Skip to main content
Úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála
maí 16
Love0

78/2025 Kirkjubær

Með

Árið 2025, fimmtudaginn 15. maí, tók Ómar Stefánsson, varaformaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála fyrir, með heimild í 3. mgr. 3. gr., sbr. 1. mgr. 2. gr. laga nr.130/2011:

Mál nr. 78/2025, kæra á ákvörðun sveitarstjórnar Skaftárhrepps frá 26. mars 2025 um að samþykkja tillögu að aðalskipulagi Skaftárhrepps 2023–2043.

 Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 14. maí. 2025, er barst nefnd­inni sama dag, kæra eigendur, Kirkjubæ 1A, Kirkju­bæjar­klaustri, þá ákvörðun sveitarstjórnar Skaftárhrepps frá 26. mars 2025 að samþykkja til­lögu að Aðalskipulagi Skaftárhrepps 2023–2043. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Málsatvik og rök: Á fundi sveitarstjórnar Skaftárhrepps 26. mars 2025 var samþykkt tillaga að Aðalskipulagi Skaftárhrepps 2023–2043 og skipulagsfulltrúa falið að senda Skipulags­stofnun tillöguna. Á vefsíðu sveitarfélagsins var hinn 14. apríl s.á. birt frétt um niðurstöðuna og kom þar fram að hægt væri að kæra samþykkt sveitarstjórnar til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála og að kærufrestur væri einn mánuður frá birtingu auglýsingar í B-deild Stjórnartíðinda.

Af hálfu kærenda er vísað til III. kafla stjórnsýslulaga nr. 37/1993, einkum meðalhófsreglunnar. Það gangi gegn þeirra hagsmunum að land þeirra sé skipulagt í þeirra óþökk. Þeir hafi í tvígang komið á framfæri athugasemdum við aðalskipulagið, m.a. vegna skörunar á milli tjaldsvæðis sem þau reki og samfélagsþjónustureits og farið fram á að tjaldsvæðið héldist óbreytt.

Niðurstaða: Samkvæmt 1. mgr. 52. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 verða ákvarðanir sem Skipulagsstofnun og ráðherra ber að skipulagslögum að staðfesta ekki bornar undir úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála. Í 3. mgr. 29. gr. sömu laga kemur fram að aðal­skipulag sé háð samþykki sveitarstjórnar og staðfestingu Skipulagsstofnunar og ráðherra í þeim til­vikum sem hann skal staðfesta aðalskipulag. Hin kærða ákvörðun felur í sér samþykki sveitarstjórnar Skaftárhrepps á aðalskipulagi en samkvæmt nefndri 1. mgr. 52. gr. skipulags­laga brestur úrskurðarnefndina vald til að taka þá ákvörðun til endurskoðunar.

 Með vísan til þess sem að framan er rakið verður kærumáli þessu vísað frá úrskurðarnefndinni.

 Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

maí 14
Love0

74/2025 Fannborgarreitur

Með

Árið 2025, þriðjudaginn 13. maí, tók Arnór Snæbjörnsson, formaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, með heimild í 3. mgr. 3. gr. laga nr. 130/2011, fyrir:

Mál nr. 74/2025, kæra á ákvörðun bæjarstjórnar Kópavogs frá 14. desember 2021 um að samþykkja deiliskipulag reita B1-1, B1-3, B2 og B4 í miðbæ Kópavogs.

 Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, 8. maí 2025, er barst nefndinni sama dag, kæra A og B, íbúar við Fannborg 1–9, þá ákvörðun bæjarstjórnar Kópavogs frá 14. desember 2021 að samþykkja deiliskipulag reita B1-1, B1-3, B2 og B4 í miðbæ Kópavogs. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi. Jafnframt er þess krafist að aðgengisáætlun og framkvæmdaáætlun vegna fyrirhugaðrar uppbyggingar verði felldar úr gildi. Þá er farið fram á að framkvæmdum verði frestað á meðan málið er til meðferðar fyrir nefndinni.

Málsatvik og rök: Á fundi skipulagsráðs Kópavogsbæjar 6. desember 2021 var deiliskipulagstillaga fyrir miðbæ Kópavogs í Hamraborg samþykkt. Hinn 9. s.m. vísaði bæjarráð afgreiðslu málsins til bæjarstjórnar sem 14. desember s.á. staðfesti nefnda afgreiðslu. Tók deiliskipulagið gildi með auglýsingu þess efnis í B-deild Stjórnartíðinda 20. desember 2021. Var ákvörðun bæjarstjórnar kærð til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála en með úrskurði, uppkveðnum 30. júní 2022 í kærumáli nr. 5/2022, hafnaði nefndin kröfu kærenda í því máli um ógildingu ákvörðunarinnar.

Kærendur benda á að framkvæmdir hafi verið yfirvofandi í mörg ár en samskipti Kópavogsbæjar við íbúa svæðisins hafi á þeim tíma verið vægast sagt hörmuleg. Gerðar eru athugasemdir við að fjarlægð bílastæða fyrir hreyfihamlaða frá aðalinngangi bygginga á svæðinu samrýmist ekki byggingarreglugerð nr. 112/2012, ósamrými í fyrirliggjandi aðgengisáætlunum, skort á raunverulegum framkvæmdaáætlunum og grenndarkynningu og að úttekt verði ekki í höndum óháðs þriðja aðila þar sem verkfræðistofa sú sem fengin hafi verið til þess hafi hagsmuna að gæta.

Niðurstaða: Samkvæmt 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 er kærufrestur til nefndarinnar einn mánuður frá því að kæranda varð kunnugt eða mátti vera kunnugt um þá ákvörðun sem kæra lýtur að. Sé um að ræða ákvörðun sem sætir opinberri birtingu telst kærufrestur frá fyrstu birtingu ákvörðunar skv. 2. mgr. 27. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Auglýsing um gildistöku deiliskipulags þess sem deilt er um í máli þessu var birt í B-deild Stjórnartíðinda 20. desember 2021 og tók kærufrestur að líða degi síðar, sbr. 1. mgr. 8. gr. sömu laga. Kæra í máli þessu barst úrskurðarnefndinni 8. maí 2025 og var kærufrestur þá liðinn.

Í 28. gr. stjórnsýslulaga er fjallað um áhrif þess ef kæra berst að liðnum kærufresti. Ber þá skv. 1. mgr. ákvæðisins að vísa kæru frá nema að afsakanlegt verði talið að kæran hafi ekki borist fyrr eða veigamiklar ástæður mæli með því að hún verði tekin til efnismeðferðar. Verður þeim hluta kærunnar sem lýtur að deiliskipulagi Fannborgarreits og Traðarreits vestur því vísað frá úrskurðarnefndinni þar sem ekki verður talið, eins og atvikum er háttað, að skilyrði séu til að taka málið til meðferðar að liðnum kærufresti, en lögmælt opinber birting ákvörðunar hefur þá þýðingu að almenningi telst við hana vera kunnugt um hina birtu ákvörðun.

 Samkvæmt 1. gr. laga nr. 130/2011 hefur úrskurðarnefndin það hlutverk að úrskurða í kærumálum vegna stjórnvaldsákvarðana og ágreiningsmálum vegna annarra úrlausnaratriða á sviði umhverfis- og auðlindamála eftir því sem mælt er fyrir um í lögum á því sviði. Samkvæmt 2. mgr. 26. gr. stjórnsýslulaga verða þó ákvarðanir sem ekki binda enda á mál ekki kærðar til æðra stjórnvalds. Samkvæmt upplýsingum frá Kópavogsbæ hafa engin byggingaráform verið samþykkt vegna fyrirhugaðrar uppbyggingar á svæðinu. Er því ekki til dreifa kæranlegri ákvörðun í málinu, en sú aðgengisáætlun og framkvæmdaáætlun sem kæra beinist að telst ekki vera stjórnvaldsákvörðun sem kæranleg er til úrskurðarnefndinnar.

Með hliðsjón af framangreindu verður kærumáli þessu vísað frá úrskurðarnefndinni. Rétt þykir þó að benda kærendum á að verði byggingaráform samþykkt af byggingarfulltrúa vegna þeirrar uppbyggingar sem hér um ræðir er hægt að kæra þá ákvörðun til úrskurðarnefndarinnar. Jafnframt er við það tilefni hægt að fara fram á stöðvun framkvæmda á grundvelli 5. gr. laga nr. 130/2011.

 Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

maí 14
Love0

46/2025 Goðabraut

Með

Árið 2024, þriðjudaginn 13. maí, tók Arnór Snæbjörnsson, formaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, með heimild í 3. mgr. 3. gr. laga nr. 130/2011, fyrir:

Mál nr. 46/2025, kæra á ákvörðun skipulagsráðs Dalvíkurbyggðar frá 12. febrúar 2025 um að leyfileg mænishæð húss á lóð nr. 3 við Goðabraut hækki um 1 m og að leyfileg vegghæð þess hækki um 1,5 m.

 Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, er barst nefndinni 23. mars 2025, kærir eigandi, Hafnarbraut 2b, Dalvík, þá ákvörðun skipulagsráðs Dalvíkurbyggðar frá 12. febrúar 2025 að leyfileg mænishæð húss á lóð nr. 3 við Goðabraut hækki um 1 m og að leyfileg vegghæð þess hækki um 1,5 m. Skilja verður málskot kæranda svo að krafist sé ógildingar hinnar kærðu ákvörðunar.

Með bréfum til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, er bárust nefndinni 23. og 24. mars 2025, kæra eigandi, Hafnarbraut 2b, og eigendur, Hafnarbraut 2a, sömu ákvörðun. Þar sem kærumálin varða sömu ákvörðun, kærur eru samhljóða og hagsmunir kærenda þykja ekki standa því í vegi, verða síðari kærumálin, sem eru nr. 48/2025 og 50/2025, sameinuð máli þessu.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Dalvíkurbyggð 16. apríl 2025.

