstig á svölum 50 dB(A) eða lægra og „myndaði þannig hljóðláta hlið“.

Í minnisblaði, dags. 24. september 2024, var farið yfir þær hljóðvistarskýrslur sem gerðar höfðu verið fyrir byggingu Nónsmára 9–15 vegna umferðarhávaða. Í niðurstöðum minnisblaðsins kemur fram að samkvæmt nýjustu útreikningum séu kröfur um hljóðvist samkvæmt ÍST 45 uppfylltar, allar íbúðir hafi hljóðláta hlið að því gefnu að mótvægisaðgerðum á svölum sé lokið og hljóðmanir séu komnar upp. Hljóðstig innandyra sé uppfyllt samkvæmt byggingarlýsingu á gluggum. Munur á hljóðstigi milli áranna 2017 og 2024 skýrist af breytingum á umferðar­forsendum, en í millitíðinni hafi verið gerðar nákvæmar umferðargreiningar fyrir Aðalskipulag Kópavogs 2019–2040. Einnig hafi lögun húsa breyst talsvert, bæði snúi húsin öðruvísi og séu aðeins nær götu. Á deiliskipulagsstigi hafi ekki legið fyrir eins nákvæmar teikningar og á síðari stigum enda hafi hljóðvistarlíkan verið gert töluvert nákvæmara í útreikningunum árið 2024 en lá fyrir á deiliskipulagsstigi. Í nýjustu útreikningunum hafi umferð á Reykjanesbraut verið höfð með sem gæti haft einhver áhrif á hækkun reiknaðs hljóðstigs. Þrátt fyrir mun á hljóðstigi milli útreikninganna sé meginniðurstaðan sú sama. Hljóðstig fari yfir mörk reglugerðar nr. 724/2008 á efri hæðum húshliða er vísi út að Arnarnesvegi og Smárahvammsvegi í báðum greiningunum. Flestar þessara íbúða hafi þó kyrrláta hlið og uppfylli því hljóðvist samkvæmt ÍST 45. Í báðum greiningum séu lagðar til mótvægisaðgerðir fyrir þær íbúðir sem ekki hafi kyrrláta hlið. Í greiningunni frá árinu 2024 hafi mótvægisaðgerðir verið útfærðar og hafi þær komið til fram­kvæmda. Hljóðvistarútreikningar sýni fram á að kröfur um hljóðvist verði uppfyllt um leið og hljóðmanir séu reistar. Miðað við núverandi umferð á Arnarnesvegi ættu nýjustu hljóðvistar­útreikningar að sýna hljóðstig sem sé u.þ.b. 0,8 dB(A) hærra, en hefði verið þegar minnisblaðið var skrifað. Hljóðstig hafi því ekki verið vanmetið, en lögð sé áhersla á að reisa hljóðmanir sem fyrst til að hljóðmælingar verði sem réttastar.

Samkvæmt aðaluppdráttum fyrir Nónsmára 9–15 er um að ræða fjölbýlishús á 2–4 hæðum auk kjallara. Í kjallara eru þrjár íbúðir ásamt bílageymslu. Verður það því ekki talið að hljóðvistar­skýrslurnar fari rangt með hæð hússins enda er það fjögurra hæða auk kjallara. Hvað lögun og staðsetningu hússins varðar þá byggðu hljóðvistarskýrslur 1 og 2 á þeirri teikningu sem lá fyrir í minnisblaði frá árinu 2017 um hljóðvist. Rétt er að staðsetning og lögun hússins í hljóðvistarskýrslum 1 og 2 er ekki í samræmi við samþykkta aðaluppdrætti. Í skýrslu um umferðarhávaða við Nónsmára 9–15, dags. 14. maí 2024, er gerð hússins vegna útreikninga hins vegar uppfærð með tilliti til lögunar, staðsetningar og annarra atriða sem geta haft áhrif á útreikninga umferðarhávaða. Þá er rétt að í skýrslu um umferðarhávaða við Nónsmára 9–15, dags. 14. maí 2024, er ranglega farið með hámarkshraða á Arnarnesvegi, en í öðrum skýrslum er hann rétt tiltekinn 60 km/klst.

Þrátt fyrir framangreinda annmarka á hljóðvistarskýrslum sem kærandi hefur bent á verður ekki annað séð en að byggingarfulltrúi hafi við lokaúttekt byggt á gögnum sem uppfærð hafa verið hvað varðar lögun og staðsetningu þess mannvirkis er um ræðir. Fyrir lágu hljóðvistarskýrslur 1 og 2 auk frekari greininga og minnisblaða til að tryggja réttar áætlanir um hljóðstig. Fyrir liggur að sett verður upp hljóðvarnargirðing við Arnarnesveg sem mun samkvæmt greindum skýrslum tryggja hljóðvist í íbúð kæranda í samræmi við lög og var gerð athugasemd um það í lokaúttektarvottorði. Verða því greindir annmarkar á hljóðvistarskýrslum ekki taldir raska gildi hinnar kærðu ákvörðunar.

Í 25. gr. laga nr. 160/2010 er fjallað um löggildingu hönnuða. Þar kemur fram að þeir sem hafi rétt til að leggja fram uppdrætti vegna byggingarleyfis séu þeir sem til þess hafi hlotið löggildingu Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar. Þá er talið upp í liðum a.-e. í 1. mgr. hvaða svið löggildingin skiptist í. Fjallað er almennt um hönnunargögn í gr. 4.2.2. byggingar­reglugerðar. Þar segir að hönnunargögn bygginga og annarra mannvirkja greinist í uppdrætti og fylgiskjöl. Uppdrættir greinist í aðaluppdrætti, séruppdrætti, hlutauppdrætti og deili­uppdrætti. Til fylgiskjala heyri m.a. byggingarlýsingar, skráningartafla, verklýsingar, greinar-gerðir, ýmis skrifleg fyrirmæli, forsendur og útreikningar þar sem gerð sé nánari grein fyrir einstökum atriðum sem fram komi á uppdráttum og útfærslu þeirra í smáatriðum. Í gr. 4.5.3. byggingarreglugerðar eru svo taldar upp vegna hvaða hönnunarþátta skuli vinna greinargerðir, eftir því sem við eigi í samræmi við umfang og eðli verkefnis, og þar er í lið c. tilgreind greinargerð vegna hljóðvistar. Er það mat úrskurðarnefndarinnar að höfundur hljóðvistar­greinargerðar þurfi ekki að hafa löggildingu frá Húsnæðis- og mannvirkjastofnun, enda ekki um að ræða framlagningu uppdrátta í skilningi 25. gr. laga nr. 160/2010.

Með vísan til alls framangreinds verður ekki talið að slíkir annmarkar hafi verið á hinni kærðu ákvörðun að varði ógildingu hennar.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu kæranda um að ógilda ákvörðun byggingarfulltrúa Kópavogsbæjar frá 18. nóvember 2024 um að gefa út lokaúttektarvottorð fyrir fasteignina að Nónsmára 15 í Kópavogi.