Árið 2025, föstudaginn 20. júní, tók Ómar Stefánsson, varaformaður úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála fyrir með heimild í 3. mgr. 3. gr., sbr. 1. mgr. 2. gr. laga nr. 130/2011:
Mál nr. 85/2025, kæra á ákvörðun sveitarstjórnar Þingeyjarsveitar frá 27. mars 2025 um að samþykkja breytingu á deiliskipulagi Voga I.
Í málinu er nú kveðinn upp til bráðabirgða
úrskurður
um kröfu kærenda um frestun réttaráhrifa:
Með bréfi til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, dags. 27. maí 2025, er barst nefndinni sama dag, kæra Elfjórir eigendur jarðarinnar Bjarkar við Mývatn, þá ákvörðun sveitarstjórnar Þingeyjarsveitar frá 27. mars 2025 að samþykkja breytingu á deiliskipulagi Voga I. Er þess krafist að ákvörðunin verði felld úr gildi. Kærendur gera einnig kröfu um að réttaráhrifum hinnar kærðu ákvörðunar verði frestað til bráðabirgða á meðan málið er til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni. Verður nú tekin afstaða til framkominnar kröfu um frestun réttaráhrif, sbr. 5. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála.
Málsatvik og rök: Á fundi skipulagsnefndar Þingeyjarsveitar 19. mars 2025 var tekin fyrir tillaga að breytingu á deiliskipulag Voga I er fólst í því að notkun sex lóða fyrir frístundahús yrði breytt í lóðir fyrir íbúðarhús, sem og að auka byggingarheimild á hverri lóð úr 120 m2 í 240 m2. Þá fólst einnig í tillögunni breyting á legu fyrirhugaðs aðkomuvegar. Í fundargerð fundarins kom fram að tillagan hefði verið auglýst í samræmi við 41. gr. skipulagslaga nr. 123/2021 og að skipulagsgögnum hefði verið breytt til samræmis við framkomnar athugasemdir Skipulagsstofnunar. Lagði skipulagsnefnd til við sveitarstjórn að hún samþykkti breytta tillögu skv. 3. mgr. 41. gr. skipulagslaga. Á fundi sveitarstjórnar 27. mars 2025 var afgreiðsla skipulagsnefndar staðfest.
Kærendur telja að hin kærða deiliskipulagsbreyting hafi áhrif á fasteignir þeirra. Ýmis atriði séu óljós í deiliskipulagsbreytingunni og hafi málsmeðferð verið svo ábótavant að fella beri hana úr gildi.
Af hálfu Þingeyjarsveitar er bent á að rök kærenda fyrir frestun réttaráhrifa séu ekki skýr, en meginbreyting hinnar kærðu ákvörðunar felist í því að breyta notkun frístundahúsalóða í lóðir fyrir íbúðarhús.
Niðurstaða: Í 1. mgr. 5. gr. laga nr. 130/2011 um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála er tekið fram að kæra til úrskurðarnefndarinnar fresti ekki réttaráhrifum kærðrar ákvörðunar en jafnframt er kæranda þar heimilað að krefjast stöðvunar framkvæmda séu þær hafnar eða yfirvofandi, sbr. 2. mgr. sömu lagagreinar. Þá getur úrskurðarnefndin að sama skapi frestað réttaráhrifum ákvörðunar komi fram krafa um það af hálfu kæranda, sbr. 3. mgr. 5. gr. Með sama hætti er kveðið á um það í 29. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 að kæra til æðra stjórnvalds fresti ekki réttaráhrifum kærðrar ákvörðunar en þó sé heimilt að fresta réttaráhrifum hinnar kærðu ákvörðunar til bráðabirgða meðan málið er til meðferðar hjá kærustjórnvaldi þar sem ástæður mæli með því. Tilvitnuð lagaákvæði bera með sér að meginreglan er sú að kæra til æðra stjórnvalds frestar ekki réttaráhrifum kærðrar ákvörðunar og eru heimildarákvæði fyrir stöðvun framkvæmda eða frestun réttaráhrifa kærðrar ákvörðunar undantekning frá nefndri meginreglu sem skýra ber þröngt. Verða því að vera ríkar ástæður eða veigamikil rök fyrir ákvörðun um stöðvun framkvæmda eða frestun réttaráhrifa.
Mál þetta snýst um gildi deiliskipulagsákvörðunar. Gildistaka deiliskipulags felur ekki í sér heimildir til að hefja framkvæmdir heldur þarf til að koma sérstök stjórnvaldsákvörðun sem kæranleg er til úrskurðarnefndarinnar, s.s. veiting byggingar- eða framkvæmdaleyfis, sbr. 11. og 13. gr. laga nr. 160/2010 um mannvirki og 13., 14. og 15. gr. skipulagslaga nr. 123/2010. Í kærumáli vegna slíkra leyfisveitinga er unnt að gera kröfu um stöðvun framkvæmda til bráðabirgða skv. 5. gr. laga nr. 130/2011, enda framkvæmdir fyrst þá yfirvofandi í skilningi 2. mgr. ákvæðisins. Er því almennt ekki tilefni til að beita heimild til stöðvunar framkvæmda eða frestun réttaráhrifa í kærumálum er varða gildi deiliskipulagsákvarðana. Þegar litið er til fyrrgreindra lagaákvæða og eðlis skipulagsáætlana verður ekki séð að tilefni sé til að fallast á kröfu kærenda um frestun réttaráhrifa hinnar kærðu deiliskipulagsbreytingar.
Úrskurðarorð:
Hafnað er kröfu kærenda um frestun réttaráhrifa hinnar kærðu deiliskipulagsbreytingar til bráðabirgða sem samþykkt var á fundi sveitarstjórnar Þingeyjarsveitar 27. mars 2025.