Málsatvik og rök: Á fundi skipulagsráðs Dalvíkurbyggðar 11. september 2024 var tekin fyrir umsókn um stækkun á húsi lóðar nr. 3 við Goðabraut með þeim hætti að mænishæð hússins mundi aukast um 1 m og að þakform þess yrði breytt í flatt þak í mænishæð. Var samþykkt að grenndarkynna áformin skv. 1. mgr. 44. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 og staðfesti sveitarstjórn þá afgreiðslu á fundi sínum 17. s.m. Athugasemdir bárust frá kærendum þessa máls á kynningartíma. Á fundi skipulagsráðs 12. febrúar 2025 var málið tekið fyrir að nýju þar sem umsókninni var hafnað en jafnframt var samþykkt að leyfileg mænishæð mætti hækka um 1 m og leyfileg vegghæð um 1 m. Með bréfi skipulagsfulltrúa til kærenda, dags. 24. s. m., var framkomnum athugasemdum svarað auk þess sem þeim var gefinn kostur á að koma á framfæri athugasemdum við ákvörðun skipulagsráðs, sem þeir og gerðu. Skipulagsráð tók athugasemdirnar fyrir á fundi 12. mars s.á. og bókaði að farið væri fram á að umsækjandi mundi leggja fram skuggavarpsmyndir af fyrirhugaðri hækkun hússins.

Kærendur benda á að í bréfi skipulagsfulltrúa frá 24. febrúar 2025 komi fram að skuggavarp á aðliggjandi lóðir verði umtalsvert minna með breyttum áformum. Engin gögn hafi þó fylgt með bréfinu, hvorki uppfærðar teikningar nú skuggavarpsmyndir. Samkvæmt 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 skuli stjórnvald sjá til þess að mál sé nægjanlega upplýst áður en ákvörðun sé tekin í því.

Dalvíkurbyggð fer fram á frávísun málsins þar sem afgreiðsla skipulagsráðs sé liður í málsmeðferð vegna byggingarleyfisumsóknar eiganda Goðabrautar 3. Ekki liggi fyrir samþykkt byggingarleyfi sem eftir atvikum sé unnt að kæra til úrskurðarnefndarinnar. Sé því ekki fyrir hendi lokaákvörðun í málinu sem borin verði undir nefndina.

Niðurstaða: Samkvæmt 1. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála hefur úrskurðarnefndin það hlutverk að úrskurða í kærumálum vegna stjórnvaldsákvarðana og ágreiningsmálum vegna annarra úrlausnaratriða á sviði umhverfis- og auðlindamála eftir því sem mælt er fyrir um í lögum á því sviði. Samkvæmt 2. mgr. 26. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 verða þó ákvarðanir sem ekki binda enda á mál ekki kærðar til æðra stjórnvalds.

Afgreiðsla umsóknar um byggingarleyfi og útgáfu þess er í höndum byggingarfulltrúa samkvæmt ákvæðum laga nr. 160/2010 um mannvirki, sbr. 2. mgr. 9. gr., 11. gr. og 13. gr. laganna. Hin kærða ákvörðun skipulagsráðs um að samþykkja hækkun á leyfilegri mænishæð og vegghæð að lokinni grenndarkynningu felur samkvæmt framansögðu ekki í sér lokaákvörðun í skilningi 2. mgr. 26. gr. stjórnsýslulaga heldur er hún liður í málsmeðferð framangreinds erindis sem eftir atvikum lýkur með samþykki byggingarfulltrúa á byggingaráformum. Er því ekki fyrir hendi ákvörðun sem borin verður undir úrskurðarnefndina og verður kærumáli þessu af þeim sökum vísað frá úrskurðarnefndinni.

Bent er á að ljúki málinu með því að byggingarfulltrúi samþykki umdeild byggingaráform er sú ákvörðun eftir atvikum kæranleg til úrskurðarnefndarinnar.

 Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

maí 13
Love0

2/2025 Sorphirðugjald

Með

Árið 2025, þriðjudaginn 13. maí, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mætt voru Arnór Snæbjörnsson formaður, Karólína Finnbjörnsdóttir lögmaður og Þorsteinn Þorsteinsson byggingar-verkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 2/2025, kæra á ákvörðun Sorpu bs. frá 10. desember 2024 um að hafna kröfu um endurgreiðslu innheimts gjalds fyrir móttöku á notuðum tjörupappa á móttöku- og flokkunarstöð Sorpu bs. að upphæð kr. 30.835.

 Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með kæru til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, er barst nefndinni 6. janúar 2025, kærir eigandi, Melgerði 40, Kópavogi, þá ákvörðun Sorpu bs. frá 10. desember 2024 að hafna kröfu um endurgreiðslu innheimts gjalds fyrir móttöku á notuðum tjörupappa á móttöku- og flokkunarstöð Sorpu bs. að upphæð kr. 30.835. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi. Til vara er þess krafist að ákvörðun um álagningu gjaldsins frá 26. júlí 2024 verði ógild.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Sorpu bs. 24. janúar 2025.

Málavextir: Sorpa bs. er byggðasamlag í eigu sex sveitarfélaga á höfuðborgarsvæðinu. Hinn 26. júlí 2024 skilaði kærandi notuðum tjörupappa á móttöku- og flokkunarstöð Sorpu bs. í Gufunesi en áður hafði honum verið synjað um móttöku pappans á endurvinnslustöð Sorpu bs. Var kæranda gert að greiða gjald vegna móttökunnar að fjárhæð kr. 30.385. Með bréfi, dags. 12. október s.á., krafðist kærandi endurgreiðslu gjaldsins og vísaði til þess að gjaldskrá Sorpu bs. hefði einungis verið birt á heimasíðu byggðasamlagsins en ekki í B-deild Stjórnartíðinda eins og skylt sé skv. 4. mgr. 23 gr. laga nr. 55/2003 um meðhöndlun úrgangs.

Með bréfi, dags. 10. desember 2024, var kröfu kæranda hafnað af Sorpu bs. með vísan til þess að í lögum nr. 55/2003 væri gerður greinarmunur á heimilisúrgangi og öðrum úrgangi. Þakpappi teldist ekki til heimilisúrgangs og færi því um móttöku hans líkt og um rekstrarúrgang væri að ræða. Vísað var til 1. mgr. 23. gr. laganna í því sambandi þar sem kveðið er á um að rekstraraðila förgunarstaðar, hvort sem um er að ræða opinberan aðila eða einkaaðila, sé skylt að innheimta að lágmarki kostnaðarverð fyrir þjónustu við förgun úrgangs. Gjaldskrá fyrir slíka förgun væri ekki birt í B-deild Stjórnartíðinda.

Málsrök kæranda: Kærandi bendir á að sú skylda hvíli á sveitarfélögum, sbr. 1. mgr. 8. gr. laga nr. 55/2003 um meðhöndlun úrgangs að sjá um að starfræktar séu móttöku- og söfnunar­stöðvar fyrir úrgang sem falli til í sveitarfélaginu, eftir atvikum í samstarfi við aðrar sveitar­stjórnir. Skylt sé að láta birta gjaldskrá vegna þessa í B-deild Stjórnartíðinda sbr. 4. mgr. 23. gr. laganna. Sorpa bs. hafi hvorki birt gjaldskrá fyrir rekstrarúrgang né heimilisúrgang í B-deild Stjórnartíðinda. Þess í stað sé gjaldskráin birt á heimasíðu byggðasamlagsins og verði því ekki á henni byggt.

Gjaldskránni sé skipt upp í tvennt, annars vegar fyrir einstaklinga og hins vegar fyrir fyrirtæki. Í bréfi til kæranda, dags. 10. desember 2024, sé vísað til þess að gjaldskráin byggist á tveim málsgreinum 23. gr. laga um meðhöndlun úrgangs, önnur eigi við um rekstrarúrgang en hin um heimilisúrgang. Sorpa bs. virðist ekki fara eftir eigin skilningi á lögunum, þar sem gjaldskránni sé ekki skipt upp í samræmi við þá túlkun, því þá ætti gjaldskráin að vera tvískipt, annars vegar gjaldskrá vegna heimilisúrgangs og hins vegar vegna rekstrarúrgangs. Þá er því hafnað að kærandi hafi skilað inn rekstrarúrgangi en samkvæmt skilgreiningu í lögum um úrgang falli rekstrarúrgangur til hjá rekstraraðilum, en ekki hjá heimilum eða einstaklingum.

Málsrök Sorpu bs.: Af hálfu Sorpu bs. er tekið fram að byggðasamlög teljist til stjórnvalda og lúti bæði sveitarstjórnarlögum nr. 138/2011 sem og almennum reglum stjórnsýsluréttar, eftir því sem við eigi. Um gjaldtöku sé fjallað í 23. gr. laga nr. 55/2003 um meðhöndlun úrgangs og sé þar lýst annars vegar gjaldtöku vegna almennrar atvinnustarfsemi rekstraraðila förgunar­staða, þ.m.t. móttöku- og flokkunarstöðva, sbr. 1. mgr. og hins vegar gjaldtöku sveitarfélaga vegna söfnunar heimilisúrgangs sem þau hafi bæði einkarétt á og skyldu til að annast, sbr. 2. mgr. lagagreinarinnar. Um þessa aðgreiningu verkefna sé nánar vísað til dóms Hæstaréttar í máli nr. 273/2015 sem og bréfs Eftirlitsstofnunar EFTA (ESA) til íslenskra stjórnvalda dags. 20. nóvember 2024 í máli nr. 81738 þar sem skorið sé úr um að meginþorri verkefna Sorpu bs., þ.m.t. rekstur móttöku- og flokkunarstöðvar í Gufunesi, teljist til „efnahagslegrar starfsemi“ sem lúti öðrum lögmálum en verkefni sem teljist til lögboðinna skyldna sveitarfélaga. Líta verði á hina kærðu ákvörðun sem „rekstrarákvörðun í almennum atvinnurekstri“ og sé því engri kæranlegri stjórnvaldsákvörðun til að dreifa í málinu.

Það sé óumdeilt að kærandi hafi skilað notuðum þakpappa á móttöku- og flokkunarstöð Sorpu bs., hinn 26. júlí 2024. Þó að greiðslukvittun sú sem að kærandi hafi fengið sé ekki allsendis skýr um grundvöll innheimtu, þá sýni undirliggjandi gögn í kerfum Sorpu bs. að innheimt hafi verið gjald fyrir móttöku grófs úrgangs frá framkvæmdum. Undir þann gjaldflokk í gjaldskrá falli nokkrir efnisflokkar þ.m.t. „byggingar- og niðurrifsúrgangur“. Til hans teljist „allur sá úrgangur sem til kemur vegna byggingar- og niðurrifsstarfsemi, þar á meðal vegna viðhalds og breytinga á líftíma mannvirkja, og niðurrifs þeirra.“ Nær þetta einnig til „úrgangs sem stafar frá minni háttar byggingar- og niðurrifsstarfsemi almennings á einkaheimilum“, sbr. 3. gr. laga nr. 55/2003. Á þessum grunni hafi því verið haldið fram í svarbréfi til kæranda, dags. 10. desember 2024, að um gjaldtöku fyrir móttöku notaðs þakpappa færi líkt og um rekstrarúrgang væri að ræða. Það sé rétt lýsing þótt betra hefði verið að vísa til efnisflokksins „byggingar- og niðurrifsúrgangur“. Séu því engar forsendur til endurgreiðslu á grundvelli rangrar flokkunar úrgangs.

 Viðbótarathugasemdir kæranda: Kærandi bendir á að Sorpa bs. skipti gjaldskrá sinni eftir því hvort um sé að ræða einstakling sem skili úrgangi eða fyrirtæki. Kærandi sé einstaklingur sem reynt hafi að skila úrgangi á endurvinnslustöð en verið vísað þaðan og beint í Gufunes. Því sé mótmælt að hin kærða ákvörðun teljist til rekstrarákvörðunar í almennum atvinnurekstri en Sorpa bs. hafi ekki skipt upp rekstri sínum í samræmi við tilmæli ESA og sé um að ræða eitt byggðasamlag með eina gjaldskrá sem gildi jafnt fyrir einstaklinga og fyrir fyrirtæki.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um lögmæti ákvörðunar Sorpu bs. frá 10. desember 2024 um að hafna kröfu um endurgreiðslu innheimts gjalds, að fjárhæð kr. 30.835, fyrir móttöku á notuðum tjörupappa á móttöku- og flokkunarstöð Sorpu bs. Kærandi telur að ekki verði innheimt gjald fyrir móttöku úrgangsins þar sem gjaldskrá Sorpu bs. sé ólögmæt þar sem hún hafi ekki verið birt í B-deild Stjórnartíðinda. Þá hafi verið um heimilisúrgang að ræða en ekki rekstrarúrgang. Af hálfu Sorpu bs. er gerð krafa um frávísun málsins þar sem ekki sé um stjórnvaldsákvörðun að ræða en auk þess er því hafnað að um heimilisúrgang hafi verið að ræða.

Að virtum þeim sjónarmiðum sem Sorpa bs. hefur fært fram fyrir úrskurðarnefndinni verður fallist á að sá úrgangur sem um ræðir hafi verið rekstrarúrgangur eða nánar tiltekið byggingar- og niðurrifsúrgangur. Má auk þess vísa til Handbókar um úrgangsstjórnun sveitarfélaga frá árinu 2022 þar sem slíkur úrgangur er talinn falla til vegna viðhalds og breytinga á líftíma mannvirkja og niðurrifs þeirra og til hans teljist úrgangur sem stafi frá minniháttar byggingar- og niðurrifsstarfsemi almennings á einkaheimilum.

Ákvörðun um setningu gjaldskrár telst ekki til stjórnvaldsákvörðunar en öðru getur gilt um töku gjalds sem reist er á slíkri gjaldskrá. Samkvæmt 1. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðar­nefnd umhverfis- og auðlindamála hefur nefndin það hlutverk að úrskurða í kærumálum vegna stjórnvaldsákvarðana og ágreiningsmálum vegna annarra úrlausnaratriða á sviði umhverfis- og auðlindamála eftir því sem mælt er fyrir um í lögum á þessu sviði. Í 1. mgr. 67. gr. laga nr. 55/2003 um meðhöndlun úrgangs kemur fram að stjórnvaldsákvarðanir sem teknar eru á grundvelli laganna, reglugerða settra samkvæmt þeim eða samþykkta sveitarfélaga sæti kæru til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála. Verður með vísan til þessa að taka afstöðu til þess hvort stjórnvaldsákvörðun sé til að dreifa í máli þessu, en Sorpa bs. álítur svo ekki vera þar sem líta beri á móttöku rekstrarúrgangs sem „rekstrarákvörðun í almennum atvinnurekstri.“

Sorpa bs. er byggðasamlag á höfuðborgarsvæðinu sem annast með­höndlun úrgangs og sinnir með því verkefnum sveitarfélaga samkvæmt lögum nr. 55/2003. Í 1. mgr. 8. gr. laganna segir að sveitarstjórn skuli ákveða fyrirkomulag söfnunar á heimilis- og rekstrarúrgangi í sveitar­félaginu. Eru skyldur sveitarfélaga breytilegar eftir því hvort um heimilis- eða rekstrar­úrgang er að ræða svo sem ráða má af ýmsum ákvæðum laganna. Markmið laganna eru rakin í 1. gr. þeirra og í g-lið greinarinnar segir að handhafar úrgangs skuli greiða kostnað við meðhöndlun úrgangs. Ákvæði 23. gr. laga nr. 55/2003 hafa fyrirsögnina „Gjald fyrir meðhöndlun úrgangs.“ Í 1. mgr. er fjallað um förgunarstaði. Í 2. mgr. lagagreinarinnar er mælt fyrir um að sveitarfélög skuli innheimta gjald fyrir „alla meðhöndlun úrgangs“ og tengda starfsemi sem nánar er rakin og skuli gjaldið vera sem næst raunkostnaði. Nánari fyrirmæli eru sett þar að lútandi, m.a. um heimild til að ákveða gjaldið að hluta miðað við fasteignareiningu, en þau fyrirmæli miða fremur við gjaldtöku vegna heimilisúrgangs. Í 3. mgr. 23. gr. kemur fram að gjald sem sveitarfélag eða byggðasamlag innheimti skuli aldrei vera hærra en sem nemi þeim kostnaði sem falli til í sveitarfélaginu við „meðhöndlun úrgangs og tengda starfsemi, sem samræmist markmiðum laganna“. Í 4. mgr. kemur fram að sveitarfélögum sé heimilt að fela stjórn byggðasamlags að ákvarða „framangreint gjald“ og að birta skuli gjaldskrá í B-deild Stjórnartíðinda. Að virtu almennu orðalagi þessa ákvæðis er erfitt að lesa annað úr því en að vísað sé til greinarinnar í heild.

Í 2. mgr. 8. gr. laga nr. 55/2003 kemur fram að setja skuli sérstaka samþykkt um meðhöndlun úrgangs í sveitarfélagi. Í Handbók um úrgangsstjórnun sveitarfélaga er bent á að sveitarfélög geti gefið fyrirmæli í samþykkt um meðhöndlun úrgangs sem taki til rekstrarúrgangs. Um leið kemur fram að rekstraraðilar sjái jafnan sjálfir um flutning úrgangs. Úrgangur frá rekstraraðilum geti þó verið mjög sértækur og viðkomandi rekstraraðilar geti í slíkum tilfellum sjálfir verið best til þess fallnir að sjá um meðhöndlun úrgangsins. Kærandi í máli þessu er búsettur í Kópavogi. Í 2. mgr. 15. gr. samþykktar um meðhöndlun úrgangs í Kópavogsbæ nr. 1497/2024 kemur fram að gjaldtaka skuli ákveðin í samræmi við 23. gr. laga nr. 55/2003 og birt í B-deild Stjórnartíðinda. Í gjaldskrá fyrir meðhöndlun úrgangs í Kópavogsbæ, nr. 1724/2024 er mælt fyrir um óundanþæga gjaldtöku vegna heimilisúrgangs sem og önnur gjöld vegna meðhöndlunar úrgangs og er t.d. ákveðin álagning á hverja íbúð vegna reksturs grenndar- og endurvinnslustöðva Sorpu bs. á höfuðborgarsvæðinu. Gjaldskráin nær ekki til gjalda sem innheimt eru við móttöku rekstrarúrgangs. Hins vegar kemur fram í 5. mgr. 15. gr. samþykktarinnar að Kópavogsbær, í samstarfi við önnur sveitarfélög eða með þjónustu­samningum, gefi út gjaldskrá fyrir móttöku úrgangs á endurvinnslu- og móttökustöðvum. Gjaldskrá Sorpu bs. fyrir endurvinnslustöðvar sem og móttöku- og flokkunarstöðvar, sem hin kærða álagning byggði á, er einungis birt á vefsíðu Sorpu bs.

Í dómi Héraðsdóms Reykjavíkur frá 2. febrúar 2017 var deilt um afsláttarkjör Sorpu bs. vegna m.a. flokkunar og meðferðar úrgangs. Var málið höfðað af Sorpu bs. til ógildingar á úrskurði áfrýjunarnefndar samkeppnismála frá 18. mars 2013 í máli nr. 1/2013. Í dómsmálinu færði stefnandi fram þau rök að gjaldtaka hans væri lögbundin og hann gæti ekki hagað henni eftir lögmálum framboðs og eftirspurnar hverju sinni. Gæti hann ekki tekið þátt í samkeppni á mörkuðum fyrir sorphirðu eða meðhöndlun sorps og væri skylt að veita tiltekna þjónustu og hefði ekki heimild til að krefja um meira en sem næmi kostnaði fyrir þá þjónustu. Í niðurstöðu dómsins var fallist á það að gjaldtakan væri þjónustugjald og stefnandi gæti ekki hagað henni eftir framboði og eftirspurn. Þetta breytti því þó ekki að starfsemin væri atvinnurekstur í skilningi samkeppnislaga og var hafnað kröfu hans um ógildingu úrskurðar áfrýjunarnefndar samkeppnismála. Dómsmáli þessu var áfrýjað með áfrýjunarstefnu 15. apríl 2015 og féll dómur í Hæstarétti í málinu 2. febrúar 2017 þar sem niðurstaða héraðsdóms var staðfest, m.a. með þeim rökum að verkefni sveitarfélaga samkvæmt lögum nr. 55/2003 gætu ekki talist liður í beitingu stjórnsýsluvalds og með því fallið utan gildissviðs samkeppnislaga. Var og vísað til álits EFTA-dómstólsins frá 22. september 2016 í máli nr. E-29/15, sem aflað var við meðferð málsins fyrir Hæstarétti. Dómsmál þetta varðaði að mestu leyti gildissvið samkeppnislaga nr. 44/2005, sbr. 1. mgr. 2. gr., og verða ekki dregnar víðtækari ályktanir af niðurstöðunni en það gefur tilefni til.

Gjald fyrir móttöku og flokkun rekstrarúrgangs er þjónustugjald í skilningi stjórnsýsluréttar. Við ákvörðun þess er Sorpa bs. bundin af þeim fyrirmælum 3. mgr. 23. gr. laga nr. 55/2003 að gjaldið skuli ekki vera hærra en sem nemi kostnaði, þ.e. greitt skuli vegna þeirrar þjónustu sem látin er í té. Sú atvinnustarfsemi sem um er fjallað í úrskurðarmáli þessu, þ.e. rekstur móttöku- og flokkunarstöðva, fer um leið fram nær alfarið á einkaréttarlegum grundvelli og í samkeppni við einkaaðila sem reka hliðstæða starfsemi. Verður af þeim sökum að hafna því að hin kærða ákvörðun verði talin til ákvörðunar sem tekin sé í skjóli stjórnsýsluvalds, sbr. 2. mgr. 1. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 og af þeirri ástæðu er máli þessu vísað frá úrskurðarnefndinni.

Úrskurðarorð:

Vísað er frá úrskurðarnefndinni kæru á ákvörðun Sorpu bs. frá 10. desember 2024 um að hafna kröfu um endurgreiðslu innheimts gjalds fyrir móttöku á notuðum tjörupappa á móttöku- og flokkunarstöð Sorpu bs. að upphæð kr. 30.835.

maí 02
Love0

43/2025 Vesturvör

Með

Árið 2025, föstudaginn 2. maí, tók Arnór Snæbjörnsson, formaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, með heimild í 3. mgr. 3. gr. laga nr. 130/2011, fyrir:

Mál nr. 43/2025, kæra á ákvörðun Heilbrigðiseftirlits Garðabæjar, Hafnarfjarðar, Kópavogs, Mosfellsbæjar og Seltjarnarness frá 7. mars 2025 að starfsemi þvottahúss Hreint ehf. teljist starfsleyfisskyld og um stöðvun starfseminnar.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 18. mars 2025, er barst nefndinni sama dag, kærir Hreint ehf., þá ákvörðun Heilbrigðiseftirlits Garðabæjar, Hafnarfjarðar, Kópavogs, Mosfellsbæjar og Seltjarnarness frá 7. mars 2025 að starfsemi þvottahúss fyrirtækisins teljist starfsleyfisskyld og um stöðvun starfseminnar. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Með úrskurði, dags. 28. mars 2025, frestaði úrskurðarnefndin réttaráhrifum þeirrar ákvörðunar að stöðva þvottahússþjónustu kæranda meðan málið væri til meðferðar hjá nefndinni.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Heilbrigðiseftirliti Garðabæjar, Hafnarfjarðar, Kópavogs, Mosfellsbæjar og Seltjarnarness 4. apríl 2025.

Málavextir: Af gögnum þessa máls má ráða að á árinu 2024 kom upp ágreiningur milli kæranda og Heilbrigðiseftirlits Garðabæjar, Hafnarfjarðar, Kópavogs, Mosfellsbæjar og Seltjarnarness um það hvort þvottastarfsemi í starfsstöð kæranda að Vesturvör 11 í Kópavogi væri starfsleyfisskyld sem þvottahús sbr. 118. lið IV. viðauka laga nr. 7/1998, sbr. 1. mgr. 6. gr. laganna. Leiddi þetta m.a. til þess að kæranda barst tölvupóstur 5. júní 2024 þar sem hann var minntur á að sækja um starfsleyfi og gefin ábending um hvernig að því væri staðið.

Sú leiðbeining kom fram í tölvubréfi til kæranda frá 6. september 2024 að til þvottahúsa teldist starfsemi fyrirtækja „sem sinna stórþvotti, þar sem eru iðnaðarþvottavélar og þurrkarar“ og gilti einu hvort um væri að ræða eigin þvott eða þvott fyrir þriðja aðila, en um það hafði kærandi gert ágreining. Var kæranda gert að sækja um starfsleyfi fyrir reksturinn með tölvubréfi frá 21. febrúar 2025. Kærandi kom á framfæri frekari andmælum í framhaldi þessa, seinast með tölvubréfi frá 25. september 2025 og benti m.a. á að öll starfsemi hans væri Svansvottuð þar sem tekið væri mið af efnanotkun, efnategundum, úrgangsflokkun o.fl.

Með bréfi heilbrigðiseftirlitsins til kæranda, dags. 7. mars 2025, var vísað til þess að hann auglýsti þvottaþjónustu á vefsvæði sínu og að starfsemi hans væri starfsleyfisskyld. Væri kæranda, sem rekstraraðila starfseminnar, skylt að sækja um starfsleyfi þar sem fram kæmu upplýsingar um „lýsingu á starfseminni, umfangi hennar, umfangi einstakra rekstrarþátta, fasteignanúmer fasteignar og staðsetning.“ Kom og fram að óheimilt væri að hefja starfsleyfisskyldan atvinnurekstur hefði starfsleyfi ekki verið gefið út. Í því skyni að knýja á um framkvæmd ráðstöfunar samkvæmt 6. gr. laga nr. 7/1998 hygðist heilbrigðiseftirlitið stöðva þennan þátt í starfsemi kæranda í samræmi við heimild í 63. gr. laganna yrði ekki sótt um starfsleyfi fyrir 31. mars s.á.

Málsrök kæranda: Kærandi gerir ágreining um að fyrirtæki sem noti þvottavélar og þurrkara í rekstri sínum þurfi að sækja um starfsleyfi sem þvottahús í skilningi laga nr. 7/1998. Það viðhorf að miða við „eitthvað sem kallist stórþvottur“ og notkun iðnaðarþvottavéla og þurrkara, sé ekki í samræmi við lög. Það sé ekkert í lögskýringargögnum sem skjóti stoðum undir slíka afmörkun og væri nær að horfa til atvinnugreinaflokkunar Hagstofu Íslands. Kærandi starfræki hvorki þvottahús né efnalaug, ekki frekar en almenningssalerni eða skólahúsnæði, þrátt fyrir að öllum sé velkomið að nota salerni og að fræðsla til starfsfólks fari fram í eigin húsnæði.

Tilgangur laga nr. 7/1998 sé að búa landsmönnum heilnæm lífsskilyrði og vernda þau gildi sem felist í heilnæmu og ómenguðu umhverfi. Kærandi sé ræstingarfyrirtæki og fari starfsemi fram á verkstað hvers og eins viðskiptavinar. Notast sé við þvottavél og þurrkara til að geta framkvæmt þjónustu en ekki sé boðið upp á að þvo vörur viðskiptavina. Öll efni sem notuð séu og tengist ræstingum séu Svansvottuð samhliða því að haldið sé grænt bókhald. Krafa heilbrigðiseftirlitsins um að fella lítinn hluta starfseminnar undir „þvottahús“ falli ekki undir meðalhófsreglu stjórnsýslulaga og hefði verið unnt að ná markmiðum og tilgangi laganna á vægari hátt.

Málsrök Heilbrigðiseftirlits Garðabæjar, Hafnarfjarðar, Kópavogs, Mosfellsbæjar og Seltjarnarness: Af hálfu Heilbrigðiseftirlitsins er vísað til þess að þvottahús séu starfsleyfisskyld sbr. 118. tl. viðauka IV., sbr. 1. mgr. 6. gr. laga nr. 7/1998. Óumdeilt sé að kærandi reki þvottahús í atvinnuskyni og auglýsi þvottaþjónustu á heimasíðu sinni fyrir viðskiptavini þar sem leigð sé vara. Þá sé þvottur sóttur til viðskiptavina og honum skilað hreinum til baka. Um töluvert umfang sé að ræða enda sé þvottur þveginn bæði fyrir kæranda og viðskiptavini hans.

Markmið laga nr. 7/1998 sé að búa landsmönnum heilnæm lífsskilyrði og vernda þau gildi sem felist í heilnæmu og ómenguðu umhverfi. Jafnframt sé það markmið laganna að koma í veg fyrir eða draga úr losun út í andrúmsloft, vatn og jarðveg og koma í veg fyrir myndun úrgangs í því skyni að vernda umhverfið. Markmið með útgáfu starfsleyfa sé að tryggja að upplýsingar um starfsemi sem geti haft í för með sér mengun sé til staðar hjá þeim eftirlitsaðilum sem eigi að gæta þess að starfsemin eða athafnir séu í samræmi við ákvæði laganna og reglugerða settra á grundvelli þeirra. Með skipulagðri starfsleyfisútgáfu og/eða skráningu sé hægt að gera áætlanir um reglubundið eftirlit með starfseminni þar með talið um tíðni vettvangsheimsókna.

Um starfsemi þvottahúsa gildi almenn starfsleyfisskilyrði sem gefin séu út af Umhverfis- og orkustofnun. Starf heilbrigðiseftirlits felist meðal annars í að hafa eftirlit með geymslu og meðhöndlun hættulegra efna og efnasambanda, eftirlit með meðhöndlun spilliefna og að spilliefnum sé skilað í viðurkennda söfnunar- eða móttökustöð. Þá sé einnig haft eftirlit með að loftræsingu sé þannig háttað að hún valdi ekki óþægindum eða heilsufarslegri hættu vegna loft- eða hávaðamengunar. Komi upp vandamál vegna lyktar eða mengandi efna frá útblæstri sé heilbrigðiseftirliti heimilt að krefjast úrbóta.

Það sé ekki um íþyngjandi ákvörðun að ræða enda séu réttindi kæranda til starfsemi ekki skert á nokkurn hátt. Starfsleyfis- og eftirlitskostnaður sé óverulegur miðað við stærð og umfang starfseminnar. Samkvæmt 44. gr. reglugerðar nr. 903/2024 um hollustuhætti beri að framfylgja ákvæðum laga nr. 7/1998 og hafa eftirlit með atvinnurekstri, annarri starfsemi og framkvæmdum. Þá geti heilbrigðisnefnd haft eftirlit með starfsemi og athöfnum sem séu hvorki starfsleyfis- né skráningarskyld. Krafa um að starfsemi þvottahúss sé starfsleyfisskyld og þar með áhættumetin og tíðni eftirlits ákvörðuð á þeim grundvelli, veiti rekstraraðila meiri fyrirsjáanleika og sé minna íþyngjandi en tilviljunarkennt eftirlit með starfsemi. Vísað sé til 3. mgr. 44. gr. reglugerðar nr. 903/2024 um hollustuhætti til nánari skýringar.

Í X. viðauka reglugerðar nr. 550/2018 um losun frá atvinnurekstri og mengunarvarnaeftirlit sé talinn sá atvinnurekstur sem heilbrigðisnefnd veiti starfsleyfi. Undir lið 9, um ýmislegan atvinnurekstur séu talin þvottahús, sbr. undirlið 9.8. Ekki sé nánari skilgreining á hugtakinu í reglugerðinni og sé það verkefni heilbrigðiseftirlitsins að skilgreina hversu viðamikil starfsemi þvottahúss krefjist starfsleyfis. Forsenda laga nr. 7/1998 um að um atvinnustarfsemi sé að ræða, sé viðamikil þáttur í slíku mati. Umfang starfseminnar sé metið og stuðst sé við meðalhóf og jafnræðisreglu stjórnsýsluréttar þar sem horft sé til annarra þvottahúsa. Það að fyrirtækið hafi Svansvottun beri merki um metnað í rekstri en þar sé um valkvæða vottun að ræða sem varði ekki skilyrði laga eða reglugerða og ekkert tryggi að slík vottun haldi áfram.

Viðbótarathugasemdir kæranda: Af hálfu kæranda er því mótmælt að heilbrigðiseftirlitið hafi heimild til að skilgreina hvað sé þvottahús. Það eigi fyrst og fremst að vera hlutverk löggjafans að skilgreina slík matskennd hugtök. Verði skilningur heilbrigðiseftirlitsins lagður til grundvallar sé ljóst að fjölmörg fyrirtæki muni skilgreinast sem þvottahús og þurfa starfsleyfi fyrir það eitt að hafa yfir að ráða iðnaðarþvottavél og þurrkara sem séu nýtt í atvinnustarfsemi. Þessi túlkun leiði af sér réttaróvissu og fari það  gegn meðalhófsreglu að krefjast starfsleyfis vegna notkunar búnaðar sem almennt sé notaður í fjölbreyttri starfsemi án tillits til umfangs eða áhættu.

Heilbrigðiseftirlitið hafi engar forsendur til að meta umfang þjónustu kæranda og hvað þá til að staðhæfa hún sé umtalsverð. Vissulega séu þvottavélar notaðar í starfseminni en einnig sé algengt að notaðar séu þvottavélar hjá viðskiptavinum og fjölmörg dæmi séu um að stærri viðskiptavinir vilji notast við efnalaugar til að sjá um þvott. Það sé óásættanlegt að stjórnvöld komist að þeirri niðurstöðu að umfang starfsemi sé umtalsverð án þess að leggja fram gögn eða rökstyðja um hversu stóran hluta starfseminnar þurfi að vera að ræða. Á meðan ekki liggi fyrir skýr viðmið frá löggjafanum um hvað teljist verulegt eða töluvert í þessu samhengi verði ekki lögð rík skylda á fyrirtæki sem hingað til hafi ekki þurft starfsleyfi.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um ákvörðun Heilbrigðiseftirlits Garðabæjar, Hafnarfjarðar, Kópavogs, Mosfellsbæjar og Seltjarnarness með bréfi dags. 7. mars 2025 um að starfsemi þvottahúss kæranda teljist starfsleyfisskyld og ákvörðun um að stöðva þvottahússhluta starfseminnar. Kæruheimild til úrskurðarnefndarinnar er í 65. gr. laga nr. 7/1998 um hollustuhætti og mengunarvarnir og barst kæra innan kærufrests.

Í 44. gr. reglugerðar nr. 903/2024 um hollustuhætti er fjallað um eftirlitshlutverk heilbrigðisnefndar. Samkvæmt 3. mgr. 44. gr. getur heilbrigðisnefnd haft eftirlit með starfsemi og athöfnum sem hvorki eru starfsleyfis- né skráningarskyldar í því skyni að kanna hvort starfsemin eða athafnirnar séu í samræmi við reglugerðina, sbr. ákvæði laga um hollustuhætti og mengunarvarnir. Í 4. mgr. kemur fram að heilbrigðisfulltrúi annist eftirlit  í umboði heilbrigðisnefndar. Heilbrigðisnefnd geti falið framkvæmdastjóra heilbrigðiseftirlits eða tilteknum heilbrigðisfulltrúum afgreiðslu einstakra mála í tilteknum málaflokkum sem undir heilbrigðisnefnd heyra.

Samþykkt um heilbrigðiseftirlit fyrir Garðabæ, Hafnarfjörð, Kópavog, Mosfellsbæ og Seltjarnarnes var samþykkt 1. febrúar 2022 og tók gildi með birtingu í B-deild Stjórnartíðinda 16. s.m. Í gr. 6.1. samþykktarinnar eru framkvæmdastjóra og eftir atvikum heilbrigðisfulltrúa heimilaðar tilteknar embættisafgreiðslur, þar á meðal er útgáfa starfsleyfa sbr. gr. 6.1.1. Fyrirmæli heilbrigðiseftirlits um að rekstraraðila beri að sækja um starfsleyfi verða þó ekki talin til slíkrar ákvörðunar heldur virðist nær að líta á þau sem leiðbeiningu sem m.a. er ætlað að leiða fram upplýsingar um starfsemi kæranda sem eftir atvikum geta verið af þýðingu við nánara mat á starfsleyfisskyldu. Er og til þess að líta að framfylgd eða hlítni við slíka leiðbeiningu er háð annarri ákvörðun, þ.e. um beitingu þvingunaraðgerða.

Ákvörðun um stöðvun þvottahússstarfsemi kæranda var undirrituð af heilbrigðisfulltrúa fyrir hönd Heilbrigðiseftirlits Garðabæjar, Hafnarfjarðar, Kópavogs, Mosfellsbæjar og Seltjarnarness. Í 6. mgr. 44. gr. reglugerðar nr. 903/2024 segir á hinn bóginn: „Heimild til að knýja á um framkvæmd ráðstöfunar við framsal eftirlits og annað sem varðar valdsvið og þvingunarúrræði er þó eingöngu í höndum heilbrigðisnefndar.“ Verður slík ákvörðun samkvæmt þessu einungis tekin af heilbrigðisnefndinni sjálfri og hafði heilbrigðisfulltrúi því ekki valdheimild til töku ákvörðunarinnar. Má raunar skilja ákvörðunina að þessu leyti til þannig að boðuð sé önnur ákvörðun þessa efnis, sem þó er ekki til að dreifa.

Samkvæmt 1. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála hefur nefndin það hlutverk að úrskurða í kærumálum vegna stjórnvaldsákvarðana og í ágreiningsmálum vegna annarra úrlausnaratriða á sviði umhverfis- og auðlindamála eftir því sem mælt er fyrir um í lögum á þessu sviði. Verður að framanröktu virtu að vísa kærumáli þessu frá úrskurðarnefndinni þar sem engri kæranlegri ákvörðun er til að dreifa.

Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

apr 16
Love0

49/2025 Vorbraut

Með

Árið 2025, þriðjudaginn 15. apríl, tók Ómar Stefánsson, varaformaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála fyrir með heimild í 3. mgr. 3. gr., sbr. 1. mgr. 2. gr.  laga nr. 130/2011:

Mál nr. 49/2025, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúa Garðabæjar, með samþykkt bæjarráðs Garðabæjar 27. ágúst 2024, um að veita leyfi til jarðvegsframkvæmda að Vorbraut 8-12 í Garðabæ.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með kæru til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, er barst nefndinni 23. mars 2025, kæra A, B, D og E persónulega og fyrir hönd, Habs ehf.,  lóðarhafar Skerpluholts 1, 3, 5 og 7, þá ákvörðun byggingarfulltrúa Garðabæjar, sem samþykkt var í bæjarráði Garðabæjar 27. ágúst 2024, að veita leyfi vegna jarðvegsframkvæmda að Vorbraut 8-12. Verður af kæru ráðið að krafist sé ógildingar hinnar kærðu ákvörðunar. Þá er þess krafist að framkvæmdir verði stöðvaðar á meðan málið sé til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni. Þykir málið nægilega upplýst til að það verði tekið til endanlegs úrskurðar og verður því ekki tekin afstaða til stöðvunarkröfu kæranda.

Gögn málsins bárust úrskurðarnefndinni frá Garðabæ 1. apríl 2025 og viðbótargögn 2., 8., 9. og 11. apríl s.á.

Málsatvik og rök: Með umsókn, dags. 16. ágúst 2024, var sótt um byggingarheimild eða -leyfi vegna byggingaráforma á lóð nr. 8-12 í Garðabæ. Í umsókninni kom fram að óskað væri eftir „jarðvinnuleyfi fyrir Vorbraut 8 – 10 – 12“. Samþykkti byggingarfulltrúi Garðabæjar erindið 19. s.m. og var í bréfi um afgreiðsluna tekið fram að sótt hefði verið um leyfi í samræmi við „graftrar- og fleygunarplan“ frá tilgreindri verkfræðistofu. Var sú ákvörðun samþykkt á fundi bæjarráðs Garðabæjar 27. s.m. Fyrir liggur að framkvæmdir eru hafnar.

Kærendur vísa til þess að ekki sé heimild til hinna umdeildu jarðvegsframkvæmda í deiliskipulagi og séu mannvirki við Skerpluholt í hættu vegna þeirra. Svo virðist sem veitt hafi verið leyfi til að byrja að grafa fyrir bílakjallara sem gert sé ráð fyrir í breytingu á deiliskipulagi sem sé til meðferðar hjá Garðabæ en hafi ekki verið afgreidd. Hinn 4. júní 2024 hafi bæjarráð Garðabæjar fjallað um tillögu skipulagsnefndar varðandi breytingu á deiliskipulaginu. Um hafi verið að ræða umsókn um að sameina lóðirnar að Vorbraut 8, 10 og 12 í eina lóð og byggja sameiginlegan bílakjallara með stækkuðum byggingarreit. Breytingarnar hafi verið sagðar óverulegar og samþykkt að grenndarkynna breytinguna, m.a. fyrir kærendum, en sú grenndarkynning hafi ekki farið fram. Breytingatillagan hafi hvorki verið afgreidd né birt í Stjórnartíðindum og sé deiliskipulagið því óbreytt. Að auki sé í raun um að ræða verulega breytingu á deiliskipulagi sem beri að afgreiða eins og nýtt deiliskipulag skv. 1. mgr. 43. gr. skipulagslaga nr. 123/2010.

Bæjaryfirvöld benda á að ákveðið hafi verið að sameina þær breytingar sem gera átti á gildandi deiliskipulagi samkvæmt tillögunum sem legið hafi fyrir á fundi bæjarráðs Garðabæjar 4. júní 2024 við aðrar breytingar á hverfinu og auglýsa þær í samræmi við 1. mgr. 43. gr., sbr. 41. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Hafi tillaga að breytingunum verið auglýst frá 24. október 2024 til og með 5. desember 2024 og hafi nokkrar athugasemdir borist. Tillagan hafi verið samþykkt á fundi bæjarstjórnar 6. febrúar 2025 og sé meðferð hennar að ljúka og hún verði fljótlega send til birtingar í B-deild Stjórnartíðinda. Lóðarhöfum Vorbrautar 8-12 hafi í september 2024 verið veitt heimild til að hefja jarðvinnu, en hinar kærðu framkvæmdir hafi þó ekki hafist fyrr en eftir samþykkt bæjarstjórnar 6. febrúar 2025.

Jarðvegsframkvæmdum sé að mestu lokið, en framkvæmdirnar séu í eðli sínu afturkræfar og undir yfirborði lóðar. Nauðsynlegt sé að koma sem fyrst fyrir stoðvegg til að styðja við jarðveg á lóðum kærenda og óráðlegt sé að fresta þeirri framkvæmd. Kærendur hafi á fundi með bænum og verktaka hinn 19. mars 2025 í raun samþykkt að slíkur stoðveggur verði settur upp.

Leyfishafi álítur að breyting deiliskipulagsins lúti ekki að atriðum sem varði hagsmuni kærenda og því beri að hafna kröfu þeirra. Öll skilyrði fyrir deiliskipulagsbreytingunni hafi verið uppfyllt og sé aðeins formsatriði að klára skjalafrágang.

_____

 Úrskurðarnefndin óskaði frekari upplýsinga frá Garðabæ um undirbúning hinnar kærðu ákvörðunar. Meðal þeirra gagna sem bárust 2. apríl 2025 voru umsóknargögn dags. 16. ágúst 2024 þar sem óskað var eftir ,,jarðvinnuleyfi fyrir Vorbraut 8-10-12.“ Í þeim kom fram að sótt var um leyfi til jarðvinnu m.a. vegna bílakjallara á lóð Vorbrautar 8-12 sem ekki var á deiliskipulagi.

Niðurstaða: Í máli þessu er kærð ákvörðun byggingarfulltrúa Garðabæjar sem samþykkt var í bæjarráðs Garðabæjar 27. ágúst 2024, um leyfi fyrir jarðvegsframkvæmdum vegna bílakjallara að Vorbraut 8–12.

Með tölvupóstum 8. og 9. apríl 2025 tilkynnti Garðabær nefndinni að auglýsing nr. 380 frá 2. apríl 2025 um breytingu á aðalskipulagi Garðabæjar, rammahluta aðalskipulags í Vífilsstaðalandi, vegna fjölgunar íbúða, hefði verið birt í B-deild Stjórnartíðinda, með útgáfudegi 7. apríl 2025. Einnig hafi auglýsing nr. 382 frá 7. apríl 2025 um skipulagsmál í Garðabæ, með breytingu á deiliskipulagi fyrir Hnoðraholt norður, birst í B-deild Stjórnartíðinda sama dag. Þessu til viðbótar upplýsti Garðabær nefndina um að bæjarráð Garðabæjar, sem einnig starfar sem byggingarnefnd, hafi á fundi sínum 8. apríl 2025 samþykkt byggingarleyfi fyrir Vorbraut 8-12 og Vorbraut 14. Framkvæmdir á lóðunum styðjist eftir það við ný leyfi. Með tölvupósti 11. apríl 2025 sendi Garðabær nefndinni afrit af tilkynningu til lóðarhafa um samþykkt byggingaráforma í samræmi við 11. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki.

Samkvæmt framansögðu liggur fyrir að nýtt byggingarleyfi  hefur verið samþykkt vegna framkvæmda á umræddri lóð að undangenginni breytingu á deiliskipulag svæðisins sem tekið hefur gildi með auglýsingu í B-deild Stjórnartíðinda. Hefur hin kærða ákvörðun því ekki lengur réttarverkan að lögum. Úrskurður um hið kærða leyfi til jarðvinnu hefur af þeim sökum enga þýðingu fyrir lögvarða hagsmuni kærenda og ber því að vísa máli þessu frá úrskurðarnefndinni samkvæmt 3. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011um úrskurðarnefndi umhverfis- og auðlindamála.

Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

mar 27
Love0

47/2025 Arnarland

Með

Árið 2025, fimmtudaginn 27. mars, tók Arnór Snæbjörnsson, formaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, með heimild í 3. mgr. 3. gr. laga nr. 130/2011, fyrir:

Mál nr. 47/2025, kæra á ákvörðun bæjarstjórnar Garðabæjar frá 6. mars 2025 um að samþykkja deiliskipulag fyrir Arnarland og breytingu á aðalskipulagi.

 Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með kæru til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, er barst nefndinni 19. mars 2025, kærir eigandi fasteignar að Súlunesi 25 í Garðabæ, ákvarðanir bæjarstjórnar Garðabæjar frá 2025 að samþykkja breytingu á Aðalskipulagi Garðabæjar vegna landnotkunar reitsins Arnarnesháls (3.37VÞ) og deiliskipulags fyrir Arnarland. Greindar ákvarðanir skipulagsnefndar voru samþykktar á fundi og verður málskot kæranda skilið á þann hátt að kærðar séu ákvarðanir bæjarstjórnar. Er þess krafist að ákvarðanirnar verði felldar úr gildi, skipulagsferlið stöðvað og sveitarfélaginu gert að birta öll gögn sem snerti skuggavarp, umferðaraukningu og önnur áhrif skipulagsins á nærliggjandi byggð.

Málsatvik og rök: Á fundi bæjarstjórnar Garðabæjar 6. mars 2025 var samþykkt afgreiðsla skipulagsnefndar frá 24. febrúar s.á. um breytingu á Aðalskipulagi Garðabæjar 2016–2030 vegna landnotkunarreitsins Arnarnesháls (3.37 VÞ). Með breytingunni var landnotkun breytt úr því að vera svæði fyrir verslun og þjónustu í miðsvæði. Innan reitsins verði blönduð byggð íbúða, verslun og þjónustu með áherslu á heilsutengda starfsemi. Hámarkshæð bygginga breyttist úr átta hæðum í tvær til sex hæðir en ein bygging, ætluð atvinnustarfsemi, geti orðið allt að sjö hæðir. Á sama fundi samþykkti bæjarstjórn einnig afgreiðslu skipulagsnefndar sem einnig var samþykkt 24. febrúar s.á. deiliskipulag Arnarlands sem varðar sama reit og greind aðalskipulagsbreyting. Gerir deiliskipulagið meðal annars ráð fyrir um 450 íbúðum og um 37.000 m2 af verslunar-, skrifstofu- og þjónusturýmum. Nýtingarhlutfall svæðisins verði um 0,95.

Kærandi vísar til þess að Garðabær hafi ekki tekið tillit af því að í nágreni skipulagssvæðisins, hinu megin Hafnarfjarðarvegar, sé lágreist íbúðabyggð. Gert sé ráð fyrir háreistu atvinnuhúsnæði á hæsta hluta Arnarlandsins, við Hafnarfjarðarveg, sem þýði verulega skuggamyndun á íbúðarhús við Súlunes. Hávaðamengun af endurkasti umferðar muni líklega verða vandamál af slíkum mannvirkjum. Í svörum sveitarfélagsins hafi ekki verið kynntar nákvæmar niðurstöður úr rannsókn á skuggavarpi. Byggingarmagn sé úr öllu samhengi við nágrennið og muni valda verulegum umferðartöfum. Lítið hafi verið brugðist við mótmælum og athugasemdum.

Úrskurðarnefndin óskaði upplýsinga um stöðu hinna kærðu skipulagsáætlana frá Garðabæ og samkvæmt svörum sveitarfélagsins eru þær í skoðun hjá Skipulagsstofnun í samræmi við 32. og 42. gr. skipulagslaga.

Niðurstaða: Samkvæmt 1. mgr. 52. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 verða ákvarðanir sem Skipulagsstofnun og ráðherra ber að skipulagslögum að staðfesta ekki bornar undir úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála. Í 3. mgr. 29. gr. sömu laga kemur fram að aðalskipulag sé háð samþykki sveitarstjórnar og staðfestingu Skipulagsstofnunar og ráðherra í þeim tilvikum sem hann skal staðfesta aðalskipulag. Breyting á aðalskipulagi er að sama skapi háð staðfestingu Skipulagsstofnunar og ráðherra, sbr. 1. mgr. 36. gr. laganna, en þó einungis staðfestingu Skipulagsstofnunar ef um óverulega breytingu er að ræða, sbr. 2. mgr. sömu greinar. Hin kærða ákvörðun felur í sér samþykki á tillögu um breytingu á Aðalskipulagi Garðabæjar 2016–2030 en samkvæmt skýrum fyrirmælum skipulagslaga brestur úrskurðarnefndina vald til að taka slíka ákvörðun til endurskoðunar þegar hún hefur öðlast gildi með birtingu í B-deild Stjórnartíðinda.

Samkvæmt 1. mgr. 42. gr. skipulagslaga skal senda Skipulagsstofnun deiliskipulag sem samþykkt hefur verið af sveitarstjórn og samantekt um málsmeðferð ásamt athugasemdum og umsögnum um þær innan sex mánaða frá því að frestur til athugasemda rann út. Að lokinni lögmætisathugun Skipulagsstofnunar skal sveitarstjórn birta auglýsingu um samþykkt deiliskipulags í B-deild Stjórnartíðinda, en slík auglýsing er skilyrði gildistöku deiliskipulags og markar jafnframt upphaf eins mánaðar kærufrests til úrskurðarnefndarinnar, sbr. 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála. Umrædd deiliskipulagsbreyting er enn til meðferðar hjá Skipulagsstofnunar og hefur ekki verið birt í B-deild Stjórnartíðinda. Liggur því ekki fyrir ákvörðun sem bindur enda á mál í skilningi 2. mgr. 26. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 sem kæranleg er til úrskurðarnefndarinnar. Verður kærumáli þessu því vísað frá úrskurðarnefndinni.

 Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

mar 27
Love0

51/2025 Vetrarmýri og Smalaholt

Með

Árið 2025, fimmtudaginn 27. mars, tók Arnór Snæbjörnsson, formaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, með heimild í 3. mgr. 3. gr. laga nr. 130/2011, fyrir:

Mál nr. 51/2025, kæra vegna ákvörðunar bæjarstjórnar Garðabæjar um að auglýsa vinnslutillögu að deiliskipulagi Vetrarmýrar og Smalaholts til forkynningar.

 Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með kæru til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, er barst nefndinni 26. mars 2025, kærir eigandi fasteignar að Þorrasölum 13 í Kópavogi, þá ákvörðun bæjarstjórnar Garðabæjar að auglýsa vinnslutillögu að deiliskipulagi Vetrarmýrar og Smalaholts til forkynningar. Er þess krafist að fallið verði frá áætlunum um að leggja veg fyrir aftan Þorrasali sem og að taka stóran hluta Smalaholtsskógar undir golfvöll.

Málsatvik og rök: Bæjarstjórn Garðabæjar auglýsti hinn 23. janúar 2025 vinnslutillögu að deiliskipulagi Vetrarmýrar og Smalaholts til forkynningar, sbr. 1. mgr. 40. gr. skipulagslaga nr. 123/2010, með athugasemdafresti til 24. febrúar s.á. Fram kom að tillagan fjallaði um golfvöll í Vetrarmýri, íþróttaæfingasvæði við Miðgarð, útivistarskóg í Smalaholti og náttúrugarð við Vífilsstaðavatn. Þá verði sérstaklega fjallað um umferðartengingar úr Hnoðraholti í Leirdalsop, þ.e. Vorbraut við Þorrasali. Að lokinni forkynningu var á fundi skipulagsnefndar 13. mars s.á. samþykkt að tillagan, ásamt ábendingum og umsögnum um hana, yrði vísað til úrvinnslu hjá umhverfissviði og skipulagsráðgjöfum. Hefur skipulagstillagan að öðru leyti ekki hlotið lögbundna afgreiðslu.

Vísaði kærandi til þess að fyrirhuguð lagning Vorbrautar við Þorrasali myndi leiða til gífurlegra óþæginda þar sem vegurinn og gatnamót hans yrðu í 12–20 m fjarlægð frá húsi hans. Veglagningin myndi rýra verðgildi fasteignar hans og valda hávaða-, loft-, umferðar- og sjónmengun. Þá muni áform vegna golfvallar valda gríðarlegri landröskun, eyðileggingu á 17 ha skóglendi og útivistarsvæði.

Niðurstaða: Samkvæmt 1. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála hefur úrskurðarnefndin það hlutverk að úrskurða í kærumálum vegna stjórnvaldsákvarðana og ágreiningsmálum vegna annarra úrlausnaratriða á sviði umhverfis- og auðlindamála eftir því sem mælt er fyrir um í lögum á því sviði. Samkvæmt 2. mgr. 26. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 verða þó ákvarðanir sem ekki binda enda á mál ekki kærðar til æðra stjórnvalds.

Í 3. mgr. 40. gr. skipulagslaga kemur fram að áður en tillaga að deiliskipulagi er tekin til afgreiðslu í sveitarstjórn skuli tillagan, forsendur hennar og umhverfismat kynnt íbúum sveitarfélagsins og öðrum hagsmunaaðilum á almennum fundi eða á annan fullnægjandi hátt. Í 41. og 42. gr. laganna er svo fjallað um hvernig auglýsingu, samþykkt og afgreiðslu deiliskipulags skuli háttað og kemur þar fram að deiliskipulag taki gildi við birtingu í B-deild Stjórnartíðinda. Þar til birting deiliskipulags hefur átt sér stað er ekki fyrir hendi lokaákvörðun í skilningi 2. mgr. 26. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993, sem kæranleg er til úrskurðarnefndarinnar

Að öllu framangreindu virtu verður kærumálinu því vísað frá úrskurðarnefndinni.

 Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

mar 27
Love0

44/2025 Arnarland

Með

Árið 2025, fimmtudaginn 27. mars, tók Arnór Snæbjörnsson, formaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, með heimild í 3. mgr. 3. gr. laga nr. 130/2011, fyrir:

Mál nr. 44/2025, kæra á ákvörðun bæjarstjórnar Garðabæjar frá 6. mars 2025 um að samþykkja deiliskipulag fyrir Arnarland og breytingu á aðalskipulagi.

 Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með kæru til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, er barst nefndinni 19. mars 2025, kærir eigandi fasteignar að Súlunesi 20 í Garðabæ, þær ákvarðanir skipulagsnefndar frá 24. febrúar 2025 að samþykkja breytingu á Aðalskipulagi Garðabæjar vegna landnotkunar reitsins Arnarnesháls (3.37VÞ) og deiliskipulags fyrir Arnarland. Greindar ákvarðanir skipulagsnefndar voru samþykktar á fundi bæjarstjórnar Garðabæjar 6. s.m. og verður málskot kæranda skilið á þann hátt að kærðar séu ákvarðanir bæjarstjórnar. Er þess krafist að ákvarðanirnar verði felldar úr gildi, skipulagsferlið stöðvað og sveitarfélaginu gert að birta öll gögn sem snerti skuggavarp, umferðaraukningu og önnur áhrif skipulagsins á nærliggjandi byggð.

Málsatvik og rök: Á fundi bæjarstjórnar Garðabæjar 6. mars 2025 var samþykkt afgreiðsla skipulagsnefndar frá 24. febrúar s.á. um breytingu á Aðalskipulagi Garðabæjar 2016–2030 vegna landnotkunarreitsins Arnarnesháls (3.37 VÞ). Með breytingunni var landnotkun breytt úr því að vera svæði fyrir verslun og þjónustu í miðsvæði. Innan reitsins verði blönduð byggð íbúða, verslun og þjónustu með áherslu á heilsutengda starfsemi. Hámarkshæð bygginga breyttist úr átta hæðum í tvær til sex hæðir en ein bygging, ætluð atvinnustarfsemi, geti orðið allt að sjö hæðir. Á sama fundi samþykkti bæjarstjórn einnig afgreiðslu skipulagsnefndar sem einnig var samþykkt 24. febrúar s.á. deiliskipulag Arnarlands sem varðar sama reit og greind aðalskipulagsbreyting. Gerir deiliskipulagið meðal annars ráð fyrir um 450 íbúðum og um 37.000 m2 af verslunar-, skrifstofu- og þjónusturýmum. Nýtingarhlutfall svæðisins verði um 0,95.

Kærandi vísar til þess að Garðabær hafi ekki svarað athugasemdum íbúa sem gerðar hafi verið á auglýsingartíma aðalskipulagsbreytingar og deiliskipulags. Þar með hafi sveitarfélagið brotið gegn 41. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Byggingarmagn sé ekki í samræmi við aðalskipulag Garðabæjar 2016–2030 sem og að byggingarmagn sé ekki rétt reiknað sbr. gr. 5.3.2.1. skipulagsreglugerðar nr. 90/2013.

Niðurstaða: Samkvæmt 1. mgr. 52. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 verða ákvarðanir sem Skipulagsstofnun og ráðherra ber að skipulagslögum að staðfesta ekki bornar undir úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála. Í 3. mgr. 29. gr. sömu laga kemur fram að aðalskipulag sé háð samþykki sveitarstjórnar og staðfestingu Skipulagsstofnunar og ráðherra í þeim tilvikum sem hann skal staðfesta aðalskipulag. Breyting á aðalskipulagi er að sama skapi háð staðfestingu Skipulagsstofnunar og ráðherra, sbr. 1. mgr. 36. gr. laganna, en þó einungis staðfestingu Skipulagsstofnunar ef um óverulega breytingu er að ræða, sbr. 2. mgr. sömu greinar. Hin kærða ákvörðun felur í sér samþykki á tillögu um breytingu á Aðalskipulagi Garðabæjar 2016–2030 en samkvæmt skýrum fyrirmælum skipulagslaga brestur úrskurðarnefndina vald til að taka slíka ákvörðun til endurskoðunar þegar hún hefur öðlast gildi með birtingu í B-deild Stjórnartíðinda.

Samkvæmt 1. mgr. 42. gr. skipulagslaga skal senda Skipulagsstofnun deiliskipulag sem samþykkt hefur verið af sveitarstjórn og samantekt um málsmeðferð ásamt athugasemdum og umsögnum um þær innan sex mánaða frá því að frestur til athugasemda rann út. Að lokinni lögmætisathugun Skipulagsstofnunar skal sveitarstjórn birta auglýsingu um samþykkt deiliskipulags í B-deild Stjórnartíðinda, en slík auglýsing er skilyrði gildistöku deiliskipulags og markar jafnframt upphaf eins mánaðar kærufrests til úrskurðarnefndarinnar, sbr. 2. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála. Umrædd deiliskipulagsbreyting er enn til meðferðar hjá Skipulagsstofnunar og hefur ekki verið birt í B-deild Stjórnartíðinda. Liggur því ekki fyrir ákvörðun sem bindur enda á mál í skilningi 2. mgr. 26. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 sem kæranleg er til úrskurðarnefndarinnar. Verður kærumáli þessu því vísað frá úrskurðarnefndinni.

Hvað varðar vísun kæranda til skorts á gögnum um skuggavarp, umferðaraukningu og önnur áhrif bendir úrskurðarnefndin á að þau gögn má finna á skipulagsgátt Skipulagsstofnunar sem og heimasíðu Garðabæjar.

 Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.

mar 27
Love0

4/2025 Heiðargerði

Með

Árið 2025, fimmtudaginn 27. mars, kom úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála saman til fundar í húsnæði nefndarinnar að Borgartúni 21, Reykjavík. Mætt voru Ómar Stefánsson varaformaður, Karólína Finnbjörnsdóttir lögmaður og Þorsteinn Þorsteinsson byggingar­verkfræðingur.

Fyrir var tekið mál nr. 4/2025, kæra á ákvörðun byggingarfulltrúa Akraneskaupstaðar frá 13. desember 2024 um að samþykkja byggingaráform á lóð nr. 22 við Heiðargerði, sem fela í sér að hús sem fyrir er á lóðinni verði breytt í fjöleignarhús með sex íbúðum.

Í málinu er nú kveðinn upp svofelldur

úrskurður:

Með kæru til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, er barst nefndinni 10. janúar 2025, kærir eigandi, Heiðargerði 19, Akranesi, þá ákvörðun byggingarfulltrúa Akraneskaupstaðar frá 13. desember 2024 um að samþykkja byggingaráform á lóð nr. 22 við sömu götu, sem fela í sér að hús sem fyrir er á lóðinni verði breytt í fjöleignarhús með sex íbúðum. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi. Þá var gerð krafa um að framkvæmdir yrðu stöðvaðir á meðan málið væri til meðferðar. Var þeirri beiðni hafnað með bráðabirgðaúrskurði 27. febrúar 2025.

Málavextir: Á lóð nr. 22 að Heiðargerði á Akranesi er 531 m2 hús sem byggt var árið 1969. Í húsinu var lengi starfrækt prentsmiðjan Prentverk Akraness og síðar Prentmet Vesturlands.

Breyting á deiliskipulagi Akratorgsreits vegna lóðarinnar tók gildi með birtingu í B-deild Stjórnartíðinda 12. febrúar 2024. Fól breytingin í sér að húsi á lóðinni sem áður hýsti atvinnustarfsemi yrði fjölbýli með sex íbúðum. Hinn 13. desember s.á. samþykkti byggingar­fulltrúi Akraneskaupstaðar byggingaráform vegna þessa og gaf samtímis út byggingarleyfi, sbr. 1. mgr. gr. 2.4.1. í byggingarreglugerð nr. 112/2012. Fela áformin í sér að hús sem fyrir er á lóðinni verði íbúðarhúsnæði, 542 m2 að stærð með sex íbúðum sem hver um sig er með sérinngang og sérafnotaflöt.

 Málsrök kæranda: Af hálfu kæranda er vísað til þess að samþykktir aðaluppdrættir séu ekki í fullu samræmi við grenndarkynnta deiliskipulagsbreytingu. Þá standist uppdrættirnir ekki ýmis ákvæði í byggingarreglugerð nr. 112/2012, þ. á m. ákvæði er varði brunavarnir og flóttaleiðir. Þá nái bílastæði út fyrir lóðarmörk, þveri gangbrautalínu aðliggjandi lóða og nái að akbraut. Ekki sé unnt að sjá hvort deiliskipulag heimili stækkun hússins. Þá séu mörk lóðarinnar við lóð nr. 18 að Merkigerði ekki í samræmi við deiliskipulag eða lagfært lóðablað frá 21. júlí 2023.

Á aðaluppdrátt skorti undirritun burðarvirkishönnuðar til staðfestingar á að burðarþol sé fullnægjandi. Byggingarlýsing sé óskýr um nánar tiltekin atriði. Hámarksfjarlægð að sorpgerði fari yfir 25 m. Hvorki sé gert ráð fyrir útikrana né farið fram á áætlanir um loftræsingu í tæknirými. Ákvæði í byggingarreglugerð um algilda hönnun séu ekki uppfyllt, t.d. opnist allar dyr inn á baðherbergi og ekki sé nægt rými í eldhúsum. Ekki séu uppfylltar almennar kröfur um að íbúð í fjölbýlishúsi skuli fylgja geymsla fyrir barnavagna og hjól. Ekki sé upplýst um hvort til staðar sé samkomulag við lóðarhafa Merkigerðis 18, Kirkjubrautar 21 og 23, Akurgerðis 19 og Heiðargerðis 20 vegna girðingar/skjólveggja á mörkum lóðanna. Þakjárn hafi þegar verið fjarlægt af húsinu en ekki liggi fyrir séruppdrættir af nýrri þakklæðningu þar sem þakhalli sé innan við 5° og útloftun fyrir ofan þakeinangrun. „Ákvæði um brunatæknilega hönnun af brunahönnuði fylgi ekki aðaluppdráttum.“ Án séruppdrátta sé erfitt að sjá hvernig þeir léttu veggir sem sýndir séu á aðaluppdráttum geti uppfyllt kröfur um brunahólfun þar sem teiknuð séu innfelld/vegghengd salerni og/eða eldhúsinnréttingar andspænis hvort öðru í og við veggi. Bil að nálægum byggingum fari niður í allt að u.þ.b. 4 m að húsinu á lóð nr. 19 við Kirkjubraut. Á grunnmynd aðaluppdrátta séu hvorki sýndar rýmingarleiðir frá íbúðum né björgunarop. Endaveggur hússins sé á mörkum lóðar nr. 22 við Heiðargerði og lóðar nr. 21 við Kirkjubraut og geti íbúar í íbúðum nr. 104 og 105 ekki forðað sér verði bruni í húsinu. Þá sé erfitt að sjá hvernig hægt verði að rýma sérafnotafleti íbúða nr. 103, 104, 105 og 106 nema kvaðir verði settar um rýmingu yfir afnotafleti aðliggjandi íbúða eða jafnvel aðrar lóðir.

Málsrök Akraneskaupstaðar: Vísað er til þess að ekki sé um nýbyggingu að ræða heldur lagfæringu og breytingu á húsnæði sem fyrir sé. Á deiliskipulagi Akratorgsreits frá árinu 1990 sé gert ráð fyrir göngustíg hinum megin við götuna. Til þess að hafa betra aðgengi fyrir gangandi hafi bílastæði verið færð um u.þ.b. einn metra út á götu til að göngustígur væri aðgengilegri og rýmri fyrir gangandi umferð. Sé það eðlilegt frávik frá skipulagi. Þá sé tæknirými innan heimilaðs byggingarmagns.

Kærandi eigi ekki hagsmuna að gæta af þeim atriðum sem varði eftirlit og yfirferð byggingarfulltrúa og geti þau því ekki leitt til ógildingar hinna umdeildu byggingaráforma. Byggingarfulltrúi hafi kynnt athugasemdir kæranda fyrir aðalhönnuði sem muni bregðast við þeim. Undirritun burðarþolshönnuðar komi fram á séruppdráttum burðarvirkis og hafi verið samþykkt af hönnunarstjóra. Hjólageymsla hafi verið tekin út í hönnunarferlinu en gleymst hafi að taka út texta og verði það lagfært með uppfærðum uppdráttum. Ekki sé möguleiki á að koma fyrir sorpgerði nær inngöngum, en það verði sameiginlegt og við bílastæði. Krana verði komið fyrir í tæknirými og rýmið loftræst, verði það lagfært á uppdráttum. Aðalhönnuður muni skoða og breyta uppdráttum eftir því sem við eigi vegna athugasemdar um að ákvæði um algilda hönnun sé ekki uppfyllt. Geymslur séu í séreign. Í gögnum sem fylgt hafi grenndarkynningu hafi verið gert ráð fyrir girðingum og ekki gerðar athugasemdir við þá til­högun. Byggingarfulltrúa hafi borist séruppdrættir af þakfrágangi ásamt öðrum séruppdráttum.

Það sé á ábyrgð framkvæmdaraðila að tryggja að frágangur sé fullnægjandi. Samræmist útfærsla á uppdráttum ekki í kröfum um brunahólfun verði að laga það og leggja inn nýja aðaluppdrætti. Uppfyllt séu skilyrði í byggingarreglugerð nr. 112/2012 um aðkomu slökkviliðs. Á grunnmynd aðaluppdráttar séu sýndar útidyrahurðir og björgunarop. Ekki sé um að ræða útgönguleiðir að Kirkjubraut 21 og sé búið að breyta því frá fyrri tillögu.

Aðaluppdrættir vegna þeirra byggingaráforma sem um er deilt í málinu eru stimplaðir með móttökustimpli sem áritað hefur verið í. Af hálfu byggingarfulltrúa hefur því verið lýst að það séu þeir uppdrættir sem hann hafi staðfest. Verða þeir því lagðir til grundvallar í máli þessu.

Niðurstaða: Í máli þessu er deilt um lögmæti þeirrar ákvörðunar byggingarfulltrúa Akraneskaupstaðar frá 13. desember 2024 að samþykkja byggingaráform vegna breytinga á yfir 50 ára gömlu húsi á lóð nr. 22 við Heiðargerði.

 Samkvæmt 3. mgr. 4. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála geta þeir einir kært stjórnvaldsákvörðun til nefndarinnar sem eiga lög­varða hags­muni tengda ákvörðun sem kæra á. Að stjórnsýslurétti hefur skilyrðið um lögvarða hagsmuni fyrir kæruaðild verið túlkað svo að þeir einir teljist aðilar kærumáls sem eigi einstak­legra hagsmuna að gæta af úrlausn máls umfram aðra og jafnframt að þeir hagsmunir séu veru­legir.

Af hálfu kæranda hefur verið vísað til þess að hann eigi hagsmuna að gæta af því að markmiðsákvæði gr. 1.1.1. í byggingarreglugerð nr. 112/2012 sé virt. Þeir hagsmunir teljast til almannahagsmuna ­fremur en lögvarinna einstaklingsbundinna hagsmuna og veita því einir og sér ekki kæruaðild að máli fyrir úrskurðarnefndinni.

Með samþykki hinna umdeildu byggingaráforma var heimilað að breyta húsi sem fyrir er á lóð nr. 22 við Heiðargerði í fjöleignarhús með sex íbúðum en áður var húsið notað undir atvinnu­starfsemi. Í kjölfar breytinga á skipulagi frá 2024 er lóðin á íbúðarsvæði og er á svæðinu í kring einnig íbúðarsvæði samkvæmt gildandi skipulagi og á það einnig við um lóð kæranda. Almennt verður að telja að breyting á notkun til samræmis við landnotkun sem fyrir er á viðkomandi svæði sé ívilnandi aðgerð fremur en hið gagnstæða. Fasteign kæranda er hinum megin götunnar sem um ræðir, skáhallt á móti Heiðargerði 22. Á þeim hliðum húss kæranda sem vísa í átt að götunni eru litlir gluggar og er þar innkeyrsla á lóðina. Verður ekki séð að breyting verði á innsýn milli umræddra húsa. Þá verður ekki ráðið að umdeild notkunarbreyting auki ónæði í garði á baklóð húss kæranda frá því sem verið hefur, svo sem vegna umferðar.­ Um er að ræða hús sem fyrir er á lóðinni og er byggingarreit lóðarinnar ekki breytt. Þá er ytra byrði þess ekki breytt með þeim hætti að grenndaráhrif aukist og hafa hinar heimiluðu breytingar ekki áhrif á skuggavarp eða útsýni gagnvart fasteign kæranda eða önnur grenndaráhrif. Áformaður fjöldi íbúða í húsinu að Heiðargerði 22 verður þar að auki ekki talinn óhefðbundinn með tilliti til fermetrafjölda hússins og ekki er um fækkun bílastæða við götuna eða innan lóðarinnar að ræða.

Með hliðsjón af framangreindu verður kærandi ekki talinn eiga þá lögvörðu hags­muni sem veiti honum kæruaðild í máli þessu og verður það af þeim sökum vísað frá úrskurðar­nefndinni.

 Úrskurðarorð:

Kærumáli þessu er vísað frá úrskurðarnefndinni.